The 3rd International Joint Conference on Korean Studies and Thai Studies

586ความเชือ่ ของตน และยงั ปรากฏศิลปกรรมประเภทตาง ๆ อนั สะทอนถงึ คติความเช่ือของชาวไทยเช้ือสายจีนท่ีอยูในเขตดนิ แดง งานวจิ ัยนจี้ งึ มงุ เสนอรปู แบบและคตคิ วามเช่ือจากศิลปกรรมในศาสนสถานจีน เขตดินแดง โดยศึกษาถึงรปู แบบและคตคิ วามเชอื่ จากศิลปกรรมในศาสนสถานจีน เขตดินแดง และวิเคราะหเปรียบเทียบรูปแบบและคติความเช่อื จากศิลปกรรมในศาสนสถานจนี เขตดินแดงอนั จะเปนขอมูลทีแ่ สดงถงึ ลกั ษณะทางสังคมและวัฒนธรรมประการหนึ่งในเขตดินแดง เพื่อสรางความรูความเขาใจตอความหลากหลายของผูคนในชุมชน รวมถึงเปนฐานขอ มูลใหหนว ยงานราชการในการพัฒนาองคความรดู า นสงั คมและวัฒนธรรมในเขตดนิ แดงตอไปวตั ถปุ ระสงค 1. เพื่อศึกษารูปแบบและคติความเช่ือจากศิลปกรรมในศาสนสถานจีนท้ัง 5 แหงในเขตดินแดงกรงุ เทพมหานคร 2. เพื่อเปรียบเทียบรูปแบบและคติความเชื่อจากศิลปกรรมในศาสนสถานจีนทั้ง 5 แหงในเขตดินแดงกรุงเทพมหานครกรอบแนวคดิ ในการทําวจิ ยั 1. ชาวจีนไดอ พยพเขามายงั พื้นทีป่ ระเทศไทยตั้งแตสมัยโบราณเรื่อยมา และเริ่มปรากฏชาวจีนท่ีอพยพเขามาเปนจํานวนมากตั้งแตสมัยรัชกาลท่ี 3-5 แหงกรุงรัตนโกสินทร ซึ่งชาวจีนกลุมดังกลาวไดต้ังรกรากอยูในประเทศไทย โดยเฉพาะยา นเยาวราชจนกลายเปนชาวไทยเชอ้ื สายจนี สืบเนื่องจนมาถึงปจ จุบนั 2. แมช าวจนี ที่เขามาอยูในประเทศไทยจะรบั และปรับตวั ใหเ ขากบั วิถีการดําเนนิ ชีวิตแบบคนไทย แตชาวจนี ทก่ี ลายเปนชาวไทยเชอื้ สายจีนก็ยังคงดํารงวถิ ีชีวติ ดัง้ เดิมของตนอยูหลายประการ รวมถึงคติความเชื่อในลัทธิและศาสนา 3. ชาวไทยเชื้อสายจีนยงั คงคติความเช่ือในลัทธิและศาสนาด้ังเดิมผานทางพิธีกรรม และงานศิลปกรรมประเภทตาง ๆ 4. แมช าวไทยเชื้อสายจนี จะกระจายตวั จากยานเยาวราชไปอยอู าศยั ตามพืน้ ท่ีตางๆในกรุงเทพมหานคร แตก็ยงั คงสะทอ นคติความเช่ือดง้ั เดิมของตนผา นทางพธิ ีกรรม และงานศิลปกรรมท่ีสรา งข้นึ ในพืน้ ท่ีใหมเชนเดมิ

587ขอบเขตการวิจยั ดานพ้ืนท่ี ศกึ ษารปู แบบและคติความเชอ่ื จากศลิ ปกรรมในศาสนสถานจีนเขตดนิ แดง 5 แหง ไดแ ก 1. ศาลเจาเหลา ปงเถากง (สุทธสิ าร) 2. ศาลเจาปงเถา กงเลง เฮง 3. ศาลเจาพอ ขวัญพัฒนา 4. ศาลเจาเจาพอเจาแม 5. วดั คชิ ฌกูฏวหิ าร (เลง จวิ เจง็ เชี้ย) ดานเน้อื หา 1. ศึกษารูปแบบและคตคิ วามเช่ือจากงานศิลปกรรมทปี่ รากฏในศาสนสถานจนี เขตดนิ แดง 2. เปรยี บเทยี บรปู แบบและคตคิ วามเช่อื จากงานศลิ ปกรรมทีป่ รากฏในศาสนสถานจนี เขตดินแดงวิธกี ารดําเนินการวจิ ัย กลมุ ตัวอยา ง ศกึ ษารปู แบบและคตคิ วามเช่ือจากพิธีกรรมและงานศิลปกรรมในศาสนสถานจีน เขตดินแดง 5 แหง ไดแ ก 1. ศาลเจาเหลาปง เถากง (สุทธสิ าร) 2. ศาลเจา ปง เถา กงเลง เฮง 3. ศาลเจาพอขวญั พฒั นา 4. ศาลเจาเจา พอเจา แม 5. วดั คิชฌกูฏวิหาร (เลงจิวเจ็งเชี้ย) วธิ เี ก็บรวบรวมขอมูล ผูวิจยั รวบรวมขอมลู จากเอกสารชั้นตนและเอกสารช้นั รองเร่ืองศลิ ปกรรมและคตคิ วามเชื่อจีน จากน้ันจึงลงภาคสนามเพอ่ื ถา ยภาพศลิ ปกรรมทปี่ รากฏในศาสนสถาน วิธีวิเคราะหข อ มลู นําภาพถายที่ไดมาวิเคราะหเปรียบเทียบกับเอกสารช้ันตนและช้ันรองวามีความคลายคลึงหรือความแตกตางกับศลิ ปกรรมทเี่ คยปรากฏมาแลว หรือไม อยางไร ทําการวิเคราะหเปรียบเทียบรูปแบบและคติความเชื่อศิลปกรรมในแตละศาสนสถานจีนในเขตดินแดง กรงุ เทพมหานคร และนาํ เสนอผลการวจิ ัย

588การทบทวนวรรณกรรม แนวคิดทเี่ ก่ยี วของกับการศึกษารูปแบบและคติความเช่ือจากศิลปกรรมจีน อาจแบงไดเปน 3 ประเด็นดังน้ี คติความเชอ่ื สําคญั ของจีน กลมุ ขาวจนี ในประเทศไทย รปู แบบศาสนสถานของจีนคติความเชอ่ื สําคญั ของจนี ในงานวิจัยนี้ จะกลาวถึงประวัติความเปนมาของคติความเชื่อสําคัญของจีน ไดแก ลัทธิขงจื๊อ ลัทธิเตาและพุทธศาสนานิกายมหายานของจนี อนั เปนคติความเชื่อทป่ี รากฏต้ังแตอ ดตี และยังคงสืบเน่ืองจนมาถึงปจจุบันโดยคติความเชื่อเหลานี้ยังสงผลตอโลกทัศน การสรางสรรคง านทางดานศิลปกรรมและสถาปตยกรรม จนถึงการประกอบพิธกี รรมท่เี กยี่ วเน่อื งกับความเชอื่ และวิถชี ีวติ ของชาวจีน ลัทธิขงจือ๊ ลทั ธขิ งจอื๊ มหี ลักปรชั ญาของลทั ธิท่ีเนนความสัมพันธของมนุษย รวมถึงการดําเนินชีวิตใหเหมาะสมตามโอกาส โดยหลักปรัชญาดังกลาวไดสะทอนออกมาในรูปแบบของศิลปกรรมอยูบาง เชน รูปขงจื๊อ หรือภาพคนคารวะตอกนั เปน ตน ท้งั น้ี แมวาลทั ธขิ งจอ๊ื จะไมไดก ลาวถึงเทพเจา เทาใดนัก แตในเวลาตอมาก็ไดมีการผนวกเอาบุคคลสําคญั ทางประวตั ศิ าสตรหรือตัวละครสาํ คญั ในวรรณกรรมมาเปน เทพเจาในลัทธิอยูบ าง เชน กวนอู2 (กุลศิริอรุณภาคย, 2553, หนา 13) ลทั ธิเตา หลักธรรมและหลักปรัชญาดั้งเดิมของลัทธิเตานั้นเนนเร่ืองความสําคัญและอยูรวมกับธรรมชาติอยางกลมกลนื ซ่งึ แนวคดิ ดังกลาวไดส ง ผลตอ งานศลิ ปะของจนี เปนอยา งมาก โดยเฉพาะศิลปะที่เกี่ยวกับธรรมชาติหรือความเรียบงา ย ตอ มาชาวจีนไดนําคําท่ีใชเรียกสิ่งตางๆในธรรมชาติมาพองกับคํามงคลในภาษาจีน เชน คําวา ฝู(蝠) หมายถงึ คา งคาว และยังหมายถึงความสขุ (福) (ปยะแสง จันทรวงศไพศาล, 2552, หนา 206) หรือคําวาอวี๋ (鱼) หมายถงึ ปลา และยังหมายถึงสง่ิ ท่เี หลืออยู (余) (ปย ะแสง จันทรวงศไ พศาล, 2552, หนา 198) เปน ตนสงิ่ ตา ง ๆ ในธรรมชาติจงึ กลายมาเปน สัญลักษณม งคลตามความเชือ่ ของชาวจีน นอกจากนี้ หลักธรรมในลัทธิเตาในสมัยหลังไดเปล่ียนจากความเช่ือในเรื่องการดํารงชีวิตใหกลมกลืนกับธรรมชาติเปนการนับถือไสยศาสตร จนปรากฏเรื่องเลา เกยี่ วกบั เทพเจาตา ง ๆ อยา งมากมาย 2บางตาํ ราถือวากวนอูเปนเซยี นของลทั ธิเตา หรอื บางตํารากลา ววาเปนพระโพธิสัตวองคหนึ่งในพุทธศาสนานิกายมหายาน

