Pink book 2565

มาตรการและกิจกรรมสำคัญ ส่วนกลาง หนว่ ยงานดำเนินการ (Service Provider) เรอื นจำ อปท. (strategy and Intervention) สคร. สสจ. สสอ. รพ. PCC ชุมชน/ตำบล ระวงั ประเภทเช้ือนอ้ ย 3 ปี/ เชือ้ มาก 5 ปี - พ้ืนท่ีเส่ยี งต่ำ คอื เรอื้ น จำนวน จำนวน 92 เรื้อน จำนวน จำนวน 92 1.2 ดำเนินกจิ กรรมกำจดั โรค มีผูป้ ่วยโรคเรื้อน 92 อำเภอ ใน อำเภอ ใน 35 92 อำเภอ ใน อำเภอ ใน 35 เรื้อนในพ้ืนท่พี บผ้ปู ว่ ยโรค รายใหมก่ ำลังรักษาหรือ 35 จงั หวดั จังหวดั 35 จงั หวดั จงั หวัด เร้ือนสูง ท่รี บั ประทาน - พื้นที่เส่ียงต่ำ - พ้ืนท่ีเสยี่ งตำ่ - พ้ืนทเ่ี สย่ี งต่ำ - พื้นท่เี สย่ี งต่ำ 1) ผลักดนั เชงิ นโยบาย ยาครบแล้วแต่ระยะ คอื มีผู้ป่วยโรค คอื มีผปู้ ่วยโรค คือ มีผู้ป่วยโรค คือ มีผู้ป่วยโรค การค้นหาผปู้ ว่ ยโรคเร้ือนราย เฝ้าระวังประเภท เร้อื นรายใหม่ เรื้อนรายใหม่ เร้ือนรายใหม่ เร้ือนรายใหม่ ใหมใ่ ห้เป็นตัวช้วี ัด เชือ้ น้อย 3 ป/ี กำลังรักษาหรอื กำลงั รกั ษาหรอื กำลังรกั ษาหรือ กำลังรกั ษาหรอื ในเขตบริการสุขภาพ เช้ือมาก 5 ปี ทร่ี ับประทานยา ท่รี บั ประทานยา ทรี่ ับประทานยา ทร่ี ับประทานยา ท่ี 7, 9, 10 และ 12 1.2 ดำเนินกิจกรรม ครบแลว้ แต่ ครบแลว้ แต่ ครบแลว้ แต่ ครบแล้วแต่ 2) เร่งรัดตรวจผู้สมั ผสั โรครว่ ม กำจัดโรคเรื้อน ระยะเฝ้าระวัง ระยะเฝา้ ระวงั ระยะเฝ้าระวงั ระยะเฝา้ ระวัง บ้านเชิงรุกในพื้นท่ีผู้ปว่ ยโรค ในพ้ืนที่พบผู้ปว่ ยโรค ประเภทเช้ือ ประเภทเช้อื ประเภทเชอ้ื ประเภทเชือ้ เรือ้ นสงู ใน สคร.7, 9, 10 เรื้อนสูง นอ้ ย 3 ปี/ น้อย 3 ปี/ นอ้ ย 3 ปี/ นอ้ ย 3 ปี/ และ 12 โดยทีมผ้เู ชีย่ วชาญ 1) เสนอนโยบาย เช้อื มาก 5 ปี เชื้อมาก 5 ปี เช้อื มาก 5 ปี เชอ้ื มาก 5 ปี เฉพาะกจิ การคน้ หาผูป้ ว่ ย 293 3) ประชุมนำเสนอผล โรคเร้อื นรายใหม่ การดำเนินงานกจิ กรรมค้นหา ผู้ปว่ ยโรคเรอ้ื นรายใหม่ทุก 6 ใหเ้ ป็นตวั ชวี้ ัดในเขต เดอื น ในเขตบริการสขุ ภาพท่ี บรกิ ารสขุ ภาพท่ี 7, 9, 7, 9, 10 และ 12 10 และ 12 1.3 สนับสนุนแรงจูงใจ คา่ ตอบแทนการค้นพบผู้ปว่ ย 2) เร่งรดั ตรวจ รายใหม่ (3,000 บาท/ราย) ผสู้ มั ผัสโรครว่ มบ้านเชงิ 1.4 จัดทำโปรแกรมฐานขอ้ มูล รกุ ในพื้นที่ผู้ปว่ ยโรค ผู้ปว่ ยโรคเรื้อนรายใหม่ และ เรื้อนสูง ใน สคร.7, 9, สำรวจข้อมูลผสู้ ัมผัสโรคร่วม 10 และ 12 โดยทีม บา้ น ผเู้ ชยี่ วชาญเฉพาะกิจ 1.5 พฒั นานวัตกรรม/ 3) ติดตามและรายงาน ผลการดำเนินกิจกรรม ค้นหาผปู้ ่วยโรคเรอื้ น แผนงานป้องกันควบคุมโรคเรอ้ื น

กลุ่มโรคตดิ ตอ่ เรอื้ รงั (Communicable Chronic Diseases: CCDs) มาตรการและกิจกรรมสำคัญ สว่ นกลาง สคร. หน่วยงานดำเนินการ (Service Provider) เรือนจำ (strategy and Intervention) สสจ. สสอ. รพ. อปท. PCC ชุมชน/ตำบล 1.2 เสริมสรา้ งเครือขา่ ย เทคโนโลยี เพอื่ ตรวจ รายใหมท่ กุ 3 เดือน ใน - ใหม้ ปี ระสิทธภิ าพใน คัดกรองโรคเร้อื น เขตบรกิ ารสุขภาพที่ 1. สนบั สนุนให้ 1. สนับสนุนให้ 1. สนบั สนุน - - 1. อสม. การเฝ้าระวัง ป้องกนั 1) Artificial intelligent (AI) 7,9,10 และ 12 อสม.คน้ หา อสม.ค้นหา ให้ อสม.ค้นหา ดำเนินการ 294 และควบคุมโรคเรื้อน โดยภาพถ่ายรอยโรค 1.3 ดำเนินการ ผปู้ ว่ ยโรคเรอ้ื น ผู้ปว่ ยโรคเรอื้ น ผปู้ ว่ ยโรคเร้อื น ค้นหาผูป้ ่วยโรค ทผ่ี ิวหนัง ค่าตอบแทนการค้นพบ รายใหมใ่ น รายใหม่ใน รายใหมใ่ น เรอื้ นรายใหม่ 2) Skin app. ผู้ป่วยรายใหม่ (3,000 ชุมชนโดย ชมุ ชนโดย ชมุ ชนโดย ในชมุ ชนโดย 3) ชุดความรู้ เร่ือง บาท/ราย) ถ่ายรูปรอยโรคผู้ ถ่ายรูปรอยโรคผู้ ถ่ายรปู รอยโรคผู้ ถ่ายรูปรอยโรคผู้ การตรวจทางหอ้ งปฏิบตั กิ าร 1. พัฒนาศกั ยภาพ สงสัยให้ สงสยั ให้ สงสัยให้ สงสัยให้ โดยวิธีกรีดผวิ หนังสำหรับ บคุ ลากรสาธารณสขุ ให้ ผู้เชย่ี วชาญ ผู้เช่ียวชาญ ผเู้ ชีย่ วชาญ ผู้เชี่ยวชาญ เจ้าหนา้ ที่ตรวจทาง เหมาะสมตามบทบาท วินิจฉัยเบอ้ื งตน้ วินิจฉยั เบื้องตน้ วนิ จิ ฉัยเบื้องต้น วินิจฉัยเบอื้ งต้น หอ้ งปฏิบตั กิ าร หน้าที่ ได้แก่ ผ่าน ผา่ น ผ่าน ผ่าน ในรปู แบบ E- learning 1.1 อสม.ในการ Application Application Application Application 1. พัฒนาศกั ยภาพบุคลากร ค้นหาผู้ป่วยโรคเร้อื น line line line line สาธารณสขุ ให้เหมาะสมตาม รายใหม่ในชุมชนโดย 2.สนบั สนุน 2.เจ้าหน้าท่ี 2.เจ้าหน้าท่ี บทบาทหนา้ ท่ี ถ่ายรูปรอยโรคผสู้ งสัย เจ้าหน้าที่ สาธารณสุข สาธารณสุข 1.1 อสม.ในการค้นหาผ้ปู ่วย ให้ผู้เชยี่ วชาญวินิจฉยั สาธารณสุขใน ดำเนินการตรวจ ดำเนินการตรวจ โรคเรื้อนในชุมชนโดยการ เบอื้ งต้นผ่าน การตรวจคดั คดั กรองโรค คัดกรองโรค ถา่ ยรูปรอยโรค Application line ผู้สงสยั ให้ผู้เช่ียวชาญวินิจฉยั 1.2 เจา้ หน้าท่ี เบื้องต้นทาง Application สาธารณสขุ ในการ line ตรวจคดั กรองโรคเรอ้ื น 1.2 เจ้าหน้าที่สาธารณสขุ ใน ในกลมุ่ ผู้สัมผัสโรค การตรวจคดั กรองโรคเรื้อนใน 2. พฒั นาสถานบริการ กลุ่มผู้สมั ผสั โรค 2. พฒั นาสถานบริการ เชยี่ วชาญโรคเรื้อน (Node) 20 แห่ง

มาตรการและกจิ กรรมสำคญั ส่วนกลาง หนว่ ยงานดำเนนิ การ (Service Provider) อปท. PCC ชมุ ชน/ตำบล (strategy and Intervention) สคร. สสจ. สสอ. รพ. เรอื นจำ ใหส้ ามารถดำเนินการป้องกัน ควบคุมโรคเรื้อนได้ตาม เชยี่ วชาญโรคเร้อื น กรองโรคเร้ือนใน เร้อื นในกลุ่มผู้ เรอ้ื นในกลุ่มผู้ มาตรฐานงานโรคเรอ้ื น (Node) ให้สามารถ กลมุ่ ผู้สมั ผัสโรค สัมผสั โรค สัมผัสโรค 3. พัฒนาให้มรี ะบบส่งต่อ ดำเนินการปอ้ งกนั ผู้ป่วยโรคเรอ้ื นเพอ่ื ควบคมุ โรคเร้อื นได้ตาม การวนิ ิจฉัย รกั ษา และฟื้นฟู มาตรฐานงานโรคเร้อื น สภาพ โดยสถาบนั ราชประชา 3. พัฒนาให้มีระบบส่ง สมาสัยเป็นแม่ข่าย ตอ่ ผู้ป่วยโรคเร้อื นเพือ่ 4. สร้างเครอื ข่ายความร่วมมอื การวนิ จิ ฉยั รักษา และ ระหว่างหนว่ ยงานภาครัฐ และ ฟน้ื ฟูสภาพ โดยสถาบัน องคก์ รเอกชน (NGO) ในกลุ่ม ราชประชาสมาสยั เป็น ประชากร แมข่ ่าย ขา้ มชาติ พื้นทชี่ ายแดนไทย – 295 เมยี นมาร์ ภาคตะวันตก 4. สร้างเครอื ข่ายความ (สคร.5 ราชบรุ ี) รว่ มมือระหวา่ ง 5. พฒั นาคณุ ภาพ หนว่ ยงานภาครฐั และ การคัดกรองโรคเรอื้ นใน องค์กรเอกชน (NGO) โรงพยาบาลทีเ่ ปดิ บรกิ ารตรวจ ในกลุ่มประชากรขา้ ม สุขภาพประชากร ชาติ พนื้ ท่ชี ายแดนไทย ข้ามชาติ -เมยี นมารภ์ าค 6. นิเทศ ติดตามกำกับ ตะวนั ตก (พ้ืนท่ี สคร.5 และประเมนิ ผลการ ราชบรุ )ี การดำเนินงานควบคุมโรค 5. พัฒนาคุณภาพ เรอ้ื น และฟื้นฟูสภาพ การคัดกรองโรคเร้ือน ในเขต สคร.7, 8, 9, 10 ในโรงพยาบาลทเี่ ปิด และ 12 บริการตรวจสุขภาพ ประชากรข้ามชาติ 6. นเิ ทศ ตดิ ตามกำกับ และประเมนิ ผลการ แผนงานปอ้ งกนั ควบคุมโรคเรื้อน

กลุ่มโรคตดิ ต่อเรอื้ รงั (Communicable Chronic Diseases: CCDs) มาตรการและกิจกรรมสำคญั หน่วยงานดำเนนิ การ (Service Provider) ชุมชน/ตำบล (strategy and Intervention) สว่ นกลาง สคร. สสจ. สสอ. รพ. เรือนจำ อปท. PCC การดำเนินงานควบคุม โรคเรื้อน และฟื้นฟู สภาพ สสจ./สสอ./ รพ./รพ.สต.ในเขต สคร.7, 8, 9, 10 และ 12 1.3 พฒั นาการสือ่ สาร พัฒนาระบบสารสนเทศความ สง่ ต่อระบบสารสนเทศ สง่ ต่อระบบ สง่ ตอ่ ระบบ ส่งตอ่ ระบบ - - - รบั ความเส่ยี งและสร้างความรอบรู้ใน รอบร้ดู ้านสุขภาพเกี่ยวกับโรค ความรอบรู้ด้านสขุ ภาพ สารสนเทศความ สารสนเทศความ สารสนเทศความ สารสนเทศความ ประชาชนกลุ่มเส่ียงโรคเรื้อน เรือ้ นในประชากรกลุ่มเส่ียง เกยี่ วกับโรคเรือ้ นไปยัง รอบรู้ด้าน รอบร้ดู ้าน รอบรู้ด้าน รอบร้ดู า้ น ประชากร สขุ ภาพเกี่ยวกับ สุขภาพเกยี่ วกบั สุขภาพเกย่ี วกบั สขุ ภาพเกย่ี วกับ กลมุ่ เส่ียงในพ้ืนท่ี โรคเร้ือนไปยงั โรคเร้ือนไปยัง โรคเรอ้ื นไปยัง โรคเรอ้ื น ประชากรกลมุ่ ประชากรกลมุ่ ประชากรกลุ่ม 296 เสีย่ งในพื้นที่ เสีย่ งในพืน้ ที่ เสย่ี งในพืน้ ท่ี มาตรการที่ 2 พฒั นาสขุ ภาวะผปู้ ระสบปัญหาจากโรคเรือ้ น สรา้ งระบบลดการตีตราผู้ปว่ ยและผู้ 1. สร้างระบบเฝา้ ระวงั และ 1. เฝ้าระวังและติดตาม 1. เฝ้าระวังและ 1. เฝ้าระวังและ 1. เฝ้าระวังและ - 1. เฝ้า 1. เฝ้า 1. เฝ้าระวงั และ ประสบปญั หาจากโรคเรอ้ื น ตดิ ตามการตีตราโรคเรอ้ื นใน การตตี ราโรคเรอื้ นใน ติดตามการตี ตดิ ตามการตี ติดตามการตี ระวงั และ ระวังและ ตดิ ตามการตี ชุมชน ชมุ ชน ตลอดจนสร้าง ตราตอ่ โรคเรื้อน ตราต่อโรคเรื้อน ตราตอ่ ผูป้ ระสบ ติดตาม ตดิ ตาม ตราโรคเรื้อนใน 2. สนบั สนุนการเข้าถึงการ ความรู้ความเขา้ ใจท่ี ในชุมชน ในชุมชน ปญั หาจากโรค การตตี รา การตตี รา ชุมชน ฟนื้ ฟูสภาพทางกายจิตใจ ถูกตอ้ งเรือ่ งโรคเรือ้ น ตลอดจนสร้าง ตลอดจนสร้าง เรื้อนและ ต่อโรค ตอ่ โรค 2. สอนการดแู ล สงั คม เศรษฐกจิ เพ่อื ลดการตีตรา ความรู้ความ ความรู้ความ ครอบครัว เรอื้ นใน เรอ้ื นใน ตนเองเพื่อ 3. สนบั สนุนการหลอมรวมผู้ 2. สง่ เสรมิ การป้องกนั เขา้ ใจท่ีถูกตอ้ ง เขา้ ใจทถ่ี ูกตอ้ ง 2. สอนการดแู ล ชมุ ชน ชุมชน ปอ้ งกันความ ประสบจากปญั หาฯ และ ความพกิ ารและการ เรื่องโรคเร้ือน เรอื่ งโรคเรื้อน ดูแลตนเอง 2. ส่งเสรมิ 2. สอน พกิ าร และ เครือขา่ ยจติ อาสาฯ ฟนื้ ฟูสภาพผ้ปู ระสบ เพือ่ ลดการตีตรา เพ่อื ลดการตีตรา เพือ่ ปอ้ งกัน และ การดแู ล จดั การฟนื้ ฟู เพ่ือช่วยเหลอื ผู้ประสบปัญหา ปัญหา 2. ส่งเสริมการ 2. สง่ เสรมิ การ ความพกิ าร และ สนับสนนุ ดูแลตนเอง สภาพผู้ประสบ จากโรคเร้ือน จากโรคเรื้อน ปอ้ งกันความ ปอ้ งกันความ จัดการฟนื้ ฟู การ เพ่อื ปัญหาจากโรค 4. ทบทวนหรอื แกไ้ ข ในด้านต่างๆ พกิ ารและการ พิการและการ สภาพผู้ประสบ ป้องกนั ปอ้ งกนั เรื้อนในด้าน

มาตรการและกิจกรรมสำคัญ สว่ นกลาง สคร. หนว่ ยงานดำเนนิ การ (Service Provider) เรือนจำ อปท. PCC ชมุ ชน/ตำบล (strategy and Intervention) สสจ. สสอ. รพ. กฎหมาย/ข้อบงั คับท่เี ลือก 3 สนับสนนุ การจัดตัง้ ความ ความ ต่างๆ ปฏบิ ตั ิตอ่ ผปู้ ระสบปัญหาจาก ชมรมผ้ปู ระสบปญั หาฯ ฟน้ื ฟูสภาพผู้ ฟนื้ ฟูสภาพผู้ ปญั หาจากโรค พิการและ พิการ และ 3. สนับสนุนการ โรคเร้ือนโดยไม่เป็นธรรม และเครอื ข่ายจติ อาสา ประสบปัญหา ประสบปัญหา เรอื้ นในด้าน จดั การ จัดการ มีส่วนร่วมทาง เพื่อชว่ ยเหลือ จากโรคเรอื้ นใน จากโรคเรื้อนใน ต่างๆ ฟื้นฟู ฟนื้ ฟู สังคมและจัดตั้ง ผปู้ ระสบปญั หาจากโรค ด้านต่างๆ ด้านต่างๆ 3. สนบั สนุนการ สภาพผู้ สภาพผู้ เครือข่ายจิต เรือ้ น 3. สนบั สนุนการ 3. สนบั สนุนการ มสี ว่ นร่วมทาง ประสบ ประสบ อาสาเพ่อื 4. ตดิ ตาม มีสว่ นร่วมทาง มีสว่ นร่วมทาง สังคม ปัญหาจาก ปญั หาจาก ช่วยเหลือผู้ ความก้าวหน้าภายหลงั สงั คม และการ สังคมและจัดตั้ง และจัดต้ัง โรคเรื้อน โรคเร้ือน ประสบปญั หา การบูรณาการนิคม จดั ต้งั เครอื ขา่ ย เครอื ขา่ ยจิต เครอื ข่าย ในดา้ น ในด้าน จากโรคเร้ือน จิตอาสาเพื่อ อาสาเพอ่ื จติ อาสาเพือ่ ต่างๆ ต่างๆ ชว่ ยเหลอื ผู้ ชว่ ยเหลอื ผู้ ช่วยเหลือผู้ 3. 3. ประสบปัญหา ประสบปญั หา ประสบปัญหา สนบั สนุน สนับสนนุ จากโรคเรือ้ น จากโรคเร้อื น จากโรคเรื้อน การมีสว่ น การมสี ว่ น รว่ มทาง รว่ มทาง 297 สงั คม และ สงั คมและ การจัดต้ัง จัดตงั้ เครอื ข่าย เครอื ข่าย จติ อาสา จิตอาสา เพื่อ เพ่ือ ช่วยเหลอื ชว่ ยเหลือ ผปู้ ระสบ ผูป้ ระสบ ปญั หาจาก ปัญหาจาก โรคเร้ือน โรคเร้ือน แผนงานป้องกันควบคมุ โรคเร้ือน

กล่มุ โรคติดต่อเร้ือรงั (Communicable Chronic Diseases: CCDs) 5. มาตรการ โครงการ และกจิ กรรมหลกั (Strategy and Intervention) มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผู้รับผิดชอบ วงเงิน (ลา้ นบาท) รวม แหลง่ เงนิ เปา้ หมาย ตัวช้วี ดั และกจิ กรรมหลกั หลัก/ร่วม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 298 มาตรการท่ี 1 เรง่ รดั การค้นหาผู้ป่วยโรคเรือ้ นรายใหม่ ✓ หลกั : สรส. 0.58 0.58 งบประมาณ 1.1 สนับสนนุ นโยบายการจัดการคน้ หาผู้ปว่ ยโรคเรอ้ื นรายใหม่ ร่วม : สคร./สป กรมฯ โครงการที่ 1.1.1 คม./สสจ./NODE จดั ทำชุดความรู้สำหรับ 0.75 0.75 งบประมาณ การชนั สูตรเชื้อโรคเร้อื น ✓ หลัก : สรส. กรมฯ ผ่านระบบ Online รว่ ม : สคร./สป โครงการท่ี 1.1.2 คม./สสจ./NODE 0.20 0.20 งบประมาณ การประเมนิ ประสทิ ธผิ ลการ กรมฯ พฒั นาชดุ ความรู้พื้นฐานโรค ✓ หลัก : สรส. เรื้อนสำหรับผปู้ ฏบิ ัตงิ านโรค ร่วม : สคร./สป 0.30 0.30 งบประมาณ เรอื้ นผ่านระบบ Online คม./สสจ./NODE กรมฯ โครงการท่ี 1.1.3 พัฒนารูปแบบอปุ กรณ์ ✓ หลัก : สรส. Sensory testing รว่ ม : ศูนย์ ดว้ ย monofilament สารสนเทศ / แบบปากกา สคร./สปคม./ โครงการที่ 1.1.4 สสจ./รพ. การประเมินประสทิ ธผิ ล ปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI) คดั กรองโรค เรื้อน

มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผรู้ บั ผดิ ชอบ วงเงนิ (ลา้ นบาท) รวม แหลง่ เงนิ เป้าหมาย ตวั ชี้วดั และกจิ กรรมหลัก หลัก/รว่ ม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 โครงการท่ี 1.1.5 ✓ หลกั : สรส. 0.30 0.30 งบประมาณ ประเมนิ ประสิทธผิ ล รว่ ม : สคร./สป กรมฯ การค้นหาผู้ปว่ ยโรคเร้อื น คม./สสจ./สสอ./ ในชุมชน โดยใชแ้ อปพลิเค อสม. 0.08 0.30 งบประมาณ ชนั ไลน์ของอาสาสมคั ร กรมฯ สาธารณสุขประจำหมู่บา้ น (อส ม.) ในพื้นทมี่ ีข้อบง่ ช้ีทาง 1.00 1.00 งบประมาณ ระบาดวิทยา กรมฯ โครงการที่ 1.1.6 ✓ หลัก : สรส. จัดทำฐานข้อมลู ผู้ปว่ ยโรคเรอ้ื น ร่วม:สคร./สปคม. 0.70 1.55 งบประมาณ 299 1.2 เสริมสร้างเครือข่ายให้มปี ระสิทธิภาพในการเฝา้ ระวัง ปอ้ งกนั และควบคุมโรคเรื้อน กรมฯ โครงการท1่ี .2.1 ✓ หลัก : สรส. พัฒนาความร่วมมอื ร่วม : สคร./สป ในระดบั เขตสขุ ภาพ คม./สสจ./สสอ./ เพ่อื การเรง่ รดั การค้นหาผปู้ ่วย รพ. โรคเรอ้ื นรายใหม่ในกลมุ่ ผูม้ ี ประวัตเิ ป็นผสู้ ัมผสั โรคเรือ้ น พ้ืนท่ีอำเภอท่ีมขี อ้ บง่ ชที้ าง ระบาดวิทยาโรคเรอื้ น โครงการท่ี 1.2.2 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ หลัก : สรส. 0.25 0.25 0.22 0.13 นิเทศ ตดิ ตาม ประเมินผลการ รว่ ม : สคร./สป ดำเนนิ งานควบคมุ โรคเรื้อน คม./สสจ. แผนงานป้องกนั ควบคุมโรคเรอ้ื น

