The 3rd International Joint Conference on Korean Studies and Thai Studies

39<부록 1> 투명한 한자어 및 불투명한 한자어1. 문제문(묻다) : 문답, 문안, 문의제(제목, 머리말) : 제목, 제출, 과제문제 : 해답을 요구하는 물음  투명한 의미2. 자신자(스스로, 몸소) : 자기, 자유, 자동차신(몸, 신체) : 신분, 신체, 출신자신 : 그 사람의 몸 또는 바로 그 사람을 이르는 말  투명한 의미3. 물건 : 물가, 물품, 선물물(물건) : 건수, 건명, 조건건(사건) : 사고 파는 물품  투명한 의미물건4. 체험 : 체감, 체조, 체육체(몸, 신체) : 험득, 시험, 실험험(시험) : 자기가 몸소 겪음. 또는 그런 경험  투명한 의미체험5. 필요필(반드시, 틀림없이, 꼭) : 필수, 필승, 필연요(요긴하다, 중요하다) : 요구, 요청, 요소필요 : 반드시 요구되는 바가 있음  투명한 의미6. 한국 : 한반도, 한복, 북한한(대한민국) : 국가, 국민, 국화국(나라) : 대한민국  투명한 의미한국7. 가족 : 가정, 가구, 가계가(집) : 족보, 족속, 민족족(겨레) : 부부와 같이 혼인으로 맺어지거나 부모, 자식과 같이 혈연으로가족 이루어지는 집단 또는 그 구성원  투명한 의미

408. 대부분 : 대학, 대규모, 확대대(크다) : 부서, 부장, 부속부(떼, 부락, 집단) : 분야, 분리, 분석분(나누다) : 절반이 훨씬 넘어 전체량에 거의 가까운 정도의 수효나 분량대부분  투명한 의미9. 대중 : 대학, 대규모, 확대대(크다) : 중지, 중생, 중과중(무리) : 수많은 사람의 무리 불투명한 의미대중10. 시간 : 시대, 시기, 시절시(때) : 간첩, 간격, 기간간(사이) : 어떤 시각에서 어떤 시각까지의 사이  투명한 의미시간11. 자기자(스스로, 몸소) : 자신, 자유, 자동차기(몸) : 기미, 기신, 기사자기 : 그 사람 자신  투명한 의미12. 전 : 전초, 전후, 예전전(앞, 먼저) : 막연한 과거의 어느 때를 가리키는 말  투명한 의미전13. 후 : 후반, 후배, 후손후(뒤) : 뒤나 다음  투명한 의미후14. 실제 : 실시, 실험, 사실실(열매) : 제감작, 제한, 제회제(즈음) : 사실의 경우나 현편  투명한 의미실제

4115. 여행 : 여권, 여객, 여관여(나그네) : 행동, 행사, 행위행(다니다) : 일이나 유람을 목적으로 다른 고장이나 외국에 가는 일여행 불투명한 의미16. 음식음(마시다) : 음주, 음료, 음독식(밥) : 식탁, 식품, 식사음식 : 사람이 먹을 수 있도록 만든 밥이나 국 따위 물건  투명한 의미17. 회사회(모이다) : 회담, 회의, 회장사(모이다) : 사회, 사장, 사원회사 : 상행위 또는 그 밖의 영리 행위를 목적으로 하는 사단 법인불투명한 의미18. 건강 : 건전, 건식, 보건건(굳세다, 건강하다) : 강녕, 강건, 강구강(몸과 마음이 편안) : 정신적으로나 육체적으로 아무 탈이 없고 튼튼함건강  투명한 의미19. 경우 : 경계, 경지, 지경경(지경, 경계) : 우적가, 우해, 대우우(우연히 만나다) : 놓여 있는 조건이나 놓이게 된 형편이나 사정경우 불투명한 의미20. 다양 : 다문화, 다목적, 다수다(많다) : 모양, 양식양(모양, 양식) : 여러 가지 모양이나 양식  투명한 의미다양21. 관심 : 관련, 관계, 관계자관(관계하다) : 심장, 심리, 핵심심(마음) : 어떤 것에 마음이 끌려 주의를 기울림  투명한 의미관심





























































72 (가)는 고유어로 만들어진 고유어 접미사의 신조어이다. 접미사인 ‘-짱’은 긍정적인 의미로 어떤제일 좋은 특성을 지닌 사람을 가리킨다. ‘얼짱’은 얼굴이 매우 잘 생긴 사람을 가리키고 ‘뇌짱’은 두뇌가아주 좋은 사람을 가리킨다. (나)는 한자어로 만들어진 한자어 접미사의 예이고 ‘-족(族)’은 원래 ‘종족, 민족’이란 구체적인 의미하지만 지금은 어떤 특성을 가지는 사람 무리의 뜻을 나타나는 말이다. ‘포미족’은개인별로 가치를 두는 제품에 과감한 투자를 아끼지 않는 사람을 가리키고 ‘빨대족’은 실업과 만혼 등으로 30대 이후에도 독립하지 못하고 부모의 경제적 도움에 기대 살아가는 사람을 말한다. ‘연어족’은 부모로부터 독립했다가, 경기불황 등으로 인한 생활고로 다시 집으로 복귀하는 젊은 직장인을 가리킨다. (다)tell에서 ‘-텔( )’은 호텔에서 절단된 말인데 호텔처럼 더 고급스러운 잠을 잘 수 있는 곳을 뜻하는 외래어접미사이다. 3.2.2 합성법 이주행(2007)에서 합성법은 이미 존재하는 단어와 단어 또는 어근과 어근을 결합하여 새로운 단어를 만드는 방법이라고 하였다. 합성법은 전형적 합성법과 변형적 합성법으로 나눌 수 있다. 전형적 합성법은 어근 간의 결합에서 어근의 형태 변화 없이 신조어를 만드는 방법이고, 변형적 합성법은 온 형태가 결합할 때 형태소의 일부가 생략되어 단어를 만드는 방법이다. 대부분 신조어는 전형적 합성법에 의해 형성되다. 전형적 합성법은 구성하는 부분의 배열 방식에 따라 ‘통사적 합성어’와 ‘비통사적 합성어’로구분될 수 있다. 3.2.2.1 전형적 합성법 1) 통사적 합성법 홍지영(2008)에서 통사적 합성법은 합성어의 각 구성 성분들이 가지는 배열 방식이 국어의 정상적인 단어 배열법에 맞는 합성법이라고 하였다. 통사적 합성법으로 만들어진 신조어는 다음과 같다. (3) 가. <명사+명사> : 삼포세대, 소금남, 손주병, 헬조선, 금수저, 흙수저 나. <형용사+명사> : 작은남편, 붉은악마, 검은돈 다. <동사+명사> : 썸타다, 먹은 샘물, 일하기싫어병 라. <관형사+명사> : 새마을 미팅 프로젝트, 새 아파트 신드롬, 재제조 (가)의 ‘명사+명사’구성 방식은 조어력이 매우 무궁무진하다. ‘삼포세대’는 연애, 결혼, 출산의 세(三) 가지를 포(抛)기하는 세대하는 뜻이다. (나)의 ‘작은남편’은 형용사 ‘작다’하고 명사 ‘남편’이 합쳐져 아내를 외조하며 살아가는 남편을 비유적으로 이르는 말이다. (다)의 ‘동사+명사’의 형식은 ‘동사+명사’의구조형식, ‘동사종결형+명사’의 구조형식으로 나눌 있다. ‘썸타다’는 영어 ‘something(무엇)’의 변형 한글표기와 고유어 동사 ‘타다’가 합쳐진 신조어로 남녀가 사귀지는 않지만 묘한 관계를 유지하고 있다는 뜻이다. ‘일하기싫어병’은 ‘일하기 싫어+병’으로 구성되어 있으며 직장 생화에 대한 불만으로 작장 일을 소

