Pink book 2565

มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผู้รับผดิ ชอบ วงเงนิ (ลา้ นบาท) เปา้ หมาย ตัวช้วี ดั และกจิ กรรมหลัก หลัก/ รวม แหล่งเงนิ รว่ ม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 กจิ กรรมหลกั ท่ี 3 มสี รปุ บทเรยี น รอ้ ยละของ สรุปบทเรียน และ และแนวทาง หน่วยงานที่มี จดั ทำแนวทาง ปฏิบตั งิ านเพือ่ แนวทาง ปฏบิ ตั งิ านเพ่อื ตอบสนองตอ่ ปฏบิ ตั งิ าน ตอบสนองต่อโรค โรคไขห้ วดั เพ่ือตอบ ไขห้ วัดใหญ/่ COVID- ใหญ/่ โรคโควดิ สนองต่อโรค 19 ในระดบั ประเทศ 19 ทุกระดับ ไข้หวดั ใหญ่ ระดับเขต ระดับ จงั หวัด และระดับ พื้นที่ มาตรการท่ี 2 ตดิ ตามสถานการณ์ และกำกบั มาตรการควบคุมโรคในพืน้ ที่ มาตรการที่ 2 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ -กองระบาด ไมใ่ ช้ ร้อยละ 80 93 สนบั สนนุ การนำ วทิ ยา งบประมาณ ของ ขอ้ มูลผปู้ ่วยไข้หวดั -กอง หน่วยงานท่ี ใหญ่จากการรายงาน โรคติดตอ่ เกีย่ วขอ้ งมี รง.506 ไปใชใ้ นการ ทว่ั ไป การนำข้อมลู ปอ้ งกันควบคุมโรค ไปวเิ คราะห์ และประเมนิ สถานการณ์ เพอื่ วาง แผนการ ป้องกนั ควบคุมโรค กิจกรรมหลกั ท่ี 1 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - - - - -- - จำนวน นำขอ้ มูลสถานการณ์ รายงานการ จาก รง. 506 จดั ทำ เฝ้าระวงั รายงานการเฝ้าระวัง ปอ้ งกัน แผนงานโรคไข้หวดั ใหญแ่ ละโรคตดิ เชื้อไวรสั โคโรนา 2019

กลมุ่ โรคตดิ ตอ่ (Communicable Diseases: CDs) มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผูร้ บั ผิดชอบ วงเงิน (ลา้ นบาท) เป้าหมาย ตัวช้ีวัด และกจิ กรรมหลกั หลกั / รวม แหลง่ เงนิ ร่วม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 ปอ้ งกันควบคมุ โรค ควบคุมโรค ไขห้ วดั ใหญ/่ COVID- ไขห้ วัดใหญ/่ 19 รายสัปดาห์ COVID-19 52 ฉบับ กิจกรรมหลกั ท่ี 2 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ - - - - -- - หนงั สือขอ วิเคราะหแ์ ละประเมนิ ความ สถานการณ์ฯ เพ่อื อนุเคราะห์ กำหนดมาตรการเฝ้า จังหวัดให้ ระวังป้องกันโรค ดำเนินการ ไข้หวัดใหญ่/COVID- ตาม 19 มาตรการฯ กจิ กรรมหลกั ท่ี 3 1. หน่วยงาน 1. รอ้ ยละ 80 94 จดั หา และกำกับ ในระดับพน้ื ท่ี ของ ติดตามระบบบรกิ าร มวี ัคซีน หน่วยงานใน วัคซีนสำหรบั ป้องกนั โรค ระดับพื้นที่ กลุม่ เป้าหมาย ไข้หวดั ใหญ/่ ไดร้ บั วคั ซีน (ดำเนินการร่วมกบั COVID-19 ตามแผนท่ี กลุม่ โรคป้องกันดว้ ย ตามเปา้ หมาย กำหนด วคั ซีน) 2. 2. รอ้ ยละ 80 กลมุ่ เป้าหมาย ของ ได้รบั ทราบ หน่วยงานใน ช่องทาง และ ระดับพืน้ ท่มี ี ได้รบั วคั ซนี ใน การส่อื สาร เวลาทก่ี ำหนด การใหบ้ ริการ ฉีดวัคซนี กบั ประชาชน

มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผู้รับผดิ ชอบ วงเงนิ (ลา้ นบาท) เปา้ หมาย ตัวชีว้ ัด และกจิ กรรมหลัก หลัก/ รวม แหล่งเงิน 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 รว่ ม กิจกรรมหลกั ท่ี 4 ไมม่ ีการ รอ้ ยละ 80 ดำเนนิ การควบคมุ ระบาดของ ของการ การระบาดท่เี ป็นกลุ่ม โรคไขห้ วัด ระบาดของโรค กอ้ นขนาดใหญ่ ใหญ่/ ไข้หวดั ใหญ/่ COVID-19 COVID-19 เปน็ กลุ่มก้อน เปน็ กลมุ่ ก้อน ขนาดใหญ่ สามารถ ควบคมุ ได้ ภายใน ระยะเวลา 14 วนั มาตรการท่ี 3 ส่งเสรมิ ใหป้ ระชาชนมีพฤตกิ รรมการปอ้ งกันตนเอง และเขา้ ถงึ วคั ซีน 95 มาตรการท่ี 3 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ -กอง 0.6 0.6 06 0.6 0.6 3.0 งบประมาณ ประชาชนมี ร้อยละของ สง่ เสริมให้ประชาชน โรคติดตอ่ พฤติกรรมการ ประชาชนมี มีพฤตกิ รรมการ ทวั่ ไป ป้องกนั ตนเอง พฤตกิ รรม ป้องกนั ตนเอง และ -สำนัก เพอ่ื ลดการตดิ การป้องกัน เข้าถงึ วัคซนี สือ่ สารความ เชอื้ โรคไขห้ วัด ตนเอง เพื่อ เส่ียงฯ ใหญ่/ COVID- ลดการตดิ เช้ือ -กองระบาด 19 ที่ถูกต้อง โรคไขห้ วดั วทิ ยา เหมาะสม ใหญ่/ COVID-19 ที่ถูกตอ้ ง เหมาะสม ไม่ น้อยกว่า 80 แผนงานโรคไข้หวัดใหญแ่ ละโรคติดเชอ้ื ไวรัสโคโรนา 2019

กลมุ่ โรคตดิ ตอ่ (Communicable Diseases: CDs) มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผรู้ ับผิดชอบ วงเงนิ (ลา้ นบาท) รวม แหลง่ เงนิ เป้าหมาย ตัวชว้ี ดั และกจิ กรรมหลัก หลัก/ กจิ กรรมหลกั ที่ 1 2561 รว่ ม วเิ คราะหแ์ ละประเมิน 2562 สถานการณฯ์ อย่าง 2563 -กอง สมำ่ เสมอ 2564โรคตดิ ต่อ 2565ทว่ั ไป/กอง 2561ระบาดวิทยา 2562 2563 2564 2565 96 กจิ กรรมท่ี 2 กอง 0.5 0.5 ทราบ มีการสือ่ สาร ส่ือสารความเสย่ี ง โรคตดิ ต่อ สถานการณ์ สถานการณ์ และการเข้าถงึ บริการ ท่วั ไป และ และวางแผน โรค และการ วคั ซนี ให้ประชาชน สำนกั ส่ือสาร ในการส่อื สาร ปอ้ งกันตนเอง และกลมุ่ เปา้ หมาย ความเสย่ี งฯ ความเส่ยี งให้ ให้ประชาชน กันประชาชน หรอื ไดอ้ ย่าง กลมุ่ เปา้ หมาย ถูกต้องและ ไดร้ ับทราบ เหมาะสม อยา่ งน้อย 2 ช่องทาง (เวบ 1. ประชาชนมี ไซต์/FB) อยา่ ง ความรู้ และมี ตอ่ เน่ือง (เดอื น พฤตกิ รรมที่ ละ 1 คร้ัง) ถกู ต้อง ในการ 1. มีการ ปอ้ งกันโรค สอ่ื สาร 2. สถานการณ์ กลุ่มเปา้ หมาย โรค และการ ไดร้ บั ทราบ ป้องกนั ตนเอง ช่องทาง และ ให้ประชาชน ไดร้ บั วัคซนี ใน หรือ เวลาทก่ี ำหนด กลมุ่ เป้าหมาย ได้รับทราบ อยา่ งนอ้ ย 2 ช่องทาง (เวบ ไซต์/FB) อยา่ ง ตอ่ เน่ือง (เดอื น ละ 1 ครง้ั ) 2. ร้อยละ 80 ของหนว่ ยงาน

มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผรู้ ับผดิ ชอบ วงเงิน (ลา้ นบาท) รวม แหลง่ เงิน เปา้ หมาย ตัวชี้วดั และกจิ กรรมหลกั หลกั / รว่ ม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 กิจกรรมที่ 3 กอง 11 องค์กร หรือ ในระดับพื้นที่ ตดิ ตามกำกบั องคก์ ร โรคตดิ ตอ่ หน่วยงาน ที่มี มีการสอื่ สาร หรอื หนว่ ยงาน ท่มี ี ทว่ั ไป ความเส่ียงเกิด การให้บริการ ความเสย่ี งเกิดการ การระบาด ฉีดวัคซีนกบั 97 ระบาดเป็นกลมุ่ ก้อน เป็นกลุม่ ก้อน ประชาชน ใหด้ ำเนนิ ตาม รับทราบ และ มาตรฐานท่กี ระทรวง ปฏบิ ัติตาม รอ้ ยละ 80 สาธารณสุขกำหนด มาตรฐานที่ ของการ กระทรวง ระบาดของโรค สาธารณสขุ ไข้หวดั ใหญ/่ กำหนด COVID-19 เป็นกลมุ่ กอ้ น สามารถ ควบคมุ ได้ ภายใน ระยะเวลา 14 วนั แผนงานโรคไขห้ วดั ใหญแ่ ละโรคตดิ เช้ือไวรัสโคโรนา 2019

6. การตดิ ตามประเมินผลแผนงานและมาตรการ (Monitoring and Evaluation) เปา้ หมายแผนงาน ตัวช้วี ัดและค่าเปา้ หมาย วิธีการตดิ ตาม กรอบระยะเวลาของการตดิ ตาม และมาตรการ ประเมนิ ผล ประเมนิ ผล ปี พ.ศ. กลุ่มโรค ิตด ่ตอ (Communicable Diseases: CDs) 2561 2562 2563 2564 2565 มาตรการที่ 1 พฒั นา ร้อยละ 80 ของหนว่ ยงานระดับ ติดตามจาก ✓✓ ระบบเฝ้าระวงั โรค พืน้ ท่ี มกี ารนำขอ้ มลู ไปวเิ คราะห์ โปรแกรม ไขห้ วดั ใหญ/่ COVID-19 และประเมินสถานการณ์เพื่อวาง ตรวจสอบ แผนการปอ้ งกันควบคุมโรค เหตกุ ารณ์กา อยา่ งเหมาะสม และทันเวลา ระบาด ของกอง ระบาดวทิ ยา มาตรการที่ 2 ติดตาม รอ้ ยละ 80 ของหนว่ ยงานท่ี ตดิ ตามจากรายงาน ✓✓ สถานการณ์ และกำกบั เก่ียวขอ้ งมีการนำข้อมูลไป รายสปั ดาห์ มาตรการควบคมุ โรคใน วเิ คราะหแ์ ละประเมนิ พื้นท่ี สถานการณ์เพื่อวางแผนการ ป้องกันควบคุมโรค มาตรการท่ี 3 ส่งเสรมิ ร้อยละ 80 ของประชาชนมี ติดตามจากเอกสาร ✓✓ ใหป้ ระชาชนมี พฤติกรรมในการป้องกนั ตนเอง แบบสอบถาม พฤติกรรมการปอ้ งกนั ที่ถูกตอ้ ง และเหมาะสม ตนเอง และเข้าถึงวัคซนี ประชากรกลุ่มเปา้ หมายไดร้ ับ วคั ซีนตามกำหนด 7. ผู้รบั ผดิ ชอบแผนงาน (Project Manager) ตำแหนง่ นกั วชิ าการสาธารณสุขชำนาญการ นางมนัญญา ประเสรฐิ สุข โทร. 02-590-3191 E-mail : [email protected] 98

แผนงาน พนื้ ทแี่ ละกลุม เปา หมาย ควบคมุ โรคตดิ ตอ‹ ทางอาหารและน�ำ เปา‡ หมาย ลดจำนวนผูปวยดว ยโรคอาหารเปนพิษในจังหวดั เสีย่ ง ตวั ชว�้ ดั Outcome รอยละ 80 ของจงั หวัดเส่ียงท่ขี ับเคลอ่ื นงานเฝา ระวัง ปองกนั ควบคุม (Goals) (KPI) โรคตดิ ตอ ทางอาหารและนำ้ มีจำนวนผปู ว ยดว ยโรคอาหารเปนพษิ ลดลง สถานการณ จากปท ผ่ี านมา (Gap) มาตรการ มหี นว ยงานเครอื ขา ยทเ่ี กย่ี วขอ งหลายภาคสว น ตง้ั แตต น นำ้ จนถงึ ปลายนำ้ ทำใหก ารขบั เคลอ่ื นงานบางสว นซำ้ ซอ นกนั ขาดการเชอ่ื มโยงขอ มลู และบรู ณาการงาน ทง้ั ทม่ี พี น้ื ทห่ี รอื กลมุ เปา หมายเดยี วกนั และกรมควบคมุ โรคเปน หนว ยงานปลายนำ้ เมอ่ื เกดิ โรค ขอ มลู จากการสอบสวนโรคไมช ดั เจน ทำใหย ากตอ การวเิ คราะหป จ จยั เสย่ี งหรอื สาเหตุ รวมถงึ การสอ่ื สารความเสย่ี งโรคตดิ ตอ ทางอาหารและนำ้ กจิ กรรม ขาดการประเมินการรับรู ความเขา ใจของประชาชนหรือกลุมเปาหมาย และขาดทักษะความเชย่ี วชาญบางเรอื่ ง โดยเฉพาะเหด็ พิษ หลกั หนวยงานระดับนโยบาย สวนกลาง และ สคร. หนว ยงานระดับพน้ื ท่ี (จังหวัด-ตำบล) พฒั นาเครือขาย พฒั นาวชิ าการ เพอ่ื การปอ งกนั เกสารริมจสดั รกาางรคภวาาวมะเขฉมุกเแฉขิน็ง พัฒนาเครือขาย พฒั นาวชิ าการ เพอ่ื การปอ งกนั เกสารรมิ จสดั รกา างรคภวาาวมะเขฉมกุ เแฉขนิ ็ง และระบบบรหิ ารจัดการ โรคตดิ ตอ ทางอาหารและนำ้ และระบบบริหารจัดการ โรคตดิ ตอ ทางอาหารและนำ้ 99 1. พัฒนานโยบาย มาตรการ 1. พัฒนาวชิ าการ นวัตกรรม 1. จดั ทำคมู อื แนวทาง 1. แลกเปล่ยี นขอ มลู วเิ คราะห 1. การสรา งพนื้ ที่ตน แบบ 1. กรณเี กดิ การระบาด สามารถ และบูรณาการแผนงาน/ โรคติดตอทางอาหารและ แผนปฏิบตั กิ ารตอบโต ชี้เปา รว มกับหนวยงาน 2. ใหความรู ประชาสมั พันธ ดำเนนิ การตอบโตและ โครงการ เพื่อการเฝา ระวงั น้ำ เชน ศกึ ษาวิจยั ระบบ ภาวะฉุกเฉิน ทเ่ี กย่ี วขอ ง การปองกันโรคตดิ ตอ ควบคุมโรคโดยเรว็ ปองกันโรคตดิ ตอทาง ขอ มูล แนวทาง มาตรการ ทางอาหารและน้ำแก 2. สอ่ื สารความเสย่ี ง แจง เตอื น อาหารและน้ำ 2. การประเมนิ ความเสี่ยง 2. ประสานแผนและบูรณาการ เครอื ขา ยเปา หมาย ประชาชนในจงั หวดั 2. สนับสนนุ ขอ มูลวชิ าการ และพยากรณโรค ขบั เคลอ่ื นงานในระดบั พน้ื ที่ (หากจำเปน ) 2. พัฒนาศักยภาพบคุ ลากร นวัตกรรม เครือขาย 3. พัฒนาศักยภาพบคุ ลากร เครือขายในพ้นื ท่ี 3. ผลกั ดนั การเช่ือมโยงระบบ ขอ มลู รหว‹ มนดว‹ ำยเนงนิ ากนาร กรมอนามัย, สป, อย, กรมวมิ ยฯ, กรมประมง, กรมปศุสตั ว, กระทรวงเกษตรฯ, ศนู ยอ นามัย, ศนู ยวิทยฯ, สสอ., รพ./รพ.สต., อปท., สพป./สพม./สพฐ., ปศุสตั วจงั หวัด, Quick กระทรวงอุตสาหกรรม, กระทรวงพาณิชย, มหาวิทยาลยั , สมาคมและองคก รเอกชน เกษตรจงั หวัด, แกนนำชุมชน, อสม., เอกชน Win 3 เดือน 6 เดอื น 9 เดอื น 12 เดือน จงั หวัดเสย่ี ง มีการประสานความรวมมือ รอยละ 30 ของจังหวัดเส่ียง มกี ารขับเคลอ่ื น รอ ยละ 70 ของจังหวัดเสยี่ ง มีการขบั เคลอื่ น รอ ยละ 100 ของจงั หวัดเสย่ี ง มีการขบั เคลื่อน บรู ณาการแผนดำเนินงานในพนื้ ที่ งานเฝาระวงั ปอ งกัน ควบคุมโรคตดิ ตอ ทาง งานเฝาระวัง ปอ งกัน ควบคมุ โรคตดิ ตอ ทาง งานเฝา ระวัง ปอ งกัน ควบคุมโรคตดิ ตอ ทาง อาหารและนำ้ อาหารและน้ำ อาหารและน้ำ แผนงานควบคุมโรคติดตอ่ ทางอาหารและนำ้�

