รายงานสืบเนื่องจากการประชุมสัมมนาเชิงวิชาการด้านการจัดการโลจิสติกส์และโซ่อุปทาน ครั้งที่ 17

การประชุมสัมมนาเชงิ วชิ าการด้านการจัดการโลจิสตกิ สแ์ ละโซอ่ ปุ ทาน คร้งั ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวศิ วกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 ร่วมกับท่าเรือและ terminal operator ย่ิงสายเรือมีส่วนเกี่ยวข้องกับห่วงโซ่อุปทานที่กว้างข้ึน (รวมท้ังทางานร่วมกับท่าเรอื ) ในแผนงานและการดาเนินงานของสายเรือเท่าไหร่ ก็จะยิ่งดีขึ้นเท่าน้ัน เพราะฉะน้ันการทางานร่วมกัน (Collaboration) จะ สามารถทาไดห้ ากเปน็ สถานการณ์ที่ไดร้ ับผลประโยชนท์ ้ังสองฝ่าย (win-win situation) การเพ่ิมขึ้นของความตอ้ งการของลูกค้าทห่ี ลากหลายและการเปลยี่ นแปลงอยา่ งรวดเร็วของบทบาทท่าเรือในบริบท ของโลจิสติกส์และการบริหารโซ่อุปทาน ท่าเรือจะต้องพัฒนาจากรูปแบบการทางานเดิม เป็นรูปแบบของตัวกลางในกลาง เช่อื มโยงภายในโลจิสติกส์เชน แนวคดิ ดังกล่าวได้รับความสนใจทเ่ี พมิ่ มากขึน้ จากท้ังผปู้ ฏบิ ตั แิ ละนักวิชาการ มหี ลายองคก์ รที่ กาลังนากลยทุ ธ์และเครอื่ งมือโลจิสติกสท์ างทะเลมาใช้เพอ่ื เพิ่มผลการดาเนินงานทางการเงิน (financial performance) และ ผลการดาเนินงาน (operational performance) Photis M. Panayides & Dong-Wook Song (2013) Pateman, H., Cahoon, S., & Chen, S. (2016) ไดเ้ สนอผลของการสัมภาษณ์ท่แี สดงใหเ้ ห็นถงึ แนวโนม้ ของการ collaboration ทเ่ี พ่ิมขึน้ อยา่ งตอ่ เนื่อง นอกจากนย้ี ังมีงานวิจยั เก่ียวขอ้ งของ Heaver, Meersman, and Van De Voorde, 2000, 2001, 2005, 2009 ทแี่ สดงใหเ้ ห็นวา่ Terminal operators ไดใ้ ห้ความสนใจในการทา Collaboration มากขึ้น โดยมี ประเภทความร่วมมอื ที่หลากหลาย อยา่ งไรกต็ ามถงึ แมว้ า่ จะมีงานวิจัยจานวนมากพดู ถึงความสาคัญของการทา collaboration ระหวา่ งทา่ เรือและสาย เรือ วา่ สง่ ผลดตี ่อ performance ซงึ่ รวมถึง financial performance ของท่าเรือหรือ terminal operator แต่กย็ งั มงี านวิจัย บางส่วนที่ศึกษาถงึ ความสัมพันธร์ ะหว่าง collaboration และ financial performance แล้วพบว่า collaboration สง่ ผลต่อ financial performance ในทางออ้ ม (Qiannong Gu, Thawatchai Jitpaipoon, Jie Yang, 2017) อีกท้ังยงั คงขาดการศึกษา ท่ีเพียงพอเพื่อพิสูจน์งานวิจัยเหล่านั้น (Seo, Dinwoodie and Roe, 2015) ประเด็นความสัมพันธ์ระหว่างความร่วมมือ กับ financial performance จึงเป็นประเดน็ ท่ีคณะผู้จัดทาสนใจ และนามาศึกษา เพ่ือทาความเข้าใจถึงรูปแบบ และทิศทางของ ความสมั พนั ธร์ ะหว่าง ความรว่ มมือของ Terminal operator กับ liner company และ financial performance 2. ทบทวนวรรณกรรม 2.1. ความรว่ มมือ (Collaboration) Cohen and Roussel (2005) กล่าวว่าการร่วมมือกัน (collaboration) คือการที่องค์กรต่างๆในห่วงโซ่อุปทาน ทางานร่วมกันเพ่ือให้บรรลุวัตถุประสงค์ท่ีมีร่วมกัน ผ่านการแลกเปล่ียนความคิด ข้อมูล ความรู้ ความเส่ียง และผลตอบแทน องค์กรต่าง ๆท่ีทางานร่วมกันน้ีจะรวมไปถึงผู้ที่ช่วยทาให้เกิดการเพิ่มมูลค่าในตัวสินค้าที่จะส่งผลต่อความพึงพอใจของลูกค้า รายสุดทา้ ย (final customers) จากการทบทวนวรรณกรรมพบรูปแบบของความร่วมมือท่ีหลากหลาย เช่น การร่วมมือจากภายใน ,การร่วมมือกับ ลูกค้า และการร่วมมือกับ supplier (Lambert et al. 2006) Wiengarten et al (2010) ได้เสนอวิธีการในการร่วมมือกันที่ หลากหลาย เช่นการแบ่งปันข้อมูล, การแบ่งปันค่าใช้จ่าย จัดสรรผลประโยชน์และความเส่ียงที่เกิดจากความร่วมมือกัน (incentive alignment), การตัดสินใจร่วมกัน และการสร้างข้อมูลที่มีคุณภาพร่วมกัน เพ่ือที่จะให้เกิดการร่วมมือกันจริงเชิง ปฏิบัติในหว่ งโซอ่ ปุ ทาน ซ่ึงระดับของความรว่ มมือกนั ภายในห่วงโซอ่ ปุ ทานทีม่ ากจะขึน้ อยู่กับคุณภาพของข้อมูลทีส่ ร้างร่วมกัน 2.2. Port Supply chains collaboration Bichou and Gray (2004) ได้เปิดเผยว่าทา่ เรอื ส่วนใหญ่ หรอื ประมาณ 85 เปอร์เซ็นต์ สนใจทจ่ี ะรว่ มมือกับสายเรอื ผา่ นการแบง่ ปนั ข้อมูลระหว่างกนั เพ่อื ผลประโยชน์ของทั้งสองฝา่ ย ประสทิ ธิผลของ supply chain ทยี่ งั่ ยืนจะถูกพฒั นาเม่ือ 323

การประชุมสัมมนาเชิงวิชาการด้านการจดั การโลจสิ ติกสแ์ ละโซอ่ ปุ ทาน ครงั้ ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 partners ของท่าเรือ เต็มใจท่ีจะทางานร่วมกัน ทาความเข้าใจร่วมกันในประเด็นต่าง ๆ แบ่งปันข้อมูลและทรัพยากร และ บรรลุวัตถุประสงค์ท่ีต้ังเอาไว้ร่วมกัน (Stank, Keller, and Daugherty 2001) ซึ่งวิธีทั่วไปสาหรับการร่วมมือกันโดยอาศัย ต้นทุนทางการเงินที่ต่า คือ การแบ่งปันข้อมูล เกี่ยวกับสถานะของตู้คอนเทนเนอร์,ความพร้อมของเครื่องมืออานวยความ สะดวกทีท่ า่ เรือ,สถิตของความแออัดภายในท่าเรอื ,การจองท่าเทยี บเรือ,ความต้องการในการลากจูง และการนารอ่ ง,ความช่วย เรอื ใน (Young-Joon Seo, John Dinwoodie and Michael Roe, 2014) 2.3. Collaboration and financial performance Daugherty (2011) กล่าวว่าความร่วมมือกันในหว่ งโซ่อุปทานนัน้ ส่งผลดีต่อห่วงโซ่อุปทานและองค์กร โดย Richey et al (2012) ให้เหตุผลว่าเป็นท่ีแน่นอนว่าความร่วมมือในห่วงโซ่อุปทานจะมีการทางานร่วมกันมากขึ้น โดยต้ องมีการ แลกเปล่ียนข้อมูล (information sharing) ซึ่งความร่วมมือกันน้ีจะทาให้ผลการดาเนินงาน (performance) ขององค์กรดีข้ึน ผลการดาเนินงาน (performance) ขององค์กรนั้นอ้างอิงได้ถึงความสามารถในการบรรลุเป้าหมายทางการเงิน เม่ือ เปรียบเทียบกับคู่แข่ง (Yamin et al.,1999; Li et al., 2006) ซ่ึงงานวิจัย supply chain collaborative advantage: a firm’s perspective ของ Mei and Qingyu (2011) กล่าวว่าผลการดาเนินงานขององค์กรจะถูกวัดโดย การเติบโตของ ยอดขาย กาไรจากยอดขาย ผลตอบแทนเงินลงทุน (ROI) และการเติบโตของเงินลงทุน วิธีการวัดน้ีถูกใช้อย่างกว้างขวางใน งานวิจัยก่อนหน้าเน่ืองจากตัวช้ีวัดเหล่านี้เป็นตัวช้ีวัดหลักสาหรับการตัดสินใจของผู้ถือหุ้น (Vickery et al.,1999; stock et al., 2000; Petersen et al., 2005; Narasimhan and Kim, 2002) ประสิทธิผลของการร่วมมอื กันใน supply chain ควรท่ี จะถูกสะท้อนโดยตวั ชีว้ ัดทางการเงินเหล่าน้ี 3.ระเบียบวิธีวจิ ัย 3.1. ประชากรและกล่มุ ตัวอยา่ ง จากผู้ประกอบการท่าในประเทศไทยจานวน 78 ราย จะได้ขนาดประชากรขนาด 35 รายท่ีจดทะเบียนเป็นธุรกิจท่ี รับบริการขนถา่ ย โดยเลอื กกลุม่ ตวั อยา่ งเทา่ กบั จานวนประชากร โดยประชากรและกลุ่มตวั อย่าง ทีน่ ามาใชใ้ นการเกบ็ ข้อมูลใน คร้ังนี้ ได้รับความอนุเคราะห์ข้อมูลจาก กรมเจ้าท่า กระทรวงพาณิชย์ และ เว็บไซต์สมาคมเจ้าของเรือไทย โดยข้อมูลท่ีไดร้ ับ จากแหล่งข้อมูลเหล่าน้ี คือ รายช่ือท่าเทียบเรอื ในประเทศไทย ประเภทของกิจการที่ทาการจดทะเบียนของท่าเทียบเรือแต่ละ ราย ทีอ่ ยู่ในขอบเขตของงานวจิ ยั 3.2. เคร่อื งมือที่ใช้ในการวจิ ยั 1. แบบสอบถาม (Questionnaires) แบบสอบถามเปน็ ชดุ ข้อคาถาม สาหรบั ใหก้ ล่มุ ตัวอยา่ งตอบ การสง่ แบบสอบถามสง่ ผา่ นท้งั ทางอเี มลเปน็ แบบสอบถามออนไลน์ (Online Questionnaires) และทางไปรษณีย์ 2. โปรแกรม IBM SPSS Statistics 24 เปน็ โปรแกรมวเิ คราะหข์ ้อมลู ทางสถติ ิ 3. Descriptive Statistic (สถิติเชิงพรรณนา) เป็นการนาเสนอข้อมูลที่เกบ็ รวบรวมมาโดยนามาบรรยายถึงลักษณะ ของข้อมูลท่ีเก็บมาได้ หลักการสาคัญ คือ เก็บข้อมูลชนิดใดมาก็จะอธิบายได้เฉพาะข้อมูลชนิดนั้น ไม่สามารถนาไปอ้างอิงถึง ขอ้ มูลในสว่ นอ่ืน ๆได้ (ธานนิ ทร์, 2551) 324

การประชุมสัมมนาเชิงวิชาการด้านการจัดการโลจิสติกสแ์ ละโซอ่ ปุ ทาน ครัง้ ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 4. ผลการวจิ ยั ผลจากการใชส้ ถิตเิ ชิงพรรณนา พบวา่ ผปู้ ระกอบการทา่ ในประเทศไทยมกี ารรว่ มมือผ่าน มติ ิ Decision Synchronization หรือการตัดสนิ ใจร่วมกนั มากที่สุด คิดเป็น 27.38% โดยเป็นการตัดสินใจร่วมกันเพ่ือปรับปรุงการดาเนินงาน ปรับปรุงกระบวนการสื่อสารเพ่ือเอ้ือ ประโยชน์ต่อกิจกรรมการขนถ่ายมากที่สุดคิดเป็น 27.86% รองลงมาคือการร่วมมือผ่านมิติ Goal Similarity หรือการ ต้ังเป้าหมายที่คล้ายคลึง ส่วนมิติ Incentive Alignment หรือ การจัดสรรความเส่ียงและประโยชน์ร่วมกัน ซึ่งมีสัดส่วนการ ร่วมมอื ที่รองลงมาเปน็ ลาดับท่ีสอง ในสดั ส่วนเทา่ กนั ท่ี 26.29% รปู ที่ 1: ความรว่ มมือในมติ ติ า่ ง ๆของผ้ปู ระกอบการทา่ ในประเทศไทย 4.1. คาถามวิจยั ขอ้ ที่ 1 การรว่ มมือของผปู้ ระกอบการทา่ กบั สายเรือ มคี วามสมั พนั ธก์ ับผลการดาเนินงานดา้ นการเงินอย่างไร กรณี ผลประกอบการทางการเงิน คอื กาไรขั้นตน้ จากการขนถา่ ยระดับความรว่ มมอื ผา่ นการแบง่ ปันขอ้ มลู และการมี ผลตอบแทนร่วมกัน มีความสัมพันธใ์ นทิศทางตรงกันข้ามกัน กับผลประกอบการทางการเงิน ส่วนระดับความร่วมมือผ่านการ ตดั สินใจรว่ มกัน และการต้ังเปา้ หมายรว่ มกัน และการมผี ลตอบแทนรว่ มกัน แสดงคา่ เป็นลบ ความสัมพนั ธจ์ ากสมการถดถอย แสดงให้เห็นว่าระดับความร่วมมือผ่านการแบ่งปันข้อมูล จะมีความสัมพันธ์ต่อผลประกอบการทางการเงิน มากท่ีสุดเม่อื เทยี บ กบั ตัวแปรตัวอนื่ กรณี ผลประกอบการทางการเงิน คือรายได้หลักจากการขนถ่ายความร่วมมือผ่านการตัดสินใจร่วมกันและ การ ต้ังเป้าหมายร่วมกัน มีความสัมพันธ์ในทิศทางเดียวกันกับผลประกอบการทางการเงิน แต่ความร่วมมือผ่านการแบ่งปันข้อมูล และการมีผลประโยชน์ร่วมกันแสดงค่าเป็นลบความสัมพันธ์จากสมการถดถอย แสดงให้เห็นว่าระดับความร่วมมือผ่านการ แบ่งปันขอ้ มูล จะมีความสัมพันธ์ตอ่ ผลประกอบการทางการเงนิ มากที่สดุ เมอ่ื เทยี บกบั ตวั แปรตัวอืน่ 4.2. คาถามวจิ ัยขอ้ ที่ 2 ผู้ประกอบการทา่ กบั สายเรือ มีรปู แบบความร่วมมือผ่านมติ ติ า่ ง ๆ ในแง่มติ ิของการแบง่ ปัน ข้อมูล มิติการตั้งเป้าหมายร่วมกัน มิติการมีผลตอบแทนร่วมกัน และมิติการตัดสินใจร่วมกันอย่ างไรผู้ประกอบการท่าใน ประเทศไทยมีการรว่ มมือกันผ่านมิติ Decision Synchronization หรอื การตดั สนิ ใจร่วมกันมากทีส่ ดุ ใน 4 มติ ิความรว่ มมอื คดิ เป็น 27.38% ซ่ึงภายในการร่วมมือผ่านมิติ Decision Synchronization นี้มีการร่วมมือผ่าน มิติความร่วมมือย่อยประเภท “บริษัทของท่านปรับปรุงกระบวนการตดิ ต่อสอ่ื สาร เพ่ือเพิ่มประสิทธิภาพของการทากิจกรรมขนถ่ายสนิ ค้าร่วมกับบรษิ ัทสาย การเดนิ เรืออย่างสมา่ เสมอ” หรือเป็นการตดั สนิ ใจร่วมกันเพ่อื ปรบั ปรุงการดาเนนิ งาน มากท่สี ุดคิดเป็น 27.86% 325

การประชมุ สมั มนาเชงิ วชิ าการด้านการจดั การโลจิสตกิ ส์และโซ่อปุ ทาน คร้ังที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 4.3. คาถามวจิ ยั ขอ้ ท่ี 3 ระดบั ความร่วมมือทแี่ ตกต่างกนั ในแต่ละมติ ิ มคี วามสมั พนั ธก์ บั ผลการดาเนินงานทาง การเงนิ ของผปู้ ระกอบการทา่ เรือตา่ งกันอยา่ งไร กรณี ผลประกอบการทางการเงนิ คือกาไรขน้ั ตน้ จากการขนถ่าย แม้พบว่าในมิติ Information Sharing กล่มุ ท่มี คี วามรว่ มมือมาก มคี ่าเฉล่ียของอัตราการเติบโตของกาไรขัน้ ต้นที่น้อยกว่ากลุ่ม ที่มีความร่วมมือน้อย หรือ การร่วมมือผ่านมิติดังกล่าวจะถูกนามาพิจารณาเป็นลาดับสุดท้าย หากกิจการมีวัตถุประสงค์เพื่อ ต้องการเพ่ิมกาไรขั้นต้นจากการขนถ่าย แต่ผลการศึกษาได้แสดงให้เห็นว่ามิติความรว่ มมือที่ศึกษากับ ระดับความร่วมมือไมม่ ี ความสัมพันธ์กับผลการดาเนินงานทางการเงิน หมายความว่าไม่ว่าจะทาการร่วมมือกันผ่านมิติใดเพิ่มขึ้น จะไม่ส่งผลต่อผล กาไรข้นั ตน้ จากการขนถา่ ยอย่างเปน็ สาระสาคญั กรณี ผลประกอบการทางการเงิน คือ รายได้หลักจากการขนถ่าย แม้พบว่าในมิติ Information Sharing และ Incentive Alignment กลุ่มท่ีมีความร่วมมือมาก จะมีค่าเฉล่ียของอัตราการ เติบโตของกาไรขั้นต้นที่น้อยกว่ากลุ่มที่มีความร่วมมือน้อย หรือ การร่วมมือผ่านปัจจัยดังกล่าว จะเป็นตัวเลือกลาดับท้ายๆ หากกิจการมีวัตถุประสงค์เพ่ือเพ่ิมรายได้หลักจากการขนถ่าย แต่จากการศึกษาพบว่าในมิติความร่วมมือท่ีศึกษานั้น ร ะดับ ความรว่ มมือไม่มีความสมั พันธก์ ับผลการดาเนนิ งานทางการเงินอย่างเปน็ สาระสาคัญ 5.สรปุ ผลการวจิ ยั งานวิจัยน้ีคณะผู้จัดทาได้เสนอรูปแบบความสัมพันธ์ระหว่างความร่วมมือผ่านมิติต่าง ๆของผู้ประกอบการท่า และ บริษัทสายเรือ โดยผลของการค้นคว้าหลักในงานวิจัยคือ การอธิบายถึงทิศทางของความสัมพันธ์ ว่ามีทิศทางเป็นไปในทิศ ทางบวกหรือลบ กับผลประกอบการทางการเงิน นอกจากน้ีงานวิจัยยังเสนอรูปแบบความสมั พันธ์ดงั กล่าวผ่านสมการถดถอย ผลท่ีไดจ้ ากงานวิจัยเป็นประโยชน์ต่อผู้ประกอบการท่า ซึ่งจะเป็นแนวทางในการตัดสินใจเพื่อดาเนนิ การสรา้ งความร่วมมือกับ บริษัทสายเรอื ซ่งึ จะชว่ ยเออื้ ให้เกดิ ประโยชน์ในด้านผลประกอบการทางการเงนิ มากยง่ิ ข้นึ เอกสารอา้ งองิ ธานนิ ทร์ ศิลป์จารุ, 2551 “การวิจยั และวเิ คราะห์ข้อมลู ทางสถติ ดิ ้วย SPSS,” กรงุ เทพมหานคร: สานกั พมิ พบ์ สิ ซเิ นสอาร์แอนด์ ด,ี 42-43. สุวิมล วอ่ งวานิช, 2550, “การวิจัยประเมนิ ความต้องการจาเปน็ ,” กรุงเทพมหานคร: สานกั พิมพแ์ หง่ จุฬาลงกรณ์,หาวิทยาลัย, 67-72. Acciaro, M., 2015, “Corporate responsibility and value creation in the port sector,” International Journal of Logistics Research and Applications, 291-311. Rindfleisch, A., Heide, J., 1997, “Transaction cost analysis: Past, present, and future applications Journal of Marketing,” ABI/INFORM Global, 30 Bichou, K., Gray, R., 2004, “A logistics and supply chain management approach to port performance measurement.” Maritime Policy & Management,31(1), 47-67. Bryan, B. ,2012, “B2B Collaboration: No Longer Optional.” Aberdeen Group. Cahoon, S.C., Nguyen, H.O., Chen, S., Pateman, H. and Ng, A.K.Y., 2013, \"Key issues in sustainable regional port development.” Proceedings of the International Conference on Challenges and 326

การประชมุ สัมมนาเชงิ วชิ าการด้านการจดั การโลจสิ ติกสแ์ ละโซ่อปุ ทาน ครง้ั ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 Responses of Ports in a Globalised Economy Caniato, F., Gelsomino, L. M., Perego, A., & Ronchi, S., 2016, “Does finance solve the supply chain financing problem?” Supply Chain Management: An International Journal,21(5), 534-549. Cao, M., Zhang, Q., 2011, “Supply chain collaboration: Impact on collaborative advantage and firm performance.” Journal of Operations Management,29(3), 163-180. Carbone, V., Gouvernal, E., 2007, “Supply chain and supply chain management: Appropriate concepts for maritime studies.” In: J. Wang., D. Olivier., T. Notteboom and B. Slack (eds.) Ports, Cities, and Global Supply Chains. Aldershot, UK: Ashgate, pp. 11–26. Cohen, S., J. Roussel, 2005, “Strategic Supply Chain.”, McGraw-Hill Education. Corbett, C.J., Blackburn, J.D., Van Wassenhove, L.V., 1999, “Partnerships to improve supply chains.” Sloan Management Review 40 (4): 71–82. Day, M., Lichtenstein, S., Samouel, P., 2015, “Supply management capabilities, routine bundles and their impact on firm performance.”,International Journal of Production Economics,164, 1-13. Wang, G., Dou, W., Zhu, W., Zhou, N., 2015, “The effects of firm capabilities on external collaboration and performance: The moderating role of market turbulence,” Journal of Business Research, Volume 68, Issue 9, 1928-1936 Islam, D.M.Z., Dinwoodie, J. and Roe, M., 2005, “Towards supply chain integration through multimodal transport in developing economies: The case of Bangladesh,” Maritime Economics & Logistics 7 (4): 382–399. Green Jr, K., Whitten, D., Inman, R., 2008, \"The impact of logistics performance on organizational performance in a supply chain context\", Supply Chain Management: An International Journal, Vol. 13 Issue: 4, 317-327. Laari, S., Töyli, J., Solakivi, T., & Ojala, L., 2016, “Firm performance and customer-driven green supply chain management,” Journal of Cleaner Production,112, 1960-1970. Lee, H.L., Padmanabhan, V. and Whang, S., 1997, “The bullwhip effect in supply chains,” Sloan Management Review 38 (3): 93–102. Li, J. J., Poppo, L., Zhou, K. Z., 2008, “Do managerial ties in China always produce value? Competition, uncertainty, and domestic vs. foreign firms,” Strat. Mgmt. J., 29: 383–400. Mentzer, J. T., D. J. Flint, and G. T. M. Hult., 2001, “Logistics Service Quality as a Segment Customized Process.” Journal of Marketing 65: 82–104. Min, S., Roath, A.S., Daugherty, P.J., Genchev, S.E., Chen, H., Arndt, A.D., 2005, “Supply chain collaboration: What’s happening?” The International Journal of Logistics Management 16 (2): 237–256. Nyaga, G., J. M. Whipple, D. F. Lynch., 2010, “Examining Supply Chain Relationships: Do Buyer and 327

