Eğitim Bilimleri özet

31 4 e ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ 101 4 i PROGRAM GELİŞTİRME 189 4 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME*

-









r Psikolojinin T A hlak G e lişim i....... ...................29 % Bağlanm a K u ra m la rı...................... ?8 E riksonun Psikososyal Kişilik G elişim K u ra m ı.................25 F reud’un Psikoseksüel Kişilik K u ram ı.............................22 Freud’u n Psikoanalitik GELİ Kişilik K u ram ı................................21 PSİKO Kişilik G e lişim i................................20 Dil G e lişim i..........................................18 B ru n er’in Bilişsel G elişim K u ra m ı........17 Vygotsky’n in Bilişsel G elişim P iagetnin Bilişsel Gelişim D önem leri: Som ut İşlem ler Evresi, Soyut İşlemler ....................15 P iagetnin Bilişsel Ge Duyu D evinim Evres

T arihçesi................ 3 Gelişim Psikolojisinde A raştırm a M o d e lle ri......................................................4 Gelişim Psikolojisinin Temel İŞİM G elişim i Etkileyen F a k tö rle r........... 6 OLOJİSİ Gelişim Psikolojisinin Teınel İlk e le ri................................... 7 Bireysel F ark lılık la r................................8 Gelişim G ö re v le ri.............................9 Fiziksel Gelişim: Doğum ö n c e s in d e n Ergenliğe K a d a r............ 10 Fiziksel G elişim : E rg en lik ................ 11 Fiziksel G elişim : ö z e t ....................... 12 Bilişsel G elişim Tem el K a v ra m la r............... 13 elişim Dönemleri: si» İşlem ö n c e si Evre .............14

Gelişim Psikolojisi PSİKOLOJİNİN Psikoloji, bilim dalı olma özelliğim 19. yüzyılın sonlarından it Wundt'un ilk psıkofoji laboratuvarını kurmasından itibaren, Bu akımların özellikleri ve temsilcileri şu şekilde özetlenebili Yapısalcılık I$levs Temsilcileri: W. Wundt, Titchener Temsilcileri: V/. James, J. D . İnsan zihni çeşitli bilinç ojelerinden oluşmaktadır. • Davranışın ve zihinsel yaş • Psikolojinin temel amacı, bilinç denilen bu karmaşık işlevlerinin de incelenmes yapıyı çözümlemek, zihnin en yalın ojelerini araştırmak lar. ve bunlar arasındaki ilişkileri anlayarak bunları kanunlar • Her davranışın bir işlevi ve şeklinde formüle etmektir. • Yöntem olarak içe bakış yöntemini kullanmıştır. Bilişsel Psikoanalitik Temsilcileri: Wertheimer, Koffka, KOhler, Miller, Temsilcileri: S. Freud, E. Erikso Piaget, Bruner, Ausebel • İnsan davranışlarının buyuk • Bilgi işleme modeli bilginin alınması, işlenmesi, oranda bilinç dışında yer alan depolanması ve geri çağrılmasından sorumlu süreç­ şantılar tarafından kontrol ed lerle ilgilenmişlerdir. ğini ve davranışın anlaşılabilm • Gestalt kuramına gore davranış bütüncül bir şekilde için bilinç dışının anlaşılması ele alınmalıdır. gerektiğini savunur. • Öğrenmede ve insan davrantşlannı açıklamakta dik­ kat, algı, kodlama, hatırlama gibi bilişsel süreçlerin ^ Önemini vurgular.

N TARİHÇESİ tibaren kazanmaya başlamıştır. 1879 yılında Wılhelm psikolojide farklı birtakım kuram ve yönelimler belirmiştir. ir: selcilik Davranışçılık Dewey, R. Angcll Temsilcileri: Pavlov, J. 8 . Watson, Guthrie, Thorndike, Skinner şamın çevreye uyumla ilgili • Psikolojinin sadece doğrudan gözlenebilen davranışları inceleme­ si gerektiği üzerinde durur­ si gerektiğini savunur. e amacı vardır. • Davranışı açıklarken içsel süreçleri ve İçe bakış yöntemini redde­ der. • Davranışı sadece uyarıcı, tepki bağı ile açıklar. • Öğrenmeyi mekanik süreçlerle açıklar. Onlara göre hayvan ve insan öğrenmesi aynı süreçlerle açıklanabilir. on r^ Nörobiyolojik n ya­ dildi­ insancıl (Hümanistik) Temsilcileri: A. Meyer, J.Hebb mesi . Sinir sisteminin davranış, duy­ Temsilcileri: M.,-.low Roger-., Combs J • İnsan, ozunde iyi varlıktır. Koşullar gu ve düşünceleri anlamada Önemli rol oynadığını ileri sürer. olumlu olduğunda bireyler sahip oldukları potansiyeli sonuna kadar kullanabilme yetisine sahiptirler. • Her bireyin dünyayı algılama şekli farklıdır (Fenomen). İnsanı anlamak için öncelikle onun dünyaya bakış açısını anlamak gerekir.

Boylamı«! Yaklaşım ARAŞTIRMA M Aynı d<x)um bölücünden yani aynı yaşta olan bireylerin K tsttstl Ya tekrar tekrar tost edilmesi yaklaşımıdır. Farklı yaş gruplarını seçer ve ka Boylamsal araştırmada aynı denekler değişik yaşlarda birkaç kez gözlemlenir, zaman find eki davranış değişikliği 8u yaklaşımda genellikle her d ya da karartıldı kaydedilir. vardır. Gelişim değişiklikleri farklı yaşl ûrtK^rn. zekinin nasıl ç e t in in i anlamak isteyen bir siyle belirlenir. araştırmacının yeni doğan bir çocuk grubunu 3 yaşında. 6 örneğin, zekinin yaşa gore nası yaşında, 12 yaşında ve 18 yaşında tekrar tekrar incelemesi incelemek isteyen bir araştırma farklı yaş gruplarındaki bireyle En önemli dezavantajı zamanın etkisidir. Yanı bulunan fark yaşa bağlı değişimleri inceleme birlikte ortaya çıkan b<r değişim mi yoksa tarihsel zamanın En önemli dezavantajı farklı ya etkisiyle ortaya çıkan bir derişme mi ayırt etmek zordur. getirdiği farklılıktır yani yaşla b lıkların gelişimsel değişim mi. y olmanın mı sonucu olduğunu Kesitsel Yöntem Bulgular Avantajları Deza desen Çabuk ve ucuzdur. 8irçok böîugu Davranışta yaş Farklılıklar bir seferde farklılıkları değişimle gözlemleme boluk değ yansıtabili Boylamsal 8ır bölugu Davranışta Gelişimsel desen birçok seferde zaman içindeki eğilimleri gösterir. Farklılıklar gözlemleme değişimler Bireylerdeki değişimle değişimleri Araştırma gösterir. ve pahalıd uygulama Sırasal 8irçok bolumu Davranışta yaşa Yaşın, bolugun denek kay desenler birçok seferde bağlı değişimler ve toplum bozabilir. gözlemleme değişimlerinin etkilerini ortaya Araştırma çıkarır. ve pahalıd

MODELLERİ aklaşım S ıra sa l D esen ler arşılaştırır. Pek çok farklı doğum bölüklerinin tekrar tekrar test edilme­ denek için bir tek gözlem si yaklaşımıdır. lardan deneklerin incelenme­ Omtg n, araştırıcı bireylerin 4 yaşından 9 yaşına kadar olan psikolojik gelişimlerini incelemek istiyor 8u yaklaşımla ıl bir değişim gösterdiğini araştırıcı; 4,5 ve 6 yaşlarından oluşan bir grup ve 7.8.9 acının 3,6,12 ve 18 olarak yaşlarından oluşan ikinci bir grubu alarak inceler. Böylece eri değerlendirip zekâdaki ûç yıllık bir çaba ile altı yıllık veri toplamış olur. esi 8öylece sırasal araştırmalar kesitse! yöntemin temel aş bölüklerinin kendi içinde sorununu (yaşın bölükle karıştırılması sorununu), her yaş birlikte ortaya çıkan farklı­ düzeyinde birden fazla bölüğü ele alarak çozerler. yoksa farklı bolumun üyesi belırleyememesidır. OtnH Soru avantajları Bir araştırmacı çocukların yaşa bagiı konuşma gelişimi r gelişimsel oruntusunu incelemek ister. Bu amaçla iki, dört ve altı erden çok. yaşlarından ellişer çocuku rastgele örnekleme yöntemiyle ğişimlerini seçerek toplam 1SOçocuktan tek seferde veri toplar. Daha ir. sonra verileri çözümleyerek farklı yaşlarda dil gelişimine r toplumdaki ilişkin genellenebilir sonuçlar ortaya koyar. eri yansıtabilir. alar uzun sureli Bu araştırm acının kullan dığı araştırm a yön tem i aşagı- dır. Yinelenen dakilerden hangisidir? anın etkisi ve ybı orneklemı A) Meta-analiz B) Kesitsel C) Örnek olay 0) Nitel alar uzun sureli dır E) İzleme Çölüm : Gelişim psikolojisinde en yaygın araştırma deseni, aynı anda farklı yaş gruplarındaki bireylerin belli bir gelişimsel özellik açısından farklılık gösterip göstermediğini ince­ leyen kesitsel desendir. Buna gore çocuklann yaşa ba^lı konuşma gelişimi oruntüsünun incelenmesi amacıyla iki, dort ve altı yaşlarından ellişer çocuku rastgele seçerek hepsinden tek seferde veri toplanması, kesitsel desen kullanıldığını göstermektedir. Cevap B'dir.

Büyüme Olgunlaşma Vucudun boy, kilo ve hacim olarak artma­ Organların öğrenm enin e tkisi olm aksızın, sıdır. Buyume kavramı daha çok fiziksel dan bağımsız olarak tamamen biyolojik ve k özellikler için kullanılır ve nkelıksel d e ri­ olarak kendilerinden beklenen fonksiyonları şiklikleri ifade eder. lecek duzeye/guce ulaşmasıdır. Yani yaşa bağ organizmanın kendisinden beklenen davranı çocuğun boyunun uzaması, kilo getirebilecek duruma gelmesidir. alması- çocuğun tuvaletini tutup bırakmasını kaslar üzerinde denetim sahibi olabilmesi ya d kaslarının yürümeyi sağlayacak kadar guçlenm • O ^ u n l ı y t ^ ■fuıfaH vf W ijvHgtfejim « d b n d rfw liu boyut v « 6 r. (XgunLrçm *wı sonucunda m rjrd tn j çHen OJçuriUşm idı jr*ş>m»wı yim o jrfn m fo rı rtü v yoktur OçunUyru. tyrtnmtnc 60komutudur. Kritik Dönem 8ireyler bazı gelişim dönemlerinde ve yaşlarda belli tur öğrenmelere karşı yüksek duyarlılık gösterme eğilimindedirler. Çevre etkilerine karşı daha duyar­ ıdırlar ve çevrede düzenlenen öğrenme yaşantılarını diğer dönemlerden daha hızlı kazanabilirler. 8u dönemlere gelişimin kritik dönemleri denilmektedir. öm*çn, yetişkinlerin bisiklete binmeyi çocuklardan çok daha zor öğrenmeleri­ nin nedeni kritik dönemdir. Buidı <M\\iUa noku twr/Vir jriş*Tiünrwı t*4rV O frtnn* fm jtW i v^ Cxw tutvi bu frfrn rrttfcf d th i icotj yi çok k* yid ı hiçbir

yaşantı­ Hazır Bulunuştuk öğrenme kalıtımsal Tekrar veya yaşantı sonucu organiz­ ı yapabi­ Bireyin zihinsel, sosyal ve fiziksel özel­ manın davranışlarında meydana gelen ğlı olarak liklerinin öğrenmeye hazır hale gelme­ kalıo izli derişikliklerdir. Öğrenmenin ışı yerine sini ifade eder. Diğer bir deyişle, yeni gerçekleşebilmesi için organizmanın bir öğrenme durumunda bireyin sahip mutlaka çevre ile etkileşim içinde olması olduğu özelliklerin tumudur. ve yaşantı geçirmesi gerekir. Ömt^in, çocuğun yürümesi, konuşması, sağlayan HA2»8WUW$UK=Boyur*+ Ofcjurityıu+ okuyup yazabilmesi vb. da bacak mesi- Ön briçi + M otrrjsyon + t * OtöKME - Olggtiişmi ♦Kışifttı ♦ bfao Ojf*Tin*j De^işAJağı m 'do* Yrtfort + durumu H « h u r b d u n u jlu i « m iio n d i m utU ki y«W tw O jftrn y durumundan cd / r t y J u n i t v tiL tn in te tM k ritn tfiu Ğ b u m jfa y tiik . tu ura >oorwteubtm Um.mvw**. syeij» y*yfOr^ V Tarihsel Zaman 8ireyin yaşadığı zamandaki sosyal ve fiziksel şartlann (orn. doğal afetler, savaş, teknolojik ve siyasal değişim­ ler vb.) neden olduğu gelişimi etkileyen faktörlerdir. öm<$ 1, Filistinli çocukların sözcük hâzinelerinde Avru­ palI çocuklardan daha fazla silah ve şiddet içerikli söz­ cüklerin bulunması. U nfoH Mffttfi joru U nn d i m u tU b d fp w i, iH , w riş Çsb» J b tiik fi rtb k y ffl im o Uyiirı v v td * r.