589 พุทธศาสนานิกายมหายานของจีน ชาวจีนโดยสวนใหญนับถือพุทธศาสนาในฐานะของการขอพรใหตนเองและครอบครัวประสบแตส่ิงดีนอกจากน้ี ยังปรากฏการสรา งรูปเคารพอุทิศใหพ ระพทุ ธเจา และพระโพธสิ ัตวแ ลว ระบุถึงเหตุผลในการสราง เชนการสรา งพระพุทธรปู เพอ่ื ขอใหบ ุคคลในครอบครวั หายปวย3 หรอื การสรางพระโพธิสตั วเพือ่ ขอใหวิญญาณของคนในครอบครัวไดไปเกิดในแดนสขุ าวดี เปน ตนกลมุ ชาวจีนในประเทศไทย กลมุ ชาวจีนที่อพยพเขา มาอยูในประเทศไทย อาจจําแนกได 5 กลุม ดังนี้ (บํารุง สุขพรรณ, 2524, หนา28-30) 1. ชาวแตจ ิ๋ว เดมิ ชาวแตจิว๋ อาศยั อยเู มืองแตจิว๋ เมอื งซัวเถา มณฑลกวางตุง ทางภาคใตของจนี ถือเปนชาวจีนกลุมใหญที่สดุ ที่อพยพเขา มาอยใู นประเทศไทย โดยเริม่ แรกมกั เขามาประกอบอาชพี เกษตรกรรม เชน การปลกูขา ว การปลกู ออ ย รวมท้งั เปนแรงงาน ตอมาเมือ่ มเี งินทนุ พอสมควรก็จะหันไปประกอบกิจการของตนเอง 2. ชาวแคะหรือฮักกา เดิมอาศัยอยูหนาแนนแถบภาคใตของจีน บริเวณชานเมืองแถบตะวันออกและตะวันตกของมณฑลฮกเก้ยี นและมณฑลกวางสี เร่ือยไปจนถึงทางเหนอื ของมณฑลกวางตุง เกาะฮองกง และเกาะไหหลํา ชาวจีนแคะสว นใหญม ีอาชีพเปนชา งฝมือ เชน เยบ็ ผา ทาํ เคร่อื งหนัง เปน ตน 3. ชาวกวางตุง เดิมอาศัยอยูแถบมณฑลกวางตุง เปนกลุมที่ชํานาญดานการชาง งานเคร่ืองจักรกลนอกจากนยี้ ังมีฝมือในเรอื่ งการพมิ พ และการทําโรงเหลก็ 4. ชาวฮกเกยี้ น เดิมอาศัยอยใู นมณฑลฮกเกย้ี นท่มี ีทรัพยากรแรธ าตอุ ดุ มสมบูรณ พออพยพเขามาอยูทางภาคใตของประเทศไทย จงึ ประกอบกจิ การเหมืองแรเปน สว นใหญ โดยเฉพาะเหมอื งดบี ุก 5. ชาวไหหลํา เดิมอาศัยอยูบนเกาะไหหลํา สวนใหญมาอาชีพดานบริการ เชน ประกอบกิจการรา นอาหาร นอกจากนย้ี ังเปน ชา งฝม อื ในการตอเรือประมง ในปจจบุ ัน ชาวไทยเชื้อสายจนี รวมถงึ ชาวจนี กลมุ อืน่ ๆ ทีเ่ ขา มาประกอบกิจการในประเทศไทยเม่ือราว10 ปทผี่ า นมา ไดกระจายตัวอยูตามพน้ื ที่ตา ง ๆ ในเขตกรงุ เทพมหานคร รวมถึงเขตดินแดงอีกดว ยรูปแบบศาสนสถานของจนี ศาสนาสถานของชาวจีนสามารถจําแนกไดเปน 3 กลุม หลักๆ ดังน้ี 1. วดั ในพุทธศาสนานิกายมหายาน ประดิษฐานพระพทุ ธเจา 3 พระองค ไดแก พระศรีศากยมุนี พระอมิตาภะ และพระไภษชั ยครุ พุ ุทธเจา 3คตคิ วามเช่ือเร่ืองการสรางพระพทุ ธรปู เพ่อื ขอใหหายปวยนั้น ปรากฏอยูใ นคติความเชื่อการสรา งพระพุทธรูปไมเพ่อืขอใหหายปวยของคนไทยภาคเหนือดว ย

590 2. ศาลเจาในลัทธิเตาและความเช่ือพื้นถ่ิน ประดิษฐานเทพเจาตางๆ เชน เทพเลาปุนเถากง เทพนาจาเทพไฉซ ่งิ เอ๊ยี เปนตน นยิ มสรางอยูตามชุมชนจีนท่ัวไป 3. ศาลเจาบรรพบุรษุ หรือศาลประจําตระกลู แซ ประดษิ ฐานเทพเจา ทตี่ ระกูลแซน้ันๆ เคารพนับถือและต้ังปา ยวญิ ญาณบรรพบุรษุ ผูลว งลบั ใหล กู หลานไดกราบไหว สาเหตุของการสรางศาสนสถานของชาวจีนนั้น อาจสรปุ เปนประเดน็ ตา งๆไดดงั น้ี 1. สรา งเพอ่ื เปนที่พงึ่ ทางใจ เนอื่ งจากการเดนิ ทางของคนจีนจากประเทศจีนไปยังประเทศตาง ๆ รวมถึงประเทศไทย ตอ งประสบกับความยากลําบากตาง ๆ นานา โดยสวนใหญแ ลวชาวจีนมกั เดนิ ทางมาทางนํ้า กอนจะลงเรือจงึ นิยมอัญเชิญเทพท่ตี นเองศรัทธา หรอื หอ ข้ีธปู จากกระถางธูปหนาแทนบูชาเทพท่ีบานติดตัวมาดวย เพ่ือความเปนสริ มิ งคลและเช่อื วาจะทาํ ใหการเดินทางนั้นเปน ไปดว ยความราบรื่น เม่อื ถงึ ทห่ี มายโดยสวัสดภิ าพแลว ผทู ี่เดนิ ทางกจ็ ะอญั เชญิ เทพที่ตนนาํ มาดวยประดิษฐานในศาสนสถานที่ตนหรือพวกไดสรางขึ้นเพ่ือระลึกถึงพระคุณของเทพตามทีต่ นเองนับถือ 2. สรา งตามความเชอื่ และประเพณีท่ีสืบตอ กันมาแตโ บราณ ถอื วา ศาสนสถานมีความสัมพนั ธเ ก่ยี วขอ งกับวิถชี ีวิตของชาวจนี เปนอยางมาก โดยเฉพาะการเปน ศูนยรวมของคนในชุมชนผานการประกอบกิจกรรมทางศาสนาตางๆ รวมถึงงานประจาํ ป เชน ทง้ิ กระจาด อกี ดวย 3. สรางเพ่ือเปน ศาลเจา ประจาํ ตระกลู เพ่ือใชเปน ทีก่ ราบไหวบ รรพบุรษุ ทลี่ ว งลบั ไปแลว โดยมากมักเปนตระกูลที่เขามาอาศัยอยูในประเทศตางๆแลวสืบเช้ือสายมาเปนระยะเวลานานพอสมควร (ราว 3-4 ชั่วคน)ประเพณีการสรางศาลเจา ประจําตระกลู นเี้ ปน ท่นี ยิ มในราชสํานกั จนี สมยั โบราณเชนกนั 4. สรางความนยิ ม โดยเฉพาะการสรางศาสนสถานประจําตลาด เนื่องจากคนจีนสวนใหญนิยมประกอบอาชพี คา ขาย และคนจนี เองมักจะอยรู วมกลุม กัน จงึ สรางศาสนสถานข้ึนเพ่ือเปนศูนยกลางทางจิตใจใหกับคนในชุมชน 5. สรางเพอื่ การแกบน ชาวจนี ทีเ่ ขามาประกอบอาชพี ในประเทศตา งๆ มักจะบนบานขอพรจากเทพเจาท่ีตนศรทั ธาเพ่ือใหประสบความสําเร็จในการประกอบกิจการตางๆ เม่ือประสบความสําเร็จแลว ก็จะสรางศาสนสถานถวายเทพเจา เปน การแกบน 6. สรา งดวยความศรทั ธาในความศักดสิ์ ทิ ธิ์ เกิดขึ้นเนือ่ งจากความศักดิ์สิทธ์ิของเทพ ทําใหผ ศู รัทธาบริจาคท่ดี นิ และทรัพยสนิ กอ สรางศาสนสถานข้นึ มา ท้ังน้ี แมจะมีการจําแนกประเด็นถงึ สาเหตุในการกอ สรา งศาสนสถานของชาวจีน แตในความเปนจริง มักปรากฏถงึ ความเชือ่ มโยงและเกี่ยวเนือ่ งกนั ของแตล ะประเด็นในการกอ สรางศาสนสถานเหลาน้นั โดยเหตผุ ลหลกั ท่ีแทจรงิ อาจแสดงถึงการใชศาสนสถานเปนศูนยรวมจิตใจของกลุมชาวจีนตามบริเวณตาง ๆ เพื่อสรางความเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน และสง ผลใหเ กดิ การชวยเหลอื ซึ่งกันและกัน เนื่องจากแตละคนก็เดินทางมาจากตางที่ เพ่ิงมารูจักกันก็ตอนเขามาอาศยั อยูในดนิ แดนอ่ืนๆแลว อันเปนความลดความกดดันตอ การปรบั ตัวในการเขาไปอาศัยอยูในพ้นื ที่ใหม และการเร่มิ ตน ประกอบกจิ การตาง ๆ ที่ไมอาจคาดเดาไดวาจะประสบความสําเร็จหรือไมไดอีกทางหนึง่