การประชมุ สมั มนาเชิงวิชาการด้านการจดั การโลจิสตกิ สแ์ ละโซ่อปุ ทาน ครง้ั ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 Supplier Perspective on Collaborative Relationships Differ?” Journal of Operations Management 28 (2): 101–114. Heaver, T. D., 2011, “Coordinating in Multi-actor Logistics Operations: Challenges at the Port Interface.” In Integrating Seaports and Trade Corridors, edited by P. Hall, R. J. McCalla, C. Comtois, and B. Slack, 155–170. Heaver, T., H. Meersman, F. Moglia, E. Van De Voorde, 2000, “Do Mergers and Alliances Influence European Shipping and Port Competition?” Maritime Policy & Management 27: 363–374. Heaver, T., H. Meersman, E. van De Voorde. 2001. “Co-Operation and Competition in International Container Transport: Strategies for Port.” Maritime Policy & Management 28 (3): 293–305. NARASIMHAN, R., KIM, S. W., 2002, “Effect of supply chain integration on the relationship between diversification and performance: evidence from Japanese and Korean firms.” Journal of Operations Management, 20, 303–323. PAIXAO, A. C., MARLOW, P. B., 2003, “Fourth generation ports—a question of agility?” International Journal of Physical Distribution and Materials Management, 33(4), 355–376. Panayides, P. M., Song, D., 2013,. “Maritime logistics as an emerging discipline.” Maritime Policy & Management,40(3), 295-308 Pateman, H., Cahoon, S., Chen, S. ,2016,. “The Role and Value of Collaboration in the Logistics Industry: An Empirical Study in Australia.,” The Asian Journal of Shipping and Logistics,32(1), 33-40. Paulraj, A., Lado, A., Chen, I.J., 2008, “Inter-Organizational Communication as a Relationship Competency: Antecedents and Performance Outcomes in Collaborative Buyer Supplier Relationships.” Journal of Operations Management, 26, 45-64. Petersen, K. J., Ragatz, G. L., Monczka, R. M., 2005, “An Examination of Collaborative Planning Effectiveness and Supply Chain Performance,” Journal of Supply Chain Management, 41: 14–25. Ralston, Peter, 2014, \"Supply chain collaboration: A literature review and empirical analysis to investigate uncertainty and collaborative benefits in regards to their practical impact on collaboration and performance\", Graduate Theses and Dissertations. 13798., http://lib.dr.iastate.edu/etd/13798 [16 October 2016] Ramanathan, U., Gunasekaran A, 2014, “Supply Chain Collaboration: Impact of Success in Long -term Partnerships.” International Journal of Production Economics 147 (B): 252–259 Seo, Y., Dinwoodie, J., Roe, M., 2015, “Measures of supply chain collaboration in container logistics.” Maritime Economics & Logistics,17(3), 292-314 Seo, Y., Dinwoodie, J., Roe, M., 2016, “The influence of supply chain collaboration on collaborative advantage and port performance in maritime logistics,” International Journal of Logistics Research and Applications,19(6), 562-582 328

การประชุมสมั มนาเชิงวชิ าการด้านการจดั การโลจสิ ตกิ ส์และโซ่อปุ ทาน ครั้งที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวศิ วกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 Morgulis-Yakushev, S., Sölvell, Ö., 2017, \"Enhancing dynamism in clusters: A model for evaluating cluster organizations’ bridge-building activities across cluster gaps\", Competitiveness Review: An International Business Journal, Vol. 27 Issue: 2, 98-112 Song, D., Parola, F., 2015, “Strategising port logistics management and operations for value creation in global supply chains.International.” Journal of Logistics Research and Applications,18(3), 189-192 Song, D.-W., Lee, E.-S., 2012, “Coopetitive networks, knowledge acquisition and maritime logistics value,” International Journal of Logistics: Research and Applications 15 (1): 1–21. Soosay, C. A., P. W. Hyland, M. Ferrer, 2008, “Supply Chain Collaboration: Capabilities for Continuous Innovation,” Supply Chain Management: An International Journal 13 (2): 160–169. Soppé, M., F. Parola, A. Frémont, 2009, “Emerging Inter-Industry Partnerships Between Shipping Lines and Stevedores: From Rivalry to Cooperation?” Journal of Transport Geography 17 (1):10–20. Stank, T. P., Keller, S. B., Daugherty, P. J., 2001, “SUPPLY CHAIN COLLABORATION AND LOGISTICAL SERVICE PERFORMANCE.” Journal of Business Logistics, 22: 29–48. Togar M. Simatupang, R. Sridharan, 2002, \"The Collaborative Supply Chain\", The International Journal of Logistics Management, Vol. 13 Issue: 1, 15-30 Togar M. Simatupang, Ramaswami Sridharan, 2005, \"An integrative framework for supply chain collaboration\", The International Journal of Logistics Management, Vol. 16 Issue: 2, 257-274 Togar M. Simatupang, Ramaswami Sridharan, 2008, \"Design for supply chain collaboration\", Business Process Management Journal, Vol. 14 Issue: 3, 401-418 TOWILL, D. R., 1997, “The seamless chain—the predator’s strategic advantage,” International Journal of Technology Management, 13(1), 37–56. UNCTAD., 2004, “Assessment of a Seaport Land Interface: An Analytical Framework.” UNCTAD/SDTE/TLB/MISC/2004/3 Van Der Horst, M.R., De Langen, P.W., 2008, “Coordination in hinterland transport chains: A major challenge for the seaport community,” Maritime Economics and Logistics 10 (1–2): 108–129. Van De Voorde, E. 2005. “What Future the Maritime Sector? Some Considerations on Globalization, Co- Operation and Market Power.” Research in Transportation Economics 13, 253–277. Vitsounis, T.K., Pallis, A.A., 2012, “Port value chains and the role of interdependencies,” In: n D. W. Song and P.M. Panayides (eds.) Maritime Logistics: Contemporary Issues. Bingley, UK: Emerald Group, 155–173. Wiengarten, F., Humphreys, P., Cao, G., Fynes, B., McKittrick, A., 2010, Collaborative supply chain practices and performance: Exploring the key role of information quality. Supply Chain Management: An International Journal 15 (6): 463–473. Zacharia, Z. G., Nix, N. W., Lusch, R. F., 2009, “AN ANALYSIS OF SUPPLY CHAIN COLLABORATIONS AND THEIR EFFECT ON PERFORMANCE OUTCOMES,” Journal of Business Logistics, 30: 101–123. 329

Topic H: Supply Chain Leadership การประชมุ สมั มนาเชงิ วชิ าการด้านการจัดการโลจิสติกส์และโซอ่ ปุ ทาน ครัง้ ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวิศวกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 Paper ID: SL 02 การวเิ คราะห์ความเส่ียงของกระบวนการนาเขา้ สนิ คา้ ดว้ ยเทคนคิ FMEA อรสุรางค์ หวังวศิ วาวิทย์1*, ธนัญญา วสุศรี2 1* สาขาวิชาการจดั การโลจสิ ติกส์และซพั พลายเชน บัณฑติ วทิ ยาลยั การจัดการและนวตั กรรม มหาวิทยาลยั เทคโนโลยพี ระจอมเกลา้ ธนบรุ ี โทร 083-1322606 E-mail [email protected] 2 สาขาวิชาการจดั การโลจสิ ตกิ สแ์ ละซัพพลายเชน บณั ฑติ วิทยาลยั การจดั การและนวัตกรรม โทร 0-2470-9790 E-mail [email protected] บทคดั ยอ่ งานวิจัยฉบับน้ีนาเสนอการวิเคราะห์ความเส่ียงของกระบวนการนาเข้าสินค้าสาหรับธุรกิจค้าปลีกแห่งหนึ่งท่ีมีการ ดาเนินธุรกิจระหว่างประเทศเพื่อให้ได้มาซึ่งสินค้าสาหรับตอบสนองความต้องการของลูกค้า โดยเริ่มจากการศึกษากิจกรรม ต่างๆท่ีเกิดขึ้นในกระบวนการนาเข้า เพ่ือนามาระบุวัตถุประสงค์ของแต่ละกิจกรรมร่วมกับกลุ่มผู้เชี่ยวชาญของบริษัทที่มี ตาแหน่งและประสบการณ์ทางาน 3 ปีขึ้นไป จากน้ันจึงวิเคราะห์ความเสี่ยงที่เกิดข้ึนในแต่ละกิจกรรมโดยใช้การวิเคราะห์ ลักษณะข้อบกพร่องและผลกระทบ (Failure Mode and Effect Analysis: FMEA) ผลจากการศึกษาสามารถสรุปกิจกรรมท่ี เกดิ ขน้ึ ในกระบวนการนาเขา้ สินคา้ ได้ทงั้ หมด 9 กจิ กกรมหลักไดแ้ ก่ การรบั ทราบคาสงั่ ซอื้ การดาเนินการสงั่ ซอ้ื การตรวจสอบ คุณภาพสินค้า การจองระวางเรือ การตรวจสอบแบบร่างเอกสารนาเข้าสินค้า การชาระเงินค่าสินค้าให้ผู้ขาย การจัดการ เอกสารฉบับจริงสาหรบั เดินพิธีการศลุ กากรขาเข้า การเดินพิธีการศุลกากรขาเข้า และการส่งมอบสินค้าที่ศูนยก์ ระจายสินคา้ โดยพบว่าความเส่ยี งที่มีโอกาสเกิดข้ึนในกระบวนการนาเข้าของบริษัทกรณศี ึกษามีท้ังหมด 44 ลักษณะความเสี่ยงซ่ึงจดั อย่ใู น ระดับตา่ ถึงกลางและก่อให้เกดิ ผลกระทบ 2 ลักษณะคอื เสียโอกาสในการขาย และเกดิ คา่ ใช้จ่ายเพิ่มเตมิ โดยแนวทางป้องกนั หรือตรวจจับความเส่ียงสามารถออกแบบเพ่ือลดโอกาสการเกิดความเส่ียงได้พร้อมกันหากพบว่าลักษณะความเส่ียงน้ันๆ เกิดขึน้ ภายใต้กิจกรรมเดียวกนั และมีจดุ ประสงคข์ องกจิ กรรมรว่ มกัน คาสาคัญ: การปรบั ปรงุ กระบวนการ; การวเิ คราะหข์ อ้ บกพร่องและผลกระทบ; ความเสยี่ งในโซ่อปุ ทาน 1. ทม่ี าและความสาคัญ จากการที่ภาครฐั มกี ารเปดิ เสรที างการค้าระหวา่ งประเทศท่ีมากข้นึ ทาใหผ้ ้ปู ระกอบการหลายรายเล็งเห็นถึงการสร้าง ความได้เปรียบทางการแข่งขันด้วยการดาเนินธุรกิจระหว่างประเทศ แต่การดาเนินธุรกิจในลักษณะเช่นนี้อาจนามาซึ่งความ เส่ยี งตา่ งๆทีก่ ระทบกบั วัตถปุ ระสงค์หรอื เปา้ หมายของธรุ กิจ เน่ืองจากขอบเขตของโซ่อปุ ทานไดถ้ กู ขยายให้กว้างออกไป จงึ เกดิ ความแตกต่างในดา้ นภาษา วัฒนธรรม หรอื การเมอื ง เปน็ ผลใหก้ ระบวนการภายในของธุรกจิ เองตอ้ งมกี ารปรับเปลย่ี นตามคคู่ า้ ด้วยเช่นกัน สาหรบั บริษทั กรณศี ึกษาซง่ึ อยใู่ นกลุม่ ธุรกิจคา้ ปลกี ได้ดาเนินการคา้ ระหวา่ งประเทศในสว่ นของการนาเขา้ เพอื่ ให้ 330

การประชุมสัมมนาเชงิ วชิ าการด้านการจัดการโลจสิ ติกส์และโซอ่ ุปทาน ครงั้ ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอตุ สาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 ไดม้ าซ่งึ สนิ คา้ สาหรบั ตอบสนองความต้องการของลกู คา้ ภายใต้ต้นทุนที่ถูกต้องเหมาะสม โดยวีระรัตน์ (2550) กลา่ วว่าในอดีต ธุรกจิ คา้ ปลีกมงุ่ เนน้ การสร้างความแตกตา่ ง และสรา้ งความได้เปรยี บเชงิ แขง่ ขันโดยอาศยั กลยทุ ธ์ดา้ นราคา ผลติ ภณั ฑ์ และการ ส่งเสริมทางการตลาด แต่กลยุทธ์เหล่านี้ไม่สามารถสร้างความได้เปรียบเชิงแข่งขันได้ในระยะยาว เน่ืองจากคู่แข่งในตลาด สามารถลอกเลียนแบบได้อย่างรวดเร็ว การบริการลูกค้าจึงเข้ามามีบทบาทสาคัญในธุรกิจคา้ ปลกี มากขึ้น จึงจาเป็นอย่างยิ่งที่ บริษัทกรณีศึกษาจะต้องทาการศึกษาถึงกระบวนการดาเนนิ งานในปัจจุบันว่ามีโอกาสเกิดความเสี่ยงในลักษณะใดได้บา้ งท่ีจะ กระทบกบั การใหบ้ รกิ ารลูกค้ารวมไปถงึ การเกดิ คา่ ใชจ้ ่ายสว่ นเพม่ิ ทน่ี อกเหนือจากการดาเนินงานปกติ 2. ทฤษฎีที่ใช้ในงานวจิ ยั 2.1. การเขียนแผนผังกระบวนการทางาน Damelio (2011) กล่าวว่า แผนผังงาน (Flow Chart) คือ แผนภาพที่ แสดงถึงลาดับของกิจกรรมในการเปลี่ยนแปลงทรัพยากรนาเข้า (Inputs) ให้เป็นผลผลิตหรือสินคา้ (Outputs) โดยการสรา้ ง แผนผังงานจะเร่ิมที่การกาหนดจุดเร่ิมต้นของกระบวนการ แล้วจึงระบุกิจกรรมพร้อมลาดับกิจกรรมต่างๆที่ เกิดขึ้นใน กระบวนการ จากนน้ั จงึ กาหนดจดุ ส้ินสดุ ของกระบวนการ ซง่ึ แผนผงั งานจะแสดงในรปู ของสัญลกั ษณ์ที่แตกต่างกนั ไปดังแสดง ในรปู ที่ 1 รูปที่ 1: สัญลักษณท์ ใ่ี ช้ในการสรา้ งแผนผงั งาน (Damelio, 2011) ข้ันตอนของการสร้างแผนผังงานเริม่ ต้นที่การกาหนดจดุ เริม่ ต้นของกิจกรรม แล้วจึงต้ังหัวขอ้ ส่วนงานหรือแผนกงาน เพอ่ื เขยี นกจิ กรรมตา่ งๆที่ปฏบิ ตั ใิ นกระบวนการทางธุรกิจตามขนั้ ตอนโดยใชส้ ญั ลักษณใ์ นการเช่ือมโยงกจิ กรรมตา่ งๆเขา้ ด้วยกนั แล้วจงึ กาหนดจุดสนิ้ สุดของกจิ กรรม (เตอื นใจ และ ดวงพรรณ, 2554) 2.2. ทฤษฎีวิเคราะห์ข้อบกพร่องและผลกระทบจากข้อบกพร่อง สมภพ (2551) กล่าวว่า FMEA คือการวิเคราะห์ ความเสียหาย (Failure) และผลกระทบ (Effect) ทต่ี ามมา โดยการช้ใี ห้เหน็ ถงึ คุณลักษณะของความเสยี หายท่คี าดว่าจะเกดิ ขนึ้ (Failure Mode) จากน้ันจึงทาการวิเคราะหผ์ ลกระทบของความเสยี หายทค่ี าดว่าจะเกิดขน้ึ (Effect Analysis) เพ่อื นาไปสู่การ หาวิธีป้องกันการเกิดความเสียหาย โดยลักษณะเด่นของ FMEA คือ ช่วยสร้างมิติและมุมมองในการแก้ปัญหาได้มากกว่า เคร่ืองมืออ่ืนๆ เน่ืองจาก FMEA ทาให้รู้ว่าคุณลักษณะของความเสียหายก่อให้เกิดผลกระทบมากน้อยแค่ไหน มีโอกาสในการ เกิดมากน้อยแค่ไหน และมวี ิธีการตรวจสอบทด่ี แี ลว้ หรอื ไม่ 331

การประชมุ สมั มนาเชงิ วชิ าการด้านการจัดการโลจสิ ตกิ สแ์ ละโซอ่ ุปทาน ครงั้ ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 3. การวเิ คราะห์ความเส่ยี งในกระบวนการนาเขา้ 3.1. ศึกษากิจกรรมในกระบวนการนาเข้า รวบรวมและศึกษาข้อมูลทุติยภูมิเพื่อศึกษากระบวนการนาเข้าของบรษิ ัท โดยกระบวนการนาเข้าเร่มิ ตน้ ท่ีฝ่ายเตมิ เตม็ สินค้าจัดทาเอกสารแสดงความต้องการส่ังซื้อสินค้า (Purchase Request) มายัง ฝ่ายนาเข้าเพ่ือดาเนินการส่ังซ้ือสินค้ากับผู้ขาย (Supplier) ที่อยู่ในประเทศจีน โดยฝ่ายนาเข้าจะดาเนินการเปิดคาสั่งซื้อ (Purchase Order) พรอ้ มแจ้งยืนยันคาสงั่ ซ้ือไปยังผขู้ ายให้ดาเนินการผลิต และแจ้งใหฝ้ า่ ยเตมิ เต็มสินคา้ รบั ทราบว่าจะมสี ินคา้ ปริมาณเท่าไรและเวลาใดมาเติมเต็มตามความต้องการ เมื่อสินค้าพร้อมสาหรับการส่งมอบฝ่ายตรวจสอบคุณภาพจะมีหน้าที่ ดาเนินการตรวจสอบสินค้าว่าได้คุณภาพตามท่ีบริษัทกาหนดหรือไม่ หากคุณภาพไม่ผ่านเกณฑ์ผู้ผลิตจะต้องดาเนินการ ซ่อมแซมพร้อมกาหนดวันตรวจสอบคุณภาพคร้ังถัดไป เมื่อสินค้าได้คณุ ภาพตามท่ีบริษัทกาหนดฝา่ ยนาเข้าจะดาเนินการจอง ระวางเรือกับผใู้ หบ้ รกิ ารโลจิสตกิ ส์ แล้วแจ้งไปยงั ผขู้ ายให้ดาเนินการส่งออกตามเรือท่ีกาหนด เมื่อผู้ขายทาการส่งมอบตูส้ นิ คา้ ขึ้นเรอื แลว้ จะตอ้ งจดั ทาแบบรา่ งเอกสารส่งมายังฝ่ายนาเข้าเพ่อื ทาการตรวจสอบความถกู ตอ้ งกอ่ นดาเนินการออกเอกสารฉบับ จริง หลังจากนั้นฝ่ายนาเข้าจะดาเนินการชาระเงินค่าสินค้าให้กับผู้ขายเพ่ือรับมอบชุดเอกสารฉบับจริงมาให้ผู้ให้บริการโลจิ สติกส์สาหรับดาเนินพธิ กี ารศลุ กากรขาเขา้ และสง่ มอบสินค้าไปยงั ศนู ยก์ ระจายสนิ คา้ ฝ่ายควบคมุ คณุ ภาพ ผู้ขาย ฝ่ายนาเข้า ผูใ้ ห้บริการโลจสิ ตกิ ส์ เรม่ิ ตน้ ตรวจสอบสถานะคาสั่งซื้อ สอบถามสถานะคาส่ังซ้ือ เตรียมการไปตรวจสอบ ยนื ยนั วนั ตรวจสอบ รบั ทราบและบนั ทึกขอ้ มลู ตรวจสอบคุณภาพสินค้า รายงานคุณภาพ สนิ คา้ ผา่ น ไม่ผ่าน เกณฑ์ ซอ่ มแซมสนิ คา้ ผา่ น จองระวางเรอื ตรวจสอบตารางเรือ สิ้นสุด ปฏิเสธ Booking Confirmation ยืนยนั ยืนยนั ตารางเรือ รปู ที่ 2: ตัวอย่างแผนภาพกระบวนการนาเข้าในสว่ นของการตรวจสอบคุณภาพและการจองระวางเรอื 332

การประชุมสัมมนาเชิงวิชาการด้านการจดั การโลจิสติกส์และโซอ่ ปุ ทาน ครั้งที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 3.2. การกาหนดวัตถุประสงค์ของกิจกรรม กระบวนการนาเข้าข้างต้นได้ถูกนามาสรุปเป็นกิจกรรมหลักทั้งหมด 9 กิจกรรม ได้แก่ การรับทราบคาสัง่ ซ้ือ การดาเนินการสงั่ ซ้ือ การตรวจสอบคุณภาพสนิ ค้า การจองระวางสนิ คา้ การตรวจสอบ แบบร่างเอกสารนาเข้าสนิ คา้ การชาระเงินใหผ้ ขู้ าย การจัดการเอกสารสาหรับเดินพิธีการศุลกากรขาเขา้ การเดินพธิ กี าร ศุลกากรขาเข้า และการส่งมอบสินค้าท่ีศูนย์กระจายสินค้า จากน้ันสนทนากลุ่มร่วมกับผู้เช่ียวชาญในกระบวนการนาเข้าของ บรษิ ทั ทีม่ ตี าแหนง่ และประสบการณท์ างานมากกว่า 3 ปี เพอ่ื กาหนดวตั ถุประสงคข์ องกิจกรรมหลัก 9 กจิ กรรม 3.3. การวิเคราะห์แนวโน้มข้อบกพร่องและผลกระทบจากข้อบกพร่องของกระบวนการนาเข้าด้วย FMEA นา จุดประสงค์ของแต่ละกิจกรรมหลกั มาตง้ั เป็นหัวข้อปัญหาในการสนทนากลุม่ รว่ มกับผเู้ ชี่ยวชาญ 3 ท่าน เพอ่ื ระบุหาขอ้ บกพร่อง ท่ีมีโอกาสเกิดขึ้นแล้วเป็นผลให้กิจกรรมไม่สามารถดาเนินการได้ตามจุดประสงค์ที่กาหนดไว้ จากนั้นจึงนาข้อบกพร่องมา กาหนดเป็นหัวข้อปัญหาเพ่ือระบุผลกระทบที่จะได้รับ สาเหตุท่ีก่อให้เกิดข้อบกพร่องดังกล่าว รวมถึงแนวทางป้องกันหรือ ตรวจจับข้อบกพร่องท่ีใช้ในปัจจบุ ัน เม่ือรวบรวมข้อมูลมาได้ทั้งหมดแล้วผู้เช่ียวชาญทั้ง 3 ท่านจะทาการประเมินความรนุ แรง ของผลกระทบท่ีเกิดจากข้อบกพร่อง โอกาสในการเกิดข้อบกพร่อง และความสามารถในการตรวจจบั ข้อบกพร่อง โดยมเี กณฑ์ ในการประเมินดังแสดงในตารางท่ี 1 ตารางท่ี 1: เกณฑ์การประเมนิ ความรนุ แรง โอกาสในการเกดิ และความสามารถในการตรวจจบั ขอ้ บกพร่อง รายละเอียดความรนุ แรง รายละเอยี ดโอกาสในการเกดิ รายละเอยี ดการตรวจจับ คะแนน 5 กระบวนการหยดุ ชะงกั มผี ลกระทบต่อ มโี อกาสเกดิ ขนึ้ บอ่ ยมาก ไม่มีวิธกี ารตรวจจบั และควบคมุ ข้อบกพร่องท่ี กฎเกณฑ์ ขอ้ กาหนดทางกฎหมายโดยไม่ (81-100%) เกดิ ขน้ึ ได้ 4 มกี ารเตอื นให้ทราบ กระบวนการหยดุ ชะงกั มีผลกระทบต่อ มีโอกาสเกิดข้ึนบอ่ ย ทราบวธิ กี ารตรวจจับและควบคมุ แต่ปจั จบุ นั 3 กฎเกณฑ์ ข้อกาหนดทางกฎหมายโดยมี (61-80%) ไมไ่ ด้ดาเนินการอยา่ งจรงิ จงั 2 การเตือนใหท้ ราบ 1 กระบวนการเกดิ ความลา่ ช้า มโี อกาสเกิดขึน้ ค่อนขา้ งบอ่ ย มวี ิธีการตรวจจบั และควบคุมกระบวนการได้ใน (41-60%) ระดบั ปานกลาง กระบวนการไมม่ ีประสทิ ธภิ าพตามที่ควร มโี อกาสเกดิ ขึน้ นานๆคร้ัง มวี ิธกี ารตรวจจบั และควบคมุ กระบวนการได้ ซ่ึง เปน็ (21-40%) เป็นไปโดยอตั โนมตั ิ ไม่มีผลกระทบใดๆ มโี อกาสเกดิ ขึน้ นอ้ ยมากหรอื แทบ มีวิธกี ารตรวจจบั และควบคมุ กระบวนการได้ ไม่เกิดขึน้ เลย (0-20%) อยา่ งแนน่ อนและเป็นไปโดยอัตโนมัติ คะแนนท่ีได้จากการประเมินจะถูกนามาคานวณหาดัชนีความเส่ียงชี้นา (Risk Priority Number: RPN) โดยมีสมการในการ คานวณดงั น้ี RPN = S x O x D (1) กาหนดให้ S คือ คะแนนความรุนแรงของผลกระทบท่ีเกิดจากข้อบกพรอ่ ง O คือ คะแนนโอกาสในการเกิดข้อบกพร่อง D คือ คะแนนความสามารถในการตรวจจับขอ้ บกพรอ่ ง 333