73홀히 하는 증세를 가리킨다. (라)의 관형사 ‘새’는 이미 있던 것이 아니라 처음 마련하거나 다시 생긴다는뜻이다. ‘새마을 미팅 프로젝트’는 미혼 남녀에게 만남의 기회를 제공하는 동시에 지역 상권을 활성화하는 취지로 열리는 이벤트를 가리킨다. 2) 비통사적 합성법 홍지영(2008)은 비통사적 합성법은 합성어의 각 구성 성분들이 가지는 배열 방식이 국어의 정상적인 단어 배열 방식과 어긋나는 합성법이라고 하였다. (4) 가. <부사+명사> : 몰래카메라, 반짝공원 나. <부사구+명사> : 나홀로족, 나홀로티켓 (가)의 부사 ‘몰래’는 ‘남이 모르게 살짝’ 또는 ‘가만히’라는 뜻이고 명사 ‘카메라’와 결합하여 형성된 신조어로 촬영을 당하는 사람이 촬영을 당한다는 사실을 모르는 상태로 촬영하는 행동인데 요즘에 텔레비전 프로그램에서 몰래카메라는 여러 사람이 몰래 계획하여 한 명을 속이고 놀린다는 의미로 사용되고 있다. (나)의 부사구 ‘나홀로’와 ‘족, 티켓’을 결합하여 형성된 신조어로 각각 ‘혼자 있기를 좋아하는 사람’하고 ‘단 한 사람에게만 파는 티켓’이라는 말이다. 3.2.2.2 변형적 합성법 변형적 합성법은 온 형태가 결합할 때 형태소의 일부가 생략되어 단어가 만들어지는 방법이다.여기서 변형적 합성법은 혼성법과 축약법으로 나뉘며 이는 다음과 같다. 1) 혼성법 혼성법은 두 단어에서 어느 한쪽 또는 양쪽 모두의 앞부분이나 뒷부분을 잘라내고 남은 부분들을 합하여 새로운 단어를 만들어내는 방법이며 혼성법에 의하여 만들어내는 단어를 혼성어라고 한다.(이사위, 2013, p. 32) (5) 박탄주 (박카스+폭탄주), 트통령 (트위터+대통령), 다큐예능 (다큐멘터리+예능), 찰러리맨 (찰거머리+샐러리맨) 줌마렐라 (아줌마+신데렐라), 미시렐라 (미시+신데렐라) (5)에서 ‘박탄주’는 음료수 박카스의 ‘박’과 폭탄주의 ‘탄주’를 결합하여 소주나 양주에 박카스를타서 만시는 술을 가리킨다. ‘트통령’은 트위터의 ‘트’와 대통령의 ‘통령’글자를 합친 것으로 팔로워 수가많은 사람을 트위터 시대의 대통령을 이르는 말이다. ‘다큐 예능’은 다큐멘터리의 ‘다큐’와 ‘예능’을 합성한 것으로 시청자를 웃기기 위한 상황 설정 등 연출의 개입과 출연자의 예능적 감각이 최대한 배제된 채

74child어떤 결과를 도출해내는 과정을 있는 그대로 보여주는 프로그램을 이르는 말이다. ‘찰러리맨’은 와salaryman이 합성된 것으로 취업하고도 부모에게 심적, 물질적으로 기대어 살아가는 사람을 가리킨다.‘줌마렐라’는 아줌마의 ‘줌마’와 신데렐라의 ‘렐라’글자를 합친 것으로 경제적인 능력을 갖추고 자신을 위해 시간과 돈을 투자하여 적극적으로 사회 활동을 하는 30대 후반에서 40대 후반의 기혼 여성을 이르는말이다. ‘미시렐라’는 줌마렐라보다 젊고 아름다운 20-30대 주부를 이르는 말이다. 2) 축약법 축약법은 단어의 의미나 품사 등의 동사적 속성을 바꾸지 않고 길이만 줄여 쓰는 방법이다. 보통이는 단어를 구성하는 각 요소의 첫 음절이나 둘째 음절을 하나씩 따서 단어를 만들어낸다. 정보량을 조금 더 작은 언어 구조 속에 표현하려는 화자의 언어 경제적 욕구에 의하여 형성되는 것이며, 최소의 노력으로 의미를 최대한 명료하게 전달할 수 있어 문화의 발달과 정보량의 증가로 사회가 복잡해지면서 축약과 같은 언어 형성이 현재 사용하는 한국어 표현의 중요한 특징이라고 볼 수 있다.(6) 전화기 (취업 잘되는 전자전기, 화학공학, 기계공학 전공), 혼밥족 (혼자 밥 먹는 사람), 편도족 (편의점 도시락 즐겨 먹는 사람) 복세편살 (복잡한 세상 편하게 살자), 셀카 (셀프 카메라), 새미프 (새마을 미팅 프로젝트), 갈비 (갈수록 비호감), by사바사 (사람 사람), 뇌섹남 (뇌가 섹시한 남자), 금사빠 (금방 사랑에 빠지는 사람) (6)는 축약법에 의해 만들어진 신조어이다. ‘전화기’는 취업 잘되는 전자전기, 화학공학, 기계공학전공의 줄임말이다. ‘혼밥족’은 혼자 밥을 먹는 사람을 줄여 이르는 말이고, ‘편도족’은 편의점에 파는 도시락을 즐겨 먹는 사람의 줄임말이다. ‘복세편살’은 복합한 세상에 편하게 살자의 줄임말이다. ‘셀카’는 셀프카메라의 줄임말이고 스스로 자기 자신의 모습을 사진 찍는다는 의미를 가지고 있다. ‘새미프’는 미혼남녀가 만나는 모임인 새마을 미팅 프로젝트의 줄임말이다. ‘갈비’는 갈수록 비호감을 줄인말이고, ‘사바by사’는 사람 사람의 줄임말로 사람마다 다르다는 뜻이다. ‘뇌섹남’은 뇌가 섹시한 남자의 줄임말로 주관이 뚜렷하고 언변이 뛰어나며 유머러스하고 지적인 매력이 있는 남자를 가리킨다. ‘금사빠’는 금방 사랑에 빠지는 사람의 줄임말이다.4. 신조어 교육에 대한 설문조사 결과 분석 본 설문조사는 태국 나레수안대학교 한국어 중급 수준의 태국인 학습자 51명4을 대상으로 신조어에 대한 인식과 의견을 파악하고 신조어 교육의 필요성과 흥미도, 학습자의 신조어 교육 경험, 원하는신조어 학습 분야에 대한 의견을 조사한 것이다. 설문조사의 결과 분석은 다음과 같다. 4 설문조사 대상자 51명 학습자의 한국어 능력 수준은 고급 단계 학습자가 5명 있고, 중급 단계 학습자가 46명이 있다.

75 4.1. 신조어 교육의 필요성 분석 [질문 1] 한국어를 학습하면서 한국인과 대화를 하거나 한국 매체(드라마, 방송, 신 문, 잡지 등포함)를 접하며 신조어가 사용되는 것을 보거나 들은 적이 있습니까? <표 2> 한국어 신조어의 접촉 빈도 조사항목 자주 있다 조금 있다 모르겠다 그다지 없다 전혀 없다응답 21명 29명 1명 0 0지수 (41.18%) (56.86%) (1.96%) (0%) (0%) [질문 1]을 통해 나레수안대학교 학습자들의 신조어에 대한 접촉 빈도를 알 수 있다. 위의 <표2>에서 51명 응답자 중에 50명이 한국어 신조어 접촉 경험이 있다고 답했다. 이는 한국 매체에서 신조어가 많이 사용되고 있다는 것을 의미하며, 신조어 교육의 필요성에 힘을 실어줄 수 있는 자료가 될 수 있다.[질문 2] 한국매체나 한국인과 대화를 통해 신조어를 접했을 때, 어떤 느낌을 받니니까? <표 3> 한국어 신조어에 대한 흥미도 조사항목 매우 흥미롭다 조금 흥미롭다 보통이다 그다지 흥미롭지 전혀 흥미롭지 않다 않다응답 14명 31명 6명지수 (27.45%) (60.78%) (11.77%) 0 0 (0%) (0%) <표 3>은 한국어 신조어에 대한 흥미도 조사의 결과이다. 응답자 51명 중 ‘매우 흥미롭다’가 14명을 차지했고 이어 ‘조금 흥미롭다’라는 응답이 31명으로 가장 많은 응답 지수를 보였다. 그리고 ‘보통이다’라는 응답을 한 학생은 6명이었다. 이를 통해 학습자 대부분이 신조어 학습에 흥미를 가지고 있으며이것이 교육으로 연결되었을 때 학습자의 수업참여에도 긍정적인 효과를 기대할 수 있을 것이다. [질문 3] 한국인과 대화하거나 한국어 매체(한국 드라마나 게임, 오락 프로그램 등 볼 때도 포함)를 접할 때, 신조어를 몰라서 이해하기 어려웠던 적이 있습니까? <표 4> 한국어 신조어를 몰라서 이해하기 어려웠던 경험 조사항목 자주 있다 조금 있다 모르겠다 그다지 없다 전혀 없다응답 29명 22명 0 0 0지수 (56.86%) (43.14%) (0%) (0%) (0%)

