ppt Maternal Newborn and Midwify Nursing 1_10 chapter

3. อตั รำตำยปรกิ ำเนิด (Perinatal mortality rate) จำนวนกำรตำยของทำรกอำยุต่ำกว่ำ 7 วนั อตั รำตำยปรกิ ำเนิด = จำนวนทำรกเกดิ ไรช้ พี หรอื ตำยคลอด + จำนวนทำรกตำยอำยุต่ำกวำ่ 7 วนั x1,000 จำนวนทำรกเกดิ ทง้ั หมดในช่วงเวลำเดยี วกนั

สถติ ชิ ีพท่เี กยี่ วข้องกับกำรดแู ลสุขภำพมำรดำและทำรก 4. อัตรำตำยของทำรกแรกเกดิ (Neonatal mortality rate) จำนวนตำยของทำรกอำยุต่ำกว่ำ 28 วนั อตั รำตำยของทำรก = จำนวนตำยของทำรกอำยตุ ่ำกวำ่ 28 วนั ในปีท่ีกำหนด x 1,000 จำนวนทำรกเกดิ มชี พี ในปีเดยี วกนั

สถติ ชิ พี ทีเ่ กี่ยวขอ้ งกับกำรดแู ลสุขภำพมำรดำและทำรก 5. อตั รำตำยของทำรก (Infant mortality rate) จำนวนตำยของทำรกอำยตุ ่ำกว่ำ 1 ปี อตั รำตำยของทำรก = จำนวนตำยของทำรกอำยตุ ่ำกวำ่ 1 ปี ในปีทก่ี ำหนด x 1,000 จำนวนทำรกเกดิ มชี พี ในปีเดยี วกนั

สถำนกำรณ์กำรตำยของมำรดำและทำรกในประเทศไทย ตั้งเปำ้ หมำยไวเ้ พ่อื พฒั นำคณุ ภำพชวี ติ ของมำรดำและทำรก ดังน้ี 1. อตั รำกำรตำยของทำรกแรกเกดิ ไมเ่ กิน 4 คน /กำรเกดิ มชี พี 1,000 คน 2. อตั รำทำรกแรกเกดิ ทมี่ ีน้ำหนัก < 2,500 กรมั ไมเ่ กินรอ้ ยละ 7 3. อตั รำกำรตำยของมำรดำจำกกำรตงั้ ครรภแ์ ละคลอดบตุ รไมเ่ กิน 18 ตอ่ กำรเกดิ มีชพี 100,000 คน













แบบฝึกหดั ท้ำยบท สทิ ธกิ ำรประกนั สุขภำพครอบคลมุ กำรทำเดก็ หลอดแก้วหรือไม่ ตอบ ไมค่ รอบคลุม กำรทำเทคโนโลยกี ำรเจริญพันธุ์ทุกชนิด (ART) ต้องเสยี คำ่ ใช้จำ่ ยเอง ทำรกท่ีเกิดมำอำยุ 14 วนั เสียชวี ิต พยำบำลจะลงสถิตชิ พี ข้อใด ตอบ Neonatal mortality rate เน่ืองจำกเสยี ชวี ิตภำยใน 28 วันหลังเกิด

แนวคิดท่สี ำคัญที่สุดในกำรส่งเสรมิ สุขภำพมำรดำและทำรกคือ • ตอบ ส่งเสรมิ และเปิดโอกำสใหส้ ตรตี งั้ ครรภ์ สำมแี ละญำตเิ ขำ้ มำมสี ว่ น รว่ มในกำรดแู ลสขุ ภำพต้งั แต่ระยะตง้ั ครรภ์ ระยะคลอด และระยะหลังคลอด • คำนวณหำอตั รำตำยมำรดำ ต.ย. โจทย์ หมู่บ้ำนแหง่ หน่ึงมมี ำรดำตำยจำกกำรตัง้ ครรภก์ ำรคลอดและหลังคลอด 120 คนเด็กทำรกเกดิ มีชพี 222,200 คนอยำกทรำบอตั รำกำรตำยของมำรดำ • ตอบ (120X 100,000)/222,200 = 54 หรอื 0.54/1000

conclusion • สถติ ชิ พี เป็นดัชนีบ่งบอกกำรมีคุณภำพกำรดแู ลผู้ปว่ ย • สถิติชีพท่ีเกี่ยวขอ้ งกับกำรดูแลมำรดำทำรกทส่ี ำคญั ๆ ได้แก่.......... • หัดคำนวณจำกโจทย์สถำนกำรณใ์ นแบบฝึกหดั



Temporary contraception ep2 Duangporn Pasuwan

คสู่ มรสนี้ควรใช้ Contraception แบบใดดคี ะ??