591 นอกจากนี้ ศาสนสถานของชาวจนี ไดมีการผสมผสานความเช่อื ตาง ๆ ทัง้ พุทธศาสนานิกายมหายาน ลัทธิขงจอ้ื และลัทธิเตา เขา ไวดวยกันอยางกลมกลืน ซ่ึงการผสมผสานความเชื่อดังกลาวเกิดขึ้นในประเทศจีนตั้งแตสมัยราชวงศหยวน (พ.ศ. 1814-1911) มาแลว โดยเรียกศาสนสถานที่ผสมผสานความเชื่อท้ังสามน้ีไวดวยกันวา“ซานเจี้ยวถัง” หมายถึง ศาสนสถานท่ีสรางขึ้นจากคําสอนของ 3 ศาสนา (กุลศิริ อรุณภาคย, 2553, หนา 18)ตอมาเมือ่ ชาวจนี ไดเ ขา ไปอยอู าศัยในดินแดนตา ง ๆ รวมถึงประเทศไทย กน็ ําคตคิ วามเชื่อนี้ตดิ ตัวเขา มาดว ย รูปแบบอาคารและแผนผังของสถาปตยกรรมจีน มีรูปแบบโดดเดนเฉพาะตัวและมีความคลายคลึงกันทงั้ หมด ไมวา จะเปนพระราชวัง ศาสนสถาน หรอื สถานท่ีสําคัญประเภทอื่น ๆ (พรพรรณ จันทโรนานนท, 2543,หนา 5) โดยจดุ เดนประการหนึ่งของสถาปตยกรรมจนี คอื การใชสสี ันสดใสประดับหลังคา เครือ่ งประดับบนหลงั คามกั ประกอบดว ยสตั วมงคลของจีนประเภทตาง ๆ ซ่ึงตามประเพณีนิยมของจีนนั้นถือวาสัตวมงคลมี 10 ประเภทและเปนสตั วใ นเทพนยิ าย เชน มงั กร กิเลน เปนตน คติความเชอ่ื ของจนี เชอ่ื วาสัตวเ หลาน้ีสามารถขับไลสิ่งช่ัวรายตาง ๆได อยางไรก็ตาม การจะใชสัตวทั้ง 10 ชนิดเพ่ือประดับหลังคานั้น กระทําไดแตเพียงอาคารของพระจกั รพรรดิ สว นตาํ แหนง อ่ืนๆท่ลี ดหลัน่ กนั ลงไปก็จะมีจํานวนสตั วท ี่ลดลงเชน เดียวกัน สัตวท ีไ่ ดร ับความนยิ มในการประดับหลงั คาของสง่ิ กอ สรางมากทส่ี ดุ คอื มงั กร โดยเฉพาะทางภาคกลางของประเทศจีนนยิ มประดับมังกรคูอาปากอมสันหลังคา สวนการประดับหลังคาทางภาคใตของประเทศจีนเรียกวา“ซานเหมินติ่ง” ซง่ึ ประดับดว ยรปู มงั กรคชู ูพระอาทิตยหรือรปู หงสค ชู ูดอกโบตั๋น สวนสันหลังคายอยท่แี ยกออกมาอีกชุดหน่ึง นิยมประดับปลายหลังคาดวยตุกตาจีนรูปนักรบและเซียน หรืออาจทําเปนรูปใบไมมวน โดยศาสนสถานจีนทป่ี รากฏในประเทศไทย นิยมประดับหลังคาดวยรูปมังกรคูชูพระอาทิตยหรือรูปหงสคูชูดอกโบต๋ันตามแบบการประดับหลงั คาทางภาคใตของประเทศจีน สีทใี่ ชสําหรบั ตวั อาคารจีน มักใชสีทฉี่ ดู ฉาดสดใส โดยคติความเชื่อของจีนน้ันใหความหมายของแตละสีท่ีไดรับความนิยมไวดังนี้ สีเขยี วและนา้ํ เงนิ หมายถงึ ธาตไุ ม แสดงถงึ ความสงา งาม หรูหรา สีนํ้าตาล สแี ดง สสี ม และสชี มพู หมายถึงธาตุไฟ แสดงถงึ ยศศกั ดิ์ โชคลาภ ความอุดมสมบูรณ สีเหลอื ง หมายถึงธาตดุ ิน สอื่ ถงึ ความมอี ํานาจ เปน สสี ําหรบั จกั รพรรดิเทานน้ั สขี าว หมายถงึ ธาตทุ อง แสดงถงึ ความเงยี บเหงาโศกเศรา สดี าํ หมายถึงธาตนุ ้ํา แสดงถงึ การทําลาย การจบสน้ิ จากประเภทของสแี ละหมายถึงขางตน อาจสรปุ ไดว าอาคารจนี จะใชแ ตส ที ีส่ ื่อถึงความเปนมงคล สวนสีที่ไมนาํ มาใชเ ลยคอื สขี าวกบั สดี าํ เพราะส่ือความหมายท่ไี มเ ปนมงคล อนั แสดงถึงความไมสอดคลอ งกับศาสนสถานที่เปนสญั ลักษณแ หงความเปนมงคล ในสวนของผนงั อาคารดา นหนา นิยมประดับตกแตงดว ยลวดลายตางๆ โดยแบง ออกเปน 3 สว นคือ ตอนบน ตั้งแตเ หนือขอบประตขู นึ้ ไป นิยมประดบั ดวยรูปฮก ลก ซ่วิ หรอื โปยเซยี น ตอนกลาง ประดบั ดวยเรือ่ ง 24 กตญั ู โปย เซียน หรอื วรรณคดจี นี ท่ีไดรับความนิยม เชน สามกก ไซอิ๋วนางพญางูขาว เปนตน ตอนลาง ประดับรปู สิงโตเลนกนั และลวดลายสิรมิ งคลตางๆหรือ รูปนก ดอกไม

592 ขนั้ ตอนการสลกั รูปเคารพ พรพรรณ จันทโรนานนท (2533, หนา 7-8) ไดอธิบายเกี่ยวกับการสรางรูปเคารพของจีนในกรงุ เทพมหานครวา มีอยู 2 แหลงใหญ ทีส่ บื ทอดฝมือศิลปะจนี แบบแตจว๋ิ ไวคือตรอกถว่ั งอก ยานเยาวราช และยานเชิงสะพานยศเส ซึ่งวัสดุท่ีใชสรางรูปเคารพมีทั้งไมและปูนปน ในการสรางรูปเคารพแบบจีนน้ัน จะตองใชไมบรรทัดหรือตลับเมตรแบบ “หลูปนฉื่อ” ซึ่งขนาดหรือระยะที่วัดแตละระยะจะมีตัวอักษรจีนกํากับ โดยการวัดระยะหรอื ขนาดรปู เคารพน้ัน จะตอ งตรงกบั ตวั อักษรท่เี ปน มงคลท่ปี รากฏอยูบนไมบ รรทัดหรอื ตลบั เมตร กอ นการสรางรูปเคารพ ชา งจะตองจุดธปู บอกกลา วเทพเจาองคน้ันๆกอน เมื่อสลักเสร็จแลวก็จะตองนําส่งิ ของมงคล 7 อยา ง ไดแก ทอง เงนิ ทองแดง เหล็ก หยก ไขมุก หมาเหนา (เครื่องประดบั ประเภทหนึ่ง) และผง้ึ ที่ยงั มชี ีวติ อยูใ สไ วในชองทเ่ี จาะไวห ลงั รปู เคารพนัน้ แลวปดชอง หม ดวยผา แดง เม่ือถึงวนั ทเ่ี ปนมงคล ก็จะทาํ พธิ เี บกิเนตรและนาํ ไปบูชาได กลาวโดยสรุปแลว คติความเชื่อทางศาสนาและลัทธิตาง ๆ ของจีน เปนส่ิงสําคัญที่กําหนดแนวคิดการดําเนินชีวิตทงั้ ทเี่ ปน รปู ธรรมและนามธรรมของชาวจนี อยา งแนนแฟน แมว าศาสนาและลัทธิของจีนจะเส่ือมโทรมเพราะปจจัยตางๆตามแตละชวงเวลา แตแนวทางการประกอบพิธีกรรมตางๆทางศาสนาและลัทธิ รวมถึงการสรางสรรคศิลปกรรมตางๆ กย็ งั คงสบื เนือ่ งจนมาถงึ ปจ จุบนั นอกจากนี้ ชาวจนี ท่ีอพยพไปยังดนิ แดนอื่นก็ยังนําคติความเช่ือ รวมถึงพิธกี รรมทางศาสนาและลัทธิตาง ๆ และงานศลิ ปกรรมตดิ ตัวไปยังดนิ แดนน้ัน ๆ อกี ดว ยผลการวิจยั จากการศกึ ษารูปแบบและคติความเชอ่ื จากศลิ ปกรรมในศาสนสถานจีน เขตดินแดง กรุงเทพมหานคร 5แหง ไดแ ก ศาลเจาพอ ขวญั พัฒนา ศาลเจา เหลา ปง เถากง (สุทธิสาร) ศาลเจาปงเถากงเลงเฮง ศาลเจาพอเจาแมและวัดคชิ ฌกูฏวิหาร มีรายละเอยี ดดงั นี้ ศาลเจาพอ ขวัญพัฒนานัน้ ยังคงรูปแบบศลิ ปกรรมประเพณีจนี เชน เดิม และยังคงคติความเชื่อดั้งเดิมของจนี เอาไวเชน การนบั ถอื ปงเถากงในฐานะเจาท่ีท่ีคอยดูแลผูคนในชุมชน (พรพรรณ จันทโรนานนท, 2546, หนา32) หรือการนับถือเทพไฉซิ่งเอี๊ยะปางบุนเพื่อใหตนและครอบครัวมีความร่ํารวย (ปยะแสง จันทรวงศไพศาล,2552, หนา 44) ซึ่งสอดคลองกับวิถีชีวิตของผูคนในปจจุบันที่เห็นความสําคัญเร่ืองฐานะทางการเงินเปนเรื่องอนั ดับตน ๆ รวมถงึ ภาพจิตรกรรมท่เี ปน ภาพมงคลในแงม ุมตาง ๆ เชน การอวยพรใหม อี ายุยืน ใหมีความกาวหนาในหนา ทกี่ ารงาน หรือรํา่ รวยในทรัพยสนิ ซึง่ แสดงใหเ ห็นวา เมอื่ ผูคนเขา มาบชู ารปู เคารพในศาลเจา หรือประกอบกจิ กรรมใด ๆ ในศาลเจา กจ็ ะไดร บั พรอันเปน มงคลติดตวั ไปดว ยเสมอ ศาลเจาเหลา ปงเถา กง (สทุ ธิสาร) ยังคงลกั ษณะประเพณีนิยมของจีนอยู แสดงใหเห็นวายังมีการสืบทอดรปู แบบศิลปกรรมต้งั แตอ ดีตมาจนถงึ ปจจุบนั แมวา ศาลเจาแหง น้จี ะไดรบั การบรู ณะเมอื่ ป พ.ศ. 2541 ก็ตาม และยังสะทอนใหเห็นถึงคติความเช่ือเก่ียวกับคุณสมบัติของเทพและเซียนองคตาง ๆ ท่ีแสดงออกผานงานประตมิ ากรรม เชน เทพปงเถา กง ปง เถามา และแปะ กง ท่มี คี ณุ สมบตั ิในการดูแลคุมครองความเปนอยูของคนในชุมชนใหมีความสงบสุข เจาแมกวนอิมถือก่ิงหลิวที่มีคุณสมบัติการรักษาโรคและใหโชคลาภ (ผาสุข อินทราวุธ,

