Төртінші сайланған Қазақ ССРО жоғарғы Советінің мәшілістері 1-сессия

камтамасыз етуге ССРО ағаш жәнс қағаз өнеркәсіп министрі Орлов жолдасты міндеттеуді өтінемін. Жолдар мен көпірлердің куйі нашар болуы себепті, әсресе қатгы төсеніші жок жолдардыц жеткіліксіздігі себепті, аласа- пыран кезінде Молдавиянын онтүстік аудандары Қишиневпен жэне республиканың баска калаларымен ұзақ уақытка калып- ты катнастан айырылады. ССРО Автомобиль транспорты жэне тас жолдар министрлігі жол кұрылысы жөнінде бізге кажетті жэрдем көрсетпейді. Мен ССРО автомобиль транспорты жэне тас жолдар министрі Лихачев жолдастан одактык, манызы бар Кишинев—Белград жолының құрылысын жоспарға кіргізуді өтінемін. Соғыстан кейінгі жылдары республикамыздың астанасы Кишинев қаласыныц коммуналдық шаруашылығына едәуір қаржы сіқірілді. Солай болса да каланы сумен жабдыктау жэне көркейту сыякты мәселелер әлі де шешілуден аулақ жа- тыр. Селден қорғайтын канализациянын болмауы салдарынан жыл сайын дерлік Кишинев селді жауындардык бүліншілікті апатына үшырап отырады. Сондыктан Жоғарғы Советтен Кишинев қаласын және республиканмң баска калаларын сумен жабдықтау жане көркейту жөніндегі кешіктіруді күтпей- тін шараларды жузеге асыру үшін Молдаван ССР-на косымша 10 миллион сом бөлуді өтінемін. 1954 жылы Днестрдегі су-электр станциясы күрылысынын бірінші кезегі аякталысымен республиканын онтүстік ауданда- рын электр куатымен жабдыктау жаксарады. Бірак республи­ канын. солтүстік аудандары бұрынғысынша элсктр куатымсн жеткіліксіз жабдыкталатын болады. Жана станция салу жөнін- дегі жобалау жумыстарыныц аякталуын тездетіп, оған тиісті күрделі каржылар мен. материалдык фондылар белгілеуді Электр стаішиялары министрлігінен өтінеміз. Депутат жолдастар! Жоғарғы Советтін карауына салынып отырған ССРО Мемлекеттік бюджетінін жобасы совет халкы- нын және көп ұлтты мемлекетіміздін тіршілік мүдделеріие сай келеді. Үкмет усынған Мемлекеттік бюджет. Бюджет комиссия- сыныц енгізген түзетулерімеи жэне коскан косымшаларымеи бекітілсін деп сөйлеп өткен депутаттардың үсыныстарын мен қолдаймын. Бүкіл совет халкы жака Мемлекеттік бюджетті бірауыздан макұлдайтынына, сөйтіп бесінші бесжылдыктын жоспарын ойдағыдай орындауға бар күштерін салатынына күмән жок. Коммунистік партияның жэне Совет Үкметінін дана басшы- лығы аркасында Отанымыздык халыктары халык шаруашы- лығы мен мәдениетті онан сайын өркендетудіц Партия мен Үкмет жасап шығарған программасын жүзеге асыру үшін бар куші мен куатын сарф етеді, өзінік жанкыярлык еңбегімен елі- міздіц коммунизмге карай ілгері басуын тездетеді. (Қ о л ш а- п а л а қ т а у ). 101

.1Председатель. Д епутат Ку.і Т. Кулатов (П р ж е в а д і. 0 к с а И Я V- о к р у г і, Қнр (ч:і>(> Жогаргы Советінін ';И1 1054ғ ы з С С Р -ы ). Депутат жадда карауыка Үкмст усыимп отыріі о;і><)-иын жылға ар- налған Мемлскеттік Люджсіімі и жчі'ііим,і оліміздін халықші- руашылыгын өркендету ж ш ііид ,ТІ г.шсырмпллрдьщ каржылш дырылуыи толық кам гпм аем : <г.-іі. *).і о тііа л іістік экоиоиш 11мен мэдениетті оиап самым <>рі к с и д с п д і . с о в е т х алкы н ы ни- аукатын үздіксіз арттыруды м-. ііі‘ к>іммупистік партия ** Совет Үкметінін салслтын бойп ССРО-ныц 1954 жылга арц а.ігам .Мемлоксітік бюджстівік жобасы Коммунлстік шіртняны ң Гшпііііі.тыгы аркпсында Сі»< -.1еліміз коммунизм орппту жо.т ірідң.ц йагы.і ілгорі басып ке.к- жатқанын, сөіітіп ец таяудагі.1 жыл ішіплс халыкти халық тұтынатын товарлар жніііііідоі і ні-ін огыргаи ксректера өтеу ж әне еліміздіц жеціл виер к .н іб і мои тамак внеркжй ■инкізатпен қамтамасыз сту міпдотіа оплагыдаГі орында отырганын айкыи далелденді. СОКП Орталык. Комнтетінгц сеитіійрь жопе фсараль-март Плокумдарының қаулылары ж ән с Партии мен Үкметтін сонан кебінгі карарлары осы міидетгі пкчііе жчлындагы күрестіт. жауынгерлік программасы болып тпбылады. Партия мен Үкметтіц қажымпП-талмаіі жасап отыратык камкорлығьі аркасында. Совет Одагыныц блрлык халыктары- ның, е» алдымен үлы орыс халқынын. күнбе-күіігі туысканд» жордемі аркасында Советтік Кыргызстаннын епбекшіле?1 ялс?а «зопр !тІа'оіыаусьтіалрғша аироуабшоылдлыығын ж о н е мәдсннетті өрксндстуде е м ™ У І аг г -о Д л ?с'тарІ ССРО Ж оғарғы Советінің бесіиші сес- б п и л а м а ғ ы ^ 4 ИІІанс министр! Зверев жолдастың жасаған 1552сып4п Кы^ғы, г г о ‘ажст комиссиясының косымша баяндама- о р ы и і^ ы к Янаг.Р ' И“ Н ЖЫ'1ГЫ мсмлекеттік бюдж«і\"« Кыргыт ССР ныи м аИҒЫСЫЗ * м ™ н и атап амтылган ея- лікті СоветтсоГ моц и” истрлер Совет!, респчблнканын жерп- барыішіа жакгяптіго ? \" Нанс .министрлігі фннанс жумысы\" к.'011.1ң Мемлексттік ж Л{.ТГІСітеД'д СОІ|ьің нәтижесінде республи- «. 1953 Д . Кірістері » .» !» ■ Қыргып ССР-ныв іочд ° Р ындалмай калды. жеті 1.249.498 мын ™ и « Жылға арналған Мемлекеттік б»Д; ‘ жмлгы бю джсттһі ™ ’ ы\" ,ж обад-н ы п отыр. ал муныи •» «к-кеігі болып табылады Республ»Ы\"а каРаға«Да 13 6 пР°\"е\" 1 ■'» ха.іық ш а р у а ш ы л ы ғ іГ ^ Каны,і бюджет! Кыргызстан- •М|)ын оиан сайын оркендету м?нп»?°ДС.НИеТІНІК баРлык тараУ‘ Мтксн жыл КыпІМтыЫЧч п р і и■ ш••д■ е•т«т'•ечреірнтее ТтоОлЛыЫқК саПб келеді. ■НіІГ'1,1 М(-н вттін РРй^.СПууобл'1ииккаассым чүтшгііын халық ішмаярпууаашШЫУ-' 953>і болды ,орД Ык тарауларынын, онан сайын Д ЖылДыц мемлекеттік жоспарын

өнеркәсіп 100,1 процент орындады, соның ішінде одақтық-рес- публикалық өнеркәсіп 100,9 процент жэне республикалык өнер- кәсіп 103 процент орындады. Жалпы өнім шығарылуы 1952 жылғыдан 15 процент артты. 1953 жылы республиканын колхоздары мен совхоздары астык дайындаудың, ет тапсыру- дыц, мемлекетке овощ, картоп, темекі, талшықты дақылдар- дың талшыктарын, майлы дақылдардың, көпжылдық шөптер- дін ұрығын тапсырудың мемлехсттік жоспарын орындап шыкты. Қырғызстанның колхоздарында ірі кара мал саны устегі жылы 14,7 процент, кой саны 8,5 процент, шошка саны 47,5 процент көбейді. Бірак республика 1953 жылы мемлекетке макта жэне кант кызылшасы сыякты аса мацызды шикізат тапсыру жөніндегі өзінін міндеттемелерін срындамады. Совет Одағы Коммунисты партиясынын Орталық Комитеті- иіц сентябрь Пленумыныц карарлары негізінде Қырғызстанда машина-трактор станцииларын басшы кадрлармен жэне ауыл- шаруашылық мамандарымен нығайту жөнінде едәуір жұмыс істелді. СОКП Орталык Комитетінің сентябрь Пленумынан кейін МТС-тер мен колхоздарға тұрақты жұмыска 12 мыннан аса маман жіберілді. Кэзір әрбір колхозда дерлік жоғары немесе орта білімі бар екі маман — агроном меи зоотехник — істейді. Кыргызстан ауыл шаруашылығының еңбекшілері СОКП Орталык Комитетініц февраль-март Пленумыныц елімізде астык өндірісін онан сайын арттыру және тыц, тынайған жер- лерді игеру туралы каулысын аса риза болып карсы алды. Колхозшылар, МТС-тердің жұмысшылары мен мамандары Партиямыздын бұл аса мацызды карарларын орындау жолын- дағы куреске белсене катысып отыр. Ауыл шаруашылығын онан сайын өркендету, еналдымен колхоз жэне совхоз өндірісі- нің барлық резервтерін толык және орнымен пайдалану есебі- иен өркендету, жөнінде шаралар белгіленді. Ец таяудағы екі жылда барлык ауылшаруашылык дакылдарының шығымды- лығын күрт арттыру, суармалы жерлерді пайдалаиу ісін жақ- сарту жоне олардың көлемін ұлғайту, ауылшаруашылык өкдірісінін жүмыстарын механикаландыру, мал басын онан сайын көбейту және оныц өнімділігін арттыру қамтамасыз стіледі. Осы белгіленген шараларды жузеге асыру нәтижесінде рес- публикада ен таяудағы үш жылда жалгіы өнім жыйнау көлемі макта мен кант кызылшасы жөнінен бір жарым есе, астык, галшықты дакылдар және темекі женінен екі есе, картоп псн овощ жөнінен бес-алты есе, ет жөиінен бір жарым есе, сүт жөнінсн екі есе, жүн жөнінен екі жарым есе артатын болады. Депутат жолдастар! Ауыл шаруашылығының барлык тарау- ларын күрт арттыру ущін Қырғыз республикасы одактык минис- трліктер тарапынан практикалык жәрдем берілуін керек етеді. 103

1954жылы егіс көлс.мдсрі сдоуір үлгайтылғаиына карамас 1954тан, ССРО Ауылшаруашылык мишютрлігі Кыргызстан жылдык бірінші жартмоы іімц фішдыларынан жоспарлан- 1953ғаи жер жыртатын трактор.іардык колтірі.іуін токтатып койдь- және минералдық тыпаГіткыштаі» колтірілуін жылғыіаь азайтып ж іберд і. Рсспублпкаимц ........... іа-трактор станшида- рыныд трактор паркы толыктыруды корок ететіні себепті жэи тык жерлер мен перслогтарды жырту женінде белгілеиге жұмыстарды еске ала отырми, б із С С РО Үкметінеи үстегі жш- ды н апрель— майынан ксшіктірмоіі Қыргылстаннын машина трактор станциялары үшіп кеміидо 2 4 0 жор жыртатын трактор 35жөнелтуге ж әк е жылдып бірішпі жартысында келтірілегн минералдык тынайткыштардыи кнломіп ксмінде мыңтоява арттыруға С С РО Ауылшаруашы.тык. мшшетрлігін міндеттеуді өтінеміз. Депутат ж олдастар! Ауыл ш лруа___ ._П_М_І_Ы__М_М_Ң__я_____ мал шаруашылығы болын табылатын Кыргызстанда — лымдық ж ерлердіқ едәуірі республнканыц алыстагы өкірле- ршде. Сондықтан бізде малды отгірда күтудін зор макызы бар. Көптеген мал, әсресе көптегон қоіі, ж аз-күз доуірінде колхоз фермаларынан сан ж үздеген километр ж срде жаткан тау »• аылымдарына айдалады. М ал тау асулары, көбінесе кар басня жаткан асулар аркылы айдалған кезде жақсы жолдар мен ма-і аядайтын сокпактардьщ мацызы айрыкша зор болады. Солгіі да алыста жатқан кептеген мал жяйлымдарына баратня тпяіігпгт Жолдар мен сокпактар ж о к . Біз ССРО автомобиль Ы г с ш ЖӘНе тас ж оллаР министр! Лихачев жолдастан сьірттарына баратын, Тянь-Шань және баска да дао с а л ^ я ° ™ ыстаРлы« « а з жаііылымдарына баратын жол- РЫссык К^г^г;Ь-!иСТаіІҒа каж етті көмек көрсегуді өтінеміз. т о ж р и б ^ к ж о м Е - ^ ЬІНЫи колх°здары нда жүргізілген көптеген нерадн к а н Д Ұы зы я,п^ОПДа гектаРь|нан кемінде 3 0 0 -3 5 0 иевт- көрсетті. Алайпя кі^ ггалуга то л ык. мүмкіндік бар екенін кылды екпейдіЛОнынСжя-.КӨЛ ° блысы\"ың колхоздары бұл да- жок. Ал оныНЛб еож ағьтп я “ 3 ғ^ п , себ еб і облыста кант заводы заводы салынатын б м и п 9 4 9 жылы Түп ауданында кант «тті, бірақ ССРО А з ы Л б?ЛГІЛенген е д і- Сонан бері терт жыл заводтың қүрылысын товаРл а РЫ өнеркэсіп министр-1»-1 тон 1954— 1955 ж ы л л ап^ к ь -ЛРа^-да ж ок- Б із Одактык Үк«ет‘ ссЮааллчумғгыяацСг.цгСгечРн/тО->нерА зкКы-а‘*кнНт-Г^РлиКы^Ы^ЗІ?ЫсСЛсСлыЫШШкКаасо^Кыыөнил оҰбКлсы.а.с.т.ыа...т.ны..д..на....кк.^ауүоннппттләЫзуалВлвіігог<діныДд»е міндеттсуді өтінеміз. Ү 0варлары «өнеркәэсшіп мминмитс-тчр»л1іГІ» „ә..с.і.б..і.н.....ж.. —әне ■к'еСЛН-ррууяд1яР!п^ пВ ғы-*.РеспУб л икасыныц көм'іҮр -е• ' ГдТет™угет зТо'^р Пмаүіймдкаллінашніьілілігмкіайбпятып СБг?Я|р!Н.а®,кң °бчааысс*кцаа .шт:аиарРка?ізууалЛтаарРры“еснНурГөср'ткаернь- л.ктер бұл маселеге қ а ж ^ І Се-беб і тиі” і одактык министр' 104 1 КӨҚІЛ ВДймайды.

Біз былай деп есептейміз: ССРО көмір өнеркәсіп министрі Засядько жолдас «Кызыл-Кияуголь» тресі мен «Сулюктауголь> тресіне караған көмірлі жерлерді барлау жұмысының үстегі жылы аяқталуын камтамасыз етуі керек, Кок-Янгак-Южныйга караған көмір шығатын жерлерді игерудін жобасын жасауы, соидай-ақ темір жол линиясын салу моселесін шешуі керек. Депутат жолдастар! Совет халкы өз жұмысынын нәтижесіне занды мақтаныш сезімімен карайды және еліміздің коммунизм жолымен онан сайын ілгері карай аяк басуында зор табыс- тарға жететініне онын айнымас сенімі мыкты. ССРО-ның 1954жылға арналған Мемлекеттік бюджеті совет халкының түп мүдделеріне сай келеді және сүйікті Отаны- мыздың күш-куатын онан сайын ньіғайтуды камтамасыз етеді. Одактык Үкмст өнеркәсіпті, ауыл шаруашылығын және мәде- ниетті онан сайын өркендетуде Қырғыз рсспублнкасына едәуір көмек беріп отырады. Коммунистік партия мен Совет Үкметінін басшылығы аркасында кырғыз халкы партияның XIX съезі белгілеген коммунистік кұрылыс программасын ойдағыдай орындау жольшда, Совет Одағы К ом мунист партиясы Орта- лык Комитетініц сентябрь және февраль-март Пленумдарынын карарларын жүзеге асыру жолында бүрынғыдан да зор жігер кайратпен күреседі. Мен 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюджет. Бюджет комиссиясынын түзетулерімен, бекітілсін деп үсынамын. (Қ о л ш апалақтау). Председатель. Депутат Мухитдиновка сөз беріледі. Н. А. Мухитдинов ( Н а м а н г а н с е л о л ы к с а й л а у о к р у г і, Ө з б е к С С Р-ы ). Депутат жолдастар! Совет Ода- ғы К ом м унист партиясының Орталык Комитеті мен Совет Үкметі ецбекшілердін материалдық әл-аукатын онан сайын үздіксіз арттыру максатында соңры кезде ауыл шаруашылығьш күрт өркендету және халык тұтынатын товарлар өндірісін арт­ тыру жайында тарихн карарлар кабылдады. 1954 жыл — осы документтерде белгіленген программаны практика жузінде орыидау ісіндсгі аса маңызды кезен болып табылады. Сондыктан да Жоғарғы Советтің карауына ұсыны- лып отырған Мемлекеттік бюджеттін жобасында ауыл шаруа- шылығын, жекіл өнеркәсіп пен тамак өнеркәсібін өркендетуге сікірілетін акша қаржылары едәуір өсетін болып белгіленіп отыр. Сонымен катар халык ағарту, денсаулык сақтау ісіне, ғылымды өркендетуге және совет адамдарыныц баска әлеумет- тік-мәдениеттік талаптарын өтеуге деген каржылар да артады. Сонымен бірге Мемлекеттік бюджеттіц жобасы бөлшек сауда бағаларын үнемі арзандату, халыкка салынатын салыктарды азайту және енбекшілердің накты іс жүзіндегі кірістерін молайту жөніндегі шараларды да бейнелейді. 105

Дспут дык сем Партия л .Йорк;» , ..л ізммм^ - .ііЧИ «,0 сс м м «-•?'* Рсспу&ІИҺЛИЫН ...... ^рчсидеп^ I.1 Л.ЧК' М* ларам орыналм «кыр <• Ліл-тарт*к,ү' і (оам^** ■ ЫП ....... 1,1 :мрү;'ДІИДО1 шыктм Жака лаки і -ц> -I жетті. Өібек хл.кииич мэденнеті гуллсмаі. Өзбекстанныи табысі.і жоче мадепкеттік күрм.> •,,Ч тлрасиИ онан сэЙын вркакдсту е іл іс и .і . • і *іV үів’4 а> руашылыкгын ез ііііін.і ' к р ••. . і , ж,мып»і»йІ бурынғыаам да күпісГіту к ір. к. . , , ,1 яш»я. ,. „ еіб^кста\"' яы орнымен найлллаиы.і ч-і.-р» мұндйй реэервтер гд.зуір Кеаты з’** Ауыд шарезшы.чығыч ;а м.тмчил жер каі' талык пайяаланылмай отьср. Траі. шы жәие жер бетін тегістеуші машина, ілрдь , ртяша . өндіруі әлі де төмен. Макта тазаллешы от: сағатка 8—9 килограмм талшык үксатын ш дагодтар п«№ бержағында көптеген заводтар бір калытп отыр жоне олардык жабдыктарыныи еінмд -ччады. ад °“ы5 5.5—6 кидограмнан аспайды. Машина жаі ілгсрі баспай •гі пило-сағатк® V заволтарыя“\" станок парны режимді уакыттың 10 процент с , 15 процент дейінін карап түрумен өткізеді. ■„ Бүкіл совет елі сыякты біздіц реепчблнкамызда да к москвалыктардын шакыруы боііынша енбек өнімліЛ|ГІН I' тыру жолындағы, кәзіргі бар ендіріс ллаидаоында енім ш“ рылуын арттыру жолындағы, онын сапясын 'жаксарту,ж0-1^.1 ........ ' і отыр. Біздін міидетімЬіі —ілгері иатрипттык бастамаға басшыльіқ бастыру. Өткен жылы республика макта дайындач’ды'к чемлекеттй жоспарьга, сондай-ақ коғамдық мал басын көбейтіп, мнмдмпгін арттырү тапсырмадаоьш ооыпяамады; бізяее овоія жэ.іе картой өндірісі артта калып отыр. лікт. ср бар. Халық шаруашылЛытғаьештіт І оры ндяу д„ .... кемш'- арауларынд3 106