76 <표 4>을 보면 51명 중 한국어 신조어를 몰라서 이해하기 어려웠던 경험이 자주 있다고 답한 학생들이 29명이었다. 이는 응답한 응답자의 비율이 다른 답에 비해 가장 높은 결과임을 알 수 있다. 이어22명의 학생이 ‘조금 있다’라는 응답을 하였다. 응답한 모든 학생들이 한국어 신조어를 몰라서 언어 이해의 한계에 부딪힌 경험이 있었는데, 이는 신조어 학습이 언어의 이해 측면에 기여를 하여 보다 원만한 한국어 의사소통 및 이해에도 큰 역할을 기대할 수 있을 것으로 예상된다.4.2. 신조어 교육 현황 및 신조어 교육 요구[질문 4] 한국어를 학습하면서 신조어에 대한 교육을 받은 적이 있습니까? <표 5> 한국어 신조어 교육의 현황 조사항목 매우 많다 조금 있다 전혀 없다응답 20명 28명 3명지수 (39.22%) (54.90%) (5.88%) [질문 4]를 통해 태국 나레수안대학교 학생들이 한국어 신조어 교육을 받은 경험 현황을 알 수있다. <표 5>에서 나타난 바와 같이 51명 중에 ‘조금 있다’라고 응답한 학생이 28명이었고, 이어 20명이‘매우 많다’라는 응답을 했다. 그리고 ‘전혀 없다’를 응답을 한 학생은 3명으로 ‘매우 많다’와 ‘조금 있다’에비해 적은 응답지수를 보였다. 이 질문을 통해 현재 태국 나레수안대학교에서는 과목으로 개설되어 있지는 않지만 한국어 신조어 교육이 진행되고 있다는 것을 알 수 있었고, 이는 교사들이 신조어 교육의 필요성을 인식하고 있다는 것으로도 해석할 수 있다.[질문 5] 신조어에 대한 교육을 받았을 때 어떤 방식으로 배웠습니까? <표 6> 한국어 신조어 교육 방식 조사항목 일반적인 어휘와 신조어 조어법과 신조어에서 문장에서 잘 기타 똑같이 뜻을 알고 결합하여 배웠다 나타난 한국 문화 활용하면서응답 현상과 결합하여 2명지수 배웠다 10명 배웠다 (3.92%) (19.61%) 배웠다 24명 5명 (47.06%) 10명 (9.80%) (19.61%) <표 6>에서 일반적인 어휘와 똑같이 뜻을 알고 배운 학생이 24명으로 가장 높은 응답지수를 보였다. 이어 한국어 신조어의 조어법과 결합하여 배운 적이 있다는 학생이 10명이었고, 신조어에서 나타난 한국 문화 현상과 결합하여 배운 학생도 10명 이었다. 문장에서 잘 활용하며 배웠다는 학생은 5명, 기타를 응답한 학생은 2명이 있었다. 조사 결과를 통해 비교적 낮은 응답 지수를 보인 신조어 조어법 결합교육과 신조어에서 나타난 한국 문화 현상 결합 교육 및 문장 활용 교육의 부족함을 전반적으로 균등하게 채워줄 교육 방안이 필요하다는 것을 알 수 있었다. 효과적인 신조어 교육을 진행하기 위해서는 이 모두의 교육 내용을 포괄할 수 있는 신조어 교육 방안 제시가 필요하다.

77 [질문 6] 한국어를 공부하는데 기존의 교과서 내용만의 아니라, 한국어 신조어도 함께 배우는 것에 대해 어떻게 생각합니까? <표 7> 한국어 신조어에 대한 학습자들의 의식 조사항목 매우 좋다고 좋다고 생각하다 모르겠다 별로 좋은 생각이 전혀 좋지 않은 생각하다 아니다 생각이다응답 21명 1명지수 29명 (41.18%) (1.96%) 0 0 (56.86%) (0%) (0%) [질문 6]에서 51명 중 1명을 제외한 50명의 학생들이 한국어를 배우면서 기존의 교과서 내용뿐만 아니라 한국어 신조어도 함께 배우고 싶다는 긍정적인 응답을 보였다. 효과적인 한국어 교육이 이루어지기 위해서는 학습자의 요구를 바탕으로 교육 자료와 개발이 이루어져야 하며 따라서 위 질문은 신조어 교육의 필요성에 긍정적인 힘을 실어줄 뿐만 아니라 신조어 교육이 실제로 학습자의 언어 능력 향상에도 도움을 줄 수 있다는 것을 기대해 볼 수 있다.[질문 7] 만약에 신조어를 학습하게 되면 어떤 분야에 대해서 공부하고 싶습니까? <표 8> 학습자가 원하는 한국어 신조어 학습 분야항목 교육 법률 환경 건강 직업 나이 및 생활방식 성별응답 16명 6명 5명 3명 14명 42명지수 (18.18%) (6.82%) (5.68%) (3.41%) (15.91%) 2명 (47.73%) (2.27%) <표 8>는 학습자들이 원하는 한국어 신조어 학습 분야에 대한 응답 결과이다. 결과는 생활방식,교육, 직업, 법률, 환경, 건강, 나이 및 성별의 순으로 높았다. ‘교육’을 응답한 학생은 16명이었고, ‘직업’을응답한 학생은 14명이었다. 그리고 ‘생활방식’을 응답한 사람은 42명으로 앞서 언급한 바와 같이 가장 높은 비율의 응답 지수를 보였다. 생활방식은 한국 문화, 의식주, 성향심리, 외모와 미용, 취미생활, 경제생활, 정보통신, 언어생활에 대한 주제이며 이는 학습자들이 한국에 관한 표변적인 사회, 문화에 대해 관심을 가지고 있다는 것을 알 수 있다. 한국어 학습자가 원하는 분야로 수업을 진행하면 수업이 더 효과적으로 진행될 수 있으며 유용한 신조어 교육이 될 수 있겠다. 위의 설문조사의 결과를 살펴보면 대부분의 학생이 한국어 신조어 교육에 긍정적인 반응을 보였고 이는 신조어를 교육할 필요가 있다는 것을 알 수 있다. 또한 한국어 신조어 학습은 학습자들이 한국사회, 문화, 생활방식에 대한 관심을 유발할 수 있어서 한국어 및 한국 사회 전반에 걸친 이해에도 도움이 될 수 있다고 할 수 있겠다.

785. 신조어 교육 방안 모형 신조어 교육은 신조어 조어법과 신조어에서 나타난 한국 사회, 문화 현상을 활용하여 교육 방법을 모색하고 그것을 바탕으로 나레수안대학교 한국어 번역 수업에서 중급 학습자를 위한 한국어 신조어교육 방안 모형을 제시하고자 한다. 텍스트 선정기준은 한국 사회 문화 및 경제 상황이 충분히 드러나야하며, 사람들이 많이 사용하는 대중적인 신조어가 사용된 텍스트 선정을 우선으로 한다.<도입> 교사가 학습자에게 학습할 주제에 대한 그림을 보여준다. 학습자가 그림을 보고 생각나는 단어나 그림과 관련한 단어를 한 사람씩 이야기하도록 유도하고 왜 그 단어가 생각나는지 설명하도록 한다.그 후 학습할 주제 제시 후 신조어를 간략히 소개한다.<전개> 먼저 해당 주제의 어휘와 신조어를 제시한다. 그 후 학습자에게 각 어휘와 신조어가 가지고 있는의미를 추측하도록 유도한 후 왜 그렇게 생각하는지 이야기하도록 한다. 각 학습자들은 서로의 말을 듣고 공감하거나 공감하지 않는 부분을 이야기한다. 학습 어휘와 신조어 목록은 다음과 같다. 집방, 열풍, 들썩, 1인가구, 포미족, 등장, 셀프 인테리어, 대세, 쿡방, 먹방, 개조하다, 응용하다, 방스타, 요령, 꿀팁, 성장세, 성장하다, 가세하다, 형국, 매출, 급증하다, 사치, 투자, 소비계층, 싱글족 수업 자료를 나누어준 후 학습할 어휘와 신조어를 보여준다. 그 후 어휘와 신조어의 의미, 조어법에 대해 자세히 설명한다. 학습자들은 앞서 추측한 것과 실제 의미가 유사한지 그렇지 않은지 생각한다.이어 신조어와 관련된 한국 사회, 문화, 경제 등 상황을 소개 및 설명하고 함께 이야기를 나눈다. 셀프 러브하우스 '집방' 열풍…가구·인테리어 몰 '들썩'5 1인가구 '포미족' 등장, 셀프 인테리어 대세 #1. 서울 서초구 빌라에 홀로 거주하는 직장인 김수진(29)씨는 요즘 집 가꾸기에 푹 빠져있다. TV에서 '집방' 프로그램을 챙겨보고 인터넷에 셀프 인테리어 비법을 찾아본다. 최근에는 직접 조명 을 교체하고 이케아에서 서랍장을 사서 직접 조립하기도 했다. 수진씨는 \"일상이 팍팍할수록 내가 5 http://www.nocutnews.co.kr/news/4546488 참고