GELİŞİMİ ETKİLEY f r i; Genotip —► Fenotip Eşey Kromozomlar Otozom v__________________ ✓ Kalıtım 1 . HİPOFİZ: Tum salgı bezler Bireyin genler yoluyla anne-babasından aldığı özelliklerdir. Anne dun büyüme dengesini dü ve babadan gelen hücreler birleşerek döllenen yumurta, zigotu oluşturur. Yumurta ve spermde 23'er kromozom bulunur. Yumurta 2. TİROİT: Tiroksin salgılar. T ve spermdeki 23'er kromozom birlem ek zigotun çekirdeğindeki 46 sını düzenler. Tiroksinin az adet kromozomu ya da 23 Çift kromozumu olujturur. Her kromozo yol açar. Fazlalığı uyuşuklu mun içinde 2000 adet gen vardır. Kişinin tum genetik özelliklerinin kodlandığı DNA’lar bu genlerde 3. PARATİROİT: Vucudun ka bulunur. Genlerdeki DNA'lar organizmanın anahtarlarıdır. Genetik sağlar. Kemiklerin gelişimi şifreleri ihtiva ederler. Organların olucumu, dıger genlerin düzen­ çalışmasını düzenleyen sa lenmesi. organizma için yaşamsal Öneme sahip olan enzimlerin salgılanması vb. ONA tarafından yönlendirilir. 4. PANKREAS: Insulin salgıla rını ayarlar. Gcnotip: Anne babadan çocuğa kalıtım yolu ile geçen yapıya denir. Fenotip: Genotip ile bireye aktarılan genetik yapının dışarıdan 5. 808REK ÜSTÜ BEZLERİ: S gözlenebilen şeklidir. etki eder ve vucudun duyg İnsan vucudunda 23 çift kromozom bulunur (22 otozom, 1 çift masını sağlar. Duygusal ge gonozom). E;-oy kromozom!.ır: X ve Y kromozomları eşeyi tayin eden kromo­ 6 . CİNSİYET (Eşeysel) BEZLE zomlardır ve bunlara eşey kromozomları ya da gonozomlar denir. erkekte cinsel gelişimi sağ Genellikle eşey kromozomları, gonozomlar, allozomlar ve hetero- zomlarla aynı antamda kullanılırlar, bunların zıttı otozom kromo­ zomlardır. Otozom: Eşey kromozomu olmayan, 22 çift kromozomu kapsayan kromozom grubudur. Türlerde çift halinde bulunurlar.-X ve Y kromo­ zomları otozomal kromozomlardan değillerdir.

KPSS Eğitim Bilimleri YEN FAKTÖRLER 1f Doğum Öncesi Doğum Doğum Pankreas Gelişimi Sırasında Sonrası Etkileyen Gelişimi Gelişimi Eşeysel Faktörler Etkileyen Etkileyen Bezler Faktörler Faktörler rinin salgılanmasını ve vücu­ Doğum Öncesi Gelişimi Etkileyen Faktörler üzenler. Tiroksin vücudun metabolizma­ Annenin beslenmesi, kullandığı ilaçlar, herhangi bir stres ya zlığı cüceliğe ve zeki geriliğine da travmaya maruz kalıp kalmadığı, hamilelikte sigara ya uk ve üşümeye yol açar. da uyuşturucu kullanımı, hamilelikte geçirdiği hastalıklar alsiyum ve fosfor dengesini gibi faktörler sıralanabilir. ini, kasların ve sinir sisteminin Doğum Sırasında Gelişimi Etkileyen Faktörler algı bezidir. ar. Insulm kandaki şeker mikta­ Doğum sırasında yanlış müdahalelerin yapılması, yanlış doğum tekniklerinin kullanılması, fetusun oksijensiz Salgılan, büyümeye. Cinsiyete kalması, kordon dolanması, bebeğm düşürülme gibi çeşitli gulann yoğunluğundan korun­ travmalara maruz kalması, enfeksiyona yol açabilecek kotu elişimle yakından ilgilidir. çevre koşulları bu faktörler arasında sayılabilir. ERİ: Bu salgı bezleri kadın ve ğlar. Doğum Sonrasında Gelişimi Etkileyen Faktörler İçinde yaşanılan kuttur, sosyo ekonomik düzey, ana baba tutumları, bireyin dünyaya geliş sırası, anne babanın bo­ şanmış olması gibi ailenin özel durumundan kaynaklanan pek çok faktör bireyin gelişimini etkilemektedir. Organların şeklini, gelişim özelliklerini belirleyen temel yapı taşları, iç salgı bezlerinin salgılarına hormon denir. Hormonlar vucudun büyük­ lüğünü, iç dengeyi ve üremeyi sağlar. Bu nedenle gelişimin biyolojik temellerinin belirlenmesinde hormonlar önemli bir rol oynarlar.

Gelişim Psikolojisi GELİŞİMİN Gelişimin belirli bir yönü vardır. Gelişim süreklidir ve belli aşamalarla gerçekleşir. Gelişim baştan jyağa. içten dışa doğrudur. Embriyonun once bav vonra kol ve bacakları, Gelişim belli aşamalara bolunmuş ve her biri, en son ayakları gelişir. Aynı şekilde Once iç or­ önceki aşamalann birikimlerine dayalı olarak ganları sonra dış organları gelişir. oluşan bir süreç içinde gerçekleşir, yani gelişim birikimli olarak ilerler. öro^n, yeni doğan bir bebemin en buyuk orga­ nı başı, en kuçuk organı ayaklandır. Aynı şekilde çocuk önce nesneleri eylemlerle ta­ hamileliğin ilk aylarında ultrason görüntülerin­ nımlayabilir yani sadece yaptığını bilir, daha de bebeğin sadece iç organı olan kalp atışının sonra gördüklerini anlayabilir, daha sonra ise hareketi gözlenebilirken ilerleyen aylarda göz­ somut olarak göremediği şeyleri bile anlaya­ leri ve diğer dışarıdaki organları seçilebilir. bilir yani gelişim belirli aşamalarla birikimli olarak ilerler. Gelişim bir bütündür. Gelişimde kritik dönemler vardır. Gelişim alanları karşılıklı olarak birbirlerini etki­ Organizma, belli bir zaman diliminde belli öğ­ lemektedir. Bir gelişim alanındaki olumlu ya da renme yaşantılanna ve çevresel etkilere daha olumsuz bir özellik diğer gelişim alanlannı da açık ve duyarlı bir hale gelir. aynı yönde etkiler. ön*4 n. tuvalet alışkanlığı için kritik dönem 2 ötik^ bebeklik döneminde babalarının bire yaş ve civandır, bu dönemde tuvalet alışkan­ bir yakın ilgisi ile büyümüş çocukların, okula lığı kazanmayan çocuklar ılerikı dönemlerde başladıklarında akademik ortalamalarının diğer tuvalet kontrolünde ciddi sıkıntılar yaşayabi­ çocuklardan daha iyi olduğu, daha sosyal ve li­ lirler. der özelliklere sahip olduklan ve öz saygılannın daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Benzer şe­ kilde fiziksel olarak daha kilolu ve kısa olan ço- cuklann öz güvenlerinin daha düşük ve sosyal be<enlerinin daha kısıtlı olduğu gözlenmiştir.

N TEMEL İLKELERİ Gelişim genelden Özele, bütünden Gelişim nöbetlerle devam eder. parçaya doğrudur. Çeşitli dönemlerde değişik gelişim alan­ Çocuklar önce butun vücuduyla hareket ederler ları nöbetleşerek on plana geçebilir. Bir daha sonra her harekete ilişkin organlarını tek tek gelişim alanının çok hızlandığı dönem­ kullanmayı öğrenirler. lerde, diğerleri yavaşlayarak geriden ta­ kıp edebilir. Onx$-.r>. size bir şey vermek isterken nesneyi önce butun bedeniyle kavramaya çalışır ancak ilerleyen ilköğretim döneminde çocuğun yıllarda sadece ellerini ve parmaklarını kullanarak bilişsel özellikleri öne çıkarak hızlanırken nesneyi tutabilir ve size uzatabilir. boy ve kık> artışı yavaşlar yani fiziksel ge­ Aynı şekilde önce kaba motor kaslara ilişkin bece­ lişim hızını keser. riler kazanılır. Daha sonra ince motor kaslara ilişkin beceriler kazanılır. once buyuk parçalı logoları tutup birleştire- bilirken daha sonra oldukça küçük parçalı legoları tutup birleştirebilir. Aynı şekilde, önce yürümeyi daha sonra kalem tutup bir şeyler boyamayı Öğre­ nirler. Gelişim kalıtım ve çevre etkileşim inin bir Gelişimde bireysel farklılıklar önemlidir. ürünüdür. Her bireyin kalıtım ve çevre koşulları birbirin­ Anne babadan kalıtım yoluyla çocuğa aktarı­ den farklı olduğu için, gelişim sureci de fark­ lan birçok özellik çevresel değişkenlere göre lıdır. 8u nedenle çocukların gelişimi süresince biçimlenmektedir. Bu nedenle kalıtım ve çevre bazı benzer özelliklerin yanı sıra, kalıtsal mi­ özellikleri ortak etkileşerek bireyin gelişimsel rasların ve etkileşimin öruntülerinin farklılığı Özelliklerini belirler. nedeniyle bazı ayrılıklar göstermeleri de doğal karşılanmalıdır. örrf^in, zekinin alt ve üst sınırlan kalıtım ile be­ lirlenir. Eğer bireyin çevre koşullan olumlu ise, örn*$ n, bütün çocukların bir yaşında yürüme­ uyarıcı ve yaşantı zenginliği sunulmuş ise en üst lerini bekleyemeyiz. Kimi dokuz aylık iken ilk limite kadar çıkabilir ancak eğer çevre koşullan adımını atar kimisi 1.5 yaşına kadar yürümeyi çok kötü ise sınırlı sayıda potansiyelini ortaya öğrenemeyebtlir. çıkarabilir.

BİREYSEL FARK Bireyin, gerek sorunları çökerken Bireyin doğuştan getirdiği T gerek çevreye uyum sağlarken ve sonradan kazandığı, Bireyin doğuştan varolan tüm yetenek ve beceri­ bireyi başkalarından ayıran getirdiği yapabilme lerini kullanması ile ortaya çıkan Özelliklerin toplamıdır. potansiyelidir. Sahip düzeydir. ..i, bir öğrenci bir Kişiliğin, doğuştan gelen olunan yetenekler za­ matematik problemini çok kısa ve sonradan eklenen man içerisinde yaşantı sürede çozerken bir başkası çok özellikler toplamı olarak da ve eğitimle ortaya uzun surede çözebilir; bir baş­ tanımlanabilir. Doğuşun çıkarılır. Yeteneğin kası ise problemi çozemeyebtlir. getirilen özelliklere mizaç/ doğuştan geliyor Gardner'ın çoklu zeki kuramın« huy, sonradan kazanılan olması, yeteneği diğer gore sekiz ayrı zeki türü vardır. Özelliklere karakter denir. bireysel farklılıklardan Her insan farklı zeki lurune sahip ayırmaktadır. v_o_la_b_ili_r._________________ T r Kadınsı Kimlik Androjen Kimlik J (Belirsiz) İnsanın kendi kişili­ Erkeksi Kimlik Cinsiyetsizlik ğine ilişkin değerler toplamı, insanın Toplumun, cinsiyete yüklemiş olduğu cinsiyet rolünü bireyin taşıma kendisini tanıma derecesidir. Bern'e gore dort tur cinsiyet rolu vardır, erkeksilerde, erkeksi ve değerlendirme rolu yüksek kadınsı düşük kadınsılarda, kadınsı rolu yüksek erkeksi rolu biçimidir. Kişinin *8en duşuk cinsiyetsizlerde, her ıkı rol de duşuk androjenlerde ise. birey k im im r sorusuna hem kendi cinsiyetine hem de karşı cinse atfedilen özelliklere sahiptir. verdiği cevaplar toplamıdır. örneğin, duygusal olmak, iyi bir anne olmak, kibar olmak gibi özellikler Turk toplumunda kadına atfedilen özellikler iken duygulannı kolay belli etme­ mek futboldan hoşlanmak sert olmak erkeğe atfedilen özelliklerdir. Birey cinsiyeti ne olursa olsun kadına atfedilen bu özellikleri ağırlıklı olarak taşı­ yorsa kadınsı erkeklere atfedilen özellikleri taşıyorsa erkeksidir.

