Төртінші сайланған Қазақ ССРО жоғарғы Советінің мәшілістері 1-сессия

Алайда төмен сапалы өнім шығаратын, мемлекеттік стан- дарттар мен техникалық шарттарды өрескел бұзатын кәсіп- орындар әлі д е бар. 1953 жылы Таш кент пен Таганрогтың ауылшаруашылық машиналарын ж а с а у заводтары бойынша ССРО Ауылшаруа шылмқ министрлігініқ кабылдаушылары тапсыруға әзірленген машнналардың 16 процентін бракқа шығарып, кемшілігін түзе- ту үшін кайтарып берді. Халык тұтынатын товарлардың төмен сапалы болып шыға- рылу фактілері аз емес. Төмен сапалы өнім шығаруға әкеліп соғатын кемшіліктерді батыл жойып, әрбір кәсіпорында жоғары сапалы бұйымдар мен товарлардың өндірілуін камтамасыз ету кажет. Совет мсмлекеті күрделі кұрылысқа жыл сайын көп қаржы босатады. Осыған байланысты күрылыс құнын кемітудік зор мадызы бар. О зат кұрылыстар кұрылыс жүмыстарын ұйым- дастыруда бағалы тәжрибе жыйнақтады, бұл тәж рибені кецінен тарату кұрылыстың сапасын жаксартып, мерзімін кыс- картуға ж эне оныц кұньш кемітуге мүмкіндік береді. Алайда квптеген құрылыс ұйымдары бесжылдық жоспардын кұрылыс жұмыстарынын кұнын кеміту ж вніндегі тапсырмаларын әлі күнге орындамай келеді ж әне көи зыян шегуде. Көптеген күрылыстарда жүмысты дүрыс үйымдастыру кам ­ тамасыз етілмеген, жумысшы күшінің түрактандырылмауы, жұмысшылар мен механизмдердің бос қарап түруы кездеседі, көптеген кәсіпорындардын. үйлердік және кұрылыстар- дың салыиуы тағайывдалған мерзімдерде аяқталмайды, бұл аяқталмаған кұрылыстардык көбеюіне әкеліп соғады. Атап айтқанда, осындай жағдай ССРО Мұнай өнеркэсіп министрлігі мен ССРО Азық-түлік товарлары өнеркәсіп министрлігінде кез- десіп отыр. Материал және акша каражатын көп кұрылыстар мен кұрылыс ұйымдарына ыдыратып ж іберу практикасы әлі күнге жойылмай келеді, ал бүлардын ішінде механикаландыру кұралдарын тиімді пайдаланбайтын ұсақ үйымдар көн. ССРО Құрылыс министрлігінін құрылыс ұйымдары 1953 жылы кұрылыс-монтаж жүмыстарыньгн кұнын жоспарланған мөлшерден 9 процент асырып ж іберд і, осының салдарыңан жоспар бойынша тағайындалған 1,1 миллиард сом пайда табу- дың орнына, 700 миллион сомиан астам зыян шекті. Құрылыс- тың жоспарлы кұны ССРО Электр станциялары жоне электр енеркәсіп министрлігінде д е — 10,3 процент, ССРО Құрылыс материалдары өиеркәсіп министрлігініи одакка бағынатын ка- сіпорындарынык кұрылысыкда — 12,8 процент ж әне ССРО Азык-тулік товарлары өнеркэсіп министрлігінің күрылыстарын- д а — 12,7 процент артық болуына ж ол берілді. 51

Күрдслі жұмыстар жоспарын орындау жанс кҮР^ыстьи куньимксміту үшін жобалау-смета «іи ж п к с а ^ а д елеулі маңызы бар. Солай бола тұрса да ;. жобалау-смета документтерімен уақтылы ік мейді, ал бұл құрылыска бөгет жасапды . Қурылыста т н п т жобэларды және кайталанған жобаларды колдану олі дс тіпті жеткіліксіз. Журтшылыкка мэлім, курделі кұрылыстарды дпржыланди- рудың қайнар көздерініқ бірі құрылыстярдыд шікі шаруашы- лық қорларын жұмылдыру болып табылады. Ллаііда кептсгсн министрліктер мен ведомстволар курылыста матсрпалдар мсн жабдыктардын нормадан тыс запастарыныд көбсюше жол береді. Ең алдымен ССРО Қара металлургия министраігінде, ССРО Мунай өнеркосіп министрлігінде, ССРО Электр станция- лары жәнеэдектр өнеркәсіл министрлігінде осылай битып отыр. Курылыстардыц басшылары материалдар меи жлбдыктардьін запасын норма бойынша тағайындалған мөлшсргс тусіру үшін елеулі шаралар колдануға тиіс. Ұзақ мерзімдік қаржы банктері курылыс ұйымдлрынык ішкі корларды жумылдыруына, олардың кұрылыс күнын кеміту жөніидегі тапсырмаларды және кор жыйнау жоспарларыи орындауына, сол сыяқты күрделі кұрылысқа берілетін каржы- ларды арнаулы максатка пайдалануына бакылау жасауды күшейтуге тиіс. Өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, транспорт саласьшда және халық шаруашылығынык баска салаларында Партия мен Үкмет алға койған міндеттер кәсіпорындар мен шаруашылық Уйымдарыныц барлыд басшылары тарапынан өндірістін эконо­ мика маселелеріне күшті көңіл бөлінуін талап етеді. Длаііяа шаруашылық уйымдардың көптеген басшыларынын кәсіпорындардың финанс шаруашылығын нығайту мэселелеріне жсткілікті көніл бөлмейтінін, фиианс жағдайын байкап отыр- аита. кету “ рек. Олар жоспарлардын орынаалуын ('грпт кврсеткіштері бойынша ғана бағалайды, шаруашылык капаж я^ п' ? Эре* едс пайдаланбайды, материал және акша майды Р ,Далануда тиісті Ү,,ем тәртібін жүзеге асыр- л е л е Г ^ Л ° Г ИКаСЫ мен Фниансты ұйымдастыру мос косіпопынлГ олһш ,? Л УШЫ'Г,Ьтты батыл Ж0'0 кажет. Мһшет лык есепт нығайтыпРуп^мЬ,тлптігКұМЫСЬ,Н ж аксаРту- шаруашы- ты „айдалану болы\"' табылады ЖүрГ,3у *шін финанс- экон'о\\шк'аішГөрке РдетугеРЛбарЬІ^д и Ш к ө п ш 'л ^ ' 11 социал ист х5а2лық. шаруашылығын өИр к е«нледтеуг^ммғнғ нха'^л?ыЫқПты' нС.окваежт емтсшмлкеканста1-

ғаттандыруға тікелей байланысы ж о қ шығындарды барган сайын азайту үш ін шаралар колдануда. Ец алдымен, басқару аппаратынық шығындары жөнінде осылай істеу керек, бұл шығындар әлі кунге көп болып отыр. Министрліктер мен ведомстволардык көптеген басшылары аппараттың жұмысын үздіксіз жаксартып, оны кыскартудың орнына, баскару аппаратыныц штатын көбейту туралы жиі-жиі мэселе қояды. Министрліктер мен үйымдардын басшылары аппараттағы артық буындарды батыл қысқартып, аппараттыц жұмысын жақсартуға ж әне оған жұмсалатын каржыны үнемдейтін болуға тиіс. Партия мен Үкмет мүнымен катар финанс системасыныд кызметкерлеріне зор талаптар кояды, олар кәсіпорындар мен шаруашылық ұйымдардың өзіндік күнды кеміту ж ән е пайда жөніндегі тапсырмаларды орындауына, үнем тәртібін сактауы- на, бюджетке төлемдердің уактылы түсіп отыруына бакылауды күшейтуге тиіс. Көптеген финанс және банк органдары тікелей кәсіпорын- дардағы, шаруашылық ұйымдарындағы финанс бакылауын әлі нашар ж үзеге асырып келеді, өнім нін өзіндік кұнын кемітудін колда бар резервтерін ашпайды, басшы органдардыц алдына шаруашылык ұйымдардың жұмысындағы кемшіліктерді жою жөнінде мәселелер коюда тиісті белсенділік көрсетпейді. Финанс ж әи е кредит мекемелерініқ кызметкерлері шаруа­ шылык үйымдардык жұмысына финанс бакылауын неғұрлым оперативті ж үзеге асыруға, олардың экоиомикасы мен финан- сын терең зерттеуге және финанс-шаруашылык жұмысын жақ- сартуда оларға қажетті көмек көрсетуге тиіс. Депутат жолдастар! ССРО Жоғарғы Советінін бекітуіне тапсырылған ССРО-нын 1954 ж ылға арналған мемлекеттік бюджетінің орасан зор халық шаруашылык манызы бар, ол коммунистік кұрылыстың міндеттерін жүзеге асыруға көмек- тесетін болады. Социалистік шаруашылыкты онан әрі өркеидету, еліміздің халықтарынық материалдык ж ән е мәдени тұрмыс дәрежесін арттыру ж өнінде Совет Одағының Коммунистік партиясынын Орталық Комитет! мен Үкметі белгілеген жоспарларды жүзеге асыруда бю джетті орындау ісі маңызды роль аткарады. (Қ о л ш апал а қ тау). Председательдік етуші. 20 минутке үзіліс жарияланады. (Ү зіл іс) 53

Председательдік етуш і. Палаталарды іі «нріккен можлісш жүргізе береміз. Сессияда мәселелерді кнрпудыкЛлттар Совсті мен Одақ Советі кабылдаған тәртібіие соіікіу оіпджет компе- сияларының косымш а баяндамалары ж о и с ССІ <'-ныч люмло- кеттік бюджеті туралы баяндама боГіышиа жнрыссездор иала- талардык жеке-жеке мәжлістерінде өткізІлоді. Депутат жолдастар! ССРО Министрлер Сог.спшн 11родео- дателі Георгий Максимилианович М алснкпп ж од дао гаи Одак Советі мен Ұлттар Советінің біріккен мож лісіндо Продеедатель- дік етушінін атына мәлімдеме түсті. Осы молімдомоні жарня- лауға рұксат етіңіздер. «Одақ Советі мен Ұлттар Совстініц біріккен мажлісіндс председательдік етушіге. ССРО Конституциясына сәйкес ж о п е С С РО Үкмотін күру мәселесі ССРО Ж оғарғы Советінің карауы на салыньш отыр- ганы себепті, Миннстрлер Советі өзінін міилотторі яяктяллы деп есептейді, сондықтан Жоғаргы С оветтіц алдында взіпіп полномочиелерін мойнынан түсіреді. Осы туралы Советтік Социалистік Рсспублнкалпр Одагы- нын Жоғарғы Советіне хабарлауды С С РО Министрлер Советі С ізден өтінеді. ССРО Министрлер Советінің П редседателі — Г. Маленков. 1954 ж ы л р ы 21 апрельде». Депутат ж олдастар! Үкметтік мәлім дем есі боііынша сөз айткысы келетін кім бар? Депутат Кириченкоға сөз беріледі. А. И. Кириченко ( К и е в — Л е н и н с а й л а у о к р у г і, У к р а и н С С Р -ы ). Д епутат жолдастар! Б із еліміздіц Консти- туішясына сэйкес, Советтік Социалистік Республикалар Ода- гыныц Үкметі өз иолномочиелерін мойнынан түсіретіні туралы ССРО Министрлер Советінің Председателі Маленков жолдас- тыц молімдемесін тындадық. Егор мсн Советгік Социалистік Республикалар Одағынын Үкмсті елімізге басшылык етуді ойдағыдай камтамасыз етті. сондықтан Жоғарғы Совет Үкмет полномочиелерін мойнынан түсіруі туралы ССРО Министрлер Советініқ Председателе Маленков жолдастык мәлімдемесін қабы лдай отырып, С С РО мішнстрлср Советінің қызметін бірауыздан макүлдайды, оған толык ссшм білдіріп, Маленков ж ол даска ССРО Үкметінік п'-і'пл ^ р ам ы туралы Жоғарғы Советкс ұсыны с енгізуді тансы- доп ссвдмһі (УРД Ык депутаттаРДЫІ‘ пікіР ‘н білдірген болармын д а р ы н а н т ү р а д Кы°)Л ш а п а л а қ т а У. б ә р і д е о р ы н - , транспортты, ауыл шаруашылығын, ғылым мен

мәдениетті онан сайын өркендету жолында танбастая алға басуда. Біздің халкымыз Коммунистік партия мен Совет Үкметінін басшылығы арқасында ССРО-ны өркендетудід бесінші бес- жылдық жоспарын ойдағыдай орындауда, 1953 жылдың өзінде ғана ССРО өнеркәсіп ендірісінің көлемі соғыстан бұрынғы 1940 жылдың дәрежесінен екі жарым есе артты. Еліміздін халық шаруашылығының барлык салаларын өркендетудің негізі — ауыр өнеркәсіпті өркендетуде ірі табыстарға қол жетті. Біздің социалистік Отанымыз дамудың жаңа кезеңіне көшіп отыр, мұнық өзі совет халқыныд материалдық- ол-ауқаты мен мәдениетінід мықтап өркендеуімен дәлелденеді. Ауыр өнеркәсіптегі ірі табыстарға сүйене отырып ж әне оныц бұдан былай да танбастан өсе беруін көздей отырып, Партия мен Үкмет халық тұтынатын заттардыд өндірісін шұғыл ұлғай- ту программасын белгіледі, сөйтіп оны ойдағыдай ж үзеге асы- руда, жеділ ж эне тамақ өнеркәсібін тез даркынмен өркенде- туде. Ауыл шаруашылығын онан әрі өркендету жөнінде зор ша- ралар жүзеге асырылуда. СОКП Орталық Комитетінід сен­ тябрь ж әне февраль-март Пленумдарыныд қаулыларында, сол сыядты Партия мен Үкметтід кейінгі қарарларында көрсетілген маңызды міндеттер елде астық өндірісін едәуір ұлғайтуға, ауыл шаруашылығыныд барлық саласын жедел өркендетугс, халқымыздыд тұрмыс дәрежесін онан сайын арттыра беруге бағытталған. Елде өнеркәсіп, түрғын үй, коммуналдык-тұрмыс ж әне мә- дениет кұрылыстары кед көлемде жүргізілуде. Халық шаруашылығыныд өсуі негізінде еңбекшілердің ма- терналдық тұрмыс жағдайы үздіксіз артуда, халық тұтынатын товарлар өндірісі ұлғаюда. Өнеркәсіп жэне азьіқ-түлік товар- ларының бөлшек сауда бағалары жылдан жылға кемітіліп келеді, жұмысшылар мен кызметшілердід нақтылы жалакысы артуда, халыкка медициналық қызмет ету жақсартылуда, элеуметтік хауіпсіздендіру мен әлеуметтік камсыздандыру ша- раларына босатылатык қаржылар жыл сайын көбейтілуде. Колхозшылардыд табыстары өсуде. Совет Одағыныд барлык республикаларын, оныд ішінде Украии ССР-ін, өркендетудегі орасан зор табыстарымыз совет адамдарыиық жандыярлыд едбегінід нәтижесі болып табылады және советтік кұрылыстыд өмірге бейімді ұлы кушін, Отаны- мыздыд тығыз және мызғымас достықпен біріккен барлык халыктарыиыд жалынды патриотизмін көзге түсіреді. Біздік Партиямыз бен Үкметіміз өзінід бүкіл қызметін ед- бекшілердід мүдделеріне бағындырып, олардын бақытты және мәдениетті өмір сүруін камтамасыз етуді көздейтінін жүмыс- іиылар, колхозшылар, интеллигенция — бүкіл совет халқы жақсы біледі ж әне түсінеді. 55