79사는 공간을 예쁘게 가꾸고 싶다는 생각이 더 커지는 것 같다\"며 \"좁은 공간에서도 쉽게 포인트를줄 수 있는 소품에 관심이 간다\"고 말했다. #2. 결혼을 앞두고 있는 이미나(35.가명)씨는 신혼집 인테리어를 업체에 맡기지 않고 직접 하기로 했다. 반월세로 얻은 집이라 많은 것을 교체할 수 없어 소품 위주로 인테리어를 할 생각이다. 이케아에 서너번 방문해 조립식 가구를 고르고, 인터넷을 통해 생활 소품을 사들였다. 가구도 한꺼번에 교체하지 않고 일부는 재활용했다. 이씨는 \"내 집은 아니어도 내가 사는 공간을 꾸미는 것은 소중하다. 앞으로 시간과 비용이 들더라도 인테리어에 좀더 많은 투자를 하려한다\"고 말했다. TV요즘 에서는 '쿡방', '먹방' 못지않게 '집방' 프로그램도 유행하고 있다. 큰 돈을 들여서 전문가들의 시공을 거쳐 집을 전면 개조하는 것이 아니라 일상 생활에 응용할 수 있는 소소한 인테리어를선보이는 것이 프로그램들의 특징이다. star한 집방 프로그램에서는 인터넷 상에 인테리어 후기를 올려 화제가 된 이른바 '방스타'(방 )들이 나와 저렴한 비용으로 집을 꾸밀 수 있는 비법을 소개하기도 한다. 전동 드릴을 사용하는 방법부터 소품을 싸게 구매하는 요령까지 '꿀팁'을 공개한다. 이 같은 셀프인테리어 유행은 인테리어와 가구업계 판매에도 영향을 주고 있다. 소득수준이 늘어나면서 인테리어 업계의 성장세가 두드러지고 있는데, 여기에 1인가구의 셀프 인테리어 열풍이가세하는 형국이다. 주로 온라인을 통한 거래가 활발하게 이뤄지면서 가구 업계의 트랜드를 바꾸고 있다. 가구업계분석에 따르면 국내 온라인 가구시장은 지난해 연간 1.2조원으로 추정되며, 매년 20%이상 성장하고 있다. 한샘의 경우 홈인테리어 전문 온라인 쇼핑몰인 한샘몰을 오픈한 이후 2009년 280억원대에서지난해 1600억원대 매출을 기록해 6년만에 6배 성장했다. 한샘 관계자는 \"소득수준이 늘면서 4인가구 기준의 인테리어 시장도 급증하고 있지만 1인가구의 인테리어도 빠른 속도로 성장중이다\"며 \"온라인에서 판매가 두드러지는데 한샘몰은 매월 250만명의 고객이 방문했다\"고 말했다. 현대리바트도 지난해 온라인몰 매출이 700억대를 기록하면서 전년대비 30% 이상 매출이 성장했다. 인터넷 쇼핑몰에서도 인테리어 소품 구매가 급증하는 추세이다. 온라인 쇼핑몰 11번가에 따르면 지난해 주요 셀프인테리어 제품의 매출이 전년 대비 20% 이상늘어났다. 문 손잡이(82%), 조명(40%)과 벽지(35%) 매출이 큰 폭으로 늘었고 욕실과 주방 인테리어 용품 판매도 큰 성장세를 보였다. 향후에도 1인가구를 중심으로 한 셀프 인테리어는 큰 시장으로 자리잡을 것으로 보인다. 통계청 자료에 따르면 2000년 226만 가구로 전체의 15.6%였던 1인가구 비중은 지난해 12월 기준으로 27.1% (488만4천가구)까지 늘었다. 전체 가구의 4분의 1을 넘어선 것이다. 1인가구 비중은계속 늘어 2025년 31.3%(685만2천가구), 2035년 34.3%(762만8천가구)를 점유할 것으로 통계청은추계했다. 유통업계에서 1인가구의 소비 트렌드를 '포미족(For me 族)'이라는 용어로 설명하기도 한다. 포미족은 취미용품 등 '작은 사치'를 통해 자기 만족을 얻는 소비계층을 가리킨다. 평소에는 절약을실천하면서도 자신을 위한 투자를 아끼지 않는 '가치소비'적 행태를 보인다.

80 싱글족들의 셀프 인테리어는 유행이 아닌 주류로 자리잡으면서 온라인을 중심으로 한 가구업계시장 전반에도 영향을 줄 것이라는 것이 업계 관계자들의 분석이다. <노컷뉴스 2016.02.14> 이렇게 사회, 문화 교육과 언어 교육이 병행될 때 학습자가 언어의 상황적, 문맥적 요소를 같이흥미 있게 배울 수 있고 능동적인 언어 학습을 할 수 있으며 동시에 어휘 분석 능력도 키울 수 있을 것이다. 그 다음은 수업 시간에는 위와 같은 신조어가 등장하는 신문 기사 내용을 제시한 후 함께 읽고 교사와 함께 신문 기사 내용을 한 문장씩 번역한다. 교사와 함께 번역할 때는 올바른 번역 방법, 관련된 사회적 배경이나 문화까지 배울 수 있게 한다.<정리> 신문 기사를 번역한 후에 학습한 어휘와 신조어를 다시 한 번 확인한다. 그 후 교사가 적절한 신문 텍스트를 선정하고 학습자에게 텍스트 자료를 나눠준다. 신문 텍스트를 과제로 번역시키고 다음 교시에 번역한 내용을 발표하도록 한다. 그 다음 교시는 학습자가 번역한 내용을 발표한 시간을 갖고 발표한내용에 대해 친구들과 교사가 피드백을 준다. <표 9> 중급 학습자를 위한 신조어 교육 방안 모형학습 대상 태국 나레수안대학교 한국어 중급 수준의 한국어 전공학습자학습 목표 올바른 번역 방법을 배우고 신조어를 활용하여 한국의 사회, 문화, 경제 전반 등의학습 방법 및 행동 현상을 이해할 수 있다.학습 단계 학습 내용 주제에 관련한 어휘와 신조어의 의미를 알고 신문 기사를 읽은 후 교사와 함께 번역 연습한다. 도입 동기 유발 교수-학습 활용 전개 학습 목표 제시 학습 내용 제시 - 학습자에게 인사한다. - 교사가 학습자에게 오늘 학습할 주제에 대한 그림을 보여준다. 학습자가 그림을 학습 내용 이해 보고 그림과 관련한 단어와 왜 그 단어가 생각났는지 한 명씩 이야기한다. 학습 내용 활용 - 교사와 학습자들이 이야기하는 과정에서 학습할 내용과 신조어들을 정리 자연스럽게 노출시킨다. - 학습할 어휘와 신조어를 보여주고 의미를 추측하도록 유도한다. - 사회. 문화, 경제 등과 관련된 신조어를 주제별로 파악한다. - 신조어를 통하여 한국 사회, 문화, 경제 등에 대하여 자세히 이해할 수 있도록 한다. - 오늘 학습할 어휘와 신조어를 보여주고 의미를 설명한다. - 신조어와 관련된 한국 사회, 문화, 경제 등 현상을 소개하고 설명한다. - 관련된 신문 기사를 나누어 내용을 읽고 교사와 함께 번역하 도록 한다. - 올바른 번역 방법을 배우면서 학습할 신조어와 관련된 한국의 사회, 문화, 경제 등 현상을 이해한다. - 번역한 내용과 학습한 신조어를 다시 정리한다. - 교사가 학습자에게 적절한 신문 텍스트를 선정하고 학습자에게 나눠준다. 그 신문 텍스트를 과제로 번역시키고 다음 교시에 번역한 내용을 발표하도록 한다. 다음 교시에 학습자가 번역하는 내용을 발표한 다음 친구들과 교사가 피드백을 준다. - 인사하고 수업을 마친다.