KPSS E ğ itim B ilim le ri KLILIKLAR T Denetim (Kontrol) Odağı Bireyin ortamda zorlayıcı bir etken İç Denetim Dış Denetim olmaksızın yap­ Odağı Odağı maktan hoşlandığı, yapmayı tercih ettiği Tutum, bireyin Yaşanılan olaylann, nedenlerini şeylerdir. İlgi son­ herhangi bir şeye nereye atfettiği ile ilgilidir. Denetim radan netleşmekte karşı geliştirdiği odağı, içten denetim ve dıştan dene­ ve yaşla birlikte bakış açısı, değerler tim olarak ikiye ayrılmaktadır. tutarlılık kazanmak­ toplamıdır. • İçten denetimli insanlar; olayın tadır. Kalıtımla ilgisi yoktur. nedenini kendilerinde görürler. Sorumluğu üzerlerine alırlar. • Dıştan denetimli insanlar ise olayın nedenini başkalarında görürler. Sorumluluktan kaçınırlar. Oz saygı kişinin kendisine verdiği değerdir. Bu değer özel Eğitime Muhtaç uç düzeyde olabilir. Düşük oz saygılı düzey, yüksek oz Olma Durumu saygılı düzey ve aşırı yüksek oz saygılı düzey. Bireyin, zihinsel, görme, işitsel, • Düşük Oz saygılı bireyler, idealleri ve beklentileri az ortopedik vb anlamda, akranla­ ve duşuk yeteneklerini olduğundan duşuk algılarlar; rından farklı olma durumudur. kendileriyle barışık değildirler, öğrenilmiş çaresizlik yaşarlar ve Oz güvenleri düşüktür. • Yüksek oz saygılı bireyler, risk alabilirler; kendileriyle barışıktırlar, kendilerine güvenleri tamdır, gerçekleri doğru olarak algılar, kendilerini gerçekleştirirler. • Aşın yüksek Oz saygılı bireyler, aşırı risk alırlar, yete­ neklerinin gerçek seviyesinden daha fazla olduğunu zannederler, gerçeklik algıları düşüktür, kendilerini gerçekleştirmezler.

Gelişim Psikolojisi GELİŞİM G Kişinin içinde bulunduğu yaşam dö ri, kazanması gereken bazı özellikle de eder. Havighurst 'a gore dönem şekilde özetlenebilir: Bebeklik (0 - 2) ilk Çocukluk (2 -6) ikinci Çoc Doğum sonrası fiziksel çev­ Konuşmada ustalaşma, sıralı cümleler Büyüyen bir or redeki değişikliklere uyum kurabilme. ne karşı olumlu sağlama. Kendi kendine yemek yeme, giyinme Yaşıtlarıyla iyi g Solunum sistemi ve nabzın gibi Oz bakım becerilerini kazanma. ilişkileri zengin düzene girmesi. Yaşıtları ile aynı sosyal ortamda bulu­ Okuma-yazma Uykunun düzene girmesi. nabilme. temel beceriyi Kj tı yiyecekleri çiğneme ve El goz uyumunu sağlamaya başlama. Yetişkinlerden yutmayı öğrenme, Sosyal ve fiziksel gerçekliği tanımla­ Gündelik yaşam DOoemm sonuna doğru mak için nesneye ilişkin kavramlar geliştirme. dışkı kontrolünü gerçekleş­ oluşturma. Cinsiyet rollerin tirme ve tuvalet alışkanlığım Cinsiyet farklılıklarını fiziksel olarak Kişisel bağımsı kazanma. Öğrenme. Sosyal grup ve Yürümeyi öğrenme. Doğru ve yanlışa ilişkin vicdan gelişi­ tutum geliştirm Konuşmayı öğrenme. mine başlama. Toplumun değe Cinsiyeti fiziksel olarak ayırt edebilme, vicdan ve değe Okuma yazmaya hazır hale gelme. Yetişkinlik (30 - 60) . Yetişkin toplumsal sorumluluğuna erişme. . Yetişkin boş zaman etkinlikleri geliştirme. • Eşi ile kendini ilişkılendırme. b«z olabilme. • Orta yaşın fizyolojik değişikliklerini kabul etme. . Ekonomik bir yaşam standardı oluşturma ve sürdürme. • Yetişmekte olan çocukların sorumlu bireyler olmalarına yardım etme.

GÖREVLERİ öneminde başarması gereken görevle­ eri, geliştirmesi gereken özellikleri ifa­ mlere özgü gelişim görevleri aşağıdaki cukluk (6-12) Ergenlik (12-18) Genç Yetişkinlik (18 - 30) rganizma olarak kendi­ Her iki cinsle olgun ilişkiler Eş seçme. u tutumlar geliştirme. geliştirme. Aile kurmaya yönelme ya da geçinme, kişılerarası Bir yetişkin erkek veya kadın kurma. nleştirme. sosyal rolünü edinme. Bir işe başlama. a-hesap yapma uç Bedenim kabul etme ve etkili Vatandaşlık sorumluluklarım geliştirme. şekilde kullanma. üstlenme. model alma. Yetişkinlerden bağımsız duyusal Topluma uyumlu bir sosyal grup ma ilişkin kavramlan özellikler geliştirme. bulma. Bir mesleğe yOnelip hazırlanma. Eşi ile yaşamayı öğrenme. ni öğrenme. Evliliğe ve aile kurmaya hazır­ Çocuk yetiştirme. ızlığa ulaşma. lanma. Ev idare etme. kurumlara olumlu Toplumsal sorumluluklar alma­ me. ya istekli olma. er yargılarını atarak Bir değerler sistemi ve ahlak erler sistemi geliştirme. sistemi edmme. Yaşlılık (60 -...) • Eş ve arkadaş kayıplarına uyum sağlama. . Azalan fiziksel güç ve enerjiye uyum sağlama. • Yaşıtlan ile açık bir yakınlık kurma. • Emeklilik ve azalan gelire uyum sağlama. • Fiziksel özelliklerine gore yaşamım düzenleme. • Toplumsal ve vatandaşlık yükümlülüklerini yerine getirme.

Doğum öncesi Fiziksel Gelişim FİZİKSEL GELİŞ Fiıikscl gelişim, boy. Alırlık ve hacim vücut sistemlerinin kendilerinden bek ları yerine getirecek duruma gelmeler devinsel (psiko-m otor) gelişim; bire kontrol altına almada gösterdiği bece becerilerindeki ustalaşmadır. H : 111 I I ZİGOT 6ti<A Ukç boruUmdin fcMut (Onrnrv»! D<fcx<n):Bu rp ty i l w t i tfmnun (rahmin) &n*rru y*p*V» £mbr^([mbrrywıkC>0iW'»n):E<JÖ<yyr4iNj<rfi<iUrtjb U y r ^ j Y tvua-t O ftjiriifirt ûiw>iumtk içn U6iU A * rT*yd*\\» çetrmrff bijUt. fftu*(ftu l Dooem):foncitfc </x*x4x\\dc^um*Üdtf dewn t & ı O rçıriU m Ç tty * bu d o ym d t um im ün«. | j O o ^ Onc«ı. fizı^ Ç ity rn in fn h ırt oW u^d<**mdi. V________________________________________ ) ilk Çocukluk Döneminde Fiziksel Gelişim (2-6 Yaş) Bedensel Gelişim: 2-6 yaş döne­ Devinsel (psikomotor) Gelişim: 2-6 minde bedensel gelişim hızı. 0-2 yaşlarında etkinlik yüksektir. Uzun sure yaşa göre azalmıştır. Kalbin büyü­ bir yerde oturmazlar. Koşmak, atlamak, mesi yaşına kadar çok hızlıdır. Kalp tırmanmak, kaymak, sürünmek ihtiyacın- atış hızı da giderek azalır ve ilkokula dadırlar. Büyük kasları kuçuk kaslarından başlama yaşına doğru yetişkine daha iyi kullanırlar. Kuçuk kas hareket­ benzer hale gelir. lerinde acemilik gösterirler. Kızlar ince motor becerilerde erkek çocuklardan daha ustadır. V_v Okul öntesi dc<*md( 9« tt* duyusutamolarakçdıyrKiniştiı yani 9te Kili rak- jafct*. 6u r#dmk. çcxu$unbuon ft^r* t/)?^ olarak<^rt*r><ğrfU7i mat«yaü<fi mutUU büyük puntofuyanw jebfitfden dujmifcdır.

KPSS E ğ itim B ilim le ri ŞİM mce artışın yanı sıra r Bebeklik Döneminde Fiziksel Gelişim klenen fonksiyon­ rini de içerirken; eyin vücudunu erilerin yani hareket Bedensel Gelişim: Doğumdan önce Psikomotor Gelişim: Psikomotor baş yaklaşık olarak bedenin yansı, gelişim de fiziksel gelişime paralel doğumda ise dörtte biri kadardır. olarak büyük bir hızla ilerler. Dış Ayrıca, doğumun ilk yıllannda boyun dünyaya çok yönlü uyumun bir ve baş kaslan ayak kaslarından, karın gerekliliği olarak başlangıçta sadece bölgesi kaslan ve omuz kasları ise kol refleks düzeyinde ve denetimsiz ve el kaslarından daha önce gelişir ve genel vücut hareketleri sergileyen daha guçlüdür. bebekler zaman içinde istemli, hedefe yönelik psikomotor beceriler sergilemeye başlar. 8u durum. 9*<*jimin baştan aya$a I B*t#W A d6<*m ido$um 0n(f- v r iç tin deşa do$r\\j ddu$u ilts m ı « y iffi « y v i furAsH g elryrraı fn do$rU ayanbifdurvm dur. h ırt oMu$u footmS*. 1 ikinci Çocukluk Döneminde Fiziksel Gelişim (6*12 Yaş) 8 edonsel Gelişim: ilkokul donemi Devinsel (psikomotor) Gelişim: Kaba motor kaslar­ yıllarında, bedensel gelişme ilk daki ustalaşmaya ek olarak bu donemde küçük kaslar yıllara gore yavaş bir ilerleme da gelişir. Kuçuk ve ince kalemle yazabilir, piyano ve gösterir. 9 yaşma kadar erkekler diğer enstrümanları çalabilir. Topu artık elleriyle hatta kızlara göre daha uzun ve ağırdır. parmaklarıyla tutabilir. Okul öncesi donemde ıraksak Ancak 10 yaşından IS yaşma kadar olan görme, okul döneminde normale dönmektedir. kızların boy ve ağırlıkları erkekleri Bu donemde birçok karmaşık beceri kazanılmasına geçer. rağmen, ilerleme yavaş olduğundan dikkat çekmez. 1 ............... ^ kinci çocuüukdönemi firicsd 9<6jimin enyaraşolduğudönemdir. İncemotor kas ıjetymı açısındanhriar fc ffleber a/asmdıb t*rk itc-^rtrrvr A yans**nlonünrn do$ru kapan*.

Gelişim Psikolojisi Erginlik ve Ergenlikte F Cinsiyetler arası farklılık: Cinsiyet hormonlarının Vücut organlannın İs ü re tim i: oransız büyümesi: Ergenlik dönemine kızlann erkek­ Er lerden 2-3 yıl daha erken girdikleri Buluğ donemi cinsiyet salgı Hızlı ve oransız bü­ ha gözlenmektedir. Ancak bireysel bezlerinin, aktif hale gelerek yüme koordinasyon sık farklılıklardan dolayı kızlardan daha cinsiyet hormonu üretimiyle problemlerine yol dö erken ergenime giren erkekler başlar. Bu hormonlar; erkek­ açarak sakarlıklara rin de vardır. Kızların yaklaşık 11-13, lerde testesteron. kızlarda neden olabilir. ve erkeklerin 13-15 yaşlan arasında OStrojen adını alır. Vücudun isk girdikleri kabul edilmektedir. hemen hemen butun organ­ ne ları bu değişiklikten etkilenir. Kızlar genel olarak erkeklerden Kızlarda yag dokusu erkek­ daha önce ergenlik dönemine gir­ lerde kas dokusu fazlalaşır. diklerinden 1 1 - 1 2 yaşlarında boyca ve kiloca erkekleri geçerler ancak Buluğ döneminde hormon­ 16 yaşlanna varıldığında, durum larda gözlenen bu değişim yine eski haline döner ve erkekler birincil ve ikincil cinsiyet kızlardan daha uzun ve ağır olurlar. Özelliklerini belirler. Birincil Cinsiyet Özellikleri: İkincil Cinsiyet özellikleri: Öremedeki belirleyici gelişme Vücutta doğrudan doğruya lerie ilgilidir. üreme faaliyeti ile ilgili olma­ yan değişikliklerdir. x kızlarda yumurtalık­ ların olgunlaşması, vajinanın öroe$:n; kıllanma, sivike, yüz­ genişlemesi, adet kanaması; de yağlanma, kepek göğüs­ erkeklerde ise testislerin ol­ lerde büyüme. gunlaşması, sperm üretiminin başlaması, ejakulasyon.