СОКП Орталык Комитеті өзінін сайлаушыларга арнаіан Үидеуінде халыктыи тұрмысын жаксарта беру үшш комму­ нист^ партиянык бұдан былай да талмаіі күресотішн, епбекип- лердік материалдык әл-аукатын жаксарту жөш нде өзшік оел- гілеген программасын берік ж әне тыянактылыкпен жүзсге асыра беретінін, халықтардың достыгыи с о ц и а л и ст кеп ұлтты мемлекетіміздің куаттылығьі мен жеціл.мсс күшшін нсп- зін — талмай нығайта беретінін мәлім деді. ССРО Жоғарғы Советінің карап бекітуінс ұсьшылып отыр- ған Совет мемлекетінің бюджеті Отанымыздың халыктарыныя нақ осы мүдделерін толык бейнелсйді ж эне К ом м унист пар­ тия мен Совет Үкметінін ұлы жоспарларын ойдағыдай жүзеге асыруға себепші болады. Бейбітшіліктік, демократиянын ж әне социалнзмнін куатты тірегі болып табылатын Совет мемлекетінін халықаралык беделі өлшеусіз өсті. ССРО Жоғарғы Советінің 1954 жылғы 14 мартта болған сайлауы біздіц Үкметіміздід кызметіне берілген ец жаксы баға, Коммунистік партия мен Совет Үкметінін саясатын кызу куат- тағандык боляы. Бүл сайлау К о м м у н и с т партияның. Совет Үкметінін және халыктыд мызғымас бірлігін бүкіл дүние жүзі- не тағы да көрсетті. Ұлы Коммунистік партия, онын Ортэлык. Комитеті және Совет Үкметі совет халкын жарқын мақсатка— комиунизмге — бастауда. ( Қ о л ш а п а л а қ т а у ) . Депутат жолдастар! Үкметтіқ өз полномочиелерін мойнынан түсіргсні жайьшдагы ССР Одағы Министрлер Советі Предсе­ дателинід мәлімдемесі жөнінде сіздердің кдрап, бекітулерікізге мыдадай усыныс енгіземін: 1. ССРО Үкметініқ ССРО Жорарғы Советі алдында ө з пол- номочиелерін мойнынан түсіргені жайындағы ССРО Миннстр- лср Советі Председателінік малімдемесін Советтік Социалистік Республикалар Одағыныд Жоғарғы Советі кабылдайды. ССРО Министрлср Советініц жүмысын мақұлдайды, сөйтіп ССРО Үкмстініц курамы жайында Жоғарғы Советке үсыныстар енгі- зуді ССРО Министрлер Советінід Председателі Георгий Мак- снм■(.'!паііовікі Маленков жолдасқа тапсырады. жана км ,я? . , Г І аР-ҒЫ Сове™ ’ң ооьі сессиясы ССРО Үкметінік езі іи х У К г ™ ^ ТКеИГе ССРО Министрлер Советіне л а қ т а у)ЛСТТСРІИ аткара беру тапсырылсын. (Қ о л ш а п а- р ма- Д ьпУтат Капитоновқа сөз берілаелдғіы. сы келетін депутат р у М В'мК0а\"ИТ0Н0в ( К р а с н а я П р е с н я с а й л а о к т г ы с іш с С * * “ о;,? ,',\" 5! ™ хозіііы шаруаларға жлнр ’ ж ұмысшы табына, кол- ж»»е со.етт.к ингетлигекцгаг, іе к с і»

қызмст етіп, еңбекшілердіц жалынды сүйіспеншілігіне ж әне асқан ұлы алғысына ие болды. ( Қ о л ш а п а л а қ т а у ) . Совет адамдары көпжылдық тәжрибе арқылы халықтык игілігі мен социалистік Отанымыздык гулденуі уш ін камкор- лық ету Коммунистік партия мен Совет Үкметіне еқ жоғары заң болып табылатынын өз көздерімен көрді. Біздін Үкметіміз халықтық Үкмет болып табылады. Ол халықтыц өмірін жаксы біледі және өзінің бар күш-жігерін Отан игілігіне, оны нығайта беруге, совет адамдарыпын бақытты болуына жұмсайды. Партия мен Үкметтің дана басшылығы аркасында біздін халқымыз өнеркәсіптін,’ ауыл шаруашылығынын, ғылым мен мәдениеттің жанадан мықтап өркендеуіне жетісті, коммунизм орнатуда аса көрнекті табыстарға ие болды. ССРО-ның ұлттық табысы 1949 жылдан 1953 жылға дейінгі уақыттык іш інде 62 процент өсті. Өнеркәсіп өндірісінің 1953 жылғы қолымыз жеткен көлемі соғысқа дейінгі 1940 жыл- дың дәрежесінен екі жарым есе артты. Социалистік индустрияның аса мацызды салалары — метал­ лургия, көмір өнеркәсібі, машина ж асау өнеркәсібі, мұнай өнеркәсібі, энергетика — тез каркынмеи өсті. Сокғы төрт жыл- дың іш інде өнеркосіп социалистік ауыл шаруашылығына 587 мыц трактор (15 куштікке аударып есептегенде), 181 мын комбайн, 267 мык жук автомашинасын берді. Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы саласында кол жеткен табыстардык нэтижесінде совет адамдарының материалдык әл-аук.аты мен мәдени дәреж есі артуда. Қоммунистік партия алдымызға койған міндет — барлық жұмысшылар мен шаруа- ларды мәдениетті және білімді ету міндеті — ойдағыдай жүзеге асырылуда. 57 миллионная артық адам, яғни еліміздегі халық- тың төрттен бір бөлігінен көбі, оқудын алуан турімен кам- тылған. ССРО Ж оғарғы Советі бесінші сессиясынын, партиянын Орталық Комитетініц сентябрь ж ән е февраль-март Пленумда- рының қарарлары, советтік экономиканы дамытудың жақа кезеңін бейнелейтін бұл карарлар, халыктың тұрмыс жағдайын жақсарту ж өніндегі аскан ұлы камкорлыкты жүзеге асырады. Партия мен Үкмет таяудағы екі— үш жылдың іш інде еліміз- діқ халықтарыныц азық-түлік товарлары жөніндегі өскелен талабын жеткілікті мөлшерДе канағаттандырьіп, ж еніл және тамақ өнеркәсібін шикізатпен камтамасьгз ету міндетін алға вдйды. Бұл міндеттің ойдағыдай орындалатынында кумән Партияның Орталык. Комитетінің сентябрь Пленумынын каулысын орындай отырып, партия, совет жоне ауыл шаруашы- лық органдары ауыл шаруашылығын мыктап өркендетуге мүмкіндік беретін кажетті ж ағдайлар ж асау жөнінде едәуір жұмыстар істеді, ауыл шаруашылығын мықтап өркендетпейін- ше азык-тулік молшылығын жасауды қамтамасыз етуге, өске- 57

л еқ жеңіл және там ақ өнеркосібін ші болмайды. .. Партияныц Орталық Комитотіши кейінгі өткен уақыттын ішіндс пуыл н риалдык-техникалық базасы онаи саііыі МТС-тер жоне совхоздар кадрлары ныі ллды. К ом м ун и ст гіартияньщ Оріа.іык. К оміітгтіііік фснраль- март Пленумы елде астык. өндірісін шан еайын улгайтуга бағытталған жұмыстардьіц накты жан ліікыи проі раммасын белгілеп берді. Еліміздін өндіргіш куш срін дамыту ісіпде бул жұмыстар өзініц көл__ем_ _і __м_е_н _м_я_ц_ы_ зі' жагыиан Партия мсн Үкметтік\" басшылығы аркасында совет адамдарммыц жүзеге асырып келген ен ірі шараларына барабар десек оділ айткан боламыз. _ Еліміздің ецбекшілері К о м м у н и ст партия мои Сопот Үкмс- тініц будан былай да өнеркэсіиті барынша еркокдстс беру ушін, соішалистік ауыл шаруашылығыиыи, барлык сядясыи шапшан өркендету үшін, совет халкының әл-ауқатын аіінымяс- тан арттыра беру үшін күресетініне берік сенсді. Жоғарғы Советтін бекітуіне үсынылып отырган 1954 жылга арналған Мемлекетгік бюджет социалистік мсмлскетіміздін өскендігі меи куаттылығыиын айқын бейнесі болып табылады. бұл бюджет халкьшыздың мүдделеріне толык сай келеді жэнс оддіц экономнкасы мен корғаныс куатын онан санын нығаііта беруді, еңбекшілердік тұрмыс дәрежссін жакадан көтерс түсуді қамтамасыз етеді. Совет Одағынық халықтары өзініц ертеңгі күкіне сеиіммен қарайды жэне сүйікті социалист!» Отанының игілігі үшін аян- бай ецбек етеді. Совет Одағынын ецбекшілері Совет Үкмстінін халықаралык катьшастағы шиеленісті бәсеңдете түсуге, бейбіт- шілік пен халыктардың хауіпсіздігін сақтауга ж әне ныгайтуға. халыктмк демократия елдерімеп достық ж әне туыскандык ыитымақ орнатуга, барлық атдермсн тату-тәтті квршілестік катмпас орнатуга бағытталған дана сырткы саясатын кызг ыуаттапды. Совет Үкметі шетел мемлекеттерімен экономнкалык. оанланыстарды ұлғайту саясатын жүргізуде. , '!ПІТ„?ЛІ\"'ЫНЫЦ бейбітшілік үшін, ж аңа соғыстың хаупіне м і т і ! Г адтЫ күресі дүние ж үзіндегі барлык елдёрдін гоніміц ку/[іейтт|ЛаМДарЫНЫҢ алдынла оны« беделін асырып, халык ™ ег>» орындай тміілмгыиа бсГібітш ічік\\апЙбіТШІЛ1КТ,қ кҮзетінД° берік тура- Тіц тоын ж о ғ Г,ыыҮ'Гст'в:иКт’ывдлыьғ,ыктнаарсдеонсетдыі.ғы жолындағы күрес- *,.мс!,,“ табч, колхозшы шаруалап совет™ і ™\" МЯ. жмЛаЖЙ е Х щіЗ

қамтамасыз ететін саясатты, бірауыздан макұлдап, кызу куат- тайды. Мұны Советтік Социалистік Республикалар Одағы Жоғарғы Советінің таяуда болып өткен сайлауы айқын дәлел- дейді, бұл сайлау Партияныц, Үкметтің жәие халықтық мызғы- мас бірлігінің жаркын демонстрациясы болды. ССРО Министрлер Советініқ бүкіл кызметі Үкметіміздіи кодлективтік даналылығынын айғағы болып габылады. Комму­ н и с т партия мен Совет Үкметі совет халқын кайда және калай бастау керск скенін жақсы біледі. Өйткені олар өздерініқ бүкіл қызметінде Маркстің—Энгельстің—Лениинің—Сталин- нің ұлы, ж енімпаз ілімін басшылыкка алады. Депутат жолдастарі Біздіц бүкіл халкымыз Совет ҮкметІнін кызметін кызу макұлдайды ж әне толық куаттайды. ССРО Министрлер Советінің кызметі макұлдансыи, Георгий Макси­ милианович Маленков жолдасқа СС Р Одағы Үкметініқ қүрамы туралы ССРО Жоғарғы Советінін. бекітуіне ұсыныс енгізу тап- сырылсын ж әне осы сессия Үкметтік ж ада кұрамын бекіткенге дейін ССРО Министрлер Советіне ө з міндетін аткара беру тап- сырылсын, деген депутат Кириченконың ұсынысына мен косы- ламын. Біз бұл ұсынысты ССРО Ж оғарғы Советінік барлык депу- таттары бірауыздан макүлдап, к.ызу қолдайтындығына сенеміз. (Ду, ұ з а қ қ ол ш а п а л а қ т а у ). Коммунистах партия мен Совет Үкметініц төнірегіне тығыз топтасқан совет адамдары социалистік Отаннын куатын онан сайыи нығайта беру үшін, елімізде коммунизмніқ толық салта- кат күруы үш ін күш-жігері мен екбегін аямайды. ( Д у , ұ з а к кол ш ан ал ақ тау). Председательдік етуші. Тағы сөз алғысы келетін депутат бар ма? Д епутат Мустафаевке сө з беріледі. И. Д . Мустафаев ( Х а ч м а с с а й л а у о к р у г і, А з е р - б а й ж а н С С Р -ы ). Депутат ж олдастар! Біздіц нағыз халык- тық Совет Үкметінік үшінші шақырылған ССРО Ж оғарғы Со- ветінік бірінші сессиясынан кейінгі дэуірдсгі көп кырлы кызме- ті, әркашандағыдай, еліміздің ецбекшілерініц түп мүдделерін көздеді. Бұл кызмет біздің мемлекетіміздің куаттылығын онан әрі нығайтуға, барлық еңбекшілердің тұрмыс дәреж есін көте- руге ж әне материалдық әл-аукатын жақсартуға бағьітталды. Өткен мерзім ішінде ССРО-нын халык шаруашылығын еркендегудің бесінші бесжылдық жоспарында белгіленген мін- деттер ойдағыдай жүзеге асырылды. Бұл жоспардыд орында- дуы елімізде коммунизм орнату ісінде үлкен алға баскандық болады. Бүкіл өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы өндірісінін үздік- сіз өсуін көздей отырып. К о м м у н и с т партия мен Совет Үкметі совет адамдарының турмысы жаксы болуы үш ін, олардыц ескелең материалдык және мәдени тілектері неғұрлым толык 59