ысыраптар мен өнімсіз шығындар әлі де көп, мұнын өзі панда- дан бөлінетін қаржылар жоспарын орындауға осерін тигізіп отыр. Бюджеттін шығыс жағында халык шаруашылығын және мсумсггік-мәдениеттік шараларды каржылакдыруға белгілен- ісіі сомалардың 80 миллион сомы паидаланылмай калды. Біз фішанс шаруашылығына басшылыкты жаксартуымыз корен, үнем тәртібі, шаруашылык. есеп катац сакталуын кам- тамасыз етуіміз керек, соммен бакылауды күшейтуіміз керек, сөГггіп осы негізде бюджеттіц кіріс жағыи да, шығыс жағын да сезсіз орындауымыз, сол сыякты мемлекеттік жоспарларды барлық көрсеткіштер жөнінен де орындауымыз керек. Депутат жолдастар! Өзбекстанның алдына зор халық ша­ руашылык міндеттері қойылып отыр. Еқ таяудағы екі—үш жылда біз халық түтынатын товарлар өидірісін бір жарым есе шамасы арттыруға және товар айналымынык көлемін екі есе арттыруға міндеттіміз. Ауыл шаруашылығы саласындағы біз- діц негізгі міндетіміз — макта шаруашылығын онан сайын өркендету. Елімізді мактамен камтамасыз етудегі өздерінің ролі мсн жауаптылығын сезе отырып, Өзбекстанның енбекшілері 1954—1958 жылдарда Өзбек ССР-нда макта шаруашылығын онан сайын өркендету туралы СОКП Орталык Комитет! мен ССРО Министрлер Советінің қаулысын аса зор куанышлен жэне аса күшті рухтанумен қарсы алды. Осы каулы бойынша республиканын алдына 1958 жылы макта өндірісін 4.200 мын тоннаға жеткізу, яғни макта өндірісіи соғыстан бұрынғы 1940 жылғыдан үш есе арттыру міндеті койылып отыр. Осы міндетті шешу үшін біз мактанык шығымдылығын арттырумен катар макта егісінің көлемін едәуір ұлғайтуымыз керек, кемін- де 600 мын гектар жакадан суарылатын жерлер мен перелог- тык жерлерді косымша игеруіміз керек, бірнеше ж үз мын гек­ тар суармалы жерлердін мелиорациялық күйін едәуір жақсар- туымыз керек. Өзбекстанда макта шаруашылығын өркендету үшін барлык жағдайлар жасалған. Республика алып күшті ауылшаруашы- лық техникасымен каруланған; біз минералдык тыңайткыш- тарды аса көп алып отырамыз; жана машина-трактор станция- лары мен совхоздар ұйымдастыру жэне олардыи бұрыннаи барларын техникалык жағынан кайта қаруландыру жүмысы ьрістетіліп отыр. ССРО Үкметінің Өзбекстанға беріп отыратын матерналдык және техиикалык жәрдемі негізінде, сондай-ак ішкі резервтерді толык жұмылдыру және нәтижелі етіп пайда- лану иегізінде макта шаруашылығының жакадан аса күшті еркендеуін камтамасыз етуді өзбек халкы өзінік патриоттык борышы деп есептейді. Осы зор міндеттерді шешуде республикаға жеке одактык министрліктер мен ведомстволар, ец алдымен Машина жасау минисгрлігі, көмек көрсстуге тиіс. 107

Бір тонна 1945н к а і гн богіжыліь 206 сцбеккунн... <. >!>»' .і р о о ііу һ .ін к а боііынша ор а есеппен 124 і \\ ч т О о л .ііі б и і а т у р са да №’■ хоздар . . . . . . ------ — іл іл іг ііі о н а іі саГіын шупг арттырмайынша аіпқтіі ш.і І.ІНЫН Ж ііна программам орындау мумкін смес. Бул •к үнммліісгаруды «акса^ тумен катар макта шаруа к т т ц л о к с т і т ү р д е механи каландыру жұмысын он т. а к ы іт а лм к тау керек, СОҚП Орталык Коміп ін б р і. И л с н о м ы н ы н кара? лары жарияланғаныпан бо і .к-а у л к ы г нггі. Солуакк ішінле мақта шарупшылы и л о г о ж н ііііід е бірсыпы?. аса маңызды каулыллр қ......... ......----------------------------- --- - министрлігі осы қарарларды практика жу.тіндо орындау жумы сын алі кунге өрістстпоіі отыр. Ж ака кчногрүкішялы тозандз' кыш-бүріккіштер өидіругс даяр.іык. жүмыои' нашар жүргізі.ш отыр жэне ротациялык кстноімііоттардын нндірісі әлі к№ альшған да жоқ. Өзі жүретіи пірііачіітальді-шшшдслыі макп жыйнау машиналарының бслгілонгон морзімдо нндірілмей К»т хауш бар, себебі мшіистрлік қажотті маторііалдар мсн узелде; оөлмеи отыр. Мақтаиы баптауга, жыйшічта арналған бурын ғыдананағурлым жетік жаца' маішшалапдыц конструкциям \" р* тш ж әне тәж рибелік нускалпрын жасаПтын мемлекетті г^анРыЛ?,Н” РуКТОрлық б,° Р ° жумисты бурынгысынша келеді- Мақта шароашылыгында жан ашиналар ж асау жоне кәзіргі колданьпып жооген машин: лардыц конструкцііяларын ж а к са р тГ ?шін арнаТан гшт' ғайтуға м и н и с т З ' істік-эк?пеР''менті-ік базаньГүлғайтып. нь жасаУу мінистоРтін шаралар колданбай отыр. Машин машинатяпы» Өзбекстандағы өзінін аоылшаруашылы Макта шаруашылығьш 3ка®0ДтаРЬІ» а нашар басшылык етед ең таяудата у а ғ и ^ , «омплексті механнкаландыру жұмьісы Акопов ж ол дасты ң^ж сттІажзпп болуьшыз Үшін біз минис’ Тагы біп маго-то.п^ Д әРДем көрсетуін өтінеміз. мәселе — турғын \\-й .„т,^шуімізги бізге көмск берілуі керек, о Дары ӨзбекстанпІЙі Қ» , ^ ЫСЫмасслес'- Соғыстан кенінгі жы1 'ске қосылды. Бірак Мунын°«,іШаршы метрге ЖУЫҚ тҮрғын ү мызды өтемейді, с е б е б Г ө з б ,^ тІ УРҒЫН үіі жөніндегі мұктажі саны тұрғын үй Ч у » ы л І,о н „ ^ СТані,.ын калаларында халыктк шыГлаирр смыепны рқа ы„ ™зм ект“шГілоерт д,?т ™. ' ДР0“> фМе™“ кіү|,ре ык лыста°р\"д*а- жумы тапшылық білініп отыо Р? п Л Р *ЫН Үймен камтамасыз ету; Т,СР Мен.веД°мствол5р өздерГШн Д?2Са ла көптеғеи министра» ,,ы« тҮ|5ғын үй қүпьглы™ \" 1 Өзбе,<стандағы кәсіпорындарі плактық м и н и с г Ж е р “ и3 * еткілікті көціл бөлмейді. Б ісы істің анығына жстіп яі.о,С'ЮМрТ80лаРлин басшыяарыя* п ‘“ мдарынын. жумысшылапы ЕяӘСІП °Р ы»Дары мен күрып Р өтеу үшін ец таяудағы ж Г \" кь,зметшілерінін муктаЖД 108 ж ылдаРДа тұрғын үГі жэне мэд

ниет-тұрмыс кұрылысының программами едәуір ұлғайту мәсс- лесін шешуді өтінеміз. Сонымен катар жергілікті Совеггер тарапьжан жүргізілетін түрғын үй кұрылысына және республи- каның қалаларын, әсресе оның астанасы Т аш кент, көркейтуге дегсн шығыстардын арттырылуын өтінемін. Тұрғын үй корын дұрыс пайдаланудыц манызы бүдан кем емес. Тұрғын үйлердіқ күрделі және күнделікті ремонтына жұмсалатын шығыстардын нормаларын белгілеудін кәзіргі кдпданылып жүрген тәртібі, біздін ойымызша, ескірген. Бұл іэртіп тіпті 1925 жылы жүргізілген түрғын үй шаруашылығы- иык негізгі қорларын қайыра бағалаудың мәліметтеріне суйе- неді. Бұл тәртіп жергілікті жағдайларды ескермейді және түрғын үй корын сактау және жақсы күйде үстау мақсатта- рына қажетті мөлшерде каржы арнауды камтамасыз етпейді. ССРО Мемжоспаркомы мен ССРО Финанс министрлігі тұрғын үй корынын күрделі және күнделікті ремонтына қаржы жұм- саудың кәзіргі колданылып жүрген нормаларын ең таяудағы уакытта қайта қарап, әр республиканың өзіне тэн жагдайла- рына карай, бұл мақсатка деген қаржыларды есептеудід жаңа тәртібін жасап шығарғаны жөн болар еді. Өзбекстанда ауылшаруашылык, ирригация, өнеркәсіп, тұр- іын үй жэне мәдениет-түрмыс кұрылысы зор көлемде жүзеге асырылатын болып белгіленіп отыр, ал мұныц өзі қүрылыс материалдары өндірісін ұлғайтуды керек етеді. Солай бола тұрса да кәзірдіқ өзінде-ак кұрылыс материалдарыныц өндірісі керекті мөлшерден едәуір артта калып отыр. Бүл материал- дарды өндіретін кәсіпорындардык куаты ұлғайтылуы баяу, ал қолда бар жабдыктың небәрі 75—80 проценті ғана пайдала- нылып отыр. Республикада бөлшектер, узелдер мен блоктар өндірісі жолға койылмаған, мұкын өзі кұрылыста индустрия- лык әдістерді колдану ісін бөгеп отыр. Су-энергетика, ирригация ж әне тұрғын үй кұрылысын құрылыс тасымен жэне табиғи тастан жасалған бегтсуіш мате- риалдармен камтамасыз ету мәселесі де шеиіілмей келеді. Құрылыс материалдары өнеркәсіп министрлігі Кувасай жэне Хильковский цемент заводтарын кайта кұру және ұлғайту жайындағы карарларды орындамай отыр. Бұл заводтарға жабдык кәзірдіц өзінде-ак келіп түсіп отырған болса да күры- лыс-монтаж жұмыстары әлі д е ұйымдастырылмаған. Бұл за- водтарды кайта кұру жұмысын 1955 жылы аяктау республи­ када цемент өндірісін күрт арттыруға мүмкіндік береді. Күрделі күрылыстың белгіленіп отырған программасын орындау үшін ең таяудағы бір-екі жылда Өзбекстанда шифер, кірпіш, сапал жэне баска кұрылыс материалдары өндірісін екі_үш есе арттыру керек, сондай-ақ құрамалы темір-бетон конструкцияларынык, силикат бұйымдарының ж әне үй-жаб- дығына керекті заттардын өндіоісін игеріп, жеткілікті мөл- шерде ұлғайту д а керек. Б із ССРО Құрылыс материалдары

«иеркгои мличуч 1- _ КОЛрП О-і,> • 1*•• ' _!' салуі и «.ни- күі*1--'' ■ 1бізбеіі бірлічч- •і Д ж ут»! >һ< - • ‘ ;Р ' • ■■ бюджетник Ж'ні,м- -• • >■ 11Осы ипфрдмн *'■\"!' ■*•' 1 ‘ 1 РуҒШМЛҺНМ мі 'і- сябекшілсрінік матери іліыі публиканык бюджет! . (К>. 'іанС*.С*»Р»Р- каржы элеумстпк 'м і. і і „ііисіи У> Жоғаргк О зс т и н к-<,> '' іп.і усы** нын »9Г>4 жылі іі л |«'і V . » ігік йк>і Бюджет комчссііясиш-н \\с і тау)- Өзбек ОСР-ы до:іуг;ч і. |ім енпземія. Хялык шярупіиыл жеігі орындау аркылы ч. басшылығы аркасында ел ісіне өзінің жака үдесік ко> Председатель. Депутат Проккон іерілсді. П. С. Прокконен (П у д о ж с а .......... •• • , , •і. К а , Ф и н С С Р-ы). Депутат жолдистар! (Х .Р О Жогаргы ^ нің карауына салынып отырғаи Мем.іекоттік бюджет кеп у Совет мемлекетінің барлык одақтас рсспубликяларынык ха. шаруашылығы мен мәдениетін онан саііын арксвдсту шар • рын қаржыландыруды қамтамасыз етсді. Ол ауыр өнеркэс онан сайын өркендету, ауыл шаруашылыгыиын барлык тар . ларын шүғыл өркендету және халык түтынатын товар! р өндіруші кэсіпорындар салу жөніндегі шаралардын толык кар- жыландырылуын көздейді. Карел-Фин Советтік Социалистік Республикасынын снбск- шілсрі ағаш дайындау, ағаш ұкеату, целлюлоза-кағаз, кем жасау, балық өнеркэсібінің және халық шаруашылығыиык басқа тарауларынын енімдерін арттыру жөнінде кажымаи- талмай жүмыс істеуде. Карел-Фин республнкасында үл>®* «нсркосіп құрылысы, атап айтқанда энергетика күрьиысьь жүргізіліп отыр. Біздін республикамыз орманы көп атке. А е' тигеи ағаштардын жалпы запастары бір миллиард текшс метрден астам. Халық шаруашылығының баска тараулары сыякты ағаш өнеркәсібіне д е мемлекет алып күшті техника берщ отыр. Механикаланған аса ірі ағаш дайындау кэсіп- орындары жасалды, оларға ағашты күлатып, бір жерге тасып жыішау жұмысынан бастап оны ықшамдап темір жол платфор- Г Г \" ТИеуГС Д?Й,ІІГІ барлык жүмыстар коміілексті механи- аландырылған. Ағаш өнеркәсібінде техннкадан сачаты бар 110

кадрлар өсіп жетілуде, олар техниканы ойдағыдай игеріп алуда. Совет Одағы Коммунистік лартиясыиың XIX съезініц дирек- тпваларын және ағаш дайындау өнеркәсібінін артта қалушы- лырын жою жаііындағы ССР Одагы Министрлер Советі мен Совет Одағы К ом м ун и ст партиясы Орталык Комитетініц 1953 жылғы 7 сентябрьдегі каулысып орындай отырып, рес- публпканыц ағаш өнеркосібінің кызметкерлері еңбек өнімді- лігін арттыру және ішкі мүмкіншіліктерді өткен жылдардағы- дан анағұрлым толық пайдалану негізінде ағаш өндірудің 1953 жылғы халық шаруащылык. жоспарын 100,1 процент орындады, сөіітіп елімізге ағашты 1952 жылғыдан 1.600 мың текше метр артык берді. Өткен жылы ағаш тасып шығарудын келемі 1952 жылғыдан 23 процент артты. 1954 жылға ағаш тасып шығару жоспары 10.300 мыц текше метр мөлшерінде белгіленіп отыр. Партия мен Үкметтін халык. игілігі жайындағы камкорлығымен рухтанған республиканыц енбекшілері ағаш дайындаудын, ағаш тасып шығарудыц мем- лекеттік жоспарын орындап шыкты жэне 1954 жылдың бірін- ші токсанында елімізге 3.200 мык текше метр ағаш берді яки 1953 жылдың бірінші токсанындағыдан жарты миллион текше метр дерлік ағаш артық берді. Республиканын ағаш өнеркосібінін екбекшілері екінші ток- саннын жоспарын және ағаш тасып шығарудыц 1954 жылға белгіленген жоспарын орындауға барлық шараларды қолданып отыр. «Карелдрев» тресі мен ПетрозаводскІдегі стандартты үй жасау комбинатынын ағаш заводтары өткен жылы тұрғын алаңы 350 мын шаршы метрден асатын 2.560 стандартты уй жасап берді. Үстегі жылдың бірінші токсанында тың жэне тыцайған жерлерді игеретін аудандарға тұрғын алаңы 50 мыц шаршы метрден астам сан жүздеген стандартты үйлер жібе- рілді. Кәзіргі бар үй жасау кәсіпорындарының өндірістік куатта- рын пайдалануды жаксарту жэне оларды ұлғайту жолымеи, сондай-ак жаца үй жасау заводтарын салу жолымен біз рес- публикада стандартты үй жасау өндірісін бұдан былай да дамыта беруіміз керек. Мұныц өзі тын және тыкайған жер- лерді игеріп жаткан ормансыз аудандарға біздіқ ресгіублика- мыздың керсеткен елеулі көмегі болады. Республиканын ағаш өнеркәсібі соцғы кезде жоспарды орындап отырған болса да, ол әлі барлық кәсіпорындарынын Жұмысын ренгабельді етуге жетіскен жок. Карел-Фин респуб- ликасынын ағаш жвне кағаз өнеркәсіп орындарында жоспар- дан тыскары шығындар болуы жолсыз екеніне ССРО Министр­ лер Советі талай рет біздін назарымызды аударған болатыи. Ағаш дайындаудын халык шаруашылык жоспарларын орындау жоне каржыларды бурынғыдаи анагұрлым үнемдеп жұмсау 111

ормандарды п\"'а\"й\"д'уя.л...а.імя’ жыіы бүл шығыак’ 1 І№8 5«^иим іою нн Ссом'_Гокаіып.^ ’.).Я..:<........ Д'|лааи'р, мжатж^>а лкаДгаЫз әКие-»р»^ түсірілді. Бірак ресиуйді миннстрлігі даііыіідагап аг.м күнын кемітуде ж„ сы нэтижелерге жотс аляаді могр агашіын взікг-. кұны элі де жоспардагыдан цц огыр, Агаш дайнз- дау өнімдерінің езіняік күі ;ц жанс кор жыйнгл көлемін арттырудыц басты .ік шаруашылығынш барлық тарауларындагы сн нкімділігін арттыр; және кэсіпорындардын Р «у|к -і іын сарка пайдзда болып табылады. Республиканын ағаш 'нсркосіп іііар\\-аіііылнктарыннц *>Т мысын талдап Караганда м...е..х..а..і.і.п...а..м...д..о.р..д..і.....ж..а..к..с..ы...рак пайдада нуға жәнс екбектің озат одістерін км даііуга олардын — мүмкіишіліктері бар ексні көріноді. ІҮгмубдиканын ағаш *3 кағаз өнеркәсіп миннстрлігініц каі-ішірыіідарында енбек вн« ^ ділігі 1953 жылы жоспардагыныц 9(1.8 прошчіті болды. Маячь лік участоктардыц 50 проценті ғана жүмысты ішклдік график- пен істеді, ал ормандағы нсгізгі жүмыстарда жү.мыешылард“* небэрі 43 проценті ғана істеді. Барлык жүмысшыларі»» 30 процентіне дейіні өткен жыды жүммс вндірҮ нормаларыи орындамады. Бірсыпыра косіпорындарда тракторлардь»- электр станцияларының, автомаіппналнрдын жоне баска мв* низмдердің едәуірі профилактикалык жандеу деген сылтау>|С жүмыссыз ұзақ карап тұрады, сөіітіп өндіріске катыспайды- Лемек, ағаш текше метрінің өзіндік кұнын кеміту жоспарыи сезсіз орындау үшін және әрбір ағаш өнеркәсіп шаруашыаы' ғыныц жұмысты шыгынсыз істеуі үшін рсспгбдиканык аташ өнеркасіп орындарынык ішкі ресурстары аз емес. Ағаш внер- тп т І»б,аСШЩарьі\"Ыі1 және баР-”ык жұмысшылары мен янж^ нер-техник кызметкерлерініц күшін біз міне осыған жүмсай- тын боламыз. ’' тапА™ ! Г ӘНе к аға з өнеРкәс'п министрлігінік ағаш өнеркэсіп паплн п ш м ? аГ мо\" кұрылыс ұйымдарынык бэрі ДС »°с: \"1к т Х і н йпп ЙТЫ-Н болуы үшін ж эне жүмысты рентабельна ағаш^ к Й т . Г республиканың Миніістрлер Советі эрбір жаксартуы к ер е к ЫК \" \" К‘ реСурстаРын \"айдалану жү-ысын баРЬ еГ Фө р к е н л е ? & Ка??''Да «^лю лоза-қағаз внеркәсібі косіпорьшдары жасяллм Ч еллюлоза-кағаз енеркәсібінік Ф ДогюгаР целлкміозаСқағаз’ Г м « РЛЫК ІШІаде СсгеЖа ЖЭНе К кағаз өнеркәсібі үстег? ж ^ - ИНа- арЫ бар’ Респу&іиканын °нім шығару жоспапын т ч ЫН б ,Р'нші токсанында жалпы 1953 жылдың біріцшГ токсаны„Процент орындяды. мұнык «3 Республиканыц ка еі^ “ “ \"да ғ“ 5 ан 19 процент артык. кағаз өндірісін екі-уін өнеркас|бін оиан сайын өркендету 1(2 V се арттыру у Шін целлюлоза-кағаз за-