วตั ถปุ ระสงค์ • อธบิ ายข้อดี ขอ้ ด้อยของการคุมกาเนิดชวั่ คราวแตล่ ะประเภทได้ • อธบิ ายการคมุ กาเนิดทใ่ี ช้เฉพาะเจาะจงแต่ละกลุ่ม เช่น วยั รนุ่ ผปู้ ว่ ย HIV และผู้ปว่ ยทม่ี โี รคทางอายุกรรมต่างๆ

ชนิดของการคมุ กาเนิด การคมุ กาเนิดแบบถาวร (Permanent Contraception) การคุมกาเนิดแบบชั่วคราว (Temporary Contraception)

Q&A What are the “Temporary Contraception”?



Combined pills ( Estrogen + Progesterone) •Monophasic pills •Biphasic pills •Triphasic pills

ชนิดยาเมด็ คุมกาเนิด o Combined pill ประกอบดว้ ย Hormone Estrogen & Progesterone o Mini pill ประกอบดว้ ย Hormone Progesterone อย่างเดียว o Postcoital pill มี Hormone ในปรมิ าณสงู อาจมี Hormone 1 ชนิดหรอื ทั้ง 2 ชนิด กลไกการออกฤทธ์ใิ นการคมุ กาเนิด  ผลต่อ Hypothalamus-pituitary ยับยงั้ FSH และ LH ยับยง้ั การสกุ ของไข่  มีการเปลย่ี นแปลงเย่อื บโุ พรงมดลกู บางลง ไม่เหมาะกับการฝังตวั ทาให้มูกทป่ี ากมดลกู เหนียวขน้ และนอ้ ยลง Sperm ไม่สามารถวา่ ยผา่ นได้







คาแนะนา ยาเมด็ คุมกาเนิด  สตรที ั่วไปเร่มิ รบั ประทานในวนั ที่ 3-5 ของการมปี ระจาเดือน  สตรีหลงั คลอด ควรเร่มิ เม่อื 4 สัปดาหห์ ลังคลอด หรอื 2 สัปดาห์ ก่อนมีเพศสมั พนั ธ์  สตรีหลังแทง้ ควรเร่ิมเม่อื 2-3 สปั ดาห์หลงั แทง้ หรอื ทนั ทีหลังแทง้ ได้  เวลาท่เี หมาะสมในการประทานยา คอื หลังอาหารเยน็  หากลมื รบั ประทาน 1 เม็ด ใหร้ บั ประทานทนั ทที น่ี ึกได้  หากลมื รบั ประทาน 2 เม็ด ใน 2 สัปดาหแ์ รกให้รบั ประทานยาวนั ละ 2 เมด็ เช้า-เยน็  หากลมื รับประทานยา 2 เม็ด ในช่วงสปั ดาหท์ ี่ 3 หรอื มากกวา่ 2 เมด็ ให้หยดุ ยาแผง นน้ั คุมกาเนิดดว้ ยวธิ ีอ่นื รอใหป้ ระจาเดือนมา เร่ิมแผงใหม่

Contraindication ของยาคุมชนิดเมด็ : pills • อายมุ ากกวา่ 35 ปี และสบู บหุ รม่ี ากกวา่ 20 มวน/วนั • Liver disease, Cardiovascular-renal disease, Allergic disease, Thromboembotic disorder, CA Breast, Thyroid disease, DM , Epilepsy • ความดนั โลหติ สูงกวา่ หรอื เท่ากบั 160/100 mmHg • ปวดศรี ษะแบบไมเกรน ปวดศีรษะบอ่ ย • Pregnancy , Obesity

อาการทตี่ อ้ งหยดุ ยาคมุ • ปวดท้อง ปวดศีรษะอย่างรนุ แรง • ตัวเหลอื ง ตาเหลอื ง • ปวดหนา้ อก หายใจหอบ • ปวดบวมทีเ่ ทา้ และน่องสงสยั วา่ จะเกดิ ล่มิ เลอื ดอดุ ตนั ใน vein • ปวดตา ตาพร่ามวั เหน็ แสงวบู วาบ • ซึมเศรา้ เป็นลมบอ่ ยๆ

ยาที่ลดประสิทธภิ าพของยาคมุ •Rifampicin •Ampicillin •Tetracycline •Dilantin •phenobarb

ผลของการใช้ยาคุมเม็ดนานๆ • เสย่ี งตอ่ โรคหวั ใจขาดเลอื ด เน่ืองจากการสังเคราะห์ LDL เพ่ิมข้นึ HDL ลดลง • เสีย่ งตอ่ ภาวะซมึ เศรา้ เน่ืองจาก Serotonin ในสมองลดลง • เส่ยี งตอ่ ตับแขง็ เน่ืองจากสงั เคราะห์ Triglyceride เพ่ิมข้ึน

Q&A •How to use the pills?

