ppt Maternal Newborn and Midwify Nursing 1_10 chapter

HCG : (Human Chorionic Gonadotropin)  สร้างหลงั ปฏสิ นธิ 8-10 วนั : สร้างโดย trophoblast  ช่วยคงสภาพ corpus luteum ให้ทา้ งานอีก 8-10 week  Luteo-placental shift corpus luteum  3 เดือนมปี ริมาณ 50,000 – 100,000 IU/L  20 wk เหลือ 10,000-20,000 IU/L  กระตุ้น CL สรา้ ง relaxin : กระดกู ขอ้ ตอ่ คลายตวั น่มุ ขนึ้  กด immune ของมารดา ทีจ่ ะ reject ต่อ fetal antigen  ใช้ทดสอบการตง้ั ครรภ์

Estrogen  รกสร้างตง้ั แต่ 6-12 wks. เพ่มิ ขึ้น 100 เทา่  บอกถึงหนา้ ทขี่ องรก สุขภาพของทารกในครรภ์  เพิม่ ขนาดกล้ามเนอ้ื มดลกู เพิ่มปริมาณเลอื ดที่มาเล้ียงมดลูก รก ทารก  เพม่ิ การคง่ั ของนา้ และโซเดยี ม ทา้ ให้ปริมาณเลอื ดเพมิ่ ขนึ้  ทา้ ใหเ้ นอื้ เยื่อเก่ียวพนั ออ่ นตวั เอ็นยืดขยายตวั มากข้ึน- ปวดหลงั ,หัวเหน่า  เพิม่ การสะสมของเม็ดสี – ผวิ คล้า Chloasma และ Linea nigra

Estrogen (ต่อ)  มกี ารเพ่ิมจ้านวน Fibrinogen ประมาณ 50% - เลือดแข็งตวั เรว็  กระตุน้ การทา้ งานของทอ่ น้านม ตอ่ มน้านม หวั นม – เตา้ นมคดั ตึง ขยาย  ลดการหล่ังของนา้ ย่อย (HCl, pepsin) ในกระเพาะอาหาร- อาหารไม่ยอ่ ย คล่นื ไส้  กระตุน้ การหดรัดตัวของมดลกู  กระตุ้นการสรา้ งสารคัดหลั่งในชอ่ งคลอด  มผี ลต่ออารมณ์ ท้าใหอ้ ารมณ์แปรปรวน ความต้องการทางเพศเพม่ิ ข้ึน

Progesterone  10 wk แรก สร้างจาก CL รกเรมิ่ สรา้ งเมอื่ 7 wk  ปรมิ าณ เพ่ิมขึน้ 10 เท่า  กระตุ้นเยือ่ บผุ นงั มดลูกให้หนาตัวข้นึ เพ่ือรองรับการฝงั ตัวของไข่  ทา้ ใหก้ ลา้ มเน้ือเรยี บตา่ งๆ คลายตวั เชน่ มดลูกคลายตัว  กระเพาะอาหาร-ท้องอืด ทอ้ งผูก, ท่อปัสสาวะคลายตวั -ปสั สาวะค่งั  กระตุ้นท่อ และต่อมน้านม - เต้านมคดั ตึง  มผี ลต่อ CNS ท้าใหร้ ู้สึกอ่อนเพลยี เหนอื่ ยง่าย  อุณหภูมิกายสูงข้ึน 0.4-1.0 °F ท้าให้เหงอ่ื ออกงา่ ย

ระบบทางเดนิ อาหาร • อทิ ธพิ ลของฮอรโ์ มนโปรเจสเตอโรนทา้ ให้กระเพาะ อาหารและลา้ ไส้เคลอื่ นไหวน้อยลง • อาการท่ีพบคือ เบ่ืออาหาร อาหารไมย่ ่อย ทอ้ งอืด คลื่นไสอ้ าเจยี น ท้องผกู และแสบรอ้ นยอ ดอก 17

ระบบทางเดนิ ปัสสาวะ • การเบียดบังกระเพาะปัสสาวะของมดลกู ทา้ ใหป้ ัสสาวะบอ่ ย • โปรเจสเตอโรนทา้ ให้ท่อไตและท่อทางเดนิ ปสั สาวะขยายตัว 18