816. 결론 지금까지 본고에서는 한국어 중급 수준 학습자를 대상으로 진행한 신조어 교육 방안의 개발과이에 대한 검증을 통해 효과적인 신조어 교육 방법을 마련하고자 하였다. 먼저 신조어의 정의와 조어법에 대한 개념을 알아보았다. 본격적인 신조어를 활용한 교육 방안을 언급하기 전 태국 나레수안대학교한국어 중급 수준의 태국인 학습자 총 51명 대상으로 설문조사를 실시하였다. 설문 조사는 신조어 교육의 필요성, 나레수안대학교 신조어 교육 현황 및 학습자의 신조어 교육 경험, 원하는 신조어 학습 분야를알아보았다. 이를 통해 본 연구에서는 설문조사 분석 결과를 바탕으로 나레수안대학교 한국어학과 한국어 번역 수업에서 한국어 중급 수준의 학습자를 대상으로 사회, 문화, 경제 분야의 신조어 교수 방안을제시했다. 한국어 번역 수업에 정해진 수업 계획서의 주제에 따라 교사는 신조어가 등장하는 내용을 수업 자료로 선정했다. 한국어로 제시된 수업 자료를 본격적으로 태국어로 바꾸기 전 학습자에게 한국어어휘와 조어법 및 한국 사회, 문화, 경제 등에 대한 이해를 돕고 신조어를 소개하여 전반적으로 학습자들이 내용을 잘 이해하며 번역할 수 있는 교육 방안에 대해 제시해 보았다. 본고에서 신조어 교육에 대한 이해와 관심을 바탕으로 신조어활용 교육에 조금이라도 도움이 되길 바라며 앞으로도 신조어를 활용한 교수 방안에 대한 연구가 많이 진행되어 태국인 학습자에게 유용하고 효과적인 교수 방안이 개발되었으면 한다.

82 참고문헌남기심, 고영근. (1985). 표준국어문법론. 탑출판사.강신항. (1991). 현대 국어 어휘사용의 양상. 태학사.김광해. (1993). 국어어휘론 개설. 집문당.문금현. (1999). 현대국어 신어의 유형 분류 및 생성 원리. 국어학. 33. 국어학회.백영석. (2001). 신조어 조어법 연구-명사를 중심으로. 단국대학교, 대학원, 석사학위 논문.장혜연. (2007). 신어의 조어 방식과 특성. 한양대학교, 석사학위 논문.홍지영. (2008). 신조어의 형성 양상과 교수 학습 방안. 연구단국대학교, 석사학위 논문.박현정. (2010). 일본어 신어-유행어 지도 방안 연구 : 조어방식과 마인드맵을 중심으로. 전북대학교, 교육대학원, 석사학위 논문.변시내. (2010). 신조어의 조어법과 한국어 교수방안 연구. 충남대학교, 대학원, 선사학위 논문.이방방. (2010). 현대 한국어 신조어 연구. 충남대학교, 대학원, 석사학위 논문.여소몽. (2010). 한국어 학습자를 위한 신조어 지도 방안 연구. 전남대학교, 대학원, 석사학위 논문.최옥자. (2010). 신어의 유형과 조어 구성 방식 : 2005-2008년 신어를 중심으로. 전북대학교, 대 학원,석사학위 논문.장기. (2011). 한-중 인터넷 신어의 형태-의미와 교육 방안 연구. 경기대학교, 석사학위 논문.이승리. (2012). 초등학생의 새말 지도 방안 개발 연구. 부산교육대학교, 교육대학원, 석사학위 논문.윤이나. (2012). 외국인 학습자를 위한 한국어 신어 교육의 실태와 교육 방안 연구. 인하대학교, 교육대학원, 석사학위 논문.왕옌닝. (2012). 한국어 신조어 교육 방안 연구 : 중국인 학습자를 대상으로. 중앙대학교, 대학원, 삭사학위 논문.이사위. (2013). 신조어를 활용한 한국어 교육 방안 연구. 한국외국어대학교, 대학원, 석사학위 논문.GUI DAN. (2016). 한-중 신조어 비교 연구. 이화여자대학교, 대학원, 석사학위 논문.국립국어원 ‘이런 말도 있어요’ http://www.korean.go.kr/front/board/boardMovieView.do?board_id=14&b_movie_type=2 &mn_id=56&b_seq=257&pageIndex=2국립국어원 ‘2000-2005년 신어’, ‘2014 신어 조사 보고서’ http://www.korean.go.kr/front/reportData/reportDataList.do;front=B2739F156C701E39F94 59BFD655D013B?mn_id=45&pageIndex=1트렌드 지식사전 1 http://terms.naver.com/list.nhn?cid=55570&categoryId=55570트렌드 지식사전 2 http://terms.naver.com/list.nhn?cid=55571&categoryId=55571&so=st4.asc

83The Development of the Korean Alphabet Practice by Linking with the Existing Knowledge According to the Theory of Meaningful Learning of Ausubel การพฒั นาแบบฝก จําตัวอกั ษรภาษาเกาหลีโดยเชอื่ มโยงกบั ความรูเดิม ตามหลกั ทฤษฎกี ารเรยี นรูอยางมคี วามหมายของออซูเบล (Ausubel)1 Tanes Saijitborisut2 ธเนศ สายจติ บรสิ ุทธิ์บทคัดยอ พืน้ ฐานเบื้องตนของการศึกษาภาษาเกาหลี คือการจดจําตัวอักษรภาษาเกาหลี อันไดแก พยัญชนะ สระและตวั สะกด แตก ารเรียนการสอนในชน้ั เรยี นมักปรากฏวาผูเรียนเกิดความเบ่ือหนายในการฝกจําตัวอักษร การจดจาํ อยางไรป ระสิทธิภาพ หรอื การใชเ วลาที่ยาวนาน ซงึ่ เปน ปญหาท่จี ําเปนตอ งแกไขเพื่อพัฒนาการศึกษาภาษาเกาหลรี ะดบั ตน งานวิจัยนีจ้ ึงมุงพัฒนาแบบฝกจาํ ตัวอักษรภาษาเกาหลีโดยเชอื่ มโยงกบั ความรูเดิมของผูเรยี น ตามหลกั ทฤษฎีการเรียนรอู ยา งมีความหมายของออซูเบล โดยการวิเคราะหแบบฝกจําในตําราเรียนภาษาเกาหลีของมหาวทิ ยาลัยตาง ๆ การสาํ รวจคําศัพทและสํานวนภาษาเกาหลที ชี่ าวไทยท่ีไมเ คยเรียนภาษาเกาหลีรับรู ในหลากหลายหมวดหมู เชน สํานวน อาหารเกาหลี ศลิ ปนเกาหลี เครอ่ื งสําอางเกาหลี เปนตน และนาํ มาประยกุ ตเ ปน แบบฝกจาํ ตวั อักษรภาษาเกาหลอี ยางเปนระบบและมีประสทิ ธภิ าพคําสาํ คญั : การเรยี นการสอนภาษาเกาหลี ตวั อักษรภาษาเกาหลี ทฤษฎกี ารเรียนรอู ยา งมีความหมาย ออซเู บลAbstract The basic of learning Korean as a foreign language is remembering Korean alphabet;consonants, vowels and final sounds. However teaching Korean in the classroom, the learnersare often bored to remember the Korean alphabet, inefficient remember skill, or taking a longtime to remember that. Thus this research aims to develop the Korean alphabet practice bylinking with the existing knowledge according to the theory of meaningful learning of Ausubel. 1 งานวิจยั น้ีไดรบั ทนุ สนับสนนุ จากคณะมนุษยศาสตรแ ละสังคมศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏบา นสมเด็จเจาพระยาประจาํ ปงบประมาณ 2559 2 อาจารยประจําสาขาภาษาและวัฒนธรรมเอเชียตะวันออก คณะมนุษยศาสตรและสังคมศาสตรมหาวทิ ยาลยั ราชภัฏบา นสมเด็จเจาพระยา