канағаттандырылып отыруы үшін ис иерсктіц борін жасап келеді. Сондыктан д а совет адамдары К о м м у н и с т партияI мея Совет Үкметінің халыктын түп м үдделсрінс сан келстш саяса тын кызу макұлдайды ж әне толық куаттанды. Депутат ж олдастар! Біздін халык шаруашылыгы мен моде ниеттік кұрылыстың барлык салаларындагы советик сопиали- стік күрылыстын ж еңісі Партиямыз бон Үк.мстімізлиі дана сая- сатының нәтижесі болып табылады. Көп үлтты совет мсмлекеті нағыз демократиялық мемлекет, мұнда өкм ет бнліп онбекші- лердік кольша берілген, шаруашылык ж эн е мэденн тұрмыстык барлык салаларында социалистік система үстемдік етеді. жұмысшылар мен ш аруалардыи одагы мызғымастай берік, халыктар мен үлттардык тендік идеолопіясы салтаипт күрады, барлык халыктар біртұтас туыскандық семьяда өмір сүріп, енбек етеді, адамды адам канау ж ойылған ж әис енбск аброи оперетін, данқка жеткізстін, батыр, ер атандыратын іске айнал- ған. Біздік социалистік мемлекетім іздің куш і мен жеңілмей- тіндігінің кайнар көзі, міне, осында. Б іздіц ұлы социалистік мемлекетіміздіц алғашкы жарыккз шыққан күнінен-ақ онын туына халыктардыд босганлығы мев тевдігініц касиетті принциптері мәңгі ж асайты н Лсниннің ко- лымен жазылған. Барлық совет адамдары өзінін үлы Отанын жанындай сүйеді, олар үлы орыс халкы бастағян ССРО халык- тарыныц біртұтас туысқандық семьясына бірігіп, қандай мін- детті болса да шеше алатын куатты, алып күш болып отыр. Б ізде халық күшін таудан акқан таскынның күшіне тенейді. «Элин поджу — селин гюдж у» деген азербайж ан мақялы бар, бұл — елдіц күші — селдің күші, оған еш кандай күш карсы тура алмайды деген сөз. Қоммунистік партияныц лениндік-сталиндік дана ұлт саяса- ты орбір халықтын, оиык ішінде азербайж ан халкыиың да, езіш ц моденн ж әне материалдық тілектерін толык канағат- тандыруды камтамасыз етуі үшін, советтік Отанымыздыц көр- кено оер\\'і жолында барлык халыктармен қол х'стаса вмір сурщ, спбек стуі үшін творчестволық күш -ж ігерін толық көрсе- туше мүмкіндік берді. Г Л ? Т ЯТ * ? лдастаР! Б ізд ід Партиямыздын ж әне туыскан - > Үкмстінің ж асампаз саясатын миллиондаған совет адам - ТНЯ мои Совет Үкметін к пзнЯ -чтадатгарғ. бұл К о м м у н и с т пар- буг ^ г = Т: ж * “ \"“г

жацадан мықтап өркендету, совет адамдарының әл-аукатын онан әрі арттыру жолындағы күреске жұмьшдыруда. Коммунис- тік партияның Орталық Комитетініц сентябрь ж әне февраль- март Пленумдарынын тарихи қарарларында біздіц елімізді кэзіргі дәуірде өркендетудің нақты жауыигерлік программасы белгіленген. Кәзір екі — үш жыл іш індс халыктыц көпшілік түтынатын товарлар жөніндегі, ал өнеркәсіптің шикізат жөнін- дегі өскелен тілектерін жеткілікті мөлшерде канағаттандыру кезек куттірмейтін букілхалықтык міндет болып отыр. Бұл кун- дер! бүкіл совет халкы осы игілікті міндетті ж үзеге асыру үшін еңбек етуде. Партия мен Үкмет кәзіргі уакытта ауыл шаруашылығын еркендетуге айрыкша көніл бөлуде. Содгы кезде партиянын Орталық Комитеті өзінің пленумдарында ауыл шаруашылык өндірісін өркендетудік кезек күттірмейтін міндеттерін екі рет талкылап, оны шұғыл өркендетудін программасын белгіледі. Луыл шаруашылык өндірісініқ негізі астық шаруашылығы болып табылады. Астық неғұрльім көп болса, еліміз етті, мал майын, сүггі, сарымайды көп алатын болады. Міне сондыктан да астык өндіруді үлғайту кәзір бірікші кезектегі міндет болып отыр. Осыған байланысты, Партия мен Үкмет егінніқ шығым- дылығын арттырумен бірге, дәнді дақылдар егісі үшін 13 мил­ лион гектар тын және тынайған ж ерді игеруді кажет деп тапты. Бұл — тек біздід социалистік мемлекетіміз ғана алға койып, шеше алатын зор міндет. Депутат жолдастар! Совет Үкметініц сырткы саясаты ССРО-ның барлык халыктарынын өмірлік мүдделсріне сай келеді ж эне олардыц тарапынан шексіз куатталып отырады. Бейбітшілік пен халыктар арасындағы достыктың бұл дәйекті саясатын бүкіл прогресшіл адамзат барынша куаттайды. Қай елдің болса да, мейлі ол үлкен болсын немесе кіші болсын, ұлттық босгандығы мён суверенділігін сыйлау біздік сырткы саясатымыздыц айнымас принцип! болып табылады. Совет Одағы бейбітшілікті сактаудың және нығайтудын саясатын дәйектілікпен, табандылыкпен жүргізіп келеді, өзлері тарапынан тілек білдіріп отырған мемлекеттердің кайсысымен болса да, ынтымактасу және іскерлік байланыс жасау ісін да- мытып отырады. Біздіц Үкметіміз алдағы уакытта да бейбіт- шілік, барлык халыктармен достык катынас жасау кузетінде берік тұратынына совет халкы толық сенеді. Депутат жолдастар! Совет ҮкметІ өнеркәсіп пен транспорт- тын, ауыл шаруашылығының барлык салаларынын үздіксіз өркендеуі үшін, халык тұтынатын товарлардын молшылығын Жасау үшін, бүкіл совет халкынын материалдық ж әне мәдсни дәрежесін көтеру үшін онан әрі күрес жүргізе беретініне біз берік сенім білдіре аламыз. Депутат жолдастар! Үкметіміздік кызметін макүлдау тура- лы және ССР Одағы Министрлер Советініқ Председателі Геор- 61

гий Максимилианович Маленков ж олдпека ^( -СРО Ү кұрамы жайында С СРО Жоғарғы Совсчик V» I МОИ К.ОСЫ- тапсыру туралы депутат Киричснконыц усыиькын ламын. Мен сонымен бірге Совет Одяры ны н жяца .... сессия бікеткенге дейін ССРО Мшшстрлер Спвотшо «■* лекет баскару міидетін орындаіі бсруді тапсыру . ау). ұсынысты да қуаттаймын. ( К о л ш а и а л Прсдседательдік етуші. Тағы да сөйлог .юр бар ма? Жок. Үкметтін маяімдемесі боііынша Оіічо.і »— ныстар бар? Баска ұсыныстар ж оқ па? Ж оқ. __ . Дауысқа салудан бұрын Үкметгің молімдомесі боиыяша депутат Кириченко ұсынған ССРО Ж огаргы Сонеті Қаулысы- нын жобасын оқып шыгуға рұксат етініздср. «ССРО Министрлер Советі Председатсліиіц молімдсмесі бойынша ССРО Жоғарғы Советі Қаулысының жобаеы. 1. ССРО Үкметінік ССРО Ж оғарғы Совоті алдында өз полномочиелерін мойнынан тусіргені жаііындагы ССРО Мини­ стрлер Советі Председателініц мәлімдемосін Советтік Соииа- листік Республикалар Одағынын Жорарғы Совсті кабылдаГщы. ССРО Министрлер Советінік жүмысын макулдайды. сөіітіи ССРО Үкметінін күрамы жайында С С РО Жоғарғы Советіне усыныстар енгізуді ССРО Министрлер Советінің Прсдседателі Георгий Максимилианович Маленков ж олдасқа тапсырады. 2. ССРО Жогаргы Советінік осы сессиясы ССРО Үкмстінік жаца курамын бекіткенге дейін ССРО Министрлер Советіне өзінін міндеттерін атқара беру тапсырылсын». Осы ұсынысты дауыска саламын. Осы ұсыныс кабылдансыи яегендеріціз кол көтеріқіздер. Тусіріціздер. Кім қарсы? Жок- Кім калыс? Калыс калғандар да жоқ. Үкметтіц мәлімдемесі бойынша С СРО Жогаргы Советініи Қаулысы бірауыздан қабылданды. (Д у, ұ з а к қ б л ш а п а- л а к т а у). Депутат жолдастар! Одақ Советі мен Ұлттар Советінік осы мсіжлісініц карауына жататын мәселелер бітті. Регламент ооііыніиа Үлттар Советініц мәжлісі бүгін, күндізгі сағат 4-те «ілады. Одак СоветІніц можлісі ертец, 22 апрельде, тәцертекгі сагат 10-да болады. леи жариялаимымне. н ҰлттаР Советініц біріккен мәжлісі жабык

ҰЛТТАР СОВЕТІ Екінші мәжліс (1954 жылғы 21 апрельде) Ұлттар Совстінін Председателі В. Т. Лацис ж олдас ж әне онын орынбасарлары Н. Е. Авхимович, П. Т. Комаров, М. М. Султанова, П. Г. Тычина жолдастар Президиумға кел- генде, ал Н. А. Булганин, А. И. Микоян, Н. М. Шверник, П. Н. Поспелов жолдастар ложаларға келгенде, депутаттар мен конақтар оларды ұзак, қол шапалактаумен карсы алады. Бәрі де орындарынан түрады. Председательдік етуші — Ұлттар Советінік Председателі депутат В. Т. Лацис. Председатель. Депутат ж олдастар! Ұлттар Советініц мәж- лісі ашық де п жариялаймын. ССРО-ның 1954 жылға арналғаи Мемлекетгік бюджет! туралы баяндаманы талкылауға кірісе- міз. Қосымша баяндама жасау үш ін Ұлттар Советініқ Бюдж ет комиссиясының Председателі депутат Сафроновка сөз беріледі. А. М. Сафронов ( П р о м ы ш л е н н ы й с а й л а у о к р у г і, С о л т ү с т і к О с е т и н А С С Р -ы ). Депутат жолдастар! Советтік Социалистік Республикалар Одағынық Жоғарғы Со­ вет! 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюджетті совет халкы- ның саяси л о н е еңбек белсенділігі жаңадан мыктап өрлеген жағдайда қарап отыр. Еліміздін екбекшілері Коммунистік партия мен Совет Үкме- тінің Отанымызды коммунизм кұру жолымен үздіксіз алға бас- тыруға бағытталған саясатын ж үзеге асыру үшін зор жігермеи күресуде. Сіздердік карауларыцызға ж әне бекітулеріцізге Үкмет ұсы- нып отырғаи Мемлекеттік бюджет совет мемлекетінің куатты- лығын ж эне Отанымыздың хауіпсіздігін онан эрі нығайта беру- Ді, ССРО халық шаруашылығын жаңадан мықтап өркендетуді 63

ж эне совет халкынын эл-аукатын үні жаксарта беруді қаажжееттттіі кк.ааррлжиызыліаарртм>е.нл то..л...ы...к....қ. .а..м...т..ама~с\" й,ппжртІНІН ССРО-иык 1954 ж ылға арналған Мемлсксттік Оюджетінщ жалпы көлемі кірісі бойынша 571,8 миллиард сом. шығысы бойыиша 562,7 миллиард сом болып белпленіл отыр, кірісі шығысынан 9,1 миллиард сом артык. ССРО Мемлекеттік бюджеті кірістерш іи нсп зи көзі үздіксіз өркендеп келе ж аткан соииалистік шаруашылык болып таоы- лады. Быііылгы жылы өнеркәсіптен, ауыл шаруашылығыиая, халык шаруашылығынын. баска да тарпуларынаи бюджете түсетін каржынын сомасы 497 миллиард сомға жстеді немесе барлық кірістік 8 6 ,9 проценті болады. Өткен жылғыға кара- ғанда бул кірістер 3 6 ,6 миллиард сом артады. Мемлекеттік кәсіпорындар мен шаруашылык ұйымдарыныи пайдаларыиаи бөлінетін каржы бойынша кірістерді неғұрлым көбірск арттыру көзделіп отыр, мүныц өзі олардык ө ндірісі үлғаііғандығын, финанс шаруашылығы нығайғандығын дәлелдсііді. Социалистік шаруашылыктан келетін кірістердін үздіксіз всуімен катар, бю дж етке халыктан түсетін каржылар жылдан жылға азайтылып келеді. 1954 жылы халыктан алынатын са- лыктар бюджет кірістерінін жалпы сомасыныц 8 процентіндей ғана болады. Халыктын төлемдерін үн ем і азайту Партия мен Үкметтінхалыктың тұрмыс жағдайын ж аксартуға деген дамыл- сыз камкорлығынын бейнесі болып табылады. Халык шаруашылығын каржыландыруға жұмсалатын шы- гындар 216,3 миллиард сом болып белгіленді, ал піаруашылык тардың меншікті каржыларыи косқанда — 326,7 миллиард сом болады немесе 1953 жылдын алғашкы корытындыларымен салыстырғанда, 19,8 процент артады. Ауыр внеркәсіптік жетек- ші салалармна сіңірілетін күрделі каржы 90 миллиард сомнан артык болып бслгіленді. Бюджет есебінен болсын, сол сыякты шаруашылыктардык мсішіікті ресурстарының есебінен болсын, мемлекеттің ауыл шаруашылығына жұмсайтын каржысы 74,4 миллиард сом болады, өткен жылдык шығындарынан 22,1 миллиард сом арта- лы. Тыц жопе тыңайған жерлерді игеру ж өніндегі жұмыстар- дыц быйылға арналған зор программасын орындау кажетгі каржылармен камтамасыз етіледі. я\"ык-түлік товарлары мен көпшілік түтынатын товарлар ,шаРалаРға жұмсалатын к.рж» . . • лиард сом мөлшерінде белгіленіп отыр— 1953 жыл- іан 10 проиентке жуык артык. оджетТбойынша 1954 жылға арналған Мемлекеттік шаруашылык және мәдениет құрылыстарына