водтарынын өндірістік куатын пййдалануды жаксарту жэне целлюлоза-кағаз комбинаттарыи ұлғайту керек. Республиканын алдында ағаш дайындау жумысын онан са­ мый өркендету міндеті тұр. Бул үшін, кәзіргі бар ағаш өнеркәсіп шаруашылықтарының жумысын жақсартумен қатар, әлі күнге ағашы кссілмеген жәнс тиісті кәсіпорындары жок жана тың аудандарды игеру керек. Осы мақсаттарда автомобиль жолда- ры мен тартабан темір жолдардын үлкен курылысын, сондай- ақ турғын үй жәие мәдениет-тұрмыс курылысын шапшандатып жүргізу керек. ССРО Ағаш және кағаз енеркәсіп министрлігі біздін кұры- лыс ұііымдарымызды кадрлармен, механизмдермен нығайтуы- мызға жәрдем етуге, жол-курылыс жұмыстарын механикалан- дыруға жордем етуге тиіс. Республиканын Ағаш және кағаз внеркәсіп министрлігі 1953 жылы тұрғын үй қурылысыныц жос- иарын орындап шыкты. 1954 жмлы 170 мын шаршы метр турғын үй іске косылатын болып белгіленіп отыр. ССРО Ағаш және кағаз өнеркәсіп министрлігінен быйылғы жылы көбінесе ағаш өнеркәсіп шаруашылыктарындағы түрғын үй және мәде- ниет-тұрмыс курылысына және автомобиль жолдары мен тар­ табан темір жолдар курылысына 40 миллион со.м мөлшерінде бізге косымша күрделі каржылар бөлуді өтінеміз. Карел-Фин республикасының аса бай гидро-энергетика ресурстары бар. Бірак республиканын октүстік аудаидарында энергетикалык базанын дамуы өнеркәсіптіц өсу каркыиынан дәуір артта қалып отыр. Кәзіргі бар энергетикалык база ..неркосіптін онан сайын өркендеуін бөгеп отырғанымен ғаиа қоймай, сонымен қатар кәзіргі жүріп тұрған кәсіпорыкдарды калыпты мөлшерде электрмен жабдыктауды және калалар- дағы ецбекшілердің турмыс кажеттерін өтеуді камтамасыз етпейді. Букіл Петрозаводск-Кондопога өнеркәсіп ауданын Электр куатымен жабдыктайтын Кондопога су-электр станния- сынын орнатылған куаты, су ресурстарыныц жеткілікті түрде реттелмеуі салдарынан, 50—55 процент кана, ал кейбір айлар- да — 30—35 процент кана пайдаланылады. Үстегі жылы осы ауданда жана су-электр станциясы катарға косылады, бірак су ресурстарының жеткілікті мөлшерде реттелмеуі салдарыкан, кзсіпорындарды электрмен жабдыктау ісін жақсартуға бұл станция да елеулі өзгерістер енгізе алмайды. Валазна су кой.часын салу аркылы кәзіргі журіп тұрған су-электр станцияларында электр куаты өндірісі айтарлыктай арттырылатын болады, бул су коймасы Суна өзенінін каска- дында су ресурстарын реттеп тұратын болады. Бул су коймасы кэзіргі жүріп тұрған су-электр станиияларында электр куаты ендірісін жылына бірнсше миллион киловатт-сағат арттыруға мүмкіндік береді. Козір Валазна су коймасының жобалык тап- сырмасы жасалып, бекітіліп отыр. Электр станциялары және Мектр өнеркәсіп мннистрлігі үстегі жылы барлық жобалау

жумыстарьш аякт.туы к I жмлы Валазиі су мр гганциясыНЫЛ <ЧЯ,Ш№: бастауы ксрек. , п т. Карелия мери Сол сыякты Оитүспк К;Ц).ми>1 ж ' 1 ' кьпы да ресли тика СИОТС'М. .|.Ш1 ^ ;й;;;р.1«ктай жаксарти; лаканы элекгрмоіі ж аодм кіа) иш . ' станции» ‘ ' V,болады. Ьұл шара к.иірп /ц р іп; - * кэс{п орында?«» рын неғурлым 'V и»гм;» мүмкіндік береі 1Біз Электр сташшя.і.і|ДI,.1. />’•> • П'. «Ііе'ркарісІіИіі ижиүкрисгторучд гшені үстегі жылы “ і к ^ Г « » т а аудаидарь, ал 19о5 жылы рсспуо.ііж.и іиң о к ң ;, ,-тыратыи мек? біртугас энергетшііі/шіі п м куатыи беру линняларыі.... . куры.н.кыи каіі.і Совет Одагы Коммушіетік ....................ан Орталык іч™ тінің февраль-март Плснумыіип Қаро.і-Фші І’осау® бас совет жэне партия органдарыныи путал а»ар>ашьиімг ^ шылығы катан жэне эділ сыналды. Ь ш ;« респ>&іика»« ауыл шаруашылығы каншалмк тнмсидетім жюерілгеи *г тілді. Республиканыц Мнннстрлер Сонетіпін. ж срплікті^ және ауылшаруашылық органдарыныи ауыл шаруашьм өркендету ісіне басшылығы осы күкге деіііи канағаттан және нашар болып келді. Партия мен Үкмсттін нүскаул г орындай отырып, біз ауыл шаруашылыгына басшылык жұмысындағы елеулі кателіктер мен кемшіліктерді шаралар колданып отырмыз. Кәзірдіц өзінде-ак ауылиіар»\" шылық аудандарын, машина-трактор станцпядарын, КОЛХ1Г^д мен совхоздарды басшы кадрлармен нығанту ісі ЖҮРП1 отыр. Колхоздар, совхоздар мен МТС-тер кектемгі егіске «“■. тыркыдан жақсы әзірленді. Үстегі жылы егіндіктерге жерГ'л>\\ және минералдык тынайтқыштар тасу көлемі едэуір Луыл шаруашылығының мұқтаждары үшін әк өндірісі Үи“ дастырылды. Егіндіктерді тыңайту үшін шымтезек эзірте) жұмысы бұрынғыдан кең келемде жүргізіліп отыр. Республик колхоздарының едәуірі быйыл картой пен овощ өШЧРУ'- мамандандырылып отыр, мұның өзі қалалармен өнеркэсіп орталықтарынын халқын жабдықтауды едәуір жаксарту»3 мүмкіндік береді. п. ^'г1И0ративтік кұрылыс ісіндегі жіберіліп алған кателікте- *3' Кәзіргі баР мелиорация системами, « пайдаланылып жүрген егіндік және шалғы^ тынаііған ж™™™3”6 жалпы егіс көлемін улғайтуға арнал» ка ІНН? Г СП Ме^н°Раі‘Ия системасын, тәртіпке келпрт «•>^ « да,“ .*У“ ™руа™ лык; . к м > » ган сооввххооззддаапрпдһыГ Гоз\"аттар д1әмрҮемжке>сніншеілікквттерерзуогре., Бсіозвхаорзтдтаардкыал\"-

іоварлы ауылшаруашылык өнім шығаруын арттыруға, рес­ публика совхоздарынык рентабельділігін артгыруға шаралар колданып отырмыз. Үстегі жылы совхоздарда картоп егісінің келемін едәуір ұлғайту және овоід егістерінін көлемін 30 про­ цент улғайту белгіленіп отыр. Қалалардың халкы мен өнеркәсіп орындарьшың жұмысшы- ларып картоппен және свощтармен толық камтамасыз ету жоно сүт пен ет өндірісін едәуір арттыру мақсатында біз 1055 жылы, күрделі қаржыны көп шығармай-ак, овощ жэне картоп өсіретін біркатар совхоздар кұруды белгілеп отырмыз. Біз ССРО Совхоздар министрлігінен бүл істе республикаға жордем беруді өтінеміз. Біз халық тұтынатын товарлар өндірісін ұлғайту жайын- лағы Партия мен Үкметтік нұсқауларын жүзеге асыруға зор көціл бөліп отырмыз. Біздің республикамыздыц жағдайларында халықтыц тамақ азық-түліктері жөніндегі керектерін өтеудің ірі көзі балык өнеркәсібі болып табылады. Рсспубликаныц Балык өнеркәсіп мннистрлігі 1953 жылы балық өндірісін 1952 жылғыдан 54 про­ цент арттырды. Үстегі жылдыц бірінші тоқсанында балық өндіру жоспары 152 процент орындалды. Бізде балык өнеркәсі- бініц шикізат ресурстары мол: республиканыц көптеген көлдері бар, оларда балыктардың багалы тұкымдары бар. Бірак осы сулар әлі де жеткілікті пайдаланылмай кедеді. Ішкі сулар мен Ақ теңіздік мол балык ишкізаты ресурстарын неғұрлым толык пайдалану үшін ССРО Балык өнеркэсіп министрлігі балык өндіретін және балық ұқсататын кәсіпорындардыц жиектік базаларын жасауда республикамызға көмек беруі керек. Карел-Фин ССР-нын 1953 жылғы Мемлекеттік бюджеті кірістері жағынан 105,9 процент болып, кірістері шығыстары- нан 103,4 миллион сом артык болып орындалды. ССРО Мемлекеттік бюджетінің жобасы бойынша белгілен- ген каржылар халық шаруашылығы мен мәдениеттік керекте- рін толык отейді, сокдықтан мен ССРО-ныц Мемлекеттік бюд­ жет!, Бюджет комиссиясыныц енгізген түзетулерімен, бекітіл- сін деген депутаттардык ұсынысын колдаймын. Бүкіл совет халкы сыякты Карел-Фин ССР-ның ецбекшілері де социалистік Отанымыздың күш-куатын онан сайын нығай- туды жэне совет халқыныц материалдык, модениеттік талапта- рын өтеуді көздейтін Коммунистік партия мен Совет Үкметінік шараларын шын жүректен макұлдайды. Біз бүрынғыдан да зор қажырлылыкпен енбек ете береміз, ұлы орыс халкымен жэне Совет Одагыныц баска халыктарымен мызгымас досты- ғымызды барынша нығайтып, онан сайын дамыта береміз, сөй- тіп Партия.мыз бен Советтік Үкметіміздіц басшылығы аркасын- Да алдымызда тұрған міндеттерді орындап шығамыз. (Қ о л

Председатель. Д епутат Цьи I (іерілсді. . Цыбенко (С у м ы г І. У кран» С С Р-ы ). Дену Г.р'о /Коіарпіі СоветінІЕ карауына салынып отыргаіі^ ль і-чеп ік ЛмджсттіИ жобаса Отанымыздыц куш-куатнн беші м л | Іаріпимыздын басшы- лығы аркасында коммунизм «ч IV намыны мык ссніммен ілгері басып кслс жаткам кии у ріне сан келеді. Бюджеттен ечш ч.-икы ны и мүддме микалык күш-куатыи арттырудь іііаиымыиык эконо- лардын, интеллнгсшшяныи, 1 тұрмысын онан саііыи жакеа іүміііеіиы 'кірдыц. кодхозшы- Үкметтің саясаты каріпім тур. !-,ык еоііег адамаарынык елімізде коммунизм принту ісііі чы км ідеіігііі Партия мсв ікы.іамым отыргаи бюдж« і мэдешісті С'ш-.ег Одлгыннн экономи- гу п е м д ір у іеіао косылғя жана үлес болып табылады. Ійо-1 ж ы .п а арна.ті аи Мсмлск бюджетті барлы қ совет адамдары и б н іц у .ш <Огаиыиа Д занды мактаныш сезімімсн макуддаіііы ііы ііа. К%>ммуиистік г тияныи басшылығы аркасында бул бюджеты ориидауяснғ к о й м а н , сонымен катар асыра оры ндау ушіи нс кажеттіноэр істейтініне к ү м ә н жоқ. Депутат ж олдастар! Мен Украин ССР-ы Сумы облысыиы Шостка ауданыидағы «Большевик» колко.ш ниц председате. болып істеймін. Б іздер, колхозш ылар, елімі.ідіп халык шаРУа' шылығын өркендету жайындағы, ео п ег халкыныи матсряалда» жоне мәддееннииееттттіжк тұрмыс дэәр еж есшіп арттыру жаіиіыннддаағты» *П*а-рг- Үкметтің қамкорлығын бары ш на сезіп отырамыз. ауылшаруашылык дакылдарынын шыгымдылығын, “*■ шаруашылығыиың өнім ділігін у зд ік сіз арттыру үшін трактор- ларды. комбайндарды, баска ауылшаруашылык машииаларнв. тыцайткыштарды, сортты тұкы мдарды’ химнкаттарды жылдан жылға барған сайын көптеп а.пып отырамыз. СОКП Орталық Қомитетінік сентябрь ж әне февраль-март Пленумдарыныц тарихи каулыларымен рүхтанған колхозшы шаруалар колхоз өндірісіиік д зр еж есін бурыиғыдан да жоғарь* көтеруге, сөйтіп ек таяудағы 2 — 3 ж ы л ішінде халык үи\"н азық-түлік ж әие жеңіл өнеркәсіп ү ш ін шикізат жетімді-іігш жасауға өзш ің бар күшін ж ұм са у да . Сумы облысынын еркек- ш т и Г Х03ШЫЛары’ МТС-терінің кызметкерлері. агылшаруа- жжеетПіссттіккттеерпш1Г Нпп^аайцРдЫа'лабнаай оттехынриыкпа. мбаепн-іыагкроянүоьмпншяалрыукашғыыллыымк ж з ы с : Л г Ғ ■ . . . ІИ

луде. Быныл егіс жұмысының сапасына ерекше көңіл қойыльш отыр. Қартоп. овощ, жүгері, күнбағьіс егістері тек шаршылы- үялы эдіспсн ғана жүргізіледі. Малға керекті жсмшөп өндірі- сін ұлрайту үшін көп нэрсе істелуде. Облыста жемшөптік люппн, дэн-жем егістсрі, әсресе жүгері егістері, ұлғайтылды. Колхозды сумей жабдықтау жаксара беруде. Сокғы үш жылда обдыста күдыктар к,азу жоспарлары орындалды. Быйыл жос- пардан тысқары тағы да 650 шахталық трубалық механика- лаііған күдықтар қазылатык болады. Депутат жолдастар! Мен кызмет істейтін колхоз Полесье аймағында, органикалык заттары аз кұмдак топыракты жер- лерде тұрады. Ірілендірілгенге дейін колхозда егін шығмм- дылығы төмен болатын еді және коғамдык мал шаруашылығы- ның дамуы нашар еді. Әрбір гектар егіндік жердің кірістілігі өте томен болатын еді, гектар басы 120— 150 сомнан аспайтыи. Енбек дисциплинасы да, колхозшылардың еңбегіне төленетін Ірілеңдірілгеннен кейін біздін шаруашылық басқаша өркен- ден бастады. Колхоздарды ірілендіру аса бай ауылшаруашы- лык техникасын, агрономдардык, зоотехниктердің, механиза- торлардыц, комбайншылардың, тракторшылардың, колхоздық селоның барлык енбекшілерінін творчестволық күштерін бұрынғыдан жаксы пайдалануға жағдайлар тудырды. Партия уйымы активтін катысуымен 1951 жылы артель шаруашылы- ғын өркендетудік бесжылдық перспективтік жоспарын жасады, оны колхозшылардыц жалпы жыйылысы бекітті. Бүл жоспар- да дәнді дақылдардың орташа шығымдылығын гектарынан 100 пұттан асыру, ал күздік бидайдык шығымдылығыи 120 пұт- тән асыру, жалпы есептегі бір сыйырдан алынатын сүтті 3.000 литрге жеткізу, бау-бакша шаруашылығы, овош шаруа- шылығы, көшет шаруашылығы, ара өсіру шаруашылығы, жібек шаруашылығы сыякты шаруашылык. салаларын барын- ша вркендету белгіленді. 1955 жылға 7 миллион сом акшалай табыс немесе егіндік жердід гектар басына 2.800 сом табыс кіргізілуі белгіленді. Біздің колхозшылар бұл жоспарды жүзеге асыру ісін шын- дап қолға алып, кыска мерзімде кейбір табыстарға жетті. 1953 жылы астықтын жалпы түсімі бір жарым есе дерлік артты. Колхоздарды ірілендіруден бұрын біздін Полесье жағ- дайларында мүлде егілмей келген күздік бидай сыякты аса мацызды азық-тулік дакылы сокғы үш жылда гектаоынан орташа есеппен 18—25 центнерден өнім беріп отыр. Жемдік люпин егісін егу аркылы берік жемшеп базасы жасалды, ал люпин мәлға керекті жемшөптерді молайтудық тамаша күралы болып табылады. Колхозшылар кендір өсіруге зор көніл бөледі, ол 100 гектар жердің әрбір гектарынан 16,7 центнерге дейін талшық берді, ал онын өзі 1950 жылғыдан бес есе артык.

Ж үуггееррі сыякты жомшнптік д.ікы.ччын оғіоі ммланиыыззддіы орын аладыI, ал бұрын б ү.і діікылды П -л.чік- жпгдаііллрыидаа өсіруте болмаіййддыы десстін о.чі. Іііздік к ол м н да скі жил ііиіид_с кі атары- нан бұул ддаі-к--ы---л-дың гоктарынаи -14 - 3 0 ценшсрдон ооррттааші а өніи алыныііпп кселеді. ...ялыгымен катар Егііі шаруашылыгимен 1950тілуде, Осыныц борі колло.ідиц акш алаіі таои..с..ы....н. іиэч жылгы бокізіддіщц икшолілхоизідиа пі,і •' тларм да әркеияс- 384 мыц сомнан 1953 жылы Г> миллион 193 мми со.мға дейін 13арттыруға мүмкіндік борді. Піддс сцбоккунгс толонстін ада лай акы оирташа еі исошппміміі •1»0 •с.о»м 13 тмтііыынііыі ан гжа отті. Колхозам- лар ссмьяларынык жарымыіі.-н к н б і т у п к і л і к т і с с е п аиырыс- 15кайла семья басы 5 »..•.*.-■. ■..*................. л .і кн и ті-іч -и колхозіны даряы я ссмьялары 10 мың сч .о м ііа н м ы ц і-о м г .і д і-іііп а л л и . Бвлінбей- тін корлар алты есс.д с и д с к в б і р о к а р т т ы . Ііы н ы л б із аркайсысы 400100 сынырға арнаа лл гга_н.. с..к..і т_е_х_іі,р..-..б..о..г..о..н.....е..ы...п..м...р....к..о..р.а., шошка ссміртуге арналгп<анн> тчепмиірі п-б.е^тпон. ....ш...о..і.н...к...л. .к..о..р...а..с..ии „ся„лиылпп аалллдНыКк,. ікчөвпіітіесгісеип жұ.м-чыыссті арддым мМСсХхЛаішка.іаи.чырдық. 500 тонна астык сыятын а—ст.ы...қ....к.-о'й\" м“ апсгыин. тт.и.пптт;иік- .м ....... -•й.іар салып «ллык. колхозшыларға 2 0 үнді ж ацада жвндеа шығардық. Ецбектін дұры с уііымдастырылуы, жогары дэрежелі, сана- лы дисциплина үш жылдан бері ко.іхозшылпрга ай сайын аванс оеріп тұруымыз біздіқ шаруашылыгымыздыц тез өркеидеуіне ссбегіші болды. Бұл шара тек ецбектіц уііымластырылуы мен ошмділігіне ғана емес, сонымен катар колхоздын кіріс-шьіғыс сметасынын орындалуына да өзініц жаксы с-герін т и гізіп отыр. * ? РЫ\".б,зді,‘ колхозла ссепші колхоз ирсдссдателімен біріге отырьш бір жылға арналған кіріс-ніығыс систасын жасайты* т і а ш ! ™ * 03 басқармасы немесе качхозшылардын жалпы ™ “ , І Ф0РМ'1ЛДІ түрдс 6екітс салатын. Сонан кейін сме- Іейін Ж ™ Ы\" К.0ЯГЬІН' е®йт!п ол келесі жылдык басына еш?'Р қозғалмай жата беретін. Лд енлі ай сайын аванс & Х ^ а е„НаГ' І Г І1ІНеН КеП'Н’ колхозла кіріс-шығыс смстас“ Х ?«ы н 1• СОІШ>,е» «*™ р « « •» д» жасыадв. 6» »и ,Г к “ « к ш ДІ'|,ге' орвір ,еР” > мекгерушісіне. жыйиау жөнінлс р улар™ басшыларына акша корлзрын «он. К о.пяоб.аир»»” дллып капа кой\\іайД о!!,,!! Д Р бул КІРіс-шығыс сметасы орин- блкылап отырадьғЙӨйтк^нГНк о ғІаР аСЫ,,!1 °Р ындалып отыру“ \" ҮНіін лсфкезіі.де акшаЙтүс\"птуоуыЛ« К Ө\"ДІРІСТІК мүктаждар« берілуі осыған байланысты д«Р> Жо,Іе колхозшыларға аванс шылыктын барлык таI»^Vпо^. И За \"ы\" а » а нс беріп туру шаруа- «•!«“ « онімділігі„ арт РауДЯрЫи бярлыК жлгыкак да өркендету. сніс пса мзцизды лсм руУГіг,-,?^Ы\"Л< гк' кол*озшылардың күрс- ОрпяикСіздін колхозам!/ У болып табылады К ом и тетіяін сентябрь жәнс февраль-м яп^ п С ° К П 118 арт Плс,,умдарының тарнхи караР'