ยาฉีดคมุ กาเนิด (Injectable Progestin) •เป็นการคุมกาเนิดโดยอาศยั ฮอร์โมน Progesterone ส่วนใหญใ่ ช้ DMPA (Depo- provera) •ทาใหไ้ ม่มีไขต่ ก และเย่ือบโุ พรงมดลกู ฝอ่ ตัว •ผลต่อหลอดมดลกู และมูกท่ปี ากมดลูก ฉีดเข้ากลา้ มเน้ือ ปอ้ งกันได้ 3 เดอื น

Injectable progestin: Depo provera: DEPO Progesterone synthesis

วธิ ีใชย้ าฉีดยาคมุ กาเนิด •ฉีดยาภายในวันท่ี 5 ของรอบประจาเดือน •มารดาที่หลงั คลอดบตุ รหรอื แทง้ บตุ รฉีดยาได้ ทันที ไม่มีผลตอ่ การหลงั่ น้านม •การฉีดยาคมุ กาเนิด ต้องฉีดเขา้ กลา้ มชา้ ๆ ไม่ คลึงขณะฉีด ยาจะออกฤทธ์ชิ า้ ๆ มีฤทธ์ิ คมุ กาเนิดจนครบ 3 เดอื น

ข้อดี : ข้อด้อย:

Side effect ของการใชย้ าฉีดคมุ กาเนิด • -เลือดออกกระปริดกระปรอย • -เป็นสวิ • -เปลีย่ นแปลงทางอารมณ์ (ซมึ เศรา้ ) • -เจ็บคดั ตงึ เตา้ นม • -หลอดเลอื ดขอด ***** ถ้าตอ้ งการหยดุ ยาเพ่อื กลบั มาตงั้ ครรภอ์ าจ ต้องใชเ้ วลา ประมาณ 1 ปี

วธิ ีใชย้ าฉีดยาคมุ กาเนิด •ฉีดยาภายในวันที่ 5 ของรอบประจาเดือน •มารดาที่หลงั คลอดบตุ รหรอื แทง้ บตุ รฉีดยาได้ ทนั ที ไมม่ ีผลตอ่ การหลงั่ น้านม •การฉีดยาคมุ กาเนิด ต้องฉีดเขา้ กลา้ มชา้ ๆ ไม่ คลึงขณะฉีด ยาจะออกฤทธ์ชิ า้ ๆ มีฤทธ์ิ คุมกาเนิดจนครบ 3 เดอื น

1 month injectable

บทบาทพยาบาลแนะนาหลังฉีด • หลงั ฉีดไม่ควรคลึงบรเิ วณทฉี่ ีด • หลงั ฉีด 14 วันไม่ควรมเี พศสัมพนั ธ์ แต่ถ้าจะมีเพศสมั พันธค์ วรใสถ่ งุ ยางอนามยั • หลงั ฉีด 1 ถึง 2 เขม็ อาจมีเลอื ดออกกระปริบกระปรอยถือว่าเป็นภาวะปกติ บางคนอาจจะไมม่ ี • ยาฉีดน้ีไมม่ ผี ลตอ่ การหลงั่ น้านม (เหมาะสาหรบั สตรหี ลงั คลอด) • ยาฉีดอาจจะทาใหม้ อี าการบวม อว้ น สวิ ได้ • ควรมาฉีดตามนดั หรือมาก่อนนดั ได้ 1 สัปดาห์ ไมค่ วรมาหลงั นดั เพราะจะทาให้ประสิทธิภาพ การคมุ กาเนิดลดลง • สตรสี ามารถมารบั การฉีดยาคมุ กาเนิดที่อนามัยไกลบ้ า้ น หรอื โรงพยาบาล หรือคลินิกทร่ี บั บริการฉีดคุมกาเนิด • หากมีอาการผดิ ปกติ เชน่ ปวดศรีษะมาก ตาพร่ามวั ควรมาพบแพทย์

Side effect ของการใชย้ าฉีดคมุ กาเนิด • เลือดออกกระปริดกระปรอย • เป็นสวิ • เปลย่ี นแปลงทางอารมณ์ (ซึมเศรา้ ) • เจบ็ คดั ตึงเตา้ นม • หลอดเลอื ดขอด ***** ถ้าตอ้ งการหยดุ ยาเพ่อื กลบั มา ตัง้ ครรภอ์ าจตอ้ งใช้เวลาประมาณ 1 ปี

Q&A •How to use the injection? •Who should to use the injection?