HPL (Human Placental Lactogen)  สรา้ งตง้ั แตส่ ัปดาห์ท่ี 5 สงู สุดในสปั ดาหท์ ี่ 34  ยบั ยัง้ การท้างานของ insulin  ลดการเผาผลาญโปรตนี  ลดการสรา้ งและหลงั่ นา้ นม

HPL (Human Placental Lactogen) (ตอ่ )  ต่อมใตส้ มอง ( Pituitary gland ) มีขนาดใหญข่ น้ึ  Growth hormone ลดลง มผี ลต่อเมตาบอลิซมึ ของ prot. CHO, lipid  Prolactin hormone เพิ่มขนึ้ เรอ่ื ยๆ แต่ออกฤทธไ์ิ ม่ได้ ถกู ยบั ย้ังโดย E+P  Oxytocin ทา้ ใหม้ ดลูกหดรดั ตวั สูงสุดขณะเบง่ คลอด  ตับอ่อน สร้าง อนิ ซลู นิ ปกติ แต่ถูกขดั ขวางการทา้ งาน

HPL (Human Placental Lactogen) (ต่อ) Thoroid gland : Ttyroxin มากขึ้น ตอ่ มใหญข่ นึ้ T4 T3  การเผาผลาญอาหารเพมิ่ ข้นึ ชีพจรและหวั ใจเต้นเรว็ อารมณ์แปรปรวน อ่อนเพลีย เหงอ่ื ออก มาก ทนตอ่ อากาศรอ้ ยได้นอ้ ย  ต่อมหมวกไต : Cortisone ชว่ ยในการสงั เคราะหน์ ้าตาล  Aldosterone ปอ้ งกันการสูญเสียโซเดยี ม จากอิทธิพลของ Progesterone

ระบบทางเดนิ ปสั สาวะ (Renal system)  เลือดไหลผา่ นไตมากขน้ึ 30%  การกรอง (GFR) เพ่ิมขึ้น 50%  การดดู กลบั ของไตลดลง ท้าให้พบน้าตาล, albuminได้ +1  ท่อไตถูกกด และบบี ตัวลดลง + ความตึงตวั ของกระเพาะ ปัสสาวะลดลง ทา้ ให้ปัสสาวะค่ัง ติดเชื้อได้ง่ายข้นึ ปัสสาวะ บ่อย T1 มดลกู เบยี ดกระเพาะปสั สาวะ T3 หวั ทารกกดกระเพาะปสั สาวะ



ระบบทางเดินอาหาร (Gastrointestinal tract)  morning sickness  เหงือกบวม และอกั เสบมเี ลอื ดออกง่าย มีนา้ ลายมาก  Heart burn : แสบรอ้ นยอดอก เรอเหม็นเปรีย้ ว  Flatulence : ทอ้ งอดื ท้องเฟอ้  Constipation : ท้องผูก  Hemorrhoid : ริดสดี วงทวาร

ระบบหวั ใจและไหลเวยี นเลอื ด (Cardiovascular system)  หัวใจ systolic murmur 90%, diastolic murmur 19%  ปริมาตรเลือดเพ่ิมขน้ึ 1,500 ลบ.ซม. (40%) , SV เพมิ่ ข้ึน, CO เพิม่ ขน้ึ  เพ่มิ สงู สดุ 32 wk  RBC เพิม่ ข้ึน 30% Physiologic anemia  Fibrinogen, facter 7,8,9,10,12 เพม่ิ ขึน้ , 11,13 ลดลง  BP ไตรมาส 1= ลดลง ไตรมาส 2 = ต่้าสุด ไตรมาส 3 เร่มิ สูงขน้ึ เท่าเดิม  ผิดปกติ systolic สงู มากกว่า 30 mmHg  diastolic สูงมากกวา่ 15 mmHg

ระบบหวั ใจและหลอดเลอื ด • การไหลเวียนของเลอื ดในส่วนลา่ งของรา่ งกายจะชา้ จากมดลกู กดทับหลอดเลือดด้าท่ีบริเวณอุ้งเชิงกราน (Supine hypotensive syndrome) • เกิดภาวะบวมน้า เสน้ เลอื ดขอดบรเิ วณเทา้ อวยั วะ สืบพันธภุ์ ายนอก และรดิ สีดวงทวาร 26