การประชมุ สมั มนาเชงิ วชิ าการด้านการจดั การโลจิสติกส์และโซ่อปุ ทาน ครง้ั ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวศิ วกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 3.4. การจัดกลมุ่ ความเสีย่ งท่ีเกิดขนึ้ ในกระบวนการนาเขา้ ในการจัดกลมุ่ ความเส่ยี งจะใช้ดัชนคี วามเสี่ยงชนี้ า (RPN) มาคานวณหาพสิ ัย (Range) และอันตรภาคช้ัน (Class Interval) ดงั นี้ พสิ ยั = RPN สงู สุดทเี่ ปน็ ไปได้ – RPN ต่าสุดทีเ่ ปน็ ไปได้ (2) อันตรภาคช้นั = พสิ ยั /จานวนกลมุ่ ความเสย่ี งท่ีตอ้ งการ (3) โดยผลลัพธ์ที่ได้จากการวิเคราะห์และประเมินพบว่าดัชนีความเส่ียงชี้นาสูงสุดท่ีเป็นไปได้ คือ 125 และดัชนีความเสี่ยงชี้นา ต่าสุดท่เี ปน็ ไปไดค้ ือ 1 จึงได้ค่าพิสยั เท่ากับ 124 และอันตรภาคช้ันท่ี 41 เนื่องจากผเู้ ชี่ยวชาญต้องการแบง่ ความเสี่ยงออกเป็น 3 กลมุ่ โดยสามารถสรุปไดด้ งั ตารางท่ี 2 ตารางที่ 2: เกณฑ์การประเมินความรนุ แรง โอกาสในการเกดิ และความสามารถในการตรวจจับขอ้ บกพรอ่ ง ระดบั ความเสีย่ ง ดชั นคี วามเสีย่ งช้นี า (RPN) รายละเอียดความเสยี่ ง สงู มาก 83 - 125 มคี วามเสี่ยงสูงมากตอ้ งดาเนนิ การแก้ไขดว่ น กลาง - สูง 42 - 82 มคี วามเสี่ยงค่อนข้างมาก ต่า - กลาง 1 - 41 มคี วามเสย่ี งค่อนข้างน้อย 4. สรุปผลการวิเคราะหค์ วามเสีย่ งในกระบวนการนาเขา้ ผลจากการศึกษากระบวนการนาเข้าพบว่ามีกจิ กรรมเกดิ ขึ้นทง้ั หมด 9 กิจกรรมหลัก โดยเมือ่ นาขอ้ มลู วเิ คราะหค์ วามเสี่ยงด้วย เทคนิค FMEA แล้วพบว่ามีโอกาสเกิดข้อบกพร่องได้ท้ังหมด 44 ข้อบกพร่อง โดยมี 10 ข้อบกพร่องที่อยู่ในระดับความเส่ียง กลาง - สูง และ 34 ข้อบกพร่องอยู่ในระดับความเสี่ยงต่า - กลาง สะท้อนว่ากระบวนการนาเข้าในปัจจุบันยังสามารถ ดาเนินงานได้ตามจดุ ประสงคห์ รือเปา้ หมายค่อนขา้ งมาก เนื่องจากไม่มีขอ้ บกพรอ่ งใดท่ีถูกจัดอยใู่ นกลมุ่ ความเสีย่ งสูงมาก ตารางท่ี 3: สรุปสาเหตกุ ารเกิดข้อบกพรอ่ งและผลกระทบที่เกิดจากขอ้ บกพรอ่ ง สาเหตุ ไม่มกี าร ความ ความ ความ ความ ความ เหตสุ ุดวสิ ยั รวม แบ่งปนั ผดิ พลาดของ ผดิ พลาดของ ผิดพลาดของ ผิดพลาดของ ผิดพลาดของ ผลกระทบ ข้อมูล ฝ่ายนาเขา้ ฝ่ายควบคมุ ฝ่ายเติมเตม็ ระบบภายใน 1 ขอ้ 25 ข้อ เสยี โอกาสใน ระหว่างกัน ผู้ขาย ไมม่ ี 15 ขอ้ 7 ขอ้ 7 ขอ้ คณุ ภาพ สนิ คา้ บรษิ ทั การขาย 9 ข้อ 4 ข้อ ไม่มี 4 ขอ้ เสยี โอกาสใน 5 ขอ้ 2 ขอ้ 2 ขอ้ 1 ขอ้ 1 ข้อ 44 ขอ้ การขายและ 1 ขอ้ 2 ข้อ เกิดคา่ ใช้จา่ ย 17 ขอ้ 13 ข้อ 2 ข้อ ไมม่ ี ไมม่ ี ไม่มี 334 เพม่ิ เติม 1 ข้อ ไมม่ ี ไม่มี ไม่มี เกิดคา่ ใชจ้ ่าย 8 ข้อ 2 ข้อ 2 ข้อ 1 ข้อ เพม่ิ เติม รวม

การประชมุ สัมมนาเชงิ วิชาการด้านการจัดการโลจสิ ติกสแ์ ละโซ่อุปทาน ครั้งท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 จากตารางที่ 3 สามารถอธิบายได้ว่าสาเหตุการเกิดข้อบกพร่องน้ันโดยมากมาจากการไม่แบ่งปันข้อมูลระหว่างหน่วยงานท้ัง ภายในและภายนอกโดยมี 7 ข้อทาให้บริษัทเสียโอกาสในการขาย และ 9 ข้อทาให้บริษัทเสียท้ังโอกาสในการขายและเกิด ค่าใช้จ่ายเพ่ิมเติม ลาดับถัดไปคือความผิดพลาดของฝ่ายนาเข้าที่ก่อให้เกิดข้อบกพร่องท้ังหมด 13 ข้อ มีจานวน 7 ข้อท่ีทาให้ บริษัทเสียโอกาสในการขาย และ 4 ข้อทาให้บรษิ ัทเสียท้ังโอกาสในการขายและเกิดค่าใช้จ่ายเพิ่มเติม อยา่ งไรกต็ ามผ้วู จิ ัยและ ผ้เู ชี่ยวชาญทัง้ 3 ท่านไดเ้ ล็งเหน็ ถึงความเสยี่ งทมี่ ีโอกาสเกดิ ขึน้ จากขอ้ บกพรอ่ งทมี่ ดี ัชนีความเสีย่ งชน้ี าอยู่ใน 3 ลาดบั แรก จงึ ได้ นาเสนอแนวทางเพอื่ ปอ้ งกันหรือตรวจจบั ขอ้ บกพรอ่ งดงั แสดงในตารางท่ี 4 ตารางที่ 4: สรุปแนวทางการตรวจจับข้อบกพรอ่ งทมี่ ีดัชนีความเสยี่ งชนี้ าสูงใน 3 ลาดับแรก ลักษณะข้อบกพรอ่ ง ดชั นคี วามเสย่ี งชี้นา (RPN) แนวทางปอ้ งกันหรอื ตรวจจบั ข้อบกพร่อง เอกสารฉบบั จริงไมถ่ กู ตอ้ ง 80 60 ดาเนนิ การตรวจสอบความถกู ต้องของสาเนาชุดเอกสารกอ่ นให้ สนิ ค้าไมพ่ ร้อมสาหรับตรวจสอบคณุ ภาพ 48 ผ้ขู ายส่งมอบฉบบั จริงมายงั ฝ่ายนาเขา้ ตดิ ตามสถานะคาสงั่ ซื้อล่วงหนา้ 1 เดอื นและติดตามอยา่ ง ไมม่ เี รือตามวันและเวลาท่ีต้องการให้ ตอ่ เนือ่ งทุก 1 สปั ดาหจ์ นกวา่ ผู้ขายจะสง่ มอบ สินคา้ มาถึง ฝา่ ยนาเข้าจัดทารายงานสนิ ค้านาเขา้ เพอ่ื เป็นขอ้ มลู ให้กับผู้ ให้บริการโลจิสติกส์ จากการเสนอแนวทางป้องกันหรือตรวจจับข้อบกพร่องลาดับที่ 3 โดยการจัดทารายงานสินค้านาเข้าเพื่อเป็นข้อมูลให้กับผู้ ให้บริการโลจิสตกิ สใ์ นการวางแผนจัดการตารางเรอื ท่ีเหมาะสมให้กับคาสั่งซือ้ ล่วงหน้า เพ่ือให้มั่นใจวา่ เมื่อสนิ คา้ พร้อมสาหรับ การสง่ ออกจะมเี รอื ท่ีพร้อมใหบ้ ริการทนั ที โดยการนาเสนอแนวทางป้องกันหรอื ตรวจจบั ขอ้ บกพร่องลาดบั ท่ี 3 น้ีพบว่าสามารถ ปอ้ งกนั หรือตรวจจบั ขอ้ บกพร่องอีกหน่ึงข้อไดด้ ้วยเช่นกนั น่ันคอื การท่ีเรอื มีพน้ื ท่ไี มเ่ พยี งพอสาหรับสินค้า ซึ่งเป็นข้อบกพร่องที่ เกิดขึ้นภายใต้กิจกรรมเดียวกันและมีจุดประสงค์ของกิจกรรมร่วมกัน กล่าวได้ว่าข้อบกพร่องท้ัง 2 ข้อน้ีเป็นข้อบกพร่องที่มี ความสัมพันธก์ ัน (Dependent Failure Mode) จงึ สามารถนาเสนอแนวทางปอ้ งกนั หรือตรวจจบั ได้ด้วยวิธเี ดยี วกนั 5. บทสรปุ และขอ้ เสนอแนะ จากการศึกษากระบวนการนาเขา้ ด้วยการเขียนแผนผงั กระบวนการทางานและการวเิ คราะห์หาความเสย่ี งที่มโี อกาส เกิดขึ้นในกระบวนการด้วยทฤษฎีวิเคราะห์ข้อบกพร่องและผลกระทบจากข้อบกพร่อง (FMEA) ทาให้ทราบว่ากระบวนการ นาเข้าของบริษัทในปัจจุบันยังอยู่ในเกณฑ์ดีเนื่องจากไม่มีข้อบกพร่องใดท่ีถูกจัดอยู่ในกลุ่มความเสี่ยงสูง อย่างไรก็ตาม การศึกษาครั้งน้ีสะท้อนให้เห็นว่าข้อบกพร่องส่วนใหญ่ท่ีเกิดข้ึนมีสาเหตุมาจากการท่ีหน่วยงานทั้งภายในและภายนอกบริษัท ไมไ่ ด้มกี ารแบ่งปันขอ้ มูลระหวา่ งกัน ตามมาด้วยความบกพร่องของฝ่ายนาเขา้ และความบกพรอ่ งของหน่วยงานอืน่ ๆตามลาดบั โดยผลกระทบท่ีเกิดข้ึนจากข้อบกพร่องเป็นทั้งการเสียโอกาสในการขายและเกิดค่าใช้จ่ายเพิ่มเติม ดังน้ันข้อเสนอแนะเพ่ือ การศกึ ษาเพิ่มเติมในอนาคตจงึ ควรให้ความสาคญั ในเรอื่ งของการแบ่งปนั ข้อมลู ระหว่างหน่วยงานทั้งภายในและภายนอกบรษิ ทั ว่าก่อให้เกิดความเสี่ยงในลักษณะใดได้บ้าง รวมไปถึงการนาเสนอแนวทางการดาเนินงานเพื่อก่อให้เกิดการแบ่งปันข้อมูล ระหว่างหน่วยงานท้ังภายในและภายนอกบริษัทเพ่ิมมากขึ้น เนื่องจากการศึกษาคร้ังน้ีพบว่าสาเหตุที่ก่อให้เกิดข้อบกพร่องใน กระบวนการมากท่สี ุดคือการท่แี ต่ละหน่วยงานไมไ่ ด้มีการแบ่งปนั ขอ้ มลู ร่วมกัน นอกจากน้ีการวิเคราะห์ความเสย่ี งอาจมีการ 335

การประชุมสมั มนาเชิงวิชาการด้านการจัดการโลจิสติกสแ์ ละโซ่อปุ ทาน คร้ังที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวศิ วกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 ขยายขอบเขตออกไปยังหน่วยงานอื่นๆท่ีเกี่ยวข้อง เช่น ผู้ขาย หรือผู้ให้บรกิ ารโลจิสติกส์เพ่ือให้การวิเคราะห์ความเสีย่ งเป็นไป ในภาพรวมของโซ่อุปทานมากย่ิงขึน้ เอกสารอ้างอิง เตือนใจ สมบรู ณว์ ิวฒั น์ และ ดวงพรรณ กริชชาญชัย ศฤงคารินทร์, 2554, กระบวนการทางธรุ กจิ เพือ่ การจัดการโซ่อปุ ทาน และโลจสิ ตกิ ส,์ พมิ พค์ รง้ั ท่ี 3, สเุ นตรฟิลม์ , กรงุ เทพฯ. วรี ะรตั น์ กิจเลิศไพโรจน์, 2550, “การใชอ้ งค์ประกอบด้านการบริการในการสรา้ งความได้เปรยี บเชงิ แขง่ ขันสาหรบั ธรุ กจิ คา้ ปลกี ”, วารสารวชิ าการมหาวทิ ยาลยั ธนบุรี, ปที ี่ 1, ฉบับท่ี 1, หนา้ 30 - 36. สมภพ ตลับแก้ว, 2551, “การประยกุ ตใ์ ชว้ ิธีการ FMEA เพ่อื การปรบั ปรุงความพึงพอใจของลกู คา้ ”, พฒั นาเทคนคิ ศกึ ษา, ปที ี่ 21, ฉบบั ท่ี 68, หน้า 24-29. Damelio, R., 2011, The basics of process mapping, 2nd ed., CRC Press, USA. 336

Topic H: Supply Chain Leadership การประชมุ สมั มนาเชิงวิชาการด้านการจัดการโลจิสติกส์และโซ่อปุ ทาน ครงั้ ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 Paper ID: SL 03 ปจั จัยการรับรปู้ ระโยชนท์ างธุรกิจตอ่ การใชง้ านระบบการวางแผน ทรัพยากรองค์กรในด้านโลจิสตกิ ส์ สทิ ธโิ ชค สนิ รตั น์1*, ณภัทร ศรีนวล2, อดุลย์ นงภา3, รพี อดุ มทรัพย์ 1*, 2, 3 คณะบรหิ ารธรุ กิจ มหาวทิ ยาลยั หัวเฉยี วเฉลมิ พระเกียรติ โทร 02-3126300 โทรสาร 02-3126409 E-mail [email protected] บทคดั ยอ่ การวิจัยนี้มวี ัตถปุ ระสงค์เพ่อื ศึกษาปัจจยั การรบั รู้ประโยชน์การใช้งานระบบการวางแผนทรัพยากรองคก์ รในดา้ นโลจิ สตกิ ส์ โดยงานวิจยั นี้เป็นการวิเคราะหป์ ัจจัยประกอบดว้ ย 5 ปจั จัยหลัก ซึ่งประกอบดว้ ย ปัจจยั ด้านการดาเนนิ งาน ปจั จัยดา้ น การบริหารจัดการ ปัจจัยด้านโครงสร้างพื้นฐานด้านไอที ปัจจัยด้านกลยุทธ์ และปัจจัยโครงสร้างองค์กร โดยมีปัจจัยรอง จานวน 25 ปจั จัย โดยใช้เทคนิควิธีกระบวนการลาดับชั้นเชิงวเิ คราะห์ (Analysis Hierarchy Process) เพือ่ คานวณหานา้ หนกั ความสาคัญของปัจจัยและวิเคราะห์เปรียบเทียบความสาคัญของปัจจัยการรับรู้ประโยชน์การใช้งานระบบการวางแผน ทรพั ยากรองค์กรในด้านโลจิสตกิ ส์ ซึ่งผลการวจิ ยั พบวา่ ปจั จัยดา้ นการบริหารจดั การมคี วามสาคัญมาก รองลงมาเปน็ ปัจจัยด้าน โครงสรา้ งองค์กร ปัจจัยด้านกลยุทธ์ ปจั จยั ด้านการดาเนนิ งาน และปจั จยั ด้านโครงสรา้ งพื้นฐานดา้ นไอทีตามลาดับ คาสาคัญ: ประโยชน์ระบบการวางแผนทรพั ยากรองค์กร; ERP; โลจสิ ตกิ ส์ 1. ที่มาและความสาคญั ปจั จุบันองคก์ รธุรกิจกาลังเผชญิ กบั สภาพแวดล้อมท่ซี บั ซ้อนและมกี ารแข่งขันสูง ความสาเรจ็ ของธุรกิจไม่ใช่เรอ่ื งของ การวเิ คราะห์เท่านั้น แต่ละบรษิ ัทเป็นโซ่ของการสง่ มอบและการจดั หา การจัดการความร่วมมอื แบบหลายชนั้ ในโซ่อปุ ทานเป็น งานท่ียาก เนื่องจากมีหลายฝ่ายที่เกี่ยวข้องในการดาเนินงานในโซ่อุปทานตามทรัพยากรและวัตถุประสงค์ องค์กรสมาชิกใน เครือข่ายจาเป็นต้องร่วมมือกับองค์กรของคู่ค้าทางธุรกิจเพ่ือตอบสนองความตอ้ งการของลูกค้าและเพ่ือเพิ่มผลกาไรสงู สดุ ซ่ึง ไมม่ อี านาจเหนือสมาชกิ ในเครอื ท้ังหมด ความร่วมมอื คือการเจรจาตอ่ รองมากกว่าการจัดการและการควบคุมส่วนกลาง ความ พึ่งพาซึ่งกันและกัน กระบวนการต้องการความร่วมมือแบบเรียลไทม์ในการดาเนินงานและการตัดสินใจในงานท่ีแตกต่างกัน พื้นท่ีการทางาน และขอบเขตขององค์กรเพื่อที่จะจัดการกับปัญหาและความไม่แน่นอน (Jain et al., 2009) ดังนั้นผู้บริหาร องค์กรจาเป็นตอ้ งใช้เทคโนโลยีเพ่อื ปรบั ปรงุ ประสิทธภิ าพของบรษิ ทั และซพั พลายเชน ซ่ึงเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร กลายเป็นส่วนประกอบสาคญั ของกลยุทธก์ ารแข่งขันของธุรกิจจานวนมาก การเน้นยุทธศาสตร์นเี้ ป็นการบูรณาการเทคโนโลยี สารสนเทศและการส่ือสารทั่วท้ังองค์กรและเชื่อมโยงหน่วยธุรกิจทั้งหมดเข้าด้วยกัน ปัจจุบันเป็นที่นิยมแนวทางการพัฒนา ระบบรวมท้ังองค์กรในการวางแผนทรัพยากรองค์กร (Akkermans et al., 2003) การบูรณาการการประยุกต์ใช้สนับสนุน การเงนิ การบญั ชี การผลติ การส่ังซื้อ และทรพั ยากรมนษุ ย์ เปน็ การบูรณาการข้อมูลและวธิ กี ารทจ่ี ะปรบั ปรงุ การจดั การโซ่ 337

การประชมุ สมั มนาเชงิ วชิ าการด้านการจดั การโลจิสติกส์และโซ่อปุ ทาน ครงั้ ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 อุปทาน ซึ่งบริษัทคาดหวังว่าระบบสารสนเทศสามารถตอบสนองต่อความต้องการที่แตกต่างกันได้อย่างรวดเร็วลูกค้าเพื่อ แบ่งปันขอ้ มูลเรียลไทม์ท่เี หมาะสมและสร้างความความสมั พนั ธ์กับคูค่ า้ ซัพพลายเชน (Davenport and Brooks, 2004) สาหรับงานวิจัยนี้เป็นการศกึ ษาปัจจัยการรบั รปู้ ระโยชน์ทางธุรกจิ ต่อการใช้งานระบบการวางแผนทรัพยากรองค์กร (ERP) ในด้านโลจิสติกส์ประกอบด้วยปัจจัยหลายปัจจัยท่ีเกี่ยวข้องในการรับรู้ถึงประโยชน์ของระบบ ERP โดยการตัดสินใจ แบบหลายหลักเกณฑ์ ด้วยเทคนิควิธีกระบวนการลาดับชั้นเชิงวิเคราะห์ (Analysis Hierarchy Process: AHP) วิเคราะห์ เปรยี บเทยี บความสาคญั ของปจั จยั การรับรปู้ ระโยชน์ ERP ในด้านโลจสิ ตกิ ส์ 2. ทฤษฎแี ละงานวจิ ัยท่ีเกี่ยวข้อง ระบบการวางแผนทรัพยากรขององค์กร (Enterprise Resource Planning : ERP) มีขนาดใหญ่และมีซอฟท์แวร์ที่ ซับซ้อนให้สภาพแวดล้อมเรียลไทม์แบบบูรณาการตามแบบจาลองข้อมูลระดับองค์กรพร้อมชุดของแอพพลิเคชันซอฟต์แวร์ที่ ชว่ ยใหส้ ามารถประมวลผลข้อมลู การทาธุรกรรมหลักขององค์กร (Bancroft et al., 1998) อยา่ งไรกต็ ามผลกระทบจากการใช้ ระบบ ERP อย่างกว้างขวาง ทาให้องค์กรบางแหง่ ประสบความสาเรจ็ ต่อการใช้งาน (Davenport, 2000) ในขณะท่ีบางบริษทั ได้รับผลกระทบทางธุรกิจ (Bulkeley, 1996) ผลประโยชน์ทางธุรกิจของการจัดการการตัดสินใจท่ีดีข้ึนเป็นเป้าหมายสาคัญ ของการใช้ระบบ ERP (Davenport, 2000) ผู้บริหารในบริษัทที่มีการนาระบบ ERP มาใช้จะรับรู้ลักษณะการสนับสนุนการ ตดั สินใจในระบบ ERP ท่คี ่อนขา้ งสงู และเหน็ ว่าคุณลักษณะเหลา่ นม้ี คี วามสาคัญ (Holsapple & Sena, 2003) สาหรับประโยชน์ทางธุรกิจของการนาระบบ ERP (Shang & Seddon, 2000) จัดแบ่งเป็น 5 หัวข้อหลัก ประกอบด้วย การดาเนินงาน การบริหารงาน ยุทธศาสตร์ โครงสร้างพ้ืนฐานด้านไอที และองค์กร (Lorraine Staehr, 2010; Shang & Seddon, 2000; Shari Shang and Peter B. Seddon, 2000; Jose Esteves, 2009; Nita Arryani Sari, Achmad Nizar Hidayanto and Putu Wuri Handayani, 2012) ดังแสดงดังรปู ที่ 1 และสามารถอธิบายได้ดังน้ี 2.1 ประโยชนด์ ้านการดาเนนิ งาน (Operation) การเพิ่มผลผลิตเพ่ือปรับปรุงกระบวนการและธุรกรรมโดยอัตโนมัติให้ประโยชน์ทางธุรกิจ เร่งกระบวนการแทนท่ี แรงงานและเพิ่มขึ้นปริมาณการใช้งาน เน่ืองจากระบบ ERP อัตโนมัติกระบวนการทางธุรกิจและเปิดใช้งานการเปลี่ยนแปลง กระบวนการเพ่ือปรบั ปรุงตน้ ทุนค่าผลิตเวลา การลดรอบเวลา การปรับปรงุ ประสิทธิภาพ การปรับปรุงคณุ ภาพ และปรับปรงุ การบริการลกู คา้ 2.2 ประโยชน์ด้านการบริหารจดั การ (Managerial) ขอ้ มลู ระบบสารสนเทศดว้ ยการรวมศูนย์ฐานข้อมลู สามารถวิเคราะห์แนวโน้ม ระบบ ERP เปน็ ประโยชนแ์ กผ่ ู้บริหาร ช่วยให้องค์กรจัดการทรัพยากร เพ่ือการตัดสินใจในการการวางแผน และการควบคุมผลการดาเนินการให้ดีขึ้นในการ ดาเนนิ งานทีแ่ ตกต่างกันของหน่วยงานขององค์กร 2.3 ประโยชนด์ า้ นเชงิ กลยุทธ์ (Strategic) ระบบ ERP ท่ีมีขนาดใหญ่ของธุรกจิ การมสี ่วนร่วมและความสามารถในการรวมภายในและภายนอกสามารถช่วยใน การบรรลุผลประโยชนเ์ ชงิ กลยทุ ธ์ ซ่ึงประโยชนเ์ ชิงกลยุทธ์เป็นข้อบง่ ช้ถี งึ ความสามารถขององค์กรในการจับคู่ขดี ความสามารถ ด้านไอทีด้วยการเปลี่ยนแปลงความต้องการทางธุรกิจข้ามสายงานขององค์กร เป็นสิ่งสาคัญที่บริษัท เทคโนโลยีสารสนเทศ สนับสนุนเป้าหมายเชิงกลยุทธ์ของบริษัทและช่วยให้ม่ันใจได้ว่าเป้าหมายการพัฒนาด้านไอทีสอดคล้องกับความต้องการของ องค์กร การเปลี่ยนแปลงความต้องการทางธุรกิจแบบไดนามิกที่ต้องใช้กลยุทธ์การดาเนินงานวางแผนเพื่อประเมินเป้าหมาย ทางธุรกจิ ขา้ มสายอยา่ งตอ่ เนื่อง 338