Fiziksel Gelişim skelet bozuklukları: Akne problemleri: Hızlı derişen fiziksel Jinekomasti (Gogus değişmelere uyum: düğümcükleri): rgenlik bazı kemik Hormonların etkisiyle astalıklarının ergenlikte yag bezleri Ergenin baş etmesi Erkek çocuklarda klığının arttığı bir olgunlaşmakta ve gereken önemli sorun­ göğüslerde sert önemdir. Öğrencile­ salgıları artmaktadır. lardan biri, hızlı değişen düğümcüklerin n duruş bozuklukları Sivıkeler görülmek­ fiziksel değişmelere oluşmasıdır. Göğüslerde e aşın yüklenmeler tedir. uyum sağlayabilmektir. kısmi büyüme ve kelet bozukluklarına Eger ergen hızlı değişen şişliklerle kendini gös­ eden olabilir. bu fiziksel özellik­ termektedir. lere olumlu tutum gelıştiremezse yeme bozukluktan başta olmak üzere birtakım psikolojik problemler ortaya çıkabilir. \\ ' iIrken ve 9« i kmiş ergenlik: Ertenobjurirçmj kırfjn diKi olumsuzetki­ lerken« ttü fn d»hj okımiuetUemftted*. ErtencigunUşan «telto çrışken, dihi çf• bd, popuier, Vf vnyil otoriten, trtefl oiçyniiyrv» hrfan Umr t ytfoderttaimekTtdrf.

Bebeklik (0-2 Yaş) ilk Çocukluk (2*6 Yaş) Fiziksel gelişimin doğum öncesinden • Fiziksel gelişim yavaşlamıştır. sonra en hızlı olduğu dönemdir. • Erkek çocukların boy ve kilolan h i l i kız Kızlar ve erkekler arasında gelişimsel farklılık gözlenir. çocuklardan daha fazladır. Kız çocukların duyuları daha iyi geliş­ • Sinir sisteminin gelişimi büyük oîçude miş ve kemik debileri daha fazla iken erkek çocukların ağırlıkları ve kemik mamlanır. boylarının uzunlukları daha fazladır. • Kalbin büyümesi altı yaşına kadar çok ■ Kalp atış hızı giderek azalır, ilkokula ba yaşma doğru yetişkinlerinkine benzer gelir. P s ik Bebeklik (0-2 Yaş) r\" . - ilk Çocukluk (2-6 Yaş) ^—► • Refleksif ve denetimsiz hareketler- den. istemli ve kontrollü hareketlere • Etkinlik düzeyleri oldukça yüksektir. geçiş yapılır. Koşmak, atlamak, tırmanmak gibi büy becerilerini gerektiren davranışları ço • İki yaşın sonuna doğru çocuklar bilirler. yalnız başlarına yürüyebilirler, küçük bir sandalyeye oturabilirler, topu • Erkekler kaba motor becerilerde daha zıplatabilirler, bir derginin sayfalarını kız çocukların ince motor kas gelişiml çevirebilirler. ileridedir. • Görme ıraksaktır, bu nedenle öğrenm büyük puntolu yazı ve şekillerden olu Oo^umöncm ►frgtn.’A ->fc(ocuiiui >İfono{ccvüuk

z Orta Çocukluk (6-12 Yaş) Ergenlik (12-18 Yaş) ta­ Fiziksel gelişimin en yavaş oldu­ Fiziksel gelişimin yeniden hızlandığı dönemdir. ğu dönemdir. Buluğ çağına girmeyle birlikte hızlı hormonsal hızlıdır. On yaşına kadar erkeklerin boy ve fiziksel değişiklikler ortaya çıkar. aşlama ve kiloları kız çocuklardan daha Birincil ve ikincil cinsiyet özellikleri ortaya çıkar. fazladır. Kızlarda yag dokusu, erkeklerde kas dokusu hale On yaşından on beş yaşına kadar, fazlalaşır. kızların ergenliğe daha erken Erkeklerin akciğer ve kalbi kızlara göre daha girmesi ile birlikte kızların boyu büyüktür. erkek yaşıtlarmmkini geçer. ko-m otor Gelişim ------- ^ r---------------------------------------------^ r ^ Orta Çocukluk (6-12 Yaş) Ergenlik (12-18 Yaş) yük kas • Kaba motor becerilerde İyice • İskelet sisteminde meydana gelen hızlı ok iyi yapa­ ustaiaşılır. değişme, hızlı boy artışı, vücudun çeşitli organlarında meydana gelen değişme a iyi iken • Hem erkekler hem de kurtar ince koordinasyon problemlerine ve sakarlık­ leri daha motor kas becerilerinde ustala­ lara yol açabilir. şırlar. me materyali uşmalıdır. • Büyüme anrılan go<ülebılir. • Görme normale döner.

Gelişim Psikolojisi BİLİŞSEL GELİŞİM İLE İLGİLİ T Zeki. atol yürütme (mantıklı düşünme 8ircyin kendisini ve dünyayı F 7 brtyindtfiyiyı yeteneği), plan yapma. problem çöz­ anlamada kullandığı en küçük me. soyut düşünme, karmaşık fikirleri zihinsel birimdir. Şema, çevreye *A*n*vnrı tek)cûu kavrama, çabuk ve deneyimlerden ilişkin her yeni bilginin yerleşti­ şttTTjitfd*. durumyid Öğrenme yeteneklerini İçeren genel rileceği bir çerçevedir ve bireyin bir zıhmsel kapasitedir. 8u yetenek dünyayı anlamasını sağlayan en r*y*yf Ajfcin}<m«ıyok «dece kitaptan öğrenme, dar anlamda temel zihinsel yapıdır. Örgütlenmiş i i bit)« b<«>aoUrvKj akademik bir beceri veya testten alman davranış ve düşünce kalıplandır. . v * unOrÇfiÇtf yüksek puan anlamında değildir. Daha Şemalar, problemleri anlama, çok. çevrenizdekileri anlamada 'var­ çözme, dünyayla baş etme yollan lıktan izleme, anlamlandırma veya ne olarak da düşünülebilir. yapacağını aklında da biçimlendirme* yetenekleri ile ilgili, geniş ve derin bir kapasiteyi yansıtır. a) Özümleme (Asimilasyon): Yeni şemalann değiştirilmesid 8treyin yeni karşılaştığı durumları önceden varolan şemaların içine yerleştirmesidir. Oger bir deyişle, örneğin,annesi yeni durumu kendisinde varolan eski şemalarını mez soda dem kullanarak açıklamaya çalışmasıdır, nu düşünen b örnejm. hayatında ilk defa soda içen bir çocuğun so­ 'Mankenler ge daya şekersiz gazoz demesi. buyuk beden m Dengevzfektenyemdendengedurumun» ulaşmada Dengelem uyumsabamasüreçlerindenbiri buftanfar. £$erözümleme Birey yeni karşılaştığı bir bilg la. kendisinde önceden varo y*p<U/ik dençeyf rseesfadenge durumu devamet­ deneyimleri arasında ilişki k denge durumuna ulaşmak i tirir. IVumurru y t^ itti dtnştyt uiaşimışy beraft dengeden tirdiği zihinsel işlemin adıdır yeni olan her şey bilişsel den bir utf defvjeyf uUşAr yar* bdfyel oLvıi b* ad*n dahi ileriye özümleme ve uyum süreçle yeniden sağlanır. >d*r bagete çCft bAşsel getym. yer*yaşanti* dengene bozulması uyumum»yapdvakyenidendengedurumum uüşima>j«r Dençenekadar y i bonAjr i* nekadwhdı yeniden dengedurumun»geçirse bfcşsel gefcşimbundanokadir olumlu ftfctertr.

TEMEL KAVRAMLAR V Uyum Sağlama y * . Pı*9«.u)vn örg ü tle m e (Adaptasyon) ’ *C<9<JtWr* ¿kele­ Benzer şemalar arasında bağ kurma, dj Bireyin çevresiyle etkileşe­ rine'icnfaiyçoH derişmezler* onları bir arada depolama ve organize k- rek. çevreye ve çevresin­ adrtWmekttd*.Y.ıni etme işlemidir. Örgütleme, bilgi ve orçanizmanngerek biyolog, eylem arasında hiyerarşik bir sıra oluştu­ deki değişikliklere uyma gerekpvtoioj* gerekse rarak bireyin organize hareket etmesini sağlar. Örgütleme sistemin koruyucusu gayretinde olduğu süreçtir. bAşıel fonksiyonlarını yerine ve geliştiricisidir. Bireyler yeni duruma getirmesinde. durumi uyum Örgütlemede bireyin en az ıkı özümleme (asimilasyon) sagUm*smbuuyumub<r m şeyi birbiri ile ilişkilendirmesi ve düzenleme (uyumsama) koord^usyon içince gerçek­ söz konusudur. olmak üzere iki farklı şekil­ leştirmesi yişamsalbr öneme de uyum sağlayabilirler. sahiptir. öme^n, çocuğun hayvanlann ismini öğ­ renirken bu şemaları hep bir yerde orga­ 1 nize etmesi ve birbiri ile ilışkılendirmesi bir örgütlemedir. Aynı şekilde, öğrenme b) Uyumsama (Duzenleme/Akomodasyon): psikolojisinde genelleme kavramına ça­ lışan bir oğrcfKinm klasik koşullanmada­ n oluşturulması ya da daha önceki şemaların kapsamının ki genelleme ile edimsel koşullanmadaki dir. genelleme kavramlarını birbiri ile ilişki- lendirmesi bir örgütlemedir. inin açıklamalarından sonra çocuğun soda şişesini gorur gör­ mesi ya da bütün mankenlerin zayıf ve uzun boylu okluğu­ birinin gazetede okuduğu haberden sonra eski düşüncesini enellikle uzun boylu ve zayıf olmasına rağmen isteğe göre mankenler de olabilir* şeklinde değiştirmesi. me «et dengesizi* dengeleme gi ya da durum­ czumleme (rarolan olan bilgi ve t_ şemjlara U;gun mu?on?art» kurarak yeniden için gerçekleş­ açMaruMıyormu?) r. Çocuklar için t hi>» ngeyi bozar, eri ile bu denge uyvnsam» (w roün şemalar d e ğ iştir** nr»?yeni durum» uygun jem»A»r ofcıştunAJu mu?)