กลุ่มโรคตดิ ตอ่ เร้อื รัง (Communicable Chronic Diseases: CCDs) มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผูร้ บั ผดิ ชอบ วงเงิน (ล้านบาท) รวม แหลง่ เงนิ เป้าหมาย ตัวชี้วัด และกจิ กรรมหลัก หลัก/ร่วม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 และการฟืน้ ฟสู ภาพ ✓ ✓ หลัก : สรส. 0.20 2.00 2.20 งบประมาณ โครงการที่ 1.2.3 พัฒนาเครอื ขา่ ยหน่วยงานภาครัฐ ร่วม : สคร. กรมฯ และองคก์ รเอกชน (NGO) ในการ 5,6/NGO/สสจ./ เฝา้ ระวัง ป้องกนั และควบคมุ โรค สสอ. เร้ือนในพื้นที่ชายแดนไทย - กัมพชู า (ภาคตะวนั ออก) 1.3 พัฒนาการสื่อสารความเสี่ยงและสรา้ งความรอบรูใ้ นประชาชนกลมุ่ เสยี่ งโรคเรอ้ื น โครงการที่ 1.3.1 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ หลัก : สรส. 0.38 0.48 0.60 0.45 1.00 2.91 งบประมาณ สร้างความรอบรู้โรคเรื้อนในกลุ่มผู้ รว่ ม : สคร./สป กรมฯ 300 สมั ผัสโรครว่ มบ้านของผูป้ ่วยโรคเรื้อน คม./สสจ. โครงการที่ 1.3.2 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ หลกั : สรส. 0.20 0.20 0.26 0.17 0.31 1.14 งบประมาณ สัปดาหร์ าชประชาสมาสัย รว่ ม : สคร./สปคม. กรมฯ มาตรการท่ี 2 พฒั นาสุขภาวะผู้ประสบปัญหาจากโรคเรอื้ น 2.1 สร้างระบบลดการตตี ราผปู้ ว่ ยและผู้ประสบปัญหาจากโรคเรอ้ื น โครงการท่ี 2.1.1 ✓ หลัก : สรส. 0.50 0.50 งบประมาณ พัฒนาเครอื ขา่ ยจติ อาสา ร่วม : สคร./สป กรมฯ ในการค้นหาผ้ปู ว่ ยโรคเรื้อน คม./เครอื ข่ายจติ รายใหม่ และฟื้นฟูสภาพ อาสา/อบต./รพ. ผปู้ ระสบปญั หาจากโรคเร้อื น สต./พชอ./สสอ. โครงการท่ี 2.1.2 ✓ หลัก : สรส. 0.50 0.50 งบประมาณ สร้างระบบเฝ้าระวงั ตดิ ตามการตี ร่วม :สคร. /สปคม. กรมฯ ตราและการเลือกปฏบิ ัติในโรคเร้ือน /สสจ./ รพ.จังหวดั

มาตรการ โครงการ กรอบระยะเวลา ปี พ.ศ. ผรู้ ับผดิ ชอบ วงเงิน (ล้านบาท) รวม แหล่งเงนิ เปา้ หมาย ตวั ชวี้ ดั และกจิ กรรมหลกั หลัก/รว่ ม 2561 2562 2563 2564 2565 2561 2562 2563 2564 2565 /รพ.อำเภอ /รพ. สต. /อสม./ชมุ ชน โครงการที่ 2.1.3 พัฒนา ✓ ✓ หลัก : สรส. 0.28 0.50 0.78 งบประมาณ ศกั ยภาพผปู้ ระสบปัญหาจาก รว่ ม :ผสู้ ูงอายุ/ กรมฯ โรคเรือ้ นเพอื่ การมสี ขุ ภาวะท่ดี ี ผู้พกิ าร และลดการตตี รา โครงการที่ 2.1.4 พัฒนา ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ หลกั : สรส. 0.40 0.30 0.35 0.004 0.70 1.75 งบประมาณ ศกั ยภาพคณะกรรมการกลาง ร่วม : สคร./สป กรมฯ และการคัดเลอื กผปู้ ว่ ยพิการ คม. จากโรคเร้อื นเขา้ รับการ สงเคราะห์ 301 แผนงานปอ้ งกนั ควบคมุ โรคเรือ้ น

6. การติดตามประเมินผลแผนงานและมาตรการ (Monitoring and Evaluation) เปา้ หมายแผนงาน/ ตวั ช้วี ดั วิธีการติดตาม กรอบระยะเวลาของการติดตาม มาตรการ และค่าเป้าหมาย ประเมินผล ประเมนิ ผล ปี พ.ศ. ก ่ลุมโรค ิตด ่ตอเ ้รือรัง (Communicable Chronic Diseases: CCDs) เป้าหมายท่ี 1 การค้นหาผปู้ ่วย 1. จำนวนผ้ปู ว่ ยโรคเร้อื น 1. รวบรวมขอ้ มลู จาก 2561 2562 2563 2564 2565 โรคเรอื้ นรายใหม่ให้เขา้ สู่ระบบ รายใหม่ ≥92 ราย ระบบรายงานผู้ปว่ ย การรกั ษาตามมาตรฐาน เพอ่ื ตัด 2. จำนวนผปู้ ว่ ยโรคเร้อื น โรคเรอื้ นท่ีพบใหม่ ✓✓✓✓✓ วงจรการแพรเ่ ชอื้ และปอ้ งกนั รายใหม่มคี วามพิการระดับ 2. นิเทศ กำกบั ตดิ ตาม ✓✓✓✓✓ การเกดิ ความพกิ ารระดับ 2 2 <20 ราย ประเมินผลการ มาตรการที่ 1 เร่งรดั การค้นหา 1. รอ้ ยละ 50 ของผู้ป่วยโรค ดำเนินงานควบคุมโรค ผปู้ ่วยโรคเรือ้ นรายใหม่ เรอ้ื นรายใหม่มีคา่ เฉลีย่ เรือ้ นของ สคร./สปคม. ระยะเวลาตง้ั แต่เริ่มมีอาการ นเิ ทศ กำกบั ตดิ ตาม เปา้ หมายท่ี 2 ผู้ประสบปัญหา ของโรคเรื้อนจนไดร้ ับการ ประเมินผล จากโรคเรอื้ นทไี่ ดร้ บั การฟืน้ ฟู วินจิ ฉยั และรักษาโรคเรอ้ื น สภาพตามความจำเปน็ มีสุขภาวะ ตามมาตรฐาน (SOS) ไมเ่ กิน ที่ดี 12 เดือน มาตรการท่ี 2 พัฒนา 2. รอ้ ยละ 60 ของผมู้ ี สขุ ภาวะผปู้ ระสบปญั หาจากโรค ประวตั ิเป็นผ้สู ัมผัสโรครว่ ม เรื้อน บ้านกบั ผู้ปว่ ยโรคเรอ้ื นใน พืน้ ท่ีอำเภอเปา้ หมายได้รับ การตรวจคัดกรองโรคเร้ือน 1. ร้อยละ 50 ของ ผ้ปู ระสบปัญหาจาก โรคเรื้อนได้รับการแกไ้ ข ปญั หาด้วยการฟ้นื ฟูสภาพ ทกุ มติ ิเพ่ือลด การตตี ราและการเลือก ปฏิบัติ 1. รอ้ ยละ 60 ของ ผูป้ ระสบปัญหาจาก โรคเรือ้ นทีไ่ ด้รับการฟ้ืนฟู สภาพตามความจำเปน็ มีสขุ ภาวะทีด่ ี 7. ผรู้ บั ผดิ ชอบแผนงาน (Project Manager) 7.1 นายแพทยจ์ ุมพล ตันตวิ งษากจิ ตำแหน่ง รกั ษาราชการแทนผอู้ ำนวยการสถาบันราชประชาสมาสัย โทร. 0 2385 9135 - 7 E-mail : [email protected] 7.2 นายบุญเชดิ กลดั พ่วง ตำแหน่ง นักวิชาการสาธารณสุขชำนาญการพเิ ศษ โทร. 0 2588 3723 E-mail : [email protected] 7.3 นายวิสุทธ์ิ แซ่ลมิ้ ตำแหน่ง นักวิชาการสาธารณสขุ ชำนาญการ โทร. 0 2588 3723 E-mail : [email protected] https://bit.ly/2YVFAQY 302

3 กล‹มุ โรคไม‹ตดิ ตอ‹ และปจ˜ จัยเสยี่ งจากพฤติกรรมสุขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) 80



แผนงาน พื้นทีแ่ ละกลมุ เปาหมาย โรคเบาหวานและความดนั โลหติ สงู อัตราตายกอ นวัยอนั ควร อายรุ ะหวา ง 30-70 ป จากโรคหัวใจและหลอดเลือด โรคมะเรง็ โรคเบาหวาน และโรคปอดเร้อื รงั เ(ปGา‡ oหaมlาsย) ประชาชนรูตัวเลข รคู วามเสี่ยง รูสถานะตนเอง (Know your number ต(ัวKชPว้�I)ัด End Goal ลดลง 25% ในป 2568 (257.29 ตอ ประชากรแสนคน) สถานการณ Know your risk Know your status) และสามารถจดั การตนเอง Outcome  รอ ยละของการคดั กรอง DM และ HT ในประชาชนอายุ 35 – 59 ป (เปา หมายรอ ยละ 80) (Self management) เพ่ือลดความเสี่ยง ลดโรค DM&HT และปองกัน  รอ ยละประชาชนอายุ 35 – 59 ป ในจงั หวดั เปา หมาย (เขต 1,4,9,12) ไดร บั การคดั กรอง DM HT แบบดจิ ทิ ลั (เปา หมายรอ ยละ 80) (Gap) ภาวะแทรกซอน  รอ ยละการตรวจตดิ ตามกลมุ สงสยั ปว ย DM HT (เปา หมายรอ ยละ 80) มาตรการ  รอ ยละผปู ว ย DM ทค่ี วบคมุ ระดบั นำ้ ตาลไดด ี (เปา หมายรอ ยละ 40) รอ ยละผปู ว ย HT ทค่ี วบคมุ ความดนั ไดด ี (เปา หมายรอ ยละ 60) กจิ กรรม อัตราตายกอนวัยอันควร (อายุ 30-70 ป) จากโรคหัวใจและหลอดเลือด โรคมะเร็ง โรคเบาหวาน และโรคปอดเรื้อรัง มีแนวโนมไมลดลง โดยในป 2551 = 343.06 ,ป 2556 = 355.30 ตอประชากรแสนคน, ความชุก DM และ HT เพิ่มสูงขึ้น ป 2557 หลกั HT รอยละ 24.7 (ป 2552 รอยละ 21.4) DM รอยละ 8.9 (ป2552 รอยละ 6.9 ในจำนวนนี้มีผูปวยเบาหวานที่ไมรูตัววาปวยรอยละ 43.1 และผูปวยความดันโลหิตสูงที่ไมรูตัววาปวยรอยละ 44.7 ขอมูลในป 2563 พบวาผูปวย DM ที่ควบคุมระดับ น้ำตาลในเลือดไดดี รอยละ 25.97 ผูปวย HT ที่ควบคุมความดันไดดี รอยละ 54.36 สวนสถานการณปจจัยเสี่ยงและพฤติกรรมเสี่ยง ระหวางป 2553-2560 ที่มีแนวโนมลดลง ไดแก ความชุกผูสูบบุหรี่ (ป 2560 รอยละ 19.1) ความชุกผูดื่มเครื่องดื่ม รหว‹ มนดว‹ ำยเนงนิ ากนาร แอลกอฮอล (ป 2559= รอยละ 7.11) ที่มีแนวโนมเพิ่มขึ้นไดแก ภาวะน้ำหนักเกินและอวน (ป 2557 รอยละ 37.5) และกิจกรรมทางกายไมเพียงพอ (ป2559 รอยละ 25) Quick Win หนว ยงานระดบั นโยบาย สวนกลาง และ สคร. หนว ยงานระดบั พืน้ ที่ Policy and Advocacy (P1) Promotion and Risk Reduction (P2) Strengthen Health System (S1) Surveillance and M&E (S2) P1 P2 S1 S2 P2 S1 S2 ขบั เคลือ่ นนโยบาย: พ5243พ1รณ.....ฒััฒกจ(ปลกชAพสหp(รCEนนางัมุงดาclงลรัฒ-KaาาหรเรcคะlกชักสceDนปเอขoวชสานสครeaงอาับดัuราือ่ตูิมรCrครงบสชเnnื่อสรoพคปูกค ำนHรtiกงานmnลัแ.,หวิโดeศมราภ่ือgโบแารรวคamร.ือนคมลบับปยCคlว2tเกะuรบสไอB5าhกHตู/อาnือ่คุมIง6ลร)รเeนื่ liกดล5รเtอืูปiดaสtๆyอนั้ื ิจาแeแำl่ียรกคทิ tลMเr)บงัhงนaรวลั ะใบoสcบินนโCy(าซdคงชLhธเาeมุมุiดดeาnนlชโารีย)ceรเนนณkฝมคOาใสรNaนรNfะขุtCfiะรCยPcDวะะDiuงั ดaขแสbับlรยลำlะาiหะcดยรับผับล พ45พพ1พ23.....ััฒัฒฒัฒกด(สสsNHขในยกSHนนนนนtmาคุอขุ่ือาาำTCaoาาาารรรนรภงอtDaวปnูศเบรพsทอผiกิเาoคrาpะลeกัแรปูง่มีฒัtCพาnรงบiร็กwกิยบรtาวแldอื่สนูปaiบทปาภใรยบnผiงำนาglnรแับกรอาiนมหอiศcDชBoบtอพบางอกือรaักมุ MPrกนรบPรบับนาlmยชเ)นั ิกกิlกรขปhไุคภuนHปคาสaลาาeรลsารlรTอสวนถเaะ)พาใพต(บงำlงึชนSกทบtกิดหอ่ื คสาheแรคี่นัคุตจรมุชขุ rผวดคัับลแาvนโภนบรมกiวลากcากคบกคกาะาeพผรรมุคลรNpลชแปูMจมุมุไlCดมลมุัดวโaสoรDคไะยกtชงdคดfวเsนสาoนครeารยัอr4ะรมlตmปก.ดือเ0นสว บัขHเย่ียาจองeยงั งดaหา lวtนhดั 452พ1376พ.......ฒัฒั รรพNรพ(ขพแศหสเSพกคนนะาะuลอถึกมCััฒัฒชฒรรยาาบบrะามษดอDบ่ือvนนนเรบนบบพูลค.าสeงะ.าาาุคตปคคกฤ(รตมบiกเรรกlคดิพารวอ่ืลติอืlะะับบนหaลระาตงังิก่ิมปบบ:สnมวกขรมารกเรบบ.ำcือตเอมอรือ/ระปเเรeกมิมมบกมฝฝกเวนรสสเลูากาา.(นัจส)ไSมรวียรราปอคี่ยNดo.ะะนรช)อุณไงำCcววแวีดโนเiงงััDริตภสaนข แใไคขlดานอลินลแพณงLนงเNงะลรผรiขาsะสCะือะลคนอtวอรDนeบดังิ่งะDบNจnบกใโบกaสนำiCดรnบนsแDวทอDยghนลวเiงส่ีแ)ชgb.ะขกสาiสือ่ otสอขุรธaดมaวณางภlงโrนรยาผdี ณพงละ เขต จังหวดั อำเภอ 1. Together fight NCDs (DM/HT) การขับเคล่ือนการดำเนินงานเฝาระวัง ขับเคลอื่ นการ ดำเนินการ ถายระดับเปา หมายดว ย OKR และลดการบริโภคเกลือและโซเดียม ดำเนนิ งาน (1.1, (2.4, 2.5, 3.1, 305 พฒั นานโยบาย: ในระดบั จังหวดั พ.ศ. 2565 (2.4) 1.2, 2.4, 3.2, ) 3.2, 3.4, 4.5) 2. ขอเสนอเชงิ นโยบาย Workplace (สคร.รว มดำเนนิ การ) ดำเนินการ (3.1, พฒั นาศกั ยภาพการจดั การและวเิ คราะห 4.2) health policy ขอ มลู เพอ่ื เฝา ระวงั โรคNCDระดบั จงั หวดั สนบั สนุน (2.5, 3. ขอ เสนอเชิงนโยบายกำหนด (3.1, 4.2) (สคร.รว มดำเนนิ การ) 3.4, 3.5, 4.5) เพดานเกลอื ฯ การสนบั สนุนการพฒั นาศักยภาพภาคี เครอื ขา ย (2.3, 3.5) (สคร.รว มดำเนนิ การ) การตดิ ตามงาน (1.1, 1.2, 2.1, 2.4, 2.5, 3.2, 3.3, 4.5 ) (สคร.รวมดำเนนิ การ) กรมการแพทย กรมอนามัย กรมสบส. กรมสขุ ภาพจติ สนย.สป. ศทส.สป. สบส. ทมี PCC (สำนักบรหิ ารการสาธารณสขุ ) ศนู ยวิชาการเขต สสจ. พชอ. สสอ. อปท. กรบ. กนว. ศสท. สคอ. กคส. 3 เดือน 6 เดอื น 9 เดือน 12 เดือน  ขอ ตกลงขับเคลือ่ นการดำเนินงานเฝาระวังและการดำเนนิ งาน  รายงานสถานการณเฝา ระวงั การบรโิ ภคเกลอื และโซเดยี ม  จำนวนหนวยงานทร่ี วมดำเนินการปรับเปลี่ยน  ประชาชนในจังหวัดเปาหมายมีความตระหนักรคู วามเสยี่ ง ลดการบรโิ ภคเกลือและโซเดียมจงั หวัด ระดับจงั หวัด ส่ิงแวดลอ มลดการบรโิ ภคเกลือและโซเดยี ม การบริโภคเกลอื และโซเดยี มไมน อยกวารอ ยละ 80  เคร่อื งมือคดั กรองสขุ ภาพออนไลน  ผลการสำรวจความตระหนกั ความเสย่ี งการบรโิ ภคเกลอื และโซเดยี ม  กลุม สงสยั ปว ย DM ไดรับการตรวจตดิ ตาม  ผลการประเมิน NCD Clinic Plus ผา นเกณฑระดับดขี ้นึ ไป  หลักสูตรการพฒั นาศกั ยภาพการจดั การระบบปองกนั และ  กลมุ สงสยั ปว ย DM ไดร บั การตรวจตดิ ตามไมน อ ยกวา รอ ยละ 40 ไมนอ ยกวารอ ยละ 60 รอยละ 80  กลมุ สงสยั ปว ย HT ไดร บั การตรวจตดิ ตามไมน อ ยกวา รอ ยละ 60 ควบคมุ โรคไมต ิดตอ ระดับอำเภอ  ประชาชนอายุ 35-59 ป ในจังหวดั เปา หมาย (เขต 1,4,9,12)  กลมุ สงสัยปว ย HT ไดร บั การตรวจติดตาม  กลุม สงสยั ปวย DM HT ไดรบั การตรวจตดิ ตามไมน อ ยกวา  ประชาชนอายุ 35-59 ป ในจงั หวัดเปาหมาย (เขต 1,4,9,12) ไมนอยกวารอ ยละ 70 รอ ยละ 80 ไดรบั การคดั กรอง แบบดิจทิ ลั DM HT รอยละ 80 ไดรับการคัดกรองแบบดจิ ทิ ลั DM HT รอ ยละ 30  รอยละของการคดั กรอง DM และ HT ในประชาชน  รอยละผูป ว ย DM ทคี่ วบคมุ ระดับนำ้ ตาลไดด ี (รอ ยละ 40)  รอยละของการคัดกรอง DM และ HT ในประชาชน  รอ ยละผูปว ย HT ท่ีควบคมุ ความดนั ไดดี (รอ ยละ 60) อายุ 35-59 ป รอ ยละ 80 อายุ 35-59 ป รอยละ 30 แผนงานโรคเบาหวานและความดนั โลหิตสงู

ก ่ลุมโรคไม่ ิตด ่ตอและ ัปจ ัจยเสี่ยงจากพฤ ิตกรรม ุสขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) แผนงานโรคเบาหวานและความดันโลหติ สูง 1. สถานการณ์ (Situation) สถานการณ์โรคไม่ติดต่อของประเทศไทย จากรายงานการสำรวจสุขภาพประชาชนไทย โดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 5 (พ.ศ. 2557) พบว่าความชุกโรคเบาหวาน (DM) และความดันโลหิตสูง (HT) เพิ่มสูงขึ้นเมื่อเทียบกับผลการสำรวจในปี 2552 (HT จากร้อยละ 21.4 เป็นร้อยละ 24.7 และ DM จากร้อยละ 6.9 เปน็ ร้อยละ 8.9) ในจำนวนน้ีมผี ปู้ ่วย DM ท่ีไมร่ ู้ตัววา่ ปว่ ยร้อยละ 43.1 และผ้ปู ่วยHT ท่ไี มร่ ู้ตวั วา่ ปว่ ย ร้อยละ 44.7 ซึ่งคาดประมาณว่ามีคนไทยอายุ 15 ปีขึ้นไปที่ป่วยเป็น HT จำนวน 13 ล้านคน สัดส่วนเพศชายสูงกว่าเพศหญิง และความชุกสูงขึ้นตามอายุ พื้นที่ที่มีความชุกสูงสุด ได้แก่ ภาคเหนือ รองลงมาคือ ภาคใต้ ภาคกลาง กรุงเทพฯ และ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ตามลำดับ ส่วนโรคเบาหวาน คาดประมาณว่ามีคนไทยอายุ 15 ปีขึ้นไปที่ปว่ ยเป็น DM จำนวน 4.8 ล้านคน เป็นเบาหวานชนิดที่ 2 มากที่สุด ส่วนใหญ่พบในช่วงวัยกลางคนจนถึงผู้สูงอายุ สัดส่วน เพศหญงิ สงู กวา่ เพศชาย และพน้ื ที่พบความชกุ สูงสดุ ได้แก่ ภาคตะวันออกเฉียงเหนอื ส่วนภาคใต้นอ้ ยกว่าภาคอน่ื ๆ ข้อมูล Health Data Center (HDC) กระทรวงสาธารณสุข ระหว่างปี 2561 - 2563 มีผู้ป่วย DM ขึ้นทะเบียนประมาณ 3 ล้าน คน/ปี อัตราผู้ป่วย DM ที่ควบคุมระดับน้ำตาลได้ดีมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น ร้อยละ 26.88 รอ้ ยละ 28.32 และร้อยละ 29.42 ตามลำดับ สำหรับผู้ป่วย HT ทขี่ ึน้ ทะเบียนประมาณ 6 ลา้ นคน/ปี มีอัตราผู้ป่วย HT ทค่ี วบคุมความดันโลหติ ไดด้ ียงั ค่อนขา้ งคงที่ โดยในปี 2562 รอ้ ยละ 59.23 และ ปี 2563 ร้อยละ 58.61 ปัจจัยเสี่ยงสาเหตุที่ทำให้เกิด DM และ HT ที่สามารถป้องกันได้ คือ การมีพฤติกรรมสุขภาพ ที่ไม่เหมาะสม เช่น การบริโภคอาหารที่มีน้ำตาล ไขมันและเกลือโซเดียมสูง การดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ การบริโภคยาสูบ รวมถึง การมีกิจกรรมทางกายที่ไม่เพียงพอ ซึ่งนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงทางสรีระวิทยา ทำให้เกิดภาวะน้ำหนักเกิน อ้วน ไขมันในเลือดผิดปกติ ความดันโลหิตสูง และน้ำตาลในเลือดสูงตามมา จากรายงานการสำรวจข้อมูลด้านสุขภาพของคนไทยระดับประชากร พบว่า ความชุกปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิด DM และ HT เปรียบเทียบกับผลการสำรวจครัง้ ก่อนหน้า พบว่าความชุกปจั จยั เส่ียงบางรายการมีแนวโน้มลดลง ได้แก่ ความ ชุกการบริโภคยาสูบ และความชุกการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ส่วนปัจจัยเสี่ยงที่ยังคงมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น ได้แก่ คา่ เฉลีย่ ปริมาณการบริโภคเกลือโซเดียม ความชกุ ภาวะน้ำหนกั เกินและอว้ น ความชกุ ภาวะอว้ นลงพงุ และความชุก การมีกิจกรรมทางกายที่ไม่เพยี งพอ จากสถานการณ์ดังกล่าว กองโรคไม่ติดต่อจึงได้กำหนดมาตรการที่สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี และแผนยุทธศาสตร์ระดับต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อเป็นแนวทางการดำเนินงานลดความเสี่ยงลดการป่วยและ ป้องกนั ภาวะแทรกซอ้ นจาก DM และ HT “4 มาตรการ (2P2S)” ดงั นี้ 1. การนำขบั เคลอ่ื นนโยบายและสร้างพันธมติ รความร่วมมอื (Policy and Advocacy: P) 2. การส่งเสริมสขุ ภาพและลดความเสีย่ ง (Promotion and Risk Reduction: P) 3. การเสรมิ สมรรถนะของระบบบริการสุขภาพ (Strengthen Health System: S) 4. การเฝา้ ระวงั และตดิ ตามประเมินผล (Surveillance and M&E: S) 306