84By analyzing Korean alphabet practice from Korean textbooks published by universities,surveying Korean vocabularies and idioms that Thai people who never learned Koreanacknowledge in various categories such as idioms, Korean foods, Korean artists, Korean cosmeticbrands, and applying to a systematic and effective Korean alphabet practice.Keywords: Korean Education, Korean Alphabet, Theory of Meaningful Learning, Ausubel1. บทนาํ งานวิจยั น้เี ปน งานวจิ ัยในชั้นเรียนเกย่ี วกับการพัฒนาแบบฝกจําตัวอักษรภาษาเกาหลีสําหรับผูเรียนชาวไทย (ตอ ไปจะเรยี กยอ ๆ วา “แบบฝก จาํ ”) เนอื่ งจากพน้ื ฐานสําคญั ของการเรียนภาษาเกาหลีคือการจําตัวอักษรภาษาเกาหลเี พอ่ื ตอยอดไปสูบทเรยี นในระดับท่ีสูงขึ้น แมวาตัวอักษรภาษาเกาหลีจะมีจํานวนนอยและเขียนงายกวา เมื่อเทียบกับภาษาไทย แตเ น่อื งจากเปนอกั ษรใหมท ี่คนไทยไมค ุนเคยเหมือนภาษาอื่นที่ใชตวั อกั ษรโรมัน อกี ท้งัยงั มีอกั ขรวธิ ีการเขยี นอักษรแตละตวั คลา ยคลึงกัน ประกอบกับมีจาํ นวนชว่ั โมงสําหรบั ฝกฝนและจดจาํ ตวั อักษรไมมาก เปนเหตุใหผเู รยี นบางคนประสบปญหาในการจําตวั อกั ษรภาษาเกาหลี โดยเฉพาะผูเรียนทข่ี าดความเอาใจใสและความหมัน่ เพยี ร ผวู ิจัยเหน็ วาหนึ่งในสาเหตทุ ่ีกอ ใหเ กดิ ปญหาดงั กลา วคอื แบบฝกจาํ ท่ีปรากฏในหนังสอื เรยี นภาษาเกาหลีที่ตีพิมพในสาธารณรัฐเกาหลี สว นใหญเปนแบบเรยี นมาตรฐานที่สามารถใชไ ดก บั ผูเรียนหลากหลายเช้ือชาติ ดังน้ันคาํ ศพั ททปี่ รากฏในแบบฝกจาํ จึงมกั เปนคําศัพทภาษาเกาหลีทว่ั ไปทีไ่ มสรา งแรงจงู ใจในการเรียน อีกท้ังยงั เปน การเพมิ่ ภาระใหกบั ผูเรียน เพราะผูเรยี นตอ งใหความสนใจกบั การจดความหมายของคําศัพทน น้ั ทั้ง ๆ ท่ีวัตถุประสงคหลักของการเรยี นเนอ้ื หาในสวนนี้คอื การจดจาํ และประสมตวั อกั ษรใหไ ด ผา นทกั ษะการฟง พดู อาน และเขียน ในทํานองเดียวกันหนงั สือเรยี นภาษาเกาหลีท่ตี พี มิ พเ ปนภาษาไทยสวนใหญก็มีการนําเสนอในลักษณะที่ไมแตกตางกัน อีกทัง้ แบบฝก จําสว นใหญม ักมขี อดอ ยเรอ่ื งการนาํ เสนอตวั อักษรทั้งหมดในคร้งั เดยี วและเรยี งลําดับโดยอิงตามพจนานกุ รม ซ่งึ มขี อ ดีในแงท ีท่ ําใหผ เู รยี นไดเห็นภาพรวมท้ังหมด สามารถเปรียบเทียบและสืบคนไดงาย แตเปนอปุ สรรคตอการจาํ เปน อยางมาก จากขอสังเกตที่ไดกลาวมาขางตน ผูวิจัยจึงเห็นวาควรจัดแบงตัวอักษรออกเปนหนวยการเรียนยอย ๆเพือ่ ใหผูเ รยี นไมรูสึกกดดนั และคอย ๆ จดจําอยางเปน ระบบ และหากปรบั เปล่ยี นคาํ ศัพทใ นแบบฝก จําจากคําศพั ทภาษาเกาหลใี หมเปนสิง่ ทีผ่ ูเ รยี นรับรอู ยแู ลว เชน รปู ภาพ คาํ เรียกขานหรือชื่อตัวอกั ษรในภาษาไทย ทํานองดนตรีหรือเนื้อเพลง คําทับศัพทภาษาอังกฤษ หรือ คําศัพทภาษาเกาหลีประเภทช่ือเฉพาะท่ีชาวไทยรับรูผานสื่อวัฒนธรรมตาง ๆ ก็จะทําใหกระบวนการเรียนรูมีประสิทธิภาพมากย่ิงข้ึน ตามแนวคิดทฤษฎีการเรียนรูอยางมี

85ความหมาย (the Theory of Meaningful Learning) ของ เดวิด ออซูเบล (Devid Ausubel) งานวิจัยนี้จึงมีวัตถปุ ระสงคเพ่อื พัฒนาแบบฝกจาํ ตวั อกั ษรภาษาเกาหลโี ดยเชอ่ื มโยงกับความรูเ ดิมสาํ หรับผเู รียนชาวไทย2. วรรณกรรมและทฤษฎที เ่ี กยี่ วของกบั งานวจิ ัย 2.1 การพัฒนาหนังสอื เรียนและแบบฝก จาํ ตวั อกั ษรภาษาเกาหลี ดงั ท่ไี ดก ลาวมาแลวขา งตน วาตัวอกั ษรภาษาเกาหลีเปนพน้ื ฐานสาํ หรับการศกึ ษาในขั้นถัดไป หนังสือเรียนภาษาเกาหลีระดับตนสวนใหญจึงออกแบบใหมีแบบฝกจําในบทเรียนแรกเสมอ แบบฝกจําน้ีประกอบไปดวยพยัญชนะ 19 ตัว สระ 21 ตัว และเสียงทา ยหรือเสยี งตัวสะกด 7 เสียง หนังสือเรยี นแตละเลม จะมีวิธีการนําเสนอและรายละเอียดทแี่ ตกตา งกนั ออกไป ฉะนนั้ การพัฒนาแบบฝก จาํ จึงจําเปนตอ งเริม่ จากการวเิ คราะหหนงั สอื เรยี นที่ตีพมิ พเ ผยแพรอ ยูในปจ จุบัน ดงั เชน ที่ 김영만 (2005) กลาวไวว า หากตอ งการพัฒนาหนังสือเรียนใหม ตองเร่ิมจากการตรวจสอบโครงสรา งกับเน้ือหาของหนงั สอื เรยี นท่ีปรากฏในปจจุบัน และคงสวนดีของหนังสือเรียนแตละเลมไว พรอ มกบั ปรบั แกข อ บกพรองตาง ๆ ใหดขี ึ้น งานวเิ คราะหห นังสือเรยี นภาษาเกาหลีท่นี าสนใจเลมหนง่ึ คอื งานวิจัยของ 탓폰 시피탁끼앗 (2014) โดยวเิ คราะหเปรยี บเทยี บหนังสือเรียนภาษาเกาหลแี บบศึกษาดว ยตนเองในประเทศไทยจํานวน 7 เลม ผลปรากฏวาแบบฝกจําสว นใหญจะนาํ เสนอตัวอักษรพรอมกนั ทงั้ หมดในรูปแบบของตารางที่เรียงลําดับตามหลักพจนานุกรมโดยไมมีการแบงยอ ย ซึง่ ทาํ ใหเนอื้ หาดูอัดแนน และสรางความลาํ บากใหแกผ เู รียน อีกทง้ั ยงั ใสค าํ ศัพททมี่ ากจนเกินพอดแี ละเปน คาํ ศัพทที่ยาก และท่ีสําคญั คือ เนน ทก่ี ารฝกอานแตเ พยี งอยา งเดยี ว ทําใหความนาสนใจตอการเรียนลดลงไปอยา งมาก จากผลวิเคราะหข องงานวจิ ยั น้ี ทําใหผูวิจัยสนใจท่ีจะศึกษาตอ โดยแบงขอบเขตการวิจัยออกเปน สองสวนใหญ ๆ คือ การออกแบบโครงสรางแบบฝกจํากบั เนอื้ หาในแตล ะหนว ยการเรียน ประเด็นแรก คือ การออกแบบโครงสรางแบบฝกจํา ซ่ึงหนังสือเรียนแตละเลมจะมีรายละเอียดที่แตกตางกนั ออกไป ยกตัวอยา งเชน ในงานวจิ ยั แนวทางการพฒั นาตําราเรยี นภาษาเกาหลีสําหรับโรงเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายในประเทศไทยของ Khongpheng Sopha (2012) ดวยระดับช้ันมัธยมศึกษามีคาบเรียนคอนขางส้ันกลาวคือ มีคาบเรียนละ 90 นาที และหนง่ึ ภาคเรยี นสามารถจัดการเรยี นการสอนไดเพียง 12 หนวยการเรียน ทําใหโครงสรางรายวชิ าจัดหัวขอเร่ือง ตัวอักษรภาษาเกาหลี (ฮันกึล) ไวเพียงคาบเรียนเดียวและฝกอานคําศัพทในสัปดาหถดั ไป ซ่งึ ผวู ิจัยมองวา เนอ้ื หาตอ หนวยการเรียนคอนขางมากเกินไป ในทางตรงขาม งานวิจัยของ 김정숙외(2011) เร่ืองแนวทางการพัฒนาโครงสรา งของหนังสือเรียนภาษาเกาหลีระดับตนของ King Sejong Instituteจากการวเิ คราะหป จจัยในการเรียน ท้ังทางดานผูเรียน เวลา และเน้ือหาแลว ไดออกแบบใหการเรียนตัวอักษรภาษาเกาหลีน้ันอยูใ นสว นแรกของหนังสอื เรียนและ ใชเ วลาศึกษาประมาณ 10 ชว่ั โมง หรือประมาณ 2-3 สัปดาห