5932543, หนา 199) เปนตน ทัง้ น้ี ที่ศาลเจา เหลาปงเถา กง (สทุ ธสิ าร) ยังปรากฏศาลพระภูมิท่ีมีศิลปกรรมแบบไทยประเพณี แสดงใหเห็นถึงการผสมผสานคติความเชอื่ ของคนไทยเช้อื สายจีนกบั คนไทยท่ีอาศัยอยูรวมกันในบริเวณดังกลาว ที่ศาลเจาพอเจาแม รูปแบบของศิลปกรรมยังคงสะทอนใหเห็นถึงคติความเชื่อดั้งเดิมของจีนไว โดยศิลปกรรมทง้ั หมดไดส ะทอ นถงึ สญั ลักษณม งคลตา ง ๆ ไมว าจะเปน ความโชคดี ความอุดมสมบูรณในทรัพยสินเงินทอง หรือความสุขทง้ั ทางกายและทางใจ เชน ประติมากรรมนูนต่ํารูปกิเลนที่เปนสัญลักษณแหงคุณธรรม ความสุภาพ ความดีงาม ความสมบูรณของครอบครัว และชื่อเสียง ลาภยศนานัปการ (ปยะแสง จันทรวงศไพศาล,2552, หนา 173) ประตมิ ากรรมนนู ตา่ํ รปู โปยเซียน รวมถงึ สัญลักษณป ระจาํ ตวั โปยเซียน ซ่ึงคณะโปยเซียนในคติความเชอ่ื จีนเปน สัญลักษณแ หงความสุข ความโชคดี และการมีอายุยืนยาว เปนตน (ปยะแสง จันทรวงศไพศาล,2552, หนา 51) ศลิ ปกรรมท่ศี าลเจาปงเถากงเลงเฮง ยังคงศิลปกรรมแบบประเพณีจีนดั้งเดิมเอาไว เปนสวนใหญ และยงั คงคุณสมบตั ิของเทพประธานคือเทพปง เถากงท่คี อยดูแลชมุ ชนใหมคี วามสงบรมเยน็ ตามคตคิ วามเชื่อจีนด้ังเดิมทั้งน้ี ยงั มปี ระติมากรรมเหง เจียท่มี คี ุณสมบตั ิในการเอาชนะความยากลําบาก และคุณสมบตั ิในการตอตานอาํ นาจท่ีครอบงํากลมุ ตน อันสะทอนใหเ ห็นถึงการแสดงออกเชิงสัญลักษณวากลุมคนไทยเช้ือสายจีนท่ีเขามาต้ังชุมชนในยานน้ีชวงระยะแรกเริ่ม คงประสบกับปญหาตาง ๆ มากมาย (กุลศิริ อรุณภาคย, 2553, หนา 92) รวมถึงการประดับศาลเจาดวยลวดลายมงคลตาง ๆ ของจีน เชน กวาง หงส นกกระเรียน ลูกทอ คณะโปยเซียน เปนตนอยา งไรก็ตาม ผวู าดภาพจติ รกรรมฝาผนัง คอื นายประพันธ ปย ะสวุ รรณยิ่ง ไดเ ขยี นภาพตามสมยั นยิ มบางสวน คือภาพขนมปง ชีส กุง และแกวกาน รวมถึงภาพคณะโปยเซียนเลนไพนกกระจอก แสดงใหเห็นถึงการลดความเครงครัดในการสรางสรรคงานศิลปะในศาสนสถานตามแนวประเพณีนิยมลง ทําใหชางสามารถสรางสรรคงานศิลปะทตี่ อ ยอดจากงานศิลปะแบบประเพณี หรือสรา งงานศลิ ปะแบบสมยั นิยมไดตามจินตนาการของตน ศิลปกรรมในวดั คิชฌกฏู วหิ าร พบวา เปน งานศลิ ปกรรมทผี่ สมผสานคติความเช่ือของพุทธศาสนามหายานแบบจนี กับลัทธิเตา ซ่ึงเปน คตคิ วามเชื่อที่คนจนี และคนไทยเช้ือสายจีนเช่ือมาตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบัน และยังคงลกั ษณะทางศลิ ปกรรมแบบประเพณีจีน โดยศิลปกรรมที่วัดคิชฌกูฏวิหารสะทอนถึงคติความเช่ือของสัญลักษณมงคลตาง ๆ ไมวา จะเปน ความรํ่ารวย ความมสี ขุ ภาพดีและมอี ายุยนื ยาว ความโชคดี การมีครอบครัวที่มีความสุขเปนตน รวมถึงสัญลักษณท่ีสะทอนถึงคติธรรมในพุทธศาสนามหายานแบบจีน เชน ความเมตตา การใหอภัยปญญา เปนตน ท้ังนี้ ยังปรากฏประติมากรรมรูปจําลองของพระอธิการหลวงจีนฟอนหล่ิม (จองหวุน) ซึ่งเปนบุคคลสําคญั ในการกอต้ังวัดคิชฌกูฏวิหาร (คณะกรรมการและสงฆจ นี นิกาย, 2540, หนา 5) ซึ่งแสดงใหเ หน็ ถงึ การระลึกถึงคุณประโยชนที่พระอธิการหลวงฟอนหล่ิม (จองหวุน) เคยกระทําไวของเหลาสานุศิษย นอกจากน้ีประตมิ ากรรมตว่ั เหลาเอยี๊ ะทีว่ ัดคิชฌกฏู วหิ ารยงั เปน ประติมากรรมทีเ่ บิกเนตรและนํามาจากศาลเจาพอเสือ เขตพระนคร แสดงใหเห็นถึงความสัมพันธของผูคนในเขตดินแดงกับศาลเจาพอเสือ เขตพระนคร ท่ีผูคนเช่ือวาประติมากรรมตัว่ เหลา เอ๊ียะทีศ่ กั ดสิ์ ทิ ธจ์ิ ะตองเปนประติมากรรมท่ีมาจากศาลเจาพอเสือ เขตพระนคร ที่ถือเปนศาลเจา เกาแกข องกรงุ เทพมหานคร และยังเปนยานทม่ี ีคนจนี และคนไทยเชอื้ สายจนี อาศยั อยูตงั้ แตอ ดีต ซึ่งผูคนที่ยายมาอยูในเขตดินแดงอาจมีผทู ีเ่ คยอยบู ริเวณศาลเจา พอเสือ เขตพระนครก็เปน ได หรืออาจเปนผูท่ีรับรูถึงความ

594ศักดสิ์ ทิ ธิข์ องเจา พอ เสือ (ต่ัวเหลาเอี๊ยะ) ที่ศาลเจาพอเสือ เขตพระนคร จึงมีการอัญเชิญประติมากรรมต่ัวเหลาเอ๊ยี ะมายังวดั คิชฌกูฏวหิ ารเพือ่ สักการบชู า ศาสนสถานทั้ง 5 แหง ในเขตดินแดง กรุงเทพมหานคร ยังคงศิลปกรรมสวนใหญแบบประเพณีจีนสะทอ นใหเห็นถงึ คตคิ วามเช่อื เก่ียวกบั การสรางศาสนสถานจีนของคนไทยเช้ือสายจนี ท่ตี องสรา งศาสนสถานใหต รงตามรูปแบบที่กําหนดไว เพื่อใหศาสนสถานนั้นเกิดความศักดิ์สิทธ์ิ เชน สันหลังคาท่ีประดับดวยมังกรคู ระหวางมังกรมไี ขม กุ ไฟ เสารองรบั ชายคาดา นหนา ศาลเจาสีแดง บางแหง มีมงั กรพนั เสาประดับ เปนตน โดยการออกแบบสถาปต ยกรรมศาสนสถานประเภทศาลเจา พบวามกี ารออกแบบโดยมวี ัตถุประสงคเ พอื่ ประดิษฐานประติมากรรมเทา นัน้ คอื มหี องเพียงหองเดยี ว และเปนหองขนาดเล็ก ไมส ามารถรองรับคนจาํ นวนมากได นอกจากน้ี ยังมเี ตาไฟสําหรับประกอบพิธีกรรมและแทนบูชาเทพเจาฟาดินต้ังอยูนอกศาลเจา แสดงใหเห็นวาพ้ืนที่ในศาลเจาไมไดมีวัตถุประสงคเพื่อการประกอบพิธกี รรม สว นวัดคชิ ฌกูฏวิหารมกี ารออกแบบอาคารที่สามารถประกอบกิจกรรมไดหลากหลายวตั ถปุ ระสงค เชน หองโถงสาํ หรบั ประดิษฐานประตมิ ากรรม กฏุ ิสาํ หรับพระภกิ ษุ หอ งครัว เปน ตน ดานประติมากรรม พบวาศาสนสถานประเภทศาลเจา 4 แหง มปี ระติมากรรมประธานเปนเทพปงเถากงทั้งสน้ิ โดยประติมากรรมปงเถา กงในศาสนสถานเขตดนิ แดง กรุงเทพมหานคร จะปรากฏคูกับปง เถามาหรอื แปะ กงเสมอ โดยปงเถากง รวมท้งั ปง เถามาและแปะกง มีคุณสมบัติเปนเจาที่ท่ีคอยดูแลชุมชนใหอยูเย็นเปนสุขตามคติความเชอ่ื จนี แสดงใหเ หน็ วา คนไทยเชอ้ื สายจนี ท่ีเขามาตั้งชุมชนในเขตดินแดง กรุงเทพมหานคร ตองการใหการดําเนินชีวิตของตนในชมุ ชนเปน ไปดวยความปกติสขุ นอกจากประตมิ ากรรมปง เถา กงแลว ประตมิ ากรรมที่ปรากฏในศาสนสถานจีนอีกอยางหนึ่งคือเจาแมกวนอิม ประติมากรรมเจาแมกวนอิมปรากฏท่ีศาลเจาปงเถากงเลงเฮงศาลเจาพอ เจาแม ศาลเจา เหลา ปง เถากง (สทุ ธสิ าร) และวดั คชิ ฌกูฏวหิ าร เจา แมกวนอมิ กค็ ือพระโพธสิ ตั วอ วโลกิเตศวรตามคติพทุ ธศาสนามหายาน มคี ณุ สมบัติหลายประการตามปางตาง ๆ ซึ่งปางที่ปรากฏตามศาสนสถานจีนในเขตดินแดงคือปางถือกิ่งหลิวที่มีคุณสมบัติในการรักษาโรค แสดงใหเห็นวาคนไทยเช้ือสายจีนตองการใหตนมีสุขภาพดี ปราศจากโรคภัยไขเจบ็ ทง้ั ปวง นอกจากน้ี ท่ศี าลเจาปง เถา กงเลง เฮง ศาลเจาพอขวัญพฒั นา และวดั คิชฌกูฏวหิ าร ยังปรากฏประติมากรรมไฉซ งิ เอ๊ยี ะปางบุน (ท่ีวดั คิชฌกูฏวหิ ารมีประตมิ ากรรมไฉซงิ เอยะปางบดู ว ย) ซ่ึงไฉซงิ เอยะมีคุณสมบตั ิเดน ในเร่ืองของความร่าํ รวย โชคลาภ และการประสบความสําเร็จในเรื่องทรัพยสิน แสดงใหเห็นวาคนไทยเช้ือสายจนี ตองการใหต นเองประสบความสําเรจ็ ดานทรัพยสินเงนิ ทอง ทีศ่ าลเจา พอ เจา แม และศาลเจาปงเถากงเลงเฮงยังปรากฏประติมากรรมเหงเจียปางบุน ซ่ึงมีคุณสมบัติเรื่องการไดชัยชนะดานธุรกิจ ซ่ึงสอดคลองกับการประกอบอาชีพคาขายของคนไทยเชื้อสายจีนในเขตดินแดงนอกจากนี้ ยงั มีนักวชิ าการสนั นษิ ฐานวาการนับถือเหง เจียนัน้ เปน สัญลกั ษณของการตอ ตา นอํานาจรัฐ แสดงใหเหน็วาในชวงท่คี นไทยเชือ้ สายจนี เขามาตง้ั ชุมชนบริเวณตลาดดนิ แดงเริม่ แรกอาจเกิดปญหากับหนวยงานทองถ่ินของรฐั ก็เปนได ดานจิตรกรรม พบวาศาสนสถานจีนทปี่ รากฏภาพจติ รกรรมในเขตดนิ แดง มเี พยี ง 3 แหง คือศาลเจา ปง เถากงเลงเฮง ศาลเจาพอขวัญพัฒนา และวัดคิชฌกูฏวิหาร ซึ่งจิตรกรรมท่ีปรากฏสามารถแบงไดเปน 2 กลุมคือจติ รกรรมทเี่ ปนภาพบคุ คลกับจติ รกรรมท่เี กย่ี วกับพืช สัตว และสัญลักษณมงคล โดยภาพบุคคลที่ปรากฏทั้งศาลเจาปงเถากงเลง เฮงและศาลเจาพอ ขวัญพัฒนาคือภาพคณะโปย เซยี น (ท่ีศาลเจา เหลาปง เถากง (สุทธสิ าร) และศาล