357,6 миллиард сом бағытталып отыр немесе барлық каржының 63,5 проценті. ССРО Қорганыс министрлігініц сметасы бойынша бөлінетін каржы 100,3 миллирад сом болып белгіленді. Бюджетте корға- ныс шараларына жұмсалатын қаржыиын үлес салмағы азайып, 1954 жылы 17,8 процент болады. Мұнық өзі Совет Одағынык Үкметі берік жүргізіп отырған Совет мемлекетінің табанды бейбітшіл саясатының бейнесі болып табылады. Сол сыяқты мемлекеттік басқару органдарын ұстауға жүм- салатын қаржылар да азайтылады. Одактас республикалардыц 1954 жылға арналған бюджет- тері 119,5 миллиард сом болып белгіленді, өткен жылдағыдан 13 процент артық. Одақтас республикалар бюджеттерінін артуы Партия мен Үкметтің Совет Одағы республикаларын шаруашылық және мәдениет жағынан онан сайын өркендете беру жөніндегі үнемі қамқорлыгынын бейнесі. 1953 жылы одақтас республикалар халык шаруашылығы мен социалистік мәдениетті өркендетуде жана елеулі табыс- тарға ие болды. Біздіц елімізде совеггік мемлекеттін куатты- лығы мен жецілмес күшініқ негізі болып табылатын халыктар достығы бұрынғыдан да нығая түсті. Одактас республикалар­ дыц шаруашылығы мен мәдениетін өркендетудегі кол жеткен табыстар, халыктар достығьшың нығаюы — Совет Одағы ха- лықтарын біртүтас туысқаидық семьяға біріктірген Коммунис- тік партияныц дана ұлт саясатынық нәтижесі. Депутат жолдастар! Бюджет комиссиясы ССРО-нық 1954 жылға арналған М.емлекеттік бюджетінін кірістері мен шығыстары жөніндегі есептерді қарап шықты, ол бюджетті халық шаруашылық жоспарына ж әне Партия мен Үкметтіц социалистік өнеркәсіпті еркендете беру туралы директивала- рына сәйкес дүрыс жасалған деп есептейді. Бюджетте Совет Одағыныц К о м м у н и с т партиясы Орталық Комитетініқ сен­ тябрь жэне февраль-март Пленумдарыныц Н. С. Хрущев жол- дастың баяндамалары бойыиша қабылданған каулыларынан туған шараларды каржыландыру толық ескерілген, сол сыяқтьі көпшілік тұтынатын товарлардыц мемлекеттік бөлшек сауда бағаларын жакадан — соғыстан кейінгі жылдарда жетінші рет — кеміту ескерілген, мүның өзі халыкка жылына 20 мил­ лиард сом пайда келтіруді камтамасыз етеді. Мемлекеттік бюджеттін кірістері мен шығыстары жөніндегі материалдарды тексеру ж әне есептерді аныктау нәтижесінде Бюджет комиссиясы сіздердің карауларыңызға бюджетке кей- бір түзетулер енгізу туралы үсыныс кояды. Кірістерді 759,5 мил­ лион сом көбейту ұсынылады, оның ішінде: айналым салығы бойынша — 57 миллион сом, пайдадан бөлінетін каржы бойын­ ша— 190,5 миллион сом, алымдар ж әне салыкка жатпайтын түрлі кірістер бойынша — 12 миллион сом және сактық касса- лары алатын мемлекеттік заемдар бойынша — 500 миллион

Мемлекеттік заемдар бойынша түзету енгізу халыктыи с.цтыц кассаларына « р ж ы с.лры уз»іксі> “ “ “ ™ \" отыр, мүнык өзі елімізде халыктыи. эл-аукаты үздіксіз артып отырғандығын дәлелдейді. „„„„г Бұрышы ССРО Ауылшаруашылык ж энс данындау минис трлігініц екі министр.чікке бөлінуіне ж оне олардык кірістері мен шығыстарынык баланстары аныкталуына башіаиысго Дайындау министрлігін каржыландыруды 36,7 миллион сом кемітіп, ССРО Ауылшаруашылык мнннстрлігшс Оөлшетш қаржыны осындай сома мөлшерінде көбейту усынылады. ьудан баска, одактас республикалардын бюджеттері бойынша бвліне- тін каржыларды 108 миллион сом көбейту ұсынылады, оиын ішінде: халмк ағарту ж әне мәдсни-ағарту жұмыстары үшш Өзбек ССР-на — 8 миллион сом, Азербайжан ССР-на — 7 мил­ лион сом, Молдаван С С Р-на— 10 миллион сом, Қыргыз ССР- на — 4 миллион сом, Тәжік ССР-на — 9 миллион сом, Армян С С Р-на—-3 миллион сом; денсаулык сактау шаралары үшін — Өзбек ССР-на — 13 миллион сом, Азербайжан ССР-на— 3 мил­ лион сом; жергілікті Советтердін, тұрғын үй корларын күрделі жөндеу үшін — Белорус ССР-на— 15 миллион сом, Өзбек ССР-на — 20 миллион сом, Тажік С СР-на — 3 миллион сом. Армян ССР-на — 1 миллион сом, сол сыякты Казак ССР-нда жолдарды жөндеуге ж әне күтуге— 12 миллион сом. Бюджет комиссиясынын түзетулерін ескергенде, ССРО-нын 1954 жылға ариалған Мемлекеттік бюджетін мынадай сомада бекіту ұсынылады: кірістері бойынша — 572.542,3 миллион сом. шыгыстары бойынша — 562.801,9 миллион сом, кірістері шы- ғыстарынаи 9.740,4 миллион сом артык. Депутат жолдастар! 1954 жылға арналған халық шаруа- шылық жоспары мен Мемлекеттік бюджетті ойдағыдай орын- дау үшін ніаруашылықтын ішкі мүмкіншіліктерін негұрлым толык пайдаланып, социалистік шаруашылыктың барлык. тарауларында ецбек өнімділігін үздіксіз арттыра беру қажет. Өтксн жылы өнеркэсіпте екбек өнім ділігі 1952 жылғымен салыстырганда алты процент артгы. Б ірак біркатар мииистр- лікто еноек енімділігін арттыру жоспары толык орыидалған жшгіи™ ■ Р министрліктер өнімнін өзіндік күнын кеміту . пндегі тапеырманы д а толык орыидаған ж ок Бул манызаы І Г = К НІ“ ' ССР° енсртЗ. келеді._ 1953 жыцы бұа «„нстраіктіц жянііідсгі, 56 п р о ц е н т ? а р т т ы р у тб.ірпксеилрниі шіс.тредгеын о р ы и а Г и Г ж°ик' . Көптеген зав“одшттаур жұмысты р5ы3нмдиплшлиыогнарсыопмкбеоллдпӨ^ніГмГніУ, Г-бброаякибТо1л3У\"Ынбаөні,тігуінганайшлыыгцынадкыар’ ....... и болды Осынын нат»«,берМеЙТІН ШЫҒЫІ,ДаР 72 мил­ 258 милллииоонн еспч кымбаттады ССШДе өншнін <»індік кұны

ССРО Агаш жонс кағаз өнеркосіп мииистрлігі өткен жылы өндірістік жоспарды және еңбек өнім ділігін арттыру, өнімніц өзіндік құнын кеміту жөніндегі тапсырмаларды орындаған жок- Миннстрліктің ағаш дайындайтын кәсіпорындары мен фабрика- завод өнеркәсібі устім іздегі жылғы бірінші токсанда д а жүмыс- ты қанағаттанғысыз істеді. Мұның өзі ағаш өнеркәсібінін жұмысын қайта кұру әлі баяу ж үргізіліп жатканын дәлелдейді. Мииистрлік өндіріс жаңашылдары мен озат кәсіпорындардың тәжрибелерін жеткілікті таратып отырмайды. Ал шынында оның системасында мұндай кәсіпорындар а з емес. Мысалы, «Комилес» комбинатыиық Қайгородок агаш өнеркәсіп шаруа- шылығы 1953 жылы ағаш тасу ж оспарын — 103 процент, еңбек өнімділігін арттыру жоспарын — 129 процент орындады, өнім- ніқ өзіндік кұнын 9,9 процент кемітті, сөйтіп жоспардан тыс 681 мын, сом пайда келтірді. С С РО Ағаш ж әне кағаз өнеркәсіп министрлігі халық шаруашылық маңызы өте зор агаш дайын- да у өнеркәсібініц артта қалуып ж ою туралы Партия мен Үкметтіқ директивасыныц негұрлым т е з орындалуын камтама- Біздіц елім ізд е орасан зор күрделі кұрылыс ж үргізілуде. Мемлекет бұл ш араға көптеген каржы бөледі ж әне ол каржы- нық үқыпты пайдаланылып, кұрылыс күнынын үнемі арзанда- тыла беруін талап етеді. Бұл талапты көптеген күрылыс үйым- дары орындамай келеді. М еханизмдер әлі нашар пайдаланы- луда, кұрылыс материалдары үнем деп жүмсалмайды, үстеме шығындар көп болады. 1953 жылы құрылыс кұнын кеміту жөніндегі тапсырмалар орындалған ж ок, ал біркатар ж ерлерде құрылыс жұмыстарыныц қымбаттауына жол берілді. Көмір шахталары мсн құрылыс материалдары өнеркәсіп орындарын салуға көптеген қаржы артық жұмсалды. Мұнын өзі ССРО Көмір өнеркәсіп министрлігі бойыиша кұрылыстыц күнын 6,7 процент, Кұрылыс материалдары өнеркәсіп министр- лігі бойынша — 6,6 процент қымбаттатып жіберді. ССРО Құрылыс министрлігінін кұрылыс үйымдарының квбі кұрылыс-монтаж жұмыстарыныц жоспарларын ж әне өнеркәсіп» тұрғын уй кұрылысы объектілерін пайдалануға беру жоспар­ ларын, сол сыякты кұрылыс кұнын кеміту жөніндегі тапсыр­ маларды оры ндаған жоқ. Бүл фактылар мынаны көрсетеді: көптеген кәсіпорындар мен ұйымдардыя басшылары өнімнің өзіндік кұнын кемітуге және күрылыс кұнын кемітуге әлі д е кажетті кеціл бөлмейді. ССРО Ж оғарғы Советініц бесінші сессиясында Г. М. М ален­ ков ж олдас былай деген болатын: міндет өнімнік өзіндік кұны туралы м әселелерге менсінбей караушылыкты тыюда, өзіндік күннын. үнем і кемітілуін камтамасыз етуде, әрбір кәсіпорын- ның рентабельді жұмыс істеуіне ж стісуде болып отыр. Минис- трліктердін, шаруашылық үйымдардың ж әне кәсіпорындар- дыц бұл нүсқауды мүлтіксіз орындауы кажет. 67

ша 9,6 процент кем орындалды. Халықтың көпшілік колды товарлар жөніндегі өсіп отьірған талабын неғүрлым толык қанагаттандыру максатымен оүа министрліктер барлық шараларды колданып, 1954 жылы кұры- лыс жоспарларын орындауға, сөйтіп ж аца касіпорындардык уакытылы қатарға косылуьш камтамасыз етуге тиіс. ССРО Жоғарғы Советінің бесінщі сессиясында Көмір өнер- косіп миннстрлігі 1952 жылы жаца тұрғын үйлерді, аурухана- ларды және балалар яслилерін пайдалануға беруді кешіктіріп отырғандығы атап айтылған болатын. Алайда 1953 жылы да бул министрліктің кәсіпорындарында тұрғын үйлерді лайдала- нуға беру жосиары — 92 процент, балалар яслилерін пайдала- \"уға беру жоспары — 60 процент, ем деу мекемелерін, балалар бақшаларын жоне пионер лагерьлсрін пайдалануға беру жос- пары — 72 процент қана орындалды. ССРО Совхоздар министрлігі совхоздарда мектептерді пай- далануга беру жоспарын 66 процент, ауруханаларды пайдала- нуга беруді— 67 процент, балалар яслилерін пайдалануға оеруді — 55 процент кана орындады. Бюджет комиссиясы көмір өнеркәсіп министрі Засядько \"• тР-ічспорттыц жұмысын орынсыз ауырлатады.

Сауда ұйымдарының қызметкерлері бұл кемшіліктерді жоюға міндетті. Олар тутынушылардың тілектерін неғұрлым жаксы зерттеп, канағаттандырып отыруға, ассортимент! алуан турлі және жоғары сапалы товарларды көп шығару максаты- мен товар берушілерге неғұрлым катаң талаптар коюға тиіс. Жергілікті Советтердің атқару комитетгері совет саудасын онан әрі өрістету ж әне совет тұтынушысына кызмет ету ді жақ- сарту ісінде сауда ұйымдарына барынша көмектесіп отыруға 1953 жылы Қатынас жолдары мииистрлігінід көптеген темір жолдары, кұрылыс ұйымдары ж ән е өнеркәсіп орындары халық шаруашылық жоспарыныц тапсырмаларын орындамады, соның салдарынан пайдадан бөлінетін қаржыдан Мемлекеттік бюд- жетке 760 миллион сом кем түсті. Теңіз ж әне өзен флоты министрлігі бюджет алдындағы мін- деттемелерін 244 миллион сом кем орындады. Тасымалдың өзіндік құнын қымбаттату ж әне өнім бермейтін шыгындар болуы салдарынан кейбір пароходстволар зыян келтірді. Мн- нистрлік теніз ж әне өзен флотын канағаттанғысыз пайдала- нады, кемелердін карап тұруына ж ол береді, оларды ж өндеу жұмысында ұза к уакыт ұстан түрады, мұның өзі мемлекет каржысыныц орынсыз жұмсалуына әкеліп соқтырады. Минис- трліктіц өзінде д е финанс тәртібінік сакталмай отырғанына назар аудару қажет. 1953 жылы министрліктің орталық аппа- ратын ұстау шығындарының сметасы 1.284 мыц сом асырылып жіберілді. Артық жұмсалған шығынныц орнын толтыруға министрліктіқ кол астындағы кәсіпорындардын. каржысы алынды. М ұндай практика — өзіне бағынатын ұйымдарға на- шар өнеге болып табылады. Бюджет комиссиясы былай деп есептейді: текіз ж әне өзен флоты министрі Шашков ж олдас артта калушы кәсіпорындар- дын жумысын жақсартуға ж әне мемлекет қаржысын ж ұмсауда тәртіптіц катан сақталуына шаралар колдануға тиіс. Халык шаруашылыгын онан әрі өркендетуге көптеген кар- жы бөлумен қатар, Мемлекеттік бю дж ет бойынша элеуметтік- мэдениеттік шараларға да көп қаржы бөлініп отыр. Мұның едәуір бөлегі одактас республикалардын бюджеттері бойынша жұмсалады. Халық ағарту, денсаулық сактау ісіне ж әне баска әлеумет- тік-мәдениеттік шараларға бөлінген каржынын игерілуі 1953 жылы одақтас республикалардык көпшілігінде 1952 жыл- ғыдан едоуір жаксы болғанын Бю дж ет комиссиясы канағатта- нып атап көрсетеді. Ал онық бержағында Туркмен ж әне Тәжік республикаларында жалпыға бірдей оку мектептері мен бала- лар мекемелерінін сетін өрістету жоспарының орьшдалмауына байланысты, бұл қаржылар канағаттанғысыз пайдаланылды. Туркмен ССР-ы Министрлер Советі мен Тәжік ССР-ы Министр- лер Советінін мектептер уш ін бөлінген қаржыны бірқатар