86โดยแบง ใหหนว ยการเรยี นแรกเปนการแนะนาํ ตัวอักษรภาษาเกาหลีผานคําอธิบายและรูปภาพ และเร่ิมตนศึกษาตวั อักษรในหนวยการเรยี นที่ 2 ดงั ตารางท่ี 1<ตารางท่ี 1> หนว ยการเรียนเบอื้ งตน ในหนังสอื เรยี นมาตรฐานภาษาเกาหลีระดบั ตน (김정숙 외, 2011)หนว ย หวั ขอ เนอื้ หา กจิ กรรมการเรยี น แบบฝก (การฟง , การพยญั ชนะ สระ สระ 10 ตวั พยญั ชนะ 14 ตวั โครงสรา งการ เขยี นตามคาํ บอก) คําถามฝกฝน (การฟงกับการประสมคํา 1 ประสมคํา และเลอื ก การอานและ เขียนคําศพั ท การหา พยญั ชนะ สระ สระ 11 ตัว พยัญชนะ 5 ตัว โครงสรา งการ คําศัพท การเขียนชื่อ2 พยัญชนะ กบั การประสมคํา 2 ประสมคาํ เปนตน)และสระ ตัวสะกด ตัวสะกด โครงสรางการประสมคํากับการประสมคําแบบฝก หัดรวม โครงสรางการประสมคาํ กบั คาํ ศัพท หนว ยการเรียนที่ 2 เปนการแสดงโครงสรางโดยแบงออกเปน 4 สวน คือ ตัวอักษรชุดที่ 1 (สระ 10 ตัวพยัญชนะ 14 ตวั )3 ตัวอกั ษรชดุ ท่ี 2 (สระ 11 ตัว พยัญชนะ 5 ตัว) ตัวสะกด และแบบฝกหัดรวม เปนโครงสรางมาตรฐานของแบบฝกจําที่ตีพิมพใ นสาธารณรฐั เกาหลี แตใ นงานวิจัยน้ีผูวิจัยมุงเนนประสิทธิผลของแบบฝกจําในกลมุ ของผูเ รียนที่ขาดทกั ษะการเรยี นรูภาษาตางประเทศ หรือขาดความเอาใจใสแ ละความหม่ันเพียรในการจดจําตวั อกั ษร จงึ จัดแบงโครงสรางในแตละหนวยการเรียนใหเล็กลงกวามาตรฐาน เพ่ือใหผูเรียนคอย ๆ เรียนรูและจดจาํ ขอมูลทีละนอ ย4 เพื่อใหเกิดประสทิ ธภิ าพในการจาํ มากย่ิงขึ้น และประเด็นที่สอง คือ เนื้อหาการเรียนรู เนื่องจากตัวอักษรภาษาเกาหลีเปนตัวอักษรใหมและไมมีความหมายในตวั เอง ทําใหต องใชความพยายามเปนอยางมาก ผูสอนจึงจําเปนตองหาเทคนิคชวยจําตาง ๆ โดยอาจเปน คําพดู งา ย ๆ ท่ีจะชว ยสรางภาพขึ้นมาในความทรงจําได ก็จะชวยใหสามารถจําไดงายข้ึน (김주연, 2010)ตามหลกั ทฤษฎเี กี่ยวกบั การจําและการลืม (Remembering and Forgetting) ไพบูลย เทวรักษ(2540) กลาววาการจาํ และการลืมเปนกระบวนการภายในจิตใจ ที่เก่ียวของกับความสามารถในการรับรู การเรียนรู การคิดแก 3 สอดคลองกับงานวิจัยของ 김지형(2007) ที่กลาววาการเรียนตัวอักษรภาษาเกาหลคี วรเริ่มเรยี นจากสระกอนตามขัน้ ตอนของการประสมคํา ตามลําดบั คือ สระ(V) พยัญชนะ–สระ(CV) พยัญชนะ–สระ–ตวั สะกด(CVC)โดยสระจะเรียงจากสระเด่ียวและสระประสม สวนพยญั ชนะจะเรยี งตามอวยั วะ หรอื หลกั การท่ีใชในการออกเสยี งเพอื่ ใหออกเสยี งและจดจาํ ไดง าย 4 Krashen(1984) ไดเสนอหลักการสอนภาษาโดยหากแทนสถานะหรือระดับความรูค วามสามารถทางภาษาของผูเ รยี นวา เปน ‘i’ ดังนนั้ สง่ิ ทีผ่ สู อนจะเสนอใหแกผเู รียนในขั้นถัดไปก็จะเปน ‘i+1’ ซึ่งไมควรเปน เนื้อหาท่งี า ยหรอื ยากกวา ‘i’มากจนเกินไป เพอื่ ใหผูเรยี นไมรสู ึกเบอ่ื หรือตองรบั ขอมูลมากเกินไป (Brown, H, D., 2007)