V 14 BİLİŞSEL GELİŞİM DÖNEML Duyusal M otor Dönem (0-2 Yaş) 1 . Odaklaşma (Odaklanma): Ç dikkat çekici özelliklerine oda 1 . R cflckıif davramşlardon amaçlı, hedefe yönelik davra­ rini gözden kaçırmaktadırlar. nışlar.« geçiş yapılır. odaklanmadır. Bu evredeki di çıkmaktadır. Çocuk kendine o Orr t^n. birçok oyuncak arasından uzanıp oyuncak ayısını alabilir. olmaktadır. Çocuk düz gidişe tık olmaktadır. Bunun gibi tum 2. Donguscl (devresel) tepki görülür. Çocuğun aynı motor hareketi tekrar tekrar yapmasıdır. Çocuğun sergilemiş oldu­ 2 . işlemleri tersine çeviremezl ğu döngüse! tepkiler üç donem halinde ele alınabilir. n, evden markete giderken Ome^ın, ayagmı tesadüfi olarak beşiğin tırabzanına vuran çocu­ eve giderken hangi sıra ile görece ğun ayağını sürekli oraya vurmaya devam etmesi. ler. Dongusel tepki, şemalarım örgütlemeye başladığının gösterge­ 3. Özelden özele akıl yü'utm e sidir. Dongusel tepki, yeni ve karmaşık şemaların başladığının yaşantılara bağlı olarak tek yö göstergesidir. Butun bunlar, karmaşık düşünmenin başladığını gösterir. ûrrw^ %okulda 'b ' harfini 'b ı' ses hangi harfle başlar dediğinizde, c 3. Nesne sürekliliği kazanılır. Nesne görüş alanında olmadı­ yık* hangi harfle başlar dediğinizd ğında da varolmaya devam ettiğini bilir. Sekiz aylık bebekler topu kaybolduğu yerde arayabilirler 4. Tek yönlü sınıflandırma yap çunku nesne sürekliliği kavramı kazanılmıştır. göre sınıflayabilir. Sınıflama y Nesne sürekliliğinin sonucu olarak a) Kendisi ile dış dünya alamaz. arasındaki ayrımı fark eder. Çocuk başlangıçta kendini dış dünyadan ayıramaz ancak emme ve tutma şemaları onune değişik renk ve şe ile yeni şemalar kazandıkça kendini dış dünyadan ayınr. ları benzerliğine gore gruplamas b) Aktif olarak belleğini kullanmaya başlar. 'Kaybolan nesne göre ayırır ya da rengine gore. A buradaydı, bir yere gitmiş olamaz.* 8unu belleğine bakarak portakal konulup elmalar mı çok yapmaktadır, c) Neden-sonuç ilişkisiyle düşünmeye başlar. portakallar çok diyebilir ancak me ‘ 8u nesne buradaydı, o halde buralarda olmalı.' 8u neden- nildiğinde yine portakallar çok de sonuç ilişkisinin başladığının göstergesidir. 5. Benmerkezcilik: Çocuğa göre 4. Taklit yeteneği gelişmeye başlar. £1çırpma vb, ses taklidi Kendisinin bildiğini herkesin b yapabilir. nü herkesin gördüğünü duşun Taklidin ilk hali ses bulaşmasıdır. Bir çocuk ağlamaya başlarsa kendisi için varolduğunu düşü hepsi birden ağlamaya başlar. Taklidin son halı ertelenmiş taklittir. Çocukun gordugü b;r olayı üzerinden zaman geç­ 8nx$iîi. çikolatayı seven bir çoc tikten sonra taklit etmesidir. Bu özellikle dilde açıkça gorulur. düşünür. Çünkü kendisinin gordu Dil edinme komple buna bağlıdır. düğünü duşunur. Aynı şekilde k herkes çok seviyordur. 5. Dili kullanmaya başlar, semboller oluşturur. NOT: Benmerkezcilikte monolo oyun çıkmaktadır. 6 . Monolog görülür: Karşısında gibi konuşabilirler. Örneği, çocuğun oyun oynarken kendi kendine konuşması.

KPSS E ğ itim B ilim le ri LERİ İşlem öncesi Dönem (2*6 Yaş) Çocuklar bu donemde, nesnenin 7. Toptu monolog gorulur: Hep bir ağızdan konuşurlar; aklanmakta, diğer özellikle­ birbirlerini dinlemezler. Bu evrenin en temel özelliği iğer tüm şemalar odaklanmadan 8 Paralel oyun görülür: Bir arada oynuyormuş gibi görün­ odaklanınca benmerkezcılık melerine rağmen herkes kendi oyununu oynar. 8u nedenle e odaklanınca tersine çovrilemez- grup oyunu oynayamazlar. m şemalar burdan çıkmaktadır. 9. Animizm (canlandırmacılık): Yaşayan ve yaşamayan nes­ ler. neler arasında ayrım yapamama durumunda ortaya çıkan n gordugu dükkanları marketten karmaşadır. Çocuk cansız nesnelere canlılık, canlı nesnelere eği sorulduğunda cevap veremez­ ise cansızlık özellikleri yükler. e: Olayları yalnızca geçirdiği Ome^, çocuğun, pili bittiği için artık havlamayan ve hareket et­ önlü düşünebilme özelliğidir. meyen oyuncak köpeğine oldu demesi ya da canlı civcivi küvete si ile öğrenen bir çocuğa' bebek' sokarak oynaması ve boğularak ölen civcive bozuldu demesi. cevap veremeyecektir. Ancak 'b ı­ de 'b* ile cevabını verecektir. 10. Yapaycılık (Artifikalizm ): Doga olaylarının insani bir güç tarafından yapıldığını düşünürler. pma: Nesneleri tek bir özeliğine yaparken alt-üst ilişkisini dikkate Orıw$-.n, bulutlar nasıl oluşmuştur, sorusuna 'Merdivenle gökyü­ züne çıkmışlar ve pamuklan yapıştırmışlar.'cevabmı verebilir. ekilde logolar verildiğinde ve bun­ sı istendiğinde logoları ya şekline 11. Kişi değişmezliği kazanılmıştın Kişilerin dış görünüşü Aynı şekilde önüne beş elma on değişse bile onların aynı kaldığım bilir. k portakallar mı çok denildiğinde, eyveler mi çok portakallar mı de­ ilk defa üniformalı gördüğü amcasını kalabalıkta tanıya­ er. bilir. e dünyanın merkezi kendisidir. NOT: 8 utun bunların sonucu olarak aşağıdaki gelişmeler bildiğini ve kendisinin gördüğü­ görülür. nur. Çevresindeki her nesnenin ünür. a. Dil hızla gelişin Dil hızlı gelişir ancak geliştirdikleri kav­ cuk, herkesin çikolatayı sevdiğini ramlar ve kullandıkları sembollerin anlamlan, kendilerine ugü her şeyi başkalarının da gör­ özgüdür» çoğu zaman gerçek değildir. kendisi çikolata yemeyi seviyorsa b. Sembolik oyun ve düşünme (sembolik fonksiyon): og, toplu monolog ve paralel Çocuk hayal gucunu kullanarak duşunur. Çocuk, gözünün onunde bulunmayan ya da hiç mevcut olmayan nesne, a kimse olmadığı halde biri varmış olay, kişi, varlığı temsil eden semboller geliştirmeye başlar. n sanki karşısında biri varmış gibi yastıktan bebek yapması ya da evin içinde sanki araba varmış gibi sürmesi, kornaya basması. c. Buyusel düşünme ve hayali arkadaşlıklar gorulur. Do­ ğaüstü güçlere inanabilirler ya da gerçekte olmayan biriyle arkadaşı gibi oynayabilirler. !■ * Ozeldenozeleakılyurutmeninsonucuolarakyanlış bağdaştırma ve isimlendirmede gerçektik başlar. Yanlış bağdaştırma, aralarında ilişki olmayan iki olgu arasında ilişki kurmaktır. İsimlendirmede gerçeklik adların yalnızca ad olarak degıl. gerçek olarak düşünülmesidir.

Gelişim Psikolojisi BİLİŞSEL GELİŞİM işlem öncesi Dönem (2-6 Yaş) (devamı) Somut İşlemsel D 12. Korunumu kazanamamışlardır. 1. Odaktan Uzaklanma Korunum: Herhangi bir nesnenin biçimi ya da mekandaki konumu değiştiğinde. miktar, ağırlık. sayı, alan ve hacim gibi Odaktan uzaklaşma nesneni özelliklerinin değişmeyeceği ilkeldir. Çocuklar bu donemde, nesnenin dikkat çekici özelliklerine odaklanmakta diğer özellik­ dikkate alarak düşünmedir. 8 lerini gözden kaçırmaktadırlar. Bu nedenle görüntü değişse de budur. Odaktan uzaklanabild gerçeğin aynı kalacağını anlayamazlar. Korunum kazanılmama- şında bu özellikleri etkili olmaktadır. bilmekte, birden çok özelliğe yapabilmektedir. Bütün şem çocuğa Şekil İd e mi, yoksa Şekil 2de mi top çok dediği­ 2. Tersine çevirebllme: İşlemle miz zaman; çocuk korunum kazanmadığından Şekil 2'deki toplar A a 8 => 8 ®A daha çok diyecektir. 3. Üst düzeyde sınıflama (Gru bir başka grubun alt sınıfı ola <«tu öootmit korunumun fcazane.Tunusınn 3t«nH r*d«i: elma ve armutun bir üst sını olduğunu anlayabilir. a. MdUr*dt>i.}<titbJ4tfnU£v*rdır. bı i}l< fl^tm in fÇ fv w m iA r. örneğin, sınıftaki kız ve erkek öğ c Odaktanu/aldişjmuiar. sınıfın alt unsurlan olduğunu an karanfil ve gülden oluşan bir de fi çiçeklerin turunü dikkate alarak 4. Üst düzeyde sıralama yapm @© Özelliklerine göre sıralayabil Şekil -1 Şekil - 2 luklarına. genişliklerine, ağırl bilirler. 1 Koojncrvjn tuartimrş oim*y *mk çocuku 6t$i. mAtara Om*$ın, Ayşe Fatma’dan uzun, 1 '— S Somut rçJcmfcfdJn<iT»ind<çocuttars * J« f H kri¿ i Ayşe Aslı'dan uzundur, diyebilir. ' öotunaötkjıbfri. gtob&iikn. yaşamilanlarındı olan somut 5. Benmerkczci düşünme orta r f /tfi anlzyainfjfVi Bur*d<nif O^rtnrr* mitfryiiı mutUU vomutlişlrt- işlemler dönemindeki çocuk m»böi. 8udOn<mdf yaparako$r*nrrwtfW$i kylarUmakiır. laşmışlardır. Olayları ve düny görebilirler. 6 . Mantıksal düşünme: Sezgis düşünceye geçilir ancak sade mantıksal düşünebilir. Mater düşünebilme becerisini kayb 7. Korunum kazanılmıştır. Art ğişse bile miktarlarının, ağırlı değişmediğini bilir. 8 . Sadece somut olan şeyleri süreçleri çocuk tarafından gö yöneliktir. Çocuklar, somut o lemleri çözebilirler. Soyut pro 9. Okuma yazma ve temel ari mıştır. Zihinden basit işlemle gibi sembolleri kullanarak işl

M DÖNEMLERİ (Oevamı) Dönem (6-12 Yaş) Soyut İşlemsel Dönem (12-18 Yaş) in birden çok özelliğini 1. Soyut düşünebilme ve soyut problem çözebilme becerisi 8u evrenin en temel şeması gelişir. Kare, yuvarlak, yıldızın yerini X. Y alır. Yani problemleri sem­ diği için çocuk tersine çevire­ bolleri kullanarak çözebilirler. e dayalı olarak sınıflandırma malar bu şemadan Ç'tor. 2 . Göreceli düşünebilme becerisi gelişir. [Göreli n Göreceli: Kişiye, eri artık tersine çevirebilir. yere, zamana göre değişebilen.) uplama): 8ir grup nesnenin örneğin, yol tarif ederken kendi sağına soluna göre değil, karşısındaki­ abileceğini anlarlar. Örneğin, nin sağına ya da soluna göre tarif edebilir. ıf olan meyvenin alt grubu 3. Blrleştirmecl (komblnasyonel) düşünme gelişir. Bütün olasılıkları ğrencilerin insan gibi genel bir bir arada değerlendirerek düşünebilir. nlayabilir. Ya da farklı renklerde emetin hem renklerini hem de Ome^n, *3 farklı ekmek ve peynirden kaç çeşit sandviç yapılırr sorusu­ k sınıflayabilir. na doğru cevap verebilir. ma: Çocuklar nesneleri belli lirler Örneğin, nesneleri uzun­ 4. İdeal fikir, değer sahibi olma: Genç toplumun yapısıyla, felsefeyle, lıklarına vb. göre düzenleye­ politikayla ilgilenir; bir değerler sistemi örgütlemeye yönelir. Fatma ise Aslı'dan uzun ise 5. Akıl yürütme: Genelleme, tümevarım, tümdengelim vb. düşünme yollarını kullanır. Hipotezler kurabilir ve test edebilir. adan kalkmıştır. Somut klar, benmerkezcilıkten uzak­ 6 . Kavramların anlaşılması kolaylaşmıştır. Kavramların, atasöz­ yayı, başkaları açısından da lerinin. deyimlerin anlaşılması bu dönem çocukları için problem değildir. sel düşünceden mantıksal ece somut olaylar hakkında çokaraştım *», birçok yvttşlünin soyvt ¡jkm fcri 9(tyirtm td $ n i Üaöt ryal soyutlaştıkça mantıksal beder. rtmdrttdar. 8unun r*d<nide İçindf yaşanmançtvrfnin rvttfa^d*. tık nesnelerin şekilleri de­ ıklannın ya da hacimlerinin örr*$ın, ilkel bir toplumda yaşayan bireyin soyut işlemler yapmasına; bir problemle ilgili deneneeler geliştirip bunları teker teker denemesi ve anlayabilirler. Düşünme sonuca ulaşmasına gerek olmayabilir. özlenebilen gerçek olaylara olduğu surece karmaşık prob­ So)vt işJ<ml« donw*ndf probfcm (Owr* )OntrmıfcularE'makd*. oblemleri ise çözemezler. itm etik becerileri kazanıl­ 7. Ergenlik benmerkezcillği görülür (ergen egosantrizm). Kendi eri yapabilirler ancak *, y. z düşüncelerinin ve söylediklerinin en doğru olduğunu düşünür lem yapamazlar. (Kişisel mit). Herkesin kendisiyle uğraştığım, onu takıp ettiğini ve onunla ilgilendiğini düşünür (Hayali seyirci). Ome^m, saçma yapmış oldukları bir değişikliği herkesin fark ettiğini dü­ şünüp bunun fark edilmediğini gördüğünde şaşırabilirler. 1 —* - £r9wbww!*rifK*$i.t}i«n Öncesini 9öfuknb<nm<rtttodu}<jnc<d<n U rtkk başJUİannr) p^OftTıfini anlayan, d tyı insanlinn iarldı bAr inak tn ¿ fyvjv Itr& jr* ) bAJo^mı w yaşa<Judanrwısad«f kindi* orçu olduğunudüşünür.