การประชมุ สมั มนาเชิงวชิ าการด้านการจัดการโลจสิ ตกิ ส์และโซ่อปุ ทาน ครงั้ ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 2.4 ผลประโยชนด์ ้านโครงสร้างพน้ื ฐานไอที (IT infrastructure) โครงสร้างพื้นฐานด้านไอทีประกอบด้วยเทคโนโลยีสารสนเทศท่ีสามารถใช้งานได้และสามารถนากลับมาใช้ใหม่ได้ แหล่งขอ้ มลู ทเี่ ป็นรากฐานเพื่อให้สามารถนาเสนอและการใช้งานทางธุรกิจในอนาคต ระบบสารสนเทศแบบบรู ณาการนาเสนอ ระบบใหม่โอกาสในการสร้างความแตกต่างในการแข่งขันด้วยปรับแต่งผลิตภัณฑ์หรือบริการสาหรับผู้ใช้ ( Victor and Boynton, 1998) โครงสร้างพน้ื ฐานที่สามารถสนบั สนนุ ด้านความยดื หยุน่ ทางธุรกิจสาหรับการเปลยี่ นแปลงในอนาคต การลด ต้นทุน IT และต้นทนุ ส่วนเพิ่มของหน่วยธุรกิจไอที และเพ่มิ ความรวดเรว็ 2.5 ผลประโยชน์ของโครงสร้างองคก์ ร (Organizational) ข้อมูลเทคโนโลยีเป็นเพ่ือการบูรณาการและการประสานงานของระบบที่มีความยืดหยุ่นช่วยสนับสนุนการส่ือสาร ด้วยวิสัยทัศน์ของพนักงานหรืออานวยความสะดวกในโครงสร้างองค์กรและเพิ่มขีดความสามารถของผู้ใช้ และความรู้ในการ ประยุกต์เป็นปจั จัยสาคญั ท่ีช่วยใหพ้ ฤตกิ รรมการเรียนรขู้ ององค์กร (Garvin, 1993) ซึ่งความสามารถในการประมวลผลข้อมูล แบบบูรณาการของ ERP ข้ึนอยู่กับความสามารถขององค์กรที่สนับสนุนการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างขององค์กร การอานวย ความสะดวกในการเรียนร้ขู องพนักงาน การเพ่มิ ขดี ความสามารถของคนงาน และการสรา้ งวสิ ยั ทัศน์ร่วมกนั ความสามารถของ ระบบในการสนับสนนุ การเตบิ โตของธุรกจิ ลดตน้ ทนุ การอานวยความสะดวกการเพิ่มขีดความสามารถของพนกั งานและทส่ี งู ขน้ึ ระดบั ของขวัญและกาลังใจของพนกั งาน (Shang and Seddon, 2000) 3. กระบวนการลาดบั ชัน้ เชงิ วเิ คราะห์ (Analysis Hierarchy Process: AHP) เทคนิคกระบวนการลาดับชั้นเชิงวิเคราะห์ (Analytic Hierarchy Process) เป็นเทคนิคหน่ึงของการตัดสินใจแบบ หลายหลกั เกณฑ์ที่ใชใ้ นการประเมนิ ผลมีความซบั ซอ้ นการตดั สินใจเป็นลาดบั ชัน้ โดยจดั โครงสรา้ งของเกณฑห์ ลายตวั เลือกเปน็ ลาดับชั้นเพื่อการประเมนิ ความสาคัญของเกณฑ์ คือการกาหนดเป้าหมาย (Goal) แล้วจึงกาหนดเกณฑ์ (Criteria) เกณฑ์ยอ่ ย (Sub criteria) และทางเลือก (Alternatives) (Saaty,1980) โดยวิเคราะหด์ ้วยเทคนิคการประเมินด้วยการเปรียบเทยี บปจั จยั เป็นรายคู่ (Pare wise) ประเมินค่าน้าหนักความสาคัญเพ่ือจัดลาดับความสาคัญของเกณฑ์ในการหาทางเลือกที่ดีที่สุด ซ่ึงรูป ของแผนภูมิโครงสร้างเป็นลาดบั ชั้นโดยแตล่ ะระดบั ช้ันประกอบไปดว้ ยเกณฑ์ในการตัดสนิ ใจท่ีเกี่ยวข้องกับปัญหาน้ันระดบั ชั้น บนสุดเรียกว่าเป้าหมายโดยรวมซ่ึงมีเพียงปัจจัยเดียวเท่านั้น ระดับชั้นที่ 2 มีหลายปัจจัยข้ึนอยู่กับว่าแผนภูมิน้ันมีท้ังหมดก่ี ระดบั ชน้ั ท่ีสาคัญทีส่ ุดปัจจัยตา่ งๆ ในระดบั ช้นั เดยี วกนั ต้องมคี วามสาคญั ทัดเทยี มกัน ถา้ มีความสาคัญแตกต่างกนั มากควรแยก เอาปัจจัยที่มีความสาคัญน้อยกว่าลงไปอยู่ระดบั ชัน้ ทีอ่ ยูถ่ ดั ลงไปตามแผนภูมิช้ันโครงสร้างแสดงดงั รูปที่ 1 รูปท่ี 1: โครงสรา้ งปจั จยั การรบั รปู้ ระโยชน์ทางธรุ กิจต่อการใชง้ าน ERP 339

การประชมุ สัมมนาเชิงวิชาการด้านการจดั การโลจิสตกิ สแ์ ละโซอ่ ปุ ทาน ครัง้ ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 สาหรับการหาลาดับความสาคัญโดยการเปรียบเทียบความสัมพันธ์ทีละคู่จากปัจจัยท่ีมีผลกระทบต่อเกณฑ์การ ตัดสินใจในแต่ละระดับช้ันโครงสร้างในรูปของมาตราส่วนของระดับความพึงพอใจท่ีเป็นตัวเลข 1 ถึง 9 ในตารางเมตริกซ์ เนื่องจากตารางเมตริกซ์คือเครอ่ื งมอื ท่ีเหมาะสมที่สุดในการเปรยี บเทียบในลักษณะเปน็ คู่ๆ โดยความหมายของตัวเลขท่ีแสดง ระดบั ความเข้มข้นของความสาคญั แสดงดงั ตารางที่ 1 ตารางท่ี 1: มาตราสว่ นในการวนิ ิจฉัยเปรียบเทยี บรายคู่ ระดับความสาคญั คาอธิบาย 1 ทั้งสองปจั จัยสง่ ผลกระทบต่อวตั ถปุ ระสงคเ์ ทา่ กนั 3 ความพงึ พอใจในปจั จัยหน่ึงมากกวา่ อกี ปัจจยั หน่งึ ปานกลาง 5 ความพึงพอใจในปจั จยั หนึ่งมากกวา่ อีกปัจจยั หน่ึงมาก 7 ความพึงพอใจมากท่สี ดุ เมอื่ เปรียบเทียบกบั อกี ปจั จยั หนึ่งในทางปฏบิ ตั ิ 9 ความพึงพอใจในปจั จัยหน่งึ มากกวา่ อกี ปจั จัยหนึ่งในระดับทสี่ งู สุดเทา่ ท่ีจะเป็นไปได้ 2, 4, 6, 8 การวินจิ ฉยั ในลักษณะกา้ กึง่ กันและไม่สามารถอธิบายด้วยคาพูดทเี่ หมาะสมได้ ทมี่ า: Saaty (1980) 4. ผลการวิจัย จากโครงสร้างของปัจจยั การรบั รูป้ ระโยชน์การใช้งานระบบการวางแผนทรัพยากรองคก์ รในด้านโลจิสตกิ ส์คลงั สินค้า โดยให้ผูเ้ ชี่ยวชาญจานวน 7 ท่านท่ีเก่ียวข้องกับด้านโลจิสตกิ ส์ทาการเปรยี บเทียบปัจจัยเป็นรายคู่ของปัจจัยหลกั 5 ปัจจัยและ ปจั จัยรอง 25 ปัจจยั ดังแสดงตารางที่ 2 ตารางที่ 2: ลักษณะเฉพาะของบรษิ ทั ของผเู้ ชีย่ วชาญ บรษิ ัท ธรุ กิจ ขนาดธุรกจิ สมั ภาษณ์ A ขนสง่ เวชภณั ฑ์ ใหญ่ ผจู้ ดั การขนสง่ B ขนส่งทัว่ ไป ใหญ่ ผูจ้ ดั การขนสง่ C ศูนย์กระจายสินค้าอุปโภค ใหญ่ ผูจ้ ัดการศนู ย์ D ศนู ย์กระจายสนิ คา้ ใหญ่ ผู้จัดการศูนย์ E คลงั สินค้าเครอ่ื งใช้ไฟฟา้ ใหญ่ ผ้จู ัดการคลงั สนิ ค้า F คลงั สนิ คา้ เครอ่ื งจกั รอตุ สหกรรม กลาง ผจู้ ดั การคลังสนิ คา้ G บรรจุภณั ฑพ์ ลาสตกิ ใหญ่ ผจู้ ดั การโรงงาน * ขนาดเลก็ พนกั งาน < 50 คน / ขนาดกลาง; 50-200 คน / ขนาดใหญ่; > 200 คน ทมี่ า: กระทรวงอตุ สาหกรรม (2557) เมื่อพิจารณาค่าน้าหนักความสาคัญของปัจจัยหลกั ของการรับรู้ประโยชน์ทางธุรกิจตอ่ การใช้งานระบบการวางแผน ทรัพยากรองค์กรในด้านโลจิสติกส์ จะเห็นได้ว่าค่าน้าหนักความสาคัญด้านการบริหารจัดการมีความสาคัญมากท่ีสุด คิดเป็น ร้อยละ 30.80 รองลงมาเปน็ ปจั จยั ด้านโครงสรา้ งองคก์ ร คดิ เปน็ รอ้ ยละ 20.40 ปจั จัยดา้ นกลยทุ ธ์ คิดเป็นรอ้ ยละ 17.80 ปจั จยั ด้านการดาเนินงาน คิดเป็นร้อยละ 16.80 และน้อยท่ีสุดเป็นปัจจัยด้านโครงสร้างพ้ืนฐานด้านไอท่ี คิดเป็นร้อยละ 14.20 ตามลาดับ ทค่ี า่ อตั ราส่วนความสอดคลอ้ ง (Consistency Ratio: CR) : 0.05 ดังแสดงในตารางท่ี 2 340

การประชมุ สัมมนาเชงิ วชิ าการด้านการจัดการโลจิสตกิ ส์และโซอ่ ุปทาน ครัง้ ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 เมื่อพิจารณาค่าน้าหนักความสาคัญของปัจจัยรองการรับรู้ประโยชน์ด้านการดาเนินงาน จะเห็นได้ว่าค่าน้าหนัก ความสาคญั ดา้ นการปรบั ปรงุ คณุ ภาพข้อมลู มคี วามสาคัญมากท่สี ุด คิดเป็นร้อยละ 5.40 รองลงมาเป็นปัจจัยด้านการปรับปรุง ประสิทธภิ าพ คดิ เปน็ รอ้ ยละ 3.20 ปัจจัยดา้ นลดตน้ ทนุ คดิ เป็นรอ้ ยละ 3.00 ปจั จยั ดา้ นการปรบั ปรุงบรกิ ารลูกค้า คิดเปน็ ร้อย ละ 2.70 และนอ้ ยที่สดุ เป็นปัจจยั ดา้ นลดรอบเวลา คดิ เป็นร้อยละ 2.60 CR: 0.03 ตามลาดับ ดงั แสดงในตารางท่ี 2 เม่ือพิจารณาค่าน้าหนักความสาคัญของปัจจัยรองการรับรู้ประโยชน์ด้านการบริหารจัดการ จะเห็นได้ว่าค่าน้าหนกั ความสาคัญด้านการควบคุมผลการดาเนินงานดขี ึ้นมีความสาคัญมากท่ีสดุ คิดเป็นร้อยละ 16.60 รองลงมาเป็นปัจจัยด้านการ ตัดสินใจดขี ้ึน คิดเป็นรอ้ ยละ 9.90 และน้อยทส่ี ดุ เป็นปัจจยั ดา้ นการจดั การทรพั ยากรดีขึ้นคดิ เป็นรอ้ ยละ 4.20 ตามลาดบั CR: 0.02 ดังแสดงในตารางท่ี 2 ตารางที่ 2: ปัจจัยหลักและปัจจยั รองของการรับรูป้ ระโยชนข์ องระบบการวางแผนทรัพยากรองค์กร (ERP) ปจั จัยหลัก / ปจั จยั รอง Local Weight Global Weight การดาเนนิ งาน 0.168 0.168 - ลดตน้ ทนุ 0.178 0.030 - ลดรอบเวลา 0.152 0.026 - การปรับปรงุ ประสทิ ธิภาพ 0.19 0.032 - การปรับปรุงคณุ ภาพข้อมลู 0.319 0.054 - การปรบั ปรุงบรกิ ารลกู ค้า 0.161 0.027 การบริหารจัดการ 0.308 0.308 - การจดั การทรพั ยากรดีขน้ึ 0.137 0.042 - การตัดสินใจดขี ้ึน 0.322 0.099 - การควบคุมผลการดาเนินงานดขี ึ้น 0.54 0.166 กลยทุ ธ์ 0.178 0.178 - สนับสนุนแผนการเติบโตทางธุรกิจในปัจจบุ ันและอนาคต 0.08 0.014 - สนับสนนุ พันธมิตรทางธุรกิจ 0.144 0.026 - รองรบั นวัตกรรมทางธุรกจิ 0.135 0.024 - รองรับความเป็นผู้นาดา้ นคา่ ใช้จา่ ย 0.176 0.031 - สนบั สนุนความแตกต่างของผลติ ภณั ฑ์ 0.076 0.014 - สนับสนุนการเชือ่ มโยงภายนอก 0.076 0.014 - ชว่ ยใหก้ ารขยายตวั ทว่ั โลก 0.081 0.014 - ชว่ ยให้ธรุ กิจอคี อมเมิร์ซ 0.118 0.021 โครงสรา้ งพ้นื ฐานด้านไอที 0.142 0.142 - เพม่ิ ความยืดหยนุ่ ทางธุรกจิ 0.341 0.048 - การลดต้นทนุ ดา้ นไอที 0.257 0.036 - เพม่ิ ความสามารถด้านโครงสรา้ งพน้ื ฐานดา้ นไอที 0.401 0.057 โครงสรา้ งงงองคก์ ร 0.204 0.204 - สนบั สนุนการเปลี่ยนแปลงทางธุรกิจขององคก์ ร 0.128 0.026 - ความสะดวกในการเรยี นรทู้ างธรุ กจิ และทักษะของพนักงาน 0.144 0.029 - เพ่มิ ขดี ความสามารถ 0.185 0.038 341

การประชมุ สมั มนาเชิงวชิ าการด้านการจัดการโลจสิ ตกิ สแ์ ละโซอ่ ปุ ทาน ครงั้ ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวศิ วกรรมอตุ สาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 ปจั จัยหลัก / ปัจจยั รอง Local Weight Global Weight - เปลย่ี นวัฒนธรรมด้วยวสิ ัยทศั น์รว่ มกนั 0.186 0.038 - เปล่ียนพฤตกิ รรมของพนักงานด้วยเป้าหมาย 0.183 0.037 - ขวญั และกาลงั ใจของพนักงานทีด่ ขี ึน้ 0.173 0.035 เม่ือพิจารณาค่าน้าหนักความสาคญั ของปัจจัยรองการรบั รูป้ ระโยชนด์ า้ นกลยุทธ์ จะเห็นได้ว่าค่าน้าหนักความสาคญั ดา้ นรองรบั ความเปน็ ผู้นาด้านค่าใชจ้ า่ ยมคี วามสาคัญมากทีส่ ดุ คดิ เปน็ รอ้ ยละ 3.10 รองลงมาเปน็ ปจั จัยด้านสนบั สนนุ พนั ธมิตร ทางธรุ กจิ คิดเป็นร้อยละ 2.60 ปจั จัยด้านรองรับนวตั กรรมทางธรุ กิจ คิดเปน็ รอ้ ยละ 2.40 ปัจจัยด้านชว่ ยให้ธรุ กจิ อคี อมเมริ ซ์ คิดเป็นร้อยละ 2.10 และน้อยที่สุดท่ีเท่ากันเป็นปัจจัยด้านสนับสนุนแผนการเติบโตทางธุรกิจในปัจจุบันและอนาคต ปัจจัย ดา้ นสนบั สนนุ ความแตกตา่ งของผลิตภณั ฑ์ ปัจจยั ดา้ นสนับสนนุ ความแตกต่างของผลติ ภัณฑ์ ปจั จัยดา้ นสนบั สนุนการเช่อื มโยง ภายนอก และปจั จัยดา้ นช่วยให้การขยายตัวทว่ั โลก คิดเปน็ ร้อยละ 1.40 ตามลาดบั CR: 0.05 ดังแสดงในตารางท่ี 2 เม่ือพิจารณาค่าน้าหนักความสาคัญของปัจจัยรองการรับรู้ประโยชน์ด้านโครงสรา้ งพื้นฐานด้านไอที จะเห็นได้ว่าค่า น้าหนกั ความสาคญั ดา้ นเพ่ิมความสามารถดา้ นโครงสร้างพ้ืนฐานดา้ นไอทีมคี วามสาคญั มากทส่ี ดุ คิดเป็นร้อยละ 5.70 รองลงมา เปน็ ปจั จัยดา้ นเพิ่มความยืดหยนุ่ ทางธุรกิจ คิดเป็นร้อยละ 4.80 และนอ้ ยท่ีสุดเปน็ ปัจจยั ด้านการลดต้นทนุ ดา้ นไอที คิดเปน็ รอ้ ย ละ 3.60 ตามลาดับ CR: 0.04 ดังแสดงในตารางท่ี 2 เมอ่ื พจิ ารณาคา่ น้าหนกั ความสาคัญของปัจจัยรองการรับรปู้ ระโยชน์ดา้ นโองค์กร จะเหน็ ได้วา่ คา่ น้าหนักความสาคัญ ดา้ นเพ่มิ ขีดความสามารถและเปลย่ี นวฒั นธรรมดว้ ยวิสัยทัศนร์ ่วมกันมีความสาคัญมากท่สี ุด คดิ เปน็ ร้อยละ 3.80 รองลงมาเป็น ปัจจัยด้านเปลี่ยนพฤติกรรมของพนักงานด้วยเป้าหมาย คิดเป็นร้อยละ 3.70 ปัจจัยด้านขวัญและกาลังใจของพนักงานท่ีดีขนึ้ คิดเป็นร้อยละ 3.50 ปัจจัยด้านความสะดวกในการเรียนรู้ทางธุรกิจและทักษะของพนักงาน คิดเป็นร้อยละ 2.90 และน้อย ท่ีสุดเป็นปัจจัยด้านสนับสนุนการเปล่ียนแปลงทางธุรกิจขององค์กร คิดเป็นร้อยละ 2.60 ตามลาดับ CR: 0.05 ดังแสดงใน ตารางที่ 2 342

การประชุมสมั มนาเชิงวิชาการด้านการจัดการโลจสิ ตกิ สแ์ ละโซอ่ ุปทาน ครงั้ ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวศิ วกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 สรุปผลการวจิ ัย จากผลการวิจยั ปัจจยั การรับรู้ประโยชนท์ างธรุ กิจตอ่ การใช้งานระบบ ERP ประกอบดว้ ยปจั จัยหลัก 5 ปจั จัยคอื การ ดาเนินงาน การบริหารจัดการ โครงสร้างพ้ืนฐานด้านไอที กลยุทธ์ และโครงสร้างองค์กร และปัจจัยรอง 25 ปัจจัย พบว่า ปัจจัยด้านการบริหารจัดการมีความสาคัญมาก รองลงมาเป็นปัจจัยด้านโครงสร้างองค์กร ปัจจัยด้านกลยุทธ์ ปัจจัยด้านการ ดาเนินงาน และปัจจัยด้านโครงสร้างพื้นฐานด้านไอทีตามลาดับ สาหรับปัจจัยรองที่มีความสาคัญมากท่ีสุด 5 อันดับแรก ประกอบด้วย การควบคมุ ผลการดาเนินงานดขี นึ้ เพมิ่ ความสามารถด้านโครงสร้างพื้นฐานด้านไอที เพ่มิ ความยืดหยนุ่ ทางธรุ กิจ การตัดสินใจดีขึ้น และการปรับปรุงคุณภาพของข้อมูล ตามลาดับ สาหรับปัจจัยรองท่ีมีความสาคัญน้อย 5 อันดับสุดท้าย ประกอบด้วย ช่วยให้ธุรกิจอีคอมเมิร์ซ ช่วยให้การขยายตัวทั่วโลก สนับสนุนแผนการเติบโตทางธุรกิจในปัจจุบันและอนาคต สนับสนุนความแตกตา่ งของผลติ ภณั ฑ์ และสนับสนุนการเชอื่ มโยงภายนอกตามลาดบั อย่างไรกต็ ามการลงทุนจะต้องพิจารณา รอบด้านเพือให้เกิดประโยชน์สูงสุด ท้ังทางตรงหรือทางอ้อมและในระยะส้ันและระยะยาวเพื่อสร้างความได้เปรียบในการ แข่งขันไดอ้ ยา่ งยั่งยืน เอกสารอ้างอิง Akkermans, H.A., Bogerd, P., Yucesan, E., & van Wassenhove, L.N. (2003), “The impact of ERP on supply chain management: Exploratory findings from a European Delphi study,” European Journal of Operational Research, 146 (2), 284-301. Jain, V., Wadhwa, S., Deshmukh, S.G., (2009), “Select supplier-related issues in modeling a dynamic supply chain: Potential, challenges and direction for future research,” International Journal of Production Research 47 (11), 3013–3039. Lorraine Staehr, (2010), “Understanding the role of managerial agency in achieving business benefits from ERP system,” Info Systems J, 20, 213–238. Nita Arryani Sari, Achmad Nizar Hidayanto and Putu Wuri Handayani, (2012), “Toward Catalog of Enterprise Resource Planning ( ERP) Implementation Benefits for Measuring ERP Success,” Journal of Human Resources Management Research. Saaty, Y. (1980) The Analytic Hierarchy Process, New York: McGraw Hill. Shang, Shari and Seddon, Peter B., (2000) \"A Comprehensive Framework for Classifying the Benefits of ERP Systems,”AMCIS 2000 Proceedings. Staehr, L., (2010), “Understanding the role of managerial agency in achieving business benefits from ERP systems,” Information systems journal, 20, 213–238. 343

Topic H: Supply Chain Leadership การประชมุ สัมมนาเชิงวชิ าการด้านการจัดการโลจิสตกิ ส์และโซ่อปุ ทาน ครง้ั ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวศิ วกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั สงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 Paper ID: SL 04 การศึกษาโลจิสตกิ ส์การตลาดสาหรบั สนิ ค้าหมอนยางพารา กรณีศึกษา ร้านจาหน่ายหมอนยางพาราในจังหวัดภูเก็ต นฤมล โชติชว่ ง1*, เสกสรร สธุ รรมานนท์2 , พัลลภชั เพญ็ จารัส3, ชกุ รี แดสา4 1* สาขาวิชาวศิ วกรรมโลจสิ ตกิ สแ์ ละโซ่อปุ ทาน ภาควชิ าวิศวกรรมอตุ สาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์ โทร 074-287025 โทรสาร 074- 558829 E-mail [email protected] 2,4 ภาควิชาวศิ วกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ โทร 074-287179 โทรสาร 074- 558829 E-mail [email protected] 3 สาขาวิชาการจัดการโลจสิ ติกส์ ภาควชิ าบรหิ ารธรุ กิจ คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลยั สงขลานครินทร์ โทร 074-287932 E-mail [email protected] 4 ภาควิชาวศิ วกรรมเครือ่ งกล คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ โทร 085-8477980 E-mail [email protected] บทคดั ยอ่ ในปัจจุบันตลาดผลิตภัณฑ์หมอนยางพาราในประเทศไทยกาลังมีช่ือเสียงโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ความนิยมผลิตภัณฑ์ของ ชาวต่างชาติ เช่น จีน ท่ีเข้ามาท่องเท่ียวประเทศไทยและซื้อเป็นของฝากกลับประเทศ จังหวัดภูเก็ตเป็นแหล่งท่องเที่ยวท่ี นกั ทอ่ งเทย่ี วจีนนยิ มเข้ามาเท่ยี ว คนจนี นยิ มซื้อหมอนยางพาราเพอื่ กลับไปฝากครอบครัวที่บ้านด้วยความเชื่อวา่ จะทาให้ชีวิตมี ความสขุ ขนึ้ จากการลงพื้นท่ีสารวจตลาดผลิตภัณฑห์ มอนยางพาราในจงั หวดั ภูเกต็ พบว่ามีร้านจาหน่ายหมอนยางพาราจานวน 20 ร้าน ลูกค้าส่วนใหญ่เป็นกลุ่มต่างชาติโดยเฉพาะอย่างยิ่งคนจีนมากถึงร้อยละ 98 โดยความต้องการหมอนยางพาราใน จังหวัดภูเก็ตอยทู่ ่ี 8,000 ใบต่อเดือน โดยช่วงที่ขายดีจะอยใู่ นช่วงเดือน ตุลาคม ถึงเดือนมกราคม ตลาดหมอนยางพาราภูเก็ต จึงมีความต้องการของลูกค้า และเป็นธุรกิจท่ีสร้างมูลค่าให้จังหวัดภูเก็ต ดังนั้นผู้วิจัยจึงมุ่งศึกษาการตลาดโลจิสติกส์โดย พิจารณาต้นทุนโลจิสติกส์รวมเพื่อดูสัดส่วนต้นทุนโลจิสติกส์ที่มีต่อยอดขาย และกาไรข้ันต้น เพื่อผู้บริหารสามารถปรับลด ต้นทุนที่ไม่จาเป็นเพื่อลดความสูญเปล่าที่เกิดข้ึน โดยผลการวิจัยพบว่าต้นทุนโลจิสติกส์รวมต่อเดือนของธุรกิจหมอนยางพารา ในจังหวัดภูเกต็ แบ่งออกเปน็ ค่าใชจ้ า่ ยบุคลากรในงานโลจิสตกิ ส์ รอ้ ยละ 63 คา่ ใช้จ่ายที่เกี่ยวกับกจิ กรรมโลจสิ ติกส์ รอ้ ยละ 30 ดอกเบี้ยที่เกี่ยวกับงานโลจิสตกิ ส์ ร้อยละ 4 และ ค่าขนส่งที่เกี่ยวกับงานโลจสิ ติกส์ ร้อยละ 3 สัดส่วนต้นทุนโลจิสติกส์รวมต่อ ยอดขายอยทู่ ่ี รอ้ ยละ 17.23 และสัดส่วนตน้ ทนุ โลจสิ ตกิ ส์รวมต่อกาไรขั้นตน้ อยทู่ ี่ รอ้ ยละ 23.5 คาสาคัญ: หมอนยางพารา (Latex Pillow Product); การตลาดโลจิสติกส์ (Marketing Logistics); ต้นทุนโลจิสติกส์รวม (Total Logistics Cost) 344