กลุ่มโรค ิตด ่ตอ (Communicable Diseases: CDs) แผนงานควบคมุ โรคตดิ ต่อทางอาหารและนำ้ 1. สถานการณ์ (Situation) โรคติดต่อทางอาหารและน้ำ เป็นปัญหาสาธารณสุขที่พบผู้ป่วยได้ตลอดทั้งปีด้วยโรคอุจจาระ ร่วงเฉียบพลัน อหิวาตกโรค ไวรัสตับอักเสบชนิดเอ และโรคอาหารเป็นพิษ ทั้งจากเชื้อไวรัส แบคทีเรีย สารพิษ และพชื พิษ เชน่ ไวรัสโรต้า โบทูลซิ ึม เห็ดพษิ ผปู้ ่วยจะมีอาการไข้ ปวดท้อง คล่ืนไส้ อาเจยี น ถา่ ยเหลว/ถ่ายเป็นน้ำ หากมีอาการรุนแรงจากการขาดน้ำ จะทำให้เกิดภาวะช็อก ไตวายและเสียชีวิตได้ ผู้ป่วยสามารถแพร่เชื้อไปสู่ ผู้อื่นได้ผ่านทางอุจจาระ ทั้งนี้โรคอาหารเป็นพิษ ถือเป็นปัญหาโรคติดต่อทางอาหารและน้ำที่สำคัญ เนื่องจาก มักเกิดเหตุการณ์ระบาดเป็นกลุ่มก้อนจากการรับประทานอาหารและน้ำร่วมกัน เช่น การประชุม งานกีฬา ทัศนศึกษา งานเลี้ยงสังสรรค์ต่างๆ หากอาหาร น้ำ และน้ำแข็งปนเปื้อนหรือไม่มีคุณภาพ การปรุงประกอบ อาหารขาดสุขลักษณะ การสขุ าภบิ าลและพฤติกรรมการบริโภคไม่ถูกหลักอนามัย ด้วยเหตเุ หล่าน้ี จึงทำให้เกิด การแพร่กระจายเชื้อโรค ระบาดเป็นวงกว้าง และมีผู้ป่วยจำนวนมากในแต่ละเหตุการณ์ ดังเช่น ปี 2560 เกิดอาหารเป็นพิษในเรือนจำ มีผู้ป่วย 185 ราย พบว่า มีการปนเปื้อนเชื้อในวัตถุดิบ (ไข่ต้ม) ปี 2561 เกดิ อาหารเปน็ พิษในเรือนจำ มผี ู้ป่วย 598 ราย พบวา่ รบั ประทานอาหารเสีย่ ง คอื ลาบดิบ ปี 2562 เกดิ อาหาร เป็นพิษในวัด มีผู้ป่วย 81 ราย พบว่า รับประทานอาหารประเภทยำ กะทิ น้ำผลไม้ รวมถึงอาหารที่มีคนมา ถวาย ซึ่งอาจเสื่อมสภาพได้ หรือในปี 2563 เกิดอาหารเป็นพิษในชุมชน มีผู้ป่วย 79 ราย พบว่า รับประทาน อาหารเส่ยี ง คือ ลาบควายดบิ (ข้อมลู จากโปรแกรมตรวจสอบข่าวการระบาด กองระบาดวทิ ยา) จากข้อมูลระบบเฝ้าระวังโรค (รง 506) ปี 2559-2563 พบอัตราป่วยด้วยโรคอาหารเป็นพิษ ต่อแสนประชากรมแี นวโนม้ ลดลงเลก็ น้อย จาก 211.83 เปน็ 133.96 (ภาพที่ 1) ขอ้ มลู จากโปรแกรมตรวจสอบ ข่าวการระบาด สำนักระบาดวิทยา พบว่า ส่วนใหญเ่ กดิ เหตกุ ารณ์การระบาดในสถานศึกษา ที่พัก (มักเกิดจาก การกินเห็ดพิษ) ชุมชน สถานประกอบการ และเรือนจำ (ภาพที่ 2) ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรค คือ การบริโภค พืชพิษ/สัตว์พิษ/สารพิษ การรับประทานอาหารร่วมกันแต่ไม่ทราบสาเหตุ บริโภคอาหารเมนูเสี่ยง อาหารค้างมื้อ/ ปรุงประกอบไว้นานเกิน 2 ชม. นำ้ ด่มื /นำ้ แข็ง ไม่สะอาด ขาดการสุขาภิบาลท่ีดี (มกั พบเช้ือในภาชนะอุปกรณ์/ มือผู้สัมผัสอาหาร) ความสดสะอาดของวัตถุดิบ (พบเชื้อในวัตถุดิบ) ไม่เก็บรักษาคุณภาพวัตถุดิบ/อาหาร อยา่ งเหมาะสมและบรโิ ภคอาหารดบิ ตามลำดับ (ภาพท่ี 3) จากขอ้ มูลที่กล่าวมา พบว่า ปัจจยั เสยี่ งต่อการเกิดโรค สามารถเกิดได้ตลอดห่วงโซ่อาหาร ทั้งจากอาหารและน้ำที่ไม่ปลอดภัย การปรุงประกอบอาหารที่ไม่ถูก สขุ ลกั ษณะ และพฤติกรรมการบริโภค การดำเนินงานของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับอาหารและน้ำตลอดห่วงโซ่อาหาร ตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ จนถึงปลายน้ำ จึงควรประสานความร่วมมือการดำเนินงาน เชื่อมโยงข้อมูล แผนงานและมาตรการ ปฏิบัติตามบทบาทหน้าที่ของหน่วยงาน เพื่อให้การดำเนินงานสอดคล้องกัน มีกิจกรรมดำเนินงานที่ก่อให้เกิด การบูรณาการ งานของหน่วยงานทุกภาคส่วนเข้าด้วยกัน เพื่อให้เกิดการปฏิบัติงานเฝ้าระวัง ป้องกัน ควบคุม โรคติดตอ่ ทางอาหารและน้ำอยา่ งมปี ระสิทธิภาพ 100

อตั ราป่วยโรคอาหารเป็นพษิ ต่อแสนประชากร ปี 2559-2563 แผนงานควบ ุคมโรค ิตด ่ตอทางอาหารและ ้น�ำ 250 211.83 200 167.11 182.14 166.55 150 133.96 100 50 0 2559 2560 2561 2562 2563 ภาพท่ี 1 อัตราปว่ ยโรคอาหารเปน็ พษิ ตอ่ แสนประชากร ปี 2559-2563 ภาพที่ 2 จำนวนการเกิดเหตุการณ์ระบาดของโรคอาหารเปน็ พิษใน Setting ตา่ งๆ ปี 2559-2563 ภาพท่ี 3 ปัจจยั เส่ียงต่อการเกดิ โรคอาหารเป็นพษิ ปี 2559-2563 101

กลุ่มโรค ิตด ่ตอ (Communicable Diseases: CDs) 2. พืน้ ทเ่ี ปา้ หมาย/กลมุ่ เป้าหมาย (Target) เกณฑ์จังหวดั เสย่ี ง คือ จงั หวัดท่ีมีอัตราปว่ ยต่อแสนประชากรด้วย โรคอาหารเปน็ พษิ สงู กวา่ อตั ราป่วยของประเทศ ในปนี นั้ ๆ 5 ปีตดิ ต่อกนั ตงั้ แต่ ปี 2559-2563 ตารางที่ 1 แสดงจังหวัดเสีย่ งของโรคอาหารเปน็ พิษ (ใช้ดำเนินการปี 2565) เขต จงั หวัดเสย่ี ง สำนกั งานป้องกนั ควบคุมโรคที่ 1 จงั หวัดเชียงใหม่ เชยี งใหม่ เชียงราย ลำปาง ลำพนู แมฮ่ ่องสอน พะเยา แพร่ สำนกั งานปอ้ งกันควบคมุ โรคที่ 2 จงั หวดั พษิ ณโุ ลก พษิ ณุโลก สำนกั งานปอ้ งกนั ควบคุมโรคที่ 3 จังหวัดนครสวรรค์ - สำนักงานป้องกันควบคมุ โรคท่ี 4 จังหวดั สระบุรี - สำนักงานปอ้ งกนั ควบคุมโรคที่ 5 จงั หวัดราชบรุ ี ประจวบครี ีขันธ์ สำนักงานปอ้ งกันควบคมุ โรคท่ี 6 จังหวัดชลบุรี จนั ทบรุ ี ปราจนี บรุ ี ตราด สำนักงานปอ้ งกันควบคุมโรคที่ 7 จงั หวัดขอนแกน่ ขอนแกน่ มหาสารคาม ร้อยเอด็ สำนักงานปอ้ งกนั ควบคุมโรคที่ 8 จงั หวดั อดุ รธานี หนองคาย สำนกั งานป้องกนั ควบคมุ โรคที่ 9 จังหวัดนครราชสีมา บุรีรัมย์ สรุ นิ ทร์ สำนักงานป้องกันควบคมุ โรคที่ 10 จงั หวัดอบุ ลราชธานี อุบลราชธานี อำนาจเจรญิ มกุ ดาหาร ศรีสะเกษ สำนกั งานป้องกันควบคุมโรคที่ 11 จังหวัดนครศรธี รรมราช - สำนกั งานป้องกนั ควบคมุ โรคที่ 12 จงั หวดั สงขลา - ขอ้ มลู ณ วันท่ี 31 พฤษภาคม 2564 102

3. เปา้ หมายและตัวช้ีวัด (Goals) เปา้ หมาย มาตรการ ค่าเป้าหมาย/ผลการดำเนนิ งาน ปีงบประมาณ พ.ศ. ตัวชว้ี ัดเปา้ หมาย Baseline 2561 2562 2563 2564 2565 2560 แผนงานควบ ุคมโรค ิตด ่ตอทางอาหารและ ้น�ำ เป้าหมายที่ 1 : ลดจำนวนผูป้ ่วยด้วยโรคอาหารเป็นพษิ ในจังหวดั เส่ยี ง ตัวชี้วดั 1 : รอ้ ยละของจังหวัดเส่ยี ง ทมี่ ี - รอ้ ยละ รอ้ ยละ รอ้ ยละ ร้อยละ การขับเคลื่อนงานเฝ้าระวัง ปอ้ งกนั 50 70 90 100 โรคตดิ ต่อทางอาหาร และน้ำ (เรม่ิ ปี 2562) - รอ้ ยละ ร้อยละ 52 41 ตัวช้วี ัด 2 : รอ้ ยละของจงั หวัดเสย่ี ง ท่ีมี - รอ้ ยละ ร้อยละ รอ้ ยละ รอ้ ยละ การขบั เคล่ือนงานเฝา้ ระวัง ป้องกนั ควบคุม 10 20 70 80 โรคตดิ ต่อทางอาหารและน้ำ มจี ำนวนผูป้ ่วย - รอ้ ยละ ร้อยละ ด้วยโรคอาหารเป็นพิษลดลงจากปที ผี่ า่ นมา 92 100 (เรม่ิ ปี 2562) 103

กลมุ่ โรคติดต่อ (Communicable Diseases: CDs) 4. มาตรการและกิจกรรมสำคญั (Strategy and Intervention) มาตรการและกจิ กรรมสำคญั หนว่ ยงานดำเนนิ การ (Service Provider) (Strategy and Intervention) สว่ นกลาง สคร. สสจ. PCC มาตรการท่ี 1 พัฒนาเครือขา่ ยและระบบบรหิ ารจดั การ 1.1 พฒั นาเครอื ขา่ ย 1. พฒั นาความรว่ มมือและ 1. ประสานความรว่ มมอื และ 1. ประสานความรว่ มมอื เครอื ขา่ ย 1. พัฒนาศักยภาพเครือขา่ ยการ ศกั ยภาพบคุ ลากรเครอื ข่ายใน บูรณาการแผนดำเนินงานกับ และบูรณาการดำเนนิ งานในพน้ื ท่ี ดำเนนิ งานปอ้ งกันโรคติดตอ่ ทาง การดำเนินงาน เฝ้าระวงั ป้องกัน เครือขา่ ย เช่น ศูนย์อนามยั สสจ. 2. ขบั เคลื่อนงานเฝา้ ระวงั อาหารและนำ้ ในพืน้ ที่ เช่น อสม. และควบคมุ โรคตดิ ต่อทางอาหาร 2. พัฒนาและผลักดันให้เกดิ ปอ้ งกันโรคติดต่อทางอาหารและ กสค. ผนู้ ำชมุ ชน อย.น้อย อสร. และนำ้ กลไก/รูปแบบการขับเคลือ่ นงาน น้ำอยา่ งบรู ณาการร่วมกับ ยสร. 2. เยี่ยมเสรมิ พลังและ เฝา้ ระวัง ปอ้ งกันโรคติดตอ่ ทาง เครือขา่ ยในพ้ืนท่ี เช่น 2. ประสานความรว่ มมือเครือข่าย ประเมนิ ผลการขบั เคลือ่ นงาน อาหารและนำ้ ร่วมกับเครือข่าย คณะกรรมการพฒั นาคณุ ภาพ และบรู ณาการดำเนินงานในพ้ืนท่ี ของเครือขา่ ย เชน่ คณะกรรมการโรคติดต่อ ชีวติ ระดบั พ้ืนท่ี คณะกรรมการ 3. ขับเคล่อื นการดำเนินงานเฝ้า จังหวัด คณะกรรมการอาหาร โรคตดิ ต่อจงั หวัด คณะกรรมการ ระวงั ป้องกัน โรคตดิ ต่อทาง ปลอดภัย อาหารปลอดภัยจังหวดั /อำเภอ อาหารและนำ้ รว่ มกบั เครอื ขา่ ย 104 3. พัฒนาศักยภาพบคุ ลากร สภาผูน้ ำชมุ ชน ฯ ในพ้ืนที่ เช่น อปท. เครอื ขา่ ยดำเนนิ งานเฝา้ ระวงั 3. พัฒนาศกั ยภาพบคุ ลากรเพือ่ ป้องกนั และควบคมุ โรคตดิ ต่อ การป้องกันโรคตดิ ต่อทางอาหาร ทางอาหารและน้ำ และนำ้ เชน่ สสอ. รพ.สต. ครู อปท. ผู้ประกอบการ 1.2 พฒั นาระบบบรหิ ารจดั การ 1. จดั ทำฐานขอ้ มลู วเิ คราะห์ 1. ถา่ ยทอด ช้ีแจงแผนการ 1. วิเคราะหส์ ถานการณ์ปัญหา 1. ประเมินผลการดำเนนิ งานใน สถานการณ์ปญั หา ประเมิน ดำเนนิ งานแก่เครือข่าย เชน่ ในพืน้ ที่ พืน้ ที่ ความเสย่ี ง และประสานความ สสจ. คปสข. 2. จัดทำแผนงาน โครงการ เพ่ือ ร่วมมอื กบั หนว่ ยงานที่เกี่ยวข้อง 2. วเิ คราะห์สถานการณ์ปญั หา เฝา้ ระวัง ปอ้ งกนั โรคตดิ ต่อทาง 2. พฒั นานโยบาย และบรู ณา รว่ มกับ จังหวดั และเครือขา่ ย อาหารและน้ำ การแผนงาน/โครงการ เพอื่ การ 3. ประเมนิ ผลการขบั เคล่ือนงาน 3. ติดตามประเมินผลการ เฝา้ ระวงั ป้องกันโรคตดิ ตอ่ ทาง ของเครือขา่ ยในพนื้ ที่ เพื่อ ดำเนนิ งานตามแผนงาน อาหารและนำ้ ในระดับกรม พฒั นาการดำเนนิ งานปตี ่อไป โครงการเฝ้าระวงั ป้องกัน โรคตดิ ต่อทางอาหารและน้ำ

มาตรการและกจิ กรรมสำคัญ หนว่ ยงานดำเนินการ (Service Provider) (Strategy and Intervention) ส่วนกลาง สคร. สสจ. PCC มาตรการที่ 2 พัฒนาวิชาการ เพ่ือการป้องกนั โรคตดิ ตอ่ ทางอาหารและนำ้ 1. จดั ทำแนวทางการดำเนนิ งาน 2.1 พัฒนาวิชาการ 1. ศกึ ษาวจิ ยั จดั ทำคมู่ อื /แนวทาง 1. ศึกษาวจิ ัย จดั ทำคมู่ ือ/แนวทาง 1. จดั ทำแนวทางการดำเนินงาน ตามสถานการณ์ และปญั หาใน มาตรการดา้ นการป้องกัน ดา้ นการป้องกันโรคตดิ ต่อทาง ตามสถานการณ์ และปญั หาใน พ้นื ท่ี โรคตดิ ต่อทางอาหารและน้ำ อาหารและน้ำ พื้นท่ี 1. ประชาสัมพนั ธ์มาตรการ “สุก 2.2 สง่ เสริมข้อมลู วชิ าการ 1. สนับสนุนข้อมลู วิชาการ คู่มือ 1. สนบั สนุนข้อมูลวชิ าการ 1. รณรงค์ ประชาสัมพันธ์ รอ้ น สะอาด” และใหค้ วามรเู้ พื่อ มาตรการ ส่ือ แนวทาง มาตรการเพ่ือการ แนวทาง และมาตรการเพื่อการ มาตรการ “สุก รอ้ น สะอาด” การป้องกันโรคตดิ ต่อทางอาหาร ปอ้ งกนั โรคติดตอ่ ทางอาหาร ปอ้ งกนั โรคตดิ ตอ่ ทางอาหารและ และแนวทางการปอ้ งกนั และน้ำในพ้ืนท่ี เช่น โรงเรยี น และนำ้ น้ำ แก่เครอื ขา่ ยในพืน้ ที่ เช่น โรคตดิ ตอ่ ทางอาหารและน้ำ ชุมชน วดั สสจ. อปท. โรงเรยี น สถาน ให้กับเครือข่ายดำเนินงาน เชน่ ประกอบการ รพ. สสอ. รพ.สต. และ 1. ประสานหนว่ ยงานทเ่ี กยี่ วข้อง ประชาชนหรอื กลมุ่ เป้าหมาย ปฏิบตั ิการสอบสวนโรค เชน่ โรงเรยี น (โดยเฉพาะในช่วง ดำเนินการตอบโตแ้ ละควบคุม กอ่ นเปดิ เรยี น ชว่ งการเขา้ คา่ ย) โดยเรว็ 105 ชุมชน (ก่อนเทศกาลท่องเทย่ี ว มาตรการท่ี 3 เสริมสร้างความเข้มแขง็ การจัดการภาวะฉกุ เฉิน หรืองานประเพณีตา่ งๆ) 3.1 พัฒนาแผน/ 1. จดั ทำค่มู อื แนวทาง 1. พฒั นาระบบการแจ้งเตอื น 1. พฒั นาระบบการแจ้งเตอื น การจัดการในภาวะฉกุ เฉนิ แผนปฏิบัตกิ ารตอบโต้ภาวะ 2. จดั ทำแนวทาง แผนปฏบิ ตั ิ ของจังหวดั ฉกุ เฉนิ การในภาวะฉุกเฉนิ 2. ปฏิบตั กิ ารสอบสวนโรค 2. พยากรณโ์ รคและประเมนิ ดำเนนิ การตอบโตแ้ ละควบคมุ ความเสย่ี ง โดยเร็ว 3. แจ้งเตือนประชาชน (หาก จำเป็น) แผนงานควบคุมโรคตดิ ต่อทางอาหารและนำ�้

กลุม่ โรคตดิ ตอ่ (Communicable Diseases: CDs) 5. มาตรการ โครงการ และกิจกรรมหลัก (Strategy/Intervention Project and Activity) มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผูร้ ับผิดชอบ วงเงิน (ลา้ นบาท) แหลง่ เงิน เป้าหมาย ตัวชว้ี ัด และกจิ กรรมหลกั หลกั / รวม ร่วม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 มาตรการที่ 1 พัฒนาเครือขา่ ยและระบบบรหิ ารจัดการ หลกั : งาน 1.2 3 1.3 0.6 3.7 9.8 - จังหวัด 1. ร้อยละ 100 1.1 พฒั นาเครอื ขา่ ยและระบบบรหิ ารจัดการ โรคตดิ ต่อ งบประมาณ เสี่ยงมกี าร ของจังหวัดเสยี่ งมี โครงการที่ 1 โครงการ √ √ √ √ √ ทางอาหาร กรมฯ ขับเคลือ่ น การขับเคลอื่ นงาน พัฒนาและสนับสนุน และน้ำ งานเฝ้า เฝา้ ระวัง ปอ้ งกัน การดำเนินงานเฝา้ ระวงั ระดับ ระวงั ควบคมุ โรคตดิ ตอ่ ป้องกนั และควบคุม ส่วนกลาง ป้องกนั ทางอาหารและนำ้ โรคตดิ ต่อทางอาหาร (กอง และ 2. รอ้ ยละ 80 ของ และน้ำ โรคตดิ ตอ่ ทว่ั ไป) 106 รว่ ม : สคร./ ควบคมุ จงั หวัดเสีย่ งท่ีมี สสจ./สสอ./ รพ.สต./ โรคตดิ ตอ่ การขับเคลือ่ นงาน อปท./ ทาง เฝ้าระวงั ปอ้ งกัน โรงเรียน/ อาหาร ควบคุมโรคตดิ ตอ่ เอกชน และนำ้ ทางอาหารและนำ้ มีจำนวนผู้ป่วยดว้ ย โรคอาหารเป็นพษิ ลดลงจากปีที่ผา่ น มา กิจกรรมหลกั ท่ี 1.1 √√√√√ หลกั : งาน 0.35 0.3 0.3 0.035 0.3 1.285 - มกี าร ปลี ะอยา่ งนอ้ ย 1 ประชุมพัฒนาความ โรคตดิ ต่อ งบประมาณ ประชมุ คร้งั ร่วมมือเครอื ข่าย และ ทางอาหาร กรมฯ พัฒนา บูรณาการขับเคลื่อน และน้ำ ความ งาน รว่ มมอื

มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผรู้ บั ผดิ ชอบ วงเงนิ (ลา้ นบาท) รวม แหลง่ เงนิ เปา้ หมาย ตัวชี้วัด และกจิ กรรมหลกั หลัก/ ร่วม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 เฝา้ ระวัง ป้องกัน และ ระดับ เครือขา่ ยฯ ควบคมุ โรคตดิ ตอ่ ทาง สว่ นกลาง สคร. 1-12 อาหารและนำ้ (กอง โรคตดิ ต่อ ท่วั ไป) และ ระดับพื้นท่ี (สคร.) รว่ ม : สสจ. /สสอ./รพ. สต./อปท./ 107 โรงเรยี น/ กจิ กรรมหลกั ที่ 1.2 เอกชน - √ - - - หลกั : งาน - 0.9 - - - 0.9 - การจดั การจัดสมั มนา สมั มนาวิชาการ การ โรคตดิ ต่อ งบประมาณ สมั มนาฯ วิชาการ จำนวน 1 จดั การโรคตดิ ต่อทาง ทางอาหาร กรมฯ 1 ครัง้ ครั้ง อาหารและน้ำ และนำ้ ระดบั สว่ นกลาง (กอง โรคตดิ ต่อ ทั่วไป) รว่ ม : สคร 1-12, สสจ. แผนงานควบคุมโรคติดตอ่ ทางอาหารและน้�ำ