VYGOTSKY'NİN BİLİŞ Sosyal Çevre ve içsel Konuşmanın Bilişsel Gelişimde önemi Kültürün önemi Çocuğun toplumsal etkileşim içinde edindiği ortak bilgiyi kişisel bilgiye Vygotsky çocuğun bilişsel mek için Vygoisky tarafından üzerinde durulan bir mekanizma içsel kon gelişiminde içinde bu­ konuşma. Özellikle zor bir işle karşı karşıya kakJıklannda, sık sık kendileri lunduğu'sosyal çevrenin' küçük çocuklarda görülür. Daha sonraki yıllarda içsel konuşma sessizleşi Önemli rolü olduğunu problem çözümünde hJlA çok önemlidir. Araştırmalar göstermiştir ki içs ileri sürmüştür. Çocuklar, yetisini kapsamlı bir şekilde kullanan çocuklar karmaşık işleri d*ğer çocu çevrecindeki kişilerden ve etkili bir biçimde Öğrenmektedirler. Vygotsky. diğer insanların konuşma onların sosyal dünyaların­ daha sonra bu konuşmaları kendilerine yardım etmek için kullanan çocu dan öğrenmeye başla­ lemleri çözebildiklerini one sürmüştür. maktadırlar. Çocukların kazandıkları kavramların, Çocuğuna kağıttan nasıl gemi yapılacağını öğretmek isteyen bir fikirlerin, olguların, bece­ I. Aşama: Seı-lı bir şekilde çocuğa bunun nasıl yapılacağım hem anlatır h rilerin tutumların kaynağı olarak öğrenmesini sağlar. sosyal çevredir. II. Aşama: Çocuk sesli bir şekilde bunu hem söyler hem de yapar. III. Aşama: Çocuk artık çok yüksek bir sesle bunu söylemeden ancak m bunu hem söyler hem de yapar. IV. Aşama: Çocuk artık otomatik bir şekilde dudaklarını kıpırdatmadan b başlar. Artık bu aşamada içsel konuşma başlamıştır, çocuk artık iyice ses örnek Soru Vygotsky'nin bilişsel gelişim kuramı, öğrenmede sosyal öğelerin önemine işaret eder. Bir öğretm enin bu kurama göre öğrenm e-öğretm e sürecini düzenlerken aşağıdakilcrden özellikle hangisini vurgulaması beklenir? A) Öğrenmede öz düzenlemeye önem verme B) Zihinsel yeterlikleri geliştirmede sembollerden yararlanma C) Öğrenilenleri transfer etmede içsel işaretlere önem verme 0) Öğrencilerin öncelikle kendi bilişsel yapılannı özümlemelerini sağlama E) Uygun destek ya da yardım alarak bir iş} en iyi şekilde yapmayı öğrenme Çölüm : Vygotsky bireyin bilişsel gelişiminde sosyal etkileşimin ve sosyal desteğin önemli olduğunu belirtmektedir. 8una göre bireyler, bilişsel gelişimlerinde tıkanıp kaldığında sosyal destek alırlars yakınsak gelişim alanlarında ilerleyecektir. Cevap E'dir.

KPSS E ğ itim B ilim le ri ŞSEL GELİŞİM KURAMI dönüştür­ Yetişkin Rehberliğinin Proximal Zone nuşmadır, içsel Önemi iyle konuşan (Yakınıal Gelişim Alanı) şir ancak Vygotsky, çocuğun bilişsel gelişimi­ sel konuşma ni etkilemede yetişkin rolünün çok Vygotsky'e göre bir yetişkin öncelikle uklardan daha önemli olduğunu vurgular. Ona göre, çocuğun proximal zone alanını belirleme­ alarını öğrenip çocuklar, yetişkinlerle ya da diğer lidir. Proximal zone, çocuğun tek başına uklann prob­ çocuklarla iş birliği içinde birlikte ça­ yapabildiği davranış düzeyi ile bir yetişkin lıştıklarında bilişsel gelişimleri beslenir. rehberliğinde ulaşabileceği potansiyel davranış düzeyi arasındaki farktır. r baba; V yjoftky, çocukun <^4rç*T*wı P ıagrt'raı <y* vurduğu (¡« u ^ jn r*rt< J rjV hem de görsel L fflâ b *ş*u 9<rçdJ*ştif<i$ı bir surtç başkalarına da bağfr ddu^unu fc ri mırıltı şeklinde sürmüştür. fV içtf 9<{(vrTvn ky& v't )0ou>jvurçuUri*n V jijc-îsiy tc-piurrrvH yır--*vurçular bunu yapmaya OmtkSorv ssizleşmıştir. Aşağıdakilcrden hangisi Vygotsky'nin görüşlerine uygun düşmez? sa, A) Öğrencinin bilişsel gelişiminde sosyal çevre etkilidir. B) Öğrencinin bilişsel gelişiminin esas kaynağı, kişisel psikolojik süreçlerdir. C) Psikolojik süreçler kültür tarafından biçimlendirilir. D) Öğrenciler birbirleriyle iş birliği içinde olmalıdırlar. E) Öğretmenler, öğrencileri çalışmalarında aşırı derecede bağımsız bırak­ mamalıdırlar. Çözüm : Vygoisky, bireyin bilişsel gelişiminin en çok sosyal çevresi tarafından etkilendiğini ve kültürün de bunda önemli bir payı olduğunu vurgulamıştır. Öğrenciler ancak iş birliği içinde bilişsel gelişimlerini en yüksek seviyeye çıka­ rabilmektedirler. Bu yüzden, Vygotsky, iş birliğinin öğrenmeyi kolaylaştırıcı ve olumlu etkisi nedeniyle, çocukların bağımsız olarak değil, iş birliğine dayalı çalışmalarının gerekliliğini iddia etmektedir. Bütün bu açıklamalardan da an­ laşılacağı üzere, Vygotsky için bilişsel gelişimin esas kaynağı, kişisel psikolojik süreçler değil, sosyal çevre olmaktadır. Cevap B'dir.

Gelişim Psikolojisi BRUNER'İN B 8ilişsel gelişimde dil anahtar kelimedir. _________________________________ T __________________ 8iliş Çünkü çocuk dil gibi bir sembol sistemi­ bilg ni öğrenmeden, dünyayı anlam landır­ Bilişsel gelişim, tepkilerin uyarıcıdan pol maz. İnsanlar dili kullanarak birbirleri ile bağımsız hale gelmesidir. Başlan­ sür iletişim kurarlar. Dünyanın kavramlarını gıçta çocuklar uyarıcıların kontrolü geli dil yoluyla öğrenir, öğretir, sorunlarını dil altındadırlar ancak bir uyarıcının varlığı bu yoluyla tartışırlar. Dilin doğası ve işlevleri durumunda duşunup davranabilirler. de a bilişsel gelişimin bir parçası olarak görül­ Ancak bilişsel gelişim ilerledikçe uyarı­ ğin mektedir. cıları kontrol etme, yönlendirme, daha ozgun davranma özellikleri kazanırlar. r 8udöOifl*k İmgesel Dönem çooiUi Eylemsel Dönem yjpjukttyaştyjok 8u dönemde bilgi, imgelerle taşınmak­ ön (0-3 Yaş) OÇfrnfOc.■*ıcr oaçmm) tadır. Görsel bellek gelişmiştir. Çocuklar 9< eykmitritttmJtdünt bu donemde herhangi bir nesneyi, olayı Mg Çocuk, bu dönemde fommu. Gtröntt görmeden de resmedebilirler. Ancak, ed çevreyi eylemlerle anlar; ’âtı-snduyujtul itk i’ çocuklar, algılarının tutsağıdır yani her­ onlar için nesneler, bazı hangi bir nesneyi, olayı, durumu nasıl eylemler yaptıkları tcd*. algılarlarsa zihinlerinde nasıl canlandırır­ şeylerdir. larsa öyle resmederler. önw$in,yatak uyuduğu Omt^in, gözünün önünde bir bardak ol­ yer, bardak su içtiği masa da onun resmini çizebilir. şeydir.

BİLİŞSEL GELİŞİM KURAMI şsel gelişim çocuğun Bilişsel gelişim için sistemli bir öğretici oğ- ________ İ________ giyi alma, işleme, de­ renici etkileşimi gereklidir. Bruncr'c gore, lama ve geri çağırma baba, anne, öğretmen ve toplumun diğer Bruner, çocuğun çevre­ reçlerindeki ilerleyen üyeleri çocuğa öğretmelidir. Sadece bir sindeki dünyayı zihnin­ işimidir. Çünkü ancak kültür içine doğmak, tam bir bilişsel gelişim den temsil etme yollarını yolla bilgi etkili şekil­ için yeterli değildir. Öğreticiler, kulturu 3 aşamada görmektedir. alınabilir ve gerekti­ yorumlayarak çocukla paylaşmalıdırlar. Bu Bir başka deyişle, bilişsel nde kullanılabilir. nokta, Vygotsky*nin kuramında da önem gelişimi üç aşamaya ayır­ taşımaktadır. mıştır. 8u aşamalar; 8o<tof*fn Sembolik Dönem 8runw1n Wışsd Pügtt'nin ıjj«n Bilişsel gelişimin sonuncu düzeyi sembolik g<itşrfn k.ur*mı hemPıajei dönemdir. Çocuk artık bu donemde etkinlik ncesi dönemine brşAk ya da algının anlamını açıklayan sembol­ hemdeVjgotsiydefl etMenmijtir.Tçb leri kullanır. Çocuk dil, mantık, matematik, <to*ktf<ir G*dntf. müzik, vb. alanların sembollerini kullanarak Puget pfr çetemde iletişim kurabilir. Ayrıca, bu dönemde kısa Mgirw) tfTrçtferi? temsJ cümlelerle, anlamsal olarak zengin ifadeler i işbn MgWn fcnbrvıug. ışSenmesı. oluşturulabilir. dfcnesir* «-ti* depoUi*nismî*iliftmisı üstünde Ome^in,damlaya damlaya gol olur; boş tene­ mrTvfctfdtf. ke çok ses çıkarır, vb. durmujtu. jynej t$4ı Vjgotsly 9b b*şsH çeiıjjmdi sosyal «fakiin w Mîurun «Üs-iMnırçuUmiştıf.