2. พ้นื ท่ีเปา้ หมายและกลุ่มเส่ียง (Target) กลุ่มเป้าหมายการดำเนินงาน ประกอบด้วย กลุ่มที่ยังไม่ป่วย และกลุ่มป่วยโรคเบาหวาน และความดันโลหิตสูง ภาพที่ 1 อตั ราการเสยี ชวี ิตกอ่ นวยั อนั ควรดว้ ยโรคเบาหวาน (E10 - E14) ต่อประชากร 100,000 คน จำแนกรายจังหวัด ปี พ.ศ. 2562 จังหวดั ท่ีมีอัตราการเสียชวี ติ สงู สุด** 1. ปตั ตานี 44.77 2. นครพนม 41.72 3. นราธวิ าส 41.60 4. มหาสารคาม 40.86 5. กาฬสินธ์ุ 40.16 6. รอ้ ยเอ็ด 39.57 7. สตลู 35.04 8. สกลนคร 34.27 แผนงานโรคเบาหวานและความ ัดนโล ิหตสูง 9. ยะลา 34.01 10. มุกดาหาร 33.42 อตั ราเสียชีวิตตอ่ ประชากรแสนคน : ต่ำกว่า 14.56 11. อดุ รธานี 32.91 อัตราเสยี ชีวติ ต่อประชากรแสนคน : 14.57 - 20.64 12. นครนายก 32.70 อตั ราเสยี ชวี ิตต่อประชากรแสนคน : 20.65 - 27.52 13. ชยั นาท 32.36 อัตราเสียชีวติ ตอ่ ประชากรแสนคน : มากกว่า 27.53 14. บงึ กาฬ 30.84 15. ขอนแก่น 29.59 ต่ำ สงู 16. นครปฐม 29.19 17. สมทุ รปราการ 28.75 18. ยโสธร 28.53 19. อุบลราชธานี 28.47 ภาพท่ี 2 อตั ราการเสยี ชวี ิตกอ่ นวยั อันควรดว้ ยโรคความดนั โลหติ สูง (I10 - I15) ตอ่ ประชากร 100,000 คน จำแนกรายจงั หวัด ปี พ.ศ. 2562 จังหวัดที่มีอตั ราการเสยี ชีวติ สงู สุด** 1. นราธวิ าส 44.39 2. ปตั ตานี 35.49 3. สมทุ รสงคราม 18.30 4. อทุ ัยธานี 18.25 5. กำแพงเพชร 15.61 6. นครนายก 14.93 7. พิษณโุ ลก 14.29 8. ยะลา 13.95 9. แพร่ 13.84 อัตราเสยี ชวี ิตตอ่ ประชากรแสนคน : ต่ำกว่า 4.63 10. สโุ ขทัย 13.64 อัตราเสยี ชวี ิตต่อประชากรแสนคน : 4.64 - 5.92 11. นครสวรรค์ 13.14 อัตราเสยี ชีวิตตอ่ ประชากรแสนคน : 5.93 - 10.35 12. ราชบรุ ี 12.87 อัตราเสยี ชีวิตต่อประชากรแสนคน : มากกวา่ 10.36 13. เชียงราย 12.31 14. สพุ รรณบรุ ี 12.12 ต่ำ สงู 15. สตลู 12.10 16. เชียงใหม่ 11.58 17. ลำพูน 11.52 18. อา่ งทอง 11.44 19. พจิ ติ ร 10.56 307

ภาพที่ 3 อัตราการเสยี ชวี ติ กอ่ นวัยอันควรดว้ ยโรคหลอดเลอื ดสมอง (I60 - I69) ตอ่ ประชากร 100,000 คน จำแนกรายจังหวัด ปี พ.ศ. 2562 จงั หวดั ที่มีอัตราการเสียชวี ติ สงู สุด** 1. สระบรุ ี 79.99 2. นครนายก 78.20 3. นครสวรรค์ 70.75 4. แพร่ 67.71 5. พษิ ณโุ ลก 67.32 6. ปัตตานี 66.33 7. สมทุ รสาคร 66.32 8. ชลบุรี 66.06 9. พระนครศรอี ยุธยา 65.76 10. จนั ทบรุ ี 65.49 11. ปราจนี บรุ ี 62.32 อัตราเสียชวี ติ ต่อประชากรแสนคน : ตำ่ กวา่ 39.58 12. ระยอง 59.81 ก ่ลุมโรคไม่ ิตด ่ตอและ ัปจ ัจยเสี่ยงจากพฤ ิตกรรม ุสขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) อตั ราเสยี ชวี ติ ตอ่ ประชากรแสนคน : 39.59 - 45.85 13. ลำพูน 59.67 อัตราเสยี ชีวติ ตอ่ ประชากรแสนคน : 45.86 - 57.01 14. นราธิวาส 58.91 อตั ราเสยี ชีวิตต่อประชากรแสนคน : มากกวา่ 57.02 15. ลำปาง 58.11 16. นครปฐม 57.97 ตำ่ สูง 17 สุพรรณบุรี 57.41 18. ลพบุรี 57.31 19. สมุทรปราการ 57.23 ภาพท่ี 4 อตั ราการเสียชวี ติ กอ่ นวัยอันควรดว้ ยโรคหวั ใจขาดเลอื ด (I20-I25) ตอ่ ประชากร 100,000 คน จำแนกรายจังหวัด ปี พ.ศ. 2562 จงั หวดั ทมี่ ีอัตราการเสียชวี ิตสงู สดุ ** 1. ปตั ตานี 59.70 2. พระนครศรีอยุธยา 50.03 3. นครนายก 48.34 4. ปทุมธานี 46.40 5. ลำพูน 45.68 6. กรงุ เทพมหานคร 44.76 7. ยะลา 44.47 8. สระบรุ ี 42.72 9. สมุทรปราการ 42.06 10. สมทุ รสาคร 40.59 11. นครศรีธรรมราช 40.05 อัตราเสยี ชีวติ ตอ่ ประชากรแสนคน : ตำ่ กวา่ 22.15 12. อ่างทอง 40.04 อตั ราเสยี ชีวิตตอ่ ประชากรแสนคน : 22.16 - 30.12 13. พิษณโุ ลก 39.35 อัตราเสียชวี ิตตอ่ ประชากรแสนคน : 30.13 - 37.16 14. ชมุ พร 39.18 อตั ราเสียชีวิตตอ่ ประชากรแสนคน : มากกว่า 37.17 15. ชัยนาท 38.83 16. ราชบรุ ี 38.81 ตำ่ สงู 17. ตรงั 38.32 18. ระนอง 37.66 19. ชลบุรี 37.56 หมายเหตุ: **จังหวดั ทีม่ อี ัตราการเสยี ชีวติ percentile 75 - 100 แหลง่ ขอ้ มลู : ขอ้ มลู ใบมรณะบตั ร กองยทุ ธศาสตรแ์ ละแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข 308

3. เป้าหมายและตัวช้ีวดั (Goals) แผนงานโรคเบาหวานและความ ัดนโล ิหตสูง 3.1 ตัวชี้วัดและเป้าหมายการลดโรคและภัยสุขภาพระยะ 5 ปี (พศ. 2561 - 2565) ในปีพ.ศ. 2556 ปัญหากลุ่มโรคไม่ติดตอ่ (NCDs) ถูกยกระดับเป็นวาระทางการเมืองที่สำคัญระดับโลก การประชุม สมัชชาอนามัยโลก ครั้งที่ 66 ว่าด้วยการป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อระหว่างผู้นำระดับสูงของประเทศและ รบั รอง “ประกาศปฏิญญาการเมือง วา่ ดว้ ยการป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อ (Political Declaration) ” นำมาซึ่ง การกำหนด 9 เป้าหมายระดับโลกในการควบคุมปัญหาโรคไม่ติดต่อ (NCDs) ภายในปี 2568 ซึ่งประเทศไทยได้ทำการ รับรองเป้าหมายดังกล่าวให้เป็นเป้าหมายของประเทศ โดยเป็นเป้าหมายสูงสุด “ลดอัตราการตายก่อนวัยอันควร จากโรคไม่ติดต่อ” ลดลงร้อยละ 25 (การตายก่อนวัยอันควร หมายถึง การเสียชีวิตในช่วงอายุ 30-69 ปี) และ สอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs) ประเด็นที่ 3.4 ด้านโรค ไม่ติดตอ่ (NCDs) “ลดอัตราการตายกอ่ นวัยอนั ควรจากโรคไม่ติดตอ่ ” ลดลง 1 ใน 3 ภายในปี 2573 เป้าหมายและตวั ชวี้ ดั ระดับโลก 9 เปา้ หมาย ขอ้ มูล ขอ้ มลู ลา่ สุด เปา้ หมาย Baseline (ป)ี (ป)ี ปี 2568 เปา้ หมาย มาตรการ 11.06% ตัวชว้ี ัดเป้าหมาย 14.75% 12.70% 1. การเสียชวี ิตกอ่ นวัยอันควร (ปี 2553) (ปี 2561) 1.1 ความนา่ จะเปน็ ของการเสียชวี ิตทีอ่ ายุ 30 ปีถงึ 70 ปี จาก โรคหัวใจและหลอดเลอื ด, โรคปอดเรอ้ื รงั , โรคเบาหวานและ 13.95% 11.90% 10% โรคมะเรง็ ลดลงรอ้ ยละ 25 (ปี 2552) (ปี 2557) 2. การบริโภคสรุ าทเ่ี ป็นอันตรายตอ่ สขุ ภาพ 2.1 ความชุกของผู้ด่ืมหนักในประชากรอายุ15 ปขี ึ้นไป ในรอบ 7.13 ลติ ร 7.11ลติ ร 6.39 ลติ ร 12 เดอื น ทผ่ี ่านมา ลดลงรอ้ ยละ 10 (ปี 2554) (ปี 2559) 2.2 ปรมิ าณแอลกอฮอลบ์ ริสทุ ธ์ติ อ่ หวั ประชากร ลดลงรอ้ ยละ 10 18.40% 19.20% 16.65% 3. ความชกุ ของการมกี จิ กรรมทางกายไมเ่ พียงพอ ลดลงรอ้ ยละ 10 (ปี 2552) (ปี 2557) 4. ค่าเฉล่ยี ปริมาณการบรโิ ภคเกลอื และโซเดยี มของประชาชนไทย 3,246 มก./วัน 3,636 มก./วัน 2,285 มก./วัน ลดลงรอ้ ยละ 30 (ปี 2552) (ปี 2562) 5. ความชุกของการบรโิ ภคยาสูบในประชากรท่ีมีอายุ 15 ปี ขนึ้ ไป 21.40% 19.10% 14.98% ลดลงรอ้ ยละ30 (ปี 2554) (ปี 2560) 6. ความชกุ ของภาวะความดนั โลหติ สงู (Raised blood pressure) 21.4% 24.7% 16.05% (ในประชากร 15 ปีขึน้ ไป ลดลงรอ้ ยละ 25) (ปี 2552) (ปี 2557) 7. ความชกุ ของโรคเบาหวานและอว้ นไม่เพ่มิ ขึน้ 6.9% 8.9% 6.9% 7.1 ความชกุ ของโรคเบาหวาน ในประชากร 15 ปขี ึ้นไป ไม่เพมิ่ ขนึ้ (ปี 2552) (ปี 2557) 7.2 ความชกุ ของโรคอ้วน ในประชากร 15 ปขี นึ้ ไป (Obesity) ไมเ่ พ่มิ ขึน้ 34.7% 37.5% 34.7% (ปี 2552) (ปี 2557) 309

เป้าหมาย มาตรการ ข้อมูลBaseline ขอ้ มูลล่าสุด (ป)ี เปา้ หมาย ตัวชว้ี ัดเป้าหมาย (ปี) ปี 2568 8. ประชาชนไดร้ ับการยาและการใหค้ ำปรึกษาในการปอ้ งกนั โรคหวั ใจ 2553 ผา่ นเกณฑ์ 50% เฉียบพลัน: รอ้ ยละ 50 9. การมยี าและเทคโนโลยีที่เพียงพอและเหมาะสม ในการดแู ลผู้ปว่ ยโรค 2553 ผ่านเกณฑ์ 80% NCDs ร้อยละ 80 3.2 ตวั ช้วี ดั และเป้าหมายการดำเนินงาน ก ่ลุมโรคไม่ ิตด ่ตอและ ัปจ ัจยเสี่ยงจากพฤ ิตกรรม ุสขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) เป้าหมาย มาตรการ baseline คา่ เปา้ หมาย/ผลการดำเนนิ การ ตัวชว้ี ดั เป้าหมาย 2561 ปีงบประมาณ พ.ศ. 1. ร้อยละของการคดั กรอง DM และ HT ในประชาชน อายุ 35 ปขี ้ึนไป DM=86.47 2562 2563 2564 2565 2. ร้อยละของการคดั กรอง DM และ HT ในประชาชน HT=86.99 90 90 90 90 อายุ 35 – 59 ปี 3. รอ้ ยละประชาชนอายุ 35 – 59 ปี ในจงั หวัดเป้าหมาย - - - - 80 (เขต 1,4,9,12) ไดร้ ับการคดั กรอง DM และ HT แบบดิจทิ ัล - 4. ร้อยละการตรวจติดตามกล่มุ สงสัยปว่ ย DM - -- - 80 5. ร้อยละการตรวจติดตามกลมุ่ สงสัยปว่ ย HT - 6. ร้อยละของผู้ปว่ ย DM รายใหมจ่ ากกลุ่มเสี่ยงDM 1.89 - 30 60 80 7. รอ้ ยละของผปู้ ว่ ยโรค DM ท่คี วบคมุ ระดับน้ำตาลในเลือดไดด้ ี 26.91 - 52 70 80 8. ร้อยละของผู้ปว่ ย HT ท่คี วบคมุ ระดบั ความดนั โลหติ ไดด้ ี 41.74 2.05 1.95 1.85 1.75 40 40 40 40 8. ร้อยละของผ้ปู ่วย DM และ HTทขี่ น้ึ ทะเบยี นไดร้ บั การ 86.23 50 50 60 60 ประเมนิ โอกาสเสี่ยงต่อโรคหวั ใจและหลอดเลอื ด (CVD Risk) 64 85 87.5 90 95 9. รอ้ ยละของโรงพยาบาลที่มกี ารดำเนินงาน NCD clinic plus 60 70 75 80 ผา่ นเกณฑ์ในระดับดีขึ้นไป 310

4. มาตรการและกิจกรรมสำคัญ (Strategy and Intervention) มาตรการและกิจกรรม สว่ นกลาง สคร. หน่วยงานดำเนนิ การ (Service Provider) อปท. PCC ชมุ ชน/ตำบล สำคญั (Strategy and สสจ. สสอ. รพ. เรือนจำ Intervention) มาตรการที่ 1 1 ขบั เคลอ่ื น - ร่วมขับเคลอ่ื น - สนับสนุนการ - สนับสนุน - สนับสนนุ - - รว่ ม - สนับสนนุ การ - สนับสนุนการ การนำขบั เคล่อื นนโยบาย - แผนการปอ้ งกนั โรค นโยบาย/แผน/ ดำเนนิ งานตาม การ การดำเนนิ งาน ประกาศ ดำเนินงานตาม ดำเนินงานตาม และสร้างพนั ธมิตรความ ไมต่ ดิ ต่อ 5 ปี (พ.ศ. ยุทธศาสตร์ และ ภารกิจทเี่ กย่ี วขอ้ ง ดำเนนิ งาน ตามภารกิจที่ นโยบาย ภารกิจ ภารกจิ ท่ี ร่วมมอื (Policy and 2560-2564) สนับสนุนการ กบั การขบั เคลือ่ น ตามภารกจิ เก่ยี วขอ้ งกบั ป้องกนั ทเ่ี กยี่ วข้องกบั เก่ียวข้องกับการ Advocacy) - ยทุ ธศาสตรล์ ดการ ดำเนินงานของ นโยบาย/แผน/ ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง การขบั เคลื่อน ควบคุมโรคไม่ การขบั เคลอ่ื น ขบั เคลื่อน บรโิ ภคเกลอื โซเดยี ม พน้ื ท่ี ยุทธศาสตรฯ์ กบั การ นโยบาย/แผน/ ติดตอ่ เร้อื รงั นโยบาย/แผน/ นโยบาย/แผน/ ในประเทศไทย(พ.ศ. ขับเคลอื่ น ยุทธศาสตรฯ์ และสง่ เสรมิ ยุทธศาสตรฯ์ ยทุ ธศาสตรฯ์ 2559-2568) นโยบาย/ ความรอบรู้ - แผนปฏริ ูปประเทศ แผน/ สุขภาพใน ด้านสาธารณสุข ยทุ ธศาสตร์ฯ สถานท่ี 311 ด้านโรคไมต่ ิดตอ่ ทำงาน 1) Together fight NCDs (DM/HT) ถา่ ยระดบั เปา้ หมาย ดว้ ย OKRs 2) ข้อเสนอเชิง นโยบาย Workplace health policy 3) ข้อเสนอเชงิ นโยบายกำหนดเพดาน เกลือในอาหารท่มี ี ปริมาณโซเดียมสูง แผนงานโรคเบาหวานและความดันโลหติ สงู

กลุ่มโรคไม่ติดตอ่ และปัจจยั เส่ยี งจากพฤติกรรมสขุ ภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) มาตรการและกิจกรรม หน่วยงานดำเนินการ (Service Provider) สำคญั (Strategy and Intervention) สว่ นกลาง สคร. สสจ. สสอ. รพ. เรอื นจำ อปท. PCC ชมุ ชน/ตำบล - สนับสนุน มาตรการที่ 2 - พัฒนาเครื่องมอื - รณรงค์ สือ่ สาร - รณรงค์ ส่ือสาร - รณรงค์ งบประมาณ - รณรงค์ - ร่วมจดั การส่งเสรมิ สขุ ภาพ องค์ความรู้ ความเสยี่ งตาม ความเสยี่ งตามปี สอ่ื สารความ และจดั จดุ สอ่ื สารความ กิจกรรมสร้าง และลดความเสี่ยง ตามประเดน็ โรคและ ปปี ฏิทิน ปฏิทนิ เสี่ยงตามปี บรกิ าร เส่ยี งตามปี เสรมิ สขุ ภาพ (Promotion and Risk ปจั จยั เสี่ยงโรคไมต่ ิดตอ่ - สนบั สนุน - สนบั สนนุ อำเภอ ปฏิทนิ ตรวจเชค็ ปฏิทิน ลดเส่ียง Reduction) และสนบั สนนุ ใหก้ บั เครือขา่ ยในการจดั รพ. และเครอื ขา่ ย - สนับสนุน สขุ ภาพด้วย - จัดกจิ กรรม/ การคัดกรอง เครอื ขา่ ย กจิ กรรมรณรงค์ ในการจัดกจิ กรรม PCC และ ตนเองในท่ี สนับสนุน รณรงค์ 312 - รณรงค์ สื่อสารความ และการสอ่ื สาร รณรงค์ และการ เครือขา่ ยใน สาธารณะ ชุมชน อบต. และส่อื สารให้ เสีย่ งตามปีปฏิทิน ความเสย่ี ง สอื่ สารความเสีย่ ง การจัด (Health เทศบาลในการ ความรู้ สรา้ ง - ขบั เคล่อื นความ - สนบั สนุนวชิ าการ - สนบั สนนุ ให้ กิจกรรม Check at รณรงค์ และ ความตระหนัก รว่ มมอื ระหวา่ ง และตดิ ตามการ สสอ. รพ./รพ.สต. รณรงค์ และ Public การสือ่ สาร - จดั ทำ หนว่ ยงานภาคี ดำเนินงานชมุ ชน และ อปท. มีการ การส่ือสาร Place) ความเสย่ี ง แผนงาน/ เครือขา่ ยที่เกยี่ วขอ้ ง ลดเสี่ยง ลดโรคไม่ ดำเนินงานชุมชน ความเสยี่ ง - สนับสนนุ โครงการ - พฒั นาศักยภาพการ ตดิ ตอ่ ลดเส่ยี ง ลดโรคไม่ - สนบั สนนุ ขอ้ มลู ขอสนบั สนุน ดำเนนิ งานชุมชนลด - พฒั นาศักยภาพ ติดตอ่ ขอ้ มูล สถานการณ์ งบประมาณ เสย่ี ง ลดโรคไมต่ ิดตอ่ การดำเนินงาน - สนับสนุน สถานการณ์ ปญั หาและองค์ ในการ ให้แกเ่ จ้าหน้าท่ี ชุมชนลดเสย่ี ง วชิ าการและ ปัญหาและองค์ ความรู้การ ดำเนินงาน สาธารณสุข และ ลดโรคไม่ตดิ ต่อ ติดตามการ ความร้กู าร ปอ้ งกนั ควบคุม ชุมชนลดเสย่ี ง เครอื ขา่ ยทเ่ี ก่ียวข้อง ใหแ้ ก่เจ้าหนา้ ที่ ดำเนนิ งานชุมชน ป้องกนั ควบคุม โรคไม่ตดิ ต่อ ลดโรคไมต่ ิดตอ่ - จัดกิจกรรม สาธารณสขุ และ ลดเสี่ยง ลดโรคไม่ โรคไมต่ ดิ ตอ่ - ร่วมกบั สสอ. - ขบั เคล่อื น แลกเปลยี่ นเรยี นรู้ และ เครอื ข่ายในเขต ติดต่อ -ร่วมกบั สสอ. อปท. ชมุ ชน/ มาตรการชุมชน/ ประเมนิ ผลการ รับผิดชอบ - พฒั นาศักยภาพ อปท. รพ.สต. หมบู่ า้ น และ ธรรมนญู ดำเนินงาน - แลกเปล่ียน การดำเนินงาน ชมุ ชน/หม่บู า้ น ภาคเี ครือขา่ ย สุขภาพ/ - ขบั เคล่ือนการ เรยี นร/ู้ ชุมชนลดเสย่ี ง ลด และภาคี ในการ ข้อตกลงของ ดำเนินงานเพิม่ การ ถอดบทเรียน และ โรคไมต่ ดิ ตอ่ ใหแ้ ก่ เครอื ข่ายใน ดำเนนิ งาน ชุมชน