жылдардаи бері толык. пандяланбан >'■ • рек. Кәзіргі уакытта, осрссе Партия м. н н™ жетіжылдык окудан міплетті орта <и.им • міздегі бесжылдыктыц аягына деиш аяқы>. бесжылдыкта жадпыга бірдеіі орта оі.пм аду і руға жағдайлар озірлсу жвпінде а.тдымі.і н.і отырған уакытта, мұидай жагдаига тніуге оо. Партия мен Үкмет мемлекеттік аішараітні барлык буын- дарьіның жұмысын батыл жаксартуды. пул гпиарагты устау шығындарын азайтуды талагі стіп отыр. Ьірак ;,чібір уііымдар тарапынан бұл моселеге кажетті кнціл бн.тмн іі ко.іелі. Мскс- мелердің кұрылымы мен штаттарыида ыоыр.ті піылдык алі де аз емес. Мысалы, ССРО Күрылыс мпшк-трліп; ідс 514 шагыя кұрылымды бөлімшелер, солардын іиііндо и татынла бірдсн төртке дейін қызметкерлсрі бар 104 бніім м[■и сектор бар- Қырғыз ССР-ы Мәдениет министрлігііііц штаті шда баскарма- лар мен бөлімдер бастықтарыныи 37 лауазымі. . коіісс кнзмст- і (сонын шілері мен көмекші кызметкерлердіц 62 ішінде жеділ автомашинаның 10 шофері) бскітілгсн. ал сонда 37 ғана мамандар лауазымы бекітілген. Қыргыз ССР-ы Миннс- трлер Советінін қаржы жумсаудағы ысырлнк.орлык.к.а жол беріп, республика бюджстінің кіріс жагыныц орыидалуын екі жылдан бері камтамасыз етпей келгенін ссксрте коту корек. Финанс министр! Зверев жолдастыц баяидамасынла келті- рілген фактылар ж әне Бюджет комиссиясынын сіздерге баян- дап өткен пікірлері көнтеген кәсіпорындар мен ұііымдардын финанс-шаруашылық жұмысында әлі д е елеулі кемшіліктер бар екенін көрсетеді. Мұнын өзі финанс органдары мен кредит мекемелеріне шаруашылык жоспарларынын орындалуын және үнемшілдік тэртібініц сақталуыи бакылауды күшейту міндетін жүктейді. Бұл істе ведомстволардыц өз іш індегі финаис бақылауы макызды роль атқарады. Солай бола тұрса да , кейбір министр- ліктерде бұл бақылау жеткілікті түрде жүзеге асырылмай, бір- қатар жағдайда формальді түрде жасалады, касіпорындар мен үйымдардың жұмысын документтер бойынша жыл саііын тек- серу туралы Үкметтік каулысы орындалмай келеді. Мысалы, ССРО Байланыс министрлігі 1953 жылы өзінін кол астындағы 1.469 кәсіпорынды тексермеген. Тексеру материалдарын іске асыру жұмысы ұзақ уақытад созылады. Мысалы, ССРО Мүнай енеркәст министрлігі 2 0 кәсіпорынды тексерген материалдар ок'—үиі ай өткенде ғана қарарлар қабылдаған, ал ТЯГ ™ . РГ Д“ •текс<-'Рген материалдар бойынша — тексеру ғ а Г м ™ , ™ / 611'\" ҮШ -төрт ай өткенде ғана карар кабылда- мүчле яйкын бмК“ ЛауЛЫҚ жаксы нәтижелер бере алмайтыны лааууыыниыынк. жжұмс ымс^ынТ б^аРтыЛ,лКТжеарқісшакрітувғеаДОшмасртавлолаыр қкшфиіднааннусғабаткиыіс-.

Депутат жолдастар! ССРО-нык 1954 жылға арналған Мем- •лекеттік бюджеті совет халкынын өмірлік мүдделеріне сай келеді. Қірістердіц толық түсуін, жоспарда көзделген шаралар- дыц мезгіліпде қаржыландырылуын және мемлекет каржысын жұмсауда үнемшілдік тәртібінің мейлінше катан сақталуын камтамасыз ету үшін барлык шараларды қолдану кажет. Бізде Мемлекеттік бюджетті ойдағыдай орыидау үшін кажетті мүмкіндіктіқ бәрі бар. Еліміздің алдына Партия мен Үкмет койған аса зор міндеттермен жігерленген совет халқы сүйікті Отанымыздың игілігіне бұрынғыдан да гөрі жігерлі ынтамен, жанаямай енбек етуге патриоттық талаппен ұмты- луда. Коммунистік партия мен Совет Үкметінің басшылығы арка- сында біздіц халкымыз өзінің алдында түрган міндеттерді ойда- ғыдай орындап, коммунизм орнатудың ұлы ісікде жақа, тама- ша жеңістерге жетеді! ( Қ о л ш а п а л а қ т а у ) . Председатель. Депутат жолдастар! ССРО-ның Мемлексттік бюджеті туралы баяндама бойынша жарыссөздерге көшеміз. Депутат Пузановқа сөз беріледі. А. М. Пузанов ( О м б ы с а й л а у о к р у г і , Р С Ф С Р ) . Депутат жолдастар! Жоғарғы Советтің қарауына ұсынылып отырған Совет Одағынык 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюджетінін жобасы еліміздің социалистік экономикасы мен мәдениетінік жанадан аса күшті өркендетілуін айкын бейне- лейді, халык шаруашылығын онан сайын өркендету жане совет халкынын эл-аукатын арттыру программасьш каржы- ландыруды камтамасыз етеді. Мемлекеттік бюджетте социалястік экономикамыздыц түп кегізі болып табылатын ауыр өнеркәсіпті өркендету шарала- рын каржыландыруға зор қаржы арналуы мүлде дұрыс. Луыр индустрияны үздіксіз өркендету коғамдык өндірісті үздіксіз арттырып, жетілдіре берудік материалдык базасы болып табы- лады. Ауыр өнеркәсіпті өркендетпейінше жеқіл өнеркәсіптін, ауыл шаруашылығының онан сайын өсуін камтамасыз ету, еліміздің корғанымпаздьіғын нығайту мүмкін емес екені бізге айқын. ССРО-ның 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюджетініц аса манызды өзгешеліктерінін бірі ауыл шаруашылығын онан сайын өркендетуге деген каржылардың аса өсуі. Россия Феде- рациясы бойынша бұл мақсаттарға үстегі жылы жұмсалатын каржы былтырғыдан біржарым есе дерлік артык болады. Ауыл шаруашылығына бөлінетін каржылардын көбі колхоздық өндірісті дамытуда, ауыл шаруашылығының барлық тараула- рын күрт өркендету ісінде шешуші күш болып табылатын машина-трактор станцияларын нығайтуға жумсалады. Астық өндірісін арттыруға едәуір каржы белгіленеді. СОКП •Орталык Комитетінің февраль-март Пленумы еліміздін бар- 71

дары 6.800 мын гектар жерді нгер ішінде 1.600 мын гектар жерге үстоі ақ егін егетін боолады. Ауыл шаруашылырыныц барлық еіібскиімсрі. О.ір.іык чнит адамдары бүл міидетті аса зор мсмлсксттік макыяы бар іс дсп. букілхалыктык іс деп қабыл алды. Квитогом колчч.ідпр мсі совхоздар, өздерінін мүмкіншіліктсрі мои розориторш оссптсп шығып, тын жәие тыңайған жерлсрде дәнді дакылдардыв егіс- тсрін үлгайту жөнінде белгіленген жосііардм едоуір асыра орындауга міндеттеме алды. Чкалов. Омбы. Сталинград. Тюмень жоне Амур облыстарынын, Вашкурт жане Бурят- Монгол автономиялык республикаларының колхоздпры меи совхоздары белгіленген тапсырмадан тыскары 960 мын гектар жака жерді астык егісі үшін игеріп алуға үііғарды. Козір-ак 7,6 миллион гектар жер игеру үшін тақдаи алынып отыр. Тьік және тықайған жерлерде астык дакылдарынын егіетерін үлғайтумсн катар, жергілікті партия жане совет ұііымдарыньш инициативасы бойынша, көпжылдық шөптер егілгсн өнімі мардымсыз жерлсрді жырту жэие жаца жерлерді нгеру ессбі- нен үстегі жылғы көктемде-ақ бслгіленген мемлекеттік жос- парға қосымша 2 миллион гектарға дейін жерге астык дякыл- дарын егу белгілсніп отыр. Партия мен Үкмет тын жәпе тынайған жерлерді игсру жү- мыстарын ойдағыдай орьшдау үшін кажетті жағдайлардын бәрін жасап отыр. Россия Федорациясьшын бұл жерлерді иге- ретін машина-трактор станциялары мен совхоздарына 60 мын трактор, көптеген комбайндар, плугтар, культиваторлар, днск- лы тырмалар, сеялкалар, баска ауылшаруашылык машина- лары берілді. Ендігі міндет — МТС-тер мен совхоздардык аса күшті техникасып неғұрлым мол енім беретіндей етіп пайда- лануды камтамасыз ету, егіс жұмыстарында еқбек өнімділігін арттыру болып табылады, себебі мұнын өзі жака жерлерді игеру программасын орындаудың жэне астыктан, баска ауыл­ шшаарртуыаш. ылык дақылдарынан мол өнім алудык шешуші

ішінде тық ж әне тыцайған ж ерлер, түкыммен толық қамтама- сыз етілді. Сонымен қатар осы аса маңызды мемлекеттік мін- детті орындауда бізде әлі д е елеулі кемшіліктер мен олкылык- тар болып отырганын атап айту керек. Кемшіліктерді тезірек жою, барлык жерлерде д е көктемгі егісті жоғары дәреж еде өткізу ж әне тың, тықайған ж ерлерді келесі жылгы егіске дер- кезінде әзірлеу үшін Россия Федерациясының Министрлер Советі жергілікті совет ж ән е ауылшаруашылык органдары- мен косылып шаралар колдануда. Партия мен Үкмет алға койған міндет сөзсіз орындалады. Тыц және тыңайған жерлерді игеру есебінен ғана Россия Феде- рациясының колхоздары мен совхоздары 1955 жылы косымша 650—700 миллион пұт астық алатын болады. Астық өндірісін күрт арттыру міндетін шеше отырып, рес- публиканын колхоздары, МТС-тері мен совхоздары техника- лык, дакылдардың, овощтар мен картоптың өндірісін үлғайту жөнінде д е едәуір жұмыс ж үргізіп отыр. Бірақ, бірсыпыра облыстарда, әсресе Рязань, Смоленск, Калуга. Калинин, Тула, Владимир, Ярославль облыстарында ж эне баска кейбір облыс­ тарда, картоп тұкымы әлі күнге құйылып болған ж ок. Жергі- лікті совет ж әне ауылшаруашылык органдары жетіспейтін картоп тұкымын іздеп табуға дереу шара колданулары керек. Аса маңызды міндеттердің бірі — мал шаруашылығын онан сайын дамытып, өркендетудін шешуші шарты болып табылатын берік жемшөп базасын ж асау. Қәзірдіқ өзінде, көктемгі егіс күндерінде-ак, дән-жем дакылдары мен сүржемдік дақылдар- дын, жеміс-тамырлардың егістерін едәуір арттыру керек, сөй- тіп малды мол және сан алуан жемдермен камтамасыз ету керек. Сөлді жемдер өндірісін ұлғайту үшін республиканын колхоздары мен совхоздарында үстегі жылы тұцғыш рет 800 мың гектарға тарта зор көлемді ж ерлерде сүржемдік жүгері егілетін болып белгіленіп отыр. Біз езім іздің шұғьіл міндетім із — озат тәжрибені неғұрлым кең тарату, өндіріс резервтерін тауып, оларды ауыл шаруашы- лығын өркендетудік аса күшті көзіне айиалдыру, сөйтіп быйыл- дық өзінде-ак гектар басына есептегенде егін шаруашылык және мал шаруашылык өиім дерін анағұрлым көбірек алу деп есептейміз. Депутат жолдастар! 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюджет бойынша халык тұтынатын товарлар өндірісін онан сайын ұлғайту шараларын қаржыландыруға деген каржылар едэуір артады. Россия Федерациясынын республикалык және Жергілікті өнеркосібі үстегі жылы елімізге 109 миллиард сом- ның халық тұтынатын товарларын беруге тиіс, яғни былтырғы- Дан 11 миллиард сомнын товарын артық беруге тиіс. Әсресе мебель, ыдыс-аяк, музыка аспаптары, радио қабылдауыштар, турмыста колданылатын тоңазытқыштар ж эне баска товарлар андірісі өте-мөте ұлғайтылады. 73-

Белгілснген программа бесжылдык жоспардыи тяпсыр.іа- ларын жалпы товар өндірісі жөніпсм дс, кшітсгеи аса маиызды буйымдар өндіру жөнінен д е жергілікті өпсркосіп нсн косіпші- лік кооперациясыныц үстегі жылы мсрзімш ен оұрын (төрт жылда) орындауын камтамасыз етоді. Б ірақ нидірістің кэзірп қол жсткен көлемін жеткілікті д су гс бодмайды. ссосГи совет адамдарынын сан алуан товарларды керексшуі үздшсіз арта беруде, ал өнеркәсіп өзініц өіідірістік куаттарын толық паида- ланудан алыс жатыр. Сондықтан б із халык тұтынатыи заггар өндірісін үнемі ұлғайта беру үшіи Партия мои Үкмоттіи тллап еткеніндей ішкі резервтерді іздеп тпуып, пайдага асыруга тиіс- піз. Ең әуслі б іздің көптеген касіпорындарымыздмн нздеріис белгіленгск жоспарларын үнемі орыиламайтыиы сыикты жа- раусыз практиканы мулде жою ксрек. Үстсгі жмлы бүтіидек республикалык ж эне жергілікті виоркпсіп боііыиша барлык кәсіпорындардың үштін бірінен астамы жоснарды орындамады. сөйтіп елімізге товарларды едәуір кем бсрді. Өндіріе жоспар­ ларын орындамайтын кәсіпорындардың саны, колдянылған шаралар нәтижесінде, үстегі жылдыц бірінші тоқсанміілп біраз кеміді. Бірак, мұныц өзі мүлде жеткіліксіз. Б із кәсіпорындардық өндірістік куаттарыныц резервтерін толық пайдалануға айрықша зор маңыз бсреміз, онын езі, косымша күрделі қаржы сіңірмей-ақ, өнім шыгарулы сләуір арттыруға мүмкіндік береді. Жергілікті өнеркосіп пён кәсіпші- лік коопераңиясынык кәсіпорындарында ж үріп түрған жабдык 1,3 сменадан артыққа пайдаланылмай ж үр, ал онык бержа- гында осы жабдыкты пайдалану уақытын кәсіпорындардын көбінде екі сменаға дейін жеткізуге мүмкіндік бар. Ояын үстіне, көитеген кәсіпорындарда жабдыктын ж үктелуі смена- сына 70—80 проценттен аспайды. Ж абдыкты жаксы найдаланү жэне кәсіпорындарды кажетті шикізатпен камтамасыз ету есе- бінен ғана жылыка 10 миллиард сомға дейін соманың өнімін қосымша өндіруге болады. Россия Федерациясынын Министрлер Советі өнеркасіптегі резервтерді пайдалануға, өнеркосіптін өз шикізат базасын нығаитып, дамытуга шаралар колданып отыр. Б іздің касіп- орындарымызда өз шикізат базасын ж аса у , металл прокаты мен токыма ж ібш өндіру жөнінде кәзірдіқ өзінде-ақ жыйнал- 1?еЫнР^ Үрл' Р мГте^иТ-,а;,,ЫҚ ЖеРгілікті органіарға ендіріл- халықРтүтынатіін МеН іни.кіз. атты өздерінің кәрауынша о“ ф у \\ ; ™ „ ™ б е ™ а. е;ёкр т о д ы к ^ ай да л а н у 'у ^ н 'й з ш таізаітаиМж еои'Л'КТрРІН \"егу|” , “ “ кэсіпшілік кооперациясы өн л ^ е І ^ ^ Р т-'.ӨНеркәс'\" пен «ндірісін одактык өнеРркэісІппттЫщ хкә^сИііпТЫорНынкдеаирбы,Рндтаүрлеердәінуіінр