DİL GEL Başlangıçta sadece ağlayan ve anlamsız sesler Çıkaran bir can sistemini nasıl Öğrendiğine ilişkin birçok kuram geliştirilmişti kuramları, sosyal öğrenme kuramı ve psıkolinguistık kuramdı DİL GELİŞİM K Davranışçı Kuram Sosyal öğ Pekiştirme ♦ Tekrar Gözlem ♦ Model Alma ♦Taklit ♦ Düzeltic Bebekler kendilerini isledikleri sonuca götüren sesleri Bu kurama göre dil. anne-babanın model o tekrar ederek dili öğrenirler. Diğer bir deyişle. çocuklar pekittirmesi ve düzenli bilgiler vermesiyle ö günlük yaşamda kullanılan seslere benzer sesler çı­ fından düzeltilerek, çocuğa nasıl söylemesi kardığında, çevre tarafından pekiştirilir ve pekıjtirilen çocuğa tekrar ettirilir. Bu mekanizmaya düz sesler daha sık tekrar edilir. Omt^in, Omt^in; Çocuk: Annesinin nasıl ekmek istediğini gö maya çalışır ve 'emek* der. Ç ocuk;'dededede* der Anne:'emek*değil 'ekmek'der ve nasıl söy Çocuk; 'ekmek* der. Dede: Torunum 'dede* dedi der ve onu kucağına alır, Anne: Aferin kızıma ekmek dedi der. sever. Çocuk; Daha sık'd ed ede * der. Agulama (0-12 Ay) Tek Söz Ağlama (0-2 Ay): Ağlama m eşinde çocuk 16 civannda ses çıkartır. İsteklerini ağla­ Çocukların a yarak dile getirmeye çalışır. söyledikleri Babıldama (2-6 Ay): Bu dönem 2. ve 3. aylardan itibaren başlar. 8u dönemde baş­ şey cümle ye langıçta çocuklar dünyanın her tarafında aynı sesleri (konuşma sesleri) çıkarırlar. ifade edilir. D İlk sesler genellikle hastalık, rahatsızlık, açlık gibi temel ihtiyaçlarının ya da mutlu­ bu evrede te luğunun yansımalarıdır. Öncelikle ağzının on bolumu ile çıkarılabilecek seslerdir. anlatmaya ç Yaklaşık 6. aylarda art arda çıkanlan sesler sıklaşır ve heceleme evresine geçilir. Heceleme (6 -12 Ay): Çocuklar babldama döneminde çıkarmış oldukları sesleri örtH^ n, 'bab art arda sıralamaya başlar, 'baba* *dede* vb. tım*. 'baba durma ver* g AguUm j rv rrv n ó í çdunbn seskr trttm tiá i. IS fcu ft C tfju ses tflcJm a . 8una 'M org J mektedir. Tek sözcük e sadece kend bileceği türd konuşabilir. öro*$m, salın çuf* demesi

KPSS Eğitim Bilimleri LİŞİMİ nlı olan insanın, dil gibi oldukça karmaşık bir semboller ir. Bu kuramlardan en önemli üçü davranırı öğrenme ır. Bu kuramların genel Özellikleri şu şekilde Özetlenebilin KURAMLARI ğrenme Kuramı Psikolinguistik Kuram ci Geri Bildirim + Pekiştirme Kalıtım ve Çevre olması, çocuğun onları taklit etmesi, anne-babanın öğrenilir. Yanlı* çıkarılan sesler yetişkinler tara­ Chomsk/ye göre insan beyninin belirli bölgeleri i gerektiği model olunarak gösterilir ve yeniden dilin kazanılmasından ve öğrenilmesinden sorum­ zeltici geri bildirim adı verilir. ludur. 8u bölüm. tUm insanların dili öğrenmelerini sağlar ancak çevrelerinde hangi sesi duyarlarsa o özlemler ve onun çıkardığı sese en yakın sesi çıkar­ dili Öğrenirler. yleneceğini model olarak gösterir. zcük Evresi (9-18 Ay) Telgraf Konuşma İlk Gramer Konuşması (18-30 Ay) (30-48 Ay) anlamlı ilk kelimelerini evredir. Anlatılmak istenen Çocuk anlatmak istediklerini Çocuklar 2 yaşından sonra iki söz- erine tek tek sözcüklerle içinde dil bilgisi kuralları bu­ cüklü ifadelerden anlatmak istedik­ Diğer bir ifadeyle, çocuklar lunmayan ıki-üç kelimelik basit lerini daha tam olarak ifade eden, ek bir sözcükle her şeyi cümlelerle anlatır. özne, nesne ve yüklemin bulundu­ çalışırlar. ğu karmaşık cümlelere geçiş yapar. Kurduğu cümlelerdeki kelimele­ Artık'ama* ‘ fakat*. *ve*.*böylece* ba'dediğinde bu 'baba acık­ rin genellikle biri isim, diğeri fiil gibi bağlaçları birleşik cümleler parka gidelim* 'baba don­ ya da sıfattan oluşur. Telgra- oluşturmak için kullanabilir. Dilin gibi birçok anlama gelebilir. fık dönemde aynı zamanda kurallarına uymaya başlayan çocuk­ em ' konuşması adı veril­ basit cümlelerden karmaşık larda aşın bir genelleme gözlenir. cümlelere geçiş vardır fakat bu evresinde çocuk bazen geçişlerde gramatik yapı dikkate OriK^m, jyakkabto. kitapçı gibi kav­ di yakın çevresinin anlaya­ alınamaz, cümlelerinde özne, ramları duyunca marketçi, bakkakı den bazı kelimeler üreterek yüklem, bağlaç gibi öğelerden gibi eklemeler yaparlar. Istisnalan bir ya da birkaçı bulunmaz. ayırt edemezler. ncağa *nen nen* trene *çuf gibi. ömeg.n, *Baba yarın gitti* ya da 'Baba gitti'şeklinde konuşurlar.

t Gelişim Psikolojisi Fonem, bir dildeki teme) seslerdir. DİL GELİŞİMİNDE FARKLI DÜZE 'baba* kelimesinin *8 * t harfi ile temsil edilen ilk ses bir 'Fonem'dir. Kavram Oluşturma -------------- ,---------------- - Duyu organları ile alınan bir bilgiyi ya da nesne 1 zihinsel tasarımlara dönüştürmedir. 8enzer nitelik. Özellik taşryan uyarıcılara dilsel, sembolik Morfem karşılıklar verme. Fonemlerin anlamlı bir şekilde «, okul, sıra, insan, oda v.b gibi ya da oyu b<rleşip oluşturduğu yapn ise cakçıda ilk defa araba gören ve bunu öğrene 'Morfem'ı olujturur. Yani *0* ♦*A* çocuğun başka bir yerde gördüğü araba resmi ♦ ' 8*•♦■'A*fonemleri birleşip'Baba' tanıması ve bilmesi gibi. morfemini oluşturmuştur. V---------------------T--------------------- T Semantik/Anlam Bilgisi Çocuğun kelime ve cümleden anlam çıkarabilmesidir.

i EYLER Büyüme Hataları Aşırı Kurallaştırma Eksik Kurallaştırma Çocuğun bir duruma ilişkin öğrendiği bir Çocuğun bir duruma ilişkin Öğrendiği bir kuralı bu durum ile ilişkili olmayan di^er kuralı sadece tek bir durumla sınırlandırması durumlara da genelleyerek kullanmasıdır. benzer durumlara genelleyerek kullanama­ ön**-? n, *8u yemek çok soğumuş. ısitalım* masıdır. dendiğini duyan bir çocuğun. s»cak bir yemek gördüğünde 'Bu yemek çok stcakmış. yiye- Örftüm, kitap kitapçı kuralını öğrenen bir mem.'demesi. çocuğun bunu sadece bu Örnekle sınırlandır­ ması 'ayakkatx-ayakkab»o' şeklinde kullana­ ^_____________________________________ * maması. V._________________________________________________ eyi k un­ en ini

KİŞİLİK GELİŞİMİ Kişilik, bir bireyin tüm ilgilerinin, tutumlarının, yeteneklerinin, konuşma tarz görünüşünün ve çevresine uyum biçiminin Özelliklerini içeren bir terimdir. Freud'un Psikoseksüel Gelişim Kuramı Erikso Psikoseksüel Temel Gtrrene Kişilik Kuramı ömfclı^e Kar G«hŞkenk$* J Oral dOncm Saştrıya Kary Anal donem Kimlik Kazanm FaJltk dönem Yabnb^a Kar Latent donem Üretkenliğe K Genital donem Benlik ßutuni Kişilik Gelişim Kuramlarının Karşılaştırılması Freud 1. Kişilik gelişimini her do bir psikososyal gelişim 1. Kişilik gelişimini her donemde yer değiştiren erojen boige ihtiyaçlarının çözüldüğü kişilik özelli ne derece doyurulduğu ile açıklamıştır. 2. Saplanma yoktur, çözü 2 . Erojen bölge ıhtiyaçlan yeterince doyurulmaz« doneme saplanma problem olmaya devam meydana gelir. Saplanma kalıcıdır, daha sonra telafi edilemez. sa daha sonra da çözül 3. Kiylık gelişiminde bireyin öncelikli amacı, erojen boige ihtiyaçlarını 3. Kişilik gelişiminde birey karşılamaktır. kazanmaktır. 4. Kişilik gelişiminde ilk 6 yıl belirleyicidir yani kuram determinist bir ku­ 4. Kiylık gelişiminde her d ramdır. determinist bir kuram d 5. Kişilik gelişimi ergenlik ile birlikte son bulur. S. Kişilik gelişimi yaşam b 6. Kişilik gelişiminde sosyal çevre ve kültüre önem verilmez. Kültürün, 6. Kişilik gelişiminde sosy bireylerin cinsellik ve saldırganlık kökenli ihtiyaçlannı bastırarak patoloji­ kiylık gelişim dönemin lere yol açtığı savunulur. bir iletişim ogesi vardır 7. Kuramda vurgu kJ'cdır. İnsan davranışlarının bireyin farkında olmadığı bilinç dıy yaşantılar tarafından kontrol edildiğine inanılır. 7. Kuramda vurgu egoya yapılır.

zının, dış on'un Psikososyal Gelişim Kuramı Om tkSonı______________________________________________ e Karşı Cuvtmidık (0-1 w ) Bir öğretmen, sınıf arkadaşları kadar hızlı okuya­ ry Ku>iu ve Utarç 0 ÎW ) mayan öğrencisine, 'Senin de yakında çok hızlı JUry Svçiuluk 04») okuyabileceğini biliyorum. Matematik işlemlerin­ y Aşağılık Dvtçou (6-12 yaş) de çok başarılısın. Bunu da yapabilirsin.' demiştir. nmaya Kary Rol Kamaşan (12-lSyaj) Erikson'un\"Psiko-sosyal Gelişim Kuram ı'na ry VraUik (l«-»yaj) göre, öğretm en bu sözleriyle hangi gelişimsel Kary Verimûriık (»«ya}) soruna (kriz) çözüm bulmaya çalışmaktadır? iu^une Kary UmoUurtvk (60- _) A) Girişkenliğe karşı suçluluk Erikson 8) Başarıya karşı aşağılık duygusu C) Kimliğe karşı rol karmaşası onemde bireyin çözmesi gereken iki uçlu O) Üretkenliğe karşı durgunluk krizleri ile açıklamıştır. Krizin hangi yönde E) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku klerini belirler. Çözüm : ülemeyen kriz vardır. Kriz çozulunceyc kadar Okul döneminde çocuklar ders çalışarak veya m eder ancak eğer uygun zemin hazırlanır­ bir urun ortaya çıkararak başarılı olmaktan haz lebilir. almaktadır ve artık çoğunlukla ortaya çıkardığı ürünler aracılığıyla başkaları tarafından onay al­ yin öncelikli amacı, sosyalleşmek ve kimlik mak ve kabul görmek isterler. Dolayısıyla bu dö­ nemde. öğretmenin çocukların başanlarını des­ donem kendi iÇ'r*de önemlidir. Yani kuram teklemesi ve bunun yanında başansızlıklanmn değildir. da üstesinden gelebileceği duygusunu vermesi ve cesaretlendirmesi, onların başarı duygusunu boyu devam eder. geliştirecekken aşağılık duygusu yaşamasına yol açmayacak bir yaklaşım olacaktır. Dolayısıyla ör­ yal çevre ve kültür oldukça önemlidir. Her nekteki öğretmenin öğrencisine başka alanlarda nde kişilik üzerinde belirleyici olan sosyal başanlı olduğu durumları hatırlatarak, başarısız r. olduğu konuda cesaret vermesi başarıya karşı aşağılık karmaşası yaşadığı donemin üstesinden dır. İnsanın bilinçli ve akıkı yönüne vurgu \\ gelmesine yardımcı olacaktır. Cevap B'dir.

r Gelişim Psikolojisi Topografik Kişilik Kuramı PSİKOANALİT Yapısal Freud'a gore insanın bilinçlılık durumu üç bölümden oluşmaktadır. Bunlar bilinç, bilinçaltı, bilinç dışıdır. Bilinç: Farkında olduğumu/, hatırladığımız yaşantıların bulunduğu ve gerçeklik ilkesi ile uyumlu, mantıksal dü­ şüncenin egemen olduğu zihinsel süreçlerin bulunduğu alandır. 8 ilinç Öncesi: Bireyin farkında olmadığı, sorulunca he­ men haiırfamadıgı ancak biraz yardım ve bilinçli bir çaba ile bilinç düzeyine çagrılabilen yaşantıların saklandığı yerdir. Biljnç Dışı/Bilinçaltı: Kişinin Özel bir çabası ile bilince çağrılamayan, bireyin hatırlamak istemediği, birey için sıkıntı yaratabilecek yaşantı ya da arzulara ilişkin istek ve dürtülerin saklandığı yapıdır. Bilinç dışında, bu yaşantılar ancak bazı özel yöntemlerle (hipnoz, uyutum. serbest çagnşım vb. ile) bilince çıkartılab«lır. Freud kişiliğin buyuk bir kısmının bilinç dışında oluştuğunu belirtmiştir. id (Alt Benlik) Ego (Ben • İd insanın doğuştan beri sahip okluğu lum güdüleri­ İdi denetim altında tutmaya çalışan a nin toplamıdır. egonun baskıcı mekanizmasını hafifl birimidir. Diğer bir deyişle, id ile süpe • Kişiliğin en ilkel yönüdür, mekanizmasıdır. ■ Haz ilkesiyle çalışır, isteklerinin ertelenmesine taham­ • Idm isteklerini süpef egonun onay mülü yoktur. daki nesnelerle doyurmaya çalışır. • Aynı zamanda içgüdülerin de kaynağıdır. Yani insan­ • Ego akıkı, mantıklı kişilik bölümüd da bulunan iki içgüdü (cinsellik ve saldırganlık) idden organıdır. İdin hangi isteklerinin ka kaynaklanır. uygun olup olmadığına 'ego* kara Orr*$in, derste çok sıkıldığı için öğretmenini dinlemeden • İd ile süpef ego arasında denge ku dışarı çıkmaya çalışan ya da çok öfkeli olduğu bir anda ego kaygıyı azaltmada önce gerçe annesine ağzına her geleni söyleyen bir ergenin davra­ şır. Eğer başarılı otamazsa savunm nışlarının (din kontrolünde olduğunu söyleyebiliriz. sokar. 1d ¿i Jrşbtainde; «ppı. bir* t r çucunu çok sıkıldığı için derste çok bu dırçinliTOtyf pfcştf bir w v fft b«tf«tbtfcrit* meninden çok kısa bir sure için dışar davranışlannın egonun kontrolü altı tedir.