595เจาพอเจาแม ปรากฏในรูปของประติมากรรม) ทั้งนี้ เตาไฟท่ีศาลเจาพอขวัญพัฒนายังมีจิตรกรรมสัญลักษณประจาํ ตวั โปยเซียนแตล ะองคดว ย ซ่งึ โปยเซียนเปน เซียนตามคติความเชอ่ื ในลทั ธิเตา ท่ีมีคุณสมบัติเร่ืองความโชคดีความสุข และมอี ายุยนื ยาว อยา งไรก็ตาม ในแตล ะศาสนสถานก็มจี ิตรกรรมภาพบุคคลทีเ่ ปน ลกั ษณะเฉพาะของแตละศาสนสถาน เชน ศาลเจาปงเถากงเลงเฮงมีภาพเจาแมกวนอิม ศาลเจาพอขวัญพัฒนามีภาพหลิวไหฉานกับคางคก ภาพเทพซ่ิว และภาพเลา เรื่อง และวัดคชิ ฌกูฏวิหารมภี าพเทพซ่ิว ภาพเลาเร่ืองตอนวิญญาณกวนอูพบกับหลวงจนี เภาเจง รวมถงึ ภาพเลา เรื่องอน่ื ๆ ในสวนของภาพจิตรกรรมกลุมพชื สตั ว และสัญลกั ษณมงคล พบวาภาพโดยสวนใหญเปนไปตามคตินิยมจนี เชน ภาพดอกเหมยที่เปนสัญลักษณของความสุข ไผเปนสัญลักษณของคุณธรรมและความแข็งแรง บัวเปนสญั ลกั ษณข องความบริสุทธิ์ เปนตน สว นภาพสตั วท ปี่ รากฏ ไดแก ภาพนกกระเรยี นและกวางท่ีเปน สญั ลักษณแหงความมีอายยุ นื ยาว ภาพมังกรท่ีเปน สญั ลกั ษณของความเปนมงคลทกุ ประการ ภาพหงสเปนสัญลักษณของการอยูเยน็ เปน สุข เปน ตน กลา วไดว าจิตรกรรมฝาผนังทป่ี รากฏในศาสนจีน เขตดินแดง กรงุ เทพมหานครน้ัน เปน ไปตามคตนิ ยิ มจนี ที่ประดับสงิ่ ท่ีเปน มงคลไวในศาสนสถาน ท้ังน้ี บางศาสนสถานจีนในเขตดินแดง กรุงเทพมหานคร ก็ปรากฏศลิ ปกรรมท่ีมลี กั ษณะเฉพาะ เชน ศาลเจา เหลา ปงเถา กง (สุทธสิ าร) ที่ปรากฏศาลพระภูมศิ ลิ ปะไทยประเพณรี วมอยดู ว ย ศาลเจาปง เถากงเลงเฮงทม่ี ีภาพจติ รกรรมแบบสมยั นยิ ม และวัดคชิ ฌกฏู วิหารก็ปรากฏประติมากรรมพระพุทธชินราชจําลอง แสดงใหเห็นวาแมศิลปกรรมของศาสนสถานจีนในเขตดินแดง กรุงเทพมหานครจะคงรูปแบบประเพณีจีนไว แตในสวนของรายละเอยี ดกไ็ ดมกี ารผสมผสานศลิ ปะแขนงอน่ื ๆ ดวย ซง่ึ เปนการลดความเครงครัดทางดานคติความเช่ือในการสรา งศิลปกรรมในศาสนสถานจีนลง นอกจากน้ี การปรากฏของศาลพระภูมิและประติมากรรมพระพุทธชินราชจาํ ลองยังแสดงใหเหน็ วานอกจากคนไทยเชอื้ สายจีนในเขตดนิ แดง กรงุ เทพมหานคร จะนับถอื คตคิ วามเชอื่ แบบจนีแลว ก็ยังยอมรับคติความเช่อื ไทยดว ย แสดงใหเหน็ ถึงการผสมผสานดานคติความเชอื่ ของจีนกบั ไทยท่สี ะทอนผานทางงานศลิ ปกรรมอภปิ รายผล การวิจัยเรื่องรูปแบบและคติความเชื่อจากศิลปกรรมในศาสนสถานจีน เขตดินแดง กรุงเทพมหานครพบวาไดส รา งตามคติความเชอื่ จนี ประเพณี ทง้ั คติความเชื่อในลทั ธเิ ตา ลทั ธิขงจื๊อ และพุทธศาสนานิกายมหายานแบบจีน เน่ืองจากคตคิ วามเชือ่ ในลทั ธเิ ตา ลทั ธขิ งจื๊อ และพุทธศาสนานิกายมหายานแบบจีน เนนเร่ืองความเชื่อเรอื่ งคุณสมบตั ิมงคลตาง ๆ ของเทพเจาและพระโพธสิ ัตวท ่สี ามารถบนั ดาลความสขุ เรอื่ งตาง ๆ แกม นุษยได รวมถงึสัญลักษณมงคลที่อยูใ นรูปของพชื สัตว และสิ่งของ ที่คําเรียกสิ่งเหลานั้นไปพองกับคํามงคลตาง ๆ เชน อวี๋ (鱼)หมายถงึ ปลา และยังหมายถึงสิ่งท่เี หลืออยู (余) ศิลปกรรมในศาสนสถานจีน เขตดินแดง กรุงเทพมหานคร จึงมีความเก่ยี วเนอื่ งกบั คตคิ วามเชอ่ื ในคณุ สมบัติมงคลของเทพเจา และพระโพธิสัตว รวมถึงสัญลักษณมงคลในรูปของพชื สัตวแ ละสิ่งของ เมื่อเปรียบเทยี บกบั งานวจิ ัยชนิ้ อืน่ ๆ ทเ่ี กยี่ วขอ งกบั การศกึ ษาศลิ ปกรรมจากศาสนสถานจีนในกรงุ เทพมหานคร พบวา ผลการวิจยั มสี วนทส่ี อดคลองกันคือศิลปกรรมจากศาสนสถานจีนในกรุงเทพมหานครไดสะทอนใหเห็นถึงคติความเช่ือของชาวไทยเช้ือสายจีน 3 ความเช่ือ ไดแก ลัทธิเตา ลัทธิขงจ๊ือ และพุทธศาสนา

596นิกายมหายาน ซึ่งประติมากรรมเปนส่ิงที่สามารถสะทอนถึงความเช่ือท้ัง 3 ความเชื่อไดมากที่สุด นอกจากน้ีงานวจิ ัยทผ่ี านมาไดแ สดงใหเ หน็ วา จดุ ประสงคการสรา งประตมิ ากรรมในศาสนสถานจีนนั้นกเ็ พอ่ื ตองการคณุ สมบตั ิของเทพองคตา ง ๆ ที่สรางในรูปแบบประตมิ ากรรม ซง่ึ คุณสมบตั ทิ ป่ี รากฏมักเปน ส่งิ สนองความตองการของผูคนในดานตา ง ๆ เชน การคมุ ครองศาสนสถานของรูปจตุโลกบาล การบันดาลใหประสบความสําเร็จในเร่ืองตาง ๆของฮก ลก ซิ่ว หรือเจาแมกวนอิม เปนตน ทั้งนี้ ลักษณะรูปแบบและคติความเช่ือเกี่ยวกับประติมากรรมในงานวิจัยนี้มีความสอดคลองกับรูปแบบและคติความเชื่อของประติมากรรมท่ีปรากฏอยูในศาสนสถานอื่น ๆนอกจากนี้ ผลการศกึ ษาของงานวจิ ยั ชนิ้ นก้ี ับงานวิจัยท่ีผา นมาพบวาศลิ ปกรรมในศาสนสถานจีนสวนใหญนิยมคงรปู แบบการสรางศาสนสถานตามแบบประเพณไี วเพ่ือความศักด์ิสิทธ์ิในการประกอบพธิ กี รรม สาเหตุหลักของการสรา งศาสนสถานจนี ในเขตดนิ แดง กรุงเทพมหานคร ก็เพอ่ื เปนท่พี งึ่ ทางใจของคนไทยเชอื้ สายจีนในชมุ ชน ซงึ่ เห็นไดช ัดเจนจากศาสนสถานประเภทศาลเจาในเขตดินแดงทั้ง 4 แหง ท่ีมีประติมากรรมประธานคอื เทพปงเถากงซ่งึ เปนเทพท่ีมีคุณสมบัติในการคุมครองผูคนในชุมชน หรือการสรางวัดคิชฌกูฏวิหารก็เพอื่ เปนท่พี งึ่ ทางใจของคนไทยเชื้อสายจนี ท่ีนบั ถอื พุทธศาสนานกิ ายมหายานแบบจีน นอกจากนี้ ศาสนสถานท้ัง 5แหงยงั เปน สถานท่ีจดั พธิ ีกรรมและกิจกรรมตาง ๆ ของคนไทยเชื้อสายจนี รวมถงึ ยงั เปน สถานทท่ี ี่ใชเ ปนศูนยกลางในการพบปะกนั ของคนในชมุ ชนอีกดว ย อยางไรก็ตาม งานวิจัยน้ีมีขอแตกตางจากจากงานวิจัยที่เกี่ยวกับศิลปกรรมจากศาสนสถานจีนในกรงุ เทพมหานครคือ ศาสนสถานในเขตดนิ แดงบางแหง ไดแก ศาลเจา เหลา ปงเถา กง (สุทธิสาร) และศาลเจาปง เถากงเลงเฮง มีลักษณะของศิลปกรรมท่ีแตกตางจากศาสนสถานอื่นคือ การปรากฏศิลปกรรมจีนประเพณีกับศลิ ปกรรมไทยประเพณที ่ีศาลเจาเหลาปงเถา กง (สทุ ธิสาร) และการปรากฏจิตรกรรมรูปแบบสมัยนิยม (ขวดสุราแกวกาน ชีส กุง และขนมปง) ซ่ึงแสดงใหเห็นถึงการผสมผสานระหวางคติความเชื่อจีนกับคติความเช่ือไทยประเพณี และคติความเชื่อจีนกับศิลปะแบบสมัยนิยม สะทอนใหเห็นวาวาการสรางศาสนสถานจีนตามแบบประเพณีไดล ดความเครง ครัดลงบาง ซ่ึงแตกตา งจากศาสนสถานอ่ืน ๆ ท่ีเคยมกี ารวิจัยไวแลว โดยเฉพาะในชุมชนเยาวราช เชน ศาลเจา โจวซอื กง ศาลเจาเลง บว ยเอยี๊ ศาลเจา กวนอู ศาลเจาปง เถา กง เปนตน ที่แมศาสนสถานจีนตา ง ๆ จะมกี ารบูรณะขึน้ ใหม แตก ็ยังคงแบบแผนการสรางงานศิลปะตามแบบประเพณอี ยา งเครงครดั เชน เดิมสรุป จากขอมูลท้ังหมด สามารถสรุปไดวางานศิลปกรรมในศาสนสถานจีน เขตดินแดง กรุงเทพมหานคร มีรูปแบบสวนใหญตามคติความเช่อื ในการสรา งศาสนสถานจีนทีต่ องแสดงออกถงึ ความศกั ดิ์สทิ ธแิ์ ละความเปนมงคลตอ ผูท เี่ ขา มาสกั การบชู าและประกอบพิธีกรรม งานศลิ ปกรรมในศาสนสถานจึงมรี ูปแบบและสัญลักษณมงคลตามคตคิ วามเช่อื จนี และจุดประสงคของการสรา งศาสนสถานจีนในเขตดินแดง กรุงเทพมหานคร ก็เพ่ือเปนศูนยรวมจิตใจและเปนสถานที่ประกอบกิจกรรมของคนไทยเชื้อสายจีนในชุมชน ท้ังนี้ บางศาสนสถานจีนในเขตดินแดงกรุงเทพมหานคร ก็มีการผสมผสานศิลปกรรมแบบสมัยนิยมกับศิลปกรรมไทยประเพณี แสดงใหเห็นถึงการผสมผสานคตคิ วามเชอื่ จนี กับคตคิ วามเช่ืออื่น ๆ ทีส่ ะทอนผา นงานศลิ ปกรรม ซง่ึ การศึกษาศิลปกรรมและคติความเชอ่ื ในศาสนสถานจีน เขตดินแดง กรุงเทพมหานคร สามารถทาํ ใหคนที่อยูใ นเขตดนิ แดงมีความรคู วามเขาใจถึงคติ