การประชุมสมั มนาเชิงวชิ าการด้านการจดั การโลจสิ ติกส์และโซ่อุปทาน ครั้งที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวิศวกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 1. ความสาคญั และท่มี าของปญั หา ในปัจจุบันนักวิจัยในประเทศออกมาคิดค้นวธิ ีการแก้ปญั หาต่างๆ การแก้ปัญหาของราคายางที่ตกต่าลงทุกวนั ทาให้ เกิดผลิตภณั ฑใ์ หมอ่ อกมาเป็นจานวนมากจากยางพารา เพอ่ื สร้างมลู ค่าเพม่ิ จากการนายางพาราไปแปรรูป หมอนยางพาราเป็น อีกหนึ่งผลิตภัณฑ์ที่สามารถส่งออก และสร้างชื่อเสียงแก่ประเทศไทยต่อนักท่องเท่ียวชาวจีน และญ่ีปุ่น ผลิตภัณฑ์หมอน ยางพารา เปน็ ผลติ ภณั ฑ์ที่ไดร้ บั ความนิยมจากผบู้ รโิ ภคในปจั จบุ นั เนอื่ งจากเป็นผลิตภณั ฑท์ ี่มคี ุณสมบตั ิดี เปน็ หมอนทีม่ ีความ นุ่มและยืดหยุ่นสูง รองรับสรีระเวลานอน ไม่ทาใหป้ วดเมื่อย ชว่ ยกระจายแรงกดทบั ชว่ ยในการไหลเวียนของโลหติ รองรบั และ โอบกระชับศีรษะอย่างสมบูรณ์แบบในทุกทว่ งท่าของการนอน พร้อมท้ังการระบายอากาศท่ีดีของหมอนยางพาราทาใหห้ มอน ไมอ่ ับช้นื และทาใหศ้ รี ษะเย็นสบายตลอดเวลาทน่ี อนหลับ จังหวดั ภูเก็ตถอื เปน็ จังหวัดทีม่ นี ักท่องเทย่ี วเขา้ มาเท่ียวติดอันดบั ต้นๆของประเทศไทย และมีรา้ นจาหน่ายผลติ ภัณฑ์ หมอนยางพาราเกิดขนึ้ จานวนมาก อยา่ งไรกต็ ามจากการรวบรวมข้อมลู และวเิ คราะห์ข้อมลู ทเ่ี กี่ยวขอ้ งกบั การผลติ และ การจัด จาหน่ายผลิตภัณฑ์หมอนยางพาราในจังหวัดภูเก็ตเบื้องต้น พบว่าจังหวัดภูเก็ตมีจานวนร้านตัวแทนจาหน่ายหมอนยางพารา จานวนมากถึง 20 ร้าน โดยกระจายไปตามสถานทีท่ ่องเท่ยี วต่างๆทีส่ าคญั ๆ โดยผลิตภณั ทส์ ามารถดงึ ดดู นกั ท่องเทยี่ วต่างชาติ ให้ซอ้ื กลบั ไปเปน็ ของฝากได้อยา่ งมากมาย ทงั้ นีร้ า้ นคา้ จาหนา่ ยผลิตภัณฑ์หมอนยางพาราปัจจบุ นั มปี ญั หาทั้งทางดา้ นการตลาด ที่มีความต้องการ (Demand) ไม่คงที่รวมถึงขาดการวิเคราะห์ทางการตลาดรวมถึงมีการขายตัดราคาของร้านจาหน่ายหมอน ยางพาราที่มขี นาดใหญ่ ทาใหร้ ้านจาหน่ายหมอนยางพาราทมี่ ขี นาดเล็กไม่สามารถแข่งขันกับร้านขนาดใหญ่ได้ งานวิจัยในคร้ังนี้จึงมุ่งศึกษาตลาดผลิตภัณฑ์หมอนยางพาราท่ีเกิดขึ้นกับร้านจาหน่ายผลิตภัณฑ์หมอนยางพาราใน จังหวัดภูเก็ต โดยวิเคราะห์ จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรค รวมถึงวิเคราะห์ต้นทุนโลจิสติกส์รวม เพื่อเทียบสัดส่วนต่อ ยอดขาย และกาไรข้นั ต้น 2. ทฤษฎแี ละงานวจิ ยั ทีเ่ กย่ี วข้อง 2.1 การตลาดโลจสิ ตกิ ส์ อ้างอิงตามกรอบกลยุทธ์สาหรับการวิจัยทางด้าน Marketing Logistics โดย Ryszard Barcia, Marcin Jakubiec ในหวั ขอ้ Connection Between Marketing and Logistics โดยงานท่เี กย่ี วขอ้ งกบั การวางแผนการปฏบิ ัตติ ามแผน และการ ควบคุมการเคล่อื นย้ายวตั ถุดิบ ปัจจัยการผลิต และสินคา้ สาเรจ็ รูป จากจุดเรม่ิ ต้นไปยังจุดสุดท้ายในการบริโภคเพอ่ื ตอบสนอง ความต้องการของลูกค้าโดยมุ่งหวังกาไร และเพ่ือการพัฒนา กระบวนการของธุรกิจ 2 ด้าน คือ การสร้างอุปสงค์ (Demand Creation) และ การเติมเต็มความต้องการ (Demand Fulfillment) หลายบริษัท/ธุรกิจ ให้ความสาคัญกับการตลาด ผสมผสานบูรณาการให้เข้ากับการจัดการโลจิสติกส์ แนวคิดการตลาดโลจิสติกส์เป็นแนวคิดที่ใช้หลักของ การมุ่งเน้นต้นทุน - บริการ (Cost-Service Orientation) โดยการพยายามให้เสียต้นทุนรวมที่ต่าที่สุด แต่สามารถบรรลุวัตถุประสงค์ในการ ใหบ้ ริการลูกค้าตามทไ่ี ดก้ าหนดไว้ 2.2 ต้นทุนทางโลจิสตกิ ส์ การคานวนตน้ ทุนรวมทางโลจิสติกส์จะประยุกตน์ าหลักการของ Robert V. Delaney ผู้เชี่ยวชาญของ Council of Logistics Management มาใชใ้ นการคานวณสัดสว่ นต้นทนุ โลจิสตกิ ส์ซึ้งมีท้งั ระดบั จุลภาค และระดบั มหภาค ระดับจุลภาค ใช้ข้อมูลสัดส่วนต้นทุนโลจิสติกส์เปรียบเทียบ ยอดขายของทุกประเภทธุรกิจและ อตุ สาหกรรมที่สาคญั เพอ่ื วเิ คราะหค์ วามได้เปรียบทางการแข่งขนั ของธรุ กิจ 345

การประชุมสมั มนาเชิงวิชาการด้านการจดั การโลจสิ ติกส์และโซ่อปุ ทาน ครงั้ ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 ระดับมหภาค ใช้ข้อมลู สัดสว่ นโลจสิ ตกิ ส์เปรียบเทยี บ Gross Domestic Product (GDP) ระหวา่ งประเทศ เพ่อื ดูตน้ ทุนโลจสิ ติกสร์ วม การคานวณต้นทนุ รวมทางโลจสิ ติกสจ์ ะวเิ คราะหต์ ้นทุนทง้ั หมด 4 ด้าน ดังนี้ 1) ต้นทุนการขนส่งสินค้าและบริการ (Transportation Cost): เป็นค่าใช้จ่ายของเจ้าของกิจการ ดาเนินการ เพ่ือขนย้ายสินค้าจากแหล่งผลิตไปยังปลายทาง หรือผู้บริโภคขั้นสุดท้าย ซ่ึงจะพิจารณาเฉพาะการขนส่งสินค้า เทา่ นนั้ ไม่รวมการขนส่งผูโ้ ดยสาร 2) ต้นทนุ การบริหารคลังสินคา้ (Warehousing Cost): ประกอบด้วย ต้นทุนท่ีเกิดข้ึน จากกจิ กรรมการใหบ้ รกิ ารภายในคลังสินคา้ การจดั เก็บสนิ ค้า การเลอื กสถานท่ตี ั้งโรงงานและคลงั สนิ ค้า 3) ต้นทุนการถือครองสินค้า (Inventory Carrying Cost): ได้แก่ ต้นทุนในการถือครองสินค้าหรือค่าเสีย โอกาสทเี่ งนิ ทนุ ไปจมอยใู่ นสินค้า 4) ค่าใช้จ่ายการบรหิ ารจดั การ (Administration Cost): ประกอบดว้ ย ต้นทุนการให้บรกิ ารลกู ค้า ต้นทุน การรับออเดอร์ และตน้ ทุนปริมาณการสง่ั ซ้อื 3. วิธีการวจิ ัย งานวิจัยนี้ได้มุ่งศึกษาต้นทุนโลจิสติกส์รวมที่เกิดข้ึน เพื่อนามาเปรียบเทียบสัดส่วนต่อต้นทุนกิจกรรมอ่ืนๆ โดยมี วิธีการดาเนินงานวจิ ัย ดงั นี้ 3.1 การศึกษาสภาพปัจจุบันของร้านจาหน่ายผลติ ภณั ฑ์หมอนยางพาราในจังหวัดภูเก็ต เพื่อดูตลาดผลติ ภัณฑท์ ่ีขาย อย่ใู นปจั จุบันเพื่อวเิ คราะห์ จุดแขง็ จุดออ่ น โอกาส และอุปสรรคของธรุ กจิ 3.2 กาหนดแนวทางการสมั ภาษณ์ ออกแบบสอบถามเพ่อื สมั ภาษณ์ข้อมลู 3.3 สัมภาษณ์เก็บข้อมูลเชิงลึก สัมภาษณ์ผู้จาหน่ายหมอนยางพาราในจังหวัดภูเก็ตเพ่ือให้ได้ข้อมูลเกี่ยวกับสภาพ ธรุ กจิ ในปจั จุบัน รวมถงึ ต้นทนุ ทีเ่ กดิ ขึน้ กับกจิ กรรมโลจิสตกิ ส์ 3.4 จดั ทาต้นทนุ รวมกจิ กรรมทางโลจิสตกิ ส์ เพอ่ื ดตู ้นทุนโลจสิ ติกสร์ วมทีเ่ กดิ ข้นึ กับกบั ธุรกิจ 3.5 สรุปผลการวจิ ัย นาผลที่ไดจ้ ากการประเมินตน้ ทุนกิจกรรมทางโลจิสตกิ ส์มาเทียบสัดสว่ นตอ่ ยอดขาย และกาไร ขั้นต้น 4. ผลการวจิ ัย 4.1 วเิ คราะหต์ ลาดร้านจาหน่ายผลิตภณั ฑ์หมอนยางพารา ในจังหวัดภูเกต็ ผลการศกึ ษาจากการเก็บข้อมูลและสมั ภาษณ์พบว่า จังหวัดภูเก็ตมีร้านจาหนา่ ยท่ีเปิดและจาหน่ายผลติ ภัณฑ์หมอน ยางพาราจานวน 20 ร้าน โดยกระจายอยู่ในพื้นท่ตี ่างๆ โดยแบ่งเป็น 2 ประเภทได้แก่ ร้านจาหน่ายขนาดใหญ่ที่มีโรงงานเป็น ของตนเองจานวน 10 รา้ น และรา้ นจาหน่ายขนาดเลก็ จานวน 10 รา้ น โดยจดุ แข็ง จดุ ออ่ น โอกาสและอุปสรรคของแต่ละรา้ น มคี วามแตกต่างกัน ดังนี้ 346

การประชมุ สมั มนาเชงิ วิชาการด้านการจัดการโลจสิ ตกิ สแ์ ละโซ่อปุ ทาน คร้ังท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 ตารางที่ 1: วเิ คราะห์ จุดแขง็ จดุ ออ่ น โอกาส และอปุ สรรคของร้านค้าจาหน่ายหมอนยางในจงั หวดั ภูเกต็ SWOT Analysis รา้ นคา้ จาหน่ายทีม่ ขี นาดใหญ่ ร้านคา้ จาหน่ายขนาดเล็ก จดุ แขง็ มีกาลังการผลิตหมอนในปริมาณมาก และสามารถ ผู้จาหน่ายสามารถเลือกผู้ผลิตที่เป็น Supplier ได้ โดย จุดออ่ น ขายได้ราคาถูกกวา่ เน่ืองจากมีต้นทุนการผลิตหมอนท่ี สามารถเลือกผู้ผลิตที่เหมาะสมทั้งทางด้านราคาและ โอกาส ตา่ คุณภาพเพื่อให้ควบคมุ ตน้ ทนุ สนิ คา้ ไดง้ า่ ย อุปสรรค ระบบการจัดการภายในธุรกิจมีความซับซ้อนและไม่ ถูกตัดราคาหมอนยางพาราจากผู้จาหน่ายที่มีขนาดใหญ่ ยดื หยุ่น เพราะตน้ ทุนค่าบรหิ ารจดั การสูงกวา่ เพราะรา้ นคา้ จะรับซื้อ มาจากโรงงานอีกทอดนงึ สามารถแข่งขันในตลาดต่างประเทศ และส่งออกไป สามารถปรับตัวให้ยืดหยุ่นกับสถานการณ์ต่างๆได้อย่าง ต่างประเทศได้ในปริมาณท่ีเยอะเน่ืองจากมีกาลังการ รวดเรว็ ผลิตสงู การตั้งราคาจาหน่ายสูงทาให้อาจสูญเสียโอกาส การส่งออกยังทาไดย้ ากสาหรับรา้ นค้าทมี่ ขี นาดเล็ก ทางการขาย จากการสัมภาษณเ์ ชิงลกึ ผู้จาหน่ายผลติ ภัณฑ์หมอนยางพาราในจังหวัดภูเก็ต พบว่าหมอนยางพาราได้รับความนยิ ม ในนักท่องเที่ยวต่างชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งนักท่องเที่ยว จีน มากถึงร้อยละ 98 โดยส่วนใหญ่นักท่องเท่ียวจะนิยมซ้ือจากร้าน ขายหมอนยางพาราท่กี ระจายตัวในพ้ืนท่ีต่างๆ รอบจังหวัดภูเกต็ ท่ีมีมากถึง 20 ร้าน โดยเฉล่ียความต้องการหมอนยางพาราใน จังหวัดภูเกต็ อยทู่ เ่ี ดอื นละ 8,000 ใบ และจะมคี วามต้องการสูงในช่วงเดอื น ตลุ าคม ถงึ เดอื นมกราคม ซ่ึงเปน็ ฤดูกาลของคนจีน ที่เข้ามาเท่ียวจังหวัดภูเก็ต หมอนยางพาราหน่ึงใบสามารถขายปลีกในราคาเฉล่ีย 1,500 บาทต่อใบซ่ึงมีราคาสูงเมื่อเทียบกับ ตน้ ทุนการผลติ ท่อี ยใู่ บละประมาณ 400 บาท 4.2 คานวณตน้ ทุนโลจสิ ติกส์ ร้านจาหน่ายหมอนยางพาราในจงั หวัดภเู กต็ การคานวณต้นทนุ โลจิสติกสข์ องผปู้ ระกอบการผ่านสภาพการณแ์ วดล้อมปจั จุบันของธรุ กิจ เพ่ือเพ่มิ ประสิทธภิ าพใน งานด้านโลจิสติกส์ ซ่ึงสาคัญต่อการบรหิ ารจัดการธุรกิจ แต่สภาพความเป็นจรงิ แล้วสถานประกอบการเอง ไม่สามารถบรหิ าร จัดการงานด้านโลจิสตกิ สข์ องบริษัทได้อย่างถกู ตอ้ งตรงตามเป้าประสงค์ท่ีแท้จรงิ โดยการคานวนตน้ ทนุ โลจสิ ตกิ สท์ าได้ ดังน้ี 4.2.1 แบ่งประเภท และประมวลผลค่าใช้จ่ายทเี่ กย่ี วกบั งานโลจสิ ติกสอ์ ย่างงา่ ย 4.2.2 ประมาณค่าใช้จ่าย ในงานโลจิสติกส์ท่ีบริษัทดาเนินงานเองท่ีซับซ้อนต่อการแบ่งประเภทหรือ ประมวลผลโดยหลักแล้วใช้การประเมณิ (การคาดคะเน) ส่วนรายจ่ายด้านโลจิสติกสท์ ี่เกิดจากการจัดจ้างจะใช้ข้อมูลรายจ่าย จรงิ สมมตฐิ านการวจิ ัย - ยอดขายเฉลย่ี ตอ่ ร้านเท่ากับ 400 ใบ - ราคาจาหนา่ ยเฉล่ีย 1,500 บาท/ใบ - สินคา้ คงคลงั เฉลีย่ 300 ใบ/เดอื น/รา้ น - ตน้ ทุนหมอนเฉล่ีย 400 บาท/ใบ - กาไรขั้นตน้ (หลังหกั คา่ ใช้จา่ ย) เฉล่ียเทา่ กบั 160,000 บาท/ร้าน - ดอกเบย้ี เงนิ กูค้ ดิ ตามอัตตราดอกเบ้ีย MCR (Minimum Commercial Rate) รอ้ ยละ 12 ต่อปี - ประมาณการสัดสว่ นพื้นทปี่ ฏิบตั ิงานโลจสิ ติกส์ 70% ของพนื้ ทที่ ัง้ หมด 347

การประชุมสัมมนาเชงิ วิชาการด้านการจดั การโลจิสตกิ ส์และโซ่อปุ ทาน คร้งั ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 - ร้านคา้ จาหนา่ ยไม่มีค่าใชจ้ ่ายด้านการจัดสง่ เนื่องจากผ้จู าหนา่ ยผลกั ภาระคา่ จดั สง่ ให้แก่ผู้ซ้อื - ค่าใช้จ่ายในด้านการจัดการข้อมูลข่าวสาร ในกรณีท่ีไม่สามารถประมาณการอัตราการใช้โดยประมาณได้ ธุรกิจค้า ปลกี หรอื คา้ สง่ ให้ใชอ้ ัตราส่วน รอ้ ยละ 50 ตารางท:่ี 2 ต้นทุนโลจสิ ติกสร์ ้านจาหนา่ ยผลิตภณั ฑ์หมอนยางพาราในจังหวดั ภูเกต็ หนว่ ย: บาท/เดอื น รายการคา่ ใชจ้ ่าย จานวน เกณฑ์การคานวณต้นทุนโลจิสตกิ ส์ A B C E เงนิ ค่าขนสง่ ท่ี คา่ ใช้จา่ ย ค่าใชจ้ ่าย ดอกเบี้ย ค่าใช้จ่ายด้านบคุ ลากร เก่ียวกับ บุคลากร 1. ค่าจา้ งพนกั งานขาย/พนักงาน ในงาน ท่ี ท่ี ปฏิบตั งิ านโลจสิ ตกิ ส์ งาน โลจิสติกส์ เกี่ยวกับ เก่ยี วกับ 2. คา่ จ้างพนกั งานระดับจดั การ โลจิสติกส์ กิจกรรม 3. คา่ จา้ งพนักงานธรุ การ งาน 4. คา่ ใชจ้ า่ ยด้านสวสั ดกิ าร โลจิ โลจิ คา่ ใช้จา่ ยด้านการจดั ส่ง สตกิ ส์ สตกิ ส์ 5. คา่ ขนส่งจา่ ยออก 6. ค่าเชือ้ เพลงิ ยานพาหนะ 30,000 คา่ จ้างรวม x 30,000 15,000 สัดสว่ นพนกั งานปฏิบัติงานโลจิสตกิ ส์ 7. ค่าซ่อมบารุงยานพาหนะ 20,000 ค่าใช้จ่ายทั้งหมด x 15,000 สัดสว่ นพนักงานปฏบิ ตั งิ านโลจิสติกส์ 0 ค่าใช้จา่ ยท้งั หมด x 20,000 สดั สว่ นพนักงานปฏิบัตงิ านโลจิสตกิ ส์ คา่ ใช้จ่ายทั้งหมด x 0 สัดสว่ นพนกั งานปฏิบตั งิ านโลจิสตกิ ส์ 3,000 คา่ ใชจ้ า่ ยทง้ั หมด 3,000 0 ค่ า ใ ช้ จ่ า ย ท้ั ง ห ม ด x สั ด ส่ ว น 0 ยานพาหนะที่ใช้ ในงานโลจิสติกส์ 0 0 ค่ า ใ ช้ จ่ า ย ทั้ ง ห ม ด x สั ด ส่ ว น ยานพาหนะท่ใี ช้ ในงานโลจิสตกิ ส์ 348

การประชุมสัมมนาเชงิ วชิ าการด้านการจัดการโลจสิ ติกสแ์ ละโซ่อุปทาน ครั้งท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 ตารางที่: 2 ตน้ ทนุ โลจสิ ตกิ สร์ า้ นจาหนา่ ยผลิตภณั ฑ์หมอนยางพาราในจังหวดั ภูเก็ต(ต่อ) หนว่ ย: บาท/เดอื น คา่ ใช้จ่ายด้านการเก็บรกั ษา 4,500 2,500 10. ดอกเบีย้ สนิ ค้าคงคลงั 450,000 (สินค้าคงคลังเฉล่ียต่อเดือน) x 7,000 ดอกเบยี้ ตอ่ ป/ี 12 1,400 10. คา่ วสั ดกุ ารบรรจหุ ีบห่อ 5,000 คา่ ใชจ้ ่ายท้งั หมด 7,000 12. ค่าเชา่ ท่ีดิน/อาคาร 10,000 ค่าใช้จ่ายทั้งหมด x สัดส่วนพื้นท่ี 2,500 2,500 ปฏบิ ตั ิงาน 1,000 โลจิสตกิ ส์ (0.7) 7,000 13. ค่าอุปกรณภ์ ายในคลงั สินค้า 2,000 ค่าใช้จ่ายทั้งหมด x สัดส่วนพื้นที่ 65,000 30,900 4,500 62.86 29.89 4.35 ปฏิบัติงาน 103,400 โลจิสติกส์ (0.7) 14. ค่าน้า/ไฟ/พลังงานความ 10,000 ค่าใช้จ่ายทั้งหมด x สัดส่วนพ้ืนท่ี รอ้ น ปฏบิ ัตงิ าน โลจิสติกส์ (0.7) คา่ ใช้จ่ายในด้านการจดั การข้อมลู ขา่ วสาร 15. ค่าอปุ กรณข์ อ้ มลู ขา่ วสาร 5,000 คา่ ใช้จ่ายท้ังหมด x 0.5 16. คา่ วัสดุสิ้นเปลอื ง 5,000 คา่ ใช้จา่ ยทัง้ หมด x 0.5 17. คา่ ใช้จ่ายในการ 2,000 คา่ ใชจ้ า่ ยทั้งหมด x 0.5 ติดต่อสอ่ื สาร อ่ืนๆ 18. คา่ ใช้จ่ายในการบริหารงาน 10,000 ค่าใช้จ่ายท้ังหมด x สัดส่วนพ้ืนท่ี อ่นื ๆ ปฏิบตั ิงาน โลจิสตกิ ส์ (0.7) รวม 3,000 สดั สว่ นโครงสร้าง ตน้ ทุนโลจิสติกส์ 100% 2.9 ต้นทนุ โลจสิ ตกิ สร์ วม 5. สรุปผล ตลาดหมอนยางพาราในจังหวัดภเู ก็ตถือเปน็ ตลาดท่ีน่าสนใจ เพราะมีปริมาณความตอ้ งการซ้ือในแตล่ ะเดอื นสูงเมอ่ื เทยี บกับจงั หวัดอื่นๆ โดยรปู แบบของกจิ การมี จดุ แข็ง จุดออ่ น โอกาส และอุปสรรคท่แี ตกต่างกัน การคานวณต้นทุนรวมกิจกรรมโลจสิ ติกส์ จะช่วยให้ผู้บรหิ ารทราบวา่ ต้นทุนที่แท้จริงของกจิ กรรมดา้ น โลจิสตกิ ส์ ที่เกดิ ข้ึนน้นั เป็นตน้ ทนุ ของกจิ กรรมใด และมาจากทรัพยากรใดหรือกจิ กรรมใดทใี่ ชท้ รพั ยากรมากเกนิ ความจาเป็นและกจิ กรรม ใดที่ไม่ได้สร้างมูลค่าให้กับบริษัทเพ่ือเป็นแนวทางในการปรับลดต้นทุน และกาจัดส่ิงสูญเปล่าให้น้อยลงและหมดไป โดย ต้นทุนโลจิสติกส์รวมที่เกิดข้ึนสามารถนาไปเปรียบเทียบกับ ยอดขาย กาไรขั้นต้น หรือ มูลค่าการส่งมอบสินค้า เพื่อความ ได้เปรยี บเชิงแขง่ ขันของธรุ กิจ 349

การประชุมสมั มนาเชงิ วชิ าการด้านการจัดการโลจิสตกิ สแ์ ละโซอ่ ุปทาน ครัง้ ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 ต้นทนุ โลจิสตกิ สร์ วม 4% 3% คา่ ขนส่งท่ีเก่ียวกบั งานโลจสิ ติกส์ 30% คา่ ใชจ้ า่ ยบคุ ลากรในงานโลจิสติกส์ 63% คา่ ใชจ้ ่ายท่ีเก่ียวกบั กิจกรรมโลจิสตกิ ส์ ดอกเบี้ยทเี่ ก่ียวกับงานโลจิสตกิ ส์ รปู ที่ 1 กราฟแสดงเปอรเ์ ซน็ ต้นทนุ โลจสิ ติกส์รวม ตารางท:ี่ 3 สัดสว่ นต้นทุนโลจสิ ตกิ สร์ วมต่อยอดขาย หน่วย: บาท/เดอื น/รา้ น ต้นทุนโลจสิ ติกส์รวม ยอดขายเฉลย่ี สดั ส่วนต้นทุนโลจิสตกิ ส์รวมต่อยอดขาย 103,400 600,000 17.23% ตารางท่:ี 4 สดั สว่ นตน้ ทุนโลจิสตกิ ส์รวมตอ่ กาไรขนั้ ต้น หนว่ ย: บาท/เดือน/ร้าน ต้นทนุ โลจิสตกิ ส์รวม กาไรขนั้ ตน้ เฉลยี่ สดั สว่ นต้นทนุ โลจสิ ตกิ ส์รวมต่อกาไรขน้ั ต้น 103,400 440,000 23.5% สัดส่วนต้นทุนโลจิสติกส์รวมต่อยอดขายจะช่วยให้ธุรกิจรู้สัดส่วนของต้นทุนโลจิสติกส์ที่เกิดข้ึนต่อยอดขายก่อนหัก คา่ ใช้จ่าย หรือกาไรขนั้ ต้นที่ป็นกาไรทีห่ ักค่าใชจ้ า่ ยเบือ้ งต้นแล้วเพื่อทจ่ี ะได้ประเมิณตน้ ทุนโลจสิ ตกิ ส์ท่ีเกดิ ขึ้นกับธรุ กจิ เพื่อการ ปรับเพมิ่ ต้นทนุ บางตัวทจี่ าเป็น หรือลดต้นทุนบางตวั ทไ่ี มจ่ าเปน็ อาจทาให้ธรุ กิจเกดิ ความสญู เปลา่ 6. กิตติกรรมประกาศ งานวิจัยน้ไี ด้รบั ทุนสนับสนุนจากทุนบณั ฑติ วิทยาลัย มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์ ทุนผลการเรียนดเี ดน่ เข้าศกึ ษาใน ระดับบณั ฑติ ศึกษา ปี 2559 งานวิจยั นไี้ ด้รับทนุ สนับสนุนจากทุนวิจัยตอ่ ยอดเพื่อสรา้ งนวัตกรรมยางพารา สถาบนั วิจัยพัฒนานวตั กรรมยางพารา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทรป์ ระจาปีงบประมาณ 2560 งานสัญญาเลขท่ี ENG6010245 เอกสารอา้ งอิง กองบรรณาธิการเชค็ ราคา.com, 2558, “ดอกเบี้ย MLR,MRR และ MOR ต่างกนั อยา่ งไร,” http://www.checkraka.com/knowledge/personal-loan-1 [24 กรกฎาคม 2560] สมาคมยางพาราไทย, 2558, “พลิกเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์ยาง,”http://www.thainr.com/th/pdf_news.php?ActID=2091 [5 พฤกษภาคม 2560] 350