มาตรการและกจิ กรรม หนว่ ยงานดำเนนิ การ (Service Provider) สำคญั (Strategy and ส่วนกลาง สคร. สสจ. สสอ. รพ. เรือนจำ อปท. PCC ชุมชน/ตำบล Intervention) เขา้ ถึงจดุ บริการ ประเมนิ ผลการ เจา้ หน้าที่ การดำเนนิ งาน ชุมชนลดเสยี่ ง - ร่วมกบั อปท. ตรวจเชค็ สขุ ภาพด้วย ดำเนนิ งาน สาธารณสุข และ ชมุ ชนลดเสยี่ ง ลดโรคไมต่ ิดตอ่ โรงเรยี น สถาน ตนเองในที่สาธารณะ - ขับเคลือ่ นการ เครอื ขา่ ยในพนื้ ท่ี ลดโรคไม่ - พฒั นา ประกอบการ (Health Check at ดำเนนิ งานเพ่ิมการ รบั ผิดชอบ ตดิ ต่อ ศักยภาพการ ศาสนสถาน และ Public Place) เขา้ ถึงจุดบรกิ าร -ร่วมกบั สคร. - พฒั นา ดำเนนิ งาน ภาคเี ครอื ข่ายใน ตรวจเชค็ สขุ ภาพ ในการประเมนิ ผล ศกั ยภาพการ ชุมชนลดเสย่ี ง การดำเนนิ งาน ด้วยตนเองในท่ี การดำเนินงาน ดำเนินงาน ลดโรคไมต่ ดิ ตอ่ ชมุ ชนลดเสย่ี ง สาธารณะ (Health ชมุ ชนลดเสย่ี ง ลด ชมุ ชนลดเสยี่ ง ให้แก่ แกนนำ ลดโรคไม่ตดิ ต่อ Check at Public โรคไม่ตดิ ต่อ ลดโรคไม่ ชุมชน อสม. - สรา้ งแกนนำ Place) - สนับสนุนให้ ตดิ ตอ่ ใหแ้ ก่ และเครอื ข่ายท่ี สขุ ภาพชมุ ชน หน่วยงานภาครฐั เจ้าหนา้ ที่ เก่ียวข้อง และสนบั สนนุ ให้ เอกชน ชมุ ชน สาธารณสุข ได้รบั การพฒั นา 313 อปท.และอนื่ ๆ และเครอื ข่าย ศกั ยภาพการ ในการจดั จุด ในพนื้ ท่ี บรกิ ารตรวจเชค็ รับผดิ ชอบ ดำเนนิ งาน สขุ ภาพด้วย ชมุ ชนลดเสยี่ ง ตนเองในที่ ลดโรคไม่ติดต่อ สาธารณะ (Health - ถอดบทเรียน/ Check at Public ถา่ ยทอดความรู้ Place) สร้างเครอื ขา่ ย - สนับสนนุ วิชาการ และพฒั นา และตดิ ตามการ นวัตกรรม ดำเนนิ งาน ในพื้นที่ แผนงานโรคเบาหวานและความดันโลหติ สงู

กลุ่มโรคไม่ติดตอ่ และปัจจยั เส่ยี งจากพฤตกิ รรมสขุ ภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) มาตรการและกิจกรรม หนว่ ยงานดำเนนิ การ (Service Provider) สำคญั (Strategy and Intervention) สว่ นกลาง สคร. สสจ. สสอ. รพ. เรือนจำ อปท. PCC ชุมชน/ตำบล - มาตรการที่ 3 - พัฒนาเครื่องมือ/ - สนบั สนุน - สนบั สนุน พฒั นา - สรา้ ง/ - - รณรงค์ - ใหค้ วามรแู้ กน การเสรมิ สมรรถนะของ รูปแบบ/นวตั กรรม เครอ่ื งมอื /รปู แบบ/ เครือ่ งมอื / ศักยภาพ สนบั สนุน ส่อื สารความ นำสุขภาพใน ระบบบรกิ ารสุขภาพ การบรู ณาการ นวัตกรรม งบประมาณ/ เจา้ หน้าท่ี นวัตกรรม เสีย่ งตามปี ชมุ ชน (Strengthen Health การคดั กรอง การบรู ณาการ รูปแบบ/ ในการ เพือ่ แก้ไข ปฏทิ ิน System) และลดความเสย่ี ง ด้าน การคัดกรอง นวัตกรรม ปอ้ งกัน ปญั หาและ - จดั กิจกรรม/ โรคไม่ตดิ ต่อ และลดความเสีย่ ง การบูรณาการการ ควบคุมโรค พัฒนางานดา้ น สนับสนุน ในหนว่ ยงานตา่ งๆ เพิ่มคณุ ภาพบรกิ าร คดั กรอง และลด ไม่ตดิ ตอ่ โรค ชุมชน อบต. - พฒั นาเคร่อื งมอื องค์ ในสถานบรกิ าร ความเส่ยี ง เพ่มิ ไม่ตดิ ตอ่ เทศบาลในการ ความรเู้ พอ่ื เพ่มิ คณุ ภาพ สุขภาพ คณุ ภาพบริการใน - พัฒนา รณรงค์ และ บริการในสถานบริการ ด้านโรคไมต่ ดิ ตอ่ สถานบริการ ศักยภาพ การสื่อสาร สขุ ภาพ ให้กบั เครือข่าย สุขภาพ ทีมสหวิชาชพี ความเสยี่ ง 314 -พฒั นาศักยภาพ - พัฒนาศักยภาพ ดา้ นโรคไมต่ ิดตอ่ ในการปอ้ งกัน - สนับสนุน เจา้ หนา้ ทใ่ี นการ เจ้าหน้าที่ในการ ใหก้ ับเครอื ขา่ ย ควบคมุ โรค ปอ้ งกนั ควบคุมโรค ปอ้ งกนั ควบคมุ โรค - พัฒนาศกั ยภาพ ไมต่ ดิ ตอ่ ข้อมลู ไมต่ ดิ ต่อ ไมต่ ดิ ตอ่ เจา้ หน้าทใี่ นการ สถานการณ์ - สนบั สนุนวิชาการและ - พัฒนาศกั ยภาพ ป้องกนั ควบคุม ปญั หาและองค์ ติดตามการดำเนนิ งาน เจา้ หน้าทใี่ นการ โรคไมต่ ดิ ตอ่ ความรู้การ ในพ้นื ที่และงบ ปอ้ งกนั ควบคุมโรค ปอ้ งกนั ควบคุม ประมาณใหก้ บั ไมต่ ดิ ตอ่ โรคไมต่ ดิ ต่อ เครอื ขา่ ย - สนับสนนุ วชิ าการ - ร่วมกบั สสอ. - จัดกิจกรรม และตดิ ตามการ อปท. ชุมชน/ แลกเปลยี่ นเรยี นรู้ และ ดำเนินงานในพ้ืนท่ี หม่บู ้าน และ ประเมนิ ผลการ - จดั กิจกรรม ภาคีเครอื ขา่ ย ดำเนินงาน แลกเปลยี่ นเรยี นรู้ ในการ ดำเนนิ งาน

มาตรการและกจิ กรรม หนว่ ยงานดำเนินการ (Service Provider) สำคญั (Strategy and Intervention) สว่ นกลาง สคร. สสจ. สสอ. รพ. เรอื นจำ อปท. PCC ชมุ ชน/ตำบล และประเมินผลการ ชุมชนลดเสยี่ ง ดำเนินงาน ลดโรคไมต่ ดิ ตอ่ - พัฒนา ศกั ยภาพการ ดำเนนิ งาน ชุมชนลดเสย่ี ง ลดโรคไมต่ ิดต่อ ใหแ้ ก่ แกนนำ ชุมชน อสม. และเครอื ข่ายท่ี เกย่ี วข้อง มาตรการที่ 4 - เฝา้ ระวัง กำกับ - เฝา้ ระวัง กำกบั - เฝา้ ระวงั กำกับ การป้องกนั - เฝ้าระวงั - พฒั นา - -เฝ้าระวงั และ - เฝ้าระวัง 315 การเฝา้ ระวังและตดิ ตาม ตดิ ตามประเมนิ ผลการ ตดิ ตามประเมนิ ผล ติดตามการ ควบคุมโรค กำกับ ตดิ ตาม เคร่อื งมือ/ ประเมินผลการ และประเมนิ ผล ประเมินผล ดำเนนิ งานปอ้ งกนั การดำเนินงาน ดำเนินงาน ไมต่ ดิ ต่อ การดำเนนิ งาน แนวทาง/ ดำเนินงาน การดำเนินงาน (Surveillance and ควบคมุ โรคไมต่ ิดตอ่ ใน ป้องกนั ควบคมุ โรค ปอ้ งกันควบคุม ระดบั ป้องกนั ควบคมุ รปู แบบ/ ปอ้ งกันควบคมุ ป้องกนั ควบคุม M&E) ระดบั ประเทศ และ ไมต่ ดิ ต่อในระดับ โรคไม่ตดิ ต่อใน อำเภอ โรคไม่ตดิ ต่อใน กลไกการ โรคไม่ตดิ ตอ่ โรคไมต่ ดิ ต่อ สคร. จงั หวัด ระดับจังหวดั และ - สนบั สนนุ เครือขา่ ย เฝ้าระวงั - พัฒนากลไก - พฒั นาเครอื่ งมอื / - พฒั นากลไก อำเภอ วชิ าการ - พฒั นากลไก ตดิ ตามและ รปู แบบ แนวทาง/รูปแบบ/ รูปแบบ นวัตกรรม - พัฒนากลไก เคร่อื งมือ/ รปู แบบ ประเมนิ ผล นวตั กรรม ดา้ น กลไกการเฝา้ ระวัง ด้านการเฝ้าระวัง รูปแบบ แนวทาง/ นวตั กรรม การปอ้ งกัน การเฝา้ ระวงั ติดตามและประเมินผล ติดตามและ นวัตกรรม รูปแบบ/ ดา้ นการเฝ้า ควบคุมโรค ตดิ ตามและ การป้องกันควบคมุ โรค ประเมินผลการ ด้านการเฝา้ ระวัง กลไกการ ระวัง ติดตาม ไม่ตดิ ต่อใน ประเมนิ ผลการ ไม่ตดิ ตอ่ (พฒั นา ป้องกนั ควบคมุ โรค ติดตามและ เฝ้าระวงั และ เรอื นจำ ปอ้ งกนั ควบคมุ template ไม่ตดิ ต่อระดับเขต ประเมินผลการ ติดตามและ ประเมินผล โรค แผนงานโรคเบาหวานและความดันโลหติ สูง

กลุ่มโรคไม่ติดตอ่ และปัจจัยเสี่ยงจากพฤตกิ รรมสขุ ภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) มาตรการและกจิ กรรม หน่วยงานดำเนินการ (Service Provider) สำคญั (Strategy and Intervention) ส่วนกลาง สคร. สสจ. สสอ. รพ. เรอื นจำ อปท. PCC ชมุ ชน/ตำบล ไม่ตดิ ต่อระดับ รูปแบบการวเิ คราะห์ -สนับสนนุ วิชาการ ป้องกันควบคมุ ประเมินผล การปอ้ งกนั - เฝ้าระวัง จังหวัด ข้อมูลตามองคป์ ระกอบ เคร่ืองมือ/ โรคไมต่ ดิ ตอ่ ระดับ การปอ้ งกัน ควบคุมโรคไม่ กำกบั - พัฒนา 5 มิติ/พฒั นา แนวทาง/รปู แบบ/ จงั หวัด ควบคมุ โรค ติดต่อระดับ ตดิ ตาม ศกั ยภาพ Dashboard กลไกการเฝา้ ระวงั - สนับสนนุ ไม่ตดิ ต่อ พ้นื ที่ โดย ประเมินผล บคุ ลากรการ สถานการณ์โรคไม่ ติดตามและ วชิ าการ นำเสนอผา่ น การ เฝา้ ระวัง ตดิ ตอ่ /จดั ทำรายงาน ประเมนิ ผลการ เครื่องมอื / เวที พชอ. ดำเนนิ งาน ติดตามและ สถานการณ์โรคไม่ ปอ้ งกนั ควบคมุ โรค แนวทาง/ - สนับสนนุ ปอ้ งกัน ประเมนิ ผลการ ตดิ ตอ่ ระดบั ประเทศ) ไมต่ ดิ ต่อ รูปแบบ/กลไกการ วชิ าการ ควบคมุ โรค ปอ้ งกนั ควบคมุ - พัฒนาศกั ยภาพ - พัฒนาศักยภาพ เฝ้าระวงั ติดตาม เครอื่ งมือ/ ไม่ตดิ ตอ่ ใน โรคไม่ตดิ ต่อ บคุ ลากรการเฝ้าระวงั บุคลากรการเฝา้ และประเมินผล แนวทาง/ เรือนจำ ตดิ ตามและประเมินผล ระวงั ติดตามและ การป้องกัน รูปแบบ/กลไก 316 การป้องกนั ควบคมุ โรค ประเมินผลการ ควบคมุ โรคไม่ การเฝา้ ระวัง ไม่ตดิ ตอ่ ป้องกนั ควบคมุ โรค ตดิ ต่อ ตดิ ตามและ - สนบั สนนุ งบประมาณ ไมต่ ดิ ตอ่ - พัฒนาศกั ยภาพ ประเมินผล ให้กับเครือขา่ ย - สนับสนนุ บคุ ลากรการเฝา้ การป้องกัน งบประมาณใหก้ ับ ระวัง ตดิ ตามและ ควบคุมโรคไม่ เครือขา่ ย ประเมนิ ผลการ ติดตอ่ ปอ้ งกนั ควบคุม โรคไมต่ ดิ ต่อ - สนบั สนุน งบประมาณให้กบั เครอื ข่าย

5. มาตรการ โครงการ และกิจกรรมหลัก (Strategy/Intervention Project and Activity) แผนงานโรคเบาหวานและความ ัดนโล ิหตสูง ภายใตแ้ ผนงานโรคเบาหวานและความดนั โลหิตสงู มีการดำเนินงานโครงการตามมาตรการ ดงั น้ี มาตรการที่ 1 การนำขับเคลื่อนนโยบายและสร้างพันธมิตรความร่วมมือ (Policy and Advocacy) ดำเนนิ งาน 2 โครงการ ดังน้ี 1) โครงการขับเคลื่อนยุทธศาสตรแ์ ผนการป้องกนั และควบคุมโรคไม่ติดต่อ 2) โครงการพัฒนานโยบาย และปรับสิ่งแวดล้อมที่เป็นมิตรต่อสุขภาพ เพื่อการลดการบริโภคเกลือและ โซเดียมในโรงพยาบาล (โรงพยาบาลเคม็ น้อย อร่อย (3) ด)ี มาตรการที่ 2 ส่งเสริมสุขภาพและลดความเสี่ยง (Promotion and Risk Reduction) ดำเนินงาน 10 โครงการ ดงั นี้ 1) โครงการเพิ่มการเข้าถงึ การวดั ความดันโลหติ ในที่สาธารณะ 2) โครงการพัฒนาระบบข้อมูล และการติดตาม ประเมินผล การควบคุมป้องกันโรคไม่ติดต่อในประเทศไทย: CCS phase 4 3) โครงการสอ่ื สารประชาสัมพันธเ์ พื่อป้องกนั ควบคมุ โรคไม่ติดต่อเร้ือรัง 4) โครงการชมุ ชนลดเค็ม ลดโรคไตเรอื้ รัง 5) โครงการชุมชนลดเสย่ี ง ลดโรคไมต่ ิดต่อเร้ือรัง (CBI NCDs) 6) โครงการการขับเคลอ่ื นการดำเนนิ งานเฝา้ ระวงั และลดการบรโิ ภคเกลอื และโซเดยี มระดับจังหวัด พ.ศ. 2565 7) โครงการการพฒั นาและเพ่มิ ประสทิ ธิภาพการสร้างความรอบรูด้ ้านสุขภาพเรื่องโรคไม่ติดตอ่ ดว้ ยสือ่ ดิจิทลั 8) โครงการการศึกษาความเปน็ ไปไดก้ ารส่งเสรมิ ความรอบรู้สุขภาพดา้ นโรคไมต่ ิดต่ออจั ฉริยะระดับจังหวดั 9) โครงการขับเคล่ือนองค์กรสุขภาพในสถานทีท่ ำงาน พ.ศ. 2565 10) โครงการอบรมพัฒนาศักยภาพ การดำเนินงานเพื่อลดโรค CVD CKD สำหรับเจ้าหน้าที่ในระดับ รพ.สต. ดำเนนิ การในปี 2562 มาตรการที่ 3 เสริมสมรรถนะของระบบบริการสุขภาพ (Strengthen Health System) ดำเนินงาน 8 โครงการ ดงั นี้ 1) โครงการเพิ่มสมรรถนะ Smart digital health และ platform เพื่อจัดการลดความเสี่ยงด้านสุขภาพ สำหรับประชาชน 2) โครงการศึกษาทบทวนสถานการณ์ พัฒนารูปแบบบริการ (Service Model) เชิงนวัตกรรม ที่มีการใช้ เทคโนโลยีดิจทิ ลั และมาตรฐานการบริการสำหรับผปู้ ว่ ยโรคเบาหวานและความดนั โลหิตสูง 3) โครงการพัฒนาคุณภาพและยกระดับการดำเนินงาน NCD Clinic Plus ยคุ new normal 4) โครงการอบรมและพัฒนาศักยภาพผู้รบั ผดิ ชอบงานโรคไม่ติดต่อ 5) โครงการพฒั นาระบบการป้องกันควบคุมโรคความดันโลหิตสูงในประเทศไทย 6) โครงการพัฒนาคุณภาพบรกิ ารและสนับสนุนการดำเนินงานด้านโรคไม่ติดต่อ 7) โครงการพัฒนาคณุ ภาพการบรกิ ารในผ้ปู ว่ ยโรคเบาหวานและโรคความดนั โลหิตสูงผา่ นส่ืออิเลก็ ทรอนกิ ส์ 8) โครงการนำร่องรูปแบบการตดิ ตามกลุ่มสงสยั ป่วยความดันโลหติ สงู ทม่ี ารบั บรกิ ารในแผนกผปู้ ว่ ยนอกอื่น ๆ (hospital bp) 317

ก ่ลุมโรคไม่ ิตด ่ตอและ ัปจ ัจยเสี่ยงจากพฤ ิตกรรม ุสขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) มาตรการท่ี 4 การเฝา้ ระวงั และติดตามประเมินผล (Surveillance and M&E) ดำเนินงาน 9 โครงการ ดังน้ี 1) โครงการประเมินผลคร่งึ แผนงานการลดการบรโิ ภคเกลือและโซเดยี มในประเทศไทย พ.ศ. 2559 - 2568 พฒั นาระบบฐานข้อมลู วัณโรคของประเทศ 2) โครงการพัฒนาระบบเฝ้าระวงั ป้องกันควบคุมโรคไม่ติดต่อในพ้นื ที่เฉพาะ 3) โครงการขับเคล่ือนการดำเนนิ งานยุทธศาสตร์ท่ี 4 พฒั นาระบบเฝ้าระวงั และการจัดการข้อมลู ภายใต้ แผนยุทธศาสตร์การป้องกนั และควบคุมโรคไมต่ ิดต่อ 5 ปี ระดบั ชาติ (พ.ศ.2560 – 2564) 4) โครงการพฒั นาระบบเฝา้ ระวงั และสอบสวนโรคกรณีหมดสติหรือการเสียชวี ติ ขณะว่ิงในทส่ี าธารณะ 5) โครงการพฒั นาระบบข้อมูลสารสนเทศโรคไมต่ ดิ ต่อเรื้อรงั 6) โครงการพัฒนาการคัดกรองสขุ ภาพและพฤตกิ รรมเส่ยี งโรคไมต่ ิดต่อ 7) โครงการพัฒนาระบบข้อมลู และการติดตาม ประเมนิ ผล การควบคุมปอ้ งกันโรคไม่ติดต่อในประเทศไทย: CCS phase 4 8) โครงการพัฒนาการเฝา้ ระวงั พฤติกรรมเส่ียงประชาชนผา่ น Digital surveillance 9) โครงการตดิ ตามและประเมินผลแผนงานโรคไมต่ ิดต่อ หมายเหตุ : รายละเอียดโครงการและกิจกรรมหลัก ตาม QR Code และลิงค์ ที่ปรากฏท้ายแผนงาน 318

6. การติดตามประเมนิ ผลแผนงานและมาตรการ (Monitoring and Evaluation) เปา้ หมายแผนงานและ ตัวชว้ี ดั วิธีการตดิ ตาม กรอบระยะเวลาของการติดตามประเมินผล มาตรการ และค่าเปา้ หมาย ประเมนิ ผล ปี พ.ศ. 2561 2562 2563 2564 2565 ตัวชว้ี ดั และเป้าหมาย : การประเมินผลตัวชว้ี ดั ตามตาราง หน้า 5 (ขอ้ 3.2 ตัวชว้ี ัดและเป้าหมายการดำเนินงาน) ใช้ขอ้ มูลจาก Health data center กระทรวงสาธารณสุข การประเมินผลมาตรการ มาตรการท่ี 1 การนำขับเคล่อื นนโยบายและสรา้ งพันธมิตรความร่วมมอื (Policy and Advocacy) - การขับเคล่อื นการลดการบรโิ ภค รายงานสถานการณ์ สำรวจประชาชน - - - -✓ เฝา้ ระวงั การบรโิ ภค ในจังหวดั เปา้ หมาย เกลอื โซเดยี มระดับจงั หวัด เกลือและโซเดียม ระดบั จงั หวดั แผนงานโรคเบาหวานและความ ัดนโล ิหตสูง มาตรการท่ี 2 ส่งเสรมิ สุขภาพและลดความเส่ยี ง (Promotion and Risk Reduction) - การดำเนินงานชุมชน จำนวนชมุ ชน ผู้รับผดิ ชอบติดตาม ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ทร่ี ว่ มดำเนินการ และรายงานผล ลดเสีย่ ง ลดโรคไมต่ ดิ ต่อเร้อื รัง การดำเนนิ งาน (CBI NCDs) และพ้นื ที่ตน้ แบบ - การส่ือสารความเสย่ี งการบริโภค ประชาชนในจังหวัด ผรู้ บั ผิดชอบตดิ ตาม - - - -✓ เกลือและโซเดียมของประชาชนใน เป้าหมายมีความ และรายงานผลการ จังหวัดเป้าหมาย ตระหนักร้คู วามเสยี่ ง ดำเนนิ งาน การบริโภคเกลือและ โซเดยี ม ไมน่ อ้ ยกว่า ร้อยละ 80 - การเพมิ่ การเข้าถงึ การวัดความ จำนวนจดุ บรกิ าร ผรู้ บั ผดิ ชอบติดตาม ✓ ✓✓✓✓ วดั ความดนั โลหิต และรายงานผลการ ดันโลหิตในท่ีสาธารณะ ในสถานทีส่ าธารณะ ดำเนนิ งานจากระบบ และจำนวนผู้เข้ามา ประมวลผล ใชบ้ ริการ มาตรการที่ 3 เสรมิ สมรรถนะของระบบบริการสขุ ภาพ (Strengthen Health System) - การดำเนินงาน NCD Clinic Plus รอ้ ยละของ - ตดิ ตามผลการ ✓ ✓✓✓✓ โรงพยาบาลทม่ี กี าร ประเมินคุณภาพ ดำเนินงาน NCD NCD Clinic Plus clinic plus ผา่ น สคร. ผ่านเกณฑ์ในระดบั ดี - รายงานผลการ ขนึ้ ไป รอ้ ยละ 80 ประเมนิ คณุ ภาพ NCD Clinic Plus ภาพรวมประเทศ - เวทีแลกเปลี่ยน เรยี นรู้ -นเิ ทศแบบ Surprise Visit - การดำเนนิ งานลดการบริโภค จำนวน รพศ.และ ตดิ ตามและรายงาน - ✓✓ - - เกลือและโซเดยี มในโรงพยาบาล รพท.ทกุ แหง่ เข้ารว่ ม ผลการดำเนนิ งาน (โรงพยาบาลเคม็ นอ้ ย อรอ่ ย (3)ดี) โครงการ - การติดตามกลุม่ สงสัยปว่ ยความ โรงพยาบาลท่ีมกี าร รายงานสรปุ ผลการ - - - ✓✓ ดันโลหิตสงู ทม่ี ารบั บรกิ ารในแผนก ติดตามกลุม่ สงสัย ตดิ ตามกล่มุ สงสัย ผู้ปว่ ยนอกอน่ื ๆ (hospital bp) ป่วยความดันโลหติ สงู ป่วยความดันโลหติ สงู ทมี่ ารบั บรกิ ารใน ทม่ี ารบั บริการใน แผนกผู้ปว่ ยนอกอ่ืนๆ แผนกผู้ป่วยนอกอ่ืนๆ (hospital bp) ใน (hospital bp) รพ.ท่ีเขา้ รว่ ม 319