үлғайту мәселесін көтеруді қажет деп есептейміз. Біз ССРО Мсмжоспаркомынан осы істі ж ете қарап, бізге жәрдем беруді өтінеміз. Жергілікті өнеркәсіп пен кәсіпшілік кооперациясыиын кәсіпорындарында халық тұтынатын товарлар өндірісін онан сайын ұлғайтудың аса мақызды резерві — өндірісті механика- лаіщыру дәрежесін арттыру болып табылады. Қәзір осы кәсіп- орындарда жумысшылардың 6 0 процентке дейіні жумысты подмен атқарады. Ал онын бержағында жергілікті өнеркәсіп пен кәсіпшілік кооперациясынық системасында жабдық өндіре- тін машина жасау заводтары бар, біздің пікірімізше, солардың өндірген жабдығын негізінен жсргілікті өнеркәсіп пен кәсіпші- •лік кооперациясының кэсіпорындарын механикаландыруға жумсаған жөн болар еді. Б ізде әзірге бұлай болмай отыр. Кәсіпорындарды жабдыкпен косымша жабдықтау ж әне меха- никаландыру дәрежесін арттыру еңбек өнімділігін анағұрлым арттыруға мүмкіндік береді, ал жергілікті өнеркәсіп пен кәсіп- шілік коопсрациясының бірсыпыра тарауларында еңбек енім- ділігі әлі де төмен дәрежеде. Мұныц тағы бір себебі — көпте- ген кәсіпорындарда енбекті ұйымдастыруда елеулі кемшіліктер бар, жұмыс уакыты көп ысырап етіледі, жұмысшылардын едэуірі жұмыс нормаларын орындамайды. Партия мен Үкмет екбек өнімділігін барынша арттыру жа- йындағы камкорлык халық шаруашылығын онан сайын өркен- детуге басшылық ету жөніндегі бүкіл практикалық жүмыстың негізі болуға тиіс деп көрсетеді. Біздің міндетіміз — өнеркэсіп пен ауыл шаруашылыгындағы барлық кызметкерлердін күш- жігерін сңбек өнімділігін курт арттыруға, өнім шығаруды үлғайтудың колда бар резервтерін неғүрлым толық пайдала- нуға бағыттау болып табылады. Депутат жолдастар! 1954 жылға арналған бюджеттін жоба- сында республикалық және жергілікті шаруашылық бойынша жүргізілетін күрдблі жұмыстарды қаржыландырудың кең про- граммасы белгіленген. Россия Федерациясы бойынша үстегі жылы бүл жұмыстар 13.800 миллион сомнын мөлшерінде орын- далуға тиіс. Бірақ біздің көптеген министрліктеріміз бен жер- гілікті совет органдарымыз кұрылыстың елеулі артта калуына жол беріп отырғанын мойындау керек. 1954 жылы машина-трактор стандиялары меи совхоздар кұрылысы айрықша көңіл бөлуді керек етеді. ОСРО Үкметі Россия Федерациясында МТС-тер кұру үшін 2 миллиард сом- нан астам каржы бөлді. Үкметтіц карары бойынша кұрылыс жүмыстарының осы программасының үштіц екісінен астамын одақтық министрліктердік құрылыс ұйымдары мен кәсіпорын- дары орындайды. Айта кету керек, олардың кейбіреулері машина-трактор станцияларында қүрылыс жұмыстарын ойда- ғыдай өрістетті. Мәселен, Кұрылыс министрлігінін кұрылыс үнымдары Кемерово облысындағы Безруковский МТС-і мен 75

Свердловск облысындағы Нпколо-І I; і л\\т<: . Кап нас жолдары министрлігінін курылыс үні.імд.і| сіндегі Золотопольский МТС-нде, Мунпн мно| гіяін күрылыс ұйымдары — Иркутск очлиоі Еланский МТС-нде тағысы тагн сопд.ін ; ұйымдастыра білді. Бірак ұйымднрдык к»ш к әлі нашар жүргізіи отыр, ал оиыц оорж аі ы пыра өтті. Біз министрлердсн. осросо Дыған, Дементьев жоне Байбаков жолдаопірдан. станцияларында күрылысты күшептуғо ш;і| өтінеміз. Көптеген министрліктер түргын үіі. моы с кұрылысында елеулі артта калунш ликка Соңғы үш жылда Россия Фсдсрнпнясыиык көлемі 54 миллион шаршы мстр түргын үіі. косылды, бірак тұрғын үіі құрылысынын ккі » УЙ-Т’Р салуға дегі Үкмет арнаған каржылардын толык шорілуін кам- тамасыз етуден әлі де алые. РСФСР Курылыс мшшстрліп. си алдымен Коммуналлық шаруашылык мішнстрлііт мои Тургым үй-азаматтык курылыс министрлігі түргып үіі курылысьш қанз- ғаттанғысыз жүргізіп отыр. Кейбір одактык мшшсірліктер Ді' бұл аса мацызды жұмыстарды толық орындаіі алмаіі колоді. Өткен жылы ғана одактык министрліктер жоспарі а Караганда 1.700 мыц шаршы метр түрғын үйді кем берді. Ксіібір министр- ліктер бірсыныра жылдар бойына аурухана жане мсктогі куры- лысы жөніндегі тапсырмаларды да орындамаіі келеді. Бүтіндсн Россия Федерациясы бойынша 1953 жылы одактык министр- ліктер іске косуға тиіс болып белгіленген мектептердіц ішінсн 194 мектеп іске косылмады. Істің мүдделері барлық министр- ліктердіп тұрғын үй, мектеп ж әне аурухана салу ісін мүлде жақсартуларын, сөйтіп 1954 жылға белгіленген жоспарларды сөзсіз орындауларын керек етеді. Бүкіл күрделі кұрылыс ісін жаңа дәреж еге көтеру үшіи. біздщ ойымызша, кұрылыс индустриясын айтарлықтаіі нығпіітү керек, сөйтіп қүранды конструкциялар мен батшектерді кек колдана отырып, кұрылысты жеделдетілген әдістермен казіргі- ден кеңірек көлемдерде жүзеге асыру кажет. Біздінпікірімізш е оұл істе төзбестіктей артта қалушылық бар. Үкметтің карары Гюиьжша_Сс р о Қурылыс матерналдары өнеркэсіп министрлігі и й ™ ™ .ЛДар 'шшде біздіқ республикамыздың террнто- риясында ғана темір-бетон бөлшектері мен конструкция™- к , *ты 1 0 9 « * - « ■ * с » « , ыУв і ; ж?,9™ ? у * * к , Р«.™-

жобалардын көбінде кұранды жэне басқа зор нәтижелі кон- сгрукциялар мен бөлшектер колданылуы белгіленбеген. Қурылыс істері жөніндегі Мемлекеттік комитет бұл мәсслсмен нашар шұгылданады. Онық үстіне Комитет күрылыс жәие мон­ таж жумыстары жөнінде арналған бірынғай жумыс нормала- рын енгізу жөніндегі жұмысты жеткіліксіз жургізіп отыр, бұл істе де бізде ешбір орынсыз ала-кұлалық болып отыр. Депутат жолдастар! Партия мен Үкмет халыкка коммунал- дық кызмет көрсетуді жаксарту ісіне зор көңіл бөліп отырады. Соғыстан кейінгі жылдары Россия Федерациясында 184 қала- да су проводтары, 117 калада канализация, 22 қалада трамвай мен троллейбус калпына келтірілді не жанадан іске қосылды. 39 калада пәтерлерді газдандыру жүзеге асырылды; 322 қалада автобус катнасы уйымдастырылды. Бірак бүтіндей алғанда республиканын көптеген калаларынын көркейтілуі әлі де төмен дәрежеде болып отыр. Әсресе көшелерге тас төсеу, оларды асфальтгеу, калаларға жарык беру, оларды коммуналдык тазалау және оларға өсімдік егу ісі нашар болып отыр. Көптеген калаларымызды квркейтудіи қанағаттанғысыз болуынын бір себебі— бұл жұмыстарды жоспарлаудың тым ар- тык централизациялануы болып табылады, оның өзі 1951 жыл- дан бастап енгізілген болатын. Кәзір осы жумыстарға деген шығыстар тек күрделі қаржылар жоспары бойынша ғана уста­ лый отырады, ал бурый оныц өзі жоспардан тысқары, жергі- лікті бюджеттердін каржылары есебінен жүргізілетін еді. Осы- нык нәтижесінде осы айтылған жұмыстарды каржыландыруға косымша бюджет қаржыларын жұмылдыруға жергілікті орын- дардың ынтасы кемігенімен коймай, тіпті осы максаттарға жергілікті Советтер аркылы қаржы босатылуы да кеміп кетті. Көркейту жұмыстарын курделі жумыс жоспарларынан тысқа- ры, бюджет каржылары есебінен қаржыландыратын бұрынғы тәртіпті кайтадан калпына келтіру жөн болар еді. Депутат жолдастар! ССРО-ның 1954 жылға арналған Мем- лекеттік бюджетінің жобасы. Бюджет комиссиясының түзету- лерімен, бекітілсін деп усыныс енгіземін. ССРО-нық 1954 жыл- ға арналған бюджеті еліміздің алдына Партия мен Үкмет Койып отырған шаруашылык ж әне мәдениеттік курылыс мін- деттеріне толык сай келеді. Бюджеттің орындалуы Отанымыз- дық күш-куатын онан сайын нығайту жэне совет адамдарынын материалдык ол ауқатын арттыру ісіне косылғаи жака үлес болады. Коммунистік партия мен Совет Үкметінік басшылығы аркасында еліміздін халыктары өзінін жасампаздык енбегінің жецістерін күн сайын көбейтіп отыр. Совет Одағы халықтары- пың моральдік-саяси бірлігі мен достығы барған сайын нығая беруде. Быйылғы жылы бүкіл еліміз Украинаныц Россияға кайтадан косылуынық 300 жылдығын үздік тарихи уакыйға ретінде, біздіи көп ултты Совет Одағы халықтарынын мызғы- 77

мае улы достығынык мсйрамы рстінде мороколш отыр. (Кол ш апалактау). іГіфынык туыскандык- Совет Одағы еліміздің барлык і жііңіі-ж;ща жсністс- •пен бірлесуі жағдайында коммун ріне қарай зор сеніммен іліч-рі б л ақтау). Председатель. Депутат Оидать Н. Д . Ондасынов (П е т р о п а н л о н с к Со л о л и к Са і л а у о к р у г ! , К а з а к С С Р-ы ). Д е п \\ гаі жолдастар!_ССР Жоғарғы Советінін карап, Оекітуіне Үкмот үсынган Отаиь мыздыд 1954 жылғы Мемлсксттік бюджетник жобаеы Паргш мыздып XIX съсзініи днректшіаларына. С.ОКІІ Орталык Комі тетінің сентябрь және февраль-март 1Ілеііу мдарьшык карарла- рына негізделгеи. Бюджет жобасы халык шаруашылыгынын барлык салаларын жоспарлы түрде барлық одақтас республикаларды ирксндегу ісініц ерекшслік- терін еске алып жасалған ж әнс совет адамдарьшыи материал- дық әл-аукаты меи мәдени-тұрмыс дорожееін оиан эрі артты- руға бағытталған. Муны Қазақ Советтік Социалпстік Рееіі\\б.шкасьшын бюд­ жет! де дәлелдейді, бұл бюджет С С РО Мемлекеттік бюджеті- ніц кұрамындакы бөлегі болыа табылады. І\\ч-и\\бликамыздын 1954 жылға арналған бюджеті 1953 жылгы бюджсттін накты орындалуымен салыстырғанда 22 процеи тын болып отыр. Қ азақ ССР-ы бюджетіи мундан мөлшерД' өсуі әбден табиғи нәрсе. Өздерікізге молім, Қазақ республик ыпыц ецбекшілері аса зор букілхалыктык міндетті — елімізд ауыл шаруашылы рыіі шуғыл өркендсту. әсресе астық. ет, мап жоне жүн вөидінр»іс-\"і! ?иГг Кл[мі, п» 7 °РындаУ ж өнінде зор жумыс жургізуп п«п« Д6 19о4 195о жьілдардыц іш інде нгерілстін 13 мил ххоозздлаірпыыТммерн.,Т^совЖхоЭзНдеарТыЫК6с.™30а0н мжыенРлтееРкДтеано Кжаезаткістиагненоыугне ктоиід> й ж ?» ж ж д а* егісіпІГкадемТға„я ^ ™ Жсгшде Р ^публмкада донді дакылдаі дан аса улғаяды НЭ СЫ ° КІ ЖШ1ДЬЩ іш |нде 6 миллион гектар Өнс^к^пт^сондай-ақ ауыл і г и Г ’6\" бІрГе қҮРметті міндеі шаРУашылығын бурынғыдан Д 1гері жедел қаокынмпм зор мүмкіндіктері бар. Онын'^ КҮ Советтік Казакстанны: мактаны, кант қызылтялі.п. ~ең баі,Так- жерінде астыкть віаруашылық дақылдарын улы ОтЯ»аКЫЛЛар МСН баска а>'ЫЛ сошиа өндіруге болады ҮЛЫ ° таны-мыз канша керек ето тік коғам қурь?лысьшық^мүад^е^ТШЫ~ еліміздегі коммунис діктерді шындыққа айналды^, Р ҮШІН осы аса баГ| МҮМ1Ш