ระบบทางเดนิ หายใจ  ความต้องการออกซเิ จนเพ่ิมมากข้ึนเน่อื งจากการเผาผลาญเพ่มิ ข้นึ การหายใจเรว็ และแรงข้นึ  ทรวงอกขยายใหญข่ น้ึ ความจปุ อดเพม่ิ ข้ึน  การไหลเวยี นของอากาศในถุงลมปอดเพมิ่ ข้ึน 65%  กลา้ มเน้ือเรยี บของหลอดลมคลายตวั การแลกเปลย่ี นกา๊ ซดีข้นึ

ระบบผวิ หนงั เอ็น และกล้ามเน้อื  สีผิวเข้มข้ึน ผิวหนังคลา้ ขน้ึ เช่น หลัง คอ หน้าอก ใตร้ ักแร้ หัวนม ขาหนบี  Chloasma gravidarum  Linea nigra  Striae gravidarum  อาจพบรอยแตกลายทีอ่ น่ื เช่น เตา้ นม ต้นขา

การเปลย่ี นแปลงด้านอารมณ์ของสตรีตงั้ ครรภ์  ไตรมาสแรก : Ambivalence ลงั เล หงดุ หงิด น้อยใจง่าย ร้องไหง้ า่ ย วติ กกังวลมาก คิดถงึ แตเ่ ร่อื งของตนเอง ระยะนีต้ ้องการผทู้ ่เี ขา้ ใจปลอบโยน ให้กา้ ลังใจ  ไตรมาสท่ีสอง Acceptance : ยอมรับ ร้สู ึกกลวั ลดลง มีความรสู้ ึกรักตนเอง คดิ ถงึ แต่ตนเอง หมกมุน่ (Introversion) ทา้ สงิ่ ตา่ งๆ เพื่อสนองความตอ้ งการของตนเอง  ไตรมาสท่สี าม : ภาพลักษณ์ของสตรีตง้ั ครรภ์ อารมณไ์ มค่ งที่ (Emotional lability) ร่าเรงิ เศร้า สบั สน รอ้ งไห้ กลวั การคลอด กลวั ไม่กลบั คืนสสู่ ภาพเดมิ

การปรับตัว การเป็นมารดา  พฒั นกจิ ข้นั ที่ 1 pregnancy validation ใหร้ ะบายความรสู้ ึก รับฟงั และเขา้ ใจ ให้ความรเู้ รื่องการต้ังครรภ์ การเปล่ยี นแปลงดา้ น จิตใจ อารมณ์ สร้างความม่ันใจ การปรบั ตวั ต่อความสบั สน พัฒนกิจข้นั ท่ี 2 Fetal embodiment ถามการด้นิ ฟังเสยี งหวั ใจทารกในครรภ์ พดู คุยให้เกดิ ความภาคภูมใิ จตอ่ การต้งั ครรภ์ งด กจิ กรรมท่ีเป็นอันตรายตอ่ การตัง้ ครรภ์ สนใจการปฏิบตั ติ นขณะตัง้ ครรภ์

การปรับตัว การเป็นมารดา (ต่อ)  พัฒนกจิ ข้นั ท่ี 3 fetal distinction ชักชวนสามีให้สัมผสั หนา้ ทอ้ ง เมื่อทารกดิ้น, ซ้อื เสอ้ื ผ้าและต้งั ชอ่ื ให้ลกู ให้ความรู้เกี่ยวกับการเลีย้ งดทู ารก สร้างสัมพนั ธภาพกบั ทารกในครรภ์  พฒั นกจิ ขัน้ ที่ 4 Role transition วติ กกังวลเกย่ี วกับการคลอด การดแู ลเด็กออ่ น การเตรยี มของใช้ ให้ความรกู้ ารเล้ียงดบู ุตร เตรียมตวั ก่อนคลอด เจบ็ ครรภค์ ลอด บรรเทาความเจ็บปวดขณะรอคลอด



การพยาบาลสตรตี ้งั ครรภ์

การประเมินภาวะสขุ ภาพมารดา ทารก การซกั ประวตั ิ คานวณอายคุ รรภ์ และการคดั กรอง Duangporn Pasuwan

วตั ถปุ ระสงค์ • อธิบายการซักประวัตสิ ตรีตง้ั ครรภ์ • สามารถคานวณอายคุ รรภ์วนั กาหนดคลอดได้ • อธิบายการคดั กรองความเสีย่ งของสตรตี งั้ ครรภ์