เป้าหมายแผนงานและ ตัวชีว้ ดั วธิ ีการตดิ ตาม กรอบระยะเวลาของการตดิ ตามประเมินผล มาตรการ และค่าเป้าหมาย ประเมินผล ปี พ.ศ. มาตรการที่ 4 การเฝ้าระวังและติดตามประเมินผล (Surveillance and M&E) 2561 2562 2563 2564 2565 - แผนการปอ้ งกนั ควบคมุ โรค รายงานผลการ ประเมินโดย - -✓- - ไมต่ ดิ ต่อ 5 ปี (พ.ศ. 2560 – 2564) ติดตามประเมนิ ผล ผ้เู ชย่ี วชาญภายนอก ระยะครง่ึ แผนและ ข้อเสนอเพ่อื พัฒนาการดำเนนิ งาน ในระยะต่อไป - แผนยุทธศาสตรก์ ารลด รายงานผลการ ประเมนิ - -✓- - การบรโิ ภคเกลอื และโซเดียม ติดตามประเมินผล โดยผเู้ ชย่ี วชาญ ก ่ลุมโรคไม่ ิตด ่ตอและ ัปจ ัจยเสี่ยงจากพฤ ิตกรรม ุสขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) ในประเทศไทย พ.ศ. 2559 – ระยะครง่ึ แผนและ ภายนอก 2568 ขอ้ เสนอเพ่ือ พัฒนาการดำเนินงาน - - - -✓ ในระยะต่อไป - การพัฒนาระบบขอ้ มลู สารสนเทศ รายงานผลการ - แบบประเมิน/ โรคไมต่ ดิ ตอ่ เร้อื รังเพือ่ เฝา้ ระวงั โรค ประเมนิ และ แบบสอบถาม ไม่ติดต่อเรือ้ รัง ข้อเสนอ แนวทาง - การประชมุ การแก้ไขปญั หา แลกเปลี่ยนเรยี นรู้ ระบบขอ้ มูลโรคไม่ - การสัมภาษณ์ ติดต่อเรอื้ รัง - การคัดกรองสุขภาพและ ประชาชนอายุ - การประชมุ ถอด - - - -✓ พฤตกิ รรมเสย่ี งโรคไม่ตดิ ตอ่ 35 – 59 ปี บทเรียน ออนไลน์ ในจงั หวดั เปา้ หมาย - แบบประเมนิ / (เขต 1,4,9,12) ไดร้ บั แบบสอบถาม การคัดกรองแบบ - การสัมภาษณ์ ดิจิทลั DM HT รอ้ ย - รายงานผลการ ละ 80 ดำเนนิ งานจากระบบ ประมวลผล และ แสดงผล (dashboard) 7. ผ้รู บั ผิดชอบแผนงาน (Project Manager) ตำแหน่ง ผ้อู ำนวยการกองโรคไม่ติดต่อ นายแพทย์กฤษฎา หาญบรรเจิด โทร. 0 2590 3893 E-mail : [email protected] https://bit.ly/2YVFAQY 320

แผนงาน พืน้ ที่และกลมุ เปาหมาย ควบคุมเคร�่องดมื่ แอลกอฮอล เ(ปGา‡ oหaมlาsย) ควบคมุ ขนาดและความรนุ แรงของปญ หาท่ีเกดิ จาก ต(วั KชP้�วI)ดั Outcome ปริมาณการบริโภคตอ ประชากรผูใหญ ลดลงรอยละ 5 ตอ ป สถานการณ การบริโภคเครอื่ งดม่ื แอลกอฮอล (ป 2565 = 6.0 ลิตรแอลกอฮอลบ รสิ ุทธติ์ อคนตอป) (Gap)  ปริมาณการบริโภคแอลกอฮอลตอปตอหัวประชากรไทย ป 2562 อยูที่ 6.83 ลิตรแอลกอฮอรบริสุทธิ์ตอคนตอป มาตรการ  ผลการสำรวจพฤติกรรมการสูบบุหรี่และการดื่มสุรา พบวา ป 2560 อัตราการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล รอยละ 28.4 หากจำแนกตามอายุ ชวงอายุ 15 - 19 ป พบวา อัตราการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล รอยละ 13.6 กจิ กรรม  ป 2563 จังหวัดมีการขับเคลื่อนการดำเนินงานควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอลในแตละจังหวัด พบวา มีการจัดประชุมคณะกรรมการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอลจังหวัดเพียง 49 จังหวัด และมีการาดำเนินงานจัดการ หลกั เรื่องรองเรียนระบบ TAS ภยใน 60 วัน นับจากไดรับเรือง มีเพียงรอยละ 16  ป 2559 อัตราการเขาถึงการคัดกรองอยูที่รอยละ 23 ของประชากรเปาหมาย อัตราการเขารับการบำบัดภายหลังการคัดกรอง อยูที่รอยละ 65 ของผูที่สมควรไดรับการบำบัด รหว‹ มนดว‹ ำยเนงนิ ากนาร  ผลการดำเนินงานชวงเทศกาลพบวา ชวงเทศกาลปใหม 2564 มีการดำเนินการตามแนวทางควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล ในการคัดกรองผูขับขี่พาหนะและรายงานเขามาในระบบเพียง 24 จังหวัด Quick Win หนว ยงานระดับนโยบาย สวนกลาง และ สคร. หนวยงานระดับพืน้ ท่ี ขับเคลื่อนกลไกการดำเนนิ งานฯ สนับสนุนการคัดกรองบำบดั รักษาฯ สรางคา นิยมเพ่อื ลดการดม่ื ขบั เคล่ือนกลไก คกก. จงั หวัด สนบั สนุนการคัดกรองบำบดั รกั ษาฯ สรา งคา นิยมเพ่อื ลดการดม่ื 1. สสจ. จดั ประชมุ คณะกรรมการ 1. สถานบรกิ ารดำเนนิ การและ 1. สสจ. ประสานกบั ศึกษาธิการ 321 1. ประชุมคณะกรรมการฯ / 1. คชแี้ดั จกงรแอนงบวทำบางัดกรากั รษบานั ฯทกึ การ 1. ประสาน สนับสนุนการดำเนินงาน อนุกรรมการ 2. พัฒนาศักยภาพบคุ ลากร ตามประกาศกระทรวงศกึ ษาธกิ ารฯ ควบคมุ เคร่อื งด่ืมแอลกอฮอล รายงานผลการคดั กรองบำบัด จังหวดั ใหดำเนนิ งานตามประกาศ ใหสอดคลองตามกฎหมาย จงั หวดั อยางนอ ยปล ะ 2 ครัง้ รกั ษาผมู ปี ญหาจากการด่ืมสุรา กระทรวงศึกษาธกิ ารฯ 2. จัดทำขอ เสนอเชงิ นโยบาย ในสถานพยาบาล 2. สสจ.รวมกับภาคีเครอื ขาย 2. สสจ. สนับสนุนการคัดกรอง 2. ชีแ้ จงและสนบั สนนุ การใชร ะดบั 3. เฝา ระวงั และบังคบั ใชก ฎหมาย 3. สง เสรมิ สนับสนนุ การบูรณาการ 2. พัฒนาระบบบริการออนไลน เฝา ระวงั และบังคบั ใชก ฎหมาย บำบัดรกั ษาผูมปี ญหาจาก E-service ในสถานศกึ ษาและ (E-service) สำหรบั สถานศกึ ษาและ คในวพบืน้คทุมเี่รคบั รผือ่ ิดงชดอื่มบแแอลละกรอาฮยองลาน การดม่ื สรุ า ชมุ ชน เพ่ือสนบั สนนุ สถานศกึ ษา ควบคมุ เคร่อื งดมื่ แอลกอฮอล คัดกรองบำบัดรักษาในพ้นื ที่ ชุมชนปลอดเครื่องด่มื แอลกอฮอล ผลการดำเนนิ งาน ในระบบ TAS และชุมชนปลอดเครอ่ื งดม่ื 4. ตดิ ตามและรายงานผลการ ยาสูบ แอลกอฮอลและยาสูบ ดำเนนิ งาน 3. พฒั นาแกนนำเพ่อื สรางมาตรการ ชมุ ชนควบคมุ เครอื่ งด่ืมแอลกฮฮอล ยาสูบ สตช. สรรพสามติ มท. ศธ. สสจ. และ สคร. 3 เดอื น 6 เดือน 9 เดือน 12 เดอื น 1. มรี ายงานการนำแนวทางการควบคุม 1. มีรายงานการนำแนวทางการควบคุมเคร่อื งดืม่ 1. ทกุ จังหวัดมกี ารจัดกิจกรรมลด ละ เลกิ เคร่อื งดืม่ 1. รายงานสรุปผลการดำเนนิ งานควบคุมเคร่ืองดม่ื แอกลอฮอล เครือ่ งดมื่ แอลกอฮอลไ ปใชในชวงเทศกาล แอลกอฮอลไปใชใ นชวงเทศกาลสงกรานต แอลกอฮอลในชวงเขาพรรษา 77 จังหวัด ปใ หม จำนวน 25 จังหวดั จำนวน 25 จงั หวัด 2. ประชากรอายุ 15 ปข ึน้ ไป ทีเ่ ขา รับบริการไดร บั การ 2. ประชากรอายุ 15 ปขึน้ ไป ทเ่ี ขา รับบริการไดร ับการคัดกรอง 2. ช้แี จงแนวทางฯ และพฒั นาศกั ยภาพ 2. ประชากรอายุ 15 ปข ้นึ ไป ทเี่ ขารับบรกิ ารไดรบั คัดกรองการดมื่ สรุ า ในสถานพยาบาล รอยละ 40 การดื่มสุรา ในสถานพยาบาล รอยละ 45บำบดั รักษาผูมีปญหา บุคลากรในสถานพยาบาล การคัดกรองการดม่ื สุรา ในสถานพยาบาล บำบัดรักษาผูมีปญ หาการดม่ื สรุ า รอ ยละ 60 การดม่ื สรุ า รอยละ 70 รอยละ 30 บำบัดรักษาผมู ปี ญหาการดืม่ สุรา รอ ยละ 50 3. ติดตามผลการดำเนนิ งานสถานศกึ ษาและชมุ ชน 3. รอยละ 50 ของสถานศึกษาผานเกณฑก ารประเมินตนเอง ปลอดเคร่ืองดม่ื แอลกอฮอลและยาสบู ของสถานศึกษาปลอดเคร่ืองดืม่ แอลกอฮอล 4. รอยละ 50 ของแกนนำนำความรทู ่ีไดไปขับเคลอ่ื นสอื่ สาร ความเสี่ยงและภัยสขุ ภาพในชมุ ชน แผนงานควบคุมเครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอล์

ก ่ลุมโรคไม่ ิตด ่ตอและ ัปจ ัจยเสี่ยงจากพฤ ิตกรรม ุสขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) แผนงานควบคุมเครือ่ งดมื่ แอลกอฮอล์ 1. สถานการณ์ (Situation) การบริโภคเครือ่ งด่ืมแอลกอฮอล์เปน็ ปัจจยั เส่ียงสำคัญต่อสุขภาพของประชากร ทำให้เกิดโรค และการเจบ็ ป่วยกว่า 230 ชนดิ ตาม ICD-10 (หรือบัญชีการจำแนกโรคและปัญหาสุขภาพฯ เพื่อข้อมูลทางสถิติ ระหว่างประเทศฉบบั ทบทวนครง้ั ท่ี 10) เช่น โรคความผดิ ปกติของการใช้แอลกอฮอล์ (alcohol use disorder) โรคตับแข็ง โรคตับอ่อนอักเสบ โรคไม่ติดต่อ (NCDs) โรคมะเร็งหลากหลายชนิด โดยเฉพาะมะเร็งช่องปาก มะเร็งตับอ่อน โรควัณโรค การฆ่าตัวตาย ความรุนแรงจากการทำร้ายร่างกาย โรคลมชัก เป็นต้น ข้อมูลภาระโรค และการบาดเจ็บจากผลกระทบจากการบริโภคเครอื่ งด่มื แอลกอฮอล์ในระดับโลกปี พ.ศ. 2559 พบวา่ เคร่ืองด่ืม แอลกอฮอล์เป็นปัจจัยเสี่ยงทางสุขภาพในลำดับที่ 7 ของการตายและพิการของประชากรทั้งหมด และเป็นปัจจัยเสี่ยงอันดับหนึ่งของประชากรกลุ่มอายุ 15 - 49 ปี โดยมีคนเสียชีวิตด้วยโรคและการบาดเจ็บ ทเี่ กีย่ วขอ้ งกับการดมื่ เคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ประมาณ 3 ล้านคนต่อปี ปี (คิดเป็น 5.3% ของการเสียชีวิตท้ังหมด ท่ัวโลก) สำหรบั ประเทศไทย รายงานภาระโรคและการบาดเจบ็ ของประชากรไทยในปี 2557 พบวา่ การเสพติด เครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นสาเหตุสำคัญของการสูญเสียปีสุขภาวะของประชากรไทยนับรวมเป็น 434 ,248 ปี หรือประมาณร้อยละ 3 ของภาระโรคทั้งหมด โดยเฉพาะในกลุ่มประชากรไทยที่มีอายุ 15-29 ปี ซึ่งเกิดการ สูญเสียสุขภาวะสูงถึงร้อยละ 12 ในเพศชายและร้อยละ 14 ในเพศหญิง นอกจากนี้ ข้อมูลการบริโภค แอลกอฮอล์ต่อหัวประชากรต่อปี (อายุ 15 ปีขึ้นไป) ปี 2540 - 2560 พบว่า เมื่อปี 2542 ปริมาณการบริโภค แอลกอฮอล์ต่อหัวประชากรต่อปี ลดลง อาจเป็นเพราะผลกระทบจากวิกฤติเศรษฐกิจ (ต้มยำกุ้ง) ระหว่าง ปี 2540 – 2542 และหลังจากปี 2542 มีแนวโน้มมากขึ้น และเมื่อปี 2551 ได้มีการประกาศใช้ พ.ร.บ.ควบคุม เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551 ทำให้ปริมาณการบริโภคแอลกอฮอล์ต่อหวั ประชากรต่อปี มีแนวโน้มท่ลี ดลง แต่เมื่อปี 2557 กลับมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น (ยกเว้นปี 2561 ที่ลดต่ำลงเนื่องจากเป็นช่วงแสดงความอาลัย) (รูปที่ 1) และจากข้อมูลสำรวจพฤติกรรมการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในช่วงปี พ.ศ. 2550 - 2560 พบว่า ภาพรวมความชุกของนักด่ืมในชว่ งกว่า 16 ปี ทีผ่ ่านมานั้นค่อนข้างคงท่ี โดยทศิ ทางเพิ่มขึ้นเล็กน้อย คือ จากร้อยละ 32.7 ในปี 2544 เป็นรอ้ ยละ 34.0 ในปี 2558 และลดลงอยา่ งเห็นไดช้ ัดในปี 2560 ซึง่ มีนักด่มื ปัจจุบนั (current drinker) หรือผู้ท่ดี ่ืมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในรอบ 12 เดอื นทผี่ า่ นมาจำนวน 15.89 ลา้ นคน หรือคิดเป็นร้อยละ 28.4 ของประชากรไทยอายุ 15 ปขี นึ้ ไป โดยเป็นนักด่มื ชายมากกว่านักดื่มหญิง 4.5 เทา่ (รอ้ ยละ 47.5 และ 10.6 ตามลำดับ) หากจำแนกตามอายุ ช่วงอายุ 15 - 19 ปี พบว่าแนวโน้มความชุกของการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ กลบั มีทศิ ทางเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 12.9 ในปี 2550 เปน็ ร้อยละ 19.4 ในปี 2558 หรอื เพม่ิ ข้ึนร้อยละ 50.4 และลดลง ในปี 2560 เช่นกัน (รูปที่ 2) อันเนื่องมาจากรัฐบาลของความร่วมมือให้งดจัดงานรื่นเริงต่างๆ และไว้ทุกข์ เป็นเวลา 1 ปี ซึ่งหน่วยงานต่างๆ และประชาชนส่วนใหญ่หันมาทำกิจกรรมจิตอาสาทำความดีถวายเป็น พระราชกุศล อยา่ งไรกต็ าม การมี พ.ร.บ.ดังกล่าวน้ี กเ็ ป็นอีกหนึง่ เครอื่ งมอื ท่ีจะช่วยปรับเปลีย่ นสังคม แบบแผน วัฒนธรรมการดื่มให้กับเยาวชนไทย ซึ่งอาจต้องใช้เวลาในการปรับเปลี่ยนไปอีกระยะหนึ่ง ถึงแม้จะมี พระราชบัญญัตินี้มาแล้วถึง 10 ปี แต่ความชุกของการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในเยาวชนลดลงเพียง เล็กน้อยเท่านั้น แต่ถ้าหากเราไม่มีเครื่องมือนี้ความชุกของการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในเยาวชน อาจเพิ่มขึ้นมากกว่านี้ก็เป็นได้ อย่างไรก็ตาม มาตรการที่เหมาะสมและควรผลักดันให้เกิดในทุกพื้นท่ี คือ การควบคุมการเข้าถึงโดยการไม่อนุญาตให้มีร้านขายสุราในรัศมีรอบสถานศึกษาซึ่งเป็นการปรับเปลี่ยน ส่ิงแวดล้อม และสิ่งสำคญั คือ บุคลากรในสถาบันการศกึ ษาทกุ แหง่ ควรเปน็ ตวั อยา่ งท่ีดีให้กบั เยาวชน 322

พ.ร.บ.ควบคมุ เคร่ืองดม่ื แอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551 แผนงานควบ ุคมเครื่อง ่ืดมแอลกอฮอล์ มผี ลใช้บงั คับ ท่มี า: 1) ปรมิ าณการจำหนา่ ยเครอ่ื งด่มื แอลกอฮอล์ ,กรมสรรพสามติ 2) จำนวนประชากรตามหลักฐานการทะเบยี นราษฎร รปู ท่ี 1 ปริมาณการบรโิ ภคแอลกอฮอล์ตอ่ หวั ประชากรตอ่ ปี (อายุ 15 ปีขน้ึ ไป) ปี พ.ศ. 2540 - 2562 รปู ที่ 2 แสดงความชกุ การบรโิ ภคเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอลข์ องประชากร ปี พ.ศ. 2550 - 2560 (รอ้ ยละ) 323

2. พน้ื ทีเ่ ปา้ หมายและกลุ่มเปา้ หมาย (Target) ความชกุ ของผ้บู รโิ ภคในประชากร อายุ 15 ปีขึ้นไป (ร้อยละ) ปี 2560 (ข้อมูล ณ ธนั วาคม 2561) ก ่ลุมโรคไม่ ิตด ่ตอและ ัปจ ัจยเสี่ยงจากพฤ ิตกรรม ุสขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) เขต พนื้ ทเ่ี สยี่ งสงู สุขภาพ (อัตราการด่มื เคร่อื งดื่มแอลกอฮอลใ์ นประชากรอายุ 15 ปขี ้นไป ≥28) 1 เชียงราย เชยี งใหม่ น่าน พะเยา แพร่ ลาปาง ลาพูน (7 จังหวดั ) 2 พิษณโุ ลก เพชรบรู ณ์ สุโขทัย อุตรดิตถ์ (4 จังหวัด) 3 กาแพงเพชร ชัยนาท (2 จังหวดั ) 4 นนทบรุ ี ปทมุ ธานี ลพบรุ ี (3 จงั หวดั ) 5 ประจวบครี ีขนั ธ์ (1 จงั หวัด) 6 จันทบรุ ี ชลบุรี ตราด สมุทรปราการ สระแก้ว (5 จงั หวดั ) 7 กา สนิ ธ์ุ ขอนแกน่ มหาสารคาม ร้อยเอด็ (4 จังหวดั ) 8 นครพนม สกลนคร หนองคาย หนองบวั ลาพู อุดรธานี (5 จงั หวัด) 9 นครราชสมี า สรุ ินทร์ (2 จังหวดั ) 10 อานาจเจริญ อบุ ลราชธานี (2 จังหวดั ) ท่ีมา : การสำรวจพฤตกิ รรมการสบู บุหรแี่ ละการดมื่ สุราของประชาชน พ.ศ.2560 สำนักงานสถติ ิแห่งชาติ 3. เป้าหมายและตัวชี้วัด (Goals) เปา้ หมาย มาตรการ คา่ เป้าหมาย/ผลการดำเนนิ งาน ปงี บประมาณ พ.ศ. ตวั ชว้ี ัดเป้าหมาย baseline 2560 2562 2563 2564 2565 เปา้ หมาย 1 ลดปริมาณการบริโภคเคร่อื งด่ืมแอลกอฮอล์ ตวั ชีว้ ัด 1 ปริมาณการบรโิ ภคเครอ่ื งดืม่ 7.33 6.68 6.61 6.1 6.0 แอลกอฮอลต์ ่อประชากรอายุ 15 ปขี ้นึ ไป (ตามแผน (ตามแผน (ลติ รแอลกอฮอลบ์ รสิ ุทธติ์ อ่ คนต่อปี) ปฏบิ ตั กิ ารฯ) ปฏบิ ตั กิ ารฯ) เป้าหมาย 2 ปอ้ งกันนกั ดม่ื หน้าใหม่ ตวั ช้ีวดั 2 ความชกุ ของผูบ้ รโิ ภคแอลกอฮอล์ 28.4 - 27 - - ในประชากรผู้ใหญ่ อายุ 15 ปีขนึ้ ไป (ร้อยละ) ตวั ช้ีวดั มาตรการท่ี 1 ขับเคลือ่ นกลไก 52 - - 77 77 การดำเนนิ งานควบคมุ เครือ่ งดม่ื แอลกอฮอล์ (ปี 2562) จำนวนจังหวดั ทม่ี กี ารรายงานผลการดำเนินงาน เขา้ มาในระบบฯ (จงั หวดั ) ตวั ชีว้ ัดมาตรการที่ 2 สนับสนนุ - - - 45 45 การคดั กรองและบำบัดรักษาผู้ดื่มเครื่องดม่ื แอลกอฮอล์ ประชากรอายุ 15 ปีขึ้นไปทมี่ ารับบรกิ ารใน สถานพยาบาลได้รับการคดั กรองและบำบดั รักษา 324