IUD : Intra uterine device เร่ิมใส่ วันทห่ี มดประจาเดือนหรือภายใน 7 วนั นับ จากวนั แรกของการมปี ระจาเดอื น

ขอ้ ดีของการใส่หว่ งอนามยั • มปี ระสทิ ธิภาพสูงในการคุมกาเนิด • เหมาะสาหรบั สตรีท่ีตอ้ งใชก้ ารคมุ กาเนิดนานๆ ยงั ไม่พร้อมทาหมนั • ปลอดภยั ไม่มีอาการข้างเคยี งเหมือนการใช้ฮอรโ์ มนคมุ กาเนิด • สะดวกตอ่ การใช้ หลงั ใสหว่ งอนามยั สามารถคมุ กาเนิดไดท้ ันที • เม่อื ต้องการมบี ุตรอกี สามารถเอาห่วงอนามยั ออกได้งา่ ยและสามารถ ต้งั ครรภไ์ ดใ้ นระยะเวลาส้ัน

IUD: กลไกปอ้ งกนั การตง้ั ครรภ์ • การเปลย่ี นแปลงเย่ือบโุ พรงมดลกู • ผลตอ่ การเดินทางของเช้ืออสจุ ิและไข่ • ผลตอ่ การเปลี่ยนแปลงทางชีวเคมใี นโพรงมดลกู • ทาลายอสจุ แิ ละไข่ • Complication ได้แก่ ระดผู ิดปกติ, เลือดออก, ปวด, ตดิ เช้อื , หว่ ง ทะลุ, หว่ งหลดุ , ต้งั ครรภ์ • ขอ้ ห้ามใส่ : ตงั้ ครรภ,์ ตดิ เช้อื , เลือดออกมากขณะมปี ระจาเดอื น, CA Cervix, CA Uterus, CA Endometrium

การดแู ลขณะใส่ห่วง • หลงั ประจาเดอื นหมดใหม่ๆ ทุกเดอื น • ลา้ งมือให้สะอาด สอดน้ิวทยี่ าวทส่ี ุดเขา้ ไปเช็คว่ามเี ส้นด้ายอยู่ • สงั เกตเวลาเปลยี่ นผา้ อนามัย มหี ว่ งหลุดออกมาหรือไม่ • ถา้ มีอาการผิดปกตปิ รึกษาแพทย์ หรือ พยาบาล

สตรีทเี่ หมาะใส่ห่วงอนามยั ท่ไี ม่มฮี อร์โมน • สตรีที่ตอ้ งการวิธีคมุ กาเนิดทม่ี ปี ระสทิ ธสิ ูง และมผี ลคุมกาเนิดได้นาน • สตรที ่ไี ม่สามารถใช้ ฮอร์โมนคมุ กาเนิด ยาเม็ด ยาฉีด ยาฝัง เช่นความดนั โลหิตสงู อว้ น • สตรีหลงั คลอดบุตร สตรีทตี่ อ้ งการใหน้ มบตุ รหลงั คลอด เน่ืองจากการใส่หว่ งอนามยั ไม่ทาใหป้ รมิ าณนมลดลง • สตรีที่ต้องการคมุ กาเนิดแบบก่ึงถาวรและตองการมบี ุตรในวันข้างหนา้ • มบี ุตรอยา่ งนอ้ ย 1 คน และตอ้ งการเวน้ ระยะมบี ุตร และตอ้ งการวนั ระยะมีบตุ รเป็น เวลานาน • สตรีท่ีไมม่ ปี ระวัตกิ ารอกั เสบของอวยั วะในอุ้งเชิงกราน (Pelvic Inflammatory Disease) และสตรีที่มโี อกาสเส่ยี งต่อโรคตดิ เช้ือต่า



การฝังฮอรโ์ มนคมุ กาเนิด (Norplant)



ยาฝังคุมกาเนิด (ชนิดหลอดไม่สลายตัว) • ยาฝัง 6 หลอดบรรจฮุ อร์โมน Levonorgestrel 36 mg ต่อหลอด (Norplant-6) คมุ ไดน้ าน 5 ปี • ยาฝัง 2 หลอด (Jadelle) คมุ ได้ 5 ปี • ยาฝังหลอดเดียว ( Implanon) ปกด ฮอร์โมน Etonogestrel :ซ่ึงเป็นฮอรโ์ มน Progestogen ชนิดหน่ึง คมุ ได้ 3 ปี