Diagnosis of pregnancy » ซักประวัติ » การตรวจรา่ งกาย + การตรวจทางหน้าทอ้ ง » Lab : Urine pregnancy test

Presumptive signs  สงสัยว่าตง้ั ครรภ์ » Amenorrhea » Urinary frequency » Breast change/breast engorge» Quickening » Morning sickness » Fatique ออ่ นเพลีย

Probable signs  น่าจะตัง้ ครรภ์ » Uterine enlargement » Goodell’s sign » Braxton Hicks contraction » Hegar’s sign » Urine pregnancy test positive » Chadwick’s sign » Ballottement

Positive signs  ตง้ั ครรภแ์ น่นอน » FHS positive » Fetal movement » คลาส่วนของทารกในครรภ์ได้ทางหนา้ ท้อง » Ultrasound พบ sac หรอื ทารกในครรภ์

การประเมินภาวะสขุ ภาพ » 1. การซักประวัตทิ วั่ ไป และประวตั กิ ารตั้งครรภ์ปจั จบุ ัน » 2. การคาดคะเนกาหนดคลอด และคานวณอายคุ รรภ์ » 3. ตรวจรา่ งกาย และ ตรวจครรภ์ » 4. Lab » 5.การตรวจพเิ ศษอ่ืนๆ : U/S, amniocentesis, PV

การซักประวตั ิ  ข้อมูลทวั่ ไป » อาชีพ » ชือ่ -สกุล เลขบตั รประชาชน » ท่อี ยู่ » อายุ < 18, >35 » สถานภาพสมรส » เชือ้ ชาติ, ศาสนา » ระดับการศึกษา

การซกั ประวตั ิ (ต่อ )  ประวัติการเจ็บปว่ ยและการผ่าตัดในอดตี » โรคทางอายรุ กรรม : HT,DM,HD,Thyroid,anemia,TB,ไต » ผา่ ตัด : ชอ่ งท้อง ตวั มดลูก ขูดมดลูก กระดกู เชิงกราน  ประวัติการแพ้ยา/อาหาร หรอื การใชย้ า/สารเสพตดิ » สุรา บหุ ร่ี ยาเสพตดิ

การซกั ประวัติ (ต่อ )  ประวัติการเจบ็ ปว่ ยของครอบครวั » พอ่ /แม/่ ญาติ ฝา่ ยสตรีต้งั ครรภ์ : DM,HT, » พอ่ /แม่/ญาติท้ังสองฝา่ ย : เคยคลอดลูกแฝด, ปัญญาออ่ น, พกิ าร,โรค เลอื ด  ประวตั ิประจาเดอื นทเ่ี คยผดิ ปกติ  การคุมกาเนิด » วธิ ีคมุ » หยุดคมุ

การซักประวตั ิ (ต่อ )  ประวตั ิการตงั้ ครรภ์ การคลอดทีผ่ า่ นมา  จานวนครง้ั ของการคลอดบตุ ร/ตั้งครรภ์ :  อายคุ รรภ์ทคี่ ลอด/แทง้ : term/preterm  วิธีการคลอด/แทง้ : NL, C/S, V/E, F/E, spontaneous/criminal abortion  เพศ

การซกั ประวตั ิ (ต่อ )  นา้ หนักทารกแรกคลอด : < 2,500 g, < 4,000 g  ภาวะแทรกซ้อน : ขณะตั้งครรภ์,คลอด,หลงั คลอด » PIH, GDM, HD, twin, molar, ectopic, placenta previa, PPH, ตดิ เช้อื » หลังแทง้ : ขดู มดลูก?  สถานภาพปจั จบุ นั ของบตุ ร » มีชวี ิต » เสยี ชวี ิต

ประวตั กิ ารต้ังครรภ์ปัจจบุ นั  ประวตั กิ ารตงั้ ครรภ์ปัจจบุ นั » LMP » Quickening » lightening » อาการผิดปกติ : แพ้ทอ้ ง PIH

Last Menstrual Period : LMP » วันแรกของประจาเดอื นครั้งสดุ ทา้ ย » ประจาเดอื นคร้งั สดุ ท้ายมาเมอ่ื ไร เดือนไหน » มากี่วัน » ปริมาณเลอื ดทอ่ี อกเทา่ กบั ที่เคยมาปกติหรอื ไม่ » วนั แรกท่ีมีประจาเดือนรอบสดุ ท้าย วนั ที่เท่าไร » ถา้ จาไม่ได้ ถามยอ้ นท่ีละเดือน