กลุ่มโรคตดิ ต่อ (Communicable Diseases: CDs) มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผ้รู บั ผดิ ชอบ วงเงนิ (ล้านบาท) รวม แหลง่ เงนิ เป้าหมาย ตัวชว้ี ัด และกจิ กรรมหลัก หลกั / ร่วม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 กิจกรรมหลกั ท่ี 1.3 - - - √ √ หลกั : งาน - - - 0.485 0.6 1.085 - ได้ ไดร้ ูปแบบ/กลไก พฒั นาระบบ/รูปแบบ/ โรคตดิ ตอ่ งบประมาณ รูปแบบ/ การขับเคลอ่ื นงาน กลไกการขับเคลอ่ื นงาน ทางอาหาร กรมฯ กลไกการ 1 รปู แบบ/ระบบ และน้ำ ขบั เคล่ือน ระดบั งาน ส่วนกลาง (กอง โรคตดิ ต่อ ทัว่ ไป) และ ระดับพ้ืนที่ 108 (สคร.) ร่วม : สสจ. /สสอ./รพ. สต./อปท./ โรงเรียน กิจกรรมหลกั ที่ 1.4 √ √ - - √ หลกั : งาน 0.5 0.15 - - 0.3 0.95 - มกี าร มีการตดิ ตาม ประเมินผลการ โรคตดิ ตอ่ งบประมาณ ตดิ ตาม ประเมินผล ดำเนินงานโรคตดิ ต่อ ทางอาหาร กรมฯ ประเมิน อยา่ งน้อย 2 ครั้ง ทางอาหารและนำ้ และน้ำ และ ระดับพื้นที่ พฒั นาการ (สคร.) ดำเนินงาน รว่ ม : สสจ./ สสอ./รพ. สต./อปท./ โรงเรียน

มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผรู้ ับผิดชอบ วงเงนิ (ลา้ นบาท) รวม แหลง่ เงิน เปา้ หมาย ตัวชีว้ ัด และกจิ กรรมหลัก หลกั / ร่วม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 มาตรการท่ี 2 พัฒนาวิชาการ เพื่อการปอ้ งกันโรคติดต่อทางอาหารและนำ้ กจิ กรรมหลกั ที่ 2.1 √ √ √ √ √ หลกั : งาน 0.25 0.3 0.5 0.08 0.9 2.03 - ส่วนกลาง มีผลงานวชิ าการ พัฒนาวชิ าการเพอื่ การ โรคตดิ ต่อ งบประมาณ มกี าร อย่างนอ้ ย ปีละ 1 ปอ้ งกันโรคติดตอ่ ทาง ทางอาหาร กรมฯ ศกึ ษาวจิ ัย เร่อื ง อาหารและนำ้ และนำ้ เพ่อื พฒั นา ระดบั งานฯ ส่วนกลาง (กอง โรคตดิ ต่อ ท่วั ไป) และ 109 ระดับพนื้ ที่ (สคร.) ร่วม : กรม อนามัย/ สป./อย./ กรมวิทยฯ์ / กรมแพทย/์ หนว่ ยงาน อน่ื ๆ เชน่ มหาวทิ ยาลยั สสส. กิจกรรมหลกั ท่ี 2.2 - - √ - - หลกั : งาน - - 0.5 - - 0.5 - จดั ทำ สื่อ/คู่มือ/แนวทาง จดั ทำคู่มือ/แนวทาง/สอ่ื โรคตดิ ต่อ งบประมาณ คูม่ อื / อยา่ งน้อย 1 เรือ่ ง สนบั สนนุ การ ทางอาหาร กรมฯ แนวทาง/ ดำเนนิ งานปอ้ งกนั และนำ้ สอื่ แผนงานควบคมุ โรคติดต่อทางอาหารและนำ�้

กลมุ่ โรคติดต่อ (Communicable Diseases: CDs) มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผูร้ ับผดิ ชอบ วงเงนิ (ล้านบาท) รวม แหลง่ เงิน เปา้ หมาย ตวั ช้วี ดั และกจิ กรรมหลัก หลัก/ ร่วม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 ควบคุมโรคและภัย ระดับ สนับสนุน สขุ ภาพ ส่วนกลาง การ (กอง ดำเนนิ งาน โรคตดิ ตอ่ ป้องกัน ทวั่ ไป) ควบคุม รว่ ม : สคร./ โรคและ สสจ./ ภยั สขุ ภาพ มหาวทิ ยาลยั กิจกรรมหลกั ที่ 2.3 - √ - - - หลกั : งาน - 0.2 - - - 0.2 - ได้ สรปุ ผลการถอด ถอดบทเรียนการ โรคตดิ ตอ่ 1.15 - - งบประมาณ แผนการ บทเรียน 110 ดำเนินงาน ทางอาหาร กรมฯ พฒั นางาน และน้ำ โรคตดิ ต่อ ระดับ ทาง ส่วนกลาง อาหาร (กอง และน้ำ โรคตดิ ต่อ ทัว่ ไป) ร่วม : สคร 1-12 มาตรการที่ 3 เสริมสร้างความเข้มแขง็ การจดั การภาวะฉกุ เฉิน กจิ กรรมที่ 3.1 - √ - - √ หลกั : สคร. - 1.6 2.75 - สนับสนนุ สคร. ไดร้ บั งบ สนบั สนุนการ 1-12 งบประมาณ การ สนับสนุนการ ดำเนินงานป้องกัน รว่ ม : สสจ./ กรมฯ ดำเนนิ งาน ดำเนินงาน 12 ควบคุมโรคและภัย สสอ./รพ.สต. ของ สคร. แห่ง สุขภาพ อปท.

6. การตดิ ตามประเมนิ ผลแผนงานและมาตรการ (Monitoring and Evaluation) เป้าหมายแผนงาน ตวั ช้วี ดั และคา่ วธิ ีการตดิ ตาม กรอบระยะเวลาของการตดิ ตาม แผนงานควบ ุคมโรค ิตด ่ตอทางอาหารและ ้น�ำ และมาตรการ เปา้ หมาย ประเมินผล ประเมินผล ปี พ.ศ. เปา้ หมายท่ี 1 การลดจำนวนผูป้ ว่ ยด้วยโรคอาหารเปน็ พษิ ในจังหวัดเส่ยี ง 2561 2562 2563 2564 2565 มาตรการท่ี 1 พัฒนา รอ้ ยละจงั หวดั เสีย่ งทีม่ กี าร 1. ตดิ ตามผลการ - ✓✓✓ ✓ เครือขา่ ยและระบบ ขับเคลื่อนงานเฝา้ ระวงั ขบั เคลือ่ นงานฯ จาก บริหารจัดการ ป้องกัน ควบคมุ โรคตดิ ตอ่ รายงาน ทางอาหารและน้ำ 2. วิเคราะหก์ าร ปี 63 ร้อยละ 70 ดำเนนิ งาน ปี 64 ร้อยละ 90 3. สรุปผลรายไตรมาส ปี 65 ร้อยละ 100 รอ้ ยละของจังหวัดเสี่ยง - ✓✓✓ ✓ ทีม่ ีการขบั เคลื่อนงาน เฝา้ ระวัง ปอ้ งกัน โรคตดิ ต่อทางอาหาร และนำ้ มจี ำนวนผปู้ ว่ ย ดว้ ยโรคอาหารเปน็ พิษ ลดลง ปี 63 ร้อยละ 20 ปี 64 ร้อยละ 70 ปี 65 ร้อยละ 80 มาตรการที่ 2 พัฒนา จำนวนผลงานวิชาการ/ 1. ตดิ ตามผลการ - ✓✓ ✓ ✓ วชิ าการ เพือ่ การ นวัตกรรม/คู่มอื /แนวทาง ดำเนินงาน - ✓✓ ✓ ✓ ป้องกันโรคติดตอ่ ทาง เพอื่ การป้องกันโรคติดต่อ 2. ผลติ ภัณฑท์ จ่ี ดั ทำ อาหารและนำ้ ทางอาหารและน้ำ ปีละ ขึ้น เชน่ ส่อื คูม่ อื มาตรการท่ี 3 1 เรือ่ ง แนวทาง ระบบ เสรมิ สร้างความ หน่วยงานระดบั เขต 1. ตดิ ตามผลจาก เข้มแข็งการจัดการ มแี ผนปฏิบตั กิ ารตอบโต้ แบบรายงานผลการ ภาวะฉุกเฉนิ ภาวะฉุกเฉิน โรคตดิ ตอ่ ดำเนนิ งาน ทางอาหารและน้ำ 1 แผน 2. ข้อมลู รายงานใน ระบบ Estimate SM 3. การซอ้ มแผน 7. ผรู้ บั ผดิ ชอบแผนงาน (Project Manager) ตำแหน่ง ผู้อำนวยการกองโรคตดิ ตอ่ ทั่วไป 7.1 แพทยห์ ญิงวรยา เหลอื งอ่อน E-mail : [email protected] โทร. 02-5903160 ตำแหนง่ นักวชิ าการสาธารณสุขชำนาญการพิเศษ 7.2 นางสาวศิริวลยั ย์ มณศี รีเดช E-mail : [email protected] โทร. 02-5903187 111

กลุ่มโรคตดิ ตอ่ (Communicable Diseases: CDs) แผนงาน พนื้ ท่แี ละกลมุ เปาหมาย โรคเลปโตสไปโรสิส เปา‡ หมาย ลดอตั ราปว ยและอตั ราปวยตายดว ยโรคเลปโตสไปโรสิส ตัวชว�้ ดั Outcome Ÿ อตั ราปวยดวยโรคเลปโตสไปโรสสิ ลดลง รอ ยละ 10 จากคา มัธยฐาน (Goals) (KPI) ยอนหลัง 5 ป (2560-2564) สถานการณ Ÿ อตั ราปว ยตาย ไมเ กนิ รอ ยละ 1 (Gap) มาตรการ ขาดการวเิ คราะหส ถานการณแ ละประเมินความเสีย่ งซง่ึ นำไปสกู ารกำหนดแผนและโครงการระดบั พืน้ ท่ี / ประชาชนขาดความรูค วามตระหนักเกยี่ วกบั การปองกันจาก การเจบ็ ปวยและเสียชวี ิต ประชาชนบางสว นขาดการจดั การสงิ่ แวดลอมของท่พี กั อาศัยหรอื สถานทท่ี ำงาน / บางพ้นื ทยี่ งั พบผูปวยถูกวินจิ ฉัยเปนโรคอน่ื ในระยะแรก กจิ กรรม เน่อื งจากมคี วามคลายคลึงกบั อาการของโรคตดิ เชอ้ื อืน่ ๆ / ขาดการสอบสวนควบคมุ โรคแบบบูรณาการระหวา งหนว ยงาน เชน ภาคปศุสัตว ภาคการเกษตร ท่ีทำให หลกั ทราบสาเหตุของการตดิ เช้อื และทำการควบคุมโรคอยา งมปี ระสทิ ธิภาพ หนวยงานระดับนโยบาย สวนกลาง และ สคร. หนว ยงานระดับพนื้ ที่ (จังหวัด-ตำบล) 112 มาตรการปอ งกันโรค มาตรการเสรมิ สรา งความเขม แขง็ ของระบบ มาตรการปองกันโรค มาตรการเสรมิ สรา งความเขม แขง็ ของระบบ การวนิ จิ ฉยั โรคและดแู ลรกั ษาผปู ว ย การวนิ จิ ฉยั โรคและดแู ลรกั ษาผปู ว ย Ÿ เฝาระวงั และช้ีเปา เตอื นภยั พืน้ ทเ่ี สยี่ ง Ÿ ถา ยทอดและสงเสริมการนำแนวทาง Ÿ เฝา ระวัง ติดตามสถานการณ แลกเปลยี่ น Ÿ นำแนวทางการตรวจคัดกรองฯ Ÿ สอื่ สารความเสีย่ งเชิงรกุ ท้งั ในภาวะปกติ การตรวจคดั กรองและวินจิ ฉยั โรคแก ขอ มูล และเตือนภัยประชาชน ไปใช เพ่อื ปองกันการเสยี ชีวิต บุคลากรทางการแพทยและ Ÿ สอ่ื สารความเสี่ยงเชิงรุก และภาวะนำ้ ทว ม สาธารณสุข Ÿ กำกบั ดูแลสุขาภิบาลและสง่ิ แวดลอม Ÿ สอบสวนการระบาดแบบบูรณาการ และควบคมุ โรคตามแผนทีท่ ำรวมกนั Ÿ ผลกั ดนั การจัดทำแผนปองกนั ควบคุมโรค เลปโตสไปโรสิสระดบั จงั หวดั Ÿ รว มจดั ทำแผนปอ งกนั ควบคุมโรคฯ หนว‹ ยงาน สว นกลาง สคร. สสจ. สสอ. รพ. ปศจ. ปศอ. เกษตรจังหวดั /อำเภอ Quick 3 เดือน 6 เดือน 9 เดอื น 12 เดอื น Win Ÿ เฝา ระวงั และช้เี ปาเตือนภัยพ้นื ทีเ่ ส่ยี ง Ÿ ผลกั ดนั การจดั ทำแผนปอ งกันควบคุม Ÿ นิเทศ ติดตามการดำเนินงานตามแผน สรุปผลการดำเนินงานและเผยแพร Ÿ ส่ือสารความเสย่ี งเชิงรกุ ในพนื้ ทที่ มี่ ักเกิด โรคเลปโตสไปโรสสิ โรคเลปโตสไปโรสสิ แลกเปล่ียนแกหนวยงานทเ่ี กย่ี วขอ ง การระบาดหรอื ภาวะนำ้ ทวม Ÿ ถา ยทอด สง เสริมการนำแนวทางตรวจ Ÿ ส่อื สารความเสย่ี งเชงิ รกุ ในพืน้ ทที่ ่ีมักเกิด คัดกรองใหแ กบุคลากรทางการแพทย การระบาดหรอื ภาวะน้ำทว ม และสาธารณสุข

แผนงานโรคเลปโตสไปโรสสิ 1. สถานการณ์ (Situation) จากข้อมูลการเฝ้าระวังโรค รง.506 ระหว่างปี 2557-2563 พบจำนวนผู้ป่วยมีแนวโน้มลดลง จากจำนวน สูงสุด 3,508 รายในปี 2560 หลังจากนั้นมีแนวโน้มลดลงอย่างต่อเนื่อง จนกระทั่งปี 2563 พบผู้ปว่ ยตำ่ สุด 1,603 ราย ท้งั น้ี เน่อื งมาจากปญั หาภัยแล้งและเกดิ ฝนตกลดลงทว่ั ประเทศ ดังภาพท่ี 1 ัอตรา ่ปวย ่ตอแสนประชากร, ัอตราป่วยตาย (%) 4000 3508 150 แผนงานโรคเลปโตสไปโร ิสส 3000 2919 100 2165 2251 2151 2295 2000 51 69 1603 1000 36 35 50 24 29 21 00 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 cases deaths ภาพท่ี 1 แสดงจำนวนผู้ปว่ ยและผเู้ สยี ชวี ติ ด้วยโรคเลปโตสไปโรสสิ ในประเทศไทย ระหวา่ งปี 2557-2563 เมอ่ื พจิ ารณาอัตราป่วยและอตั ราป่วยตายด้วยโรคเลปโตสไปโรสสิ ตั้งแตป่ ี 2556-2561 พบว่า จำนวนผู้ป่วยมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นตั้งแต่ปี 2560 เป็นต้นมา ซึ่งปี 2560 อัตราป่วยมีค่าเกินมัธยฐาน 5 ปี ย้อนหลงั และอตั ราปว่ ยตายมีแนวโนม้ เพม่ิ ข้ึนเฉลี่ยอยู่ที่ 1-2% ดงั ภาพท่ี 2 อัตราปว่ ย อตั ราปว่ ยตายดว้ ยโรคเลปโตสไปโรสิส ระหวา่ งปี 2556-2563 7 6 3.47 3.3 3.51 5.31 4.42 3.12 4.83 2.37 1.57 1.97 1.2 1.35 5 4 3 2.41 1.31 2 0.94 1.07 1 0 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2556 Morbidity CFR Median MB ภาพที่ 2 แสดงอตั ราป่วยและอัตราปว่ ยตายดว้ ยโรคเลปโตสไปโรสิสในประเทศไทย ระหวา่ งปี 2556-2562 โรคเลปโตสไปโรสิสมักเกิดการระบาดในช่วงฤดูฝน (พ.ค. - ม.ค.) ของทุกปี โดยภาค ตะวันออกเฉียงเหนือ จะพบผู้ป่วยสูงช่วงเดือนมิถุนายน - กันยายน ส่วนภาคใต้จะพบผู้ป่วยสูงช่วงเดือน พฤศจิกายน - มกราคม ซง่ึ ภาคใต้เป็นภาคท่พี บอตั ราป่วยสูงสดุ รองลงมาคอื ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื โดยเขต ท่ีพบอัตราป่วยมากที่สดุ เป็นพน้ื ท่เี ขต สคร. 7 - 12 และจังหวดั ทีพ่ บอตั ราป่วยสูงสุด อยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 113

กลุ่มโรค ิตด ่ตอ (Communicable Diseases: CDs)7 จังหวดั ไดแ้ ก่ ศรีสะเกษ กาฬสินธุ์ เลย สุรนิ ทร์ มหาสารคาม ยโสธร นครราชสีมา ภาคใต้ 8 จงั หวดั ได้แก่ ระนอง พังงา นครศรีธรรมราช ตรงั ยะลา พทั ลงุ กระบ่ี สงขลา และภาคเหนือ ไดแ้ ก่ น่าน แสดงดงั ภาพ ัอตรา ่ปวยต่อแสนประชากร อัตราป่วยด้วยโรคเลปโตสไปโรสสิ จาแนกรายเขต ระหว่างปี 2559 - 2563 25 20 15 10 5 0 2559 2560 2561 2562 2563 ภาพที่ 3 แสดงอตั ราปว่ ยด้วยโรคเลปโตสไปโรสิส จำแนกรายเขต ระหวา่ งปี 2551-2561 สำหรับข้อมูลเฝ้าระวังโรค ปี 2564 ตั้งแต่วันที่ 1 ม.ค. 2563 - 11 พ.ค. 64 พบผู้ป่วย 251 ราย เสียชีวิต 3 ราย อัตราป่วย 0.38 ต่อแสนประชากร อัตราป่วยตาย 1.2% อัตราส่วนเพศชายต่อเพศหญิง 1 : 0.21 กลุ่มอายุที่พบมากที่สุด เรียงตามลำดับ คือ 45-54 ปี (19.92 %), 35-44 ปี (18.73 %), 55-64 ปี (15.94 %) อาชีพส่วนใหญ่ เป็นเกษตรร้อยละ 35.9 รับจ้างร้อยละ 28.3 นักเรียน ร้อยละ 13.9 จังหวัดที่มี อัตราปว่ ยต่อแสนประชากรสงู สดุ 5 อันดับแรก คอื ระนอง ยะลา สงขลา พังงา และพทั ลุง จากการวิเคราะห์ข้อมูลผู้เสียชีวิตด้วยโรคเลปโตสไปโรสิส ปี 2563 จำนวน 14 เหตุการณ์ ส่วนใหญม่ ีพฤติกรรมเสีย่ ง คือ ยำ่ ดนิ ท่ีช้นื แฉะโดยไมส่ วมรองเท้าป้องกัน ลยุ นำ้ ท่วมขัง ทำนา/หาปลา ลงแช่น้ำ เป็นเวลานาน ผู้เสียชวี ติ ส่วนใหญไ่ ปพบแพทยช์ า้ /ซื้อยามาทานเอง 7 ราย รองลงมา คอื มีอาการรุนแรงแต่แรก 5 ราย และแพทยว์ ินจิ ฉัยเป็นโรคอื่น 2 ราย ซึ่งอาการของโรคเลปโตสไปโรสิสในระยะแรกจะคลา้ ยกับโรคติดเช้อื อ่นื ๆ เมื่อรับประทานยาอาการอาจดีขึ้นจนกระทั่งเข้าสู่การดำเนินโรคในช่วงที่สอง ผู้ป่วยจะมีอาการรุนแรงหรือ เกดิ ภาวะแทรกซอ้ น และเสยี ชวี ติ ในทสี่ ุด จากการวิเคราะห์สถานการณ์โรคที่ผ่านมา ปัญหาของการเจ็บป่วยและเสียชีวิตจาก โรคเลปโตสไปโรสสิ มาจากสาเหตุหลายประการ ได้แก่ ประชาชนขาดความร้เู กย่ี วกับโรค (มีความรทู้ ่ีถูกต้องต่ำ กว่าร้อยละ 50) หรือขาดความตระหนักถึงการป้องกันตนเองทำให้เกิดความเจ็บป่วย มารับการรักษาช้าเมื่อมี อาการสงสัย โรคเลปโตสไปโรสิส บุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุขที่เป็นด่านแรกรับมีการตรวจคัดกรอง และวินิจฉัยโรคช้านำไปสู่การดูแลรักษาโรคที่ช้าตามมา ดังนั้น ประชาชนควรมีความรู้เกี่ยวกับโรคการป้องกัน ตนเองโดยการหลีกเลี่ยงการลงน้ำที่เป็นจุดเสี่ยง สวมรองเท้าบู๊ทเมื่อต้องย่ำดินที่ชื้นแฉะ อาบน้ำชำระร่างกาย ทันทีหลังสัมผัสน้ำเป็นเวลานาน รีบไปพบแพทย์เมื่อสงสัยว่าเป็นโรคเลปโตสไปโรสิส และแพทย์ควรมีการ วินิจฉยั โรคไดอ้ ยา่ งถูกต้องและรวดเร็ว ซ่ึงโรคเลปโตสไปโรสิสมียาปฏชิ ีวนะทส่ี ามารถเลือกใช้ไดจ้ ำเพาะเจาะจง กับโรค หากรกั ษาได้ทนั ท่วงทกี จ็ ะชว่ ยลดความเสยี่ งจากการเสียชีวิตได้ 114