Рсспубликанын. ауыл шаруашылығыныц еңбекшілері өзде- ріне жуктслген ұлы міндеттермен жігерленіп, 1954 жылы тык және тыңайған жерлерді игерудің мсмлекеттік жоспарын орындап қана коймай, сонымен бірге бұл жоспарды 100 мын гектар асыра орындаймыз деп өздеріне социалистік міндетте- мелер алуда. Қ азақ Советтік Соңиалистік Республикасыныа екбекшілері шын мәнісіндегі букілхалықтык бул міндеттемені ойдағыдай орындап шыгады деп ССР Одағы Жоғарғы Советі- нің мінбесінен сіздерді, Партия мен Үкметті сендіруіме рұксат етіқіздер. ( Қ о л ш а п а л а к т а у ) . Партия мен Үкметтіқ кунбе-күнгі әкелік қамқорлығы ж әне Совет Одағынын барлық халықтарының, ең алдымен ұлы орыс халқының, туысқандық көмегі казак халқын еңбектегі ерлік істерге жігерлендіріп отыр. Тың ж әне тыңайған жерлерді иге- руде туыскан украин халкы бізге зор көмек көрсетуде. Осыған байланысты елімізде ауыл шаруашылығын шұғыл еркендетудің букілхалықтық ұлы программасын ж үзеге асыру ушін Қазақстанға көмекке өздерінің ж ас патриоттарын жібер- ген барлық туысқан республикаларға қазақ халқынын шын журектен білдірген алғысын айтпай отыра алмаймын. ( Қ о л Депутат жолдастар! Астык шаруашылығын шуғыл өркенде- тудің аса мацызды міндеттерінін бірі мол өнімді мал шаруа- шылығын тұрақты өркендету үш ін қажетті жағдайлар жасау болып табылады. Мұның республикамьіз үшін ерекше зор ма- нызы бар. 1933 жылдын өзінде-ак партияның Орталық Комитеті рес- публиканың малшылары алдына Казакстанды ұлы Отанымыз- дың шығысындағы социалистік мал шаруашылығынық негізгі базасына айналдыру міндетін койған болатын. Бұл міндетті орындай отырып, республиканын малшылары мал санын көп есе көбейтіп, мемлекетке мал шаруашылығы өнімдерін тапсыруды анағұрлым арттырды. Бұл табыстар Ұлы Отан соғысы жылда- рында әсресе көрнекті нәтижелер берді, ол кезде Совет Армия- сы мен елім із Қазақстаннан ете көп мөлшерде ет, май және мал шаруашылығынын басқа өнімдеріи алып тұрды. Дұшпан- ның уакытша оккупациялауынан зыян шеккен аудандарда мал шаруашылығын калпына келтіру жөнінде Қ азак ССР-ы туыс- кандық көмек көрсетті. Алайда республиканык сонғы жылдарда мал шаруашылы- ғын өркендету ж әне оның өнімділігін арттыру жоспарын орын- дамай келгенін сын ж әне өзара сын ретінде мойындау керек. Колхоздар мен совхоздар мал саны жөнінде 1928 жылдын дәрежесіне осы уакытка дейін жеткен жок- Республиканың партия, совет ж әне ауылшаруашылык органдарының жұмысы Партиямыздын Орталык Комитетінік сентябрь Пленумында әділ сыналды. Б із 1955 жылы мал саны 79

ІДЫЦ виімділігін ШЫЛІМҚсіуді: л».іі ч і .......- .................‘ •* ты жемшөп базасын жасап, барлық малды коралармен камта- масыз етіп, мал шаруашылыгыныц шті.ігі жумнстпрыи мсха- никаландырып, шаруашылықтыіі бул тарахын маман кадрлар- меи нығайтып, оларға, әсрссс мал жлііылым учаетоктсрше. мэдени-түрмыс жағдайларын ж асау қажст. 1>удли сок, аУш шаруашылығьі кызметкерлерініц когамдмқ мал шаруашыды- ғын өркендетуге материалдык ынталылыгып арттыру формала- рын онан әрі жетілдіре беру өтс мацыпды. Біздіқ пікірімізше, зор көңіл бөлуді, куш нси каржы жүы- сауды талап ететін кәзіргі уакыттағы сц шугыл массле —бар- лык, жерде түракты жсмшөп базасын ж асау болып табылады, мунық өзі мал шаруашылығын табнғаттыц стнхпялық оссрінен қутқарып, мал санын үздіксіз көбейтуді, оныи внімділігін арт- тыруды қамтамасыз етеді. Тын жәііе тыңайған жерлерді игеру мал шаруашылығыь онан әрі өркендету үшін ен қолайлы жагдай тудырады. Осы ның арқасыида жемшөп ресурстарының мегі.ігі көздерінін бір болып табылатын дои-жем дакылдары егісініц көлемі едэуі арттырылады. Көптеген аудандарда зор көлсмдс жсміс-тамыр лар өсіру жолымен қүнарлы жемшөптің едоуір қорын жасауға сүрленетін дақылдардың, әсресе жугеоі мен кунбякыстыи. егі арттыру болып табылады. 80 ір егістін

тектарынан орта есеппен жыл сайын 27—30 центнер шитті мақта алып келеді. Соңғы уакытта республиканыц бірқатар аудандарында шабындық жерлерді көлдетіп суару ісініц көлемі едәуір ұлға- йып, мұныц өзі тамаша нотиже беріп отыр. Бірак, Орталык, Оңтустік және Батыс Қазақстанныц көптсген шұрайлы жер корлары климаттың куаң болуы салдарынан ауылшаруашы- лык айналымына әлі д е ж ете катыстырылмай келеді. Ая оныц бер жағында Қазақстанда Ертіс, Сырдария, Урал, Есіл сыякты ен үлкен өзендердін жоне баска көптеген өзендердіц орасан мол су қорлары бар. Бул өзендер миллиондаған гектар жана жерді суара алады. Қазақстанда жер астының суы д а өте мол. Кәзірдің өзінде Үстіртте, Қызылкұмда, Орталык Қазақстан- дағы Бетпак далада талай артезияндык скважина жумыс істеуде. Дегенмен де, республикадағы су қорлары әзірше 7—10 процент мелшерінде ғана пайдаланылып келеді. Осыған байланысты ССРО Мемлекеттік жоспарлау коми­ тет! мен Ауылшаруашылык министрлігінін бірқатар аса ма- нызды су шаруашылыгы объектілерін салу туралы мәселені осы уақытқа дейін шешпей отырғанын атап айтпауга болмай- ды, ейткені мұндай объектілердің техникалык дақылдар егісін, сондай-ак мал шаруашылығын өркендету үшін зор маңызы Арыс-Түркстан каналын салу суармалы ж ер көлемін 63 мыц гектар ж эне көлдетіп суарылатын жер көлемін 54 мыц іектар улғайтуға мүмкіндік берер еді. Бұл — макта өсіру үиіін болашағы зор аудан. Мунда жыл сайын әр гектардан 20—30 центнер мақта алуға болады. Сырдария өзенінде Ш ардара су коймасын жасауға ерекше назар аударылуға тиіс, мұның өзі суармалы ж ер көлемін 385 мыц гектар арттырын, 2 миллион гектардан аса ж ерді суландырған болар еді. Осы су коймасы республиканыц ец ірі мал шаруашылык аудандары болып табылатын Онтүстік Қазақстан мен Қызылорда облыстарыныц мал шаруашылығы үшін тұракты жемшөп базасын жасауды жэне мақта егісін едәуір ұлғайтуды қамтамасыз еткен болар еді. Мұның үстіне, Оул объектілерді салу Сырдариянын төменгі жағында судыц ағысын реттеп тұруға мүмкіндік берер еді. ' Партиямыздың Орталык Комитетінің сентябрь Пленумыныц ауыл шаруашылығын шұғыл өркендету туралы қарарларын жүзеге асыру мақсатымен республиканыц Министрлер Советі мен Қазакстан Коммунистік партиясыныц Орталык Комитеті таяудағы жылдарға су шаруашылығын өркендету шараларын белгіледі. Бұл шараларды ж үзеге асыру суармалы ж ер көлемін мақта шаруашылығы аудандарында 130 мыц гектар, кант кызылшасы аудандарында — 24 мыц гектар, күріш өсіретін аудандарда — 40 мыц гектар ұлғайтуға, 12 миллион гектар тын жерді ж эне 55 миллион гектар жайылымды суландырып.

көлдетіп суарылатын жср көломш ( мц.».ііі.>п нкы ргп жсік,- зуге мүмкіндік береді. Су шаруашылығы пробломаллрми іп о т у д т һ.ліпкотаішіы соншалык мол паіідалы ксадордіц слркылмао росурсгарыи пан- далану иегізінде өнеркәсіп иеи тр анспор т.! іиіаи .>рі нркоидиу үшін де зор маңызы болады. Ліыеалы. кимір іныгпруды Кара- і-анды өнеркзсіп ауданында кннтітон п г арпыругп. химия виеркәсібін, кара мсталлургшіии. гүогі ме.і пл. іуршянм. күрн- лыс материалдары өісеркооібін к а ж е п і мнлшсрде «ркеидсше болады. Орталык Қазакстаііныц болашактагы чоы үлкеіі нііорк.ччи ауданыиык сумей жабдыктау жниііідогі ғілокісрін тчлык кяка- ғаттандырудың ж әне реопубликаиың счліүсіік-ішагысыііда суармалы шаруашылык. ұііымдастырудын кмчі Ғп.рттіок ні болып табылады. Сондыкта '' иіД.ч Крт- взенінік су қорларын паПдалану бүгіи таи іа іи іске айналын отыр. Біз ССР Одагы Лісч. ісһсігік' жоспарлат комитетінен, одақтық Луыліііарулшылык ж.ше ('чцхоздар мшшстрліктерінен, тиісті өнсркосіи мішшмрлімч-ріиен ресиуб- ликада белгіленген су шаруашылык. імараларып ойдагыдаіі жүзеге асыруда бізге кажетті көмек кнрсегүді і-үрайяыз. Депутат жолдастар! Коммуиистік н п р іт і \\юн Совет Үкмоті Совет Одағынык барлык халыктарыныц якоііочіікасы мои мәденнетін көркейтуге тынбастан камқорлык жасап кследі- Бұған Қазақ Советтік Социалнстік Реснуйликаем бмджстіиін нығайып, өсіп отырғаны айқын сыпаттяма болым табылады- Соцкалистік шаруашылықтын ұдаііы нехі ноп.ш пе жоспар- лардыц ойдағыдай орындалуы, республика «норк.к-ібінін. а\\ыл шаруашылығының, транспорты менЧюдешіетініц үздіксіз кар камтамасыз етіліп келоді. Ліүнымен бірге бізд< ринанс. жумысьшда әлі де елеулі кемшіліктер бар екенін атаі амтпауға болмаиды. Ьул кемшіліктердің болу себобі с а і халыі ж « Г \" г ЫЛЫГЫНЫІ1 ксйбіР салалары өнЫ йіа взіндЫ кұньғ ш рм алапмн0 “,ЫҒЫІ,даРын «еміту жөнінде болгілспгентап ж о н Г & в т к п ^ аЛуЫ'1 қамта«асы з отпей, кор жыйна усьшылғанТ Мемлекеттік ^^юлжР^ ° Ғарі Ы Советіні» карауығ экономнкасы мен м І ™ ^ ы ^ ч С„0ЦИаЛ,,СТІК ° тан.ымызпль іия мен Үкмет белгілеген ага ! ®Рксидету жөншде Па фннанс корларымен к а м т а ^ а с ш Т е Т Г к 3'' ^ * ' ' 3^ статьясы коммунизм орнатушы го р Д Бул бюджетт,н эРб беиб.т еңбегін бейнелейді. 1954 адамлары!'ыН же.мк орындау советтік социалистік ^ ^ м ы з д ы н ^ т ы н она'н\"

нығайту ісіне жанадан косылған зор улес болады. Мен ССР Одағыныц 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюдж етікін жо- басы. Б юдж ет комиссиясыныц түзетулерімен, бекітілсін деп үсынамын. Қазакстаннын екбекшілері С С Р Одағы халықтарынык бір- гұтас туысқан семьясында 1954 жылғы халык шаруашылык жоспары мен Мемлекеттік бюдж еттің орындалуыи ж әне асыра орындалуын қамтамасыз етуге барлық күш-жігерін жүмсайды деп, депутат жолдастар, сіздерді сендіруге руқсат етініздер. Бұғаи біздің Совет Одағының даңқты Коммунистік партиясы- ның дапа басшылығы кепіл. ( Қ о л ш а п а л а қ т а у ) . Председатель. Д епутат Клименкоға сөз беріледі. В. К. Клименко ( В о р о ш и л о в г р а д с а й л а у о к р у г і, У к р а и н С С Р -ы ). Д еп утат жолдастар! ССРО Жоғарғы Советінің бұл сессиясы етіп отырған кез — ССРО-нык халык. шаруашылығын онан саймн өркендетуді көздейтін партияның XIX съезіиін, СОКП Орталык, Комитетінін сентябрь және февраль-март Пленумдарының тарихи карарларын ж әне Пар­ тия мен Үкметтіц сонан кейінгі кау.тыларык Коммунистік пар- тиянын басшылығы аркасында бүкіл совет халкынын жүзеге асыру жолында жанаямай күресіп жатқан дацқты кезі болып табылады. Партия мен Үкмет белгілеген программаны жүзеге асыру коммунизм ориату ісіне, елімізде халык тұтынатын товарлар мен женіл өнеркәсіпке, тамак өнеркәсібіне керекті шикізат молшылығыи ж асау ісіне косылған зор үл ес болады. С С РО Ж оғарғы Советініц карауына салынып отырған 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюджеттің ж обасы шаруа- щылык, модениеттік құрылыстын ж әне халықтын әл-аукатын онан сайын арттырудын зор міндеттерін толық бейнелейді. Бұл бюджеттен біздін советтік мемлекеттік қүрылысымыз бен ша- руашылыктың социалистік системасынык артыкшылықтары, сліміздін саркылмас күші ж ән е куатынын үздіксіз өсуі айкын көрінеді. Бүл бюджет совет адамдарынық ж үрегінде өзінік тамаша социалистік Отаны үш ін занды мактаныш сезімін тудырады. Бүкіл совет елімен бірге, Совет Одағы халыктарынын туыскандык семьясында социалистік Донбастық едбекшілері де жанаямай жумыс істеуде. Партия мен Совет Үкметінін үкемі көмек беруі арқасында Ворошиловград облысының өнер- кэсібі жылдан жылға өсіп отыр. 19.53 жылы жалпы өнім шы- ғару көлемі 1950 жылғыдан 43,8 процент артты. Осы дэуір де көмір өндірісі 20,6 процент, болат өндірісі 7,4 процент, прокат эндірісі 7,3 процент, шойын өндірісі 22,9 процент, кальцийлен- ген сода өндірісі 22,5 процент, бояулар өндірісі 40,6 процент артты. Сокғы жылдары облыстың шахталарын механикаландыруда едэуір өзгерістер болды. Егер 1950 жылдын 1 январына бізде