ларын окып біліп алды. Мұның өзі біздік жұмысымыздағы слеулі кемшіліктерді ашып, коғамдык шаруашылықты бұрын- ғыдаи да шұғыл өркендету жөніиде біркатар шаралар белгі- леуімізге мүмкіндік берді. 1954 жылы біздін перспективтік жоспарымыз орындалып кана коймай, асыра орындалады да. Қолхозшылар әрбір гектардан кемінде 125 пұт күздік бидай, 20 цеіггнер кендір, 80 центнер жүгері алуға, мал шаруашылы- ғынан кемінде 2 миллион сом акшалай табыс кіргізуге міндет- тенді, колхоздык бүкіл ақшалай табысын 11 миллион сомға жеткізуге иемесе егіндік жердік әрбір гектары басына 4.400 сомнан айналдыруға, сейтіп әрбір колхозшыныц ецбек- күиіне кемінде 20 сомнан ақша беруге ұйғарып отырмыз. (Қ о л ш апалақтау). Бұл міндеттеме орындалады деп біз Коммунист партия- нып Орталық Комитетін, Совет Үкметін сендіреміз. (Қ ол ш апалақтау). Депутат жолдастар! Коммунистік партия мен Совет Үкметі ауылшаруашылык кызметкерлерінін алдына — тын және тынайған жерлерді игеру есебінен косымша 800—900 миллион пүт товарлы астык алу міндетін койып отыр. Украинанык Полесье аймағының колхозшылары, МТС-терінін кызметкер- лері мен ауылшаруашылык мамандары бүл шакыруды аса зор жауаптылык сезімімен карсы алды деп, сөйтіп олар жер- лерді ағаш түбірлерінен арылту, батпакты жерлерді кұрғату, мелиорация шараларын жүргізу жолымен егіс көлемдерін барыиша үлғайту, егін шаруашылығынын мәдениетін арттыру, дәнді дақылдардын. техникалык дакылдардын, картоп пен овощтык жалпы түсімін екі есе көбейту үшін, Полесьенік мал шаруашылығы мол өнімді болуыиа жағдайлар жасау үшіи ие кажеттін борін істейді деп осы жерде мәлім етуіме рұқсат етініздер. Далалы жерлерден Полесьеніц айырмасы сол — ол су мен жылылыктан ешуакытта тапшылық көрмейді, кұрғак- шылық пен акызак желдерден зыян шекпейді. Орасан үлкен машина техникасын, адам резервтерін және ауылшаруашылык ғылымыныи жетіотіктерін толық және дұрыс пайдаланғанда Полесье Украинанык гүлденген өлкесіне айналдырылады. Біз бор сыякты әк материалын механикалдырылған жолмен өндір- ріп, ұнтау мәселесін тезірек шешуді өтінеміз, бұл материал Чернигов облысынын Новгород-Северский ауданында сон- шалык көп. Борды Чернигов облысынан Сумы, Киев облыста- рына және баска облыстарға тасымалдау, егер ол үшіи Десна мен Днепрді пайдаланатын болса, онай да, арзан да. Депутат жолдастар! Біздіц сессиямыз өткізіліп отырған күндер Украинанык Россияға кайтадан косылуынык 300 жыл- дығын украин, орыс халыктарынын және үлы Отанымыздын барлык халыктарынын салтанатты түрде мерекелеуге әзірленіп отырған данкты күндер болып табылады. Бұл тарихи датаны 119

кекінен мерекелеу елічіздің бар.іык. .чалыктармііілі улы досік- ғының аііғағы болмн таГіы.ьі.іы. М е н Совет Олагыиііш I жы.іга аркалгаіі М о іл ек е п з бюджеті бекітілоін дегеи үеыш.и-!!.і к і и д а а ч ь ш . Д еп у т а т жііт дастар, Коммушістік партия мен С о п - Үкчггіпе шексіз бср-т ген Сумы облыемкып оцбеіимілічіі оіігрч.ігіи ікчі ауыл шарул- шылығында ецбек 'іабы оіариіі г>\\ рыш ы.іаа ла көбейтуго. Отанымыздыи экоиомикалық күш к , агып ш.ігаіітуга бпр күш- терін сарф стсді, ком.муші '\\і орпа'п і.і жтң.т іаГіыстарга м боләды деп сіздерді ссндіруі.мо р^кг.іі еііні ідер. (Қ о л шапз- л а к т а у). Председатель. Д епутат жолллогар! О.-мчои буп'н Үлттз? Советінін жумысм амкталеып деп уемпытадм. Үлітар Советіи:?. келесі мажлісі ертец, 22 апрельде. кунді -.гі гагат -І-те болэды. Ұлттар Советініц можлісі ж абы к деп жаримлліімыи.

О Д АҚ СОВЕТІ Екінші мәжліс (1954 жылры 22 апрельде) Одақ Советінін Председателі А. П. Волков жолдас жзне сныц орынбасарлары Н. Т. Кальченко, А. А. Лебедев, В. П. Мжаванадзе, 3. С. Омарова жолдастар Президиумов кел- генде, ал Г. М. Маленков, В. М. Молотов, Н. С. Хрущев, К. Е. Ворошилов, Л. М. Каганович, М. 3 . Сабуров, М. Г. Пер­ вухин, А. И. Кириченко, М. А. Суслов, Н. Н. Шаталин жолда­ стар ложаларға келгенде, депутаттар мен қонақтар оларды узақ кол шапалактаумен карей алады. Бәрі де орындарынан турады. Председательдік етуші Одақ Советінін Председателі депу­ тат А. П. Волков. Председатель. Депутат жолдастар! Одак Советінік мәжлісі ашык деп жариялаймын. ССРО-ныи 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюджет! туралы баяндаманы талкылауға кірісе- міз. Қосымша баяндама жасау үшін Одақ Советінік Бюджет комиссиясының Председателі депутат Сенинге сөз беріледі. И. С. Сенин (М а л и н с а й л а у о к р у г і, У к р а и н ССР-ы ). Депутат жолдастар! ССРО Жоғарғы Советініи бесінші сессиясынан бергі уақыттың ішінде еліміздің халык- тары Ко.ммунистік партия мен Совет Үкметінін басшыльіғымен шаруашылык жоне мәдениет қурылыстьің барлык салала- рында жана табыстарга жетгі. Өткен жмлы социалистік эконо- мпканын негіздерінік негізі болып табылатьгн ауыр индустрия ойдағыдаіі өркендетілді. Бесінші бесжылдыктын үшінші жылы- ныц тапсырмаларын орындау иәтижесінде 1953 жылы бүкіл енеркәсіп өнімінің көлсмі соғысқа дейінгі 1940 жылғыдан екі 121

жарыи есс асып іүогі. ('< :і’<) ныіі улттык табьісьі осыүакь~ тыц ішінде окі ссоден ;и'а а рііы . Халык, шаі)уашы.іі.ггыіі нрмчпогу негізіидс енбехшілер: материалдык жлмо модічш, туримо д.ірожееіи онан эрі арпы: ісінде дс едоуір табыстарға к-VI ж еігі. Жумысшылар мев № метшілердіц жадакыси аргми, ммммшмлардык іабк: Отанымыздыц оцбекшілорі к шлруашылығыші бастыруды жопе сошли ц іч і гік мсмлокетті» куат барлық салалары» в р к іч ід о і \\ ч иыс кабілетін иьп' тылығын онаи арі артгмрыіі. < туды камтамасыз стотін К»м\\п ни мои Совет Үюя жасап берген саясатты жүзого дсрініц барлыкщ* мен творчестволық жігсрін ж 1 Партия мен Үкмст алга коі тсрді жүзеге асы?' жөніндегі шаралар Жогаргы і кітуінс ССРО Мнеі стрлер Советі усынып отырі ;ш і Г<>54 жылға арни- ган Мемлекеттік бюджотініц ж мм к беіінеленгеи. 1954 жылға арналған Мемо (жст халык шаруг- шылык жоспарына толығымен <ане виеркэсіятів тран.спооррттгтыыиц, ауыл шарупшылыгыныа. алистік мэдевяет- тін барлық салаларын оиан орі еркендсту ге. ілт•мм• д.• коргғамк кабілетін онан әрі нығаГітуга, с<івст одахідарыііын м ? „„рлв және мәдени турмыс дәрежесін арттыра оеруге каж жумсауды көздейді. . бюД»*1 Халык шаруашылығын өркендетуге Ліемлекегп есебінеи, кәсіпорындардыц ө з каржысынын есебінен ' СВІ лиард сом каржы бөлінеді, яки 1953 жылғыдаи іа' X 0на» артык каржы бөлінеді. Бұл сомадан ауыр индустрия әрі өркендетуге — металлургияны, энергетиканы, кемірхи баска сібін, машина ж асау енеркэсібін ж әне ауыр өнеркәсіптш саладарын өркендетуге— көп каржы бөлінеді. . карЯ;У 1954 жылы ауыр өнеркәсіпке жұмсалатын күрделі * өткен жылғыдан 12,5 процент артып, 9 0 миллиард с0МН3(Ь1Ны« ды. Ауыр индустрияны өркендетуге жүмсалатын каР вокаг, артуы көмір мен мүнай шығаруды, шойын, болат, ПР . £. электр куатын өндіруді, жабдыктир ж эне өнімнін баска түр' річ шығаруды онан әрі арттыру ісін камтамасыз стеді- . ү|11 Партия мен Үкмет алға койған міндетке — таяудағы * '' жылдыц ішінде халык тұтынатын заттар өндірісін мыктая ғ тыру міндстіне — сәйкес, бюджетте ауыл шаруашылы™ ' жсніл жоне тамак өнеркәсібін каржыландыруға жұмсалат каржыны едәуір арттыру көзделіп отыр. яВ. Ауыл шаруашылығын онан әрі еркендетуге бөлінстін кар жы 19.)4 жылы өткен жылмен салыстырғанда 42.4 про» пртялы. оұл каржы СОКП Орталык Комитетінін сентябрь * феграль-март Пленумдарыныа карарларында, ауыл шаруиш“ *12ш2 ыны,[ барлық салаларын шұғыл еркендету, астык, овош’

техннкалық дакылдар және мал шаруашылығыныц өнімдері бндірісін арттыру, тың және тыиайған жерлерді игеру туралы Партия меи Үкметтін каулыларында белгіленгеи шараларды жүзеге асыруға жұмсалады. Халық тутынатын товарлар өндіретін кәсіпорындардын курылысына Мемлекеттік бюджет бойынша 14 миллиард сом- пан аса каржы жумсалады, мунын өзі 1953 жылы жумсалған каржыдан екі есе дерлік асып түседі. Тұрғын уйлер курылысына 1954 жылы бюджет есебінен ■ жэие мемлекеттік баска каржылар есебінен 25,5 миллиард сом каржы бөлінеді, ал 1953 жылы 19,4 миллиард сом каржы бөлінген болатын. Әлеуметтік-мәдениеттік шараларды каржыландыруға бюд­ жет бойынша 141,3 миллиард сом, яки 1953 жылғыдаи каржы 10 процент дерлік артык бөлінуі көзделіп отыр. Оку, денсаулык сактау, әлеуметтік камсыздандыру істеріне жумсалатын кар- жыиын унемі арттырылуы халықтык игілігіне, совет адамдары- нык модени дәрсжесін үнемі арттыра беруге Партия мен Үкметтіц ұдайы камқорлық жасап отырғандығыныц айкын бейнесі болып табылады. 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюджет еліміздіц корға- ныс куатын онан әрі нығайтуды толыгымен камтамасыз ететін- дей каржы жұмсауды көздеп отыр. Мунымен бірге быйылғы жылы корғаныс ісіне жумсалатын каржы бюджеттін, барлық шығыстарынын 17,8 проценті ғана болады. Осы келтірілген цифрлар Совет Одағы бюджетіиің бейбіт кұрылыс бюджеті болып табылатыиын, бұл бюджет халық шаруашылығын оркендетіп, ецбекшілердік тұрмыс дәрежесіи арттыруға, екбекшілердін материалдык және мәдеіш тілекте- рін қанағаттандыруға, халыктар мен мемлсксттер арасындағы достык байланыстарды нығайтып, өркендетуге бағытталған Совет мемлекетініц саясатын бейнелеп отырғанын айқын көр- сетеді. 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюджет кірістерінін негізі, бұдан бұрынғы жылдардағы сыякты, социалистік кәсіп- орындар мен уйымдардан тусетін каржы болып табылады. Бүл кірістер молайып, бюджеттің барлық кірістерініц 86,9 про­ цент! болып отыр, ал онык бержағында халыктан алынатын салықтардан түсетін каржы тек 8 процент кана болып, өткен жылғыдан кемітіліп отыр. Бюджет комиссиясы ССРО-ның Мемлекеттік бюджетін, министрліктердін, ведомстволардык кірістері мен шығыстары- нын баланстарын жэне сметаларын, сонымеи катар одактас республикалардын бюджеттерін карап шыкты, сондыктан Одақ Советінін қарауына — ССРО-ныц 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюджеті ССРО Министрлер Советі қабылдаған сомада мынадай тузетулермен бекітілсін деген ұсыныс енгізеді. 123

и прттирылсын, ов . Г.Т.0 миллион сом ССРО Азык-түлік тонар.іары <>Ы-|>К.М*ІІІ мшінстрліғі боі№ ша аГшалым сллмгы жнііііі.ц- т ү : . і у ічігі іілуі шығпрылаіь: өні«ді өткізу жоснлрмн арт іы ру мүм кінлікгф бар екендігін байдлнысты үсмііылмп огыр. . Па.ідадан бнтіііотім каржы жннін-іогі іү ю іу « д а т сара^ иәтижесінде С СРО М см.іоксгіік банкі •'-•ны.... а 100 мвлда сом ж эне М емлекеттік \\іі \\ і!и і.п>-нлір\\- Гкігкармасы боиынша- 90,5 миллион сом арттыругл бчл.пыГідмгына байлаиысты рт Бюджет комнссиясы січіымі-н катар ічччігі опрадау арки* С.СРО Д айы ндау министр,іігі боіімнш іі күрло.іі жүмыстар» жүмсалатыи қаржыны 36.7 ми т л т .и с м а.аііш и, ССРОАуШ; шаруашылык министрлігі бойынша жүмсіілятыіі каржыныд*1 осындай мөлшерде арттырхта б о л а ди д»чі с.тилііды. Бюджет комиссиясы мунымен бірго жохе одактас ресяр ликалардыц косымшл каржы б»л\\- туралы нтікііитерін кара» жоне одактас республика, іярдыц біоджетторі бойынша жү*!' латыи қаржы 108 миллион сом арттыішлеын деп усынькевп- зеді, сонық іш іиде: Халық ағарту жоне модеип-ағарту жүмысына: Өзбек ССР-н і і ............................................. . я м„ллион сом Азербаііжан ССР-на . . ; миллион сом ,Молдаван ССР-нп . , ! ............................ щ мнпиок сом Қыргыз ССР-на........................................ „„ллионсо Тожік С С Р-н п ...................... „„ллион сом Армян СС Р-иа.................................................... з„„ллновсом. Денсаулық сақтау ісіне: 3 ми1іионсом. Өзбек С С Р -н а ................. Азербайжіін ССР-ііа Ж .р гш і„і Со»т е р д |н тұрғьш № Белорус ССР-нз ' Өзбек ССР-иа ......................................... - |о миллион сом Тожік ССР-на ............................................. - 20 М,,-1Л\"0В “ Л Армян ССР-на ............................... 3 миллион со^ «учл о т е т а 124

Бюджет комиссиясы үсынып отырғаи түзетулер ССРО Мемлекеттік бюджетін кірістері жағыкан 759,5 миллион сом жзне шығыстары жағынан — 108 миллион сом арттырады. Қосымша табылған 651,5 миллион сом мөлшеріндегі ресурстар- ды Мемлскеттік бюджеттіқ кірістерін шығыстарынан арттыру- га бағыттау ұсынылады. Депутат жолдастар! 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюджетті ойдағыдай орындау халық шаруашылығының бар- лык салаларынык жүмысын онан әрі жаксартуды, әрбір кәсіп- орыннын өндірістік жоспарды орындауын ецбек өиімділігін арттыру, өнімнік өзіндік күнын кемітіп, сапасын жаксарту жөніндегі тапсырмаларды орындауын талап етеді. Еңбек енім- ділігін үнемі арттыру біздің социалисты Отанымыздын халық шаруашылығын онан орі өрге бастырудыц аса манызды шарты болып табылады. Біздіи елімізде енбек өнімділігін арттыру ісі жана, куатты техниканы еигізу, өндіріс процестерін механи- каландыру жэне электрлендіру, жүмысшылардың енбегін жеңілдету, өндірісті негүрлым жаксы үйымдастыру негізінде жузеге асырылып келеді. Отанымыздын астанасы — Москва қаласы мен Москва облысынын данқты достүрлерінен айнымайтын озат кәсіпорын- дарынын еибекшілері тағы да еңбек өнімділігін арттыру жодындағы, 1954 жылғы мсмлекеттік жоспарды барлық сан жэне сапа көрсеткіштері жөнінен орындау жәке асыра орындау жолындағы бүкілхалықтык козғалыстыц инициаторлары болды. Бүл патриоттык бастаманы өнеркәсіп орындарынын, күры- лыстардың, транспорттык, колхоздардык, совхоздардьщ және машина-трактор станцияларының еңбекшілері кенінен колда- ды. Еліміздін көптеген ең ірі кәсіпорындары енбек өнімділігін арттыру жөніндегі тапсырмаларды орындап және асыра орын- дап, өнімнін өзіндік күнын кемітіп, өндірістін рентабельділігін арттырып келеді. ССРО Машина жасау министрлігінік Орджо­ никидзе атындағы Харьков трактор заводы 1953 жылы өнім шығару жоспарын 105,5 процент орындады, енбек өнімділігі жөніндегі тапсырманы 4 процент асыра орындады, өнімнік өзіндік құнын кеміту нәтижесінде жоспардан тыс 17 миллион сомға жуык каржы үнемдеді. Сол министрліктін Горькийдегі фрезерлік станоктар заводында енбек өнімділігі жөиіндегі тап- сырма 106,1 процент орындалды, өнімніц өзіндік құнын ксміту жөніндегі тапсырма асыра орындалды, осынын нәтижесінде жоспардан тыс 4 миллион сомға жуык кор жыйналды. Алайда мынаны айта кету керек: біркатар кәсіпорындарда машиналар мен механизмдердіи нашар пайдаланылуы, енбек пен өндірісті ұйымдастыруда кемшіліктер болуы салдарынан енбек өнімділігін арттыру жоспарлары элі де орындалмай келеді. Мысалы, ССРО Кара металлургия министрлігінің кәсіп- орыидарында 1953 жылы еңбек өнімділігі жөніндегі тапсырма 125