2. พ้นื ท่เี ป้าหมายและกลุ่มเปา้ หมาย (Target) แผนงานโรคเลปโตสไปโร ิสส จังหวัดเสี่ยงซึ่งเป็นจังหวัดที่พบอัตราป่วยสูงสุดลำดับแรก เป็นพื้นที่เขต สคร. 7 - 12 และ จงั หวัดทพี่ บอัตราป่วยสูงสุด อยใู่ นภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ 7 จงั หวัด ได้แก่ ศรีสะเกษ กาฬสนิ ธ์ุ เลย สุรินทร์ มหาสารคาม ยโสธร นครราชสีมา ภาคใต้ 8 จังหวัด ได้แก่ ระนอง พังงา นครศรีธรรมราช ตรัง ยะลา พัทลุง กระบี่ สงขลา และภาคเหนือ ได้แก่ น่าน สำหรับกลุ่มเส่ียง พบว่า ร้อยละ 70 ของผู้ป่วยทั้งหมดเป็นกลุ่มวัย ทำงาน อายุระหวา่ ง 25 - 65 ปี ได้แก่ เกษตรกรที่ทำนา ทำสวน (สวนผลไม้ สวนยางพารา สวนปาล์ม) หาปลา ในแหล่งน้ำธรรมชาติที่มีเชื้อปนเปื้อน คนเลี้ยงสัตว์ ผู้ที่ประสบอุทกภัยหรืออาศัยอยู่ในพื้นที่น้ำท่วมขัง นกั ท่องเท่ยี วทเี่ ดินลุย/วา่ ยน้ำในจุดเส่ียง 3. เป้าหมายและตัวชี้วัด (Goals) baseline คา่ เป้าหมาย/ผลการดำเนนิ งาน ปีงบประมาณ พ.ศ. 3.1 ระดบั ประเทศ 2561 2562 2563 2564 2565 4.42 3.51 3.51 3.51 3.16 เป้าหมาย มาตรการ 1.2 คดิ เปน็ ร้อยละ 10 จากค่ามัธย ตัวช้ีวัดเปา้ หมาย ฐานย้อนหลงั 5 ปี (2560-2564) 1. อัตราปว่ ยดว้ ยโรคเลปโตสไปโรสสิ ลดลง 1.45 1.45 1 1 2. อัตราป่วยตายไมเ่ กิน 1% 115

3.2 ระดับเขต/จังหวดั เปา้ หมาย ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 มาตรการ เขต เขต เขต เขต เขต เขต เขต เขต เขต เขต เขต เขต สป. กลุ่มโรค ิตด ่ตอ (Communicable Diseases: CDs) ตวั ชวี้ ดั เปา้ หมาย 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 คม. 1. อัตราปว่ ยด้วย 3.04 1.41 0.50 0.14 0.19 0.66 4.11 1.85 2.50 10.78 8.10 8.31 0.11 โรคเลปโตสไปโร สิส ลดลงรอ้ ยละ 10 จากค่ามธั ย ฐานยอ้ นหลัง 5 ปี (2560-2564) 2. อัตราปว่ ยตาย 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ไม่เกนิ 1% 116

4. มาตรการและกจิ กรรมสำคัญ (Strategy and Intervention) มาตรการและกจิ กรรมสำคญั หนว่ ยงานดำเนนิ การ (Service Provider) (Strategy and Intervention) ส่วนกลาง สคร. สสจ. สสอ. รพ. PCC ชมุ ชน/ตำบล มาตรการท่ี 1 มาตรการป้องกันโรค 1. เฝ้าระวัง และช้ีเป้าเตือนภัย วิเคราะห์ วิเคราะห์ วิเคราะหส์ ถานการณ์ ประสานงานกบั เจา้ หนา้ ทแ่ี ละ เฝ้าระวัง ตดิ ตาม พืน้ ที่เสยี่ ง สถานการณค์ วาม สถานการณค์ วาม ความเสีย่ งและสภาพ สสจ. เพ่อื อสม. สอื่ สาร สถานการณ์น้ำ เสยี่ งภาพรวมของ เสยี่ งและสภาพ ปัญหาของพื้นที่ ชี้ แลกเปล่ียน ความเสยี่ งแก่ ท่วม และเตือน ประเทศ ช้ีเป้าเตือน ปญั หาของพื้นที่ เป้าอำเภอเส่ียงทีพ่ บ ขอ้ มลู และเฝา้ ประชาชน ภัยประชาชนกรณี ภัยพ้ืนที่ที่มอี ัตรา ระดับเขต ชเี้ ปา้ ผู้ปว่ ยจำนวนมาก ระวังโรคใน เก่ียวกับการ เกดิ โรคระบาด ป่วย/ปว่ ยตายสงู เตอื นภัยพื้นที่ทม่ี ัก และวางแผนการ ผู้ป่วย กรณเี กิด ป้องกันตนเอง หรอื ภาวะน้ำทว่ ม รวมท้งั ติดตาม เกดิ การระบาด ดำเนินงานป้องกัน โรคระบาดหรอื และอาการ สถานการณ์นำ้ ท่วม รวมทง้ั ติดตาม ภาวะน้ำท่วม สงสยั โรคเลป เผยแพร่ เพ่อื เตรียมความ สถานการณ์น้ำทว่ ม ควบคุมโรคระดบั โตสไปโรสิส ประชาสัมพันธ์แก่ พร้อมรับมือ เพื่อเตรยี มความ จงั หวัด ประชาชนผ่านหอ กระจายข่าว วทิ ยุ 117 พรอ้ มรบั มือ กรณีเกดิ เขา้ สู่ 2. ส่อื สารความเสี่ยงเชิงรุกทงั้ ใน - สำรวจความรู้ - สำรวจความรู้ - สำรวจความรู้ - ร่วมกับ สสจ. สือ่ สารความ ฤดกู าลระบาด ภาวะปกติ และภาวะน้ำทว่ ม ประชาชนเกยี่ วกับ ประชาชนรว่ มกับ ประชาชนเกย่ี วกบั สำรวจความรู้ เสยี่ งแกผ่ ู้ปว่ ย การป้องกนั โรคเลป สสจ. การปอ้ งกนั โรค ประชาชน เกีย่ วกบั การ โตสไปโรสสิ - จดั ทำส่ือ เลปโตสไปโรสสิ ใน เกย่ี วกบั การ ปอ้ งกันตนเอง - จัดทำสือ่ ต้นแบบฯ ประชาสัมพันธ์ อำเภอเส่ียง ปอ้ งกันโรค และอาการสงสัย - ส่อื สารความเสี่ยง สนบั สนุนให้ เลปโตสไปโร โรคเลปโตสไปโร - จดั ทำส่อื สิสในพื้นท่ี สิส แก่ประชาชนใน หนว่ ยงาน ประชาสมั พันธ์ ภาพรวมของ สถานพยาบาล สนบั สนนุ ให้ ประเทศกอ่ นช่วง คลินกิ ร้านขายยา หน่วยงาน ฤดฝู นและระหว่าง และสถานศกึ ษามี สถานพยาบาล ฤดฝู น การสือ่ สารความ คลินิก ร้านขายยา เสีย่ ง และสถานศกึ ษามี - จัดกจิ กรรม การสือ่ สารความ รณรงค์ส่ือสาร เส่ยี ง ความเส่ยี งใหแ้ ก่ แผนงานโรคเลปโตสไปโรสสิ

กลุ่มโรคติดต่อ (Communicable Diseases: CDs) มาตรการและกิจกรรมสำคัญ หนว่ ยงานดำเนนิ การ (Service Provider) (Strategy and Intervention) สว่ นกลาง สคร. สสจ. สสอ. รพ. PCC ชุมชน/ตำบล ประชาชนกอ่ น - จดั กจิ กรรมรณรงค์ ช่วงฤดูฝนและ สอ่ื สารความเส่ยี ง - นำแนวทาง ควบคมุ กำกบั ระหว่างฤดูฝน ใหแ้ ก่ ประชาชน การตรวจคัด ดแู ลการประกอบ กอ่ นช่วงฤดฝู น กรองและ กจิ การตลาดและ และระหวา่ งฤดูฝน วินจิ ฉัยโรคไป สถานท่ีจำหน่าย 3. การจดั การสขุ าภบิ าลและ - สสจ. รว่ มกับ สสอ. ร่วมกบั ใชใ้ น PCC อาหารใน ชมุ ชน ส่งิ แวดลอ้ มในชุมชน องค์กรปกครอง องคก์ รปกครอง ให้มีการจดั การถูก ส่วนท้องถิน่ สว่ นท้องถนิ่ หลกั สุขาภิบาล ควบคุม กำกบั ควบคมุ กำกบั ผ่านเกณฑ์ ดแู ลการประกอบ ดแู ลการประกอบ มาตรฐาน ที่ กิจการตลาด และ กจิ การตลาดและ กำหนด สถานที่จำหน่าย สถานทีจ่ ำหน่าย นำขอ้ มลู ท่ีได้รับ อาหารในพ้นื ที่ที่ อาหารใน ชมุ ชน จากจาก สสอ. รับผิดชอบ ให้มี ใหม้ ีการจัดการ สสจ. หรือ 118 การจดั การถูกหลกั ถกู หลัก โรงพยาบาล มา ประชาสมั พันธ์ สขุ าภิบาลผา่ น สุขาภิบาลผา่ น แจ้งเตือน เกณฑม์ าตรฐานท่ี เกณฑม์ าตรฐาน ประชาชนใหร้ ีบ กำหนด ทกี่ ำหนด ไปพบแพทย์เมอ่ื มาตรการที่ 2 มาตรการเสรมิ สรา้ งความเข้มแขง็ ของระบบการวินิจฉยั โรคและดูแลรักษาผ้ปู ่วยโรคเลปโตสไปโรสสิ พบอาการสงสัย 1.รูเ้ รว็ วินิจฉัยเรว็ ปอ้ งกัน - ศึกษา ค้นคว้า - ถา่ ยทอดและ - สง่ เสรมิ การนำ - ส่งเสรมิ การนำ - ส่งเสริมการนำ ผู้เสยี ชีวติ จากโรคเลปโตสไปโรสสิ เครือ่ งมือทีช่ ่วย สง่ เสริมการนำ แนวทางการตรวจ แนวทางการ แนวทางการ ในการตรวจคัด แนวทางการ คดั กรองและ ตรวจคัดกรอง ตรวจคดั กรอง กรองและ ตรวจคัดกรอง วนิ ิจฉยั โรคแก่ และ และวนิ ิจฉัยโรค วนิ ิจฉัยโรคได้ และวนิ ิจฉยั โรค บุคลากรทาง วินจิ ฉัยโรคแก่ ไปใชใ้ น รพ. อยา่ งรวดเรว็ แก่ บุคลากรทาง การแพทย์และ บุคลากรทาง - เสรมิ สรา้ ง แม่นยำ การแพทย์และ สาธารณสุขใหแ้ ก่ การแพทย์และ ความเข้มแข็ง - ถา่ ยทอดแนวทาง สาธารณสุขใหแ้ ก่ รพ. คลินิก ใน สาธารณสุข ของระบบเฝ้า การตรวจคัด สสจ. พ้นื ท่ีทีร่ บั ผิดชอบ ใหแ้ ก่ รพ. ระวงั และตรวจ กรองและ

มาตรการและกิจกรรมสำคญั สว่ นกลาง สคร. หนว่ ยงานดำเนนิ การ (Service Provider) PCC (Strategy and Intervention) - นิเทศ ติดตาม สสจ. สสอ. รพ. ชุมชน/ตำบล วนิ ิจฉัยโรคแก่ - เสรมิ สร้างความ คลินกิ ในพื้นท่ี คดั กรองผูป้ ว่ ย เมือ่ พบผู้ป่วย - ผนู้ ำชุมชนแจง้ 2. เร่งรดั การควบคุมโรคในพื้นทีร่ ะบาด บคุ ลากรทาง การนำแนว เขม้ แขง็ ของระบบ ท่ีรับผิดชอบ ในโรงพยาบาล รายแรกของ การแพทย์และ ทางการตรวจคัด เฝา้ ระวงั และตรวจ - รวบรวม หมูบ่ า้ น เตือนประชาชน สาธารณสขุ ให้แก่ กรอง และ คัดกรองผูป้ ่วยใน วเิ คราะหข์ ้อมลู ดำเนินการ ให้ ระมัดระวัง สคร. วนิ ิจฉัยผปู้ ่วยไป โรงพยาบาล ของผ้ปู ่วยและ สอบสวนหา ร้จู กั ป้องกนั - วเิ คราะห์ รวบรวม ใชใ้ นระดบั - รวบรวม วเิ คราะห์ ผู้เสยี ชวี ติ ในใน สาเหตุ และ ตนเอง หรอื ข้อมูลสถานการณ์ จงั หวัด ข้อมลู ของผู้ป่วย โรงพยาบาล แจง้ เตือน หลีกเลยี่ งการใช้ ปัจจัยเสยี่ งของการ และผเู้ สียชีวิตใน พรอ้ มท้ังคนื ประชาชนให้ แหล่งนำ้ ต้นเหตุ เกิดโรคในพ้ืนท่ี - ผลักดนั สนับสนนุ จังหวดั พรอ้ มทง้ั ขอ้ มูลให้แก่ ระมดั ระวงั - สนบั สนุนข้อมูล คืนข้อมูลใหแ้ ก่ หน่วยงานท่ี รจู้ กั ปอ้ งกัน - กำหนดแหลง่ ทางวชิ าการเพอ่ื และร่วม ชุมชนและ เก่ียวขอ้ ง ตนเอง หรือ จัดทำแผนป้องกัน ดำเนินงานกบั หนว่ ยงานท่ี ประกาศ น้ำสำหรบั เลี้ยง ควบคุมโรคเลป สสจ. ในการ เก่ยี วข้อง สตั ว์และแหล่ง โตสไปโรสสิ วเิ คราะห์ - กำกับ ติดตาม นำ้ ท่ีใชเ้ พอ่ื การ 119 - ขับเคลอ่ื นนโยบาย สถานการณ์ ประเมนิ ผลการใช้ อุปโภคบริโภค ผลักดันความ ปัจจัยเสี่ยง และ รว่ มมือของ จัดทำแผนปอ้ งกัน แนวทางการตรวจ ควบคุมโรคเลป คดั กรองฯ โตสไปโรสสิ - สสจ. ในจังหวัด - รว่ มกบั สสจ. เฝา้ ระวังจำนวน เสี่ยงผลักดัน จัดทำแผน ผปู้ ่วยในพนื้ ท่ี - สอบสวนควบคุม สนับสนนุ และรว่ ม ป้องกนั และสง่ ตอ่ ข้อมูล ดำเนินงานกับ ควบคมุ โรค กรณีพบการ โรครว่ มกบั สสจ. สสอ. ในการ เลปโตสไปโรสิ ระบาด วเิ คราะห์ สถานการณ์ ปจั จัย สระดับอำเภอ เสยี่ ง และจัดทำ ทำสอบสวน แผนปอ้ งกนั ควบคุม หาสาเหตขุ อง โรคเลปโตสไปโรสสิ การตดิ เชอ้ื กรณพี บผปู้ ว่ ย - สสจ. รว่ มกับ เป็นกลุม่ กอ้ น สสอ. และ แผนงานโรคเลปโตสไปโรสิส

กลุ่มโรคติดตอ่ (Communicable Diseases: CDs) มาตรการและกจิ กรรมสำคัญ สว่ นกลาง สคร. หน่วยงานดำเนินการ (Service Provider) PCC ชุมชน/ตำบล (Strategy and Intervention) สสจ. สสอ. รพ. หน่วยงานที่ กรณีเกดิ การ หนว่ ยงานท่ี หรือผเู้ สยี ชีวติ หลีกเลีย่ งการ ของคนในชมุ ชน เกี่ยวขอ้ งกบั การ ระบาดเป็นกลุ่ม เก่ียวขอ้ ง เช่น ปศุ เพอ่ื ป้องกนั ใช้แหล่งนำ้ กรณีพบการ ดำเนินงานปอ้ งกัน กอ้ น สัตวอ์ ำเภอ ทำ การระบาดใน ต้นเหตุ รว่ มกับ ระบาดของโรค ควบคมุ โรค สอบสวนหาสาเหตุ พ้ืนท่ี พรอ้ ม ผ้นู ำชุมชนและ อยา่ งตอ่ เนือ่ ง ของการติดเช้ือ ท้งั คืนขอ้ มูลสู่ หนว่ ยงานท่ี กรณพี บผูป้ ่วยเป็น ชุมชน เก่ียวข้อง กลุ่มก้อนหรือ ผู้เสยี ชีวติ เพื่อ ป้องกันการระบาด ในพ้ืนที่ พร้อมทัง้ คนื ข้อมูลสูช่ ุมชน 120

5. มาตรการ โครงการ และกิจกรรมหลัก (Strategy/Intervention Project and Activity) มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผรู้ ับผิด วงเงนิ (ล้านบาท) รวม แหลง่ เปา้ หมาย ตัวชว้ี ัด และกจิ กรรมหลัก ชอบ เงนิ 1. จำนวนอำเภอ 2561 หลัก/ เสย่ี งในจังหวดั 2562 ร่วม เสย่ี งมกี าร 2563 จดั ทำแผน 2564 ปอ้ งกันควบคมุ 2565 โรคเลปโต- 2561 สไปโรสสิ 2562 2. จำนวน 2563 จังหวดั เสย่ี งมี 2564 การวิเคราะห์ 2565 สถานการณ์ ความเสยี่ งและ มาตรการที่ 1 มาตรการการป้องกนั โรค ระบสุ ภาพ มาตรการการป้องกันโรค ปัญหาของ พ้ืนท่ี 121 3. จำนวน จงั หวัดเส่ียงมี การสำรวจ ความรฯู้ และ จัดกิจกรรม รณรงคอ์ ยา่ ง น้อยปลี ะ1คร้งั แผนงานโรคเลปโตสไปโรสสิ