597ความเชือ่ ของคนไทยเชอื้ สายจนี ผา นงานศลิ ปกรรม ซึ่งจะนาํ ไปสูการอยูรวมกันดวยความเขาใจในวัฒนธรรมของผคู นแตล ะกลุมขอ เสนอแนะ ในการศึกษาเกี่ยวกับศิลปกรรมและคติความเชื่อในศาสนสถานจีนครั้งตอไปควรศึกษาในประเด็นตาง ๆ เพ่ิมเตมิ คอื ศลิ ปกรรมและคติความเชอื่ ในศาสนสถานจีนในพื้นท่อี ่นื ๆ ท้งั ในกรุงเทพมหานครและจังหวัดอน่ื ๆ ตอ ไป เพอ่ื ใหเห็นถงึ ลกั ษณะรวมและความแตกตา งของศลิ ปกรรมในศาสนสถานจนี ซึง่ เปนสิง่ หน่ึงท่สี ามารถสะทอนคติความเช่ือของคนไทยเชือ้ สายจนี ในพ้ืนทตี่ าง ๆ ได บรรณานุกรมกุลศิริ อรณุ ภาคย. (2553). ศาลเจา ศาลจีน ในกรุงเทพฯ. กรุงเทพฯ: มิวเซยี มเพรส.คณะกรรมการและสงฆจีนนกิ าย. (2540). อนสุ รณใ นการพระราชทานเพลงิ ศพ พระอธกิ ารหลวงจนี ฟอ นหล่ิม (จองหวนุ )วดั เลง จวิ เจง็ เซีย้ ณเมรวุ ดั เทพศริ ินทราวาสวันอาทติ ยท ่ี 25 พฤษภาคม 2540. กรุงเทพฯ: ม.ป.ท.ชาญวิทย เกษตรศริ ิ (บรรณาธิการ). (2548). สงั คมจีนในประเทศไทย: ประวัติศาสตรเ ชงิ วิเคราะห. กรงุ เทพฯ: มลู นธิ ิโครงการตําราสงั คมศาสตรและมนุษยศาสตร.พรพรรณ จันทโรนานนท. (2546). วถิ ีจีน. กรุงเทพฯ: ประพนั ธสาสน.บาํ รงุ สุขพรรณ. (2524). บทบาทของชาวจนี ในประเทศไทย. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร.ปย ะแสง จนั ทรวงศไพศาล. (2552). 108 สญั ลกั ษณจนี . กรงุ เทพฯ: ซเี อ็ดยเู คชนั่ .ผาสุข อนิ ทราวุธ. (2543). พทุ ธปฏมิ าฝายมหายาน. กรงุ เทพฯ: อักษรสมยั .มัณฑนา ชอมุ ผล. (2550). รวี วิ ของพิพธิ ภัณฑทองถิ่นกรุงเทพมหานคร เขตดินแดง. คน เมื่อ 30 มนี าคม 2558, จาก http://www.sac.or.thสํานักผงั เมือง กรุงเทพมหานคร. (2555). รายงานการศกึ ษา: ศาสนสถานประเภทศาลเจา ในเขตกรงุ เทพมหานคร ป พ.ศ. 2554. กรงุ เทพฯ: กองนโยบายและแผนงาน.

598Brahmanical Elements in the Sukhothai Historical Park EUNGU LEE1Abstract The Sukhothai period represents the Golden Age in the history of Thailand as theGupta period was in the history of India. This period represents the great evolution ofreligion which is the introduction of the new sect of Theravada Buddhism(LankavongNikaya). There is a long series of constructions of Buddhist religious buildingswith their perfect style, which became the prototype of later monuments in Thai art.Several forms of Buddhist monuments were erected during this period. They were wat,viharns, temple, stupa(chedi), phra prang, bot etc. The archaeological objects, however,point to the existence of some Brahmanic deities also during this period. We can find some Brahmanical elements at the Sukhothai Historical Park - Wat Si Sawai,Ta PhaDaeng shrine, Ho Thewalai Mahakaset, Wat PhraPhaiLuang, etc. The SukhothaiHistorical Park has Brahmanical architecture and statues discovered from areas aroundthem. Besides of Brahmanical sites, there are statues of Siva, Uma, Vishnu, andHarihara(Siva and Vishnu mixed together) and Brahma. The presence of statues of thesedeities represents the traces of the influence of Hinduism-Brahmanism.So there is nodoubt that Sukhothaiowes their origin to India and that they were inspired by theclassical art of India.Keywords: Sukhothai Historical Park, Hinduism, Brahmanism, Thai art, Indian art1Hunkuk University of Foreign Studies, Department of Indian Studies

599 Ⅰ. Introduction Thailand civilization began in prehistoric times and flourished through the ages. Evidenceof civilization in the land can be found in the form of monumental sites. Various ancientmonuments and numerous art objects combine with traditions and religious beliefs to formthe cultural heritage. It is indisputable that the cultural heritage reflecting the religiousbeliefs presents the main context of Thai-India relationships in the past. The Historic Town of Sukhothai and Associated Historic Towns is a UNESCO WorldHeritage site which consists of Sukhothai Historical Park, Kamphaeng Phet Historical Park andSi Satchanalai Historical Park. These historical parks preserve the remains of the three maincities of the Sukhothai Kingdom. Among a large number of national heritage sites, SukhothaiHistorical Park is the point of discussion in this paper. Sukhothai was the capital of the first Kingdom of Siam in the 13th and 14th century. It hasa number of fine monuments, illustrating the beginnings of Thai architecture. The Sukhothaiperiod is undoubtedly the most important from the Thai standpoint and the form ofcreated represented the ‘ideal’ in Siamese eyes. The Sukhothai Historical Park is representative of the first period of Siamese art andarchitecture and religion from which was created the first Thai state.Traditional Thai artprimarily consists of Buddhist art with influences from Thai folklore and Hinduism.From the1st to the 7th century, art in Thailand was influenced by direct contact with Indian tradersand the expansion of the Mon Kingdom, leading to the creation of Hindu and Buddhist artinspired by Indian traditions. Especially, Thai sculptures depict images of the Buddha andother characters from Buddhist and Hindu mythology. This paper examines the Brahmanicalelements in the Sukhothai Historical Park, in theprocess of this analysis, an attempt will be evaluating the influence of the Indian arts andculture on Thailand. Ⅱ. Thai and Indian Cultural Linkage Hinduism came to Southeast Asia in about 200 BC through the traders fromKalinga(eastern India). From about the 1st century, Indian civilization started to stronglyinfluence Southeast Asian countries. It was mainly concentrated around Java andSumatra(Indonesia and Malaysia). Around the same time, the Khmer rulers of Cambodiastarted adopting Hindu practices. From the 5th to the 13th century, Southeast Asia becamecompletely Indianized, adopting the Pali and Sanskrit languages and the Indian script,

600together with Theravada and MahayanaBuddhism, Brahmanism and Hinduism, wastransmitted from direct contact as well as through sacred texts and Indian literature, suchas the Ramayana and the Mahabharata epics. For more than a thousand years, IndianHindu-Buddhist influence was therefore the major factor that brought a certain level ofcultural unity to the various states of the region. Southeast Asia developed someprosperous and very powerful colonial empires that became extremely active in Hindu-Buddhist artistic creations and architectural developments. In regard to Brahmanism-Hinduism reached Thailand, there are the presumptionsconcerned that Brahmanism-Hinduism entered into Thailand in the Pre-Sukhothai period.Although 94.6 percent of Thai people today identifies as Buddhist scholars have recognizedthe significant presence of Hindu, Brahmanical elements in Thai religious culture. Thisincludes, among other things, the adoption of the Rāmāyaṇa as the Thai national epic inthe form of the Rāmakian. Consider, for example, that the Thai script is based upon theSouth Indian Grantha script.The Thai city, Ayutthaya is named after Ayodhya, the birthplaceof Rama. Muay Thai, a fighting art that is the Thai version of the Hindu Musti-yuddha2 styleof fighting.The Thai traditional New Year festival known as Songkran3comes from Hindufestival. Brahman rites also played important roles as the state ceremony, which related to Thaikings directly.4Numerous rituals derived from Brahmanism are preserved in rituals, such asuse of holy strings and pouring of water from conch shells. Brahmans were employed bythe Thai king for the performance of royal rituals. It is found obviously that Brahmansentered to the royal court for giving the suggestions about custom, tradition andmorality.The elite, and the royal household, often employ Brahmins to mark funerals andstate ceremonies to ensure a good harvest. The importance of Hinduism cannot be denied,even though much of the rituals have been combined with Buddhism. 2Musti-yuddha(मिु यु ) is the traditional Indian form of boxing. The term literally means ‘fistcombat’, it usually refers tothe only surviving unarmed style. 3TheSanskrit word saṃkrānti (सं ांित(, literally means ‘astrological passage’. The term wasborrowed from Makar Sankranti,[2] the name of a Hindu harvest festival celebrated in India 4Some of the Brahmans trace their origin from Varanasi and Ramesvaram. Nopamas, the Queen ofRama Kamhaeng was the daughter of a brahmin priest of the royal court and wrote Tao Sri Chulalak, a Thaitext mentioning Brahmanical rituals.