TİK KİŞİLİK KURAMI Psikoseksüel Kişilik Kuramı * TJ Kişilik Kuramı Doo«n libidoOdaçı Gtlişimsri 0d«vkri t*YaşantıL»t Ofjl 0-18*y A(«nmf, ısrmı. • V<m<dwkesme(tmme/bbe- roo) • Awd<fi t/rkm Anal 13-3 Anus(dfŞbnnbtrjUmtsı/ • Tw*S«eğrtirni(oz-dfflrtrn) W tutuîması) ftm 34yaş GinıUl organlar • A)«orfttfflebew)Tik<izdeşrfT» (misturbisyoo) latant Yok(dmdoUrakojludı) • ScrsyaJ£jşMfri/akr¿n*}Utrini 9<*ştirmek CtniUl Erişkini* GtortalorşinUr (txt«o- • Karçıonsfcyafan¿ışkikurma sonrası siisudûrtsHyabnHO • ^ fçairşma)yotvfUtoplunu katkıdabuîunma n) ■> aynı zamanda da süper Süper Ego (Benlik) letmeye çalışan kişilik er ego arasında bir denge ■ Kişiliğin ahlaki yönüdür. • Çocuğun öğrenmiş olduğu toplumsal kuralları gelenekleri, göre­ yından geçirerek dış dünya­ . nekleri. vicdan ve ahlak kurallarını içerir. dür ve kişiliğin karar • İdin toplum tarafından onaylanmayan hiçbir ihtiyacının doyurul­ karşılanacağına ve koşullann ar verir. masına izin vermez. Her zaman toplumsal kurallar on plandadır. uramazsa kaygı ortaya çıkar, ekçi çözümler bulmaya çalı­ Öm+Çuı, ne kadar çok sıkılırsa sıkılsın dışarı çıkmasının öğretmenine ma mekanizmalarını devreye buyuk bir saygısızlık olacağını düşünüp çıkmayan ya da öfkelendiğin­ de bunu söylemenin ayıp ve yakışıksız birşey olduğuna inanan birinin unalan bir öğrencinin öğret­ davranışları süper egonun kontrolü altındadır. rı çıkmak üzere izin İstemesi ında olduğunu göstermek­ 4) k ir uygun ofrniyan K trtkrin i bntırnukL. b) Egoj-u uz*Uaşuar*k ahUJu/mcol bofvti çri/ry*. <) Mutmvndı vKjUmit idfciş£>n btyofcpkbdumunu; tgo pstfcoiopfc. joç*ttgo toçhmM btfumfcrini oiuşturur.

» PSİKOSEKSÜEL Oral Dönem (0-18 Ay) Fallik Dön 8u donemde, bebeğin ağız bölgesi bebek Kin Bu dönemin haz kaynağı cinsel o Kaz kaynağıdır. Çünkü hbido enerjisi ilk yılda ağız Çocuğun cinsel kimliğinin şekille bölgesinde odaklanmaktadır. kendi cinsiyetini ve kendinden fa Çocuğun beslenme gudusunun yetersiz ya da aşırı doyurulması durumunda oral ihtiyaçlara saplanma Cinsel konulara karşı ilgi ve mera meydana gelir. Donem sağlıklı atlatılamazsa. yetişkinlikte parmak Freud a göre fallık dönemde, kız emme, tırnak yeme, aşın yemek yeme ve sigara anneye büyük hayranlık duyar. K tiryakiliği gibi olumsuz davranışlar görülebilir. bağlı yaşanan surece elektra ko pus kompleksi denilir. Freud'a gore cinsel gelişime ilişk elektra komplekslerinin özdeşim çözümlenmesi ile şekillenir. Kız y babasıyla başlayan cinsel tercihle erkek çocuğun babaya benzeme gördükleri anne-baba modeli ile kazanmış olur. E dûotfflç<xukU orvH IrrkÇ Anal Dönem (18 Ay * 3 Yaş) 8u dönemde libido enerjisi anal bölgede odaklanır. Çocuk, fiziksel ve zihinsel olgunlaşma sonucu küçük ve büyük tuvaletine ilişkin kasla rı kullanarak idrar ve gaitayı tutma ve bırakma becerisini kazanır. Verilen tuvalet eğitiminin niteliği sonucu kendini denetleme ya da denetleyememe. anne tarafından koyulan kurallara uyma ya da uymamayı öğrenir. Baskıcı aşın otoriter tuvalet eğitimi ile aşın serbest/hoşgörulü tuvalet eğitimi döne­ me saplanmaya yol açar. Yetişkinlikte cimrilik, inatçılık, aşırı titizlik, simetri takıntısı ya da savurganlık, dağınık­ lık. paspallık gibi kişilik özellikleri one çıkabilir. An»Jdönem(<xu$un w çrrrevoı denetfemeyl û£wd*$ı döoemd*. J

KPSS E ğ itim B ilim le ri L KİŞİLİK KURAMI nem (3*6 Yaş) 1 organdır. Genital Dönem (11 Yaş ve üzeri) enmeye başladığı dönemdir. Artık arklı bir cinsin varolduğunu keşfeder. Ergenlik dönemini kapsar. Hızlı fiziksel gelişme ve ak artar. buluğa erme ile cinsel dürtüler artar. z çocuklar babaya, erkek çocuklar da Çocuğun bu dönemi başarılı bir şekilde atlata­ Kız çocuktaki bu hayranlık ve buna bilmesi iç*n torç1 cinsle ve kendi cinsiyle sağlıklı ompleksi, erkek çocuktakine ise oedi- ilişkiler kurması, grup etkinliklerine katılması, yaşa­ mıyla ilgili gerçekçi amaçlar edinmesi ve mesleğini kin yaşanan süreçler, oedıpus ve belirlemesi gerekir. m mekanizmalarının sonucu kişiliğin Ergen ebeveynle ilişkilerini düzenlemek, çatışma­ ya da erkek çocuğun ilk olarak ana- larını çözümlemek ıhtiyacmdadır. eri, süreç içinde, kız çocuğun anneye, G em til donem <aSA dönemde l u v d t n önsel J e isteği ve çabalan yon değiştirir. Rakip e özdeşim kurarak cinsiyet kimliğini utrdıçt ly u n roston ocofrno». ____ \\ Çn lu irdıfy dönemde J Latent (Gizli/Örtük) Dönem (6-11 Yaş) Çocukların cinsel konulara olan ilgi ve merakı azalır. a­ Okula başlamayla birlikte enerjileri daha çok oyun ve öğrenmeye yöne­ lir. Toplumsal değerleri öğrenmeye başlayan çocuk, cinsel konulara ilgisini eskisi gibi açıkça ifade edemez. Cinsel konulardan ve bedenini başkalarının görmesinden utanırlar. Artık kız ve erkek çocuklar hemcinsleri ile birlikte olmaya önem verirler. ­ G ial donem b * fcxH o dönemde UzandL»n cîmH bm b$e fcşlcin re le rin J Jö $ re n d m e y fd e w m e d *e re l^ O (u ^ d ı^ te d a in in pefcişü$ıdönemd*.

Gelişim Psikolojisi FREUD'UN KURAMINA GÖR Engelleme Çatışma Organizmanın amacına ulanmasının engellenmesi duru­ Bireyin birbirine ters düjen iki ya mudur. Birey engellendiğinde yeni bir uyum aramaya ve arasında kaklığında yaladığı duy amacına bajka yollardan ulanmaya çalıjır. Çocuk engel­ ba>!ı 3 tipi vardır. lendiğinde gösterdiği en büyük tepki saldırganlıktır Bununla bitlikte engellenme durumunda ortaya çıkan diğer tepkiler; öfke, kızgınlık, ayrı bağımlılık, çevreden kaçınma, bencil tutum, ajırı duyarlılıktır. Yaklaşma-Yaklaşma Kaçmma-Kaçınma Çatışması > 8ireyin kendisi için aynı derecede Bireyin istemediği iki durumdan birini Y Önemli ıkı durum ile karjı karcıya seçmek zorunda kaldığında yaladığı kaldığında ve birini seçmek zorunda duygudur. Diğer bir deyijJe. birey kotu­ Bazen bi kaldığında yaladığı duygudur. nun iyisini seçmek zorundadır. iyi/'istene Özellikler örneğin, hafta sonu takımınızın çok Orrvr^in, birbiriyle evli olan iki yakın ar- kişi o am Önemli bir maçı var ve elinize bilet geçti kadajırvz boyanma kararı aldığında ve ondan k ama aynı gun uzun zamandır görme­ ikisi de sizden lehine jahitlık etmenizi örnek, ev diğiniz sevgilinizle de goru^me fırsatı istediğinde yaladığınız kararsızlık kaçın- terk eden yakaladığınızda yajadığmız duygu yak­ ma kaçmma çatılmasına örnek olarak \"Kem jğt laşma yaklajma çatınmasına bir Örnektir. verilebilir. kaçınma ö cak i>siz fakültesi yaklajma tadır.

RE BAZI BİREYSEL DURUMLAR a Savunma Mekanizmaları a da daha fazla gudu Eğer ego, kİ ile süper ego arasında denge kuramazsa ygudur. Çatılmanın belli kaygı ortaya çıkar. Ego kaygıyı azaltmada once gerçekçi çözümler bulmaya çalıdır ancak bunda bajanlı olamazsa 1 son çare olarak bozulan dengeyi yeniden kurarak kaygıyı azaltmada savunma mekanizmalarını kullanır. Yaklaşma-Kaçınma Savunma mekanizmalarının ortak özellikleri: 1. Savunma mekanizması kullanan birey, davranılın ir amaç aynı zamanda hem en hem de kötü/istenmeyen gerçek IjJevinm farkında değildir. Diğer bir deyimle, ere sahip olabilir. Bu durumda savunma mekanizmalannm kullanımı kendiliğinden maca hem yaklaşmak hem de otomatik olarak gerçekledir. kaçmak ister. Bu duruma en iyi vlenirken baba evini ağlayarak 2. Savunma mekanizmaları herkes tarafından kullanılabilir n genç kızlarımız verilebilir. yani kullanımı sağlıklıdır. Çünkü kaygıyı azaltarak ger­ tanm hem giderim* yaklaşma çek çözümü buluncaya kadar bireye zaman kazandınr. a çatılmasına iyi bir Örnektir. öğretmen olmak istemeyen an­ 3. Savunma mekanizmalarının etkisi altında, gerçeği kalmaktan korktuğu lç*n eğitim olduğundan biraz daha farklı algılarız, bu nedenle ajırı ini seçmek isteyen bir öğrenci kullanımı bireyi gerçeklikten uzaklajtıracağı ve gerçek a kaçınma çatılması yalamak­ çozumü engelleyeceği için zarartıdır. 6*ty, (ogdknm e çatıjm a «ws ortaya çıkar. 6u durumda savunma m dunim aiam n WUrWmast tgojv (b « ıl*) korur. Bundan dolayısavunm* mttanizmalan, «y>saronrru mekawmaUn oia/at da adUndnUfrk.