กลุ่มโรคติดต่อ (Communicable Diseases: CDs) มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผรู้ บั ผิด วงเงนิ (ลา้ นบาท) รวม แหล่ง เป้าหมาย ตัวชว้ี ดั และกจิ กรรมหลัก ชอบ เงิน 2561 หลกั / 2562 ร่วม 2563 กอง 2564 โรคตดิ ต่อ 2565 ทั่วไป 2561 2562สรต. 2563สรต./ 2564สคร. 2565 1. เฝา้ ระวัง และช้เี ปา้ เตือนภัย พน้ื ทีเ่ ส่ยี ง ✓✓ แผนงาน/โครงการ ประชุมเชงิ ปฏบิ ัตกิ าร ถอดบทเรยี นและจดั ทำ แผนปฏบิ ัติการป้องกัน ควบคมุ โรคเลปโตสไปโรสิส - ถอดบทเรียนการ 0.4 0.4 0.8 งบ สคร. สสจ. แผนปฏบิ ตั ิ ดำเนินงานปอ้ งกนั ปกติ รพศ./รพท./รพช. การปอ้ งกัน ควบคมุ โรคเลปโตสไป ปศข./ปศจ. ควบคมุ โรค โรสสิ อปท./ เลปโตสไปสสิ - จดั ทำ flow chart ทบวงมหาวิทยาลยั ในพนื้ ที่เสีย่ ง 122 ของการแลกเปลยี่ น ขอ้ มลู และรบั ผดิ ชอบ - จัดทำแผนปฏบิ ตั ิการ ปอ้ งกันควบคุมโรคเลป โตสไปสสิ ในพื้นที่เสยี่ ง 2. สือ่ สารความเสย่ี งเชงิ รุกทง้ั ใน ภาวะปกติ และภาวะน้ำท่วม แผนงาน/โครงการสื่อสาร ✓✓✓✓ ความเสี่ยงเพ่อื ปอ้ งกนั โรคเลปโตสไปโรสสิ จดั ทำสือ่ ประชาสมั พันธ์ 0.5 0.5 1 งบ สคร. เกี่ยวกับโรคเลปโตสไปโรสสิ ปกติ รณรงคส์ อื่ สารความเส่ียง 1.4 1.4 1.4 4.2 ประชาชนกลุ่มเสี่ยง ระดับความร้ขู อง เพอ่ื ป้องกนั โรคเลปโตส (เกษตรกรและรบั จา้ ง ประชาชนก่อน- ไปโรสสิ อายุ 35-65ปี) หลังรณรงค์

มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผู้รบั ผิด วงเงิน (ลา้ นบาท) รวม แหล่ง เป้าหมาย ตัวชว้ี ดั และกจิ กรรมหลัก ชอบ เงนิ 2561 หลัก/ 2562 รว่ ม 2563 สสจ. 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 3. การจดั การสขุ าภบิ าลและ สง่ิ แวดลอ้ มในชุมชน ✓ แผนงาน/โครงการตลาด ✓ 0.3 0.6 ตลาดสดในพื้นท่ี ตลาดสดทม่ี ี เสี่ยง การพฒั นา สดน่าไป ปลอดภัยจาก ดีเดน่ โรคเลปโตสไปโรสิส ประเมินมาตรฐานของ งบ งบ งบ งบ งบ ระบบการจดั การ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สุขาภบิ าลและ สิ่งแวดลอ้ มในตลาดสด ให้ความรู้และสรา้ งความ เขา้ ใจแกผ่ ้ปู ระกอบการ มาตรการเสรมิ สรา้ ง ร้อยละของ 123 ความเขม้ แข็งของระบบ โรงพยาบาลใน จงั หวดั เสยี่ ง การวินจิ ฉัยโรคและดูแล ไดร้ ับการ รกั ษาผปู้ ่วยโรคเลปโตส ถา่ ยทอดแนว ไปโรสิส ทางการ วินิจฉัยและ 1. รเู้ ร็ว วินจิ ฉัยเร็ว ป้องกัน ผเู้ สียชวี ติ จากโรคเลปโตสไปโรสสิ ดูแลรักษา แผนงาน/โครงการ ผู้ปว่ ยโรคเลป สนบั สนนุ การตรวจคัด โตสิส กรองและวินจิ ฉยั ผู้ป่วย โรคเลปโตสไปโรสิส แผนงานโรคเลปโตสไปโรสสิ

กลุ่มโรคตดิ ตอ่ (Communicable Diseases: CDs) มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผรู้ บั ผดิ วงเงิน (ล้านบาท) รวม แหล่ง เป้าหมาย ตัวชีว้ ดั และกจิ กรรมหลัก ชอบ เงิน 2561 หลัก/ 2562 รว่ ม 2563 สรต. 2564สคร./ 2565สสจ. 2561สคร./ 2562สสจ. 2563 2564สคร./ 2565สสจ./ สรต. จดั ประชุมพัฒนาแนว ✓ 0.5 0.5 แนวทางการ ตรวจคัด ทางการตรวจคดั กรอง กรองฯ และวินจิ ฉยั โรคเลปโตส ไปโรสิส ถา่ ยทอดแนวทางการ ✓✓✓ 1.2 1.2 1.2 1.6 รพศ./รพท./รพช. จำนวน คลนิ ิกเอกชน หน่วยงานที่ ตรวจคัดกรองและ ไดถ้ า่ ยทอด วนิ ิจฉยั โรคแก่บคุ ลากร แนวทางฯ ทางการแพทย์และ สาธารณสขุ กำกับ ติดตาม ✓✓✓ 0.05 0.05 0.05 0.15 รพศ./รพท./รพช. รายงานการ คลนิ กิ เอกชน ติดตาม 124 ประเมนิ ผล การใช้แนว ทางการตรวจคดั กรองฯ ประเมนิ ผลฯ และการดำเนนิ งาน ปอ้ งกนั ควบคมุ โรค 5. เร่งรดั การควบคมุ โรคในพ้นื ที่ระบาด แผนงาน/โครงการเร่งรัด การควบคุมโรคในพืน้ ที่ ระบาด - ประชุมเชิงปฏบิ ัตกิ าร ✓✓ 0.5 0.5 1 สสอ. ปศอ. อปท. แผนป้องกนั ควบคุมโรค จัดทำแผนป้องกนั ควบคุม เลปโตสไปโร โรคเลปโตสไปโรสสิ ระดบั สสิ ระดบั อำเภอ อำเภอ

6. การติดตามประเมินผลแผนงานและมาตรการ (Monitoring and Evaluation) เป้าหมายแผนงาน ตวั ชีว้ ัด วธิ กี ารตดิ ตาม กรอบระยะเวลาของการตดิ ตาม และมาตรการ และคา่ เป้าหมาย ประเมินผล ประเมินผล ปี พ.ศ. 2561 2562 2563 2564 2565 แผนงานโรคเลปโตสไปโร ิสส มาตรการการป้องกนั โรค 1. เฝา้ ระวงั และช้เี ป้า ร้อยละ 70 ของจงั หวดั ส่วนกลาง / สคร. ✓✓ เตอื นภัย พ้ืนทีเ่ สย่ี ง** เส่ยี งมกี ารจัดทำแผน ผลักดนั ให้ สสจ. มี ปอ้ งกันควบคมุ โรคเลป แผนป้องกนั ควบคมุ โตสไปโรสสิ โรคฯ ทกุ จงั หวดั เสี่ยงมีการ สคร. รวบรวมรายงาน ✓✓✓ วิเคราะห์สถานการณ์ การวิเคราะห์ ความเสี่ยง และระบุ สถานการณ์และ สภาพปญั หาของพื้นที่ ประเมินความเสยี่ ง (16 จงั หวดั ) ของ สสจ. 2. สื่อสารความเสีย่ งเชิง ทุกจงั หวดั เส่ียง สคร./สสจ. รวบรวม ✓ ✓✓✓ รกุ ท้ังใน ภาวะปกติ และ มีการสำรวจความรฯู้ และ รายงานการสำรวจ ภาวะนำ้ ทว่ ม** จัดกจิ กรรมรณรงค์ ความรแู้ ละจัด อย่างนอ้ ยปลี ะ 1 ครง้ั กิจกรรมรณรงค์ สอื่ สารความเส่ียงฯ มาตรการเสริมสรา้ งความเขม้ แขง็ ของระบบการวนิ จิ ฉัยโรคและดแู ลรกั ษาผปู้ ว่ ยโรคเลปโตสไปโรสิส 3. ร้เู ร็ว วินจิ ฉัยเร็ว รอ้ ยละ 70 ของ รายงานการถา่ ยทอด ✓✓✓ ปอ้ งกันผู้เสยี ชวี ติ จากโรค โรงพยาบาลในจังหวดั แนวทางการตรวจคดั เลปโตสไปโรสสิ ไดร้ บั การถ่ายทอด กรองฯ แต่ละระดับ แนวทาง (สรต./สคร./สสจ.) 4. เร่งรดั การควบคมุ โรค รอ้ ยละ 70 ของจงั หวดั ส่วนกลาง / สคร. ✓✓ ในพื้นทีร่ ะบาด** เสย่ี งมกี ารจดั ทำแผน รว่ มกบั สสจ. ผลกั ดัน ป้องกัน ควบคุมโรค ใหอ้ ำเภอมแี ผน เลปโตสไปโรสสิ ป้องกนั ควบคุมโรคฯ 7. ผู้รบั ผดิ ชอบแผนงาน (Project Manager) ตำแหน่ง ผู้อำนวยการกองโรคตดิ ตอ่ ทว่ั ไป 7.1 แพทย์หญิงวรยา เหลอื งอ่อน E-mail: [email protected] โทร. 0 2590 3160 กองโรคติดตอ่ ทัว่ ไป 7.2 นางรัตนา ธีระวัฒน์ E-mail: [email protected] โทร. 0 2590 3176 กองโรคติดต่อท่ัวไป 7.3 สพ.ญ.วมิ วิการ์ ศักด์ชิ ัยนานนท์ E-mail: [email protected] โทร. 0 2590 3178 125

กลมุ่ โรคติดตอ่ (Communicable Diseases: CDs) แผนงาน พ้นื ที่และกลมุ เปาหมาย ป‡องกนั ควบคุมโรคตดิ ต‹อในเด็ก เป‡าหมาย อตั ราปว ยดวยโรคติดตอในเด็ก ลดลง เมอื่ เทยี บกับคามธั ยฐาน ตัวช�ว้ ัด  อัตราปว ยโรคมอื เทา ปากในกลมุ เด็กอายุตำ่ กวา 5 ป ลดลง (Goals) ยอนหลัง 5 ป (ตอ แสนประชากร) (KPI) Outcome  อตั ราปวยโรคไขหวดั ใหญในเดก็ ต่ำกวา 5 ป ลดลง สถา(Gนaกpาร) ณ มาตรการ  จำนวนผูเสยี ชีวิตดวยไขเ อนเทอโรไวรสั ในเดก็ ต่ำกวา 5 ป กจิ กรรม การบูรณาการความรวมมอื จากหนว ยงานในระดับพืน้ ทไ่ี มช ดั เจน ทำใหก ารขับเคลือ่ นงานเปนไปไดชา ขาดการบูรณาการขอ มลู ระหวางหนว ยงานทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพ ขาดงานวชิ าการและนวตั กรรมดา นการเฝาระวงั หลกั ปองกนั ควบคุมโรคติดตอในเด็ก และมกี ารสือ่ สารประชาสมั พันธ/องคความร/ู แนวทางปฏิบตั ิในการเฝาระวงั ปองกันควบคุมโรคติดตอ ในเด็ก ยงั ไมเ ขาถงึ กลมุ เปา หมายไดอ ยา งครอบคลุม รวมทง้ั งบประมาณ ในการสนับสนุนการดำเนนิ งานเฝาระวงั ปอ งกันควบคุมโรคตดิ ตอในเด็กระดับพ้นื ที่ รหว‹ มนดว‹ ำยเนงนิ ากนาร Quick หนวยงานระดับนโยบาย สว นกลาง และ สคร. หนว ยงานระดบั พน้ื ที่ (จงั หวดั -ตำบล) Win  ผลกั ดนั นโยบาย มาตรการ และสรา งกลไกความรวมมือเครอื ขา ยในการเฝา ระวังปอ งกนั ควบคุมโรคตดิ ตอ ในกลุม เด็กปฐมวัย  พฒั นาวชิ าการ และนวัตกรรมสนับสนุนการดำเนนิ งานเฝา ระวังปอ งกันควบคมุ โรคตดิ ตอในกลมุ เดก็ ปฐมวัย  การเฝา ระวงั ปอ งกนั โรคลว งหนา และควบคุมการระบาดของโรคตดิ ตอในเดก็ 126 สว นกลาง สคร. สสจ.  กำหนดนโยบาย/ มาตรการ/ เปาหมาย/ แนวทางการดำเนนิ งานปอ งกนั ควบคมุ โรคติดตอในเด็ก  ถา ยทอดมาตรการ/แนวทางการปองกนั ควบคมุ โรคตดิ ตอในเดก็ สกู ารปฏบิ ตั ิในพ้ืนท่ี  ขับเคลื่อนนโยบาย/ มาตรการ/ แนวทางการปอ งกนั ควบคมุ โรคตดิ ตอ และโรคโควิด 19 และถา ยทอดสูหนวยงานระดบั เขต/ จงั หวดั  ผลักดันใหจ ังหวัดขบั เคลอื่ นการดำเนินงานปอ งกนั ควบคุมโรคตดิ ตอในเดก็ สแู ผนงาน/โครงการของ ในสถานศกึ ษา สกู ารปฏบิ ตั ริ ะดบั พน้ื ที่  ขับเคลือ่ นนโยบาย/ มาตรการ/ เปา หมาย/ แนวทางการปองกันควบคมุ โรคตดิ ตอ และโรคโควดิ 19 องคกรปกครองสว นทอ งถน่ิ โดยผา นเทศบญั ญัติ/ขอ บญั ญัตงิ บประมาณรายจายประจำป  จดั ทำแผนปฏบิ ตั ิการบรู ณาการการดำเนนิ งานเฝา ระวงั ปอ งกนั ควบคมุ โรคตดิ ตอ และโรคโควิด 19 ในสถานศกึ ษา สูก ารปฏิบตั ิระดบั พ้ืนที่  บรู ณาการความรว มมือการพัฒนาคนตลอดชวงชีวิต 4 กระทรวงในระดับพนื้ ที่โดยผาน ในสถานศึกษาระดบั จังหวัด/ อำเภอ  สรา งการมีสว นรวมในชมุ ชนพรอมทัง้ สนับสนุนและสงเสรมิ ใหเกดิ กลุมแกนนำ เชน แกนนำสุขภาพ คณะอนกุ รรมการสง เสรมิ พัฒนาเด็กปฐมวัยระดับจังหวดั  ขับเคล่ือนการดำเนนิ งานปองกนั ควบคมุ โรคติดตอและโรคโควิด 19 ในสถานศกึ ษาสูแผนงาน/ ครอบครวั ผูนำชุมชน อาสาสมัครสาธารณสุข ชมรม/ สมาคมผปู กครอง เปน ตน เพ่อื ขบั เคลอ่ื น  พัฒนาศักยภาพภาคเี ครือขา ยการดำเนินงานปองกันควบคุมโรคติดตอกลมุ เด็กปฐมวัยในระดับพน้ื ท่ี โครงการขององคก รปกครองสว นทอ งถิ่น โดยผา นเทศบัญญตั /ิ ขอ บญั ญัตงิ บประมาณรายจา ย การดำเนินงานปองกันควบคุมโรคติดตอ และโรคโควดิ 19 ในสถานศึกษา ประจำป โดยยดึ หลกั Health Literacy  พัฒนาผลงานวิชาการ คูม ือ/แนวทาง/นวัตกรรมการปองกนั ควบคุมโรคติดตอ ในกลมุ เด็กปฐมวยั  สนบั สนนุ วชิ าการและสือ่ ในการดำเนินงานปองกนั ควบคุมโรคตดิ ตอ ในเด็ก  ขบั เคล่ือนมาตรการศนู ยเ ด็กเลก็ และโรงเรยี นอนบุ าลปลอดโรคภายใตมาตรฐานสถานพัฒนา  เฝา ระวงั ตดิ ตาม วิเคราะหส ถานการณท างระบาดวิทยาของโรคตดิ ตอ ในเดก็ เชงิ 5 มิติ  รว มดำเนินการพัฒนามาตรการ/แนวทาง/นวตั กรรมการปอ งกนั ควบคุมโรคตดิ ตอในเด็ก เด็กปฐมวยั แหงชาติ พ.ศ. 2562  พฒั นาองคความรแู ละจัดทำสือ่ สนับสนุนพรอ มทั้งเผยแพรประชาสมั พนั ธผ านชองทางตา งๆ  รวบรวมวิเคราะหผ ลการดำเนินงานและรายผลการดำเนินงานระดบั จงั หวัด  รว มนเิ ทศ/ตดิ ตาม และประเมินผลการดำเนินงานปอ งกันควบคุมโรคติดตอกลุมเดก็ ปฐมวยั  ขับเคลือ่ นรปู แบบการปองกนั ควบคมุ โรคติดตอในเด็กระดับชุมชน เพอ่ื การปอ งกันควบคุมโรคตดิ ตอในเด็ก  สรา งการมีสว นรว มในชุมชนพรอมทั้งสนับสนนุ และสงเสรมิ ใหเกิดกลุมแกนนำสขุ ภาพ  พัฒนามาตรการ/ แนวทางการควบคุมการระบาดของโรคติดตอ ในเด็ก ใหเ หมาะสมกบั การปฏบิ ตั งิ าน ในระดบั พ้นื ที่  รณรงค เผยแพร และประชาสัมพันธองคค วามรเู รอื่ งโรคตดิ ตอ และโรคโควดิ 19 ในสถานศึกษา ในระดบั พืน้ ท่ี หรอื การแจง เตือนกอ นฤดูกาลระบาด ผา นชอ งทางตา งๆ ใหกับภาคเี ครอื ขายในพน้ื ท่ี  สนบั สนนุ วิชาการและเทคนคิ การสอบสวนโรคตดิ ตอในเดก็ กรณที ่ีโรคมแี นวโนมทจี่ ะระบาดในวงกวา ง  ติดตาม ประเมินผล และสนับสนุนการดำเนนิ งานควบคมุ โรคตดิ ตอในเดก็ ระดับพืน้ ที่ สสจ. ทอ งถนิ่ จังหวดั รพศ./รพท. รพช. รพ.สต. อปท. สพฐ. ปภ. อสม. แกนนำชุมชน ก.พม. ก.ศธ. ก.มท. ก.ดจิ ทิ ลั ก.แรงงาน สพฐ. กรมสถ. กรมอนามัย กรมสขุ ภาพจิต สบส. ศูนยอ นามยั กทม. สพป. สพม. 3 เดอื น 6 เดอื น 9 เดือน 12 เดือน มมี าตรการ/ แนวทางการ/คมู อื /นวตั กรรมการปอ งกนั รอยละ 80 ของภาคีเครือขายไดรับการสนับสนุน รอยละ 80 ของภาคีเครือขายและหนวยงาน รอยละ 50 ของภาคเี ครือขา ยและหนว ยงานทเ่ี กีย่ วของ ควบคมุ โรคตดิ ตอ ในกลมุ เดก็ ปฐมวยั อยา งนอ ย 2 เรอ่ื ง ในการดำเนินเฝาระวังปองกันควบคุมโรคติดตอ ที่เกี่ยวของไดรับการพัฒนาศักยภาพการ มีแผนงาน/ โครงการบูรณาการเฝา ระวังปอ งกนั ควบคุม ในกลมุ เด็กปฐมวยั เชน คูมอื /แนวทาง/นวัตกรรม เฝาระวงั ปอ งกนั ควบคมุ โรคตดิ ตอ ในกลมุ เดก็ ปฐมวยั การปอ งกนั ควบคมุ โรคตดิ ตอ ในกลุมเด็กปฐมวยั โรคตดิ ตอในกลุม เดก็ ปฐมวยั