เปา้ หมาย มาตรการ คา่ เปา้ หมาย/ผลการดำเนินงาน ปงี บประมาณ พ.ศ. ตวั ชวี้ ดั เป้าหมาย baseline ผู้มปี ัญหาการดม่ื สรุ า (แหล่งข้อมูล : HDC 2560 2562 2563 2564 2565 กระทรวงสาธารณสขุ ) (รอ้ ยละ) ตัวช้ีวัดมาตรการท่ี 3 บังคบั ใชก้ ฎหมายและ - - - 77 77 การทำให้สงิ่ แวดลอ้ มปลอดเครือ่ งดืม่ แอลกอฮอล์ - - - 50 50 แผนงานควบ ุคมเครื่อง ่ืดมแอลกอฮอล์ จำนวนจงั หวัดทมี่ จี ัดการเรือ่ งรอ้ งเรยี นในระบบ TAS ภายใน 60 วัน นับจากไดร้ ับเรือ่ ง (จังหวัด) - - - 50 50 ตวั ชว้ี ัดมาตรการท่ี 4 สนับสนนุ การดำเนินงานสถานศกษาปลอดเครอื่ งดม่ื แอลกอฮอล์ สถานศกึ ษาผ่านเกณฑ์การประเมินตนเองของ สถานศึกษาปลอดเครอ่ื งดมื่ แอลกอฮอล์ (รอ้ ยละ) ตัวชี้วดั มาตรการที่ 5 มาตรการ การพฒั นาชุมชนเพื่อควบคมุ เครือ่ งดมื่ แอลกอฮอล์ แกนนำนำความรู้ท่ีไดไ้ ปขบั เคลอ่ื นส่ือสารความ เสย่ี งและภัยสุขภาพในชุมชน (รอ้ ยละ) 325

กลมุ่ โรคไม่ติดต่อและปจั จัยเสยี่ งจากพฤติกรรมสขุ ภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) 4. มาตรการและกจิ กรรมสำคัญ (Strategy and Intervention) มาตรการและกจิ กรรมสำคญั หน่วยงานดำเนินการ (Service Provider) (Strategy and Intervention) ส่วนกลาง สคร. เขต สสจ. รพ. PCC ชุมชน/ตำบล ดำเนินการ 1. ขับเคล่ือนกลไก 1. จัดประชุม 1. ผลักดันให้จงั หวัด 1. กำกับให้จังหวัด 1. จัดประชุม ตาม การดำเนินงานควบคมุ เคร่ืองดื่ม คณะกรรมการระดับชาติ 2 ในพนื้ ท่รี ับผดิ ชอบ ในพ้นื ทรี่ บั ผดิ ชอบจัด คณะกรรมการควบคมุ คณะกรรมการ แอลกอฮอล์ คณะ ประชุมคณะกรรมการ ประชุม เครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ ระดับจงั หวดั 2. จดั ประชุม ควบคุมเครอ่ื งดม่ื คณะกรรมการ จังหวดั อย่างน้อยปลี ะ มอบหมาย คณะอนุกรรมการและ แอลกอฮอล์จังหวดั ควบคุมเครื่องดมื่ 2 ครงั้ คณะทำงานทีเ่ กี่ยวข้อง อยา่ งนอ้ ยปีละ 2 ครง้ั แอลกอฮอล์จงั หวดั 2. รายงานผลการ 3. จดั ทำข้อมลู เชงิ วชิ าการ 2. พัฒนาระบบ อยา่ งน้อยปีละ 2 ครง้ั ดำเนินงานมายงั เขต เพ่ือใหข้ อ้ เสนอแนะ ฐานข้อมูลเก่ียวกับ 2. ติดตามผลการ และส่วนกลางทุก ต่อคณะกรรมการควบคมุ การควบคุมเครือ่ งดมื่ ดำเนนิ งานของ ไตรมาส 326 เคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์และ แอลกอฮอลใ์ นระดบั คณะกรรมการ คณะกรรมการนโยบาย เขตและจังหวดั ควบคมุ เคร่ืองดมื่ เคร่อื งดม่ื แอลกอฮอล์ 3. ตดิ ตามผล แอลกอฮอล์จงั หวดั แห่งชาติ การดำเนนิ งานของ 4. ตดิ ตามผลการ คณะกรรมการ ดำเนนิ งานระดบั จงั หวดั ควบคุมเครอื่ งดม่ื และรายงานคณะกรรมการ แอลกอฮอลจ์ ังหวดั ควบคมุ เครอ่ื งดม่ื และรายงานผลมายัง แอลกอฮอล์และ สว่ นกลาง คณะกรรมการนโยบาย เครื่องด่มื แอลกอฮอล์ แหง่ ชาติทราบและ ใหข้ ้อเสนอแนะ

มาตรการและกิจกรรมสำคญั หน่วยงานดำเนนิ การ (Service Provider) (Strategy and Intervention) สว่ นกลาง สคร. เขต สสจ. รพ. PCC ชมุ ชน/ตำบล 2. สนบั สนนุ การคัดกรองและ 1. ประสานและสนบั สนนุ 1. ขบั เคลอ่ื นกลไก 1. กำกบั ติดตาม 1. ประสาน สนบั สนนุ 1. สถานบริการ 1. ดำเนนิ การ 1. ประสาน บำบดั รักษาผ้ดู ่มื เคร่อื งด่ืม หนว่ ยงานท่เี ก่ยี วข้อง การบริการการคดั การดำเนินงานคดั สถานบริการสาธารณสุข สาธารณสุขทุก คัดกรองการด่ืม และตดิ ตาม แอลกอฮอล์ เพอ่ื การพัฒนาระบบ กรอง บำบัดรักษา กรองและบำบดั รักษา และชุมชน ในการ ระดับ สุราในผู้ที่มอี ายุ ชว่ ยเหลือผมู้ ี บริการการ ส่งต่อ และติดตาม ผ้ดู ื่มสรุ าในจงั หวดั พฒั นาระบบบรกิ ารการ - ดำเนินการ 15 ปีขึ้นไป ปัญหาการด่ืม คดั กรอง บำบดั รักษา ช่วยเหลือผมู้ ีปญั หา ท่เี ปน็ พน้ื ท่รี ับผดิ ชอบ คดั กรองบำบดั รกั ษา คดั กรองการดื่มสุรา ท่ีเขา้ รับบริการ สรุ าท่ีผา่ นการ ส่งต่อและติดตาม การด่ืมสรุ าในสถาน 2. สนบั สนนุ ส่งตอ่ และติดตาม ( ASSIT 7 คำถาม) และให้การบำบดั บำบัดรักษา ชว่ ยเหลอื ผมู้ ปี ญั หาการดม่ื บริการและชุมชน รบั ทราบปัญหา ชว่ ยเหลือผมู้ ปี ญั หา แก่ผู้ท่ีมารับบริการ แบบสัน้ และ/ และกลบั สู่ สรุ า รวมถงึ สนับสนุนการ 2. ประสาน สนับสนนุ อปุ สรรคในการ การด่ืมสุรา สำหรบั ไดแ้ ก่ หรอื สง่ ต่อ ชมุ ชน พัฒนาศักยภาพบุคลากร ติดตาม รายงานผล ดำเนนิ งาน สรปุ สถานบรกิ าร ชมุ ชน 1) คลนิ กิ ผูป้ ว่ ย เพอ่ื เขา้ รบั การ 2. สนับสนนุ ในการปฏบิ ตั งิ านในสถาน และประเมินผลการ ปัญหาการดำเนนิ งาน และหนว่ ยงานเครอื ข่าย นอก (OPD) เช่น รักษาตามความ การดำเนนิ งาน บริการและชมุ ชน ดำเนินงานคัดกรอง ของพืน้ ทีจ่ งั หวดั ท่เี กีย่ วขอ้ ง คลนิ กิ โรคเรือ้ รัง รนุ แรงของ เพ่อื แกป้ ัญหา 327 2. สนับสนนุ องค์ความร/ู้ และบำบดั รักษาผดู้ ืม่ ท่รี ับผดิ ชอบ 2. จัดระบบเครอื ขา่ ย จิตเวช อายรุ กรรม ปญั หาแตล่ ะ ผตู้ ิดสรุ า วชิ าการ สำหรับบคุ ลากร สุราในจังหวดั ทเี่ ป็น การบำบัดและสง่ ตอ่ ผู้มี ฝากครรภ์ บคุ คล ในชมุ ชนตาม สาธารณสขุ ในทุกระดับ พ้ืนท่ีรับผิดชอบ ปญั หาการด่ืมสรุ า 2. หอผ้ปู ่วยใน 2. ลงข้อมลู บริบทของ ให้มกี ารคดั กรอง บำบดั 3. รายงานผลบรู ณาการ ในจงั หวัดทีเ่ ป็นพน้ื ที่ (IPD) การคัดกรอง ชมุ ชน แบบสัน้ ส่งตอ่ และ และการติดตาม รับผิดชอบและไปยัง 3. แผนกฉุกเฉิน บำบดั รกั ษา ติดตามช่วยเหลอื ผมู้ ี การคดั กรอง หน่วยบรกิ ารทมี่ ี และอบุ ัติเหตุ (ER) และส่งต่อ ปัญหาการด่ืมสรุ าในชุมชน บำบดั รกั ษามีปญั หา ศกั ยภาพ ในลำดบั ถดั ไป 4. ผูม้ ารับบรกิ าร ในระบบ 43 แฟม้ 3. ตดิ ตามและประเมินผล การดมื่ สรุ า เป็นเครือข่ายระดับเขต ที่มอี ายุ 15 ปีขน้ึ ไป (Special PP) - การจดั บริการคัดกรอง (ในจงั หวดั ทีเ่ ป็นพนื้ ที่ 3. พัฒนาศักยภาพ - ใหก้ าร 3. ติดตามการ บำบัดรกั ษาและสง่ ตอ่ ผ้ดู มื่ รับผดิ ชอบ) ตอ่ บุคลากรสาธารณสขุ บำบัดรักษา และ/ ดแู ลผมู้ ปี ัญหา สรุ าสำหรับสถานบรกิ าร ผตู้ รวจราชการ ทกุ ระดบั และ อสม. ใน หรือสง่ ต่อผู้มี การดมื่ สุรา สาธารณสุข การคัดกรอง บำบัดรักษา ปัญหาการดืม่ สรุ า ตามระบบ แบบสั้น ส่งต่อ และ บริการการ แผนงานควบคุมเครอ่ื งดื่มแอลกอฮอล์

กลุ่มโรคไม่ติดต่อและปจั จยั เสีย่ งจากพฤตกิ รรมสุขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) มาตรการและกจิ กรรมสำคญั หน่วยงานดำเนนิ การ (Service Provider) (Strategy and Intervention) สว่ นกลาง สคร. เขต สสจ. รพ. PCC ชุมชน/ตำบล กำกับ ตดิ ตาม คัดกรอง บำบดั - การรายงานข้อมูล การจัดการขอ้ รอ้ ง ตดิ ตามชว่ ยเหลอื - ลงขอ้ มลู การ รกั ษา ส่งตอ่ คัดกรอง บำบัดรักษาฯ ทกุ ข์จงั หวัดในพ้ืนที่ ผู้มปี ัญหาการด่มื สรุ า คดั กรอง และตดิ ตาม ในระบบ 43 แฟ้ม รบั ผดิ ชอบและผล ในชมุ ชน บำบัดรักษา ชว่ ยเหลือ (Special PP) 4. ติดตามและรายงานผล และส่งตอ่ ในระบบ ผู้มีปัญหาการ ต่อผู้อำนวยการเขตสุขภาพ 43 แฟม้ (Special ด่มื สรุ า นายแพทยส์ าธารณสขุ PP) ในสถานบริการ จังหวัดและผ้วู ่าราชการ 5. ดำเนินงาน และชมุ ชน จงั หวัด ดา้ นบำบดั รกั ษา - การดำเนินงานคดั กรอง สง่ ตอ่ และตดิ ตาม และบำบดั รักษาผูด้ มื่ สุรา ช่วยเหลอื ผมู้ ี สำหรบั สถานบริการและ ปัญหาการการดมื่ 328 ชมุ ชน สรุ ารว่ มกบั - ขอ้ มูลการคัดกรอง หนว่ ยงานที่ บำบัดรักษาฯในระบบ เกย่ี วขอ้ งในพ้นื ที่ 43 แฟ้ม (Special PP) 5. รายงานผลการ ดำเนินงาน ใหค้ ณะกรรมการควบคุม เครือ่ งดื่มแอลกอฮอล์ จงั หวัดทราบ 3. บังคับใชก้ ฎหมายและการทำ 1. เฝ้าระวงั และบงั คบั ใช้ 1. ตรวจสอบการ 1. ตรวจสอบการกระทำ 1. สอื่ สาร ใหส้ ง่ิ แวดล้อมปลอดเครอื่ งด่ืม กฎหมายควบคมุ เครื่องดื่ม กระทำความผดิ ตาม ความผดิ ตามทไ่ี ดร้ บั ประชาสมั พนั ธ์ แอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ ท่ไี ดร้ ับเร่ืองรอ้ งเรยี น เรอื่ งร้องเรียน และแจ้ง ให้ร้านคา้ ร่วมกบั สสจ. ผลการดำเนนิ งานผ่าน ผปู้ ระกอบการ

มาตรการและกิจกรรมสำคญั หน่วยงานดำเนินการ (Service Provider) (Strategy and Intervention) สว่ นกลาง สคร. เขต สสจ. รพ. PCC ชมุ ชน/ตำบล และประชาชน 2. รว่ มดำเนนิ การกับ 2. ติดตามผลการ การบังคับใช้กฎหมาย ระบบ TAS ภายใน ท่วั ไปรับทราบ สคร. / สสจ. กรณี ตรวจสอบจาก สสจ. ควบคมุ เครื่องดมื่ 60 วนั นบั จากวนั ท่ไี ดร้ ับ และปฏิบตั ิ ความผดิ ทมี่ คี วามยุ่งยาก และแจ้งผลให้ แอลกอฮอลใ์ นพ้ืนที่ เร่ืองรอ้ งเรยี น ตามกฎหมาย ซบั ซ้อน หรือมอี ทิ ธิพลใน สว่ นกลางทราบ ทร่ี ับผดิ ชอบ 2. ดำเนินการตรวจ ควบคมุ พ้ืนท่ี หรอื กรณีพน้ื ทรี่ อ้ ง 3. เฝ้าระวงั และบังคบั เตือน ประชาสัมพนั ธ์ เคร่อื งด่ืม ขอ ใชก้ ฎหมายควบคุม เฝา้ ระวังและบงั คับใช้ แอลกอฮอล์ 3. ลงพนื้ ทีต่ ดิ ตามผล เคร่อื งดืม่ แอลกอฮอล์ กฎหมายควบคมุ การดำเนนิ การตามเรื่อง ร่วมกับ สสจ. หรอื เครอื่ งดืม่ แอลกอฮอล์ 2. แจ้งการ รอ้ งเรยี น ตามท่ี สสจ. ร้องขอ จังหวัด/อำเภอ กระทำความผดิ 4. จดั ทำสำนวนคดีและ 4. พฒั นาศกั ยภาพ 3. พัฒนาศกั ยภาพ ตามกฎหมาย เปน็ พยานในชั้นศาล พนกั งานเจ้าหนา้ ทใี่ น พนกั งานเจ้าหนา้ ทใี่ น ควบคมุ เครือ่ งด่ืม 329 5. สื่อสารประชาสมั พันธ์ เขตพ้ืนทร่ี บั ผดิ ชอบใน เขตพื้นท่รี บั ผดิ ชอบใน แอลกอฮอล์ใน ให้ส่วนราชการและ ระบบ TAS ประชาชนทัว่ ไปรบั ทราบ การควบคุมเคร่อื งดื่ม การควบคมุ เครือ่ งดืม่ 2. สนับสนุน และปฏบิ ตั ิตามกฎหมาย แอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ การใช้งาน ควบคมุ เครือ่ งดมื่ 5. สื่อสาร 4. รายงานผลการ ระบบการ แอลกอฮอล์ ประชาสมั พันธใ์ หส้ ว่ น ดำเนนิ งานให้ สอ่ื สาร 6. พฒั นาศักยภาพ ราชการและ คณะกรรมการควบคมุ ประชาสมั พันธ์ พนักงานเจา้ หนา้ ท่ี ท้งั ใน ประชาชนทั่วไป เครอื่ งด่มื แอลกอฮอล์ ใหร้ ้านคา้ ระดับเขตและในระดบั รบั ทราบและปฏิบตั ิ จังหวดั ทราบ ผู้ประกอบการ พน้ื ที่ (กรณรี ้องขอ) ตามกฎหมายควบคมุ รับทราบและ 7. พฒั นาระบบเฝ้าระวงั เครอื่ งแอลกอฮอล์ ปฏิบัตติ าม การกระทำผดิ กฎหมาย 6. ส่อื สาร กฎหมาย ควบคมุ ผลติ ภณั ฑย์ าสูบ ประชาสมั พนั ธ์ขอ้ แผนงานควบคุมเคร่อื งดมื่ แอลกอฮอล์

กลมุ่ โรคไม่ตดิ ตอ่ และปจั จยั เส่ยี งจากพฤติกรรมสขุ ภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) มาตรการและกจิ กรรมสำคญั หนว่ ยงานดำเนินการ (Service Provider) (Strategy and Intervention) สว่ นกลาง สคร. เขต สสจ. รพ. PCC ชุมชน/ตำบล ควบคุม และเครือ่ งด่ืมแอลกอฮอล์ กฎหมายให้กับรา้ นค้า เครอื่ งด่ืม (TAS) ผู้ประกอบการ แอลกอฮอล์ 8. สอื่ สารประชาสมั พันธ์ ผา่ นระบบ ขอ้ กฎหมายใหก้ บั รา้ นค้า E - Learning ผู้ประกอบการ ผา่ นระบบ E - Learning 4. สนับสนนุ การดำเนินงาน 1. ประสาน สนบั สนนุ การ 1. สนับสนุนการ 1. กำกบั ติดตาม 1. ประสานกับศกึ ษาธิการ สถานศกษาปลอดเคร่อื งดื่ม ดำเนินงานตามประกาศ ดำเนนิ งานตาม ความก้าวหนา้ จงั หวดั ให้ดำเนินงานตาม แอลกอฮอล์ กระทรวงศกึ ษาธิการฯ ประกาศ ของการดำเนนิ งาน ประกาศกระทรวงศึกษาธิการฯ ให้สอดคล้องตามกฎหมาย กระทรวงศึกษาธิการ ตามประกาศ ให้สอดคลอ้ งตามกฎหมาย ควบคมุ เคร่อื งดม่ื ฯ ใหส้ อดคล้องตาม กระทรวงศกึ ษาธิการฯ ควบคมุ เครื่องดม่ื แอลกอฮอล์ 330 แอลกอฮอลใ์ นเขตโซนนงิ่ กฎหมายควบคุม ให้สอดคล้องตาม ในเขตโซนนิ่งรอบ รอบสถานศึกษา เคร่ืองด่มื แอลกอฮอล์ กฎหมายควบคุม สถานศึกษา 2. พัฒนาสถานศกึ ษา ในเขตโซนน่ิงรอบ เครอื่ งด่ืมแอลกอฮอล์ 2. ตดิ ตามประเมนิ ผลและ ปลอดบหุ รี่ - สรุ า สถานศกึ ษา ในเขตโซนนิ่งรอบ ดำเนินงานพัฒนา ตามเกณฑท์ ่กี ำหนด 2. พัฒนาสถานศกึ ษา สถานศึกษา สถานศึกษาปลอดบหุ รี่ - 3. สื่อสารประชาสัมพันธ์ ปลอดบหุ รี่ - สุรา 2. พฒั นาสถานศึกษา สุรา ตามเกณฑท์ ี่กำหนด ความรู้เกี่ยวกับกฎหมาย ตามเกณฑ์ทก่ี ำหนด ปลอดบหุ ร่ี - สุรา 3. สนับสนุนและร่วมพฒั นา การควบคุมเครื่องด่ืม และรว่ มขบั เคลือ่ น ตามเกณฑท์ ่กี ำหนด แกนนำเยาวชน รูปแบบ แอลกอฮอล์ และกฎหมาย ด้วยระบบบรกิ าร และร่วมขบั เคล่ือน การเฝ้าระวังและนวัตกรรม อื่นที่เกี่ยวข้อง รวมถึง แบบออนไลน์ ด้วยระบบบรกิ าร สถานศึกษาปลอดเคร่ืองดืม่ โทษ พิษภัย ผลกระทบที่ 3. ส่อื สาร แบบออนไลน์ แอลกอฮอล์ เ ก ิ ด จ า ก ก า ร บ ร ิ โ ภ ค ประชาสมั พนั ธค์ วามรู้ 3. ส่อื สาร 4. รายงานผลการดำเนนิ งาน เกยี่ วกบั กฎหมายการ ประชาสมั พันธค์ วามรู้ ใหค้ ณะกรรมการควบคุม

มาตรการและกิจกรรมสำคญั หนว่ ยงานดำเนินการ (Service Provider) (Strategy and Intervention) สว่ นกลาง สคร. เขต สสจ. รพ. PCC ชมุ ชน/ตำบล 1. วิเคราะห์ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ใน ควบคุมเคร่ืองดม่ื เกยี่ วกับกฎหมายการ เครือ่ งด่ืมแอลกอฮอล์จังหวัด และศึกษา สถานศึกษา แอลกอฮอล์ และ ควบคมุ เครอื่ งดมื่ ทราบ ข้อมลู ปญั หา 4..จัดทำระบบบรกิ ารแบบ กฎหมายอ่ืนท่ี แอลกอฮอล์ และ สรุ าของชมุ ชน ออนไลน์ สำหรบั เกย่ี วข้อง รวมถงึ โทษ กฎหมายอ่นื ท่ี 2. วางแผน สถานศกึ ษาเพอ่ื พิษภยั ผลกระทบที่ เกี่ยวขอ้ ง รวมถึง แบบมสี ่วนร่วม ดำเนนิ การปลอดบหุ ร่ี - เกิดจากการบรโิ ภค โทษ พษิ ภยั ของชมุ ชนใน สรุ า เครอื่ งดื่มแอลกอฮอล์ ผลกระทบทเี่ กดิ จาก การปอ้ งกนั ตามเกณฑ์ท่กี ำหนด ในสถานศึกษา การบรโิ ภคเครอ่ื งดม่ื ปัญหาสรุ า 5. ติดตามและประเมินผล 4.ตดิ ตามและ แอลกอฮอล์ใน การดำเนินงานควบคุม ประเมนิ ผลการ สถานศกึ ษา เครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอล์ ดำเนนิ งานควบคมุ 4. กำกับ ตดิ ตาม 331 เครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอล์ ความกา้ วหนา้ พฒั นา สถานศึกษาปลอดบุหร่ี - สุรา ตามเกณฑ์ท่ี กำหนด 5. มาตรการการพัฒนาชมุ ชน 1. พฒั นาแนวทางการ 1. รว่ มวางแผนและ 1. สนบั สนนุ และ 1. สนบั สนนุ ติดตาม เพือ่ ควบคุมเคร่ืองดมื่ สร้างเครือขา่ ยปอ้ งกัน ดำเนินการพฒั นา เปน็ ทีป่ รึกษาการ ประเมินผลการ แอลกอฮอล์ ปญั หาสรุ าและยาสบู ชมุ ชนเพอื่ ควบคมุ ดำเนนิ งาน ดำเนินงาน 2. พัฒนาศักยภาพที่ เครอื่ งดื่มแอลกอฮอล์ 2. สื่อสาร 2. สอ่ื สาร จำเป็นของเครือขา่ ยในการ 2. สนับสนุน และเป็น ประชาสมั พนั ธ์ความรู้ ประชาสมั พันธ์ความรู้ ดำเนนิ งานควบคุม ทีป่ รึกษาการ เกี่ยวกบั กฎหมายการ เกย่ี วกับกฎหมายการ เครือ่ งดืม่ แอลกอออล์ ดำเนนิ งานควบคมุ ควบคุมเคร่ืองดมื่ ควบคมุ เครื่องดม่ื 3. สง่ เสรมิ และสนับสนนุ เครื่องด่มื แอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ และ แอลกอฮอล์ และ การดำเนนิ งานชมุ ชน กฎหมายอน่ื ที่ กฎหมายอน่ื ทเี่ กีย่ วข้อง แผนงานควบคุมเครอื่ งด่มื แอลกอฮอล์