601 Furthermore, Hindu deities are worshipped by many Thais alongside Buddhism, such asBrahma at the famous Erawan Shrine, and statues of Ganesh, Garuda5, Indra, and Shiva, aswell as numerous symbols relating to Hindu deities are found. Reliefs in temple walls, suchas the 12th century PrasatSikhoraphum, show a dancing Shiva, with smaller images of Parvati,Vishnu, Brahma and Ganesh. Ⅲ. Brahmanical elements in the Sukhothai Historical Park The Sukhothai Historical Park is located near the modern city of Sukhothai, capital of theprovince with the same name. Inside the town stand numerous ruins which can be dividedinto sixteen Buddhist temples and two Hindu shrines. There are two Hindu shrines outsidethe city wall to the north and to the west, Wat PhraPhaiLuang and Ho ThewalaiMahakaset,respectively. theSukhothai Historical Park The Buddhist temples inside the town, and about 200 Buddhist temples outside thetown in an area of 70 square km, were built in the thirteenth to fifteenth century. ThreeHindu shrines, Ta PhaDaeng, Wat Si Sawai, Wat PhraPhaiLuang were built in the eleventh to 5The Garuda (Khrut in Thai) is a large bird-like creature, or humanoid bird that appears in bothHinduism and Buddhism. Garuda is the mount (vahana) of the Lord Vishnu.

602thirteenth century. Only Ho ThewalaiMahakaset was built in the fourteenth century, theother three Hindu shrines being remains of the Khmer style. It is indisputable that the ancient Cambodia, the land of Khmer, developed a strongHindunized culture. During the period of Khmer predominance the religion spread acrosspresent-day Thailand. From this Sukhothai inherited the cult of Hindu deities, especially thechief gods-Brahma the Creator, Siva the Destroyer, and Visnu the Protector-who wereadopted by the Thais. 1. Wat Si Sawai Hindu religious beliefs from India came to the Thai in Sukhothai through Khmer art. Thisis exemplified by a lintel found at Wat Si Sawai. Lintel found at Wat Si Sawai depicting reclining Vishnu A lintel carving over the entrance depicts Vishnu reclining on Ananta Shesha(the serpentwhich circles the world)6, the King of the Naga serpents. The lintel depicts the reclining ofVisnu who is here depicted on the coils of the celebrated serpent Sesa Hat shields thehead of a god under its seven hoods. Near the feet of Visnu represented a seated Laksmi,who holds the feet of the god. And from his navel springs a lotus stalk with a fullblossomed lotus flowers on which Brahma is comfortably seated in the worshipping attitude. 6It was called the cosmic serpent in Hindu mythology, and he became known as the world serpent,as he upheld the very globe of the earth.Shesha is generally depicted with a massive form that floats coiledin space, or on the ocean of bliss, to form the bed on which Vishnu lies. Sometimes he is shown as five-headed or seven-headed, but more commonly as a many thousand-headed serpent

603Siva is probably represented in the form of a seated Yogi in a worshipping attitude. Thislintel, dated to approximately 1,100AD, is considered the earliest find reflecting an adoptionof Hinduism in Sukhothai. Vishnu resting on Ananta-Shesha, with his consortLakshmi Near the southern wall of the old city is Wat Si Sawai, the most Khmer-styled templeremaining at Sukhothai, and the only one that appears to have originally been built for theworship of the Hindu gods. The temple dates from the era of Khmer rule, and was probablybuilt in the late 12th or early 13thcentury. Initially the temple consisted of three prangs7,constructed by the Khmer as a Hindu sanctuary dedicated to Shiva. Later on during theSukhothai period, the Wat Si Sawai was converted into a Buddhist temple and two viharnswere added.This temple was originally a Hindu sanctuary. It was later transformed into aBuddhist temple with some expansion of the front part in the form of an assemblyhall(viharn). An image of the Hindu God was discovered in the viharn during the early 20th century byVajiravudh(Rama VI) before he was King. King Rama VI visited this temple when he held theposition of a crown prince. He found the image of Sayumpu(Siva) in the vihara. Hence, it isassumed that Wat Si Sawai once was the ancient site of Hinduism before changing into aBuddhist temple. 7This is a square temple with very high roofs that has the aspect of curvilinear śikhara which seemsto be a curious blend of the śikharas of north and south India.

604 Wat Si SawaiWat Si Sawai

605Shikhara of the Khajurahotemple(North India) Shikhara(vimanam) of the SouthIndiaTempleWat Si Sawai consists of three large prangs(imitation of Hindu ŚikharaVimānas)8 and twoviharns9. Three well-preserved laterite prang, representing the Hindu trinity, enclosed by adouble rampart and a moat.The prangs are adorned with stuccoed carvings of severalmythological creatures like multi headed Naga serpents, Garuda, Makara10 and Kala11, a 8Shikhara, a Sanskrit word translating literally to ‘mountain peak’, refers to the rising tower in theHindu temple architecture of North India.Shikhara over the sanctum where the presiding deity is enshrined isthe most prominent and visible part of a Hindu temple of North India.In South India, the equivalent term for‘shikhara’ is ‘vimana’. 9Vihara(िवहार) is the Sanskrit and Pali term for a Buddhist monastery. It originally meant ‘asecluded place in which to walk’, and referred to ‘dwellings’ or ‘refuges’ used by wandering monks duringthe rainy season. 10The Makara according to some ancient Hindu Mythology, is seen as a marvelous sea creaturedepicted as half-fish and half-animal. It is represented by the mount of Varuna, the Hindu god of wind andsky and Ganga, the deity associated with the Ganges River. In Thailand these bizarre beasts are seen asaquatic monsters made up as part serpent, part crocodile and part elephant. Itis identified by their crocodileheads with open toothy jaws, elephant trunks and serpent-like scales. Here they symbolize rainfall and thesource of all existence and fertility.

606mythological. Several Brahman depictions can be found on the towers as well.12 Niches inthe upper part of the prangs contain images of the Buddha. In all three prangs is a cellacontaining a pedestal which once held the linga, the representation of the Hindu God Shiva. mythological creatures in the prans, Wat Si Sawai 2. Ta PhaDaengshrine Located on the north of WatMahathat, this shrine contains only one prang made oflaterite brickstones and the beautiful Hindu divine objects made with sandstone and crafterin Lob Buri style on a base with lotus petals. Certain characteristics of four stone images of the twelfth century from the Ta PhaDaengshrine suggest links with, or borrowings from, the Khmer. This ancient monument serves asevidence for the embrace of Khmer culture and Hinduism in this area around the late 12ndcentury. 11Kāla (time), a demon ‘Time’ who stole the elixir of immortality.It is also the name of a deity inwhich sense it is not always distinguishable from kāla meaning ‘black’. It is often used as one of the variousnames or forms of Yama. 12 The Thai sculpture depicts the image from both the Indian and the Khmer arts but the Thaisthink that event though Garuda is standing on Naga, it is not destroying Naga. Together Naga and Garudaconstitute a balance between sky, earth, rain and sunlight. The light from the Garuda illuminates the earthand the water source of the Naga gives growth to the cereals, allowing for continuous life. Differing with theIndian thought, the Thais consider the relationship of Garuda and Naga as a symbiotic association, leading togood harvest.

607 Ta PhaDaeng shrine During the excavation of Ta PhaDaeng Shrine by the Fine Arts Department, fragments ofgod and goddess images adorned with beautiful ornaments were discovered. The imagesare headless figures. The tallest is probably a representation of a deity or a devata, and thefemale is his consort. Two smaller figures may be identified as dvarapala or guardian figuresof the shrine. These valuable objects are currently exhibited in the Ramkhamhaeng NationalMuseum. Dvarapala(guardian)

608 Devi Deity 3. Ho Thewalai Mahakaset Sukhothai kings assumed the role of supreme guardian of all religious foundations intheir realm. To enhance their royal status they patronized Dharma, and for this they soughtguidance and encouragement from the Brahmans, especially in the management of staterituals. The Brahmans performed ceremonies for the worship of Isvara, Mahesvara, Visnu,Brahma, Hari-Hara, Krisna, Rama, Indra, and Agni. Bronze images of deities at Sukhothai arecrowned and wear royal attire, being cult objects in royal court rituals performed by theBrahmans. It is evident that some of these statues were originally placed at HoThewalaiMahakaset(the DevalayaMahaksetra shrine, the palace of the God of the fields). Itsform resembles that of a Mondop(Maṇḍapa)13 and it was probably used for Hindu images. Ho ThewalaiMahakasetMandapa of DilwaraTemple(India) 13Hall in a Hindu temple, sometimes with a pyramidal superstructure, and with columns supportingintricate ceilings(often consisting of concentric rings of corbelled masonry).

609 Ho ThewalaiMahakaset was mentioned in the stone inscription of Wat Pa Mamuang.According to the said inscription made by PhraMahaDharmaraja Li Thai in 1362 AD, Images ofSiva and Vishnu were placed in the shrine by PhraMahaDharmaraja Li Thai in 1349 AD, forBrahmins to worship.14 The Images of Siva and Vishnu already mentioned are believed tocorrespond to a group of bronze sculptures of Hindu gods wearing royal attire and adornedwith ornaments. Many of these sculptures are currently displayed at the National Museumin Bangkok.Brahma Vishnu 14In 1271 Śaka, year of the Ox, on Friday, the 11th of the waxing moon of Āṣāḍha in the ṛkṛa ofPurvṛāṣāḍha at sun rise the king(PhraPadaKamratengAN SriiSūyavaṁśaRāmaMahārājādhirāja) erected an image ofMaheśvaraand an image ofViṣṇu in the DevālayaMahaksetra of this Mango Grove ... for all the ascetics and theBrāhmaṇas to worship for ever ...

610 Uma Hari-Hara 4. Wat PhraPhaiLuang Regarding architectural features, the oldest monuments in the Wat PhraPhaiLuangtemple are three buildings constructed in ‘prang(Prāsād)' forms which imitate HinduŚikharaVimānas. At present, two of them are still in existence but only their bases remain.A third in the north is adorned with stuccoed relief depicting the story of the Buddha. Inaddition, there are stuccoed reliefs depicting Hindu deities, such as Siva and Brahma. Thesestuccoed reliefs help to confirm the supposition that a mix of Hindu and Buddhist cultsoccurred in the kingdom of Sukhothai. They are now all in ruins. A Sivalinga(Phallic emblem of Siva) was unearthed in thecompound of this sanctuary. On the floor of the remains of the central and South prang liesa linga base, where centuries ago the linga stood that was worshipped as the representationof the Hindu God Shiva.