แผนงานปอ้ งกนั ควบคมุ โรคตดิ ต่อในเด็ก แผนงานป้อง ักนควบ ุคมโรค ิตด ่ตอในเ ็ดก 1. สถานการณ์ (Situation) ด้วยสถานการณ์การระบาดของโรคโควิด 19 ส่งผลให้โรคมือเท้าปากและโรคติดต่ออื่นๆ ในสถานศึกษามีแนวโน้มลดลง เนื่องจากมาตรการป้องกันควบคุมโรคที่สามารถดำเนินการไดด้ ี และในสถานการณ์ การระบาดของโรคโควิด 19 ทำให้มีการปิดโรงเรียนบ่อยครั้ง นักเรียนจึงไม่ได้สัมผัสผู้ป่วยโดยตรง เด็กปฐมวัย เป็นกลุ่มอายุทีอ่ ยู่ในภาวะพึ่งพิงผู้ใหญ่ เนื่องจากไม่สามารถดูแลหรือป้องกันตัวเองได้เต็มท่ี หากเด็กกลุ่มน้ีเจ็บป่วย ด้วยโรคติดต่อที่มีความรุนแรง ถ้าไม่ได้รับการดูแลรักษาตั้งแต่เริ่มต้นอาจทำให้การเจ็บป่วยมี ภาวะแทรกซ้อน ท่ีรนุ แรงถึงเสียชวี ติ ได้ โดยเฉพาะโรคติดต่อทีพ่ บบ่อยในเดก็ ปฐมวัย ได้แก่ โรคมือเท้าปาก ไขเ้ อนเทอโรไวรัส โรคไข้หวัดใหญ่ และโรคโควิด 19 เป็นต้น สาเหตุการระบาดของโรคดังกล่าวส่วนใหญเ่ กิดจากภาวะที่เดก็ อยู่รวมกันเปน็ จำนวนมาก ทั้งในชุมชน โรงเรียน ศูนย์เด็กเล็ก สถานรับเลี้ยงเด็กต่างๆ เป็นต้น จากข้อมูลการเฝ้าระวังโรคมือเท้าปาก ในเด็ก ต่ำกว่า 5 ปี ของกองระบาดวิทยา ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2559 - 2563 พบว่า มีผู้เสียชีวิตด้วยโรคมือ เท้า ปาก เฉลี่ยปีละ 2 ราย เช้ือท่ที ำใหเ้ สยี ชวี ิตสว่ นใหญ่ คือ Enterovirus 71 และพบผ้ปู ว่ ยมากทีส่ ดุ ในกลุ่มเดก็ อายตุ ่ำกวา่ 2 ปี (75%) รองลงมาคือ 3 - 5 ปี (12.5%) และ 5 ปขี ้นึ ไป (12.5%) ตามลำดับ โดยในปี พ.ศ. 2563 พบผปู้ ว่ ยโรคมอื เท้าปากในกลุ่มเด็กอายุ ต่ำกว่า 5 ปี จำนวน 28,252 ราย (อัตราป่วย 903.02 ต่อแสนประชากร) ไม่มีผู้เสียชีวิต ภาคใต้ มีอัตราป่วยสูงสุด (1,521.62) รองลงมาคือ ภาคเหนือ (936.31) ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (925.10) และภาคกลาง (519.47) ตามลำดับ จังหวดั ทม่ี อี ตั ราปว่ ยโรคมือเท้าปากในกลุ่มเด็กอายุต่ำกวา่ 5 ปี สงู สุด 5 อนั ดบั แรกคือ สรุ ินทร์ (2,842.34) รองลงมา คือ พัทลุง (2,694.30) สุราษฎร์ธานี (2,389.62) ชุมพร (2,289.62) และศรีสะเกษ (2,149.29) ตามลำดับ จากการเฝ้าระวัง เชื้อก่อโรคมือเท้าปากทางห้องปฏิบัติการในกลุ่มอายุ 0 - 5 ปี โดยกองระบาดวิทยาร่วมกับศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพ โรคอุบัติใหม่ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย ตรวจยนื ยนั เชื้อไวรสั ก่อโรคมือเท้าปาก ในกล่มุ ผู้ป่วยสงสัยโรคมือ เท้าปากหรือติดเชื้อเอนเทอโรไวรัส ระหว่างวันท่ี 1 มกราคม - 30 พฤศจกิ ายน 2563 จำนวน 95 ตวั อยา่ ง ให้ผลบวกต่อ สารพันธกุ รรมเอนเทอโรไวรัส 12 ตวั อย่าง (12.63%) โดยสายพันธุ์กอ่ โรคที่พบมากท่สี ดุ คอื Rhinovirus spp. (91.67%) รองลงมา Coxsackie A16 (8.33%) และจากการเฝ้าระวังเหตุการณ์ระบาดโรคมือเท้าปาก มีรายงาน 13 เหตุการณ์ ซึ่งมากกว่าร้อยละ 90 เกิดในโรงเรียนอนุบาลและศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก นอกจากนี้ พบผู้ป่วยโรคไข้หวัดใหญ่ในกลุ่มเด็ก อายุตำ่ กว่า 5 ปี จำนวน 29,645 ราย (อตั ราป่วย 947.55 ต่อแสนประชากร) และไม่มีผู้เสียชีวิต กลุ่มอายุที่พบมากท่ีสุด 3 อันดับแรก คือ 6 - 9 ปี (14.44%) 3 - 5 ปี (14.22%) และ 0-2 ปี (14.20%) ตามลำดับ และไม่พบรายงาน ผู้เสียชีวิตจากไข้เอนเทอโรไวรัส สำหรับสถานการณ์แพร่ระบาดของโรคโควดิ 19 ระลอกใหม่ มีการแพร่กระจายไป ยงั หลายจังหวัดท่วั ประเทศ พบผูป้ ว่ ยยืนยันในแต่ละวนั จำนวนมากขน้ึ รวมท้ังมีการเสยี ชีวติ ในกลุ่มเด็กปฐมวัย จึงได้ มีมาตรการดำเนินมาตรการเขม้ ข้นมากขึ้น โดยมีการให้ปิดสถานศึกษาทุกระดับ เพือ่ จำกดั การระบาดของโควิด 19 ไม่ให้แพร่กระจายไปในวงกว้าง ทำให้ทุกภาคส่วนต้องดำเนินตามวิถีชีวิตใหม่ (New normal) จึงส่งผลให้อัตราป่วย ของการเกิดโรคติดต่อต่าง ๆ ลดลงไปด้วย อย่างไรก็ตามการป้องกันและควบคุมการแพร่ระบาดของเชื้อในเด็กยังมี ความสำคญั เปน็ อยา่ งมาก เน่อื งจากเม่ือเด็กตดิ เชื้ออาจมีการแพร่ไปสู่คนในครอบครวั โดยเฉพาะกลุ่มท่ีเสี่ยงต่อการมี อาการป่วยรนุ แรงถึงเสียชีวิต เชน่ ผู้สงู อายุ ผ้ทู ่ีมีโรคประจำตวั ผปู้ ่วยโรคไม่ตดิ เช้อื เรอื้ รัง เปน็ ตน้ จากการลงพื้นที่ขับเคลื่อนงานของโรงเรียน รวมทั้งกลุ่มเด็กในชุมชนแรงงานต่างด้าว จ.ระนอง ร่วมกับภาคเี ครือข่าย ได้แก่ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดระนอง สำนักงานแรงงานจังหวัดระนอง สำนกั งานสาธารณสุข อำเภอเมือง โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลเกาะพยาม องคก์ ารทุนเพื่อเด็กแห่งสหประชาชาติ (UNICEF Thailand) 127

กลุ่มโรค ิตด ่ตอ (Communicable Diseases: CDs) และมูลนิธิศุภนิมิตแหง่ ประเทศไทย พบปัญหา ประชาชนยังขาดการสื่อสารให้ความรู้ ความเข้าใจ ในการเฝ้าระวัง ป้องกันและควบคุมโรคในชุมชนแรงงานต่างด้าว และขาดงบประมาณในการสนับสนุนจากท้องถิ่น และจากการ ลงพื้นที่เยี่ยมเสริมพลังและสร้างความมั่นใจให้กับสถานศึกษาที่กลับมาเปิดเรียนอีกครั้ง ในสถานการณ์การแพร่ ระบาดของโรคโควิด 19 ในโรงเรียน 4 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดปทุมธานี กรุงเทพมหานคร จังหวัดนนทบุรี และ จังหวัดสมุทรปราการ เพื่อติดตามมาตรการป้องกันควบคุมโรคและการยกระดับมาตรการความปลอดภัยทางด้าน สุขภาพ โดยใช้ 6 มาตรการหลัก และ 6 มาตรการเสริม ยังพบปัญหาขาดการสนับสนุนอุปกรณ์ในการป้องกันโรค เชน่ หนา้ กากอนามัย เจลแอลอกฮอล์ล้างมอื การปรบั ปรุงดา้ นสุขาภบิ าลและอนามยั ส่ิงแวดลอ้ ม รวมทัง้ การกำหนด นโยบาย มาตรการ และกลไกความร่วมมือเครือข่ายในการเฝ้าระวังป้องกันควบคุมโรคติดต่อในเด็ก และข้อมูลจาก ผลการวิจัย การบริหารจัดการสถานศึกษาตามมาตรการป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ภายใต้วิถีชีวิตใหม่ ในพื้นที่กรุงเทพและปริมณฑล ปี 2563 ได้ข้อค้นพบที่สำคัญ คือ 1) สถานศึกษามีความวิตกกังวลต่อโรคโควิด 19 ที่จะเขา้ มาสู่โรงเรียน จากปัจจัยภายนอกโดยเฉพาะผู้ปกครองท่เี ร่ิม “การ์ดตก” 2) นักเรยี นมีความเชอื่ ม่นั ในตนเอง รวมทงั้ เชอื่ มนั่ ในกลุม่ เพื่อนด้วยกัน ส่งผลใหเ้ วลารวมตัวกันนกั เรียน “การ์ดตก” และ 3) รา้ นอาหารภายในโรงเรียน จำเปน็ อย่างยิ่งทีต่ ้องควบคุมดแู ลอย่างใกลช้ ดิ จะเห็นได้ว่า จากการดำเนินงานที่ผ่านมาสถานศึกษาส่วนใหญ่ไม่สามารถดำเนินการด้าน สุขาภิบาลและอนามัยสิ่งแวดล้อมให้มีความเหมาะสม ขาดงบประมาณในการดำเนินงานด้านป้องกันควบคุม โรคติดต่อ และการขาดการอบรมพฒั นาศกั ยภาพของครู และนักเรียนอยา่ งต่อเนื่อง รวมทั้งไม่สามารถกำหนดให้มี นโยบาย แผนงาน และโครงการประจำปีที่เกี่ยวกับการป้องกันควบคุมโรคติดต่อ ซึ่งถือเป็นช่องว่างของการ ดำเนินงานป้องกันควบคุมโรคติดต่อรวมทั้งโรคโควิด 19 ในสถานศึกษา ทั้งนี้ จึงต้องมีกระบวนการบูรณาการ ดำเนินงานฯ ในทกุ ระดับให้เข้มขน้ มากยิง่ ข้นึ ทงั้ ในระดบั สว่ นกลาง เขต จังหวัด อำเภอ และหนว่ ยบริการสุขภาพปฐมภูมิ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พืน้ ฐาน (สพฐ.) องค์กรปกครองส่วนท้องถ่นิ (อปท.) โดยมงุ่ เน้นการบรู ณาการ ความร่วมมือระหว่างพื้นที่และภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้อง เพื่อสร้างการมีส่วนร่วมและขับเคลื่อนแนวทางการ ดำเนินงานเฝ้าระวังป้องกันควบคุมโรคติดต่อในกลุ่มนักเรียน และเด็กปฐมวัย ให้มีประสิทธิภาพ และมีความ ครอบคลมุ มากยง่ิ ขึ้น 2. พ้นื ทเ่ี ป้าหมายและกลุ่มเปา้ หมาย (Target) 2.1 พื้นท่ีเป้าหมาย คือ จังหวัดทม่ี อี ัตราป่วยโรคมือเท้าปาก ในกลุม่ เดก็ อายุ 0 - 5 ปี สูงสุด ระหว่างปี 2559-2563 • ภาคเหนือ จำนวน 10 จังหวัด ได้แก่ เชียงราย เชียงใหม่ น่าน พะเยา แพร่ พิษณุโลก แม่ฮ่องสอน ลำปาง ลำพูน อตุ รดิตถ์ • ภาคกลาง จำนวน 9 จังหวัด ได้แก่ กรุงเทพมหานคร ตราด พิจิตร เพชรบุรี ระยอง ลพบุรี สระบุรี นครสวรรค์ จนั ทบุรี • ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จำนวน 5 จงั หวดั ไดแ้ ก่ มุกดาหาร รอ้ ยเอด็ เลย สุรนิ ทร์ อบุ ลราชธานี • ภาคใต้ จำนวน 2 จังหวัด ไดแ้ ก่ พทั ลงุ สรุ าษฎร์ธานี 2.2 กลมุ่ เปา้ หมาย • กล่มุ นกั เรียน และเดก็ ปฐมวยั • เครือขา่ ย กทม./พมจ./อปท./สพฐ./สสจ./สสอ./รพท./รพศ./รพช./รพสต./อสม./แกนนำชุมชน • Setting สถานศกึ ษาในสังกดั อปท. และ สพฐ. 128

3. เปา้ หมายและตัวช้ีวัด (Goals) เป้าหมาย มาตรการ คา่ เปา้ หมาย/ผลการดำเนนิ งาน ปงี บประมาณ พ.ศ. ตวั ชว้ี ัดเปา้ หมาย Baseline 2560 2561 2562 2563 2564 2565 แผนงานป้อง ักนควบ ุคมโรค ิตด ่ตอในเ ็ดก รอ้ ยละ 10 เป้าหมายที่ 1 : อตั ราปว่ ยโรคมอื เท้า ปากในกลุม่ เด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี ลดลง ตวั ชี้วดั : อัตราป่วยโรคมือเท้า รอ้ ยละ 20 รอ้ ยละ 25 รอ้ ยละ 30 ร้อยละ 5 ร้อยละ 5 - ปากในกลมุ่ เดก็ อายตุ ่ำกว่า 5 ปี เพิ่มขึน้ เพิม่ ขน้ึ เพ่มิ ขน้ึ ลดลงเมอื่ เทียบกบั คา่ มธั ยฐาน ร้อยละ รอ้ ยละ รอ้ ยละ ลดลง รอ้ ย ร้อยละ 30 ย้อนหลัง 5 ปี (ตอ่ แสนประชากร) 59.77 15.46 2.38 ละ 48.41 - หมายเหตุ ในปี 2563 ได้มีการ ผล ผล ผล ผล 903.02 - ปรับคา่ เป้าหมายการดำเนนิ งาน 1,709.63 1,772.30 1,750.40 (Median = ให้เหมาะสมกบั ผลการดำเนนิ งาน (Median = (Median = (Median = 1,750.40) ระดบั พน้ื ที่ 1,070.04) 1,535.02) 1,709.63) เป้าหมายที่ 2 : อตั ราปว่ ยโรคไข้หวัดใหญ่ในเดก็ ตำ่ กว่า 5 ปี ลดลง ตัวชวี้ ดั : อัตราปว่ ยโรคไข้หวดั - - - รอ้ ยละ 10 ร้อยละ 20 ใหญ่ในเดก็ ตำ่ กวา่ 5 ปี ลดลงเมื่อ ลดลง รอ้ ย เทียบกบั ค่ามัธยฐานย้อนหลัง 5 ปี ผล ผล ผล ละ 7.09 1,019.83 1,280.66 2,382.21 ผล 947.55 (Median = (Median = (Median = (Median = - 426.11) 438.29) 984.69) 1,019.83) เป้าหมายที่ 3 : จำนวนผูเ้ สยี ชีวิตด้วยไข้เอนเทอโรไวรสั ลดลง ไมเ่ กนิ 10 ไม่เกนิ 10 ไมเ่ กนิ 5 ไม่เกิน 5 ตัวชว้ี ัด : จำนวนผูเ้ สยี ชีวติ ด้วยไข้ ไมเ่ กิน 10 ไม่เกิน 10 ราย/ปี ราย/ปี ราย/ปี ราย/ปี เอนเทอโรไวรัสในเด็กตำ่ กว่า 5 ปี ราย/ปี ราย/ปี เสียชีวิต ไม่พบ 2 ราย ผูเ้ สยี ชวี ิต - - เสียชีวิต เสียชวี ิต 10 ราย 12 ราย 129

กล่มุ โรคตดิ ตอ่ (Communicable Diseases: CDs) 4. มาตรการและกิจกรรมสำคญั (Strategy and Intervention) มาตรการและกจิ กรรมสำคัญ สว่ นกลาง หนว่ ยงานดำเนนิ การ (Service Provider) PCC ชมุ ชน/ (Strategy and Intervention) สคร. สสจ. สสอ. รพ. อปท. รว่ ม ตำบล ดำเนนิ การ รว่ ม มาตรการท่ี 1 ผลักดันนโยบาย มาตรการ และสร้างกลไกความร่วมมือเครือข่ายในการเฝา้ ระวังป้องกนั ควบคมุ โรคติดต่อในกลุ่มเด็กปฐมวัย ร่วม ดำเนนิ การ 1.1 ผลักดันการดำเนินงานภายใต้แผนงาน ผลักดนั / รว่ มขบั เคล่อื น รว่ ม รว่ ม ร่วม ร่วม ดำเนินการ ร่วม บูรณาการพัฒนาศักยภาพคนตามช่วงวัย ถา่ ยทอด/ ขบั เคลื่อน ดำเนนิ การ ดำเนินการ ดำเนนิ การ รว่ ม ดำเนนิ การ (กลุม่ วยั เด็ก) ขับเคลื่อน ระดับพืน้ ที่ ดำเนินการ ร่วม 1.2 ขับเคลื่อนนโยบาย/ มาตรการ/ เป้าหมาย/ ผลักดนั นโยบาย ขบั เคล่ือน ขบั เคล่อื น ดำเนินการ ร่วม ร่วม รว่ ม ดำเนินการ แนวทางการป้องกันควบคุมโรคติดต่อและ ถ่ายทอดนโยบาย นโยบาย ตาม ดำเนนิ การ ดำเนินการ ดำเนนิ การ โรคโควิด 19 ในสถานศึกษาสู่การปฏิบัติระดับ นโยบาย ร่วม พน้ื ที่ ร่วม ดำเนินการ 1.3 ขับเคลื่อนการดำเนินงานป้องกันควบคุม ผลักดนั / ขบั เคลื่อน/ รว่ ม รว่ ม ร่วม รว่ ม ดำเนนิ การ โรคติดต่อและโรคโควิด 19 ในสถานศึกษาสู่ ถา่ ยทอด/ ถ่ายทอด/ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนนิ การ รว่ ม 130 แผนงาน/ โครงการขององค์กรปกครองส่วน ขบั เคลื่อน/รว่ ม ร่วมดำเนินการ ดำเนินการ ท้องถิ่น โดยผ่านเทศบัญญัติ/ข้อบัญญัติ ดำเนินการ งบประมาณรายจา่ ยประจำปี 1.4 สร้างการมีส่วนร่วมในชุมชนพร้อมทั้ง ผลักดนั /ร่วม ถา่ ยทอด/ รว่ ม รว่ ม ร่วม ร่วม สนับสนุนและส่งเสริมให้เกิดกลุ่มแกนนำ เช่น ดำเนินการ รว่ มดำเนินการ ดำเนนิ การ ดำเนินการ ดำเนนิ การ ดำเนนิ การ แกนนำสขุ ภาพครอบครัว ผ้นู ำชุมชน อาสาสมคั ร สาธารณสุข ชมรม/ สมาคมผู้ปกครอง เป็นต้น เพื่อขับเคลื่อนการดำเนินงานป้องกันควบคุม โรคติดตอ่ และโรคโควดิ 19 ในสถานศกึ ษา มาตรการท่ี 2 พัฒนาวิชาการ และนวัตกรรมสนับสนุนการดำเนนิ งานเฝ้าระวังป้องกนั ควบคมุ โรคติดตอ่ ในกลุม่ เดก็ ปฐมวัย 2.1 ศึกษาค้นคว้าและพัฒนานวัตกรรมในการ ดำเนินการ/ ดำเนนิ การ/ ร่วม รว่ ม รว่ ม รว่ ม ดำเนินงานป้องกันควบคุมโรคติดต่อในกลุ่ม สนับสนุนการ สนับสนุนการ ดำเนนิ การ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ เดก็ ปฐมวยั ดำเนนิ การให้ ดำเนินการให้ พน้ื ที่ พื้นท่ี