กลุ่มโรคไมต่ ิดตอ่ และปัจจยั เสีย่ งจากพฤตกิ รรมสุขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) มาตรการและกจิ กรรมสำคญั หนว่ ยงานดำเนินการ (Service Provider) (Strategy and Intervention) สว่ นกลาง สคร. เขต สสจ. รพ. PCC ชมุ ชน/ตำบล ตน้ แบบควบคุมเครือ่ งด่ืม 3. สอื่ สาร เกีย่ วข้อง รวมถึงโทษ รวมถงึ โทษ พษิ ภยั 3. จดั ทำแผน แอลกอฮอล์ ประชาสมั พนั ธค์ วามรู้ พษิ ภัย ผลกระทบ ผลกระทบท่ีเกิดจากการ การควบคมุ สรุ า 4. สง่ เสรมิ งานบุญประเพณี เกย่ี วกับกฎหมายการ ท่ีเกดิ จากการบรโิ ภค บริโภคเครอ่ื งดม่ื เพื่อแกไ้ ข เทศกาล งานเลี้ยงปลอด ควบคุมเครอื่ งดม่ื เคร่อื งดืม่ แอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ในชุมชน ปัญหา เหล้าในชุมชน แอลกอฮอล์ และ ในชมุ ชน 3. รายงานผลการ ให้สอดคลอ้ ง 5. พฒั นาผ้นู ำ (บุคคล/ กฎหมายอืน่ ที่ 3. กำกับ ติดตาม ดำเนนิ งานให้ ตามพนื้ ท่ี องค์กร/ชุมชน/ครอบครัว) เกีย่ วขอ้ ง รวมถงึ โทษ ประเมนิ ผลการ คณะกรรมการควบคมุ 4. ดำเนนิ การ ในการสื่อสารเพื่อการลด พิษภัย ผลกระทบ ดำเนินงานควบคุม เคร่อื งด่ืมแอลกอฮอล์ ควบคมุ ละ เลิกดืม่ เครือ่ งด่ืม ที่เกดิ จากการบรโิ ภค เครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ จงั หวัดทราบ เครือ่ งดม่ื แอลกอฮอล์ เครอ่ื งด่ืมแอลกอฮอล์ แอลกอฮอลใ์ น 332 6. ส่ือสารประชาสมั พนั ธ์ ในชมุ ชน พื้นท่ี ความรู้เก่ยี วกับกฎหมาย 4. กำกบั ตดิ ตาม 5. ตดิ ตาม การควบคมุ เครื่องด่มื ประเมนิ ผลการ ประเมนิ ผลการ แอลกอฮอล์ และกฎหมาย ดำเนนิ งานควบคุม ดำเนินงาน อื่นที่เกย่ี วขอ้ ง รวมถงึ โทษ เครอ่ื งดมื่ แอลกอฮอล์ ควบคมุ พิษภัย ผลกระทบทีเ่ กิด เครอ่ื งดม่ื จากการบรโิ ภคเคร่ืองดืม่ แอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ในชุมชน 7. จัดทำระบบบริการ แบบออนไลน์ สำหรบั ชมุ ชนเพื่อดำเนินการ ปลอดบหุ รี่ - สุรา ตาม เกณฑ์ท่ีกำหนด

มาตรการและกจิ กรรมสำคัญ ส่วนกลาง สคร. หน่วยงานดำเนินการ (Service Provider) รพ. PCC ชมุ ชน/ตำบล (Strategy and Intervention) เขต สสจ. 8. ติดตามและประเมนิ ผล การดำเนนิ งานควบคุม เครอื่ งด่มื แอลกอฮอล์ 333 แผนงานควบคุมเคร่ืองดืม่ แอลกอฮอล์

ก ่ลุมโรคไม่ ิตด ่ตอและ ัปจ ัจยเสี่ยงจากพฤ ิตกรรม ุสขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) 5. มาตรการ โครงการ และกิจกรรมหลัก (Strategy/Intervention Project and Activity) ภายใตแ้ ผนงานควบคุมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ มีการดำเนนิ งานโครงการตามมาตรการ ดังนี้ มาตรการที่ 1 การขับเคลื่อนกลไกการดำเนินงานควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ดำเนินงาน 1 โครงการ คือ โครงการขบั เคลื่อนการดำเนนิ งานควบคุมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ มาตรการที่ 2 การสนบั สนนุ การคัดกรองและบำบัดรักษาผ้ดู ่ืมเคร่ืองดืม่ แอลกอฮอล์ ดำเนนิ งาน 1 โครงการ คือ โครงการคดั กรองและบำบัดรักษาผดู้ ม่ื เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ มาตรการที่ 3 การบังคับใช้กฎหมายและการทำให้สิ่งแวดล้อมปลอดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ดำเนินงาน 1 โครงการ คอื โครงการพฒั นากฎหมายและกลไกการบังคบั ใชก้ ฎหมายควบคุมเคร่ืองดืม่ แอลกอฮอล์ มาตรการที่ 4 การสนบั สนุนการดำเนินงานสถานศึกษาปลอดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ดำเนินงาน 1 โครงการ คอื โครงการขับเคล่ือนสถานศกึ ษาปลอดเคร่อื งด่ืมแอลกอฮอล์ มาตรการที่ 5 การพัฒนาชุมชนเพื่อควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ดำเนินงาน 1 โครงการ คือ โครงการ พัฒนาศกั ยภาพกลไกแกนนำ เพื่อสรา้ งมาตรการชุมชนป้องกนั ควบคมุ เครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ หมายเหตุ : รายละเอยี ดโครงการและกจิ กรรมหลัก ตาม QR Code และลงิ ค์ ทีป่ รากฏท้ายแผนงาน 334

6. การตดิ ตามประเมินผลแผนงานและมาตรการ (Monitoring and Evaluation) เปา้ หมายแผนงาน ตัวช้ีวดั วธิ ีการติดตาม กรอบระยะเวลาของการติดตามประเมินผล ปี พ.ศ. แผนงานควบ ุคมเครื่อง ่ืดมแอลกอฮอล์ และมาตรการ และค่าเปา้ หมาย ประเมินผล 2561 2562 2563 2564 2565 มาตรการท่ี 1 ขบั เคลอื่ น มีนโยบาย/ มาตรการ 1. ระบบ ESM ✓ ✓✓✓ ✓ กลไกการดำเนินงาน ในการควบคุม 2. การนิเทศ ติดตาม ✓ ✓✓✓ ✓ ควบคมุ เครอื่ งดืม่ เครื่องดม่ื แอลกอฮอล์ 1. การนิเทศ ติดตาม แอลกอฮอล์ บุคลากรสาธารณสุข 2. ระบบ 43 แฟม้ ✓ ✓✓✓ ✓ มาตรการที่ 2 สนับสนนุ มีความรู้ ความเขา้ ใจ (PP Special) ✓ ✓✓✓ ✓ การคดั กรองและ ในการคัดกรอง ✓ ✓✓✓ ✓ บำบดั รกั ษาผู้ดื่มเคร่อื งด่ืม บำบัดรกั ษา ผทู้ ม่ี ่ี 1. การนิเทศ ตดิ ตาม แอลกอฮอล์ ปญั หาการด่มื สุรา 2. ระบบ TAS มาตรการที่ 3 ในความเสีย่ งแตล่ ะ 1. ระบบ ESM บังคับใชก้ ฎหมายและการ ระดับ 2. การนิเทศ ติดตาม ทำใหส้ ิ่งแวดลอ้ มปลอด ผูป้ ระกอบการ รา้ นคา้ 1. ระบบ ESM เคร่อื งดมื่ แอลกอฮอล์ ปฏบิ ัตติ ามกฎหมาย 2. การนิเทศ ตดิ ตาม มาตรการที่ 4 สนบั สนนุ ควบคุมเครอ่ื งดืม่ การดำเนนิ งาน แอลกอฮอล์ สถานศกึ ษาปลอด สถานศึกษาปลอด เคร่อื งดม่ื แอลกอฮอล์ เครือ่ งด่มื แอลกอฮอล์ มาตรการที่ 5 พฒั นามาตรการชมุ ชน ชุมชนมีมาตรการ เพ่อื ควบคมุ เครื่องด่ืม ควบคมุ เคร่อื งด่มื แอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์ 7. ผู้รับผดิ ชอบแผนงาน (Project Manager) 7.1 นพ.นิพนธ์ ชินานนทเ์ วช ตำแหน่ง ผูอ้ ำนวยการสำนักงานคณะกรรมการควบคุมเครื่องดืม่ แอลกอฮอล์ โทร. 0 2591 9314 E-mail : [email protected] 0 2590 3035 ต่อ 101 7.2 นางสาวสริ กิ ุล วงษส์ ริ ิโสภาคย์ ตำแหน่ง นกั วชิ าการสาธารณสุขชำนาญการพิเศษ และรักษาการในตำแหน่งนักวชิ าการสาธารณสุขเช่ียวชาญ โทร. 0 2590 3373 E-mail : [email protected] https://bit.ly/2YVFAQY 335

กล่มุ โรคไมต่ ิดตอ่ และปจั จัยเส่ียงจากพฤติกรรมสขุ ภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) แผนงาน ปอ‡ งกนั ควบคมุ การบร�โภคผลิตภณั ฑย าสบู เ(ปG‡าoหaมlาsย) ประชากรไทยไดร บั ผลกระทบ ต(วั KชP�ว้I)ดั ภายในป 2568  ภาคเี ครอื ขายทไ่ี ดรบั การพฒั นาศกั ยภาพเขา ไปมีบทบาทในการ สถานการณ ดานสขุ ภาพจากผลติ ภัณฑย าสบู ลดลง  อตั ราการบริโภคยาสูบในประชากรไทย 15 ปข ้นึ ไป ไมเกนิ รอยละ 15 ขับเคลอ่ื นการดำเนินงานควบคมุ ยาสูบระดบั จังหวดั รอยละ 50 End Goal  อัตราการสูบบหุ รใี่ นกลุมวยั รุนอายุ 15 – 18 ป ไมเกินรอ ยละ 8 Outcome  ทกุ จังหวดั มกี ารขับเคลอ่ื นงานควบคุมยาสบู ใน5มาตรการหลกั (Gap)  อตั ราการไดรบั ควนั บหุ ร่มี ือสองของประชากรลดลง ไมเกนิ รอยละ 35 และมีผลการดำเนนิ งานฯ ไมนอยกวา รอ ยละ 80 มาตรการ กจิ กรรม จากการสำรวจของสำนักงานสถิติแหงชาติในป พ.ศ. 2560 พบวาประชากรไทยอายุ 15 ปขึ้นไปบริโภคยาสูบ 10.7 ลานคน (รอยละ 19.1) เมื่อพิจารณาการบริโภคยาสูบในรอบ 30 ปที่ผานมา (พ.ศ.2534 - 2560) พบวามีแนวโนมลดลง กลาวคือ ประชากรไทยอายุ 15 ปขึ้นไป ทบ่ี รโิ ภคยาสบู ในป พ.ศ.2534 มจี ำนวนผสู บู 12.26 ลา นคน (รอ ยละ 32) ลดลงเปน 10.7 ลา นคน (รอ ยละ 19.1) ในป พ.ศ.2560 มอี ตั ราลดลงเฉลย่ี รอ ยละ 0.5 ตอ ป อตั ราการสบู บหุ รข่ี องเยาวชน ในชว งป 10 ปท ผ่ี า นมา (พ.ศ. 2547 – 2557) พบวา อตั ราการสบู บหุ รม่ี แี นวโนม เพม่ิ ขน้ึ หลกั จากรอ ยละ 6.58 เปน รอ ยละ 9.7 โดยในป พ.ศ.2558 อตั ราการบรโิ ภคยาสบู ลดลงจากป 2557 คดิ เปน รอ ยละ 7.92 และกลบั เพม่ิ ขน้ึ อกี ครง้ั ในป 2560 คดิ เปน รอ ยละ 9.7 และอายเุ ฉลย่ี ทเ่ี รม่ิ สบู กลบั มแี นวโนม ลดลงจาก 18.5 ป เปน 18 ป นอกจากน้ี การดำเนนิ งานควบคมุ ยาสบู ทผ่ี า นมา ภายใต 5 มาตรการหลัก พบวา มาตรการที่ 1 พัฒนากลไก นโยบาย/กฎหมายฯ ที่ผานมาการอบรมการบังคับใชกฎหมายเปนการอบรมทฤษฎียังไมมีการชี้จุดเนน/แนวทางการปฏิบัติ หรือสิ่งที่ทำใหหนวยงานนำไปดำเนินงานตอได ไมมีการรายงานผลการดำเนินงานควบคุมยาสูบจาก รหว‹ มนดว‹ ำยเนงนิ ากนาร ระดบั พน้ื ท่ี รวมทง้ั ประชาชนขาดความรู ความเขา ใจเกย่ี วกบั พ.ร.บ.ควบคมุ ผลติ ภณั ฑย าสบู พ.ศ. 2560 และพนกั งานเจา หนา ทใ่ี นระดบั พน้ื ท่ี ไมส ามารถปฏบิ ตั ติ ามบทบาทหนา ทไ่ี ดอ ยา งเตม็ ประสทิ ธภิ าพ มาตรการท่ี 2 พฒั นาระบบเฝา ระวงั และการสอ่ื สารความเสย่ี งฯ ขอ มลู สถานการณ Quick การบริโภคยาสูบไมเปนปจจุบัน (เพราะใชขอมูลจาก ส.สถิติแหงชาติ) รวมทั้งไมมีรูปแบบ/ฐานขอมูลการดำเนินงานเฝาระวังควบคุมยาสูบในพื้นที่ที่ชัดเจน การสื่อสารความเสี่ยงดานการควบคุมยาสูบยังไมครอบคลุม มาตรการที่ 3 การเฝาระวัง ปองกันมิใหเกิดผูเสพยาสูบรายใหมฯ Win การสื่อสารยังไมครอบคลุมทุกกลุมเปาหมายทั่วประเทศ การไดรับขอมูล/องคความรูยังไมครบถวน และไมมีกิจกรรมที่เกี่ยวกับเยาวชนในพื้นที่นอกโรงเรียน มาตรการที่ 4 การทำใหสิ่งแวดลอมปลอดบุหรี่ หนวยงานยังไมใหความสำคัญกับการขับเคลื่อนนโยบายการควบคุม/ปองกันการ บริโภคผลิตภัณฑยาสูบ และยังมีการพบเห็นการสูบบุหรี่ในสถานที่สาธารณะ มาตรการที่ 5 การบำบัดผูเสพใหเลิกยาสูบ ขอมูล การคัดกรอง การบำบัด และการสงตอผูสูบบุหรี่ยังไมครอบคลุม รวมทั้งการติดตามผลการบำบัดไมมีการบูรณาการ/การเชื่อมโยงระบบบริการระหวางสถาน บริการกับชมุ ชน และการศกั ยภาพของบุคคลากรในคลนิ กิ เลกิ บหุ รีย่ งั ไมครอบคลมุ หนวยงานระดบั นโยบาย สว นกลาง และ สคร. หนวยงานระดบั พื้นที่ 336 นโยบาย/กฎหมาย เฝา ระวงั /ส่อื สารความเส่ียง ปอ งกันนักสูบหนาใหม สง่ิ แวดลอ มปลอดควนั บุหรี่ บำบดั ผเู สพใหเ ลิกสูบ สคร. สสจ. 1. ขบั เคล่ือนนโยบาย/กฎหมาย 1. พฒั นา รปู แบบการเฝา ระวัง 1. รณรงคป ระชาสัมพันธ พัฒนาศักยภาพ/เสริมสรา ง 1. ถอดบทเรยี นการดำเนินงาน 1. การสรา ง/สนับสนุน/พัฒนากลไก 1. การบรหิ ารจดั การและประสานงาน ผา นกลไก คผยช. และ ควบคมุ ยาสูบ และระบบ/ วนั งดสูบบุหร่โี ลก ประจำป 2565 องคค วามรูแกเ จาหนา ที่ บริการเลิกบหุ รแ่ี บบครบวงจร การควบคมุ ยาสูบระดบั เขต ในการจดั ทำแผนการดำเนนิ งานควบคมุ อนกุ รรมการอ่ืนๆ ฐานขอมลู เพื่อสนบั สนนุ และเผยแพรความรู เร่ืองโทษ เพือ่ เพิม่ ขดี ความสามารถ ใน 5 มาตรการหลกั ยาสูบ ใน 5 มาตรการหลกั การดำเนนิ งาน เพื่อการ พษิ ภยั และผลกระทบ การบรโิ ภค ในการควบคมุ ยาสูบ 2. ผลติ ชดุ นวัตกรรมความรู 2. ส่อื สาร ถา ยทอด แนวทาง ควบคุมยาสบู ยาสบู ท้ังป เพอื่ เสริมสรางพัฒนาศกั ยภาพ 2. จัดทำระบบฐานขอมลู ทเ่ี ก่ียวขอ ง 2. ถายทอดเปา หมาย มาตรการการ การบังคบั ใชก ฏหมาย และ บุคลากรในการบริการเลกิ บุหร่ี กบั ยาสบู ระดบั เขต และพฒั นา แผนงาน ใหกบั พ้ืนท่ี รว มกบั อำเภอ แผนยุทธศาสตรการควบคุม 2. ถอดบทเรยี นการเฝา ระวัง 2. พัฒนาหลกั สตู ร/แนวทาง/ ระบบเฝา ระวงั ระดบั เขต จดั ทำแผนการดำเนินงานควบคุมยาสูบ ยาสบู แหง ชาติ เพอ่ื การ ควบคมุ ยาสบู ระดับพน้ื ที่ รปู แบบ/คูมอื /แบบระบบออนไลน 3. ปรับปรุงและเชอื่ มโยงระบบ ระดับอำเภอ/ อปท. ซ่ึงมีการบูรณาการ ควบคมุ ยาสบู เพ่ือการควบคุมยาสบู ใน การติดตามการบำบัดรักษา 3. สรา งการรบั รแู ละการสอ่ื สาร ผานกลไกคณะกรรมการระดับจงั หวัด 3. การสำรวจขอ มูลสถานการณ สถานศกึ ษาปลอดบุหรี่ ผเู สพยาสบู ความเสี่ยง เพอ่ื ปองกนั ควบคุม 3. สนบั สนนุ การเฝา ระวงั และบงั คบั การเฝาระวังควบคุมยาสูบ การบรโิ ภคยาสบู 3. กระตนุ และสนับสนนุ ใหเกิดการพัฒนา ใชก ฎหมาย และนิเทศ/ตดิ ตาม ประจำป 3. สรางความรูความเขา ใจ 4. การจัดทำโครงการวจิ ัย โมเดล/รูปแบบ และการพัฒนาศกั ยภาพ กลไกการดำเนนิ งานการควบคมุ โดยการรณรงค ประชาสัมพันธ เพือ่ สนบั สนุนการควบคุม 4. การพฒั นาศกั ยภาพแกนนำ เครอื ขายระดับพื้นท่ี ยาสบู ระดับเขตและพืน้ ที่ สรางกระแสนิยมที่เอ้ือตอการ ผลติ ภณั ฑย าสูบ/การจดั ทำชดุ แตละพ้นื ท่ี ปอ งกนั การบริโภคยาสบู สิทธิประโยชน 4. จดั ทำฐานขอมลู ระดบั จงั หวดั 5. เฝาระวัง ตดิ ตามประเมนิ นผล 5. ติดตามและประเมนิ ผลการดำเนนิ งาน มาตรการดำเนินงานฯ คส. สป.สธ. ก.การแพทย ก.อนามัย ส.อนามยั มท. ศธ. อว. พม. กก. ดส. กค. พณ. สตช. สคร. สสจ. สถานพยาบาล สถานศึกษา อปท. ตำรวจ มลู นธิ ริ ณรงคเพอื่ การไมสบู บหุ ร่ี และหนว ยงานเครือขา ยทเ่ี กี่ยวของ สรรพสามติ จังหวัด คผยจ. คกก.ระดับอำเภอ 3 เดือน 6 เดือน 9 เดอื น 12 เดอื น  หลกั สตู ร E-learning สำหรบั สถานศกึ ษา  รายงานสถานการณก ารเฝา ระวงั ควบคมุ ยาสบู ประจำป ส‹วน  ช้ีแจงนโยบาย/แนวทางการดำเนินงานทเ่ี กี่ยวขอ ง  กลุม เปา หมายไดร บั การพฒั นาศกั ยภาพบคุ ลากร  สรา งกระแส ความตระหนกั รู โทษพษิ ภยั จากบหุ ร่ี  รายงาน/สรปุ ผลการตดิ ตามและขอ เสนอแนะเชงิ นโยบาย กลาง เพ่อื การควบคมุ ยาสบู ท่ดี ำเนนิ งานเกีย่ วกบั การควบคมุ ยาสบู  มผี ลการดำเนนิ งาน best practice การควบคมุ ยาสบู เพื่อการควบคมุ ยาสูบ  เกดิ การเชอ่ื มโยงระบบการคดั กรองบำบดั รกั ษาผเู สพยาสบู ระดบั  มแี ผนการดำเนินงานควบคมุ การบริโภคยาสูบใน  มดี ำเนินงานตามจดุ เนนการควบคุมยาสบู ตามบรบิ ท  มผี ลการดำเนนิ งานควบคมุ การบริโภคยาสูบใน  มีการประเมินผลการดำเนนิ งานตามจดุ เนน พนื้ ที่ 5 มาตรการหลกั ของพ้ืนที่ 1 เร่อื ง 5 มาตรการหลกั ไมน อยกวา รอ ยละ 80  มจี ุดเนนการควบคุมยาสบู ตามบริบทของพน้ื ที่