การประชมุ สมั มนาเชิงวชิ าการด้านการจดั การโลจิสตกิ ส์และโซอ่ ปุ ทาน ครั้งที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอตุ สาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 สปุ รีย์ เทยี นทานูล, 2549, “ต้นทนุ ส่วนงานยุทธศาสตรโ์ ลจิสติกส์สานักวเิ คราะห์โครงการลงทนุ ภาครัฐ,” http://www.nesdb.go.th/ewt_dl_link.php?nid=3382 [5 พฤกษภาคม 2560] I. Ansoff, 1 9 5 7 , \" Strategic framework for market research in business expansion,\" Harard Business Review, ฉบบั เดอื น กันยายน-ตลุ าคม Martin Christopher Ph.D., Helen Peck Ph.D, 2549, “Marketing logistics,” กรงุ เทพฯ: อ.ี ไอ.สแควร์ พบั ลิชชิง่ , p. 76. Penthip Vadhanasindhu, Ungul Laptaned, \"2005.Marketing Logistics: Opportunities and Limitations,\" in Thai VCML Industrial-Academoc Annual Conference on Supply chain and logistics management, Bangkok [20 พฤกษภาคม 2560] Ryszard Barcik,Marcin Jakubiec, 2014, \"Marketing logistics,\". [5 พฤกษภาคม 2560] Thai business information center, 2558, “พลกิ วิกฤตยิ างพาราไทยสู่สินค้าขายดีในตลาดจนี ,”[1 ธนั วาคม 2559] 351

การประชมุ สัมมนาเชงิ วิชาการด้านการจดั การโลจสิ ติกส์และโซ่อปุ ทาน ครง้ั ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 Topic I Integrated Supply Chain Management 352

การประชุมสัมมนาเชิงวิชาการด้านการจดั การโลจสิ ติกสแ์ ละโซอ่ ปุ ทาน คร้งั ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 Topic I: Integrated Supply Chain Management Paper ID: IS 01 การเพมิ่ ประสิทธิภาพการจัดการเลย้ี งปลานิลในบ่อดินตลอดห่วงโซอ่ ุปทาน จีรนนั ท์ เศตวงษ์1*, วรนิ ทร์ วงษ์มณี2 1* บณั ฑติ วทิ ยาลยั สาขาวิชาการจดั การโลจสิ ติกส์, คณะบริหารธุรกจิ , มหาวทิ ยาลยั หอการค้าไทย โทร 088-225-8556 E-mail [email protected] 2 คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั หอการคา้ ไทย โทร 0-2697-6705 โทรสาร 0-2275-4892 E-mail [email protected] บทคัดยอ่ การศึกษาครั้งน้ีมีวัตถุประสงค์ 1) เพ่ือศึกษาสถานการณ์ด้านการผลิต ต้นทุนและผลตอบแทนจากการเล้ียงปลานลิ 2) เพ่ือศึกษาช่องทางการตลาด วิถีการตลาดของปลานิล 3) เพ่ือศึกษาปัญหาและอุปสรรคต่างๆ ของการเล้ียงปลานิล เป็น แนวทางให้ธุรกิจ นาข้อมูลไปประกอบการวางแผนพัฒนาการผลิต การตลาดปลานิลท่ีเหมาะสมต่อไป โดยมีเป้าหมายเพื่อลด ต้นทุนการดาเนินการของกิจการ หาแนวทางการปรับปรุงข้ันตอนการทางานที่เหมาะสม โดยใช้แนวคิดไคเซ็น (Kaizen) การ ปรับปรุงทีละเล็กทีละน้อยอย่างต่อเน่ือง การลดขั้นตอนการผลิตในส่วนของการนาวัตถุดิบเข้า (Inbound Logistics) โดยใช้ หลักการลดความสญู เปลา่ ECRS และเครอ่ื งมือหลกั การวิเคราะห์ 5W 1H เพอ่ื หาแนวทางของการปรับปรงุ การศึกษาพบว่า ก่อนปรับปรงุ แกไ้ ข กิจการมีต้นทนุ การผลิต รายได้ และกาไรสุทธิ เทา่ กบั 128,640 บาท, 660,000 และ 531,360 บาท ตามลาดับ หลังจากปรบั ปรุงแกไ้ ข กิจการมีตน้ ทุนการผลิต รายได้ และกาไรสุทธิ เท่ากับ 167,790 บาท, 1,620,000 และ 1,452,210 บาท ตามลาดับ จะเห็นว่าต้นทุนการผลิตเพ่ิมขึ้นเนื่องจากลดข้ันตอนการผลิตลง และใช้หลัก แนวคดิ การลดตน้ ทุน การลดความสูญเปล่า ส่งผลใหก้ จิ การมกี าไรเพ่มิ ขึ้น คิดเปน็ อัตราผลตอบแทนรอ้ ยละ 173 คาสาคัญ: Activity Based Costing; ECRS; Kaizen; 5W 1H 1.ท่ีมาและความสาคญั การศึกษาเกี่ยวกับการเพ่ิมประสิทธิภาพการจดั การเลยี้ งปลานิลในบ่อดินตลอดโซ่อุปทานมวี ัตถุประสงค์เพื่อพัฒนา ระบบเศรษฐกิจในครัวเรือนให้เป็นการค้า เนื่องจากในอดีตการเพาะเล้ียงปลานิลเป็นกิจกรรมเพื่อยังชีพ ตอบสนองความ ต้องการภายในครัวเรือนเป็นส่วนใหญ่ภายหลังผลผลิตได้เกินความต้องการบริโภคภายในครัวเรือนจึ งหันมาพัฒนาให้เป็น การค้า เนื่องจากการเข้าใจในธุรกิจการเพาะเลี้ยงและการตลาดปลานิลมีความสาคัญอย่างมากต่อเกษตรกรและหน่วยงานท่ี เกี่ยวข้องในการสง่ เสรมิ เพื่อเกิดการลดตน้ ทุน ลดความเสย่ี ง ขยายตลาด และเพิ่มมูลค่าของกจิ การ แต่งานวิจัยท่ีผา่ นมายังไม่ เคยมีการศึกษาเก่ียวกับการเพ่ิมประสิทธิภาพการเลีย้ งปลานิลในบ่อดิน และการตลาดปลานิลท้ังระบบตลอดโซ่อุปทาน ท้ังที่ ในปัจจุบันได้มีแนวคิดการศึกษาใหม่ท่ีทันสมัย สามารถวิเคราะห์การดาเนินงานของธุรกิจท้ังระบบได้ แนวคิดดังกล่าวคือ แนวคิดห่วงโซ่คณุ ค่า (Value Chain) ซึ่งเป็นแนวคิดท่ีให้ความสาคญั กบั การศกึ ษาวิเคราะห์กจิ กรรม ท้ังหมดในการผลติ สนิ คา้ และบริการ โดยมีเป้าหมายคือ การเพิ่มมูลค่าของสินค้า ตั้งแต่วัตถุดิบ (Raw Material) สาหรับผลิตสินค้าที่เพิ่มเป็นทอดๆ หรือเปน็ หว่ งโซใ่ นแตล่ ะช่วง จนกระท่งั แปรสภาพเปน็ สินคา้ สาเร็จรูป (Finished Good) และยกระดบั ห่วงโซ่คุณค่าทั้งหมดของ 353

การประชุมสมั มนาเชิงวชิ าการด้านการจัดการโลจิสติกส์และโซอ่ ุปทาน คร้งั ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวิศวกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 ธุรกิจการเพาะเล้ียงและการตลาดปลานิลสงู ขึ้น และเมื่อรวมถึงการวิเคราะห์ทางด้านการตลาดของธุรกิจจะทาให้สามารถได้ คาตอบสาหรับปญั หาตา่ งๆ ที่เกิดขนึ้ ในธรุ กิจการเพาะเล้ียงและการตลาดปลานิล ผู้ศกึ ษาได้วเิ คราะหแ์ ละเก็บขอ้ มลู สภาพปญั หาการเลยี้ งปลานิลในธุรกจิ สามารถสรปุ ปญั หาได้ 3 ลกั ษณะดังน้ี คือ 1. กาลังการผลติ ไมเ่ พียงพอต่อทอ้ งตลาด เน่อื งจากมปี รมิ าณน้อยเกินไป ทาให้เสยี โอกาสทางการขาย 2. มกี าไรตา่ กวา่ เป้าหมาย ทวี่ างไว้ เนอ่ื งจากถกู กาหนดราคาโดยผู้รบั เหมาซง่ึ เกินไป 3. ขาดการวางแผนทางการผลติ สง่ ผลใหเ้ งนิ ทุนไม่หมุนเวยี นในธรุ กจิ ขาดสภาพคลอ่ งทางการเงนิ 2. ทฤษฏีพ้ืนฐานและงานวจิ ัยทเ่ี กี่ยวขอ้ ง 2.1 ระบบต้นทุนกิจกรรม (Activity – Based Costing : ABC ) เป็นระบบการบริหารเก่ียวกับต้นทุนผลิตภณั ฑ์ท่ีให้ ข้อมูลช่วยในตดั สินใจเกี่ยวกับผลิตภัณฑข์ องผู้บริหารได้มาก การที่ได้ทราบตน้ ทุนในแตล่ ะกิจกรรมมีประโยชนใ์ นการวางแผน งานในเชิงกลยทุ ธท์ างการดาเนนิ งานของกจิ การนัน้ ได้ดี เช่น ปรบั ปรุงกิจกรรมในการผลิตให้มปี ระสทิ ธิภาพมากย่ิงขึน้ 2.2 แนวคดิ เพ่ือการปรับปรุงอย่างตอ่ เนอ่ื ง หรอื แนวคิดไคเซ็น (Kaizen) ปัจจบุ ันเป็นที่ยอมรบั กันว่าแนวโนม้ ท่ีสาคัญ ของการดาเนนิ ธุรกิจในอนาคต คือ การพยายามลดต้นทุนเพ่ือเพิ่มขีดความสามารถการแข่งขันทางธุรกิจ ดังนั้นองค์กรจึงตอ้ ง พยายามค้นหาสว่ นเกนิ ซง่ึ เป็นความสญู เปลา่ เพ่อื การจดั ออกไป และพฒั นากระบวนการสรา้ งคุณคา่ อย่างต่อเนอ่ื ง ไคเซน็ (Kaizen) เปน็ การลดขน้ั ตอนสว่ นเกนิ แต่ลดจากเร่ืองทีไ่ ม่จาเป็นดว้ ยการเปลีย่ น วิธีการทางาน คือ - เปลย่ี นวิธีการเปลี่ยนวิธกี ารทางานลดขั้นตอนส่วนที่ไม่จาเป็นออก - เปลีย่ นเร่ืองเลก็ - เปลีย่ นเร่อื งเลก็ ๆ หรือปัญหาทพ่ี บเหน็ ในแต่ละวนั - รบั มอื กับความเปน็ จรงิ ทาเรอ่ื งทที่ าได้ก่อน รบั มือกับความเป็นจริงท่มี ีข้อจากดั วิธีคิดเพื่อหาทางปรับปรุงตามแนวคิดไคเซ็น (Kaizen) สถาบันเพ่ิมผลผลิตแห่งชาติ (บ.ป.ท, มปป.) ได้ให้ข้อเสนอ ระบบคาถาม 5W 1 H ซงึ่ เปน็ การถามคาถามเพ่ือวเิ คราะหห์ าเหตผุ ล ในการทางานตามวธิ ีเดมิ และหาช่องทางปรบั ปรุงให้ดีข้ึน 2.3 การลดความสูญเปล่าด้วยหลักการ ECRS เป็นหลักการท่ีประกอบด้วยการกาจัด (Eliminate) การรวมกัน (Combine) การจัดใหม่(Rearrange) และการทาใหง้ ่าย(Simplify) ซึง่ เปน็ หลักการงา่ ย ๆ ทส่ี ามารถ ใชใ้ นการเริ่มต้นลดความ สูญเปลา่ หรือ MUDA ลงไดเ้ ปน็ อย่างดโี ดยแนวทางการลดความสูญเปล่า หรือ MUDA ลงสามารถทาไดโ้ ดยใชห้ ลกั การ ECRS 2.4 งานวิจยั ทเ่ี กี่ยวข้อง พงษ์สวสั ดิ์ ชวี เสถยี รชัย (2538) ไดท้ าการวจิ ัยเรือ่ ง “เศรษฐกิจการผลิต ปลานิล ในเจตอาเภอเมือง จังหวัดอดุ รธาน,ี 2536” โดยมีวัตถุประสงค์การศึกษาเพื่อศึกษาสภาพทางเศรษฐกิจของผู้ประกอบการเลี้ยงปลานิล ในเขตท้องที่อาเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี ปี 2536 และเพ่ือศกึ ษาต้นทนุ และผลตอบแทนของการผลิตปลานิล โดยจากการศึกษาพบว่า ผู้เล้ียงปลานลิ มี ต้นทุนการผลิต รายได้ และกาไรสุทธิ เฉลี่ยไร่ละ 8,553.19 10,881.82 และ 2,328,63 บาท ตามลาดับ คิดเป็นอัตรา ผลตอบแทนร้อยละ 27.22 และพบว่า ระดับฟาร์มขนาดใหญ่ เป็นฟาร์มท่ีได้กาไรสุทธิสงู ท่ีสุด เฉล่ียไร่ละ 2,654.30 บาท คิด เป็นอัตราผลตอบแทนรอ้ ยละ 31.34 สุภรตั น์ พลูสวัสด์ิ (2559) ไดท้ าการศกึ ษาการเพมิ่ ประสทิ ธิภาพการทางานของแผนกเอกสารขาออก กรณีศกึ ษาสาย เรือแห่งหน่ึงในเขตพ้ืนที่แหลมฉบัง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการเพ่ิมประสิทธิภาพการทางานของแผนกเอกสารขาออก และ ศึกษาแนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพการทางานของพนักงานเอกสารขาออก เพื่อนาไปสู่การปรับปรุงวิธีการทางานใหม่ โดย การนาหลกั การการกาจัดข้นั ตอนงานท่ีไมจ่ าเปน็ การรวมขั้นตอนงานใหเ้ หลอื นอ้ ยลง การจดั ลาดับงานใหม่ และการปรบั ปรุง 354

การประชุมสัมมนาเชงิ วิชาการด้านการจดั การโลจสิ ติกส์และโซ่อุปทาน คร้ังที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 วิธีการทางานให้ง่ายข้ึนมาเป็นแนวความคิดในการศึกษาเพื่อลดความสูญเปล่าและลดงาน ที่ไม่ก่อให้เกิดประโยชน์ลงโดยการ เกบ็ รวบรวมเวลาการทางานในแตล่ ะขน้ั ตอนของการทางานกอ่ นและหลงั การปรบั ปรุงวิธกี ารใหม่ 3.วธิ กี ารศกึ ษา ผู้ศึกษาได้เก็บข้อมูลต้นทุนในการผลติ ปลานิลท้ังหมดของแต่ละกิจกรรม ปี 2558 เพ่ือมาเปรียบเทียบและวิเคราะห์ ต้นทุน (Cost Analysis) รวมถึงข้ันตอนกระบวนการในการผลิตทั้งหมด และข้อมูลแนวโน้มทางการตลาดปลานิล เพ่ือมา วเิ คราะห์แนวทางด้านการตลาดการขายเหนอื คู่แข่ง โดยขัน้ ตอนกระบวนการในการผลติ จะแบ่งเปน็ 3 ช่วงดงั น้ี 1. นาวตั ถุดบิ เขา้ (Inbound Logistic) 2. ขั้นตอนการผลติ ในบ่อดนิ (Operations) 3. การขนยา้ ยส่งออกสู่ตลาด (Outbound Logistic) รปู ท่ี 1 ขั้นตอนในการผลติ ปลานลิ โดยรวม จากการภาพที่ 1 เป็นข้ันตอนในการผลิตปลานลิ โดยรวม ต้งั แตก่ ารนาวัตถดุ ิบเข้า คือการคัดเลอื กพันธ์ปุ ลาจากฟารม์ ต่างๆ มีคา่ ใชจ้ ่ายตอ่ ไรท่ ้งั หมด 20,250 บาท (ไมร่ วมค่าใชจ้ า่ ยในการขนส่ง) ขนั้ ตอนการผลิตในบ่อดนิ ตั้งแตว่ ดิ สระลา้ งบ่อปลา ปรับสภาพน้า จนถึงปล่อยปลาให้อาหาร มีค่าใช้จ่ายรวม 107,490 บาท จนถึงข้ันตอนการขนย้ายปลานิลออกสู่ตลาด มี ค่าใช้จ่ายในส่วนของค่าแรงคนงานเหมาบ่อ 900 บาท ซึ่งโดยรวมปี 2558 กิจการมีต้นทุนรวมท้ังหมด 128,640 บาท แบ่ง ออกเป็นต้นทุนผันแปรรวม 122,640 บาท ต้นทุนคงที่รวม 6,000 บาท (ดังตารางที่ 1) โดยคานวณรายได้และค่าใช้จ่ายปี 2558 เท่ากับ 660,000 บาท และ 128,640 บาท ตามลาดับ ผลกาไรกิจการปี 2558 เท่ากับ 531,360 บาท (รายได้ ค่าใช้จ่าย) เนื่องจากปัจจุบันการดาเนินงานยังไม่ทราบต้นทุนที่แท้จริงทาให้รายไดไ้ ม่เป็นไปตามจรงิ ปัญหาคือ จานวนปลามี จานวนลดน้อยลงจากรายได้ทีป่ ระเมนิ 1,620,000 บาท รายไดจ้ ริง 660,000 บาท สง่ ผลกระทบตอ่ ผลประกอบการไม่เป็นทไี่ ม่ นา่ พอใจ ทาให้เกิดคา่ เสียโอกาสในกจิ การ 960,000 บาท (รายไดจ้ ริง – รายไดป้ ระเมนิ ) เพราะขาดการพัฒนากระบวนการใน การผลติ และการผลติ ยงั ไม่มีมาตรฐานการควบคุมอย่างเป็นระบบ 355

การประชุมสัมมนาเชงิ วชิ าการด้านการจดั การโลจิสติกส์และโซ่อุปทาน ครงั้ ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวศิ วกรรมอตุ สาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 ตารางท่ี 1 ต้นทนุ การผลิตปลานลิ ในบ่อดินปี 2558 เม่ือวิเคราะห์จะพบปัญหา คือ 1) มีต้นทุนการผลิตสูงสามารถใช้หลักการวิเคราะห์และระบุกิจกรรม (Activity Analysis) แก้ปัญหาวธิ ีลดต้นทนุ ทางด้านการผลิต 2) มขี ั้นตอนการผลติ ทีไ่ ม่เกดิ ประโยชนส์ ามารถลดขั้นตอนโดยใช้ หลกั การ วิเคราะห์ 5W 1H มาทาการศกึ ษาขนั้ ตอนการผลิตทั้งหมดต้ังแต่ขาเข้า จนถงึ ขาออก 3) กระบวนการผลิตไมม่ ปี ระสทิ ธภิ าพใช้ การวิเคราะหด์ ว้ ยหลกั การแนวคิด ECRS 4.ผลของการศกึ ษา เม่ือวิเคราะหต์ น้ ทุนการผลิต สามารถแก้ปัญหาลดตน้ ทุนดา้ นการผลติ ลงได้โดยการใชห้ ลักการวิเคราะห์ 5W 1H มา ทาการศกึ ษาขน้ั ตอนการผลติ ท้ังหมดต้ังแต่ขาเขา้ จนถงึ ขาออก เพื่อให้เข้าใจถงึ ข้ันตอนการผลติ มากขนึ้ วา่ แตล่ ะขั้นตอนน้ันทา อะไร ทาเมื่อไหร่ เหตุใดจึงต้องทา และต้องทาอย่างไรบ้าง เพ่ือค้นหาปัญหาและแนวทางการปรับปรุงการผลิต ซ่ึงหลักจาก วิเคราะห์ดว้ ยหลกั 5W 1H ผ้ศู ึกษาทราบวา่ จากขนั้ ตอนแบบเดมิ คือ มกี ารนาพนั ธุป์ ลามาอนุบาล โดยให้อาหารวันละ 1-2 ครง้ั (เชา้ -เยน็ ) ด้วยอาหารเม็ดเลก็ หวา่ นให้ทั่วถงึ อนุบาลไวใ้ หข้ นาดตัวพอประมาณ หรือขนาดใหญพ่ อท่เี อาตวั รอดจากพวกปลากิน เน้ือจะมากินได้ (1 เดือน) ค่าใช่จ่ายในส่วนนี้จะเสียค่าใช้จ่ายมากพอสมควร เช่น ต้องเอาตาข่ายคุม เพ่ือป้องกันนกมากินลกู ปลา ส่งผลให้มีอัตราความเส่ียงในการอยู่รอดของปลานิล ซึ่งปัญหาน้ีผู้ศึกษาสามารถทาการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงได้อีกตาม แนวคิดการปรับปรุงงานต่อเน่ืองหรือแนวคิดไคเซ็น โดยใช้หลักการ ECRS มาเป็นแนวคิดในการค้นหาแนวทางการปรับปรุง การผลิตปลานลิ (ดังตารางที่ 2) 356

การประชุมสมั มนาเชิงวชิ าการด้านการจัดการโลจิสติกสแ์ ละโซอ่ ปุ ทาน ครั้งท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 ตารางที่ 2 การดาเนินการปรับปรุงขั้นตอนการทางานดว้ ยหลักการ ECRS ปัญหากิจกรรม ปรับปรุงงานตามแนวคดิ ECRS ข้ันตอนการอนบุ าลพันธป์ุ ลา (ระยะเวลา 1 เดือน) หากเราตัดขั้นตอนอนุบาลพันธุ์ปลาออก โดยการซื้อพันธ์ุปลาตัวใหญ่ มาปล่อย ทาให้ส่วนของต้นทุนอาหารเม็ดเล็กมีสัดส่วนลดน้อยลง ขณะเดียวกันขั้นตอนการผลติ ลดลงไป 1 เดือน เหลือขั้นตอนการผลิต 5 เดือน เป็นการปรับปรุงข้ันตอนการผลิตให้ง่ายข้ึน ส่งผลให้รอบ ระยะเวลาในการผลิตเรว็ ขึน้ อย่างไรก็ตามหากต้นทุนอาหารสามารถลดสัดส่วนต้นทุนลงได้ค่าใช้จ่ายก็จะลดลงตามไปด้วย โดยใช้หลักการลด ต้นทุนอาหาร คือใช้อาหารท่ีประหยัดต้นทุนจากวัตถุดิบ เช่น นาเปลือกถั่วเหลือง, รา, เศษผักในอัตราส่วนตามสูตรมาต้ม รวมกัน ซ่ึงช่วยทาให้กาไรทางธุรกิจเพิ่มข้ึนตามไปด้วย (ดงั แผนภมู ทิ ่ี 1) 100.00% 442...661606%%% 552...656112%%% 80.00% 3.57% 4.29% 60.00% 69.26% 63.06% 40.00% 20.00% 0.00% ก่อนปรับปรงุ หลงั การปรบั ปรุง ขั้นตอนการผลติ แบบเดิม ขัน้ ตอนการผลติ แบบใหม่ ภาพท่ี 2 การจัดลาดบั งานใหม่ แผนภมู ิท่ี 1 เปรยี บเทียบสดั ส่วนตน้ ทนุ อาหารท่ี ลดลง ตารางที่ 3 แผนการผลติ แบบใหม่ ปลานลิ ปลาแรด บอ่ พ้นื ที่ (งาน) จานวน (ตัว) บ่อ พื้นที่ (งาน) จานวน (ตวั ) A5 15,000 B 4 12,000 C1 3,000 D 2 6,000 E 1.5 4,500 รวม 18,000 รวม 22,500 ราคาตวั ละ 0.5 ตน้ ทนุ รวม ราคาตวั ละ 0.75 ราคาทีข่ ายได้ 9,000 40 ต้นทนุ รวม 16,875 ราคาท่ีขายได้ 60 รายไดร้ วม 2,070,000 357