มาตรการและกจิ กรรมสำคญั ส่วนกลาง สคร. หน่วยงานดำเนนิ การ (Service Provider) PCC ชุมชน/ (Strategy and Intervention) ดำเนินการ/ ดำเนินการ/ สสจ. สสอ. รพ. อปท. รว่ ม ตำบล 2.2 พัฒนาผลงานวิชาการ คู่มือ/แนวทาง/ สนบั สนนุ การ สนับสนุนการ ร่วม ร่วม รว่ ม รว่ ม ดำเนนิ การ ร่วม นวัตกรรมการป้องกนั ควบคุมโรคติดตอ่ ในกลมุ่ ดำเนินการให้ ดำเนินการให้ ดำเนินการ เดก็ ปฐมวยั ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนนิ การ ดำเนนิ การ 2.3 พัฒนาระบบฐานข้อมลู และระบบสารสนเทศ พ้ืนท่ี พื้นท่ี ส น ั บ ส น ุ น ก า ร ด ำ เ น ิ น ง า น ป ้ อ งก ั น ค ว บ คุ ม ดำเนนิ การ/ ดำเนนิ การ/ ร่วม รว่ ม รว่ ม ร่วม รว่ ม รว่ ม โรคตดิ ตอ่ ในเดก็ สนับสนนุ การ สนบั สนุนการ ดำเนนิ การ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนนิ การ ดำเนนิ การ ดำเนินการ 2.3 เฝ้าระวัง ติดตาม วิเคราะห์สถานการณ์ทาง ดำเนนิ การให้ ดำเนนิ การให้ ระบาดวทิ ยาของโรคติดต่อในเด็ก เชิง 5 มิติ รว่ ม ร่วม รว่ ม รว่ ม รว่ ม รว่ ม พนื้ ท่ี พน้ื ท่ี ดำเนนิ การ ดำเนินการ ดำเนนิ การ ดำเนินการ ดำเนนิ การ ดำเนนิ การ 2.4 พัฒนาองค์ความรู้และจัดทำสื่อสนับสนุน ดำเนินการ/ ดำเนนิ การ/ 131 พร้อมทั้งเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ผ่านช่องทาง สนับสนนุ การ สนบั สนุนการ รว่ ม ร่วม รว่ ม รว่ ม ร่วม รว่ ม ต่างๆ เพ่อื การป้องกันควบคุมโรคติดต่อในเดก็ ดำเนนิ การให้ ดำเนนิ การให้ ดำเนินการ ดำเนนิ การ ดำเนนิ การ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ 2.5 พฒั นาศักยภาพภาคีเครือข่ายการดำเนินงาน ป้องกันควบคุมโรคติดต่อในเด็กระดับพื้นท่ี พื้นที่ พ้ืนท่ี ร่วม ร่วม ร่วม ร่วม รว่ ม ร่วม โดยยดึ หลัก Health Literacy ดำเนินการ/ ดำเนนิ การ/ ดำเนินการ ดำเนนิ การ ดำเนนิ การ ดำเนนิ การ ดำเนนิ การ ดำเนินการ 2.6 รณรงค์ เผยแพร่ และประชาสัมพันธ์ สนบั สนุนการ สนบั สนนุ การ องค์ความรู้เรื่องโรคติดต่อในเด็ก หรือการแจ้ง ดำเนนิ การให้ ดำเนนิ การให้ ร่วม รว่ ม รว่ ม รว่ ม รว่ ม รว่ ม เตือนก่อนฤดูกาลระบาด ผ่านชอ่ งทางต่างๆ ให้กบั ดำเนนิ การ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ ภาคเี ครอื ข่ายในพนื้ ท่ี พืน้ ท่ี พื้นที่ 2.6 จัดให้มีบริการให้ความรู้ คำปรึกษาด้านการ ขับเคล่ือน/ ดำเนินการ/ รว่ ม รว่ ม รว่ ม รว่ ม ร่วม รว่ ม เฝา้ ระวังป้องกนั ควบคุมโรคติดต่อและโรคโควดิ 19 สนับสนุนการ สนับสนุนการ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการให้ ดำเนินการให้ พน้ื ท่ี พน้ื ที่ ขบั เคลอื่ น/ ดำเนนิ การ/ สนับสนนุ การ สนับสนนุ การ ดำเนินการให้ ดำเนนิ การให้ พนื้ ที่ พ้ืนที่ ขบั เคลอื่ น/ ดำเนินการ/ สนบั สนนุ การ สนับสนนุ การ แผนงานป้องกนั ควบคุมโรคติดตอ่ ในเด็ก

กล่มุ โรคติดต่อ (Communicable Diseases: CDs) มาตรการและกจิ กรรมสำคัญ ส่วนกลาง หนว่ ยงานดำเนินการ (Service Provider) PCC ชมุ ชน/ (Strategy and Intervention) สคร. สสจ. สสอ. รพ. อปท. ตำบล ร่วม ในสถานศึกษาแก่ผู้ปกครอง/ ผู้ดูแลเด็กที่พาเดก็ ดำเนนิ การให้ ดำเนินการให้ ดำเนินการ รว่ ม มารับวัคซีนในคลินิกสุขภาพเด็กดี ศูนย์รับเลี้ยง พื้นท่ี พื้นที่ ดำเนินการ เดก็ ในโรงพยาบาล (Day care) และคลนิ กิ ANC ร่วม มาตรการท่ี 3 การเฝ้าระวงั ปอ้ งกันโรคล่วงหน้าและควบคุมการระบาดของโรคตดิ ต่อในเดก็ ดำเนินการ ร่วม 3.1 พัฒนาความร่วมมือกับภาคีเครือข่ายด้าน ขับเคลอื่ น/ ร่วมดำเนินการ รว่ ม รว่ ม รว่ ม ร่วม ดำเนนิ การ การวินิจฉัย รักษาและป้องกัน เพื่อลดความ ดำเนนิ การ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ รว่ ม เสยี่ งของเดก็ จากการเสยี ชีวิตด้วยโรคตดิ ตอ่ ดำเนนิ การ รว่ ม 3.2 เฝ้าระวังเชื้อก่อโรคที่เป็นสาเหตุของการ ขบั เคลือ่ น/ รว่ มดำเนนิ การ รว่ ม รว่ ม รว่ ม รว่ ม ดำเนินการ ระบาด ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนนิ การ ดำเนนิ การ ดำเนนิ การ ร่วม 3.3 พัฒนามาตรการ/ แนวทางการควบคุมการ ขับเคลื่อน/ ร่วมดำเนนิ การ รว่ ม ดำเนินการ ร่วม ระบาดของโรคติดต่อในเด็ก ให้เหมาะสมกับการ ดำเนนิ การ ดำเนนิ การ ร่วม ร่วม ร่วม ดำเนนิ การ 132 ปฏบิ ัติงานในระดับพน้ื ท่ี ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ ร่วม ดำเนินการ ร่วม 3.4 สนับสนุนวิชาการและเทคนิคการสอบสวน ดำเนินการ/ รว่ มดำเนินการ รว่ ม ร่วม ร่วม ร่วม ดำเนินการ โรคติดต่อในเด็ก กรณีที่โรคมีแนวโน้มที่จะ สนับสนนุ ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนนิ การ ดำเนนิ การ ร่วม ระบาดในวงกว้าง ดำเนินการ ร่วม 3.5 ติดตาม ประเมินผล และสนับสนุนการ ดำเนินการ/ รว่ มประเมนิ ผล รว่ ม ร่วม ร่วม รว่ ม ดำเนนิ การ ดำเนนิ งานควบคมุ โรคตดิ ตอ่ ในเด็กระดับพน้ื ท่ี ประเมนิ ผล ดำเนินการ ดำเนนิ การ ดำเนินการ ดำเนนิ การ ร่วม 3.6 เฝ้าระวัง ติดตาม วิเคราะห์สถานการณ์ ดำเนนิ การ รว่ มดำเนินการ ร่วม ดำเนนิ การ ร่วม ทางระบาดวทิ ยาของโรคตดิ ต่อในเด็กในพน้ื ที่ ดำเนินการ ร่วม รว่ ม รว่ ม ดำเนินการ 3.7 รวบรวมวิเคราะห์ผลการดำเนนิ งานเฝ้าระวัง ถ่ายทอด ดำเนินการ รว่ ม ดำเนินการ ดำเนินการ ดำเนินการ ป้องกันควบคุมโรคติดต่อในเด็ก และรายงานผล ดำเนินการ การดำเนนิ งานมายงั กรมควบคมุ โรค ร่วม รว่ ม ร่วม ดำเนินการ ดำเนนิ การ ดำเนนิ การ

5. มาตรการ โครงการ และกจิ กรรมหลกั (Strategy/Intervention Project and Activity) มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผรู้ บั ผดิ ชอบ วงเงิน (ลา้ นบาท) แหล่งเงิน เปา้ หมาย ตัวชี้วดั และกจิ กรรมหลกั หลกั / รวม ร่วม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 มาตรการที่ 1 ผลกั ดันนโยบาย มาตรการ และสรา้ งกลไกความร่วมมอื เครอื ขา่ ยในการเฝ้าระวงั ปอ้ งกันควบคมุ โรคตดิ ต่อในกล่มุ เดก็ ปฐมวยั 1.1 ขับเคลอ่ื นนโยบาย/ มาตรการ/ เป้าหมาย/ แนวทางการปอ้ งกันควบคมุ โรคตดิ ตอ่ สู่การปฏิบัตริ ะดับพนื้ ท่ี โครงการที่ 1 พัฒนาและ ✓ ✓ หลกั : กอง 0.15 2.6 2.75 งบ ขบั เคลื่อน ร้อยละ 80 สนับสนุนการดำเนินงาน ✓ โรคตดิ ต่อ 1.2 กลไกและ ของเครอื ขา่ ย ป้องกัน ควบคุมโรคติดต่อ ทั่วไป ดำเนนิ งาน ความ ดำเนินการ และสรา้ งเสรมิ ภมู คิ ุ้มกันโรค รว่ ม : สคร พัฒนาความ ในกลุ่มวยั เดก็ .1-12 รว่ มมือ รว่ มมือภาคี กิจกรรมหลักที่ 1.1 ประชุม หลัก : กอง ภายใต้ เครอื ข่ายใน กรอบ การป้องกัน 1.2 การบูรณา 133 เชิงปฏิบัติการพัฒนาความ โรคตดิ ต่อ การความ ควบคุม ร่วมมือภาคีเครือข่ายในการ ท่ัวไป ร่วมมอื โรคตดิ ตอ่ ใน ป้องกันควบคุมโรคติดต่อใน ร่วม : สคร กล่มุ เดก็ เดก็ ในระดบั เดก็ .1-12 สสจ. ปฐมวยั 6 พ้นื ที่ ทว่ั ประเทศ กระทรวง 1.2 ขบั เคล่ือนการดำเนนิ งานปอ้ งกนั ควบคุมโรคตดิ ต่อและโรคโควดิ 19 ในสถานศกึ ษาสู่แผนงาน/ โครงการขององคก์ รปกครองสว่ นท้องถ่ิน โดยผ่านเทศบัญญตั /ิ ขอ้ บัญญตั งิ บประมาณรายจา่ ยประจำปี โครงการที่ 2 โครงการ ✓ หลกั : กอง 2 2 งบ พฒั นา แผนการ เสริมสร้าง พัฒนาความ โรคตดิ ตอ่ ดำเนนิ งาน ความ ดำเนินงาน ร่วมมือภาคีเครือข่ายในการ ท่วั ไป ร่วมมือภาคี ป้องกนั เครอื ขา่ ย ควบคมุ เฝ้าระวังป้องกันควบคุม รว่ ม : สคร . ในการ โรคติดต่อใน โรคติดต่อในเดก็ ปฐมวยั 1-12 กิจกรรมหลักที่ 2.1 ประชุม ✓ หลัก : กอง ปอ้ งกัน เด็กของ 1.5 1.5 งบ ควบคุม เครอื ขา่ ย เชิงปฏิบัติการเสริมสร้าง โรคตดิ ตอ่ ท่วั ไป ดำเนินงาน โรคติดตอ่ ในระดบั พืน้ ท่ี ความรว่ มมือกบั องคก์ ร ในเดก็ และ จำนวน 13 จัดทำ แผน แผนงานปอ้ งกันควบคมุ โรคตดิ ต่อในเดก็

กลุ่มโรคตดิ ต่อ (Communicable Diseases: CDs) มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผรู้ บั ผดิ ชอบ วงเงิน (ลา้ นบาท) รวม แหลง่ เงิน เปา้ หมาย ตวั ชีว้ ดั และกจิ กรรมหลกั หลัก/ รว่ ม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 ปกครองส่วนท้องถิ่นเพื่อ ร่วม : สคร. แผนการ ผลักดันนโยบายการบูรณา 1-12 สสจ. ดำเนนิ งาน ก า ร ด ำ เ น ิ น งา นเ ฝ ้ าร ะ วั ง ท่ัวประเทศ ป้องกนั ป้องกันควบคุมโรคติดต่อใน ท้องถ่นิ ควบคุม กลุม่ เด็กปฐมวยั จงั หวดั ทั่ว โรคตดิ ต่อ ประเทศ ในเดก็ ของ เครือข่าย มาตรการท่ี 2 พฒั นาวิชาการ และนวตั กรรมสนบั สนุนการดำเนินงานเฝา้ ระวงั ปอ้ งกนั ควบคุมโรคตดิ ต่อในกลมุ่ เดก็ ปฐมวยั ในระดบั พนื้ ที่ 134 2.1 พัฒนาผลงานวิชาการ คมู่ ือ/แนวทาง/นวตั กรรมการปอ้ งกนั ควบคมุ โรคตดิ ต่อในกลมุ่ เดก็ ปฐมวยั โครงการที่ 3 โครงการพัฒนา ✓✓✓✓ 0.1 1 0.7 1 1.9 งบ พฒั นา ผลงาน ผลงาน วชิ าการ วิชาการและสนับสนุนการ ดำเนินงาน วิชาการ คู่มอื / ดำเนินงานเฝ้าระวัง ป้องกัน ควบคุมโรคติดต่อในเด็ก นวตั กรรม/ แนวทาง/ แนว นวัตกรรม ปฐมวยั ทางการ การปอ้ งกัน กิจกรรมหลักที่ 3.1 พัฒนา ✓✓✓✓ 0.5 0.7 1 2.2 งบ ป้องกนั ควบคมุ ควบคุม โรคตดิ ต่อใน ผลงานวิชาการ คู่มือ/ ดำเนนิ งาน โรคติดต่อ กลุม่ เดก็ แนวทาง/นวัตกรรมการ ปอ้ งกนั ควบคุมโรคตดิ ต่อใน ในเด็กแบบ ปฐมวัย 4 บรู ณาการ เรื่อง กล่มุ เด็กปฐมวัย และภาคี กิจกรรมหลักที่ 3.2 พัฒนา ✓✓ 0.1 0.5 0.6 งบ เครือข่ายที่ องค์ความรู้และจัดทำส่ือ ดำเนนิ งาน เกี่ยวขอ้ ง สนับสนุนพร้อมทั้งเผยแพร่ ได้รับการ สนบั สนุน ประชาสัมพนั ธผ์ ่านช่องทาง การ ดำเนินงานฯ

มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผรู้ ับผดิ ชอบ วงเงนิ (ลา้ นบาท) รวม แหล่งเงนิ เปา้ หมาย ตัวชวี้ ดั และกจิ กรรมหลัก หลกั / ร่วม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 ตา่ งๆเพื่อการป้องกันควบคุม โรคติดต่อในเด็ก กจิ กรรมหลกั ท่ี 3.3 เครือขา่ ย ✓✓✓✓ 0.1 0.3 0.5 0.9 งบ ภาคี ร้อยละ 80 ที่เกี่ยวข้องได้รับพัฒนา เครือข่าย ของภาคี ศักยภาพและได้รับการ ดำเนินงาน ไดร้ ับการ เครือขา่ ย เข้า สนับสนุนการดำเนินงาน ประชาสัมพันธ์องค์ความรู้ พฒั นา ร่วมพฒั นา เรื่องโรคติดต่อในเดก็ ศกั ยภาพ ศักยภาพ ด้านป้องกนั ควบคุม โรคติดต่อใน เดก็ ระดบั พน้ื ที่ โดย 135 ยดึ หลัก Health Literacy มาตรการท่ี 3 การเฝ้าระวังป้องกนั โรคลว่ งหนา้ และควบคุมการระบาดของโรคติดตอ่ ในเดก็ 3.1 ติดตาม ประเมนิ ผล และสนบั สนนุ การดำเนินงานควบคุมโรคติดต่อในเดก็ ระดับพ้ืนที่ โครงการท่ี 3 โครงการพัฒนา ✓✓✓✓ 1.4 2.7 2.9 2.9 9.9 งบ ภาคี ร้อยละ 90 วิชาการและสนับสนุนการ เครอื ขา่ ย ของภาคี ดำเนนิ งานเฝา้ ระวัง ปอ้ งกนั ดำเนินงาน ไดร้ บั เครือขา่ ย ควบคุมโรคติดต่อในเด็ก ปฐมวยั ตดิ ตาม ไดร้ ับตดิ ตาม ประเมนิ ผล ประเมินผล และ และสนับสนนุ สนับสนนุ การ กิจกรรมที่ 4.1 ลงพื้นท่ี ✓ ✓ ✓ ✓ กอง 0.1 0.1 0.3 0.3 0.8 งบ การ ดำเนนิ งาน ขับเคลื่อนและติดตามการ โรคตดิ ตอ่ ดำเนนิ งาน ดำเนินงาน ดำเนินงานป้องกันควบคุม ทั่วไป โรคติดต่อในกลุ่มวัยเด็กใน ควบคุม โรคติดตอ่ ระดบั พืน้ ท่ี ในเด็ก แผนงานปอ้ งกนั ควบคุมโรคติดต่อในเดก็

กลมุ่ โรคตดิ ตอ่ (Communicable Diseases: CDs) มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผรู้ บั ผิดชอบ วงเงนิ (ล้านบาท) รวม แหลง่ เงิน เป้าหมาย ตัวชว้ี ดั และกจิ กรรมหลกั หลกั / รว่ ม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 กิจกรรมที่ 4.2 สนับสนุนการ ✓ สคร.1-12 1.3 1.3 งบ ดำเนินงานเฝ้าระวังป้องกัน และสปคม. ดำเนนิ งาน ควบคุมโรคติดต่อในเด็ก ✓ ระดับพื้นท่ี 2.6 2.6 งบ กิจกรรมที่ 4.3 สนับสนุนการ ดำเนนิ งาน ดำเนินงานเฝ้าระวังป้องกัน 136 ควบคุมโรคติดต่อทางเดิน หายใจและโรคติดเชื้อไวรัส โคโรนา 2019 ในสถานศึกษา ในพ้นื ท่ี

6. การติดตามประเมนิ ผลแผนงานและมาตรการ (Monitoring and Evaluation) เป้าหมายแผนงาน ตัวช้วี ดั และค่า วิธกี ารตดิ ตาม กรอบระยะเวลาของการติดตาม และมาตรการ เป้าหมาย ประเมนิ ผล ประเมนิ ผล ปี พ.ศ. 2561 2562 2563 2564 2565 แผนงานป้อง ักนควบ ุคมโรค ิตด ่ตอในเ ็ดก มาตรการที่ 1 : ผลักดันนโยบาย ร้อยละ 70 ภายใน ความครอบคลุมของ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ มาตรการและสร้างกลไกความ ปี 2565 เครอื ข่ายทสี่ ามารถ ร่วมมือเครือข่ายในการเฝ้าระวัง ดำเนินงานตามนโยบาย ป้องกันควบคุมโรคติดต่อในกลุ่มเด็ก มาตรการด้านการเฝา้ ปฐมวยั ระวังป้องกันควบคมุ โรคตดิ ต่อในกลมุ่ เดก็ ปฐมวยั มาตรการที่ 2 : พัฒนาวิชาการ และ ปีละ 1 เรอ่ื ง ผลงานวชิ าการ/ ✓✓✓✓✓ นวัตกรรมสนับสนุนการดำเนินงาน เทคโนโลยี/สื่อ/ เฝ้าระวังป้องกันควบคุมโรคติดต่อใน นวตั กรรมการปอ้ งกัน กลมุ่ เดก็ ปฐมวัย ควบคมุ โรคติดต่อใน เดก็ ปฐมวัย มาตรการที่ 3 : การเฝ้าระวงั ปอ้ งกัน ร้อยละ 50 จงั หวัดท่มี อี ัตราปว่ ย ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ โรคล่วงหน้าและควบคุมการระบาด ภายในปี 2565 ด้วยโรคติดตอ่ ในกลมุ่ ของโรคติดต่อในเด็ก เดก็ ปฐมวัย ลดลง เมอื่ เทียบกับคา่ มธั ยฐาน ยอ้ นหลัง 5 ปี 7. ผูร้ บั ผดิ ชอบแผนงาน (Project Manager) ตำแหนง่ ผอู้ ำนวยการกองโรคตดิ ต่อท่ัวไป 7.1 พญ.วรยา เหลอื งอ่อน E-mail: [email protected] โทร. 0 2590 3160 ตำแหนง่ นกั วชิ าการสาธารณสขุ ชำนาญการพิเศษ 7.2 นางสมนกึ เลศิ สุโภชวณิชย์ E-mail: [email protected] โทร. 02 590 3183 137