87ปญ หา และความคดิ สรางสรรค ซึ่งตองอาศยั ประสบการณข อมูลความจําตาง ๆ สอดคลองกับแผนภาพกระบวนการพนื้ ฐานของความจําของ Lefton(1992) ดานลา ง ภาพท่ี 1 กระบวนการพน้ื ฐานของความจํา (Lefton, 1992) อางองิ จาก จริ าภา เตง็ ไตรรตั น และคณะ (2554) จากภาพท่ี 1 แสดงใหเห็นวาหากตองการใหผูเรียนสามารถจําตัวอักษรไดจําตองเขารหัสซึ่งอาจเปนประสบการณหรอื ความรเู ดมิ ท่ีผูเรียนมี เพอื่ ใหผ เู รียนสามารถเกบ็ ส่งิ ท่ีเรียนรูเอาไวในความทรงจํา5 และสามารถคนคืนมาใชใหเหมาะสมกับเวลาและสถานการณตาง ๆ ได ในทางตรงกันขาม นักจิตวิทยาไดศึกษาธรรมชาติเกยี่ วกับการลมื ไวห ลายทฤษฎี โดยแบงออกเปน 4 ประการ คอื หนึ่ง การไมไ ดใ ชส ่งิ ทเ่ี คยจําได (Decay throughDisuse) สอง ผลของการสอดแทรกสิ่งที่เรียน (Interference Effects) สาม การจงใจที่จะลืม (MotivatedForgetting) ส่ี ความลม เหลวในการคนคืน (Retrieval Failure Theory) และหนง่ึ ในเทคนิคท่จี ะชวยใหผูเรียนไมลมื ตัวอกั ษรภาษาเกาหลี คือการเชือ่ มโยงกบั สงิ่ ทผ่ี เู รยี นเคยรับรูหรือมีประสบการณมากอน เพื่อใหเกิดกระบวนการเรยี นอยา งมีความหมาย ดงั จะไดอ ธบิ ายตอในหัวขอถัดไป 2.2 ทฤษฎีการเรยี นรูอ ยา งมคี วามหมาย (The Theory of Meaningful Learning) การเรียนการสอนภาษาตา งประเทศแตกตางจากการเรียนรูภาษาแม ท้ังในดานวัยของผูเรียน กระบวนการเรียนรู และวิถกี ารเรยี นรู เปน ตน ซงึ่ สง ผลกระทบโดยตรงตอ ผูเ รียน โดยเฉพาะภาษาทผี่ เู รียนไมค นุ เคย ดงั นั้นนักวิชาการดานการสอนภาษาตางประเทศจึงตางพยายามคิดคนวิธีท่ีจะชวยใหผูเรียนสามารถเขาใจและนําไปประยกุ ตใชสอ่ื สารในสถานการณจริงไดอยางมีประสิทธิภาพ และหน่ึงในทฤษฎีเหลานั้น คือ “ทฤษฎีการเรียนรูอยา งมีความหมายของออซเู บล” ซง่ึ เปน หน่งึ ในทฤษฎีการเรียนรูเชิงจิตวิทยาการเรียนรูกลุมพุทธินิยม6 ที่มองวา 5 กระบวนการพืน้ ฐานของความจําทก่ี ลา วมานัน้ สามารถแบงประเภทรูปแบบระบบความจํา (System of Memory)ออกไดเ ปน 2 ประเภท คือ ระบบความจําระยะสน้ั (Short-term Memory, STM) และระบบความจําระยะยาว (Long-termMemory, LTM) แอตคนิ สันและซิฟฟริน (Atkinson and Shiffrin) เสนอทฤษฎีความจําสองกระบวนการ (Two ProcessTheories of Memory) โดยกลา ววา “STM เปน ความจาํ ชัว่ คราว ส่ิงใดกต็ ามถาอยูใน STM จะตอ งมกี ารทบทวนหรือตองสนใจที่จะทาํ จริง ๆ ถาไมม กี ารทบทวนหรอื สนใจจาํ จริง ๆ ความจาํ ส่ิงนนั้ กจ็ ะสลายตวั ไปอยา งรวดเรว็ ... สงิ่ ใดกต็ ามถาอยูใ น STM เปนระยะเวลายง่ิ นาน ส่ิงน้ันก็จะมีโอกาสฝงตวั ใน LTM มากย่ิงขึ้น และสิ่งทีจ่ าํ ไวใน LTM แลว ส่งิ นัน้ กจ็ ะคงอยตู ลอดไป” 6 ทฤษฎีการเรียนรูเ ชงิ จติ วิทยาการเรียนรูกลุม พุทธินิยม (Cognitivism) มแี นวคิดทฤษฎีท่ีสาํ คัญ 5ทฤษฎี คือ ทฤษฎเี กสตอลท (Gestalt’s Theory) ทฤษฎีสนาม (Field Theory) ทฤษฎีเคร่อื งหมาย(Sign Theory)ทฤษฎพี ัฒนาการทางสติปญ ญา (Intellectual Development Theory) ทฤษฎกี ารเรยี นรูอยา งมคี วามหมาย (the Theory ofMeaningful Learning)

88การเรยี นรู คอื กระบวนการทางความคิดที่เกิดจากการส่ังสมขอมูล การสรางความหมายและความสัมพันธของขอมลู และนาํ ขอมูลออกมาปฏิบตั ิและแกปญ หาตา ง ๆ ออซูเบลเช่อื วา การเรียนรูจะมคี วามหมายแกผ เู รียน หากการเรียนรนู ้ันสามารถเชื่อมโยงกับสิ่งใดสิ่งหน่ึงท่ีรมู ากอน (ทิศนา แขมมณ,ี 2550) ซึง่ จะชวยใหผ ูเ รียนเขา ใจเน้ือหาไดงายและจดจําไดดีกวาการเรียนแบบทองจํา(Rote Reception Learning) ซ่ึงแนวคิดทฤษฎีนี้ข้ึนอยูกับตัวแปร 3 ประการ คือ หนึ่ง สิ่งของ (Materials)หมายถึง เรือ่ งทจี่ ะเรียนตองมีความหมาย และจะตองเปนสิ่งท่ีสัมพันธหรือเชื่อมโยงกับประสบการณของผูเรียนสอง การเชื่อมโยงหรือการจัดกลุมความรูเดิมกับสิ่งที่จะเรียนรูใหมใหสัมพันธกัน โดยการเปรียบเทียบความเหมอื น -ความตาง ผา นการอธบิ าย ทบทวน ทดสอบ และ สาม ความสนใจของผูเรียนที่จะเชื่อมโยงความรูเดิมทอ่ี ยใู นความทรงจํา และระดับการเรียนรูขน้ึ อยกู ับเงือ่ นไข 2 ประการ คือ หนึ่ง ความรูเบื้องตนของผูเรียนวามีความสัมพันธกับเน้ือหาที่เรียนรูใหมเทาใด และ สอง ธรรมชาติของความสัมพันธท่ีถูกกําหนดขึ้นระหวางขอมูลเกาและใหม(กุญชลี คา ขาย, 2544) จากหลกั ทฤษฎีดงั กลาว ผวู จิ ัยพบวา สามารถนาํ ไปประยุกตใชกับการเรียนการสอนภาษาเกาหลีใหกับชาวไทยไดเปนอยางดี เน่ืองจากในปจจุบันกระแสความนิยมศิลปนดาราเกาหลี รวมถึงวัฒนธรรมเกาหลีในสังคมไทยยังปรากฏใหเห็นเดน ชัด สงผลใหเ กิดการรบั รขู อมูลเก่ียวกบั ภาษาเกาหลีและวัฒนธรรมเกาหลีซ่งึ จะสามารถเชอ่ื มโยงไปสกู ารเรยี นการสอนภาษาเกาหลไี ดงา ยและมีประสทิ ธภิ าพมากย่ิงขนึ้3. วธิ ีดาํ เนินการวจิ ัย การพฒั นาแบบฝกจําตัวอกั ษรภาษาเกาหลีโดยเช่อื มโยงกับความรูเ ดิมสาํ หรับผเู รยี นชาวไทยน้ัน ผูวิจัยไดออกแบบวิธีดาํ เนนิ การวิจัยโดยแบงออกเปน 4 ขั้นตอน คือ 1) การวิเคราะหหนังสือเรียนภาษาเกาหลีระดับตน2) การสอบถามความพึงพอใจของผูเรียนท่ีมีตอแบบฝกจําตัวอักษร 3) การสํารวจคลังคําศัพทเฉพาะในภาษาเกาหลที ผี่ ูเรยี นรับรู และ 4) การสอบถามเพอื่ ตรวจสอบการรบั รูของผูเรยี น กลาวคอื 3.1 การวิเคราะหห นังสือเรียนภาษาเกาหลรี ะดบั ตน ข้นั ตอนนค้ี ือการวเิ คราะหแบบฝกจําท่ีปรากฏในหนังสือเรียนภาษาเกาหลีระดับตน โดยอางอิงจากงานวจิ ยั ของ 타넷 사이짓보리숫(2015) ที่ไดส าํ รวจหนังสือเรียนภาษาเกาหลีที่ใชในมหาวิทยาลัยในประเทศไทยที่เปดสอนวิชาเอกภาษาเกาหลีแบงตามภูมิภาค พบวาหนังสือเรียนท่ีใชท้ังหมดเปนหนังสือเรียนที่ตีพิมพในสาธารณรัฐเกาหลี ไดแก 서울대 한국어 (Seoul National University), Active Korean (Seoul NationalUniversity), 한국어 (Kyung Hee University), 서강 한국어 (Sogang University), 재미있는 한국어 (KoreaUniversity) ซ่ึงผวู ิจัยไดเ ปรียบเทียบหนงั สือเหลา นใ้ี นสองประเด็น คอื ดานโครงสรา งและเนื้อหา เพ่อื นําไปตอ ยอดพัฒนาในบทถดั ไป