89,3 процент. ССРО Кн.мір онерк.нчіі мшшстрлігініқ кәсіпорыи дарында — 97,2 нрі Совет Одагы Ко: імегік'М|111|і1арпіисынын XIX съезінікбесія- ші бесжы.тдық ж о а ар\" жоніидеігі дпрсктиніілары өнімніксапа- і жнке;і|іі\\ •іы талан стсді. Алайда, внмы сапасып арттыру, < ссорги м сн п н моланту күреске б іздіц п лк. к.ы імсгкерлсріміз барлык жер бірдей э.іі 'Ю.ІІІІ отырган жок. Біркатар каш- орыидарда технология, ортін кап ы бузылып, өиінніисага сын техникалық жякмі нкы.і.п- нашар жургізілуде, сорт* лыгы төмен өнім олі (ни шыгарылмп жур- 1953 ПОДО ноябрьде Главобуш.то| I бн.іа.тлрында ляккиімнін сапасы тексерген ксзде Еренаі 1 ушіш пі фабрик,тсы тіккен аяки» нік 44,3 процент!, Баі [ фабрикагы тіккен аяккиімдерія1 39 проценті, Днепронс іскіііің Л» 9 фабрпкасы тіккеиав киімдеріиің— 41,5 пр ....чі.т,і тіомен сорттарга жаткызыд» немесе кемшіліктсрін жөндеуго ка: ры.іыіі бсрілді. Сапасыз өнім шығарудаи момл г жу.ідеген миллионм» зыян көріп отыр. ССРО Көпшілік ды ннеркосіп товармр* министрлігінің кэсіпорындарында і сапасыз өнім шыға»' дан бслкан зыяи 1953 жылы 74 мн.і.тшш сомнан асм» ‘г-\"\" 1954 жылы өнімнін өзіндік куііын онан эрі кеміту кө\" отыр. Мұның өзі шаруашылык унымдарынык басшьи Р үнем тәртібін қатац сактау, өндіріс ніыгындарын кеміту, орындардык реитабсльділігін арттыру жолындағы күрк11 шейтугс міндеттейді. Солай бола тұрса да, осы манызды * . лете барлык ж ерде бірдей ойдагыдай көніл бөлінбей ' Мысалы, ОСРО Кұрьиыс материалдары өнеркәсіп министра нің кәсіпорындарында өнім шығару жоспарын орындамау* өнімсіз шығындарға жол беру салдарынан өнімнік өзіидіки жоспардағыдан 257,9 миллион сом асып түсксн. _ Әсресе кұрылыс ұііымдарының алдында елеулі мінДе^ ' курылыс жуиилто!5!І, , КкҮ¥РРЬыГлЛыЫСс чжтотспаапр,л»а»р*ы'\"н „опріьлшілЯдаМмааП№А-' кеміту ушін саііасын арттыру, атардын ЧР1* 1953 жылы ССРО Д ^, бЭр ■ мҮмкі»Діктерді паіідалаиба№ кұрылыс-монтаж жумы7ХЛІК товаРлаРы «неркэсіп министру кана ор,,мдад ь Г ал № І с Р^ НяиН Ж0СпаРын тек 84-! Пр° Г «9,3 процент қана о ры Г а1 , с ары\" іске косу жоспар“ лг парын орындамауы е т ^ п “ '-,БұЛ министрліктің курылыс жо тарын канагаттанғы сы .^ ЛӘрежаде кұрылыс-монтаж жум^ жоткілікті пайдаланбяү уа“ ” дастыру, қурылыс мсханизмдері' термен мезгілінде қяМта ^УР“ ЛЫстарды техннкалык докум«яг' онеркосібі бойынша жумгял* етп?у салдарынан болды. Ка\" А 7 процент! бодып табыляты^!' барлык күрделі каржыны* .. октябрьге Жоба-смета пп курь,лыс объектілері 1953 жьі’ 1КДІ’ 'ета ДОкУменттерімен қамтамасыз етіл 126

ССРО Кұрылыс министрлігінік көптеген кұрылыс ұйымдары күрделі жұмыстар жоспарларын канағаттанғысыз орындап келеді. Көптеген кұрылыстарда жұмыстың иашар ұйымдасты- рылуы салдарынан жұмыс уакытыиың ысырабына, жұмыс нор- маларыныц орындалмауына ж әне жұмысшылардын тұракта- мауына жол берілді. Күрылыстын кұнын жоСпарда көзделге- ніндеГі кеміту орнына, онық кұны кымбаттатылды. Кейбір министрліктер курылыста типті жобаларды кенінен пайдалануға ойдағыдай камкорлык жасамай келеді. 1953 жылы өиеркосіп күрылысынын жалпы көлемінің 12 проценті ғана типті жобалармен жургізілді. Әсресе көпшілік колды енер- кэсіп товарлары, химия өнеркэсібі жэне машина ж асау өнер- кэсібі министрліктерініц күрылыстарында типті жобалар кана- ғаттанғысыз жасалып, канағаттанғысыз колданылып келді. Біркатар министрліктер ауруханалар мен балалар мекеме- лерінік кұрылысын нашар жүргізуде. Өткен жылы ССРО Курылыс материалдары өнеркәсіп министрлігі ауруханалар салу жоспарын орындамағаны үшін сыналған болатын. Бұл министрлік емдеу мекемелерін салу жоспарын 1953 жылы да небәрі 66,5 процент кана орындады. Бүрынғы ССРО Металлур­ гия өнеркәсіп министрлігі де бүл мекемелердің кұрылысын камтамасыз етпеді, 1953 жылы күрылыс программасын 69,7 про­ цент кана орындады. ССРО Денсаулык сацтау министрлігі мен оныц жергілікті органдары емдеу мекемелерінік калай салы- нып жатқанына элі де тиісті бакылау жасамай келеді. Көптеген шаруашылык, басшылары түрғын үйлер күрылы- сына ондагыдай кеніл бөлмейді. ССРО Мүнай өнеркәсіп минн- стрлігі 1953 жылы 170 мыц шаршы метр түрғын үй салып, іске косу жоспарын орындамады. ССРО Көпшілік колды өнеркәсіп товарлары министрлігі түрғын үйлер салып, іске қосу жоспарын иебәрі 85,3 процент, ССРО Азык-түлік товарлары өнеркәсіп министрлігі — 73,4 процент кана орындады. Министрліктер мен кәсіпорындардыц басшылары түрғын үйлер салу ісінін артта калушылығын жоюға барлык, шара- ларды колдануға міндетгі. 1953 жылы ССРО Теціз ж әне өзен флоты министрлігінін жүмысында елеулі кемшіліктер болды. Біркатар өзен пароход- стволары тасымал жоспарын орындамады, бассейндердін едэуірінде флоттыц көп мөлшерде карап түруына жол берілді, мен порттарындағы механизмдер куатының 27 процент! ғана пайдаланылды, өздігінен жүрмейтін кемелерді итермелеп жур- гізудіц прогрестік әдісі, жүктерді шапшак жеткізуді ж әне тасы- малдын өзіндік құнын кемітуді камтамасыз ететін әдіс, нашар енгізіліп келді. ССРО Теніз және өзен флоты министрлігі мен оныц кол астындағы өзен пароходстволары жук таскыиын нашар зерт- гсп, су магистральдарында жүк айналымын арттыруға, жук- теРді шапшац жеткізуге шаралар колданбайды. Осынын сал- 127

ларынан ж ук жөислтушілор бі|жаг;і|> жлгланла су транспор- тынан гөрі темір ж ол транспорты!! пайлаллііулм артык квроді. Мысалы, Лысьаа .метіи.іу|ігми лнпклы оуры» Млнттов аорты аркылы Сталинград пен Лстрах.іиі.н.чі к;к-іннрмііларына кино- ген ак. қакылтыр мен ммрмштн.нпн тсмір жннелтіп кслгои болатын. Ал сокғы уакытта лнио.ч жүктін яімгілінле жсткои- меуі және ж олда булікуі еалдарыіиін оны су жилымои тасы- малдаудан бастартты. Жүк тиоу-түсіру жүмыстарміілл флот пен мсхашізмлсрлін толық пайдаланылмауы ммнаі ан окелін ожіы рлн: кептслчі пароходстволар 1953 жылы тасымплдиц н.іінлік күны жанінлсп тапсырмаларлы орынламап, аышімеи жүмые іетеді. Тсиізж ж »зсн флоты министрлігіпіц парохп.чемчі.іаргл омерптивті бас­ итылық етуін күшеіітіп, ®зсн ф.тотыныц оүкі.і жүмысыи жак- сартуды қамтамасыз етуі кажет. Депутат ж олдасгар! Журткл хюлім. Партия мои Үкмст >ісм- лскеттік аппараттык жүмысын жсіне к.кмнорындарга, уііымдл? мен мексмелерге басшылык ету оліетерін жакгарту шарада- рын жүргізіп отыр. Бірак басқлру ісінлегі керсксіа буиндарлы жоюға, кағаз таскынын жоюга, жапды. оноратнвті басіяыдык етуді кушейтуге министрліктердің барі бірлсіі кажетті шаралэр қолдаибай келеді. ССРО Көмір өнеркосіп мншістр.тігініц Сталннолагы шахта курылмсы комбинатынын ж әне оныц эрбір трсеінін тсхнпкамси жабдыктайтын дербес базалары бар. Осы комбинат псн онын трестерінік Сталине каласында ғана жеті базаеы бар. соныа өзінде бұл базалардын екеуі бір аү.іага орналаскан. Керексіз Оазалар мен жабдыктау ұйымдарыныи болүы материала!» ресурстардың бытыратылуына, орынсыз коеымша окімиіілік- оаскару шығындары балуыиа, жлбды ктае купы кымбаттауыка оксліл соктырды. •* п,^МГ'!ИСТрліКтср мен ведомстволардың жанды. пакты басшы- жаплм^тйп \"р,,ЫІіа' квптеген директнвалар. бүйрыктар меи Р,Л , р жазы п' таратып отыратыны әлі де аз смес. Мыеалы. жане кярл,НД^ ЙТЫН ГСтаниславлеспром» тресі 1953 жылы агаш ГтодЫтеЫне» 9РКӘС НІН олактЫқ *юие республика.™* минв- алған яки*^VII•и мы,ІНа\" а« әртурлі нүскаглар. дпрективалар ™ ' ЯКИ кҮнше °Рта есеппеи 40-ка ж\\-ы'к кағаз алған. /VI д а Й ^ а д ш е м е Ык « аҒаШ өнсркэсіп шаруаііімлыктарыяа осын- акша ж у м сак^ пГпіаР таратып- буған 220 мык сомнзн аса шаруашылыкка квміг? « СЫ кағаз таск-ынынын. айткандай-ак. тару ж ^пары ж а Г к о в к>рылыс « » “««« тасып шы- далмай калды. Қ Р жыішаУ тапсырмасы 1933 жылы орын- коеіпоры ндар^жанлы аеломстволарлын кеіібір басшылары жайындагы РҮ к м т і н и“ *рат\"вт,к басіиылык отүді күшсйту аппараты.! өндіріске Д ? \" взлерінше түс-ніп. баскару І2з кындату орнына, коеіпорындардын

жауапты кызметкерлеріи мипнстрліктсрге жиі-жиі шақырып алу, сөйтіп оларды ұзақ уакыт жумысган калдыру жолына тускен. ССРО Транспорттық жоне ауыр машиналар жасау мшпістрлігі заводыныи директоры Дубровский жолдас өткен жылғы октябрьден 1954 жылғы мартка дейінгі уавдттыц ішін- дс мпніісгрлікке бес рет шакырылган. Осы министрліктік баска бір заводыныц директоры Орешкин жолдас 1954 жылдыц бірінші токсамыііла Москваға үш дүркін келіп, бір жарым ай кішандиропкада болған. ССРО Қорғаныс өнеркосіп министрлі- гініи шакыруы бопынша 1954 жылдыц бірінші токсанында завод директоры Шмелев жолдас 35 күн, жоспарлау бөлімінің бастығы — 30 күн, сол заводтыц техникалық бакылау бөлімі- нің бастығы—25 күн Москвада болған. ( З а л д а к о з ғ а л ы с ) . Мішистрліктердің басшылары бюджет алдындағы міндетте- мслерін орындау жұмысыи онан әрі қажырлылыкпен жүргізіп, мемлекет каржысын жүмсаудағы ысырапқорлыкты жойып, үнемшілдік тәртібін сактап отыруға тиіс. Бюджет комиссиясы мьшаны атап көрсетеді: 1953 жылы кейбір министрліктер өиімніц өзіндік кұнын кеміту жөшндегі тапсырмалардын орындалуын ойдағыдай бакыламай, шаруа- шылықтағы әртүрлі өиімсіз шығыидар мен ысыраптарды жоюға жеткілікті шаралар колданбай келді, сонық салдарынаи косіпорындар меи шаруашылық уйымдарынын пайдасынаи бөлінетін көп сома бюджетке түспей калды. Мысалы, ССРО Ағаш жэне кағаз өнеркәсіп министрлігі пайдадан бөлі- нетін каржы жөиіндегі жоспарды небәрі 68 процент, ССРО Көмір өнеркәсіп министрлігі — 77 процент кана орындады. Миннстрліктер мен ведомстволардын басшыларЫ әрбір кәсіпорын бойынша жұмыстыц рентабельділігін арттыру және пайда табу жоспарын орындау жолында бүкіл жыл бойы күрес жүргізіп, 1954 жылы пайдадан бөлінетін төлемдер жөнінде белгіленген каржынын бюджетке толык және мезгілінде түсуін қамтамасыз етуге тиіс. ССРО Финанс министрлігі мен оныц жергілікті органдары енімніц өзіндік құнын кеміту резервтерін ашуға, шаруашылық органдарынык рентабельділігін арттыруга, шаруашылық ұйым- дары мен бюджеттік мекемелердіц штат-смета тәртібін бұлжыт- пай сактауына алі де жеткілікті көціл бвлмей отырғанын атап айту қажет; ұзақ мерзімді каржы беретін банкте'р күрьшыстыц кұиын ке.міту жөніндегі тапсырмалардыд орындалуын және кұрылыстарда шаруашылыктыц ішкі ресурстарының пайдала- нылуын нашар бакылап келеді. 1954 жылғы финанс програм- насы кәсіпорындар мен шаруашылык ұйымдарыныц экономи- касына терец зер салып, олардыц бюджет алдындағы міндетте- мелерін орындауын камтамасыз етуіие мезгілінде кажетті ша­ ралар колдакып отыруға ССРО Финанс министрлігі мен онык «ергілікті органдарын міндетгейді. 129

Депутат жолдастар! К ом муниста партии мои Совет Үкмсті- ііің төцірегіне тығыз топтаскнн сл ім і.д іц хллыктяры социалис- тік индустрняны онан арі өркоіідотудін. ауыд інаруашылыгыи шұғыд * өрге бастырудын. еңбекш ілордіи матерналдык эз- ауқаты мен мәдени дорежесін тішбнст.ш ярттырудың аса зер программасын ойдағыдаГг ж улого асыруда. Жұмысшылар, колхозшы ніируал.чр, соіичтік интеллигенция өздерінін жанқыярлык. спбегімон соішалнстік Отанымыэдын байлығын молайтып, онын куатты.тыгын ныгайтыіі. бүкіл дүнвс жузіндегі бейбітшілікті коргау ісіно бага жотпос үлес косыл келеді. Біртұтас семьяда коммушістік когпмды сеніммен орнатып жаткан еліміздін барлык халыктярмнмң достыгы мен туыс- қандығы Совет мемлскеті күштерініц қліінар бұлағы болит табылады. Ал кәзіргі уакытта бүкілхалыктык мсрскс ретіндо өткізілгелі отырған Украинаныц Росснямон каііта косылуьіныв 300 жылдығы — ССРО халықтарыныц бірлігі мсн достығынын айкын айғағы. Шаруашылык ж әне мәденнет құрылысында жана табыс- тарға жету ж олында, 1954 ж ылдын өндірістік тапсырмаларын орындау ж әне асыра орындау ж олында кәсіпорындарда, күры- лыстарда, колхоздарда социалистік жарые кеиінен еріс алды. 1954 жылға арналған халық шаруагаылык жоспары мен ССРО Мемлекеттік бю дж еті ойдағыдай орындалады, сөнтіп біздіи еліміз коммунизмге ж ету жолымен үнем і, алға бясуында жаиа кадам жасайды, бұған кумән ж ок. ( Қ о л ш а п а л а к т а у ) - Председатель. Д епутат ж олдастар! Мемлекеттік бюджет туралы баяндама бойынша ж арыс сө з бастаймыз. Депутат Кальченкоға сөз беріледі. Н. Т. Кальченко ( Х а р ь к о в — Л е н и н с а й л а у о к р у ­ г у У к р а и н С С Р-ы ). Д епутат жолдастар! ССРО Жоғарғы советник сессиясы совет халкынық материалдык әл-аукатын онан әрі арттыру жөнінде Коммунистік партия мен Совет Үкметі жасап берген улы программаны тезірек жүзеге асыру жагдаНй д а Т ^ д е Д,К снбекшілеР' 3°Р жігермен күресіп отьірған чекэттіна?і^,п-^вВ^ТТІЦ * а РаУьша Үкмет ұсынып отырған Мем- шап^І мы л^Ж^ К жобасында ®таен жыл ішіндегі еліміздегі колжеткен тяіЛ т'» м®дени күрылыстың барлык салаларындз басында Паотия мрн3^ ЫСТар- ай,ш н бейнсленген. Бюджет жо- т а Г ө р к е н д ^ х я л і КМеТГ,Н ауыр «иеркәсіпті онан әрі мык- көбейту ^ я түтынатын товарлар өндіруді кауырт жэне ғьілымнын йяпп.. ауыл шаРУашылығынын. модениеттік корлығы көрсетілген С С РО нУЛаРм Н ө РкендетУ жвніидегі кам- туыскан респуйлисол^.СРО'нык М емлекеттік бюджеті барлык и Г б а р л ы қ к ү'ш Г кк0омммму™низМмҮДкДүерЛыС|л’ІыНсбыенйаиелжеұймдсі-апОлотөыздреғраін-

совет адамдарының бейбітшілікке умтылуынык аіікын куәсі бміып табылады. Депутат жолдастар! Үстіміздегі жылы біздіц бүкіл еліміз Украинаның Россияға кайта косылуынык 300 жылдығын кені- нен атап өтуде. Бул — Украин және орыс халықтарынын, Советтік Отанымыздын барлык халыктарының улттық улы мерекесі. Дацкты күнге Советтік Украина, взініқ материалдык жэне рухани күші бурын болып көрмеген дәрежеде гүлденген жағдайда келді. Коммунистік партия мен Совет Үкметі бастап отырган Советтік Украина екбекшілері халыктардың ұлы достығына суйене отырып, республиканың экономикасын және мэдениетін оркеңдетуде жыл сайын жана табыстарға жетуде, сонымен коммунист коғам кұру үшін күресте жалпыхалыктык, іске лайыкты улссін косуда. Украинаиын өнеркэсібі кәзір 1913 жылғыдан өнімді 19 есе квп шығарады. Әсресе ауыр өнеркәсілтін өркеидеуінде үлкен жегіскендіктер бар. Көмір, темір рудасын шығару, шойын мен болат корыту және прокат өндіру 1913 жылмен салыстырғанда 4—6 есе, электр қуатыи өндіру 40 есе, ал металл өкдеу өнер- кәсібінік өнімі — 70 еседен аса өсті. Партия мен Үкмет Советтік Украинанык өндіргіш күштерін онан әрі дамыта беру туралы үнемі камқорлық жасауда. Ка­ ховка су электр станциясынық кұрылысы туралы үкмет кара- ры бұл камкорлыктық айкын бір көрінісі болды. Су-электр станциясы күрылысыныц жүмысшылары мен ииженер-техник кызметкерлері социалист жарысты кеқ өрістету негізінде күрылыстық жоспарыи жыл сайын орындауда және артығымек орындауда. Кэзір үкмет Каховка су-электрстанциясын мерзі- мінен бұрын іске косуға рұксат етті. 1955 жылдық өзінде Ка­ ховка су электр-станциясы бірінші ток береді. Соғыстан кейінгі жылдары республиканың батыс облыста- рын социалистік жолмен қайта кұру жөнінде үлкен жұмыстар жүргізілді, кәзір мунда газ, мұнай, машина жасау, химия, ағаш үксату, женіл жэне тамақ өнеркәсіптері ойдағыдай өркендеуде. Дана лениндік-сталиндік ұлт саясатынын аркасында украин халкынын түрі ұлттык, мазмұны социалист мәдениеті болып көрмеген дәрежеде өсіп, жетілді. Украинадағы жоғары оку орындары, Батыс Европадағы каддай капиталист мемлекет- тердегіден болса да, көп екенін айтсак та жеткілікті. Кәзір біздіц республикамызда бүкіл патшалык Россияда болған бар­ лык ғалымдардан он есе көп ғалымдар жұмыс істейді. Украинаныц Россияға кайта косылуынык 300 жылдығының кұрметіне, үстіміздегі жылы Киев қаласында Т. Г. Шевченко атындағы Мемлекеттік университеттіи жаца үйінік іргесі кала- нады. Бұл Украина халкына тамаша сыйлык болады. Депутат жолдастар! Украина ецбекшілері, бүкіл Совет Одағының енбекшілері сыякты, барлық күшін СОКП Орталык 9» 131