กลมุ่ โรคติดตอ่ (Communicable Diseases: CDs) แผนงาน พื้นที่และกลุมเปา หมาย โรคเมลิออยด จำนวนผูปวย/เสียชวี ิตโรคเมลอิ อยดล ดลงจากจำนวนผูปวย เฉล่ยี ป 2560-2563 เพม่ิ จำนวนผปู วยยนื ยนั ยอ นหลงั 3 ป เป‡าหมาย เจา หนา ทท่ี างการแพทยสาธารณสขุ และประชาชนทัว่ ไป ตัวชว�้ ัด Outcome ในสถานการณโรค (Goals) มีความรูค วามเขา ใจเรื่องโรคเมลิออยด และสามารถ (KPI) ปองกันตนเองจากโรคดังกลา วได สถา(Gนaกpาร) ณ เจาหนาทางการแพทยสาธารณสุข และประชาชนทั่วไปยังขาดความรูความเขาใจเรื่องโรคเมลิออยด รวมถึงการปองกันตนเองจากโรคดังกลาว มาตรการ หนว ยงานระดับนโยบาย สว นกลาง และ สคร. หนว ยงานระดับพ้นื ท่ี (จังหวดั -ตำบล) มาตรการการปองกันโรค มาตรการเสริมสรางความเขมแข็งของ มาตรการการปอ งกันโรค มาตรการเสริมสรางความเขม แขง็ ของ ระบบการวนิ ิจฉัยโรค ระบบการวนิ จิ ฉยั โรค 138 และดแู ลรกั ษาผูปว ยโรคเมลิออยด และดแู ลรกั ษาผูป วยโรคเมลิออยด กจิ กรรม  วเิ คราะหส ถานการณ  ประเมินระบบการรายงานโรค  เฝาระวงั โรคในกลมุ เสี่ยง  ประเมินระบบรายงานโรคในระดับ หลกั  สำรวจความรปู ระชาชน  พฒั นาแนวทางการรายงานโรค  ส่อื สารความเส่ียงแกกลุมเส่ียง  จดั ทำส่ือตนแบบ  รวบรวมขอมลู และสนับสนนุ ขอมูล พ้ืนที่  สอื่ สารความเสย่ี งแกป ระชาชน  ขับเคล่อื นนโยบาย และผูปว ยโรคเมลิออยด  สงเสรมิ การรายงานโรค  เผยแพรและประชาสมั ธส่อื ความรู  เฝาระวงั จำนวนผูปว ยในพืน้ ที่  วเิ คราะหส ถานการณใ นพ้ืนที่ เรอื่ งโรคเมลิออยด รหว‹ นมดว‹ ำยเนงนิ ากนาร สคร.ที่ 1 - 12 และ สปคม. กรมปศสุ ัตว / ปศข.1 - 9 กรมสงเสริมการปกครองสวนทอ งถน่ิ Quick Win 3 เดือน 6 เดอื น 9 เดอื น 12 เดอื น  เฝา ระวัง โรคในพน้ื ที่เสยี่ ง  ส่ือสารความเส่ียงเชิงรุกในกลมุ สง เสรมิ ใหเกิดการรายงานโรค ถายทอดแนวทางการดำเนินงาน เรงรัดการควบคมุ โรคในพนื้ ทรี่ ะบาด แบบมปี ระสิทธภิ าพ การรายงาน และปองกัน ประชากรเปา หมายเพิม่ ความรอบรู โรคเมลิออยด ดา นสขุ ภาพ

แผนงานโรคเมลิออยด์ แผนงานโรคเมลิออย ์ด 1. สถานการณ์ (Situation) โรคเมลิออยด์ (Melioidosis) ไข้ดิน หรือ มงคล่อเทียม เป็นปัญหาสาธารณสุขของหลายประเทศ รวมถึงประเทศไทย โดยเฉพาะภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีอุบัติการณ์โรคเมลิออยด์สูงเป็นอันดับหนึ่งของโลก สาเหตุเกิดจากเชื้อแบคทีเรียที่มีชื่อว่า Burkholderia pseudomallei เชื้อเข้าสู่ร่างกายทางผิวหนังโดยการสัมผัส กับดินหรือน้ำเป็นเวลานาน ผ่านเขา้ ทางบาดแผล การรับประทานอาหารหรือด่ืมน้ำท่มี ีเช้ือปนเป้ือน รวมทั้งการหายใจ โรคนี้ไมต่ ดิ ตอ่ จากคนสู่คน แตอ่ าจตดิ ต่อจากสัตว์สู่คนโดยการสัมผสั กบั สารคดั หล่ังหรือรับประทานเน้ือหรือนมจาก สัตว์ที่เป็นโรค ระยะฟักตัวของโรคไม่แน่นอน อาจนานหลายปีหรือสั้นเพียงไม่กี่วันก็ได้ ไม่มีอาการแสดงจำเพาะ ผู้ป่วยส่วนใหญ่มีภาวะติดเชื้อ (sepsis) อัตราการเสียชีวิตในผู้ป่วยยืนยันโรคเมลิออยด์ที่มีผลเพาะเชื้อ พบร้อยละ 40 และสว่ นใหญ่เสยี ชวี ติ ภายใน 1-2 วันหลงั เขา้ รบั การรักษาในโรงพยาบาล สถานการณ์ของโรคเมลิออยด์ ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม - 24 พฤษภาคม 2564 พบผู้ป่วย 1,016 ราย อัตราป่วย 1.53 ต่อแสนประชากร เสียชีวิต 1 ราย กลุ่มอายุที่พบผู้ป่วยสูงสุด 3 อันดับแรกคือ อายุ 55-64 ปี รองลงมาคือ มากกว่า 65 ปี และอายุ 45-54 ปี ภาคที่มีอัตราป่วยต่อประชากรแสนคนสูงสุด คือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (3.98) รองลงมาคือ ภาคเหนือ (0.48) ภาคใต้ (0.26) และภาคกลาง (0.25) จงั หวดั ท่ีมีอัตรา ป่วยต่อประชากรแสนคน สูงสุด 3 อันดับแรก คือ มุกดาหาร (15.04) อุบลราชธานี (9.92) อํานาจเจริญ (7.66) ส่วนในปี พ.ศ. 2563 ที่ผ่านมา พบผู้ป่วย 2,945 ราย อัตราป่วย 4.43 ต่อประชากรแสนคน เสียชีวิต 13 ราย อัตราตาย 0.02 ต่อประชากรแสนคน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือยังพบผู้ป่วยสูงสุดเช่นกัน (2,385 ราย หรืออัตรา ปว่ ย 11.06 ตอ่ ประชากรแสนคน) ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา พ.ศ. 2553 - 2563 (ค.ศ. 2010 - 2020) การรายงานโรคเมลิออยโดสิส แต่ละปีพบผู้ป่วยระหว่าง 2,800 - 3,920 ราย เฉลี่ยปีละ 3,115 ราย สูงสุดในปี พ.ศ. 2554 จำนวน 3,920 ราย อัตราป่วยร้อยละ 6.13 ต่อประชากรแสนคน ต่ำสุดปี พ.ศ. 2557 จำนวน 2,544 ราย (3.92) แต่ในช่วง 5 ปีหลัง (พ.ศ. 2558 - 2562) ลักษณะการเกิดโรคค่อนข้างสม่ำเสมอ อัตราป่วยระหว่าง 4.07-5.21 ต่อประชากรแสนคน ต่างจากรายงานผู้เสียชีวิตที่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น โดยมีจำนวนต่ำสุด 81 ราย และสูงสุด 233 ราย อัตราป่วยตาย ระหว่างร้อยละ 2.87 - 6.78 สำหรับในปี 2564 สถานการณ์ของโรคเมลิออยโดสิส ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม - 24 พฤษภาคม 2564 พบผปู้ ่วย 1,016 ราย อัตราป่วย 1.53 ตอ่ แสนประชากร เสยี ชวี ิต 1 ราย สามารถพบผปู้ ่วยได้ ในทุกเดือน โดยพบมากในเดือน มกราคม กรกฎาคม และสิงหาคมของทุกปี กลุ่มเสี่ยงต่อการเกิดโรค พบว่า ส่วนใหญ่เป็นเพศชาย อายุตั้งแต่ 45 ปีขึ้นไป ประกอบอาชีพเกษตรกร และมีประวัติป่วยเป็นโรคเบาหวานรว่ มด้วย สัตวท์ ต่ี รวจพบวา่ ติดเชอื้ น้ี ไดแ้ ก่ แพะ โค กระบือ สุกร เมือ่ สตั วป์ ว่ ยเปน็ โรคนี้ มกั รักษาไมห่ าย สำหรบั ปัญหาสำคัญของ โรคนี้ คือ การตรวจวินิจฉัยท่ียาก เนื่องจากลักษณะอาการทางคลินิกไม่เฉพาะ ส่งผลต่อการรักษา ทำให้ผู้ป่วย เสียชีวิตเนื่องจากติดเช้ือในกระแสเลือด นอกจากนี้ยังพบว่า การรายงานโรคในระบบมีจำนวนน้อย เกิดจาก บุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข ยังไม่ทราบว่า โรคนี้จัดอยู่ในโรคที่ต้องเฝ้าระวังตามพระราชบัญญัติ โรคติดต่อ พ.ศ.2558 อกี ทั้งประชาชนส่วนใหญย่ งั ไม่รจู้ กั โรคนี้ 139

กลุ่มโรค ิตด ่ตอ (Communicable Diseases: CDs) ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 ที่ผ่านมา กรมควบคุมโรค โดยกองโรคติดต่อทั่วไป ได้ดำเนินการ ปิดช่องวา่ งปญั หาสำคัญของโรคเมลิออยด์ คือ การพัฒนาแนวทางการวินิจฉยั ดูแลรักษาผปู้ ว่ ยโรคเมลิออยด์ เพ่อื ให้ แพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ นำไปใช้ในการวนิ จิ ฉยั รักษาดแู ลผ้ปู ่วยโรคเมลิออยด์ในพื้นท่ี อีกท้ังได้พัฒนาสื่อ สำหรับพื้นที่เกิดโรค และประเมินเบื้องต้นเกี่ยวกับการรับรู้เกี่ยวกับโรคประชาชน ดังนั้น ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 จึงนำผลลัพธ์ดังกล่าวมาพัฒนาต่อยอดให้เกิดความเข้มแข็งของระบบเฝ้าระวัง ป้องกันควบคุมโรคเมลิออยด์ ด้วยการพัฒนาสอ่ื สารสนเทศผ่านมอื ถือสำหรบั ประชาชน ให้รบั ทราบถึงภยั จากโรคเมลิออยด์ รวมทง้ั ความรู้ในการ ป้องกันตัวเองก่อนการเกิดโรค สำหรับพื้นที่เสี่ยงที่เป็นปัญหาสำคัญ จึงได้สร้างกลไกการตรวจจับ (Detection) โรคเมลิออยด์ในพื้นที่พบโรค เพื่อให้แพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ ให้การรักษาผู้ป่วยได้อย่างทันท่วงที ลดความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตของประชาชน และแจ้งเตือนประชาชนในพื้นที่เกิดโรคให้ทราบได้อย่างทันท่วงที และนอกจากนี้ การดำเนินงานป้องกันควบคุมโรคเมลิออยด์ ยังมีกิจกรรมสร้างความร่วมมือของภาคีเครือข่ายให้มี บทบาทในการป้องกันควบคุมโรคเมลิออยด์ในคน สตั วแ์ ละสิ่งแวดล้อม ตามเจตจำนงพันธะสญั ญาเครือข่ายสุขภาพ หนึง่ เดียว (One Health Approach) เพ่ือใหป้ ระชาชนปลอดภัยจากโรคเมลอิ อยด์ 2. พน้ื ทีเ่ ปา้ หมายและกลุ่มเปา้ หมาย (Target) สถานการณ์โรคในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา (พ.ศ. 2558 -2562) พบผู้ป่วย 2,800 - 3,400 รายต่อปี อัตราป่วย ระหว่าง 4.07 - 5.21 ต่อแสนประชากร อัตราป่วยผู้ป่วยค่อนข้างคงที่ ในขณะท่ีมีการรายงานผู้เสียชวี ิต สูงเพิ่มขึ้นเป็น 5 - 20 เท่า โดยพบผู้เสียชีวิตตำ่ สุด 81 สูงสุดถึง 233 รายต่อปี อัตราป่วยตาย ระหว่างร้อยละ 2.87 – 6.78 จำแนกเป็นรายปีได้ดังนี้ ปี พ.ศ. 2558 จำนวน 112 ราย อัตราป่วยตาย ร้อยละ 3.45 ปี พ.ศ. 2559 100 ราย (3.28) ปี พ.ศ. 2560 ราย 233 ราย (6.78) และ ปี พ.ศ. 2561 และ 2562 ปลี ะ 81 ราย (3.00 และ 2.87 ตามลำดับ) ซึ่งเป็นอัตราป่วยตายท่ีสงู กว่าโรคติดต่อรุนแรงในทกุ โรคจากการเฝ้าระวงั โรค (รูปที่ 1) และมีรายงานเหตกุ ารณ์ท่มี ี ผู้ป่วยยนื ยันเสยี ชวี ิตดว้ ยโรคเมลิออยด์ จำนวน 4 เหตุการณ์ 7 Morbidity Rate CFR 8 Rate per 100,00067 Case fatality rate(%) population 56 45 4 33 22 11 00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 รปู ที่ 1 แสดงอตั ราปว่ ยต่อประชากรแสนคนและอัตราปว่ ยตายด้วยโรคเมลิออยโดสิส ในประเทศไทย ระหวา่ งปี 2553 - 2562 เมือ่ พจิ ารณาจำนวนผ้ปู ่วยจำแนกเป็นรายเดือน พบผปู้ ว่ ยไดต้ ลอดทั้งปี สงู สุดในชว่ งเดือนมกราคม มักมีการระบาดในช่วงฤดูฝน ระหว่างสิงหาคม - ตุลาคม และต่ำสุดในเดือนเมษายน ซึ่งมีรูปแบบคลา้ ยคลึงกันในทุกปี ยกเว้น ในปี พ.ศ. 2560 ท่พี บผูป้ ว่ ยสงู สุดในชว่ งเดือนมถิ ุนายน - สิงหาคม (รูปที่ 2) 140

Number of cases 500 2015 2016 2017 2018 2019 แผนงานโรคเมลิออย ์ด 400 Rate per 100,000 population300 200 100 0 Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec รูปท่ี 2 แสดงจำนวนผ้ปู ่วยดว้ ยโรคเมลิออยโดสิสในประเทศไทย จำแนกเป็นรายเดอื น ระหว่างปี 2558 - 2562 กลุ่มอายุที่พบผู้ป่วยสูงสุดคือ 65-69 ปี (อัตราป่วย 9.14 - 12.84 ต่อประชากรแสนคน) รองลงมาคือ 55-64 ปี (8.73 - 11.09 ต่อประชากรแสนคน) และ 70 ขนึ้ ไป (8.27 - 10.12 ตอ่ ประชากรแสนคน) ตามลำดับ ซึ่ง มรี ปู แบบคลา้ ยคลงึ กนั กับทุกปี (รปู ท่ี 3) 15 0-4 5-9 10-14 15-24 25-34 10 5 0 2015 2016 2017 2018 2019 รปู ท่ี 3 แสดงอัตราป่วยตอ่ ประชากรแสนคนด้วยโรคเมลอิ อยโดสสิ ในประเทศไทย จำแนกเปน็ รายกลุ่มอายุ ระหว่างปี 2558 - 2562 เม่อื พิจารณาจำนวนผ้ปู ่วยโรคเมลิออยโดสสิ จำแนกเปน็ รายภาค พบวา่ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีอัตราป่วยต่อประชากรแสนคนสูงสุดในทุกปี (อัตราป่วย 10.22 - 13.37 ต่อประชากรแสนคน) รองลงมาคือ ภาคเหนอื (1.63 - 2.51 ต่อประชากรแสนคน) ภาคใต้ (0.84 - 1.45 ต่อประชากรแสนคน) และภาคกลาง (0.51 - 1.07 ต่อประชากรแสนคน) ตามลำดับ (รูปที่ 4) จังหวัดที่มีอัตราป่วยต่อประชากรแสนคนสูงสุดติดต่อกัน 5 ปี คือ มุกดาหาร อัตราป่วย 29.24 - 52.80 ต่อประชากรแสนคน ศรีสะเกษ (16.56 - 34.22 ต่อประชากรแสนคน) และ อำนาจเจริญ (16.56 - 31.43 ตอ่ ประชากรแสนคน) ในช่วง 3 ปหี ลงั (ปี พ.ศ. 2560 - 2562) พบจงั หวัดอุบลราชธานี มอี ตั ราปว่ ยต่อประชากรแสนคนสูงสุดในสามอนั ดับแรกของทุกปี (21.93 – 35.00 ต่อประชากรแสนคน) (รปู ท่ี 4) 141

F Central North North-East South 14 กลุ่มโรค ิตด ่ตอ (Communicable Diseases: CDs) 9 Rate per 100,000 population 4 -1 2015 2016 2017 2018 2019 รูปท่ี 4 แสดงอตั ราปว่ ยตอ่ ประชากรแสนคนดว้ ยโรคเมลอิ อยโดสสิ ในประเทศไทย จำแนกรายจังหวัด ระหว่างปี 2558 -2562 Reported cases of melioidosis per 100,000 population by province, Thailand, 2019 ข้อมูลจาก รง.506 ปี 2560-2562 พบว่าจังหวัดที่มีการรายงานโรคการรายงานผู้ป่วย มากกว่า 100 รายต่อปี ได้แก่ อุบลราชธานี ศรีสะเกษ มุกดาหาร ยโสธร ร้อยเอ็ด อำนาจเจริญ บุรีรัมย์ กาฬสินธุ์ นครพนม ชยั ภมู ิ และสรุ นิ ทร์ 3. เป้าหมายและตัวชี้วัด (Goals) เปา้ หมาย มาตรการ ผลการ คา่ เปา้ หมาย ปี พ.ศ. ตัวชวี้ ดั เปา้ หมาย ดำเนนิ งาน 2563 2564 2565 1. จำนวนผปู้ ว่ ยโรคเมลอิ อยดล์ ดลงจากจำนวนผปู้ ่วยเฉลยี่ ปี 2560 - 2563 2563 - - 2% 2. จำนวนผ้เู สยี ชีวติ โรคเมลอิ อยดล์ ดลงจากจำนวนเสยี ชีวิตเฉลย่ี ปี 2560 - 2563 เป็นปีแรกทีเ่ รม่ิ - - 2% - 60% 70% 3. ประชาชนกลุม่ เสย่ี ง บุคลากรด้านการแพทยแ์ ละสาธารณสขุ มีระดบั ความรู้ ดำเนินการ - 50% 60% โรคเมลอิ อยโดสสิ มากกว่าคา่ เป้าหมาย (ร้อยละ) เป็นปีแรกท่ีเรมิ่ - 1 1 4. รอ้ ยละจังหวดั เสยี่ งทม่ี กี ารรายงานโรคและสอบสวนโรคเมลอิ อยด์ ดำเนินการ 5. จำนวนผลงานนวัตกรรม/งานวิจัยท่ีเกีย่ วข้องกบั โรคเมลิออยด์ - - - 142