แผนงานป้องกนั ควบคุมการบรโิ ภคผลติ ภณั ฑ์ยาสบู แผนงาน ้ปองกันควบ ุคมการบ ิรโภคผลิต ัภณ ์ฑยาสูบ 1. สถานการณ์ (Situation) จากการศึกษาภาระโรคจากปัจจัยเสี่ยงของประชากรไทย พ.ศ. 2557 โดยที่ภาระโรค จากมะเร็งและโรคหัวใจและหลอดเลือดเป็นผลของการสูญเสียท่ีสำคัญจากการสูบบุหรี่ ทง้ั น้ปี ัจจัยเสี่ยงอันดับแรก ที่ก่อให้เกิดภาระโรคมากที่สุดในเพศชาย ได้แก่ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ คิดเป็นร้อยละ 12.0 ของการสูญเสีย ปีสุขภาวะทั้งหมดในเพศชาย รองลงมาคือ บุหรี่/ยาสูบ ความดันโลหิตสูง ซึ่งทำให้ สูญเสียปีสุขภาวะ ร้อยละ 11.7 และ 7.5 ของการสูญเสียปีสุขภาวะทั้งหมดในเพศชาย การสูบบุหรี่/ยาสูบ ซึ่งเป็นสาเหตุของการเสียชีวิต จากโรคที่เกี่ยวข้องถึง 55,000 ราย หรือร้อยละ 11.2 ของจำนวนการเสียชีวิตทั้งหมด การสูบบุหรี่ส่งผล ให้เกิดการเสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งสูงสุด คือ 20,863 คน (ร้อยละ 38 ของการการเสียชีวิตจากบุหรี่ทั้งหมด) ตามด้วยโรคหัวใจ 14,011 คน (ร้อยละ 26) และโรคระบบทางเดินหายใจเรื้อรัง 13,964 คน (ร้อยละ 26) %) (ข้อมูลปีพ.ศ. 2557 โดยโครงการ BOD (Burden of Disease)) จากการประมาณการความสูญเสีย ทางเศรษฐศาสตร์จากโรคที่เกิดจากการสูบบุหรี่ ในปีพ.ศ. 2552 (Disease Attributed to Smoking) พบว่า ค่าใช้จ่ายทั้งหมดที่เกิดจากความสูญเสียทางเศรษฐศาสตร์เท่ากับ 74,884 ล้านบาท (คำนวณเป็น ความสญู เสีย 42 บาทต่อบุหรี่ 1 ซอง) หรือ 0.78% ของ GDP ข้อมูลการสำรวจของสำนักงานสถิติแห่งชาติในปี พ.ศ.2560 พบว่าประชากรไทยอายุ 15 ปี ข้นึ ไป บรโิ ภคยาสูบ 10.7 ลา้ นคน (ร้อยละ 19.1) เมอ่ื พิจารณาการบรโิ ภคยาสบู ของประชากรไทยอายุ 15 ปีขึ้นไป ในรอบ 30 ปีที่ผ่านมา (พ.ศ.2534 - 2560) พบว่ามีแนวโน้มลดลง กล่าวคือ ประชากรไทยอายุ 15 ปีขึ้นไป ท่บี ริโภคยาสบู ในปี พ.ศ. 2534 มจี ำนวนผสู้ บู 12.26 ลา้ นคน (รอ้ ยละ 32) ลดลงเป็น 10.7 ล้านคน (ร้อยละ 19.1) ในปี พ.ศ. 2560 มีอัตราลดลงเฉลี่ยร้อยละ 0.5 ต่อปี อัตราการสูบบุหรี่ของเยาวชน ในช่วงปี 10 ปีที่ผ่านมา (พ.ศ. 2547 – 2557) พบว่า อัตราการสูบบุหรี่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น จากร้อยละ 6.58 เป็นร้อยละ 9.7 โดยในปี พ.ศ. 2558 อัตราการบริโภคยาสูบลดลงจากปี 2557 คิดเป็นร้อยละ 7.92 และกลับเพิ่มขึ้นอีกครั้งในปี 2560 คดิ เปน็ ร้อยละ 9.7 และอายุเฉลี่ยท่เี ริม่ สูบกลับมีแนวโน้มลดลงจาก 18.5 ปี เป็น 18 ปี อีกท้งั ยงั พบว่าผลติ ภัณฑ์ ยาสูบรูปแบบใหม่ที่เข้าถึงมุ่งเข้าที่กลุ่มเยาวชนเพิ่มข้ึน โดยอุตสาหกรรมยาสูบ เน้นการใช้กลยุทธ์สื่อออนไลน์ social marketing ที่เข้ามาเป็นส่วนสำคัญ ซึ่งกฎหมายปัจจุบันยังไม่สามารถดำเนินการได้ เนื่องจากยังไม่มี กฎหมายบังคับใช้เกี่ยวกับการควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบรูปแบบใหม่ เช่น บุหรี่ไฟฟ้า เป็นต้น และกลุ่มเยาวชน ยังขาดความเข้าใจและตระหนักถึงพิษภัยของผลิตภัณฑยาสูบที่ถูกต้อง ส่วนการได้รับควันบุหรี่มือสอง ในที่สาธารณะ จากการสำรวจของสำนักงานสถิติแห่งชาติ ปี 2560 พบว่า มีการพบเห็นการสูบบุหรี่ในสถานที่ สาธารณะถึงร้อยละ 80.60 แม้ว่าจะมีการบังคับใช้กฎหมายและกำหนดเขตปลอดบุหรี่ 100% โดยเฉพาะ รา้ นอาหาร/ภัตตาคาร, ตลาดสด/ตลาดนัด ท่ีพบวา่ ยงั มกี ารละเมดิ กฎหมาย 337

ก ่ลุมโรคไม่ ิตด ่ตอและ ัปจ ัจยเสี่ยงจากพฤ ิตกรรม ุสขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) ภาพท่ี 1 สถานการณก์ ารบรโิ ภคยาสูบของประชากรไทย อายุ 15 ปขี ึน้ ไป และเยาวชน อายุ 15 – 18 ปี พ.ศ. 2534 - 2560 ท่ีมา : สำนกั งานสถติ แิ ห่งชาติ สถานการณ์การบริโภคผลติ ภณั ฑ์ยาสูบรายเขตสุขภาพ จากการเปรียบเทียบอัตราการสูบบุหรี่ประชากรไทยอายุ 15 ปีขึ้นไป รายเขตสุขภาพ ปี 2550, 2554, 2557, 2560 พบว่า เขตสุขภาพที่มีแนวโน้มลดลงสอดคล้องกับภาพรวมของประเทศ ได้แก่ เขตสุขภาพที่ 1, 3, 5, 6, 7 และ 9 เขตสุขภาพที่มีอัตราการสูบบุหรี่ค่อนข้างคงที่ บางปีเพิ่มขึ้นหรือลดลงช้า ๆ ได้แก่ เขตสุขภาพที่ 2, 4, 8, และกรุงเทพมหานคร เขตสุขภาพท่ีมีอัตราการสูบบุหรี่สูงและมีอัตราการลดต่ำ ได้แก่ เขตสุขภาพที่ 10, 11, 12, ดังภาพที่ 2 จากอัตราการบริโภคยาสูบของเยาวชนอายุ 15 - 18 ปี, 15 - 19 ปี จำแนกตามเขตบริการสุขภาพ เทยี บคา่ กับเป้าหมายระดบั ประเทศ (ไม่เกนิ ร้อยละ 8.5) พบวา่ มีเขตสุขภาพที่มี อัตราการบรโิ ภคยาสูบของเยาวชนอายุ 15 - 18 ปี สงู กวา่ ค่าเป้าหมาย จำนวน 5 เขต ได้แก่ เขต 6,7, 8, 9, 11, 12 และกรุงเทพมหานคร ซ่งึ สว่ นใหญอ่ ยูใ่ นพืน้ ท่ภี าคตะวนั ออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ ดงั ภาพที่ 3 (รอ้ ยละ) ภาพที่ 2 อัตราการสูบบหุ รี่ของประชากรไทย อายุ 5 ปีขนึ้ ไป ภาพท่ี 3 อตั ราการสูบบุหรี่ของเยาวชนไทย อายุ 15 - 18 ปี พ.ศ. 2550 2554 2557 2560 จำแนกตามภาค พ.ศ. 2550 2554 2557 2560 จำแนกตามภาค 338

สถานการณ์การได้รบั ควันบหุ รมี่ ือสอง จำแนกตามเขตสุขภาพ การได้พบเห็น/ได้กลิ่น/เห็นก้นบุหรี่ ในสถานที่สาธารณะ จำแนกตามเขตสุขภาพ พบว่า เขตสุขภาพที่พบสูงกว่าร้อยละ 80 จำนวน 7 เขต ได้แก่ เขต 3, 4, 5, 6, 8, 11 และ 12 ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่า ควรเพิ่มมาตรการ การดำเนินงานในส่วนของการบังคับใช้กฎหมายคุ้มครองสุขภาพของผู้ไม่สูบบุหรี่ให้เข้มข้น มากขนึ้ เพอื่ ค้มุ ครองสขุ ภาพของประชาชนที่ไม่สบู บหุ ร่ี ดงั ภาพท่ี 4 100 72 77.9 83.6 82.3 85.7 83.6 73.5 84.9 75 79.4 82.5 87.5 77.8 80.1 80 60 57.6 62.3 66.9 65.8 68.6 66.9 58.8 67.9 60 63.5 66 70 62.2 64.1 40 แผนงานป้องกันควบ ุคมการบ ิรโภคผลิตภัณ ์ฑยาสูบ 20 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 กรงุ เทพ ประเทศ Baseline ร้อยละการพบเห็น/ได้กล่นิ / เห็นก้นบุหร่ีในสถานทสี่ าธารณะปี 2554 ค่าเป้าหมาย2561 คา่ เป้าหมาย2564 ภาพที่ 4 ร้อยละของการได้พบเหน็ /ไดก้ ลนิ่ /เห็นก้นบุหร่ี ในสถานทสี่ าธารณะ จำแนกตามเขตสุขภาพ 2. พน้ื ทเี่ ปา้ หมายและกลุ่มเปา้ หมาย (Target) จากสถานการณ์การบริโภคยาสูบของประเทศไทยในภาพรวม จะเห็นได้ว่าอัตราการบริโภคยาสูบ ของประชากรไทยลดลง ซึ่งถือว่าเป็นเรื่องที่ดีและสะท้อนให้เห็นถึงการดำเนินงานควบคุมยาสูบที่มีประสิทธิภาพ แต่ก็ตอ้ งยงั มมี าตรการควบคุมการบรโิ ภคยาสูบอย่างตอ่ เนื่อง เน่อื งจากยงั มปี ระชากรท่ีบรโิ ภคยาสบู ถึง 10.7 ล้านคน เมื่อพิจารณาอัตราการบริโภคยาสูบตามกลุ่มอายุ กลับพบว่ากลุ่มประชากรอายุ 20 - 24 ปี มีอัตราการบริโภค ยาสูบเพิ่มสูงขึ้น จากร้อยละ 19.5 ในปี 2557 เป็นร้อยละ 20.7 ในปี 2560 หากลองวิเคราะห์สถานการณ์ การบริโภคยาสูบของกลุ่มเยาวชนเพิ่มเติม โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มอายุ 15 – 19 ปี จะเห็นได้ว่า เยาวชนไทย ยังสามารถเขา้ ถงึ ผลิตภัณฑ์ยาสบู ได้ง่าย และถอื เป็นโจทย์สำคัญสำหรบั ผู้ดำเนนิ งานควบคุมยาสูบ อตั ราการสูบบหุ รี่ของประชากรไทย แยกตามกลมุ่ อายุ ปี 2554 - 2560 2550 2554 2557 2560 8.8 10.8 10.6 9.7 21.7 22.4 19.5 20.7 23.5 24.4 24.0 22.0 24.0 23.2 22.9 21.1 18.3 16.3 16.6 14.4 1 5 - 1 9 ปี 2 0 - 2 4 ปี 2 5 - 4 4 ปี 4 5 - 5 9 ปี 6 0 ปี ข้ึ น ไ ป ภาพท่ี 5 อัตราการสูบบุหรข่ี องประชากรไทยอายุ 15- 19 ปี แยกตามกล่มุ อายุ ปี 2554 - 2560 339

พ้ืนทเ่ี สีย่ ง : จากข้อมูลอัตราการบริโภคยาสูบของประชากรไทยที่มีอายุ 15 ปีขึ้นไป ของสำนักงานสถิติ แห่งชาติปี 2560 โดยแยกเป็นรายจังหวัดพบจังหวัดที่มีอัตราการบริโภคยาสูบน้อยกว่าอัตราการการบริโภค ยาสูบของประเทศ (ร้อยละ 19.1) จำนวน 35 จังหวัด และจังหวัดที่มีอัตราการบริโภคยาสูบมากกว่าอัตราการ การบรโิ ภคยาสูบของประเทศ (รอ้ ยละ 19.1) จำนวน 42 จงั หวัด ดงั นี้ 35 จังหวัดทมี่ ีอตั ราการบริโภคยาสบู 42 จงั หวดั ทม่ี ีอตั ราการบรโิ ภคยาสูบ จงั หวัด นอ้ ยกว่าอตั ราการการบรโิ ภคยาสบู จังหวดั มากกว่าอัตราการการบริโภคยาสบู ของประเท ปี 2560 (รอ้ ยละ 19.1) ของประเท ปี 2560 (ร้อยละ 19.1) ก ่ลุมโรคไม่ ิตด ่ตอและ ัปจ ัจยเสี่ยงจากพฤ ิตกรรม ุสขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) จังหวัด อตั ราการบริโภคยาสูบ จังหวดั อตั ราการบริโภคยาสูบ เชยี งใหม่ 15.1 ลาพูน 20.8 ลาปาง 17.1 ตาก 20.5 แพร่ 16.0 เพชรบูรณ์ 20.1 นา่ น 15.7 ชัยนาท 19.8 พะเยา 18.0 กาแพงเพชร 21.4 เชียงราย 14.5 นนทบุรี 21.1 แมฮ่ อ่ งสอน 18.3 พระนครศรอี ยุธยา 19.8 อุตรดิตถ์ 16.4 อา่ งทอง 19.7 สุโขทัย 18.3 นครนายก 22.6 พษิ ณโุ ลก 17.3 สมทุ รสาคร 20.7 นครสวรรค์ 15.6 เพชรบุรี 20.6 อทุ ัยธานี 17.8 ประจวบตรี ีขันธ์ 22.6 พจิ ิตร 15.5 ตราด 22.8 ปทมุ ธานี 15.2 สระแกว้ 22.9 ลพบรุ ี 18.0 ร้อยเอ็ด 22.8 สิงหบ์ ุรี 18.1 กา สินธุ์ 22.9 สระบรุ ี 16.0 บึงกา 20.3 ราชบุรี 17.9 หนองบวั ลาภู 22.8 การญจนบุรี 17.6 อดุ รธานี 25.0 สพุ รรณบุรี 16.5 เลย 19.3 นครปฐม 13.5 สกลนคร 25.9 สมุทรสงคราม 17.3 นครพนม 19.9 สมุทรปราการ 14.0 นครราชสมี า 22.4 ชลบุรี 19.0 บรุ ีรมั ย์ 19.5 ระยอง 12.7 สุรินทร์ 20.6 จนั ทบรุ ี 17.3 ชัยภมู ิ 19.8 ฉะเชงิ เทรา 15.9 อุบลราชธานี 22.8 ประจีนบรุ ี 16.8 ยโสธร 20.8 ขอนแกน่ 17.5 อานาจเจรญิ 22.6 มหาสารคาม 18.0 นครศรีธรรมราช 27.6 หนองคาย 18.0 กระบี่ 28.9 ศรสี ะเกษ 18.9 ภปาระพชทาภ่ี กา5ขรพอไจททงังี่ปหย6รทวะจดั่ีมชงั ทีอหามี่ากวยรัดีอไุทัตท1มี่รย5าีอทกปตั มี่ ารีขีอราน้ึากบยไารปุรโิ1บภ5รคโิปยภขี าคึ้นสยไูบาปสขูบอง พังงา 23.8 มุกดาหาร 18.9 สรุ าษฎร์ธานี 24.4 ภเู กต็ 18.7 ระนอง 25.5 กรุงเทพมหานคร 15.4 ชุมพร 24.0 สงขลา 25.3 สตลู 26.9 ตรงั 24.2 พัทลุง 24.3 ปัตตานี 23.4 ยะลา 21.9 นราธวิ าส 20.3 340

3. เปา้ หมายและตัวชี้วดั (Goals) แผนงาน ้ปองกันควบ ุคมการบ ิรโภคผลิต ัภณ ์ฑยาสูบ จากเป้าหมายขององค์การอนามัยโลกในเรื่องโรคไม่ติดต่อเรื้อรังระดับโลก (9 Voluntary Global NCD targets for 2010-2025 ) ทตี่ ้องการให้ในปี พ.ศ. 2568 ลดการบริโภคยาสูบลงไม่น้อยกว่าร้อยละ 30 จากขอ้ มลู ปี 2553 (ค.ศ.2010) อัตราการบริโภคยาสูบในประชากรไทยอายุ 15 ปขี ้ึนไปตอ้ งไม่เกินร้อยละ 14.7 ในปี พ.ศ. 2568 สำนักควบคุมการบรโิ ภคยาสูบจึงไดก้ ำหนดเป้าหมายรายปีซง่ึ ลดทอนมาจากเป้าหมายระดบั โลก ดงั น้ี 3.1 ลดอัตราการสูบบุหรี่ปัจจุบันของประชากรไทย อายุ 15 ปีขึ้นไป (โดยรวม) ให้ลดลงจาก ร้อยละ 19.1 ในปี พ.ศ.2560 เหลอื 17 ในปี พ.ศ. 2564 3.2 อัตราการสูบบุหรี่ในกลุ่มวัยรุ่นอายุ 15 – 19 ปี เกินไม่ร้อยละ 8 ในปี 2564 สำหรับ การสูบบุหรี่ในวัยรุ่นนั้น เนื่องจากปี 2544 – 2557 มีแนวโน้มที่สูงขึ้น โดยในปี พ.ศ. 2560 อยู่ที่ร้อยละ 9.7 ซ่ึงมแี นวโน้มเพ่ิมขึ้นเฉลย่ี ร้อยละ 5 จึงต้ังเปา้ ไม่เพ่ิมขึน้ 3.3 ลดอัตราการได้รับควันบุหรี่มือสองของประชาชน ลดลงร้อยละ 35 ในปี 2564 จากปี 2557 (อัตราการได้รับควันบุหรี่มือสองของประชาชนที่มีแนวโน้มสูงขึ้น ซึ่งเป้าหมายของแผนยุทธศาสตรก์ ารควบคุม ยาสูบแห่งชาติ ฉบับที่ 2 พ.ศ. 2559 – 2562 กำหนดเป้าหมายอัตราการได้รับควันบุหรี่ของประชาชนลดลง รอ้ ยละ 25 จากปี 2557 ภายในปี 2562 เฉลี่ยลดลดรอ้ ยละ 5 ต่อปี) เปา้ หมาย/ตวั ช้ีวัด baseline ค่าเป้าหมาย/ผลการดำเนินงาน เป้าหมาย 2560 2561 2562 2563 2564 2565 เปา้ หมาย ผล เป้าหมาย ผล เปา้ หมาย ผล เปา้ หมาย เปา้ หมาย 1. ความชกุ การสูบบุหร่ี 19.1 18.5 19.1 18.0 19.1 17.5 19.1 17.0 16.5 ของประชากรไทย อายุ 15 ปีขึ้นไป 9.7 9.0 9.7 8.5 9.7 8.5 9.7 8.0 8.0 (ไมเ่ กนิ รอ้ ยละ) 65.0 62.0 61.8 60.0 61.8 55.0 61.8 50.0 45.0 2. ความชกุ การสบู บุหรี่ ในกลมุ่ วัยร่นุ อายุ 15-19 ปี (ร้อยละ) 3. อตั ราการพบเหน็ การสูบบหุ รใ่ี นสถานท่ี สาธารณะ (ร้อยละ) มาตรการและกจิ กรรมหลกั /เป้าหมายและตวั ชี้วดั ปี 2565 การควบคุมการบริโภคยาสบู ทสี่ อดคล้องตามบรษิ ทของพนื้ ที่ ใน 5 มาตรการหลกั มรี ายละเอยี ดดังนี้ ➢ มาตรการที่ 1 พัฒนากลไก นโยบาย/กฎหมาย สร้างความร่วมมือ ในการควบคุมการบริโภค ยาสูบ มีกิจกรรมหลกั ดงั นี้ 1) พัฒนานโยบาย กฎหมาย อนบุ ัญญตั ิ มาตรการท่ีสำคัญในการควบคมุ ยาสูบ 2) พฒั นาระบบติดตามประเมนิ ผลการดำเนินงานเพื่อควบคมุ ยาสบู 3) ขบั เคลอื่ นแผนยทุ ธศาสตรฯ์ สูก่ ารปฏิบตั ิระดบั พื้นที่ 4) พฒั นาโครงสร้างการดำเนนิ งานระดับพืน้ ท่ี 5) พัฒนากลไกความร่วมมือในการดำเนินงานควบคุมยาสูบในทุกภาคส่วนและทุกระดับ (ส่วน ภมู ภิ าค ท้องถิ่น และชมุ ชน) 6) การจดั ทำระบบฐานขอ้ มลู ที่เก่ียวข้องกับยาสูบ 341

ก ่ลุมโรคไม่ ิตด ่ตอและ ัปจ ัจยเสี่ยงจากพฤ ิตกรรม ุสขภาพ (Non-Communicable Diseases: NCDs) ➢ มาตรการที่ 2 พัฒนาระบบเฝ้าระวัง และสื่อสารความเสี่ยง/จัดการความรู้ในการป้องกัน ควบคมุ การบรโิ ภคยาสบู มีกิจกรรมหลกั ดังน้ี 1) พัฒนาระบบเฝา้ ระวงั เพอื่ เฝา้ ระวังสถานการณ์ทีส่ ง่ ผลต่อการบริโภคยาสบู 2) การจัดทำระบบฐานขอ้ มูลที่เกีย่ วข้องกบั ยาสบู 3) พัฒนาระบบบริหารจดั การทรพั ยากรดา้ นข้อมูลของผ้เู สพยาสบู ในระดับเขต 4) การสำรวจข้อมลู /ปจั จัยทีเ่ กย่ี วขอ้ งกบั ยาสบู 5) พัฒนาระบบการบรหิ ารจดั การเพ่อื เชอ่ื มโยงฐานขอ้ มูลการทำงานของทุกหนว่ ยงาน 6) การสรา้ งและพฒั นาองคค์ วามรู้เพื่อนำไปสู่การพฒั นาการเฝา้ ระวังควบคุมยาสูบ ทั้งในกลุ่มเสี่ยง และประชาชนทัว่ ไป 7) พัฒนาการประชาสัมพันธ์กฎหมาย หรือโทษ พิษภัย และกลยุทธ์ในการทำตลาดของยาสูบ รวมทัง้ การสร้างความตระหนกั สร้างกระแสสงั คม/สรา้ งจติ สำนึกเพอ่ื ควบคมุ ยาสบู ➢ มาตรการที่ 3 การป้องกันมิให้เกิดผู้เสพยาสูบรายใหม่และปกป้องเยาวชนจากกลยุทธ์ ของอตุ สาหกรรมยาสูบ มกี ิจกรรมหลกั ดังนี้ 1) ขับเคลอ่ื นเชิงนโยบายและความร่วมมอื การป้องกันมใิ ห้เกิดนกั สูบหนา้ ใหม่ 2) พฒั นากฎหมายให้เออ้ื ตอ่ การป้องกันการเขา้ ถงึ ผลิตภัณฑ์ยาสบู ของนักสูบหนา้ ใหม่ 3) การขับเคลื่อนการดำเนินการ สถานศึกษาปลอดบุหรี่แบบองค์รวม ครอบคลุม ทุกสถานศกึ ษา 4) เฝ้าระวงั ควบคุมและบงั คบั ใชก้ ฎหมายที่เกย่ี วขอ้ งกับกลุม่ เยาวชน 5) ขับเคลื่อนภาคีเครือข่าย/สร้าง ความรู้ ความเข้าใจ ความตระหนักเกี่ยวกับโทษ พิษ ภัยรว่ มไปกบั การปรับพฤติกรรมในเยาวชน เพือ่ การลด เลิกการสูบบหุ ร่ี 6) พัฒนาศักยภาพภาคีเครือข่าย 7) จัดทำ/พัฒนา/สนบั สนุน องค์ความรู้ และเครื่องดื่มในการขบั เคลือ่ นการดำเนินงานสถานศึกษา ปลอดบุหร่ี ➢ มาตรการท่ี 4 การทำสง่ิ แวดล้อมปลอดควนั บุหรี่ มกี จิ กรรมหลัก ดังนี้ 1) พัฒนาการดำเนินงานเพอ่ื สง่ เสริมการบังคบั ใชก้ ฎหมายสถานท่ีสาธารณะปลอดบุหร่ี (1.1) พัฒนาความร่วมมือระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ซึ่งกำกับดูแลสถานที่สาธารณะ/สถานท่ี ทำงานปลอดบหุ ร่ี ตามกฎหมาย (1.2) กำหนดเปา้ หมายดำเนินการสถานทสี่ าธารณะปลอดบุหรี่ (1.3) จัดทำมาตรฐานสถานทส่ี าธารณะ/สถานทท่ี ำงานปลอดบหุ รี่ (1.4) สนับสนนุ ใหห้ น่วยงานดำเนินงานสร้างส่ิงแวดล้อมปลอดบหุ รี (1.5) ขยายพนื้ ที่การดำเนนิ งานสรา้ งสง่ิ แวดลอ้ มปลอดควนั บุหร่ใี นชมุ ชน 2) อบรมเพ่ือเสริมสร้างความรู้ความเขา้ ใจเกย่ี วกบั การปฏบิ ตั ิตามกฎหมายในสถานท่ที กี่ ำหนดให้ ปลอดควนั บหุ รี่ 3) สร้างตน้ แบบ/รปู แบบการดำเนินงานควบคุมยาสูบ เพ่อื สรา้ งสงิ่ แวดลอ้ มปลอดควนั บหุ ร่ี 4) สร้างความตระหนัก ให้ประชาชนในการสร้างสิ่งแวดล้อมให้ปลอดบุหรี่ในชุมชน/สร้างการมี สว่ นร่วมของประชาชนในการเฝา้ ระวงั ส่ิงแวดลอ้ ม 342