Комитетінін сентябрь ж әне февраль-март Пленумдарынын карарларында, сондай-ақ халык тутынатын товарларды өнді- руді едэуір көбейту ж әне саудшіы жаксарту туралы Партия меи Үкметтік карарларында коііыліан зор міндеттерді оиаағы- дай орындап шығуды камтамасыз етуге жұмеауда. Украинанын республикалык ж онс жергілікті енеркосібі өткен жылы өндіріс жоспарын артығымен ормндяды, көпшілік тутынатын көп товарларды өндіруді улғиіітты. Кмінпілік колдн өнеркәсіп товарлары министрлігінін касінорындары оонынша еткен жылы мақта-мата кездсмелерііі ондіру 79 процент, мо- дельді аяқкиімдер өндірісі — 55 процент, жун жэие жүн ар»; лас тоқыма өндірісі — 30 процент артты. Жогары жоие бірініш сортты бидай маныныц өндірісі 2,7 есе артты; кант заводтарк елімізге соғысқа дейінгі 1940 ж ылға қарағапда 60 миллион пут қант артық берді. Үстіміздегі жылы бірінші токсанла республикалык свер­ к а е т жоспарын 102,5 процент орындады, республикалык виер- кәсіптік кәсіпорындары өткен жылдыц бірінші токсанымеи салыстырғанда товар шығаруды 19 проценттен аса көбентті; Көпшілік колды өнеркәсіп товарлары мішпстрлігіиіи кэсіп- орындары товар шығаруды 22 процент, жергілікті өнеркэсіп — 29 процент, кәсіпшілік кооперациясы — 3 0 процент көбеіітті. Алайда, осымен бірге республикалык өнеркосіптіц жумы- еында едәуір кемшіліктер бар. К ептеген кәсіпорындар әлі Де болса халық тутынатын товарлар өндіруді арттыру үшін бар резервтерді толық пайдаланбайды, сапасы төмен, өзіндік баға- сы кымбат өнім шығару да ж иі кездеседі, товарларды өндеу, сыртын көркемдеу жағына көцілді а з бөледі. Өнеркәсіптін көптеген тарауларында аса мақызды буйымдардын номенкла- турасы мен ассортименттері бойынша жоспар әлі де болса нашар орындалуда. Ауыл шаруашылығынын барлы қ тарауларын түбірінен өркендету, астык өндіруді арттыру туралы партияныц аса ма- цызды қарарларын орындау ж онінде Украинада жүмыстар жүрпзшуде. Колхоздар, МТС-тер ж ән е совхоздар 1953 жылы күзп ауылшаруашылық жұмыстарын өткен жылдарға кара- ?а ТӘУ*Р өтк|зді, кәзір көктемгі егіс жүмыстарын неғүрлым ұиымдаскан түрде өткізуде. шылығьміыиНлІ1 машина-тРакт°Р станцияларына халык шаруа- Вічпр °??ка таРауларынан көптеген мамандар жіберілді- Гіиде з о о т р у Г м т Дг агР°иом, ал колхоздардык көпшілі- дам ы іГ чДрг^ 6 Р’ м т с ‘Т0РДе жоғары білімдері бар маман- „Д„Лв” ° Р'І*Р в , с ииженерлердін « » т е л ь а е о ін ін ^ ^ п я » ^ салмаРЫ мықтап өсті. Колхоз председа- взіійн жакеы І Р^ жаксаРд ы- Осыныц бәрі кәзірдік езінде жерлерді игеру туоалыРІпПп1РУДе' Еліміздіц шығысындағы тык лар, әсресе жастапР^ я п партияның шакыруына механпзатор- 13£ Р жастаР> жаппай үн қосты. Қ азақ ССР мен Алтайға

гык және тыңайған жерлерді игеру үшін Украинадан ауыл шаруашылыгынын 23 мын маман жұмысшылары мен маман- лары жүріп кетті. Советтік Украина ауылшаруашылык өнімдерін өндіру жө- вінде Совет Одағынын ірі республикаларыныц бірі болыптабы- лады, сондықтан мұнык өзі бізге үлкен жауапкершілік жүк- тейтіні толык түсінікті. Біздік республикамыз' Партия мен Үкметтін ауыл шаруашылығы алдына койған міндеттерін орын- дауда, сөйтіп осы жылдың өзінде елімізге астыдты, етті, кант- ты, картопты, овощты және баска ауылшаруашылык өнімдерін көп беруде манызды роль аткаруға тиіс. Осынын бәрі жакын- да болып вткен Украина К ом м унист партаясының XVIII съезі- иік негізгі көиіл аударған мәселелері болды. Украинада егін салуға жарайтын жерлердің бәрі кәзірдін взінде пайдаланып отырғанын ескеріп, Коммунистік партий­ ный XVIII съезі астык дакылдарының түсімін мыктап арттыру, егіншіліктін мэдениетін жаксарту, топырактың кұнарлылығын катеру, агротехниканын барлық талаптарын бұлжытпай орын- дау, сөйтіп осынык негізінде астық өндіруді онан әрі арттыру міндетін алға койды. Колхозшылар, МТС және совхоз кызметшілері өздерінің барлык күштерін осы жылғы бүкіл ауылшаруашылык жұмыс- тарын ойдағыдай өткізуге жүмсауда, көктемгі егісті ек жаксы мерзімде өткізуге ұмтылуда, егісті үлгілі баптауды ұйымдасты- руға, тракторлар мен баска машиналарды жақсы пайдалануға, органикалык және минералдьік тыцайтқыштарды көптеп енгі- зуге, мол өнім алу күресінде алдынғы катарлы колхоздардыц тәжрибелерія және ғылымнын табыстарын кек пайдалануға ұмтылуда. Жүмысымызда болған кемшіліктер үшін бізді орынды сьшады, сол кемшіліктерді түзей отырып, біз үстіміздегі жылы жүгері егісінік көлемін 900 мьщ гектардан аса ұлғайтудамыз, бұл дэнді астыктардыц жалпы түсімін арттырудык маңызды резерві болып табылады. Көлемі 2,5 миллион гектардан асатын жүгері егісі түгел шаршылап-ұялап себу тәсілімен егіледі. Негізінен алғанда республиканык октүстігіндегі шамалы енім беретін көпжылдық шөп егістерін кайта жырту есебінен арпа мен сүлы егісінің көлемі кецейтілмек. Тары, қарақұмык жэне бұршак түкымдас дакылдар көп егілстін болады. Халыктын картоп және овощ сыяқты кажетті азык-түлік- тер жөніндегі керегін толык қанагаттандыру үшін бұл дакыл- Дардын өнімін арттыруға ерекше көқіл бөліі^еді, Украинаның колхоздары мен совхоздары 1954 жылы осы дакылдардын келемін 100 мың гектардан аса улғайтады. Су жайылатын жерлерде картоп пен овощ егісініц көлемі едәуір арттыры- лады. Республикамыздың МТС-тері, колхоздары мен совхоздары алдына жауапты міндеттер койылып отыр, ол міндеттер —

баска да ауылшаруашылык дакылдарыныи. асресс біз кэзірдін өзінде-ақ 950 мыи гсктардан аса квлемде сгіп отьірған каш кызылшасы, сондаіі-ақ күибагыс, зыгыр. ксндір, жемшеп дакылдары сыякты манызды дакылдардыи шығымын сдэуір арттыру, сад сыякты мал басып квбсйту, мал шаруашылыга- ның өнім ділігін арттыру. Депутат ж аддастар! Совет халкыііыи материалдык м- ауқатын ж эне мвдеииет дореж ссіп оиан арі арттыра бсру үшін күрделі құрылыс жоспарллрып оіідагы даіі орыидаудыи зор .мацызы бар. Үстіміздсгі жы.іи курделі жү.мыс программам әлдеқайда өсті. Халық түтыиуыпа ариалгам товарларды іиыға- ратын кәсіпорындарды салуга ж э ііс кенеіітугс. М тС, түрғык үйлер, мектептср, аурухапалар қурмлысына жұмсалатыи ка- ражаггын ерекше көбеГігснін б із Мемлекеттік бюджеттік жоба- сынан көріи отырмыз. Быйыл тск Украшіада рана ж аналак 25-1 жсні.т. тамак жэне жергілікті өнеркәсіи орындары салынып. 800-дси аса касіп- орын улғайтылады. Республикаға бағынатын жеиіл жэне тамак өнеркәсібіне бөлінгеіі курделі каржынык квлемі втксн жыя- ғыға карағанда 1,6 есе, жергілікті ж эн с кооператив — өнер- кәсібіне — 2 еседей, ал МТС-тердегі күрылыска — 7 еседей артады. | Біз өткен жылдары күрылыс ұйымдарыныи көпшілігі күры- лыс жұмыстарының жоспарларын орыидамагянын ескере оты- рып, кәзір күрылыс жэне ж обалау үйымдарының жұмыстарын жақсарту үш ін шаралар кадданудамыз. Одактык Үкмет УССР- дың көптегси .министрліктері мен ведомстволарынын жаныиан кұрылыс ұйымдарын кұрура рұксат етіп, біздіц республика- мызға үлкен кемек көрсетті. „„ сонымек қатар кұрылыс матерналдары өндірісін купылып ^ я « п .ТуГа епеуЛ| назаР аУДару кажет. Украинадз ,,алдаРы\" вндірстін көптеген кэсіпорындар, сод вшомствадапға ь5рлер1 баР- ,бҮл а Р ондаған .министрліктер мен Д Лйталық- республикамызда гранат даналы т Л жи'-!- у і І министрліктер, ведомствадар шүғыл- я о м с ^ и 1 н г ^ Г ° ИР .овл“ сы5*Д> ганаР 15 министрлік пен ве- Квпшілігінің РкупылысД,РеТ,Н ұиымдары б а Р- Алайда бүлардын басшылыры м үлд^ж етю лікН И, аЛДарЫ ӨНСРКЭСІП орыңдарыю орындапға кеміті™»ЖвТК Л,кс 3’ көптеген жағдайларда кэсш- '■р“ н д а р д ы Г м ^ к ^ лП[^ Пар г'адгіленеді, мүнда адар кэсіп- лық кажетінікҮтұрғыіын?иҚІ каадй'п,мЫпТеК өядерінін ведомство- тстен кәсіпорындар м е Т к ш Г ™ ° сын.ы« нәтижесінде кеп- \"'■н•ДстьрщлігпінаійкдаУламіашнлһмкаійпдпыі , Ж, ыссааллыы> ӨкКДа,трнісатсік ж*а>д;,дтаырымҮлмдяе- м ™ кірпіш . 4 0 миллион данаға Лік оған осы Жы?ыУ 3,КамТ ^ о н УМКІИДІГІ т' ™ - « ™ ннстр- жоспарын белгілеген Каміп Г.°Н дан а ғана КІРПІШ вндіру І34 • К . ір өнеркәсіп минпстрлігінік Юрков

кірпішзаводынын жылына 26 миллион дана кірпіш өндіре ала- тыи куаты бар, ал оған небарі 16 миллион дана кірпіш өндіру- ге жоспар белгіленген. ССРО Кұрылыс министрлігінің Ново- Николаев карьеріндсгі бес компрессордыц біреуі ғана пайдала- шлады; оеы министрліктін Мокрянск карьерінде узындығы 1200 погон метрге жуык жұмыс орнынын гранит өндіру үшін 40 погон метр шамасы ғана пайдаланылады. ССРО Автомобиль транспорты және тас жолдар министр- лігінін Игнатполь тас ұсату заводы 1952 жылы салынған. Бұл күрылысқа 11 миллион сомнан аса қаржы жүмсалган. алаііда болмашы кемшіліктер салдарыкан куаты 250 ыың текше метр ұсак тас өндіретіи осы завод, міне екінші жыл болды. пайдалануға берілмей отыр. ССРО Мемлекеттік жоспарлау комитеті және тиісті минис- трліктср құрылыс материалдарын өндіретін эрбір косіпорын- иыц, әсресе гранит карьерлерінін, өндірістік куатын ескеруі керек, сейтіп сат куатына карай оларға ендіріс жоспарларын белгілеуі қажет. Республиканың кұрылыс материалдары жө- віндегі толык қанагаттаңдырылмай отырған кажетін осынын есесінен өтеуге, сөйтіп кұрылыс материалдарын өндіруді едәуір арттыруга болады және арттыру керек те. Украинада балалар мекемелерініқ күрылысы канакаттан- гысыз екені өткен жылы Жоғарғы Советтін. бесінші сессия- сында көрсетілген болатын. Республикада балалар мекемелері. мектептер, ауруханалар қүрылысы жоспарларыныц сөзсіз орындалуына бағытталған біркатар шаралар жүзегс асыры- луда. Алайда, одактык министрліктердіц, ек алдымен көмір, машина жасау, химия өнеркэсіп, катнас жолдары министр- ліктерінік және баска да министрліктердін, басшылары да балалар мекемелерінің, мектептердін кұрылыстарымен шүгыл- дануларын едәуір жақсартулары тиіс деп есептеймін. Өткен жылы Украииада Көмір енеркәсіп министрлігінін кәсіпорын- дары бойынша ғана мектептер кұрылысына бвлінген 6 мил­ лион сом игерілмей калды. ССРО Металлургия өнеркәсіп ми- иистрлігі бойынша 5 мық окушыға арналған 6 мектеп пайда- лануға берілмей калды. Тағы да кант заводтарынын су шаруашылығын жаксарту мэселесіне тоқтау керек. Айта кету кажет, ССРО Азык-түлік товарлары өнеркәсіп министрлігі бул мәселеге жеткілікті на- зар аудармай отыр. Осының салдарынан Украинадагы 84 кант заводы кэзіргі уакыгга 60— 100 күндік жұмыска ғана жетерлік сумей камтамасыз етілген. Ал біз қант кызылшасы егісін едэуір ұлғайттык, онын барлык өнімін өндеп шығу үшін кант Кайнату маусымын орта есеппен 140 күнге дейін жеткізу керек болады. ССРО Азык-түлік товарлары өнеркәсіп министрлігі эрбір каит заводының су жөніидегі кажетін таяу уакыт ішінде Камтамасыз ету үшін тығыз шаралар колдануы кажет. 135

Депутат ж олдастар! Жогаргы С о тіічтііі карауыиа Үкист усынған ССРО Мемлекеттік бюджоті <-> руашылығын опан орі вркейдету жнііііі.'ііч-і Партия мой Үкяот- тің 1954 жылга белгілічг борпчі шар.ілгарып каржылаиаыру.ш толық камтамасыз етеді. Гноджотіін оріыіідал\\ы халкымыздни матерналдык, ол-ауқатып ж;шо модоіше•тіи той кнтеруго. дүшіе жузіндегі бейбітіиіліктін тірегі • бі.ідіііц улм Отанымыздші экономикалык қуаты мои корганыміпп;дыгын кыгаіітуга ссбоп болады. 1954 жылғя армалгап О ',Р()’ ЛІОМЛОКОТТІК бюджет! Бюджет комиссиясыныц тузстулерім сн енгіземін. Депутат жолдастар! Сопеттік Укранн социалистік Отанымыздыц барлық халі мызға қойылған міндеттерді аброіімсчі < қуатын аямайды, біздің Коммуішстік п.- пищ төңірегіне бұрынғыдан да борік Председатель. Депутат М азуровка еөз борілолі. К. Т. Мазуров ( Б р е с т с а іі л а \\- о к р у г І. Б е л о р у с С С Р -ы ). Д епутат жолдастар! ССРО’ Жогаргы Совстіиік ка- рап, бекітуіне ұсынылып отыртак 1954 жылга ариалган Мсм- лекеттік бюджеттіц жобасы б іздіц Советтік момлскотіміздіи халық шаруашылыгы мен мэденистініп үздіксіз өскендігін. еліміздік коммунизм жолымен ойдагыдаіі алға басып бара жатканын айкын дәлелдеііді. Жұмысшы табы мен колхозшы шаруллардын мызғымас одағы, Коммунист!к партия мен Совет Үкметініц төнірегіие берік топтаскан Совет Одағы халықтарыныц туысқандык дос- тығы мен моральдык-саясн бірлігі — еліміздік \"кушінік кайнар булағы, Совет мемлекетінін ішкі ж әне сырткы саясатыиык таоысқа жето беруінін кепілі. Осы саясаттың бейбітшілік сүіі- і ші сипаты совет халқынын да , дунне жүзіндегі барлык халык- тардыц да туп мүдделеріне сай келеді. «і!и ш,И!,У\"ИСТІ'і партия мен Совет Үкметі партия ж әне совет 5 !? НЫК. а-\"лыкэ' халык. алдына ауыр өнсркәсіпті өркен- тгт.ппТ,е,^?1^СГ ЗІ”д е •ауьіл шаруашылығын, халык тутынатыи қауыРт «етеру, сейтіп алдағы екі-үш жыл катьп^ хал* ыны* азык-тулік ж зне көпшілік туты- ккааннаағғаатгттаанн^дыыДру? мжінендеінтдінегқі ой! дскые.лек кажстін жеткілікті түрдс мен СовТет°Үкм^гіКОпММуНИСТІК паРт иясынын Орталык Комитет! асьшуды кямтямяп,',1;71? к? нылған міндетті ойдағыдай жүзеге \" р Со\" ,т,« үсынылып огырған жоМ га

да осы міндеттсрге толык саіі кследі. Бюджетте совет экономи- касынык түп иегізі — ауыр индустрияны өркендете беруге ірі харжы белу белгіленіп отыр. Халык тұтынатын товарларды ендіругс көп каржы жұмсалады, мұныц өзі 1954 жылм совет халкыныц эл-аукатын онан әрі көтере беруге мүмкіндік береді. Ком.мунистік кұрылыстын жоспарларын жузеге асыру жольшда барлық халыктарымызбен бірге Советтік Белоруссия еибекшілері де белсене күресуде. 1953 жылы Белорус ССР-нық ьнеркәсібі тұтас алғанда жоспарды 103,2 процент орындады. Өидіріс колемі 1952 жылмен салыстырғанда 15,6 процент артты, сөіітіп бссінші бесжылдык жоспардыц тапсырмасын кегізінен 1954 жылдын аяғында орындап шығуға мумкіндік беретін дәрежеге жетгі. Халык. тұтынатын заттарды өндіру, өткен жылғы жоспар бойынша белгіленген мөлшерге карағанда, анағұрлым жоғары каркынмсн өркендеді. Республикада жеңіл және тамақ өнер- кәсібінін өнімін шығарудың көлемі 1953 жылдыц екінші жар- тысында, 1952 жылдык осы мерзіміндегімен салыстырғанда, 19,8 процент артты. 1953 жылы жоспардан тыс 325 миллион сомнын халык тұтынатын товарлары шығарылды. Көпшілік тутынатын товарларды шығарудыц артуы, бөл- шек сауда бағасының кезекті арзандатылуы жэне осыған бабланысты жумысшылар мен кызметшілердің накты жала- шсы мен шаруалар кірісінік өсуі товар айналымын едәуір арттыруға мүмкіндік берді. 1953 жылы товар айналымынын жоспары 101,2 процент орыидалды жэне 1952 жылмен салыс- тырғанда 11 процент өсті. Өткен жылы халыкка ет өнімдері, балык, май, сут өнімдері, мата, аяккиім, мебель жэне баска товарлар 1952 жылга Караганда едәуір коп сатылды. Енбекші- лердік тұрғын-үй, тұрмыс жағдайы жақсарып келеді, белорус халкынын социалистік мәдениеті өркендеуде. Республикада мәдени-ағарту мекемелерініц, кітапханалар- дың, мектептер мен балалар мекемелерінік сеті, орта және жоғары оку орындарындағы студенттердіц саны үздіксіз өсуде. Өндірісшілермен ынтымак жасап, республика халык шаруа- шылығын өркендете берудіц аса кажетті проблемаларын шеше отырып, ғылми мекемелер өздерініц жұмысын жаксартып Өнеркәсіп өндірісі мен товар айналымы жоспарларыныц орындалуы 1953 жылы БССР-дык Мемлекеттік бюджетіиік орыидалуына жағдай туғызды. ССР Одағы Жоғарғы Советі бекіткен бюджеттің кіріс жағы 102,6 процент орыидалды. 1953 жылы бюджетке айналым салығының және пайдадан бадінетін каржыныц түсімі едэуір өсті. Бұл корлар бюджеттік кірісіыде 1953 жылы 67,6 процент болды, олардыц үлесі 1952 жылмен салыстырганда 4,5 процент өсті. Алайда бюджеттік кіріс бөлімін бутіндей орындағанмен ша- Руашылыктағы барлык корларды жұмылдыра алмадык. Рес- 137