611 Wat PhraPhaiLuang Ⅳ. Conclusion This paper is based on the research work aimed to explore the Indian influence on theThai Art related to the Sukhothai period. The objectives of this study were dealt mainlySukhothai Historical Park. The Sukhothai Historical Park has Brahmanical sites and theBrahmanical artefacts discovered from areas around them which are now housed in theMuseums there and the National Museum. It was found that with reference to the art ofSukhothai Historical Park Brahmanical elements spread out to Sukhothai extensively. Asmany as fourteen images of Hindu gods like Siva, 'Visnu, Hari-Hara and goddess Uma havebeen found from the Brahmanical shrines of the Sukhothai Historical Park. The presence ofstatues of these deities represents the presence of the influence of Hinduism-Brahmanism. The art and architecture of Sukhothai Historical Park leave no doubt that they owe theirorigin to India and that they were inspired throughout the ages by the classical art of India.Thus the remnants of sculpture - a Śiva linga in sandstone, torso of Siva in stone, pedestalof Lina or Yoni, an image of Hari-Hara, Siva in bronze - and architecture as found inSukhothai Historical Park - Wat Si Sawai, Ta PhaDaeng shrine, Ho Thewalai Mahakaset, WatPhraPhaiLuang- will convince even a lay man that the Sukhothai art was a similar withIndian art.

612 ReferencesBhattacharjee, Arun. (1981). Greater India, New Delhi: MunshiramManoharlal Publishers Pvt.Brown, Robert. (1996). The Dvaravati Wheels of the Law and the Indianization of South East Asia, Leiden: Brill.Chaiyayotha, Danai. (2005).Kings and Buddhism in History. Bangkok: O.S. Printing House.Coedes, George. (1968). The Indianized States of South-East Asia, Honolulu: East-West Centre.Desai, S.N. ( 2005). Hinduism in Thai Life, Varanasi: Popular Prakashan.Devi, Gauri. (1998). Hindu Deities in Thai Art, Varanasi: Aditya Prakashan.Holt, John. (2004). The Buddhist Vishnu, New York: Columbia University Press.Kam-Aek, Bamrung. (2007). Influence of Hinduism and Brahmanism in the early Rattanakosin era, Bangkok: Silpakorn University Research and Development Institute.Le May, Reginald. (1956). The Culture of South-East Asia, London: George Allen & Unwin LTD.Majumdar, R. C. (1953). The Indo-Asian Culture (lndia& Thailand), Vol. 2, No, 1, Calcutta: I.C.C.R. Publishing House.Majupuria, TrilokChandra. (1987).Erawan Shrine and Brahma Worship in Thailand, Bangkok: Craftsman Press.McGovern, Nathan. (2006). ‘Brahma worship in Thailand: the Erawan Shrine in its social and historical context’, MA thesis, Santa Barbara: University of California.Misra, Neeru and SachchidanandSahai. (2007).ed, Indo-Thai Historical and Cultural Linkages, Delhi: Manohar.Rawson, Philip. (1990). The Art of Southeast Asia, London: Thames and Hudson.Shrivastava, M.C.P. ( 1991).ed., Indian Culture Abroad, Patna: The Bihar PuravidParishadSubhadris, Diskul. (1995). Hindu Gods at Sukhodaya, Bangkok: White Lotus.SukhothaiThammathirat University. (2011). Instructing Document of Beliefs and Religions in Thai Society, Bangkok: SukhothaiThammathirat University PressThomas, P. (2012). The Story of The Cultural Empire of India, Ernakulam: Joseph Thomasons & Co.Thongprasert, Jumnong. (2011). History of Buddhism in Southeast Asia, Bangkok: Duangkaew.

613 Chinese migration and Education Policy for Chinese Schools in Thailand 중국인의 유입과 중국학교 관리 (태국을 중심으로) 김태우 1 KIM TAEWOOAbstract According to historic record, the mutual relations between Thailand and China went backto the Sukothai and Yuan Dynasty. At that time, Both political and cultural relations continuedby kings sending delegates to each other. In Ayuttaya Period era, trades and exchanges withChina grew up, Chinese came to Thailand and some of them stayed in Thai society.In Krungthonburi and the early Rattanakosin Dynasty, many numbers of Chinese have migratedinto Thai teritorial. It was caused by Thailand demand Chinese workers and Chinese who movein with desiring to find new habitats which are free from political and social unsafety life andeconomic famine difficulty. In King Rama VI Era, Chinese society has more extended than before, and than theyestablished Chinese school for descendants with wishing preserve their own’s language andidentity. At that time, Manchu Dynasty was weaken and a new growing political ideologiesspreaded out even Chinese society in Thailand. It intended to change monarchy system as arepublic country that influenced to the Siam governor who needs to start control the Chineseschools which were a center of new political ideology. After the political system changed in 1932, Thai government had emphasized on‘Nationalism’ policy. When the World War II erupted, Thai government had joined with Japan asan alliance. It caused Chinese schools were controlled and inspected by Thai government thanever. Finally, all of Chinese school had shut down. When the World War II was ended, Chineseschool reopened. However, not long after, because of the Cold War era, Chinese schools and 1 Prince of Songkla University. Pattani Campus 인문사회대학 한국어과

614Chinese teachers that adhere to Communism were expelled. Only Chinese schools that followthe Republic of China (Taiwan) or middle political position were remained. Thai government didnot admit to call ‘Chinese school’. It was just regarded as one of the common private schoolsthat teaching Chinese language as a foreign language. At the end of 1960’s, Chinese language text books were published by Thai government.All of Chinese schools must use it. After that, the control of Chinese schools by governmentwas easy. In the 1970’s, some of vocational colleges and universities had opened Chineselanguage curriculum, but it’s hard to find any competent language teachers because of thegovernment’s long-term control of the Chinese language education. As time passes, the People’s Republic of China appeared on the world stage with openpolicy and then took part in the World Trade Organization. It made two countries have closerelationship. Therefore, Thai people has been interested in learning Chinese language or China-related issues. Now Chinese descendants became outstanding in the field of economy and politics inThai society. Moreover, they play important role to join two countries.Keywords: Chinese migration, Chinese school, Chinese language education, Nationalism policy들어가는 말한국에 거주하는 중국인인 화교는 1909년 청나라와 1929년 중화민국 법에 의해 ‘외국에 거주하면서 중국 국적을 가지고 있는 사람들’로 간주되고 한국 사회에서 오랜 동안 살아오면서 뿌리를 내리고 있다. 이들은 한국인들과 동등한 주권을 가지고 있지는 않지만 일본 제국주의 지배와6.25 전쟁을 겪으면서 한국 사회의 구성원으로 자리 잡았다.태국에도 많은 수의 중국계 태국인이 살고 있다. 이들은 출신 지역에 따라 ‘광동인’ ‘복건인’คนจีน‘해남인’ 등으로 구분되지만 모두 ‘콘찐’()이라고 부른다. 1913년에 태국의 국적법 규정에 따라 대부분의 중국인 이주민들은 태국 국적을 부여 받아 태국인으로 살아오고 있다. เจก과거에 태국인들은 태국에 이주한 중국인을 짹( )이라고 불렀는데 이것은 중국인들을 낮추

615어 부르던 별칭이었다. 하지만 세월이 흘러 중국인 후세들은 타오께(เถาแก)2 또는 씨야(เส่ีย)3로 불려지게 되는데 이 별칭은 태국 사회에서 태국인보다 정치, 경제적 위상이 높아진 중국인에게 붙여졌다. 태국이 중국과 접촉한 역사는 수코타이 시대까지 거슬러 올라간다. 당시 양측의 교류는 사절 방문과 문화적 교류가 있었으며 중국이 주변 국가들과 정치적 선린관계를 맺는 과정에서 발생했다. 이후 아유타야 시대와 라따나꼬신 시대를 거치면서 많은 수의 중국인들이 태국에 유입되는 현상을 보였다. 당시 동남아시아의 대부분 지역에서 중국인의 이주 현상이 나타난 원인은 이곳에 식민지를 건설한 유럽 국가들이 동남아시아 지역에 벌여 놓은 각종 사업의 진행을 위해 중국인을 고용했고태국의 경우 근대화 정책 국가 사업 수행에 중국인 인력이 필요했기 때문이었다. 또한 중국 내 사회 혼란을 피해 해외에서 더 낳은 삶을 찾으려는 중국인들의 이동도 주요 요인이 되었다. 오랫동안 중국인이 태국에 정착하게 되면서 현재 중국인 피를 물려받은 태국인은 9백4십만명으로 전체 6천5백만의 태국 인구 중 14%에 이르고 중국인의 피가 섞인 태국인의 수도 2천6백만명으로 약 40%나 차지하고 있어 상당수의 태국인이 혈연적으로 중국과 밀접한 관계를 맺고 있음을짐작할 수 있다. 동남아시아 지역으로 이주한 많은 중국인들은 자신들만의 혈연 관계를 통해 정체성을 유지하면서도 일부는 현지인과 결혼을 통해 사회, 문화적으로 현지인과 가깝게 동화되는 경우도 생겨났다. 특히 태국 사회는 이 같은 중국인의 모습을 잘 보여주고 있다. 비록 중국계 태국인의 가정이나사회에는 과거의 중국적 전통과 의식이 남아 있기는 하지만 순수 중국계 태국인이든 태국인과 혈연적 관계를 맺어온 중국인이든 모두가 태국 문화에 수용된 모습을 보여주고 있어서 외국인의 시각으로는 중국인의 특유성을 느끼기가 쉽지 않다. 이 같이 태국이 중국 사회와 중국인을 태국 사회에 흡수하게 된 계기와 정책은 무엇인가에 대해 관심을 갖지 않을 수 없다. 한국이 일본 제국주의에 의해 식민지배를 받았을 때 총독부가 동화정책의 일환으로 신사 참배 나 창씨개명뿐만 아니라 교육제도 개혁을 통해 한국인을 일본 제국주의 신민으로 육성하려는 동화정책을 시행했으며 이는 한국인의 심한 반감을 산적이 있었다. 하지만 중국계 태국인은 그들 스스로 태국어로 이름을 짓고 태국의 관례와 전통도 따르는데 익숙해져 있음을 발견할 수 있다. 라따나꼬신 시대에 중국인의 유입이 늘어남에 따라 라마 6세 때부터 피분 정부에 이르기까지 이들에 대한동화정책이 실시되었는데 민족의식 주입과 언어를 비롯한 문화 부분의 태국화에 초점을 두었고 비교적 성공한 케이스로 여겨지고 있다. 이 과정에서 교육정책은 중요한 부분으로 작용했다. 따라서 태국사회에 나타난 중국인의 유입과 이에 따른 중국인 사회의 성장을 살펴보고 중국인사회에 영향을 미친 태국 정부의 교육정책 내용과 시행 후 나타난 현상을 알아보고자 한다. 2 직위가 높거나 사업을 운영하는 하는 중국인 남성을 일컫는 말 3 돈 씀씀에 신경을 쓰지 않는 부자인 중국인 남성을 일컫는 말