EDC: Estimate Delivery Confinement  Naegele’s rule LMP + 9 เดอื น + 7 วัน (LMP – 3 เดอื น+7 วนั ) ตย. LMP = 5 มถิ ุนายน 62 25 สงิ หาคม 62

EDC: Estimate Delivery Confinement  วนั แรกของเดก็ ดิ้น (Quickening) » G1 ลกู ด้นิ 18-20 wk EDC = วนั ทีเ่ ด็กด้นิ + 20-22 wk ตย. G1 ลกู ดนิ้ 20 กรกฎาคม 63 » G2 ลูกดิ้น 16-18 wk EDC = วันทเี่ ดก็ ดิ้น + 22-24 wk ตย. G2 ลูกดิ้น 10 มิถนุ ายน 63

Gestational age: GA  หา GA จาก LMP » ตย. 1 LMP = 5 มิถุนายน 63 จงหา EDC และ GA ณ วนั ที่ 7 กันยายน 63 » ตย. 2 LMP= 25 พฤษภาคม 63

หา GA จากระดับยอดมดลกู

McDonald’s role  คะเนอายุครรภ์จากระดบั ยอดมดลูก โดยวธิ ีของแมคโดนัลด์  โดยใช้สายเทปวัดความสงู ของระดับยอดมดลูก จากขอบบนของรอบตอ่ กระดกู หวั หนา่ วถงึ ยอดมดลูก  GA (wk) = ความสูงของยอดมดลูก (cm.) x 8/7 » ตย.1 วดั ความยาวได้ 28 cm = GA ? » ตย.2 ถ้า GA 24 wk จะวดั ความยาวได้เทา่ ไร



Hasse’s rule  คะเนอายคุ รรภ์จากขนาดทารก  วดั ความยาวของทารกในครรภต์ ง้ั แตศ่ ีรษะถงึ ส้นเทา้ อายุ (เดอื น) ความยาว (ซม.) 2 2x2=4 3 3x3 =9 4 4 x 4 = 16 5 5 x 5 = 20 6 6 x 5 = 30 7 7 x 5 = 35 …..

ขนาดของศีรษะทารก  SOB (Sub-occipitobregmatic plane) อายคุ รรภ์ (เดอื น) SOB (เซนตเิ มตร) 5 5.0 6 6.0 7 7.0 8 8.0 9 9.0 10 9.5

การตรวจรา่ งกาย  ลักษณะทัว่ ไป นำ้ หนัก ส่วนสงู รปู รำ่ ง ท่ำเดนิ V/S : P, R, BP  ใบหน้ำ : chloasma, บวม  ตำ : เย่อื บตุ ำซีด  ช่องปำก : รมิ ฝปี ำกซีด/แหง้ เหงอื กบวม ฟนั ผุ  คอ : ต่อมธยั รอยดโ์ ต jugular vein  ทรวงอก : ฟังเสยี งปอด/หวั ใจ  เต้ำนม : หวั นมสัน/บอด/บุม๋  อวยั วะสืบพนั ธ์ุ (ถำม) : สงิ่ คดั หล่ัง ตมุ่ ผืน่ แผล  แขน-ขำ : บวม



การตรวจครรภ์ (และตรวจรา่ งกาย) อ.ดวงพร ผาสุวรรณ

วตั ถปุ ระสงค์ •อธบิ ายการตรวจร่างกายสตรตี ้ังครรภไ์ ด้ •อธบิ ายการตรวจครรภท์ า่ ต่างๆ ทใี่ ช้ในการตรวจครรภ์ได้ •อธบิ ายการตรวจครรภใ์ หส้ มั พันธ์กบั อายุครรภ์ได้ •อธิบายคาแนะนาที่ควรให้สตรีต้งั ครรภ์ทีม่ าตรวจครรภ์

กอ่ น PE และตรวจครรภ์ ตอ้ งหาขอ้ มลู

PE : Physical Examination Physical Examination ตรวจร่างกายท่วั ไป ตั้งแต่ Head to toes เชน่ HEENT and Heart Lung Nipple