การประชุมสัมมนาเชิงวิชาการด้านการจัดการโลจสิ ติกส์และโซ่อปุ ทาน ครั้งที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 หลังจากได้มกี ารวางแผนการปรบั ปรุงขั้นตอนการทางานใหม่ตามแนวคิดการปรับปรุงการทางานอย่างต่อเน่ืองหรือ แนวคิดไคเซน็ โดยการกาจดั ขน้ั ตอนทไ่ี ม่จาเปน็ การรวมข้ันตอนใหเ้ หลือนอ้ ยลง การจัดลาดับงานใหม่ และการปรับปรงุ วิธีการ ผลิตใหม่ใหง้ ่ายข้ึนสามารถนามาเขียนเปน็ แผนผงั การไหลของการผลิตปลานิลใหม่ได้ เมื่อเรารู้ระยะเวลาในการผลติ ท่ีแน่นอน และแนวโนม้ การตลาดปลานลิ เราสามารถวางแผนการผลิตให้ตรงตามความตอ้ งการของผ้บู รโิ ภคได้ ทงั้ นี้ผ้ศู ึกษามีแนวคดิ ท่ีจะ เพ่มิ ผลติ ภัณฑ์ใหมใ่ นธุรกจิ คอื เลี้ยงท้ังปลานิล และปลาทบั ทิม เพอื่ เพ่มิ โอกาสทางการขาย สร้างอานาจเหนอื คูแ่ ข่ง โดยจาก แผนการผลิตแบบเดิมปล่อยเล้ียงปลานิลทั้งหมด 5 บ่อ เปล่ียนเป็นแผนผลิตแบบใหม่ (ดังตารางท่ี 3) ปล่อยเลี้ยงท้ังปลานิล และปลาทับทิม ซึ่งแผนการผลิตดังกล่าวส่งผลให้ธุรกิจมีรายได้เพ่ิมข้ึน เป็น 27.78 % เท่ากับ 2,070,000 บาท เป็นการเพิ่ม โอกาสทางการขายให้กับธรุ กิจ และสามารถแก้ไขธุรกจิ ใหอ้ ยรู่ อดได้ในปัจจุบนั 5. สรปุ และข้อเสนอแนะ จากการเปรยี บเทยี บต้นทุนคา่ ใช้จา่ ยในการผลิตปลานลิ ก่อนและหลงั การปรับปรงุ ผลสรปุ ได้ ดังตารางที่ 4 ตารางท่ี 4 เปรยี บเทยี บผลประกอบการก่อนและหลงั ปรับปรุงแก้ไข ผลผลติ ต่อไร่ ก่อนปรับปรงุ แกไ้ ข หลังปรับปรุงแกไ้ ข ราคาที่ประเมนิ ได้ 1,200 กโิ ลกรมั 3,000 กโิ ลกรมั ต้นทุนทง้ั หมดเฉลีย่ ต่อไร่ ตน้ ทุนท้งั หมดเฉลี่ยต่อกโิ ลกรมั 40 บาทตอ่ กิโลกรัม 40 บาทตอ่ กโิ ลกรัม รายได้ท้ังหมดเฉลีย่ ตอ่ ไร่ 9,530 บาท 9,528 บาท กาไรสทุ ธิเฉลยี่ ตอ่ ไร่ 4.14 บาท กาไรสทุ ธิเฉลีย่ ตอ่ กิโลกรัม 7.8 บาท 120,000 บาท ผลกาไร 48,000 บาท 107,571 บาท 39,360 บาท 35.86 บาท 1,452,210 บาท 32.2 บาท 531,360 บาท ผลกาไรกจิ การ (เดมิ ) = รายได้ - ค่าใช้จา่ ย ผลกาไรกจิ การ (ใหม)่ = รายได้ - คา่ ใช้จา่ ย = 660,000 - 28,640 บาท = 1,620,000 - 167,790 บาท = 531,360 บาท = 1,452,210 บาท จากการศึกษาการเพม่ิ ประสทิ ธิภาพกาลังการผลิตปลานิลในบอ่ ดนิ และไดน้ าเสนอแนวทางแก้ไขแล้วนั้น ควรส่งเสริม ให้กลุ่มธุรกิจเดียวกันมีการรวมกลุ่มเพ่ือร่วมกันแก้ไขปัญหา แลกเปลี่ยนความรู้ ประสบการณ์ เพ่ือร่วมกันแก้ไขปัญหา โดยเฉพาะการลดต้นทุนการผลิตและการวางแผนการผลิต ร่วมกันรวมถึงการถ่ายทอดความรู้ให้กับเกษตรกรรุ่นใ หม่จาก เกษตรกรทม่ี ีประสบการณก์ ารเล้ียงปลานิลมายาวนาน 358

การประชมุ สัมมนาเชิงวชิ าการด้านการจัดการโลจสิ ติกสแ์ ละโซ่อุปทาน คร้ังท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอตุ สาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 เอกสารอา้ งองิ พงษ์สวัสด์ิ ชีวเสถียรชัย, 2538 “เศรษฐกิจการผลิต ปลานิล ในอาเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี ,2536” ปริญญา เศรษฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาเศรษฐศาสตรธ์ ุรกิจบัณฑิตวิทยาลยั . มหาวิทยาลัยหอการคา้ ไทย เริงชัย ตันสชุ าติ และ คณะ. 2556 “หว่ งโซ่คุณคา่ ของปลานลิ ในจงั หวัดเชียงใหมแ่ ละเชยี งราย” มหาวทิ ยาลัยแมโ่ จ้. 2556 สานักงานเศรษฐกจิ การเกษตร. 2552 “ศักยภาพการผลติ และการตลาดปลานิล” เอกสารวจิ ยั เศรษฐกิจการเกษตร เลขที่ 119 สานกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร กนั ยายน 2552 359

การประชมุ สัมมนาเชิงวิชาการด้านการจดั การโลจสิ ติกสแ์ ละโซ่อุปทาน คร้งั ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 Topic I: Integrated Supply Chain Management Paper ID: IS 02 การบรู ณาการในโซอ่ ปุ ทานเเละประสิทธภิ ายในการดาเนินการของโซอ่ ุปทานบรกิ าร กติ ตอิ าภา พรหมานนท์1, ชัชพล ตณั ฑส์ มบญุ 2 พนิตนนั ท์ ไชยศรมี ณีพรรณ3, วุฒภิ ัทร รวีทรพั ย์ไพศาล4 สาขาบรหิ ารธุรกิจระหว่างประเทศโลจสิ ติกส์เเละการขนสง่ คณะพาณิชยศาสตรเ์ เละการบญั ชี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 1 โทร 081-890-2433 E-mail [email protected] 2 โทร 081-912-5737 E-mail [email protected] 3 โทร 084-467-4955 E-mail [email protected] 4 โทร 081-858-7562 E-mail [email protected] บทคทั ย่อ งานวิจัยช้ินน้ีจะศึกษาการบูรณาการในโซ่อุปทานด้านการบริการ ในบริบทของประเทศไทย โดยจะแบ่งการบูรณา การในโซ่อุปทานเป็น 2 มิติ คือ การบูรณาการภายในบริษัท (Internal Integration) และ การบูรณาการภายนอกบริษัท (External Integration) ขณะทป่ี ระสิทธิภาพในการทางาน จะวัดผา่ นตวั วดั ใน 4 มติ ิ ไดแ้ ก่ ความยืดหยุน่ ประสทิ ธิภาพ ต้นทุน และระยะเวลาการตอบสนอง ผู้วิจัยจะเก็บข้อมูลโดยใช้เเบบสอบถาม โดยส่งให้เเก่ผู้ให้บริการใน Shipping industry จากนั้นนาข้อมูลที่ได้รับมา ทาการวิเคราะห์การถดถอยพหคุ ูณ (Multiple Regression Analysis) โดยใช้โปรแกรม SPSS เพ่ือหาอิทธิพลระหว่างตัวแปร ของแตล่ ะตัวแปร ผลของงานวิจยั จะสง่ ผลให้ผ้ใู ห้บรกิ าร Shipping ในประเทศไทย เข้าใจถึงลักษณะผลกระทบของการบรู ณาการ ทั้ง ภายในและภายนอกบริษัท และนาไปปรับใช้เพ่ือเพ่ิมประสิทธิภาพในการดาเนินงานสาหรับธุรกิจภาคการบริการ ซึ่งมีความ แตกต่างจากธุรกิจภาคการผลิต รวมถึงอธิบายลักษณะความสัมพันธ์ของการบูรณการของโซ่อุปทานกับประสิทธิภาพในการ ดาเนินงาน เพ่ือเป็นแนวทางในการดาเนินการทาวิจัยในอนาคตอีกดว้ ย คาสาคัญ: Supply chain integration; External integration; Internal integration; Operational performance; Service supply chain 1. ท่ีมาและความสาคัญ จากสภาพธุรกิจในปัจจุบันท่ีมีการเเข่งขันสูงขึ้นเรื่อยๆ รวมถึงความต้องการท่ีเพ่ิมข้ึนของลูกค้า ทาให้องค์กรต่างๆ จาเป็นต้องปรับตัวเพื่อตอ้ งตอบสนองต่อความต้องการ รวมถึงเพ่ือความอยู่รอดขององค์กรเอง โซ่อุปทานขององค์กรธุรกิจจึง เช่ือมโยงเข้าด้วยกัน โดยมีการทางานร่วมกันระหว่างหลายบริษัท เพื่อให้เกิดความได้เปรียบในการแข่งขัน จึงจาเป็นต้องนา หลกั การจดั การโซ่อปุ ทาน เข้ามาชว่ ยบรหิ ารโซอ่ ปุ ทานทมี่ คี วามซบั ซ้อนนี้ 360

การประชุมสมั มนาเชงิ วชิ าการด้านการจัดการโลจสิ ตกิ ส์และโซอ่ ปุ ทาน ครัง้ ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอตุ สาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 จากแนวคิดของการบริหารห่วงโซ่อุปทานนั้นส่วนใหญ่กล่าวถึงการบูรณาการร่วมกันกันขององค์กรต่างๆ (Pagell, 2004,p. 460) เพ่ือปรับปรุงและพัฒนาประสิทธิภาพในระยะยาวของบริษัทและโซ่อุปทาน ( Mentzer et al,2001)งานวิจัย ช้ินน้ี มีจุดประสงค์ เพ่อื ทดสอบขอ้ สันนิษฐานในการวิจยั ดา้ นการบรู ณาในโซ่อปุ ทาน (Supply ChainIntegration) เรอื่ งการบรู ณาการจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการทางานของโซ่อุปทาน โดยงานวิจัยช้ินนี้จะมุ่งเน้นไปท่ีโซ่อุปทานด้านการบริการ (Service Supply Chain) เน่ืองจากในปจั จบุ ันมีงานวจิ ยั เกยี่ วกบั ดา้ น Service กับ Integration น้อยมาก 2. ทฤษฏพี ืน้ ฐานและงานวจิ ยั ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง 2.1. Supply chain integrate (SCI) SCI คือ การร่วมกันระหว่างในบริษัท รวมไปถึงการร่วมมือกับลูกค้าหรือ ซัพพลายเออร์ของตนเอง (Stank et al, 2001) โดย SCI จะถูกมองเป็นโครงสร้างอยู่ 2 มิติ คือ Internal Integration และ External Integration (Campbell and Sankaranl, 2005; Flynn et al. , 2010; Morash and Clinton, 1998; Pagell, 2004; Petersen et al. , 2005; Stank et al., 2001b; Zhao et al., 2011) ตารางที่ 1 : ความแตกต่างระหว่าง Internal Integration และ External Integration ขอบเขตการ ปจั จยั ผ้เู ขียน รว่ มมอื การปรับตัวของบรษิ ทั เพอื่ (Yuen,Thai,2017) สนบั สนนุ ต่อ ความสามารถของ Internal Supply chain การรว่ มมือกันระหวา่ งแผนก (Riley et al. 2016; Kohli and Jensen, 2010; Shore and Venkatachalam, 2003; ) เเชรข์ ้อมลู ภายในบริษทั (Simatupang, 2002; Barratt, 2004; Shore and การสร้างเเรงจงู ใจในการร่วมมือ Venkatachalam, 2003 ผา่ นการใหร้ างวลั (Simatupang, 2002; Kohli and Jensen, 2010; soosay and Cross-functional teams hyland, 2015) Van der Vaart and van Donk, 2008; Sanders, N. and Premus, R. 2005 361

การประชุมสัมมนาเชงิ วชิ าการด้านการจดั การโลจสิ ตกิ ส์และโซ่อุปทาน ครง้ั ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวิศวกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 ขอบเขตการ ปัจจัย ผเู้ ขยี น ร่วมมอื Information Sharing Frohlich, 2002; Simatupang, 2002; Barratt, 2004; Shore and Venkatachalam, 2003 Joint improvement logistics Van der Vaart and van Donk, 2008; Barratt, 2004; soosay External management and hyland, 2015; Daugherty, 2011; Min, Kim and Chen, 2008 Supplier partnering Van der Vaart and van Donk, 2008; Gunasekaran and Ngai, 2004; Closer customer relationships Van der Vaart and van Donk, 2008; Martin Christopher and Uta Juttner (2000) Cross-functional teams Van der Vaart and van Donk, 2008; Sanders, N. and Premus, R. 2005 2.2. Supply Chain Integration and Operational performance งานวิจัยในอดีตจานวนมาก ได้พูดถึงความสัมพันธ์เชิงบวก ระหว่าง SCI และ OP ซึ่งมีการมองในมุมมองท่ี หลากหลาย อาทิ มุมมองเชิงพื้นฐานทรัพยากร (Resource-Based View), มุมมองเชิงสัมพันธ์ (Relational View), มุมมอง การจัดการฐานความรู้ (Knowledge Based View), ทฤษฎีการแลกเปล่ียนทางสังคม (Social Exchange Theory), ทฤษฎี ต้นทุนธุรกรรม (Ttransaction Cost Economics) และ ทฤษฎีการประมวลผลข้อมูล (Information Processing Theory) (Yuen and Thai, 2017) ท้ังนี้ มุมมองเชิงพ้ืนฐานทรัพยากร (Resource-Based View) เป็นมุมมองท่ีมักจะนามาใช้กับการวัดประสิทธิภาพ โดยเป็นการมองว่า องค์กรจะได้เปรียบทางการแข่งขันอย่างยั่งยืนจากการสะสมทรัพยากรในบริษัท โดยเฉพาะอย่างย่ิง ทรัพยากรท่ีส่งผลกระทบกับกลยุทธของบริษัท, ทรัพยากรที่มีค่า, ทรัพยากรที่หายาก และไม่สามารถเลียนแบบได้สมบูรณ์ (Leuschner et al., 2013). Chen,Daugherty,Landry (2009) มองว่า การร่วมมือกัน เช่น การจัดโครงสร้างกิจกรรมใน Supply chain ใหม่ หรือ ร่วมมือกับซัพพลายเออร์ จะช่วยให้บริษัทสามารถจัดสรรทรัพยากรท้ังภายใน และภายนอกบริษัท ได้อย่างคุ้มค่า และเกิดประโยชน์มากยงิ่ ขึ้น โดย Internal Integration จะทาให้ตอบสนองความตอ้ งการลกู ค้าไดด้ ีขึ้น ขณะท่ี การร่วมมอื ภายนอกจะชว่ ยลดต้นทนุ , เพ่มิ ความสามารถในการใช้ประโยชนข์ องเครอ่ื งจกั ร และลด Lead-time ถึงแม้จะมีงานวิจัยมากมายที่รองรับแนวคิดความสัมพันธ์เชิงบวก ระหว่าง SCI และ OP แต่อย่างไรก็ตาม ก็ยังมี งานวิจัยที่ไดก้ ล่าวว่า ทงั้ SCI และ OP ไม่ได้มคี วามสัมพนั ธท์ างตรงซงึ่ กันและกนั โดย Intenal Integration จะส่งผลใหบ้ รษิ ทั มคี วามไดเ้ ปรยี บในการแขง่ ขนั ขณะท่ี External Integration จะไมส่ ง่ ผลโดยตรงตอ่ ความไดเ้ ปรยี บในการแข่งขนั แตจ่ ะสง่ ผล ไปยงั Intenal Integration แทน (Stank et al., 2001) 362

การประชุมสัมมนาเชิงวชิ าการด้านการจดั การโลจิสติกสแ์ ละโซอ่ ุปทาน ครง้ั ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 2.3. Product and service SCI โซ่อุปทานแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ โซ่อุปทานของสินค้า และโซ่อุปทานของบริการ ซึ่งงานวิจัยส่วนใหญ่จะ ศึกษาในบริบทโซ่อุปทานของสนิ คา้ และมีงานวจิ ัยเพียงน้อยนิดทศี่ ึกษาในบริบทของโซ่อุปทานของบริการ (Yuen and Thai, 2016) โดยโซ่อุปทานของสินค้าและบรกิ ารมีความความต่างกัน ดังแสดงในตาราง ตารางท่ี2: สรปุ ความเหมือนและความตา่ งระหว่าง Product Supply Chain กับ Service Supply Chain ความแตกตา่ ง ผู้เขยี น การใชแ้ รงงานคนเปน็ หลกั ทาให้การให้บรกิ ารควบคุมมาตรฐานไดย้ าก Zhou and Park (2009) การมีส่วนร่วมของลูกคา้ ทาใหเ้ กดิ ความแตกต่างกนั ในการบริการแตล่ ะครงั้ Frei, (2006); Zhou and Park (2009) การตรวจสอบคณุ ภาพทาไดย้ าก อนั เนื่องมาจากความแตกต่างในการให้บรกิ าร Zhou and Park (2009) แต่ละครัง้ ลกั ษณะสนิ ค้าทจี่ บั ต้องไมไ่ ด้ Sampson (2000); Yuen and Thai, (2015); Zhou and Park (2009) ลกั ษณะการจัดการสนิ ค้า เช่น ในธรุ กจิ บริการชว่ ง Low season จะใชว้ ิธีเพิ่ม Akkermans, H. and B. Vos, (2003); ความยืดหยุ่นให้แก่ลกู คา้ ขณะทกี่ ารขายสนิ คา้ ท่ีจับต้องได้ จะใช้วิธีลดราคา Zhou and Park (2009) เวลาการให้บรกิ าร และรับบรกิ ารเกดิ ข้ึนพร้อมกนั Zhou and Park (2009) ความสัมพนั ธร์ ะหว่างซัพพลายเออรแ์ ละลูกคา้ โดยซัพพลายเออรส์ ามารถมี Akkermans and Voss (2013); บทบาทเปน็ ลูกคา้ และลกู คา้ มบี ทบาทเป็นซพั พลายเออร์ ซ่งึ กนั และกัน Sampson (2000);Zhou and Park (2009) 2.4. Operational Performance in Service Supply Chain จากลักษณะความตา่ งของโซ่อุปทานบริการ และโซอ่ ุปทานสินคา้ ทาใหจ้ าแนกตวั วดั ได้ตา่ งกนั โดยแบง่ ออกเป็น 4 มิติ คือ ความยืดหยุ่น ต้นทนุ คณุ ภาพ และการจดั สง่ (Yang, 2017;Yuen and Thai, 2017) 2.4.1 ความยืดหยุ่น สามารถมองไดจ้ ากการตอบสนองต่อสภาพแวดล้อมทเี่ ปลี่ยนแปลงไป และความสามารถต่อการ แข่งขันท่กี ดดนั (Gosain et al., 2004) มีแนวคิดว่าย่งิ มีความยืดหย่นุ มาก บรษิ ทั จะยิง่ มีความได้เปรยี บทางการแข่งขนั มากข้ึน เม่ือเทียบกับบริษัทที่ไม่ได้มีการร่วมมือใน Supply chain นอกจากน้ีความยืดหยุ่นยังเป็นปัจจัยสาคัญท่ีทาให้บริษัทมีความ ได้เปรียบทางการแข่งขัน จึงทาให้ประเด็นดังกล่าว เป็นตัววัดท่ีสามารถประเมินความสามารถของ Supply chain ได้ (Hill, 1985) 363

การประชมุ สัมมนาเชงิ วชิ าการด้านการจดั การโลจิสติกส์และโซอ่ ุปทาน ครงั้ ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 2.4.2. ต้นทุน จะวัดจากต้นทุนการผลติ บรกิ ารออกมาตอบสนองลกู คา้ (Yuen and Thai, 2017) ในบางงานวิจยั จะ แจกแจงเป็นตวั วัดทางการเงิน เชน่ การหมุนเวียนของสนิ ทรพั ย์ ความสามารถในการทากาไร ต้นทุนแรงงาน (Fitzgerald et al.,1991) Productivity ท่สี ูงกว่ามาตรฐาน (Yang, 2017) 2.4.3. คุณภาพ จะสะท้อนถึงความสามารถในการให้บริการ ท่ีสามารถตอบสนองความคาดหวังของลูกค้า(Yuen and Thai, 2017) ภายใต้สภาวะท่ีไม่แน่นอนใน Supply chain โดยวัดได้จากความน่าเช่ือถือ(Cho et al., 2011; Yang, 2017) ความพร้อมใช้งาน (Cho et al., 2011), ความปลอดภัยของสินค้า (Yang, 2017), ความสัมพันธ์ระหว่างลูกค้า และ บรษิ ัท, ความพึงพอใจลกู ค้า (Fitzgerald et al., 1991). 2.4.4. การจัดส่ง สามารถวัดได้จาก Leadtime ในการตอบสนองความต้องการลูกค้า โดย Leadtime หมายถึง ระยะเวลาท่ีรบั คาสง่ั ซื้อ จนถึงระยะเวลาท่ีสามารถส่งมอบบริการให้ลูกค้าได้ ท้ังน้ี ลักษณะของอตุ สาหกรรมบริการจะมีต้งั แต่ แบบไม่เจาะจง คือ ผู้ให้บริการ สามารถเตรียมการล่วงหน้าก่อนท่ีลูกค้าจะมาถึง และประเภทการบริการแบบเจาะจง (Fitzgerald et al., 1991). T ซึ่งขน้ึ อยกู่ บั ความสามารถส่วนตัวของผใู้ หบ้ ริการ ดังน้นั อุตสาหกรรมบรกิ ารทต่ี ่างประเภทกัน ก็ จะมีความท้าทายท่ตี า่ งกันไปในการลด Leadtime (Brignall and Ballantine, 1996) 3.วธิ ีการ จากการทบทวนวรรณกรรมสามารถแบ่งการบูรณาการโซ่อุปทาน แบ่งเป็น 2 มิติ คือ Internal Integration และ External Integration ซึ่งสามารถแยกย่อยได้มิติละ 5 กิจกรรม โดย Internal Integration ประกอบด้วย 5 ประเด็น ได้แก่ การปรับตัวของบริษัทเพื่อสนบั สนุนต่อ ความสามารถของ Supply chain, ระบบข้อมลู ภายในบริษัท, การแบ่งปันข้อมลู การ ดาเนินงานกนั ระหว่างเเผนก, การใชเ้ เรงจูงใจในบริษทั เพ่อื เพิ่มความร่วมมือกันระหวา่ งเเผนก, การบรหิ ารขา้ มสายงานภายใน บริษัท และ External Integration แบ่งเป็น 5 ประเด็น ได้แก่ การเเบ่งปันความรู้ให้เเก่สมาชิกใน Supply chain, ระบบ ขอ้ มูลระหวา่ งบรษิ ทั , ความรบั ผิดชอบระหวา่ งบรษิ ัท, การวางเเผนร่วมกนั , การเเบ่งปนั ขอ้ มลู การบรู ณาการโซ่อุปทาน ประสทิ ธิภาพกาดาเนินงาน (Supply Chain Integration) (Operational Performance) รูปท1่ี : Conceptual model ผู้วิจัยจะเกบ็ ข้อมูลโดยการใช้แบบสอบถาม (Survey) มีกลมุ่ ประชากรคือ ผู้ให้บริการขนส่งสนิ ค้า (Freight Transportation and Forwarding) ที่ จดทะเบียนนิติบคุ คลในประเทศไทย โดยมจี านวนท้งั สิ้น 11,272 ราย (กรมพฒั นา ธุรกิจการค้า กระทรวงพาณชิ ย์, 2011) จากน้นั จะนามาวิเคราะหข์ อ้ มลู โดยการนาผลทไ่ี ดจ้ ากแบบสอบถามมาหาความสมั พนั ธ์ กนั โดยใช้ Multiple Regression โดยทางกลมุ่ มีสมมตฐิ าน ดงั น้ี H1: External integration เเละ Internal integration ส่งผลกระทบทางบวกตอ่ ความยดื หยุน่ ของบรษิ ัท H2: External integration เเละ Internal integration ส่งผลกระทบทางบวกตอ่ ประสทิ ธิภาพ ผลติ ภณั ฑ์/บรกิ ารของบริษัท H3: External integration เเละ Internal integration ส่งผลกระทบทางบวกตอ่ ต้นทนุ ของบรษิ ัท H4: External integration เเละ Internal integration ส่งผลกระทบทางบวกตอ่ ระยะเวลา ในการตอบสนองคาส่งั ซอื้ ลกู คา้ ของบริษทั 364