публика кәсіпорындарьшыц ү и Гіірі «ндірістік жоспарла- рын орындай алмады. сніітіи ха.п_яқк шаруашылыгына 163 мид­ лион сомның өнімііі ком борді. Қмии т о й нноркәсіп орыидары вндірісті нашар ұііымдастырудып оі алдарыпап жұ.мысты бір- тын толык иайда- калыпты істомеііді, мұпыи озі нндір: чідо, шіеркосіптіи жұмысының сапа көрс.сткішторі і. біоджсттіи кірі- сіне кемдік келтіроді. Кірісгіц ш іііііллмм салығы- жеке салалары- 101 процент орындалганммоіі. <■ илндары 1953 жы- сыра кайнату, балық, жоргілікті лы айналым са.чыгьшан 70.8 мн.ч.пиш сомді.і ком чорді. 1953 жылдыц бюдж еті11до кнроотілгон сома түтас алғанда 104,2 процент, ягни 24 милдшш сч.м артыгымон орыидала туры да, республиканыц бірсыныра касінорындарм мои кұрылыстарн каржы жыйнау ж әне бюджотко пайдадан каржы белу жоспг- рын орындауды қамтамасыз етс алмады. Белорус ССР-ның Тұрғын үй. азамлгтык күрылыс министр- лігіиіц кәсіпорындары паПдадан түоотіп салмкты 0.1 миллион сом кем беріп, бюдж ет боііынша а.п аіі міндоттомслерін орыи- дамады. Осы министрліктіц көптогон куры.-шс ұііымдары жу; мысты ж үргізудіц техникалык шарттарыи бүзды, мұнын өзі өндірістік жумыстарды каііта ж а са у га акеліи сокты, өнаірістін барасын қымбаттатты. Тұрғын үіі-азаматгы к күрылыс минисгр- лігі бүтіндей алканда қаржы жыйнпу жоспарын 20,3 миллион сом кем орындады. Белорус ССР-ньщК.урылыс материалдары өнеркэсіп минис- трлігшіц кәсіпорындары товарлык өнім шығарудык жоспарын жэне өнгмніц өзіндік бағасын арзандатч- жөніндегі тапсырмаиы орындай алмады. Осьгған байланыстьі миннстрлік бойыиша каржы жыинау жоспары да 15 миллион сом кем орындалды „ . „ , о ДЖеТТ1!1 кірі.с жарын оры ндауға өнеркәсіп жүмысыныи сапакерсеткш .гері шешуші эсер етсді. Екбек өнімділігі Бело- ‘НЫҢ жал,ІЫ өнеркәсібі бойынша 1953 жылы, 1952 жыл- м‘ яНГ ^ Г а ЫоРҒаКДа- 9,1 пропент артты, бірак жылдык тапсыр- ж ял п ы я г \" Ррцент кана орындалды. Өнімніц өзікдік күны ке ^орыкдалды 6 Пр° ЦеНТ кеміді> бірак- тапсырма 0,4 процент рес^убли^ныиӘСІ!1оРЫНДарЛа каРаж ат орыисыз жұмсалады. У?Ы М О « кГп ЛГя и ^ РКӘСШ, МИНИСТРЛІКТСрі боГ.ЫНШЗ ЖұМЫСКЭ б0ЛҒан ш ы гы н - ж «\" коюдан. ұрлау- миллион сомнан асты. Қаржынык ЫПСЬІ3орынсыз жумса пун бірсыпыра шаруаіиььлык опьш ля к а Р аУ-!‘ан болган шығын рынык ціаруашыльж есебінһГ члгЫ *,ен кэсіпоРындар басшыла- лыгын, соіГналистІГмент к^гі Прин,‘нптерін «ктамагаи- таігдыі-ын, финанс-егеп а* ЖӨІІ!,іде шара колданба- Г^олорусССР ны Т Г о^Р ‘Н бУЗРандығын лолелдейді. ' ін көлр« і н о й \" !І.1954жь,Лға арналі \"

листік шаруашылықтан түсетін кірістіқ үлесі бюджетте 84,8 процент, бұл 1953 жылга карағанда 8,7 процент артық. Белорус ССР-ның 1954 жылға арналған бюджеті күрделі кұрылысты, өнеркэсіп пен әлеуметтік-мәдениеттік шараларды вркендете беруге кажетті қаржы бөлуді камтамасыз етеді. Әсреее республиканын ауыл шаруашылығын өркендетуге бөлі- нетін қаржы едәуір көбейеді. Алдын ала алынған есеп бойынша 1954 жылдын бірінші токсанына белгіленген өнеркәсіп өндірісініц жоспары, сондан- ақ товар айнальшыныц жоспары орындалды. Бүл республика бюджетінің кіріс жагыныц бірінші токсанда 101,8 процент болып орындалуын камтамасыз етті. Финанс жұмысыныц кейбір жаксаруымен және бюджеттіц кірістерініц' жалпы орындалуымен катар Белорус ССР-нын \\кметі 1953 жылы да, устіміздегі жылдың бірінші токсанында да халыктан алынатын салыктын және алымнын уакытында толык түсуін камтамасыз ете алмады. 1953 жылы республиканыц Мемлекеттік бюджетіне 22,7 миллион сом кем берілді. 1954 жылдын бірінші токса­ нында бюджетке артық ауылшаруашылык салығынан бөліне- тін каржы белгіленген мөлшерден 11,9 миллион сом, колхоз- дардан алынатын табыс салығынан бөлінетін каржы 7,5 мил­ лион сом кем түсті. Республиканыц ауыл шаруашылығыныц үнемі артта калып, олкылыкта келе жаткан себепті Совет Одағы Коммунистік Партиясынын Орталық Комитетініц сентябрь жэне февраль- март Пленумдарында Белоруссияныц басшы органдарынын жұмысы катал және әділ сыналды. Белоруссия колхоздарында ауылшаруашылык дакылдарыиыц өнімі томен, тсхникалык дакылдардын, овощтын, картоптыц, мал азығынык өнімін арттыруға кажеттІ зор мүмкіншіліктер нашар пайдаланылады, қоғамдык мал шаруашылығыиын өнімі әлі де болса томен. Республикадағы көптсген ауылшаруашылык артельдерінде егін шығымдылығыныц және ауылшаруашылык дакылдары­ иыц жалпы өнімініц томен болуының салдарынан колхозшы- лардын еқбек күніне астық және баска ауылшаруашылык онімдері аз беріледі. Белоруссияныц партия, совет, сондай-ак ауылшаруашылык органдары СОКП Орталык Комитетінің сентябрь және фев­ раль-март Пленумдарыныц карарларын орындау жолында зор уйымдастыру және саяси жүмыс жүргізуде. Машина-трактор станцияларын, колхоздарды кадрлармен нығайтуда едәуір жұмыс істелді. МТС-терге 2.208 инженер, техник, ауыл шаруа- шылығыныц мамандары жіберілді. Өндірістерден МТС-терге 2.000-нан аса механизатор кайтып оралды. Колхоздарда түрақты жұмыс істеу үшін 5.000-нан астам агрономдар мен зоотехниктер тағайындалды. Лудандык, облыстык және рес- публикалык уйымдардағы партия, совет және шаруашылык

а председатель болып саПданды. Ецбек тәртібін ныглііту, колхоі:аиіы.іардыц оцбегін үііымдасш- руды жаксарту ж энс еибок «ніім чі.іігін арттыру женіидс шара- лар колданылуда. Республикаі;да колхоз ніідірісіие ғылым іи а.ідыцгы катарлы тэжрпбічіін тпбыотарын енгізу жөнінде то жұмыстар істеліп жатыр. Партиянын Орталық Ко.міггетініц февраль-март Плеиріа- нық астык өидіруді ұлғаііту жмніндеп днректіівпсыи орындаи отырып, колхоздар мен совхоздар д-шді дакылдар егіс квлемш үлрайтуда. Республика колхоздары үстіміддегі жылы лэид егісті, жоспарға карағанда, 200 мыц ғоктар артык сгсді. никалык дакылдардыц да сгіс киломі улгайтылуда, овое өндіру едәуір артады. Белоруссияда үстіміздегі жылы I м» лиои гектарға жуык картоп отырғыаылады. Колхоздар мя совхоздарда картоп зябьке арналыи жыртылган жаие дуР№ тынайтылган жақсы ж ерге негізіндс шаршы-ұялап егу әдісша отырғызылады. Колхоздардын егіс даласыиа кэзірдік өзі№ жаздық дақыл үш ін 28,5 миллион тонна оргаіпікалык тынаит- к.ыш, көң ж әне шымтезек ж еткізілді, мүкыц өзі өткен жылга- дан 12,8 миллион тонна артык. К озірдің езіндс барлык кол- хоздарда дерлік картоп егілегін әрбір гектар жсрге 30—40 той- надан жергілікті тыңайтқыш апарылды. Біз жаздык дакыл ушін кемінде 35 миллион тонна көц жонс шымтезек төгуді. жүгері, овощ, бидай және арпа егілстін жерлерді жаксылап тыңайтуды үііғарып отырмыз. Үстіміздегі жылы күздік егіске арнап жыртылған парға органикалық тыцайткыштарды жак­ сылап, көп төгіп, зябьке органикалык гынаГітқыштарды кеоі- рек енпзу үшін шара колданудамыз. Колхоздар малазығы базасын нығаііту жөнінде зор жүмы' жүргізіп жатыр. Дән-ж ем дакылы егісі кенейтілуде. Быйыл ^ о р у с с и я д а сүрленетін ж үгері тұңғыш рет зор келемде Ауылшаруашылық өндірісін дамытүға колхоздар мен кол- МО

жаткан тіркеу саймандары мен ауылшаруашылык маншпалары да жетпей отыр. Совет Одаты Коммуніістік партнясы Орталык Комитетішп февраль-март Пленумы кара топыракты смес алкапта, моха- нпкаландыру дэрсжесі жотары болтан күнніц езіидо до. тынаіітқыш колданбайыііша, донді егістен жаксы өііім плуга болманды дсп этап көрсетті. Белоруссия колхозшылары йул міндетті түсініп, іске жұмыла кірісті, бірак өте көп шымтезекті марта нсгізінде колмен даярлауға тура кслслі. ССРО Мсм- лекетпк жоспарлау комитеті мен ССРО Ауылшаруашы.тык мішпстрлігі Орталык Комитет Плснумыныц тапсырмасын ка- нагаттантысыз орындап отыр, жерді тынайтуға арналтап ніым- тезекті, сондай-ак кышкыл топыракты әктеуге ариалган ок матсриалдарьш шығаруды механикаландыру мәсслссін шсшуді кешеуілдетіп келеді. Ауыл шаруашылығын өркендету жөнінде практикалык шаралар белгілеп, ішкі корларымызды зерттей отырып, кол- хоздарда куш көліктің дұрыс пайдаланылмайтындыгын анык- тадык. Барлық көлік күшініц 45 проценті болып табылатын жылкы малы колхоздарда иегізінде тек транспорт үшін тана пайдаланылатын көрінеді. Олар ат саймандарынын және ма- шнналардың жеткіліксіздігінен баска жұмыстарта толык пайдаланылмай келген. Белоруссияныцтопырақ-климат жатда- йы сондай, көп уақытқа дейін жер өкдеу жүмысына көлік күшін пайдаланбайыкша болмайды, сондықтан колхоздарда ат сеялкасы, жатка, шөп машиналары, тыриауыш, приводтар жэне баска машиналар жеткілікті мөлшерде болуы керек. Бүл машиналар өте аз. Отамалы дакылдар үшін ат культиватор- лары сыякты саймандардын өзі жоктын касы. Ат саймандарын және машиналарын шығару мүлде тоқтатылды. Бұл істе Мем- лекеттік жоспарлау комитегі мен ССРО Ауылшаруашылык министрлігі кателік істеді, оны тез түзеу керек кой деп ойлай- Ауылшаруашылык ендірісініқ барлық проиестерін онан әрі механикаландыру және М.ТС техникасын пайдалануды жак- сарту жөніндегі шаралармеи катар «шатын механизация» мэселесіне де көніл аудару кажет, сөйтіп колхоздарда квлік күшін нетүрлым дұрыс және толык пайдалану керек. Енбекшілердік әл-аукатын арттыруға Партия мен Үкметтін көрсетіп отырган қамкорлығымен жігерленген белорус халкы ауыл шаруашылырьшыц артта калуын, ондағы олқылыкты хыска мерзімде жойып, республикада астық, картоп, ет, сүт. овощ, техникалык дакыл өндірісін қауырт өркендетуді камта- масыз ету үшін барлык күшін жұмсайды. Депутат жолдастар! ССРО Жоғарғы Советінің карауына үсынылып отыртан Совет Одатынын 1954 жылта арналған бюджеті бейбіт күрылыс бюджеті болып табылады, біздін міміздің экономикалық куатын нығайта берудің, совет ада.м- 141

дарынын мәдешіетін ерксплстс берудіц жэне материалам,м- аукатын арттыра борудіц бюджоті болмн табылады. 1954 жш- га арналған Мсмлсксттік бюджотті Зверев жолдастык баяш- масында аталгаи сомадп. Б ю дж ет комнссиясы сигізген түхту- лермен, бекіту жөніндсгі Калі.чокко жолдастың усынысын костаймын. Совет халкы 1954 жылі а арналгаіі программны оидағы- дай орындап шығады жоно лаиктм К ом мунист партмме жауынгерлік туы астыида еліміаде коммуиизмнін толык жии- сіне караіі сеніммен а .п а баси бореді. ( К о л ш а п а .т - тау). Председатель. Депутат Ф урцевага сөз берілсді. Е. А. Фурцева ( К у і і б ы ш е п с а і і л а у о к р у г ! , Мое кв а к а л а с ы ) . Д епутат ж олдастар! ССРО Жогаргы Со» тініц осы сесснясы букіл совет хплкмпыц куатгы саяси Ж»' ецбек ерлеуі жағдайыііда өтіп отыр. Віздік сліміздік снбеки- лері сеніммсн коммунизмге қпран алға басып бара жатка» өзінін соцналистік Отаныныц экоиомикасы мсн мэдениег- ; барғап саГіын гулдендіре беру жолыида коммуиистік парты і ныц басшылығы аркасыняа ойдагылаГі күрссуде. К о м м у н и с т партия мен Сонет Үк.меті. когамдык өндірістт уздіксіз арттыруды көздей отырыи, совет халкынын эл-аукатыв үздіксіз жақсарта беру, олардын үнемі өсіп отыратын мзте риалдык жоис ыәдени керектерін какағаттандыру міндеті* жүзеге асыруда. Халықтың игілігіне қамқорлык жасау — Пар­ тия мои Үкмсттіқ бүкіл қызметініц ен жогары закы. Бізді» еліміздс көпшілік тутынатын товарлардык бағасы үнемі ке«- тіл т . жұмысшылар мен кызметшілеодін накты жалакысы.

тыру жвніндегі тапсырма асыра орындалды. Өіпмшн \"««>•*> күнын кеміту нэтижссінде кэсіпорыидар 263 миллион '• унемдеді. Москва өнсркасібі хальік тутынатын товарлар «игду жөнінде едэуір табыстарга жетті. Қолжеткен табыстарды баянды сто отмрып, каланып »ів: кәсібі үстіміздегі жылдык бірінші токсаиыинк жпсішри» 104.9 процент орындады. ДлаГіда, Москва кәсіпорындары кызмсткерлері «ндіріс к»- лемін. ұлғайтудын колда бар рсзсрвтсрін а іі дс бчдса наш.ір папдаланып отыр, мүны айта кеткен жмі. 9Гі завод н.-н фабри­ кации 1953 жылдык мемлекеттік жоспарын ирынламауы ім.і ларынан 270 миллион сомиыи виімі кем борілді. Ііірклыр касіпорындар программаиы үстіміздегі жыллмн біріпші тчк-м кында да орындай алмзды. Москва сшсркасібі тутае алгаи м 1953 жылдын еқбек өнімділігін арттыру жвшндеп жогиарин 102,7 процент орындаса да, 140 косіпорыи бул кврсоткіш ж« ніндегі жоспарлы тапсырмалардм орындан алмадм. Енбек өнімділігін арттыра беру үшш жапа гехинкаііы. аідынғы катарлы технологияны жано видірісті уйымластмр} дың анағурлым жетілдірілген әдістсрін онгізудіц зчр маны иа бар. Амал канша, кәсілорыкдардыц ксіібір шаруашмлмк бао шылары мен жеке жоғарғы баскармалардын кызмоткір.н-рі бул мәселелерді шешудс сылбырлык істсйді, ксйде кітсернаіи- імге де жол береді. Мемлскегтік Бірінші подшипник заводынла яодшипниктер өндіру жөніиде екі автоматтык. линия жасауды узакка созу бұған айкын мысал бола алады. Буд лпнняларды іске косу подшипниктердін анағұрлым көптік турін жасап шығарғанда енбек өнімділігін 60—70 процент арттыруга жане жұмысшылардыц 35 проценттен астамын босатуга мүмкіилік бергеи болар еді. Алайда автомат линиялары қурылысын біті- рудің Үкмет белгілеген мерзімдері 1951 жыллын өзіндс екі рог бузыдды, ал министрлік бекіткеи соцғы график те орындалчай Өндірісті ұйымдастырудағы елеулі кемшіліктер енбек өнім- Ділігін твмсндетеді, өндірістік мүмкіндіктерді толык пайлала- нута кедергі жасайды. Кәзіргі уақытга Москва кәсіпорында- рыиыц коллективтері коғамдык байлыкты малайтедын жэне снбекшілердік матсриалдық әл-ауқатын үнемі артгырудыи нс- пзгі қайнар көзі болып табылатын екбек өнімділігін барышна артгыра беру жолындағы социалистік жарысты «рістетті. Астананык кәсіпорындарындағы мүЗікіндіктерді мыкааай факт аиқын көрсетеді: ецбек өнімділігін арттыра берү жодындаіи социалист жарыстын инициаторы болған Москванык л. іп-заводы мен фабрикасы, өздерінін міндеттемелерін принта--' |954 жылы жоспарға косымша 150 миллион сомнык «ц:-.. • ™Ф°Д>. ал халык түтынатын заттар шығаратыи к.зсінхпммл'-— 700 миллион сомнын косымша өнімін шығарады.

Кәсіпорындардыц букі.і ай «\"»■*і өндірісте өнім шыгармлуын :ірі елеулі резерв болыіі тноіылнды. Л заводтары, эсресс машина ж;к\\ч\\ лыпты істемсііді. Тіиті (ла.ііш а іі і-иіікш, і|>і каст- Біріиші подшипник, Моекабо.іі. орындардың өзіиде до; ніілык п| і-ііі>і|іындярдын жу- жуығы соцғы он күцдіктс (>|1І.ІІІДа. мысты біркелкі істемоуі аГідыц йн жуяысшылар мои и. 1ІН.ІІ4И лягынла жабдыктардың кептеи бчс түрып ін сп ады. Пул. с«3' мсзгілден тыс жумысты кнп кчл.чнн імочідоіін. брашн сіз ецбек өнімділігін, нні.мтіің са болатын шығынды арттырады. Қәсіпорындардын жумысіы бір ісгі-уініц макыз» мынадак керуге болады: ммсплм, > Гіірқіілыіггы ісгсуі камтамасыз ету «Красный нра к - п . КОМСССП- іегеннін өзінде, сад өндіріс аланы мочі жлбдыктпрлыы ппанда- ланғанда өнім шығаруды 14 процент арттырнды. Көптеген кәсіпорындарда уне.м тортібін катан сактау ҮШІП' рентабельді жұмыс істеу үіиіи, бракіы жзне баска өнімсіз шығындарды жою ушін қажырлы күрос жургізілмсй отыр. Өткен жылы Москва өнеркәсібінде тек брактан бадган шығыи- нын 275 миллион сомға жеткснін, ал 200 касігіорыннып кор жыйнау жоспарьш орыпдай алмаіі, жосиардан тыс шьіғынға жол бергенін айтсақ та, жеткілікті. Жұмыстағы кемшіліктерге М осква кэсіпорындары басшы ларыиыц жауапкершілігін алмай, сонымон біргс біркатар жағ- дайларда министрліктердің жоғарі-ы басқармаларынын жу­ мысты бірқалыптьі істеуіне бөгет болатын себсптерді жэюға кажетті шаралар қадданбайтынын, өндірісті уйымдасгыруДИ және материалдық-техникалық жағынан жабдыктауды жак- сартуға көмсктеслейтіндігін, касіпорындардыц жумысыка опе- ративті басшылық етуді камтамасыз етпеіітінін атап өтс кажет, оұны ец алдымен Машина ж асау мишістрлігі, Транспорттык және ауыр машиналар жасау мшшстрлігі жоне баска бір- сыпыра министрліктер туралы айту керек. 0КҒЫ-УІІК,ытка дейік б¥л министрліктердің қызметкерлері нугкяГ Л п І ^ ' ЫЛЫК етудің °Р нына кәсіпорындарға көптеген яҰ , ,У- ^ ' бер'\"' толып жаткаи неше турлі есеп материал- ЖҮМЫС ппякТт ^ МеН келеді’ Мен Москва кәсіиорындарынын ГтынтағыРа п т ^ “ тек екі ғана МЬІсал келтірейін. Сталии 40 мынға ж Т о Т \" дирекциясы өзінің адресіне 1953 жылы т и ’ сокың 1ШІНДе министрлік псн мшіистрлік- жаддама м ғ в д Ы^ “а; ° Х н а м Г * буГ,рыктаР- жаРлы\" д Ра ( “ якты мысалларды келтіруге болар еді. Қағазға жазыл-

ган бұйрықтар мен директивалар таскынынын үстіміздегі жылы да бәсендемегенін айту керек. Депутат жолдастар! Қәзір астана енбекшілерінін барлык күші мен творчестволық ынта-жігері өнеркасіп өнімін шыға- руды арттыра беру жолындағы күреске, өндірістегі бар кор- ларды табуға жэне пайдалануға бағытталған, Москва онер- кааб! орындарында өндіріс аландарын жаксы пайдалану, әрбір алаң мен құрал-жабдыктан алынатын өнімді артгыру үшін күрес өріс алып отыр. Жуыкта Москванык жоне Москва облысыныц 28 кэсіп- орнынмк коллективтері енбек өнімділігін арттыру үшін социа­ листы жарысты үйымдастыру жөнінде ұсыныс жасады. Кәзір бұл жарыс барған сайын кеңейе түсуде. Күн сайын жана кэсіп- орындар мен кұрылыстар екбек өнімділігін арттыру күресіне кірісуде. Москва және Москва облысының кэсіпорындарыныц коллективтері ецбек өнімділігін арттыра беру, өндіріс резерв- терін неғұрлым жаксы пайдалану негізінде, жылдық жоспарды мерзімінен бұрын, 20 декабрьдс, орындауға және елімізге жоспардан гыс косымша едәуір өнім беруге, онын ішінде көп- теген миллион сомныц халық тұтынатын товарларын беруге міндеттеме алды, бул міндеттемені орындауға барлык мүмкін- шіліктері бар. Депутат жолдастар! Турғын үй және мәдениет-тұрмыс кұры- лыстарына жұмсалатын мемлекеттік каржының көбеюі Комму- ннстік партия мен Совет Үкметініи халкымыздык әл-аукатын көтере беруге жасаған камкорлығынын айқын белгісі болып табылады. Тек Москванык өзінде ғана түрғын үй, мәдениет-тұр- мыс күрылысына, ком.муналдық кұрылыска үстіміздегі жылы 5 миллиард сомнан астам каржы бөлініп отыр. Москваны кайта қурудык генералдык жоспарыиа сәйкес тұрғын үй және мәдениет-тұрмыс құрылысы, сондай-ак астана халкына кызмет етуге байланысты кәсіпорындар салу ісі зор көлемде өрістетілуде. Москваны қайта кұрудык жоспары бойынша 1951— 1960 жылдардык ішінде 10 миллион шаршы метр турғын үй, 400 мектеп, 26 мыд орындық аурухана үйлерін салу белгіленіп отыр. Сонғы уш жыл ішінде Москвада жакадан 2.329 мын шар­ шы метр тұрғын үй салынды, ал үстіміздегі жылы тағы дя 900 мык шаршы метр үй салынбақ. Осы уакыт ішінде Москва­ да 4 мың орындық аурухана, 77 мектеп үйі салынды. Быйыл 12 аурухана және 42 мектеп үйі салмнбак. Онжылдык жоспарда белгіленген мектеп курылысын жүзе- ге асыру Москванык барлык мектептерінде сабакты бір сме- нада жүргізуге кешуді қамтамасыз етеді. Кәзір кейбір мектеп- тер бір сменада ғана істейді. Москвада кұрылыс матсриалдары мен күрылыс летальда- рын шығару жөнінде куатты индустриалы база жасалды. Темір бетонды заттар өндіру жөніндс өте ірі екі завод іске қосылды. 145

Алайда Москвада тұрғын үи ж онс М''Л( ^ ; ^ Р^ “ СКВ^ НРЫ1| лысынын жоспары жыл санын орыидалг.шымен, Москванш курылыс ұііымдарыішн жұмысыпда а п до үлһсн 132нистрлік пен ведомствонын кұрамыиа гізеді. Бұл уйымдар бүкіл Москш бар. Кәзіргі уакытта Москвадагы турп4іі_үи күршысыи 3» ұПым жүр- кірстно бытырап жатыр. 22Мысалы, Ленинград аудаиыпда і; ; жумысын үііым, Ленин ауданында 20 ұйым жургі.н-.и, . . . V . . . . . . . . коламск тас жолын кекейтуте 17 үііым катынасади. Мүіі өнеркәсібі министрлігінің № 4 тросі Калинин ллты ачдаиыник жеті көшесінде кұрылыс жүмысып жүргіяоді. Күш пен каржынық осылайшн вто кви кұрылыс ұнымда- рына бытыратылуы каланы жосн.арлм түрде кснеитуге кедергі ж асайдм, қурылыс морзімін у.чартады, күрылысіык нндустриялык әдістерін кен квлсмдо колдануды қыйындатады, кұрылыс жумыспіыларыныц сцбок ғші.мділігін төмсндетеді, құрылыстыц бағасьін кымбаттатады. Пү.ч корытындыны дэлсл- дейтіи бірнеше мысалдар келтіреГііп. Нашар жабдыцталған шағьш курмлыс-монтаж уііымда- рында бір жумысшыныц жылдық орта табыеы 1953 жыдн 22.348 сом банды. Ал кұрылысты бір орталыктпн жүргізетін, техкикамен кенелген уйымдарда бір жумыешыныц жылдык орта табысы 37 мын сомнан астам банды. Куаты шамалы құрылыс ұііымдары курылыстың мерзіми едәуір кешеуілдетеді. Мысалы, Азык-түлік товарлары өисркэсіп кинистрлігі 1-Мещан көшесіндегі сегіз катарлы турғын үй мен Садово-Сухаревский көшесіидегі тоғыз катарлы үйдін курылы- сын жеті жылдан бері жургізіп келеді. Көпшілік коллы товар- лар өнеркосіп министрлігінік кұрылыс уііымы Красная Пресня жағалауындағы тұрғын үйді төрт жылдан бері салуда. Транс- порттык жане ауыр машиналар ж асау мшшстрлігі 'де Красно- холмск жағалауындағы турғьтн үйді төрт жылдан бері салыя жатыр. Анағұрлым қуатгы кұрылыс уйымдары дат осындая үилерді бір — көп дегенде біржары.м жыл ішінде катарға косады. 1 Туррын үй курылысын уйымдастыруда болған ірі кемшілік- тердің салдарынан каланык курылыс үйыыдары 1953 жылы қүрылыс-монтаж жұмыстарыныц бағасын 230 миллион сом м Г ; мИТЫ’лбуЛ қҰРылыстыц сметалык бағасыныи 4,1 про- ■гет>пгі»ЫНм фактыра кеңіл аударуға тура келеді: техникамеи уйдамін МпМ,МДар Жү3еГС асырать,и кұрылыстарда тургьш Ж шаршы М« Р ‘НІН багасы 1 800 со.м болса, аД к а т а о л ы у п ^ *Үзеге асыРатын кұрылыстарда дэл сондай отырР Ү ЛерАЩ бір шаРшы метрінің бағасы 3.200 сом болып екі ттоұрррғыьтнЫууййд^іиңЖккау^рСыКл° еысышносескеідсугйі ыбміржінүернгізбеідріі. Байірніынмшаійсітныдие

түрғын аланының әрбір шаршы метрініқ бағасы 2 мын сомға жуық болса, екінщісінде — 2.360 сом. Ақырында осы екі үйдік күрылысыныц бағасындағы айырмашылык миллиокдаған сом болады. Бұл мысалдардың бэрі Москваның күрылыс үйымдарында пайааланылмай жатқан көп корлардыц бар екенін көрсетеді. Қүрылыс үйымдарын үлкейтіп, оларды курылыс жұмысына (іейімдеу жэне кұрылыс техникасымен кенелту аркылы бұл корларды тұрғын үй, модениет-тұрмыс күрылысының көлемін улғайту үшіи, Москваны қайта кұрудың онжылдық жоспарын ойдағыдай орындау және асыра орындау үшін пайдалануға болады және пайдалану керек те. Депутат жолдастар! Зверев жолдас өзінін баяндамасында автомобиль транспорты жұмысындағы пайдаланылмай жаткан өте көп корлар жайында иәселе көтерді. Бүл мәселеніц аса зор халык шаруашылык манызы бар екенін Москвада автомо­ биль тракспортының жүмысын ұйьімдастыру мысалы аркылы ләлелдеуге болады. Москвада 1951 жылдан бастап кейбір жуктерді бір орта- лықтан автомобиль транспортымен тасу енгізілді. Жұмысты булай етіп ұйымдастыру автотранспортты пайдаланудың көр- сеткіиіін кауырт көтерді, кәсіпорындарының, күрылыстардын жоспарлы түрде жүмыс істеуіне жағдай туғызды жэне құры- лыстыц, өнеркәсіп өиімініц бағасын кемітуге ыкпал жасады. Жүкті бір орталыктан тасуды еңгізудщ иатижесінде 1953 жылы Москвада үш мьщ автомобиль, алты мыц жұмысшы босатыл- лы. Жүкті бір орталыктан тасығаида бір автомобильдін тәулік- тік өнімділігі бірнеше есе артты. Бүрын Москванык автоген заводынан от-тегін 300 автома­ шина тасыйтын еді. Жукгі бір орталыктан тасыған кезде дәл осыиша оттегін небәрі 35 автомобиль ғана тасыйтын болды. Москваның цемент эдеваторына күн сайын 200-ден астам автомобиль келетін еді, ал кэзір дәл осынша цементті ариаулы 40 автомашина тасыйды. Жүкті бір орталыктан тасуды ұйнмдастнрудыц үнемділігін мыналар дәлелдейді: Москвада тек жүк тасудан алынған жылдык үнем 83 миллион сом болды. Мүныц өзі калада авто- транспортпен тасылатын барлык жуктіц 10 проценті ғана бір орталыктан тасу әдісімен тасылғаинан түсіп отырған үнем. Біздіц міндетіміз — жуықтағы бір-екі жыл ішінде барлык коп тасылатын жүкті бір орталыктан тасу әдісіне көшу, сөйтіп Москвада 15 мыңға дейін автомобильді және 20 мыңнан астам жұмысшыны халық шаруашылығына босатып беру, көптеген миллион сом үнемдеу болып табылады. Жүкті бір орталыктан тасу эдісін өнеркосіп, кала шаруа- шылығы, сауда жүктеріне ғана емес, сонымен бірге ауыл ша- руашылығы жүктеріне де пайдалануға болатьшдығы түсіиікті. ю. 147

Депутат жолдастар! ССРО Жогаргы Совегінің карауыиа усынылып отырған 1954 жылға арналгаи Мемлскеттік бюджет совет адамдарынын матсрпалдык ал-аукатмн жаксарта беруге және мәдени дәрежесіи көтере бсруге К ом мунист партия мен Совет Үкметіиіц үнемі жасап отырган қамкорлығынык айқын белгісі болып табылады. Барлық совет халқымен біргс, Москва епбскшілері де елі- мізде коммуннстік кұрылыстыц партия белгілсген программа- сын ойдагыдай жүзеге асыруга өздерінін барлык күштсрін жұмсауга бекем бел байлап отыр. ( Қ о л ш а п а л а к д а у ). Председатель. Депутат Джавпхиііішілигс сөз беріледі. Г. Д . Джавахишвили (Б а т у м и с а Пл а у о к р у Гі, Гр у- з и н С С Р-ы ). Депутат жолдастар! СОКП XIX съезінін карар- ларын жүзеге асыра отырып, совет халқы К ом мунист партия- кын және Совет Үкметінін басшылығымсн социалист эконо­ мика мен модениетті өрксндстуде, өзінін үлы Отанынын куатгы- лығын онан әрі нығайтуда барған саііын жаца табыстарға жетуде. К о м м у н и ст партиянын Орталык Комитетіиік сентябрь жэне февраль-март Пленумдарынын тарнхн кдрарларымсн каруланғап совет адамдары өзінің бүкіл творчестволык ынта- жігерін осы қарарларды жүзсге асыру жолындағы, біздін Ота- нымыздың коммунистік коғам орнату жолымен танбастан ілгері басуы жолындағы иүреске жүмсап отыр. ССРО Жоғарғы Советініц сайлауы біздіи Отанымыздин снбекшілершің К о м м у н и ст партия жасаған саясатты — бүкіл дүние жүзінде бсйбітшілікті ж әне хауіпсіздікті ныгайту. сак- тау саясатын, біздіц Отанымызды онан әрі көркейту жанс ха- лык бүқарасыныц материалдык ол-ауқаты мен мэдени дэреже- с'*і,сатын - бүтіндей қолдайтындығын бүхіл дүние жүзі алдында тағы да көрсетті п у б ін к ^ .2 Др,Ғ,лГЫК- баРлы\\ енбекшілері сыякты, біздік рес; ССРО Ж пЛпс ^ п ер' Устіміздегі жылгы марттын И күнп жоктаолын ? я^ , ? 0веті сайлауында коммуннстер мен партияда дагас б^плі »• б-10™ НҺПІ кандидаттарына бірауыздан тін^Г7жппег?,?р ЯС^ ІКТ' Коммунистік партия мен Совет Үкме- СОКПРПп Т0ГІтаскандығын көрсеггі. -\"ІЯ Г й гв и га одактас республикалардын бар алдыңғы катарЛЬ Өнеркәсіпті, этап айткяип. б ып алДЫ- кс» кұлапі сермелді ГпччиГ уыр, индУстРияны «ркендетуді ]48 их-ия жағдаиында енеркәсіптің метал

лургия, автомобиль жасау өнеркәсібі, станок жасау өнеркәсібі, мунай уксату өнеркәсібі және басқалары сыякты, ж ада сала- лары курылды. Марганец рудасын шығаратын кәсіпорындар жаңадан кайта кұрылып, едәуір кедейтілді, біркатар ірі су, жылылык электр стакциялары салынды. Республиканыц халык. шаруашылығында үлкен үлес салма- ғы бар жекіл және тамак өнеркәсібі де едоуір өркендетілді. Грузияныд тамақ өнеркәсібінде халықты жоғары сапалы енім- мен жабдықтайтыи шай, шарап, консерві шығару өнеркәсібі жэне баска өнеркәсіп салалары жетекші сала болып отыр. 1953 жылы Грузииның бүкіл өнеркәсібінін жалпы өнімі 1940 жылғымен салыстырғанда екі еседеи көбірек өсті. Бесінші бесжылдыктың өнсркәсіпті өркендету жөніндегі тапсырмалары ойдағыдай орындалуда. Грузин ОСР-нын территориясындағы өнеркәсіп жалпы өнім шығарудын 1951 жылғы жоспарын 108 процент, 1952 жылғы жоспарын— 102 процент, 1953 жылғы жос­ парын— 101,8 процент орындады. Жалпы өнім шығару 1953 жылы, 1952 жылғымен салыстырғанда, 11,7 процент артты. Партия мен Үкметтің халык. тұтынатын заттар өндіруді шұ- ғыл өркендету жөніндегі нұскауларын орындай отырып, рес­ публиканыц жеціл жэне тамац өнеркәсіп орындары азык-түлік және өнеркәсіп товарларын өндіруді едәуір арттырды. Жака- дан шай фабрикалары, шарап жасау заводтары жэне баска кәсіпорындар іске косылды, жеціл және тамак өнеркәсібінід біркатар косіпорындары салынып, кайтадан күрылып және кеңейтіліп жатыр. Жергілікті өнеркәсіп пен кәсіпшілік коопе- рациясы өнім тығаруды едәуір арттырды. Осы табыстармеи катар өнеркәсіпті өркендетуде елеулі кемшіліктер мен қыйыншылықтар да бар. Атап айтқанда, өз- деріне белгіленгеи мемлекеттік жоспарларды кәсіпорындардык бәрі бірдей элі орындамай келеді. Бірқатар кэсіпорындарда өнімнід сапасы әлдекайда жаксартуды керек етеді. Энергетикалық база жасаудағы қол жеткен табыстарға ка- рамастан, электр станцияларын салу карқыны өнеркәсіптід өр- кендеу карқыиынан және халыктык коммуналдык-тұрмыс тілектерінен артта қалып отыр. Осы жағдайды түзету үшін ОСРО Үкметі республикаға орасан зор көмек көрсетті, бұл кө- мек таяудағы екі-үш жылдыц ішінде электр куатын өндіруді қауырт ұлғайтуды, өнеркәсіптін, транспортгық және халыктын электр куаты жөніндегі тілегін толык қанағаттандыруды көз- дейді. Көмір шығаруды ұлғайтуға және өнеркәсіп үшін, халыктыц коммуналдык-тұрмыс мұқтажын канағаттандыру үшін кажетті отын базасын жасауға да бұл уақытка дейін жеткілікті көкіл бөлінбей келді. Жана көмір және мүнай кендерін табу жұмыс- тары канағаттанғысыз жүргізілуде. Кәзіргі бар шахталардан көмір шығаруды ұлғайту жвнінде жэне жана шахталар салу 149

е күрделі шаралар кол- дану кажет. Бұл нің зор көмегі керек. іі) табыстарға » Грузияның ауыл шаруашылып а кнп салалы социалис- ды. Колхоз қурылысы негізінді' I )> ■каир 2.060 ірі колхоз, тік ауыл шаруашылығы курыллы. рдьш баіііібсйтін кяр- 104 МТС ж эне 88 совхоз бар. К», лары 1940 жылғымен салыстыргш ірт жарым сседен квбі- рек артты. Ауыл шаруашы.іьмыі ятты тсхипкялык раза 1940 жылгыдаи екі «с жасалды, МТС-тердін саны 196:5 н дерлік көбейді. Тракторлардын са: ,і ічч' артты. Седан* жерлерді электрлендіру кси нріс а Осыныи бәрінін иэти- жесінде ауылшаруашылык дакі.м;. ,111 шыгымдылығы арт- ты, колхоздардып акшалай тпбыст. олпііды. Ііүрышы жыл- дардағыдан гөрі, өткен жылы ко. ,р цігиТ жапырағынан, жузімнен, жемістерден, кпнт қмз; ынаи жонс картоптан анағұрлым жогары өнім алды. Рсс совхоздары 1953 жылы өткен ж канын колхоздары мет ыдпіі гері мсмлекетм ауылшаруашылық өнімін сдоуір артык тансирды. Колхоздар- дын акшалай табыстары ыен бөлііібсіітііі қорлары молайды. Республиканын ауыл шаруашылмғын оііан орі өркендету жэне оный алдына Партия ыен Үкмст коііган орасан зор мін- деттерді орындау ісі совет ж эне партия органдарыиыа ауыл шаруашылығына басшылык етудегі ксмшіліктср мен кателерм жоюды, колхоздар мен совхоздардыц барлык мүмкіндіктері мек ішкі резервтерін табуды, сөйтіп оларды біздін социалист* Отанымыздын игілігіне толық пайдалануды талап етеді. Атап айтқавда, көпжылдык дакылдарды — шай, жүзім дакылдарын, жеміс жэне цитрус өсімдіктерін, тут ағашын — күту ісі кана- ғаттанғысыз күйде. Көптеген колхоздар ыен совхоздарда ауыл­ шаруашылык дакыддарының шығымдылығы төмен. Мал ша- руашылығын өркендету, түрақты жемш өп базасын жасау, мал кораларьш салу жөніндегі тапсырмалар орындалмай келеді. Кейбір колхоздарда малдык өнімділігі әлі де болса төмеи. МТС-тердін, жүмысында кемшіліктер көп. Мал шаруашылы- ғындағы еқбекті көп тілейтін жүмыстар, көпжылдык өсімдік терді жэне отамалы дакылдарды баптау жұмысы нашар меха- никаландырылған. Ғылым мен озат тэжрибенін табыстарыі насихаттау жэне ауылшаруашылык өндірісіне енгізу әлі Д< оолса қанағаттанғысыз ұйымдастырылған. м:іпт п ТИЯ\"ЫН Орталык Комитетініц сентябрь жэне февраль ляпк„; ^ Г умДарЫ аУылшаруашылық өндірісініц барлык сала ғзйту п ш ! ?рі. шұгыл өркендету, әсресе астык өндірісін ұл л е м Г и Л п і ' аСТЫК ӨНДІрісіи’ тын және тынайған жер алға койпРы к?,п‘Не\"’ үлғаитУ ж ө нінде орасан зор міндеттерд Д • Бүл карарлар біздіц республиканың алдына таяу