การประชมุ สมั มนาเชิงวิชาการด้านการจัดการโลจสิ ติกสแ์ ละโซ่อปุ ทาน คร้ังท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั สงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 H5: External integration สง่ ผลกระทบทางบวกตอ่ ความยดื หยุ่นของบรษิ ทั H6: External integration สง่ ผลกระทบทางบวกตอ่ ประสทิ ธภิ าพผลิตภณั ฑ/์ บริการของบรษิ ัท H7: External integration ส่งผลกระทบทางบวกตอ่ ตน้ ทนุ ขอบรษิ ทั H8: External integration สง่ ผลกระทบทางบวกต่อระยะเวลาในการตอบสนองคาส่งั ซ้อื ลกู คา้ ของบรษิ ัท H9: Internal integration สง่ ผลกระทบทางบวกตอ่ ความยดื หยุ่นของบรษิ ัท H10: Internal integration ส่งผลกระทบทางบวกตอ่ ประสทิ ธภิ าพผลติ ภณั ฑ์ บรกิ ารของบริษัท H11: Internal integration สง่ ผลกระทบทางบวกตอ่ ตน้ ทนุ ขอบรษิ ทั H12: Internal integration สง่ ผลกระทบทางบวกตอ่ ระยะเวลาในการตอบสนองคาสั่งซอ้ื ลูกค้าของ บริษทั และมตี วั แปรต้น ไดแ้ ก่ ตารางท่3ี : ตารางแจกแจงตวั แปร Internal Integration External Integration Operational performance X1 คอื การปรบั ตวั ของบรษิ ัทเพื่อ X6 คอื การเเบ่งปันความรูใ้ หเ้ เก่ Y1 คอื ความยดื หยุ่นของผลิตภณั ฑ์ สนับสนุนต่อ ความสามารถของ สมาชิกใน Supply chain เเละการให้บริการ Supply chain X2 คอื ระบบขอ้ มูลภายในบรษิ ัท X7 คือ ระบบข้อมูลระหวา่ งบรษิ ทั Y2 คอื ประสิทธภิ าพผลติ ภณั ฑ/์ บรกิ ารของบริษทั X3 คือ การแบ่งปนั ข้อมูลการดาเนินงาน X8 คือ ความรบั ผดิ ชอบระหวา่ งบริษทั Y3 คือ ตน้ ทุนของบรษิ ทั กนั ระหว่างเเผนก X4 คอื การใช้เเรงจูงใจในบริษทั เพื่อ X9 คือ การวางเเผนร่วมกนั Y4 คือ ระยะเวลาในการตอบสนอง เพ่มิ ความรว่ มมอื กนั ระหวา่ งเเผนก คาสง่ั ซอ้ื ลูกคา้ X5 คอื การบริหารขา้ มสายงานภายใน X10 คอื การเเบ่งปันขอ้ มลู ตวั แปรตาม Y1 คอื ความยดื หยุ่นของผลิตภัณฑ์ บรษิ ทั ได้แก่ เเละการให้บริการ 4. ผลของการวจิ ยั และบทวจิ ารณ์ นอกจากน้ี ผลสรุปงานวิจยั มีการปฏิเสธ H7 ซง่ึ ประเด็นดงั กล่าวมีการพูดถงึ ในหลายๆแง่มมุ จากทฤษฎีและการ ทบทวนวรรณกรรมท่ีเกย่ี วข้องในหัวข้อ Supply chain integration ทางกลมุ่ จึงนามาจดั ทา Conceptual model และ สมมติฐานของความสมั พนั ธร์ ะหวา่ ง Supply chain integration เเละ Operation performance โดยใชว้ ธิ ี multiple regression มาเพื่อทดสอบสมมตฐิ านผ่านกลมุ่ ตัวอย่าง 38 กลุ่มจากผใู้ หบ้ ริการ Shipping และ Freight forwarder ในประเทศ ไทย ผลทไ่ี ดส้ รุปไดด้ งั รูปท่ี2 จากสมมติฐานทั้ง 12 ข้อ พบว่า มีสมมติฐานที่เป็นจริง จานวน 6 ข้อ ได้แก่ H1, H2, H6, H8, H9, H10ท้ังนี้ เม่ือ ผู้วิจัยได้ทบทวนวรรณกรรม พบว่า ความสัมพันธ์ในเชิงบวกเหล่าน้ี ล้วนปรากฏในประเด็นในของ Product supply chain เช่นกัน (Che et. al, 2011; Lotfi et.al, 2013; Prajogo et.al, 2012; Rosenzweig et al, 2003; Stank, 2001) จึงทาให้ เหน็ วา่ การรว่ มมือกัน ไมว่ ่าจะเป็นภายใน หรอื ภายนอก ยังคงเป็นประเด็นสาคญั ทั้ง Product และ Service supply chain 365

การประชุมสมั มนาเชงิ วชิ าการด้านการจดั การโลจิสตกิ ส์และโซอ่ ุปทาน คร้งั ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวศิ วกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 หากพิจารณาแต่ละตัวแปร จะเห็นว่า การปรับตัวของบริษัทเพื่อสนับสนุนต่อ ความสามารถของ Supply chain และ การบรหิ ารขา้ มสายงานภายในบรษิ ัท เป็นปัจจัยทีม่ นี ยั ยะสาคัญมากท่สี ุด เมือ่ เทยี บกบั ตัวแปรอน่ื ๆ โดยทงั้ 2 ปัจจยั น้ี อยู่ ในกลุ่มของ Internal integration จากผลสรุปดงั กลา่ จงึ สอดคลอ้ งกับ Stank et. al (2001) ที่กลา่ ววา่ Internal Integration จะส่งผลให้บริษัท มีความได้เปรียบในการแข่งขัน ขณะที่ External Integration จะไม่ส่งผลโดยตรงต่อความไดเ้ ปรียบในการ แข่งขนั แตจ่ ะส่งผลไปยัง Internal Integration แทน อย่างไรก็ตาม พบว่า มกี ารขอ้ สมมติฐาน ที่ถกู ปฏเิ สธจานวน 6 ข้อ ได้แก่ H3, H4, H7, H11, H12 เป็นทน่ี า่ สนใจว่า การแบ่งปันข้อมูลการดาเนินงานกันระหว่างแผนก ซ่ึงเป็น Internal integration เป็นปัจจัยที่ส่งผลลบ ต่อ Operational performance อย่างมนี ัยยะสาคญั ทัง้ ทีห่ ากมองภาพรวมในปัจจุบนั การวางระบบ ERP เพอ่ื ใช้เช่อื มฐานข้อมูลระหว่างแผนก กลับได้รับความนิยมมากขึ้น อาทิ Prajogo et. al (2012) ได้ยืนยันว่า ในบริบทของโรงงานน้ัน การสร้างความสัมพันธ์กับซัพ พลายเออร์ในระดับกลยุทธ มีความสัมพันธ์ทางบวกกับต้นทุนบริษัท ขณะที่ Wong et. al (2011) ยืนยันว่า ในกรณีของ อตุ สาหกรรมรถยนต์ การสรา้ งความสัมพนั ธก์ บั ซัพพลายเออร์ จะสง่ ผลทางลบ เพราะจะยิง่ ทาให้ ต้นทนุ สงู ข้นึ ขอ้ จากดั ของงานช้ินน้ี คือ การเกบ็ ข้อมลู ของผู้วจิ ยั จากดั เพียงในประเทศไทย ดงั นั้น ผลทีไ่ ด้จึงเปน็ เพยี ง ขอ้ สรุปในบริบทประเทศไทยเทา่ นนั้ และยังเป็นการเก็บข้อมลู เพียงอตุ สาหกรรมเดียวเทา่ นนั้ คือ ผ้ใู ห้บรกิ าร Freight และ Shipping ดงั นั้น สาหรับงานวจิ ยั ในอนาคต จงึ แนะนาให้ทาในบรบิ ทอื่นๆ อาทิ ในอุตสาหกรรมอ่นื หรอื ในประเทศอ่ืน อกี ท้งั ยงั สามารถเปรียบเทยี บ ประเดน็ ระหว่าง Service supply chain และ Product supply chain เพ่ือให้เห็นภาพความแตกตา่ ง ได้อยา่ งชัดเจนมากย่ิงขึน้ 366

การประชมุ สัมมนาเชิงวิชาการด้านการจดั การโลจสิ ติกส์และโซอ่ ปุ ทาน ครัง้ ท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั สงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 รูปที่ 2: ผลสรุปการทดสอบสมมตฐิ าน เอกสารอ้างอิง Barry Shore, A.R. Venkatachalam, (2003) \"Evaluating the information sharing capabilities of supply chain partners: A fuzzy logic model\", International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, Vol. 33 Issue: 9,pp. 804-824. Claudine Antoinette Soosay and Paul Hyland ,(2015) \" A decade of supply chain collaboration and directions for future research \", Supply Chain Management: An International Journal, Vol. 20 Iss 6 pp. 613 – 630. 367

การประชุมสมั มนาเชงิ วิชาการด้านการจดั การโลจิสติกสแ์ ละโซ่อุปทาน ครัง้ ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 Daniel Prajogo, Mesbahuddin Chowdhury, Andy C.L. Yeung and T.C.E. Cheng, (2012) “The relationship between supplier management and firm’s operational performance: A multi-dimensional perspective”, International Journal of Production Economics Vol. 136 Issue: 1, pp. 123-130. Frances Frei, (2006) \"Breaking the Trade-off between Efficiency and Service\". Harvard business Review, Vol. 84 Issue: 11, pp.93-101. Frohlich, M.T.,(2002) “E-integration in the supply chain: barriers and performance”, Decision Sciences, Vol. 33 No. 4, pp. 537-556. Gunasekaran, A, and E.W.T Ngai,(2004) \"Information Systems In Supply Chain Integration And Management\". European Journal of Operational Research, Vol.159, pp.269-295. Jason M. Riley, Richard Klein, Janis Miller, V. Sridharan, (2016) \"How internal integration, information sharing, and training affect supply chain risk management capabilities\", International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, Vol. 46 Issue: 10, pp.953-980. Kohli and Jensen, (2010) \"Assessing Effectiveness of Supply Chain Collaboration: An Empirical Study\", Supply Chain Forum An International Journal, Vol. 11. Kum Fai Yuen, Vinh Van Thai, (2015) \"\"Service quality and customer satisfaction in liner shipping\"\", International Journal of Quality and Service Sciences, Vol. 7 Issue: 2/3, pp.170-183.\" Kum Fai Yuen, Vinh Van Thai, (2017) \"The influence of supply chain integration on operational performance: A comparison between product and service supply chains\", The International Journal of Logistics Management, Vol. 28 Issue: 2, pp.444-463. Leuschner, R., Rogers, D.S. and Charvet, F.F., (2013)“A meta-analysis of supply chain integration and firm performance”, Journal of Supply Chain Management, Vol. 49 No. 2, pp. 34-57. Mark Barratt, (2004) \"Understanding the meaning of collaboration in the supply chain\", Supply Chain Management: An International Journal, Vol. 9 Iss 1 pp. 30 - 42. Martin Christopher & Uta Juttner, (2000) “Supply Chain Relationships: Making the Transition to Closer Integration”, International Journal of Logistics Research and Applications, Vol.3 No.1, pp. 5-23. Pagell, M.,(2004) “Understanding the factors that enable and inhibit the integration of operations, purchasing and logistics”, Journal of Operations Management, Vol.22 Issue:5, pp.459–487. Patricia J. Daugherty, (2011) \"Review of logistics and supply chain relationship literature and suggested research agenda\", International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, Vol. 41 Issue: 1,pp. 16-31. Sampson, S. E, (2000) ”Customer-Supplier Duality and Bidirectional Supply Chains in ServiceOrganizations,” International Journal of Service Industry, Vol. 11 Issue: 4, pp. 348-359. Sanders, N. and Premus, R. (2005), “Modeling the relationship between firm IT capability, collaboration, and performance”, Journal of Business Logistics, Vol. 26 No. 1, pp. 1-23. Soonhong Min, Stephen K. Kim, Haozhe Chen, (2008) “Developing social identity and social 368

การประชมุ สัมมนาเชงิ วิชาการด้านการจัดการโลจสิ ตกิ สแ์ ละโซอ่ ปุ ทาน ครง้ั ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควิชาวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 capital for supply chain management”, Journal of Business Logistics, Vol. 29 No. 1, pp. 283-304. Stan Brignall, Joan Ballantine, (1996) \"Performance measurement in service businesses revisited\", International Journal of Service Industry Management, Vol. 7 Issue: 1, pp.6-31. Stank, T.P., Crum, M., Arango, M.,(1999) “Benefits of interfirm coordination in food industry supply chain”, Journal of Business Logistics, Vol.20 No.2, pp.21–41. Stank, Theodore P., Scott B. Keller, and Patricia J. Daugherty., (2001) \"\"SUPPLY CHAIN COLLABORATION AND LOGISTICAL SERVICE PERFORMANCE\"\", Journal of Business Logistics, Vol. 22 No.1, pp. 29-48. Taco van der Vaart, Dirk Pieter van Donk, Cristina Gimenez, Vicenta Sierra, (2012) \"Modelling the integration-performance relationship: Collaborative practices, enablers and contextual factors\", International Journal of Operations & Production Management, Vol. 32 Issue: 9, pp.1043-1074 Theodore P. Stank , Cott B. Keller and David J. Closs, (2002) “Performance Benefits of Supply Chain Logistical Integration”, Transportation Journal, Vol.41 No.⅔, pp.32-46. Togar M. Simatupang R. Sridharan, (2002) \"The Collaborative Supply Chain\", The International Journal of Logistics Management, Vol. 13 Iss 1 pp. 15 - 30. Wong, Chee Yew, Sakun Boon-itt, and Christina W.Y. Wong,(2011)\"The Contingency Effects Of Environmental Uncertainty On The Relationship Between Supply Chain Integration And Operational Performance\", Journal of Operations Management, Vol. 29 Issue: 6, pp.604-615. Yang, C.,(2016) “The antecedents and consequences of supply chain service capabilities in the context of container shipping”, International Journal of Logistics Management, Vol. 27 No.2, 236-262. Zhou, M. and Park, T., (2009) “Commonalities and differences between service and manufacturing supply chains: combining operations management studies with supply chain management”, California Journal of Operations Management, Vol. 7 No. 1, pp. 136-143. 369

การประชมุ สมั มนาเชงิ วชิ าการด้านการจัดการโลจิสตกิ ส์และโซอ่ ปุ ทาน คร้ังท่ี 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 Topic J Manufacturing and Service Operations 370

การประชมุ สัมมนาเชิงวชิ าการด้านการจัดการโลจสิ ตกิ สแ์ ละโซอ่ ปุ ทาน คร้ังที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวิศวกรรมอตุ สาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั สงขลานครินทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 Topic J: Manufacturing and Service Operations Paper ID: MO 01 การปรบั ปรงุ กระบวนการปิดฉลากและบรรจุรวม ผลิตภณั ฑ์อาหารทะเลบรรจกุ ระปอ๋ ง : กรณศี กึ ษา ภูริภพ ศรีทอง1, สุริยันต์ จอมธนชัย2* 1 หลกั สตู รการจดั การโลจสิ ตกิ ส์ คณะวทิ ยาการจัดการ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทร์ โทร 074-287875 โทรสาร 074-287810 E-mail [email protected] 2* หลกั สตู รการจัดการโลจสิ ตกิ ส์ คณะวิทยาการจดั การ มหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร์ โทร 074-287875 โทรสาร 074-287810 E-mail [email protected] บทคดั ยอ่ การปรับปรุงกระบวนการปิดฉลากและบรรจุรวมผลิตภัณฑ์อาหารทะเลบรรจุกระป๋องสาหรับบริษัทกรณีศึกษา โรงงานแปรรปู อาหารทะเลบรรจุกระปอ๋ ง มวี ตั ถปุ ระสงค์เพอื่ การศึกษาสาเหตหุ ลกั การหยุดงานของเคร่อื งจกั ร และการกาหนด แนวทางการปรับปรุงแก้ไขให้อัตราการผลิตของเคร่ืองจักรให้สูงข้ึน โดยข้ันตอนจะเร่ิมจากการประยุกต์ใช้ทฤษฎีพาเรโต ใน การจัดลาดบั ความสาคัญของสาเหตุหลกั ทกี่ อ่ ให้เกดิ ปญั หาการหยดุ งานของเครอื่ งจักร ซ่งึ ทาให้ทราบว่าสาเหตหุ ลกั คือการหยดุ เคร่ืองจักรเพ่ือการซ่อมแซมหรือการปรับแต่งค่าเคร่ือง ต่อด้วยการวิเคราะห์ Why-Why Analysis ซึ่งทาให้ทราบสาเหตุรอง และสาเหตุรากเหง้าของปัญหา โดยสาเหตุรองของปัญหาที่มีนัยสาคัญสูงสุด คือการหยุดเคร่ืองจักรเพ่ือการซ่อมแซมในกรณี ของการซลี พลาสตกิ ไม่สมบูรณ์ และสาเหตุรากเหง้าจากการไม่มีมาตรฐานทช่ี ัดเจน การปรับตง้ั คา่ ผิดพลาด และการไม่มีระบบ การควบคมุ ซ่ึงการแก้ปัญหาไดเ้ ริ่มดาเนนิ การโดยกาหนดมาตรฐานการทางานท่ีชัดเจนและส่ือสารทาความเข้าใจกับพนักงาน รวมถงึ การใช้เครื่องมือการควบคุมดว้ ยสายตา เพ่ือควบคมุ สถานะการทางานของเครือ่ งจักรในตาแหนง่ ทสี่ าคัญ ซงึ่ ผลจากการ ดาเนินการปรับปรงุ สามารถลดอัตราการหยดุ งานของเครื่องจักรลงไดร้ อ้ ยละ 95.7 คาสาคญั : การหยดุ งานของเครอื่ งจักร; กระบวนการปิดฉลาก; คลังสินคา้ ; การเพ่ิมมลู ค่า; อาหารทะเลบรรจุกระปอ๋ ง 1. ทม่ี าและความสาคญั บริษัทกรณีศึกษาเป็นบริษัทท่ีอยู่ในกลุ่มอุตสาหกรรมการแปรรูปอาหารทะเลบรรจุกระป๋อง ซึ่งเป็นลักษณะของ สายการผลติ แบบต่อเนือ่ ง กระบวนการผลิตหลกั เรมิ่ ตน้ จากการแปรรูปวตั ถุดบิ การปรุงสุก การปรุงรส การบรรจกุ ระปอ๋ ง และ การฆ่าเชื้อ ก่อนท่ีจะลาเลียงอาหารทะเลบรรจุกระป๋องท่ียังไม่ปิดฉลากและไม่บรรจุรวมไปจัดเก็บท่ีคลังสินค้า ซึ่งการ ดาเนินงานภายในฝ่ายคลังสินค้าของบริษัทกรณีศึกษา ประกอบไปด้วยแผนกคลังสินค้าและบรรจภุ ัณฑ์ แผนกปิดฉลาก และ แผนกจัดสง่ สินค้า ซ่งึ หน้าท่ีความรับผดิ ชอบของแผนกปดิ ฉลากจะเปน็ ลกั ษณะของกิจกรรมการเพ่มิ มลู คา่ ให้กับสินคา้ โดยการ ปิดฉลากตราสินค้าและรายละเอียดของสินค้าบนบรรจุภัณฑ์ให้สอดคล้องตามประเภทของสินค้าท่ีบรรจุและเป็นไปตามตรา สินค้าท่ีลูกค้าต้องการ รวมถึงการแพ็คสินค้ารวมและหุ้มพลาสติกตามขนาดการบรรจุในลักษณะของสายการผลิตต่อเน่ือง ดงั นัน้ การดาเนินงานดงั กล่าวจาเป็นจะต้องมรี ูปแบบการดาเนินงานที่เปน็ ขั้นตอน ควบคมุ ประสทิ ธิภาพของกระบวนการดว้ ย 371

การประชุมสมั มนาเชิงวิชาการด้านการจดั การโลจสิ ตกิ สแ์ ละโซ่อุปทาน ครง้ั ที่ 17 “Industry 4.0: Challenges, Innovation and Opportunity for Logistics and Supply Chain Management” ภาควชิ าวศิ วกรรมอตุ สาหการ คณะวศิ วกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ 19 – 23 ตุลาคม 2560 เวลาหรอื อตั ราการผลิต ท้งั นีก้ ารดาเนินงานจะใชเ้ ครอื่ งจกั รในการทางานเป็นหลัก ดังน้นั ประสทิ ธิภาพการดาเนนิ งานจึงข้ึนอยู่ กับอัตราการทางานของเคร่ืองจักร ซ่ึงปัจจุบันพบว่าบริษัทมีอัตราการหยุดงานของเครื่องจักรอยู่ในระดับสูง ดังนั้นจึงมีความ จาเป็นทจ่ี ะต้องทาการศึกษาสาเหตุหลกั ของการหยดุ เคร่ืองจักร เพอื่ กาหนดแนวทางการปรบั ปรงุ แกไ้ ขซงึ่ จะสง่ ผลตอ่ อตั ราการ ผลติ ของเคร่อื งจักรให้สงู ขึน้ เพื่อรองรับกระบวนการสง่ มอบสนิ คา้ ให้กบั ลูกค้าได้ทนั เวลาและครบตามคาสงั่ ซื้อ 2. ทฤษฏพี นื้ ฐานและงานวจิ ยั ทเ่ี กี่ยวขอ้ ง การจัดการคลังสินค้าที่เก่ียวข้องกับกระบวนการเพ่ิมมูลค่าให้กับสินค้า ไม่ว่าจะเป็นกระบวนการปิดฉลาก หรือการ บรรจรุ วมจาเปน็ ตอ้ งอาศัยหลกั การทางทฤษฎที ่เี กย่ี วขอ้ งกบั การจดั การอตุ สาหกรรม โดยการวิจัยนจ้ี ะใชเ้ ครอื่ งมอื ทีช่ ่วยในการ จัดการท่ีสาคัญได้แก่ แผนภูมิพาเรโต การวิเคราะห์ Why-Why Analysis และการใช้การควบคุมด้วยสายตา หรือ Visual Control 2.1. ทฤษฎีพาเรโต ทฤษฎีพาเรโตหรือกฎ 80/20 (โลจิสติกส์คาเฟ่, 2559) เมื่อปรับมาใช้ในกระบวนการทางด้านการผลิต หมายถึง ข้อผิดพลาดในการผลิต หรือของมีตาหนิผิดพลาดจากการผลิต 20% น้ัน เป็นปัญหา 80% ของปัญหาที่เกิดข้ึน ทัง้ หมด ซึง่ เป็นหลกั ารทีส่ ามารถนาไปประยกุ ต์ใชก้ บั หลกั การอ่ืนๆ ไดอ้ ยา่ งหลากหลาย ไมว่ า่ จะเป็น หลักการทางเศรษฐศาตร์ ทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั การใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกดิ ประโยชนม์ ากทส่ี ุด การจดั การสินค้าในคลังสนิ คา้ เพื่อใช้ประโยชนจ์ ากพนื้ ทีจ่ ัดเก็บ ให้มากที่สุด และการจักการทางด้านการตลาดเพื่อกาหนดสินค้าท่ีสร้างมูลค่าให้กับองค์กรสูงสุด เป็นต้น ท้ังนี้ในส่วนของการ จดั การการซ่อมบารงุ ก็มกี ารประยกุ ต์ใช้เพือ่ เครอ่ื งจกั รหลกั ท่สี ง่ ผลกระทบต่อสายการผลิต (สพุ ฒั น์ และสทุ ัศน,์ 2556) เพื่อวาง แผนการซอ่ มบารงุ อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ 2.2. การวเิ คราะห์ Why-why Analysis เทคนิค Why-Why analysis เป็นเทคนิคในการวิเคราะห์หาปัจจัยที่เป็นต้นเหตใุ ห้เกิดปรากฏการณ์อยา่ ง เป็นระบบ และมีขั้นตอนโดยการถาม “ทาไม” จนกว่าจะค้นพบต้นตอสาเหตุของปรากฏการณ์หรือปัญหา ทาให้สามารถ กาหนดแนวทางการแก้ไขปัญหาไดอ้ ย่างตรงประเดน็ ซ่งึ สามารถใช้ในการปรับปรุงประสิทธิภาพการทางานใหส้ ูงขึ้นได้ (เกยี รติ พงศ,์ 2560) 2.3. ระบบการควบคุมดว้ ยสายตา (Visual control) “การควบคุมดว้ ยสายตา” หมายถึงการทาให้สง่ิ ผิดปกติปรากฏข้ึนมาชัดเจนและสามารถแยกออกจากส่ิงปกติ ได้ด้วย “สายตา (visual)” Visual Control (VC) เป็นอีกหน่ึงเคร่ืองมือทางด้านการเพ่ิมผลิตภาพ (Productivity) ที่ถูก นามาใชใ้ นหลายๆ องค์กร Visual Control น้ันเกดิ ขึ้นจากการทางานทต่ี ามปกตทิ ี่พบวา่ การส่ือสารหรือการถา่ ยทอดข้อมูลไป ยงั บุคคลอื่นน้ัน มักจะเปน็ การสอื่ ผ่านประสาทสัมผัสทางการมองเหน็ หรือการได้ยิน ซ่งึ การนาเอา Visual Control มาใชเ้ พ่ือ ช่วยในการส่อื สารผา่ นการมองเหน็ อย่างมีประสทิ ธิภาพนั้น ข้อมูลต่างๆ จะถูกแปลเป็นสอ่ื ในรูปแบบตา่ ง ๆ เช่น ป้ายข้อความ สัญลักษณ์ แถบสี เครื่องหมาย รูปภาพ กราฟ เป็นต้น (เอสโซลูชั่น, 2558) เพ่ือให้การดาเนินกจิ กรรมต่างๆ สามารถบรรลผุ ล ตามเปา้ หมายของการสอ่ื สาร ดงั ตัวอยา่ งของการวจิ ัยเพื่อการปรบั ปรุงประสิทธภิ าพในแผนกจัดเก็บวัตถดุ ิบเพ่ือลดเวลาในการ เคลื่อนย้ายวัตถุดิบและผลิตภัณฑ์ ได้มีการนาหลักการควบคุมด้วยสายตามาใช้ ทาให้สามารถลดเวลาในการดาเนินงานลงได้ จากการใชส้ อ่ื ทางการมองเหน็ เป็นเคร่อื งมอื ในการควบคุมการดาเนินงานประจาวัน (พรเทพ และ วรินทร,์ 2552) 372