кіншіліктерімізді толык пайдаланудаи »лі до алысііы.і. Кнптсгсн кәсіпорындар 1953 жылы мем.текетгік жоіміі»і>.і:і|>;іі.і приішма- ды, 1954 жылы да аса канпгаттннғиеи.і орындаи оіыр. *.»срссо кемір өнеркәсібінде ісгің жаііы иаінар. мүнда киптсгсн шахта; лар мен участоктар мсмлекоттік жоемарларды орындамаи отыр. Облысымыздык кө.мір шахта.іары к.пір кнмірді оогыстаи бурынғысынан едәуір көп бсріп шыраіын Гылея да. плпрлын жобалық қуатын игеру олі до тым баяу. ••Виріяіш.мжградүголь' комбинаты шахталардыц жоба.тык ку.ттын 7.1 процент капп игергенін айтсақ, соиыц өзі-ак жсткілікті. Д.і мумыц ой екбск «німділігін кемітіп, камірдіц «зііідік куиын қычбаттататыиы аз-озінен тусінікті, осы үшііі Засроа жо.тдле міііііц баяндамл- сында біздің облысымызды өте дурьге еыпады. ІІІпхталарлык жобалық куатын игергеннід өзіпдо гана оргаша кун тоуліктік көмір өндірісі ондаған мыц тонна артаіьшы К»мір «нёркэсіп мшшстрлігіне әбден молім. Солаіі батеа та мшшетрлік шахта- ларды кайта курып, олардың жоба.тык, куатын нғерхтс жсткі- лікті шара қолданбай отыр. Депутат жолдастарі Облысымыздыц інпруашылыгыныи жеке тарауларын өркендетуге баііллнысгм кеіібір мосслслсрг* тоқталып өтуді кажет деп саиаГшын. і-ң а.ідымон оцғімс Дон- басты сумей жабдыктауды жаксарту жлііында болып отыр. Жұртқа мәлім, Донбастың өнеркәсібісогыстни койіигі лэтірд* тациянын жоқтығынан бул карж ь/«обалық-сметалык докумен- игерілмеГі калды. 1954 жыл-

ға 20 миллион сом арналып отыр, алайда күрылыс әлі бастал- ған жок. Бул водоводтық сметалык кұны 62 миллион сом. Демек, егер бұл кұрылыс кэзіргідей қарқынмен ж үргізіле бере- тін болса, онык қурылысы әлі де көп жылдарға созылатын болады. Біз қара металлургия өнеркәсіп министрі Кузьмин жолдас- тан бұл күрылыска қажетті көціл бөлуді, быйылғы жылға деген каржыны 30 миллион сомға дейін арттыруды, сөйтіп 1955 жьілы водоводтыц бірінші кезегі іске косылуын камтама- сыз етуді өтінеміз. Төрт жылдан бері Қөмір өнеркэсіп министрлігі Гундорово- Гуковский су проводы курылысын салумен кследі. Осы'су про- водынан Краснодон, Свердловск, Ровеньки аудандары сыякты өнеркәсіпті, көмірлі аудандардыц екбекшілері суды тіпті 1953 жылы-ақ алуға тиіс еді. Бірақ мунда әзірге тек үш сква­ жина салу ж әне Гундоровка поселкесіне дейін водовод куры­ лысын ж үргізу жумыстары ғана орьіндалып отыр. Бул кұры- лысқа көзкарас қандай екенін мынадай фактылар көрсетеді. Жобалық тапсырманы ж асау Харьков қаласыидағм Южги- прошахтыньщ жобалау уйымыиа жүктелген еді. Бул жумыс орыкдалып, Курылыс жөніндегі комитеттін карауына ұсыныл- ды. Комитеттің жасаған кортындысынан кейін Главгипрошахт жобалық тапсырманы жетіктіру үшін Южгипрошахтыға бер- мей, Днепропетровск қаласындағы Днепрогипрошахтыға берді. Соның нәтижесінде бірінші ж обал ау уйымы ж обалау жумысын токтатып қойды, ал екіншісі жарты жылдан бері ешнәрсе істе- мей келеді, сөйтіп аса кажетті су проводының кұрылысы узак- ка созылып отыр. Б із көмір өнеркәсіп министрі Засядько жолдастан Сверд­ ловск— Ровеньки су проводын жобалау жумысын барынша қыска мерзімде аяқтауға, сөйтіп 1954— 1955 жылдар ішінде оның курылысын жүзеге асыруға жобалау уйымдарын міидет- теуді өтінеміз. Осымен катар Қара металлургия өнеркэсіп министрлігі мен Көмір өнсркэсін министрлігінін заводтык ж әне шахталық по- селкелерде су проводы сеттерін салу мәселесін д е шешкені жөн болар еді, өйткені су бөлістіргіш сеттердің жоктыгынан водо- водтардан алынған су тұтынушыға жете алмайды. Манызы бұдан кем түспейтін екінші мәселе — Донбасс өзендерінің, ек алдымен Солтүстік Д онец өзенінін, бойындағы кәсіпорындардан шығатын өнеркәсіптік зыянды сулардың құйылуынан осы өзендерді санитарлык корғау мәселесі. Әсресе Химия өнеркәсіп министрлігінін кәсіпорындары, солардын ішінде Рубежанский химия комбинаты, Д онец сода заводы жэне Сталино облысындағы Славянск сода заводтары, Сол- түстік Д онец өзеніне көптеген зыянды суларын ағызып отыра- Ды. Бул заводтардыц осы өзенге агызатын суларында фенол жэне хлорлы кальций бар, ал суда осылардын болуы суды 85

ішуге жарамсыз етеді. ал коііоір р е п е р д с оалыкты жэне өзен- дегі бүкіл тіршілікті куртым конмі. іарынын зыянль Химия өнеркосіп мшііісгрліі і \\пм і ағын суларының өзеш о күііы. і\\ мп шсшіп отыр. Әлі күнго Доиеода ілпо.і латын жаңа с у тундыргыіміы і\\т.і> Рубежанокнй химия комоніініымаи п п ;п і,ш оу.тар да фенол- дан арылтылмаіі келеді. Оси м.нчие.и и іц Гі.ірі де Химия өнер- кәсіп мшшстрлігіне ж;-не опыц мііііис рі Тихомиров жоддаска іелер . іі күіііч* шешілмей отыр. мәлі.м, бірақ сонда д а бул Біз Химия өнеркосіп министра ігіш данып, осы мәселслсрді 1954 жилы-аь Солтустік Д онец өзеіііндегі еу и ч и н ’ каГпа куру ЖЭНі' Ворошиловград каласына доііін ііемі жилим жасау мэсслесі аіітарлықтай көціл қоюға турнрлык, м ччс. С.С.РО Мннистрлер Советініц бүіірығы бойынша жы: іын іюябріиде Солтүсгік Донец өзекіндегі су жолын Вороши, нч рач к.т.тасына дейін кайта құру жөніндегі техника.іык,-з <>ііо\\ііікіі.'іык баяндаш озірленіп болып, Үкметкс уеынылгап ііт.пын. О.іірленгсн тех- пикалық экономикалык баянда.ма Со/ у с іік Донец взенініас} жолын каііта қурудыц тні.млі екенін толык ыснаттайды. Бв ССРО Мшшстрлер Советінен осы лкчч епін каралып. шешілуін тездетуді өтінеміз. Құрылыс жайывда бірнеше снз айтқым коледі. Сонғы үш жылда біздіц облысымызда өнеркосіп. тургын үіі және мэде- у ’™ г ^ І>ЫЛЫС^,нао 6 миллиаРД сомнан а стам каржы сікірілД'- 1иігпЬЖк ш « . , 13 3 миллиаРД сомға ж уы қ каржыны игеруге 'іемтекеттікК' ,Ж№Тка мэлім’ көптегеи курылыс умымдары б ө г е Г -Т е п к ,-,^ г РЛардЫ Ү\"емі орыидамайды. Елеулі бір лык-смет^\\Рык ^ , ^ ' ЫМДары меи кҰРЫлыс объектілерінік жоба- меуі тя« ы ^ Г НТм ИЯме,н, д е Рксзінде камтамасыз егіл- Ворошиювгпаа ш-іү™\" Л\\ ұны ^®МІР өнеркосіп миннстрлігінін «<угад“ ^ а“ ЫШ\" У ? ° “ ко''б\"натынын мысальжан квруге 11° милчион гом • >шп.аРына конбішаттыц карамағындэ документация болмады,Ү э 52^ і У9^ ,СІ арҒа ««балык-сметалК -\\а.г болган еді. 1953 жылдарда да тап сондак ‘ Н* жпглап олде катай рын алып отыР- Мундай калып- б “ п Ү\",І\" вНСркосі\" * э н е тұ^гГиа ? й .м м е СебебІ бІЗДІН лЬск'вада'І'л е н и н г р * д г ^ ^ е в ^ Мь\\. аТкаРа^ІІі^Гал^ ^ аРД“ Д көбі _ И м і» Ә Л Г “\"* Тб\" ” де ж* о*башлагу ұ й ы м д а р ы н ^ п ы і ° СЫ елеул' кемшіліктерді кақындату мақсатьштт КТГпР’'0 ала!|ДаРы мен объекті- Да Ворошиловград каласыида жо-

Оалау институтын — Ворошиловградгипрошахт институтын — ұйымдастырған жөн. Депутат жолдастар! 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюджет социалистік Отанымыздық күш-куатын онан сайын нығайтьгп, онан сайын гүлдендіруді, совет адамдарының мате- риалдық ж эне мәдениеттік тұрмысы үшін бұрынғыдан да жак- сы жағдайлар жасалуын қамтамасыз етеді. Мен д е Үкмет үсынған 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюдж ет бекітілсіп деп ұсыныс енгіземін. Елім іздіқзәру мүдделерін бейнелейтін ССРО-ның 1954 жыл- га арналған Мемлекеттік бюджетін Жоғарғы Совет бірауыздан бекітетініне, бүкіл совет халқы оны макұлдап, ойдағыдай орын- .тайтынына күмән жок. Совет адамдары өздерініц келешегіне нык. сенеді, өйткеиі К ом м унист партия совет адамдарыныц бакыты үшін, данкты Отанымызды бейбіт дамьггып, гүлдендіру үшін өзінік бар күш- терін сарф ететінін олар жақсы біледі. Украинанық Россияға қайта косылуының 300 жылдығы кұрметіне арналған социалистік жарысты өрістетіп, Вороши­ ловград облысынын ецбекшілері 1954 жылы мемлекеттік жос- марларды мерзімінен бұрын орындауға өздерінің бар күштерін жүмылдыруда, сөйтіп олар елімізде коммунизм орнату ісіне вздерінін. үлесін қосады. ( Қ о л ш а п а л а қ т а у ) . Председатель. Депутат Чубинидзеге сөз беріледі. М. Д . Чубинидзе (Т б и л и с и — 2 6 К о м и с с а р а т ы н - д а р ы с а й л а у о к р у г і. Г р у з и н С С Р -ы ). Депутат жолдастар! ССРО Жоғарғы Советініц бұл сессиясы Совет Сдағы К о м м у н и с т паргиясынын Орталық Комитеті мен Совет Үкметінін маңьіна тыгыз топтасқан Отанымыздыц халыктары партияның XIX съезінің, СОКП Орталық Комитетінін сентябрь және февраль-март Пленумдарынық тарихи карарларын жүзеге асыру жөнінде жанаямай екбек етіп отырған жағдайда, еліміз- де коммунизм орнату жөніндегі игілікті мақсатка ж ету жолын- да кажырлылықпен күресіп жатқан жағдайда өтіп отыр. Совет халқының өз Отанына, өз Партиясьша, ө з Үкметіне деген махаббаты шексіз. Халкымыз өзініц бұл махаббатын жуыкта болып өткен ССРО Жоғаргы Советіие депутаттар сай- лауында тағы да айқын көрсетті, сөйтіп коммунистер мен пар- тияда жоктардың мызғымас блогы ұсынған кандидаттарға бір кісідей болып өздерінің дауыстарын берді. Жоғарғы Советтің карауына ұсыньілып отырған ССРО-нын 1954 жылға арналған Мемлексттік бюджетініқ ж обасы халык шаруашылығын оиан сайын өркендету жөнінде Партия мен Үкмет алға койған міндеттерді дүрыс бейнелейді. Ауыр индус- трияны онан сайын өркендету ісін камтамасыз етумен катар бюджет ауыл шаруашылығын, женіл өнеркәсіп пен тамак өнер- кәсібін күрт өркендетуді д е кездейді. 87

Депутат ж олдастар! Коммуипстік нартшшыи жүргізіп отс- ратын лениндік-сталшідік дан а улт еаяппы арқасында, ү.м орыс халкыньщ ж энс Совет О дагы ,,|-,1> ЛяекIVя.і хулпллыыккттаароыыииша адал жардемі аркасында біздіц реп ы;і иатшалык Рос- сиянын мешеу қалған шет аіімагык іігоіі индустрия.™- колхозды республикагп лГімплды. Г» іқтар кезінде Гру- зия металдыц, көмірдіц, машина ж; жаеібі мен энсрге- тиканыц, озат ауыл шаруаінмлыгыі ү.іттық, мазмүии соццинааллиисстпікк озат мМоОдДсеілшікемітпіцц ;рееііучіикаем полып &и»- ііжа.ті.е металлургия Рустави каласында Сталин атынд заводы салынды, ол грузин халкыі аііышы болып табы- лады. Мидай далаға салынгаіі бү щіег хллыктарынн туыскандық достығьшюышц жсцімін іч^ічіи ыеішттайды. Коч- мунистік партия —— пС~ов...с..т Үкмоті одакіае репіублнкалардмі экономикалық куш-куатын арттырү ж нііы іпн үнемі клмкорм жасап отырады! Грузияда ж асалған сташж ж л са у мнерк.іеібі мои машина жасау өнеркәсібі бесжылдыцтардыц бел баллом болып табы- лады. Қэзір республикада жетік металл кееу жоііе токыхг станоктары. шай өнеркәсібі меіі ціараи нноркаоібі үшін арнат ған жабдықтар, радиотехника ашіаратч-раем. д м аспаптар. топырақ суырғыш машиналар. ксіі-р\\-да нііеркасібіис арналғав жаодық өндіріліп отырады. Республикамыздық екікші индустрия,и.ік жпне мэдсниеттік орталығы болып табылатын Кутаиси қаласыіпа автомобиль заводы салынды. Мунда автомобиль жаеяүшылардын кала- ааввттоогстаимпогспвяаілтд.Ыа1р|дыш‘ыКғыэзпіро-таықрз. аводтыц кониёііерінен жүэдегеи арттыК<Мя^ігпирм' 1913 жылғыга қарағанда 1953 жылы кеп«е артты. ‘ Р і ӨНД,Р'СІ сонгы 13 ж ылда гана 163 проиевт дарыНГРрГ^ и я л д ЫонлярІҒ.СТар кең паГ,даланылуда. Соиғы жыл- элсктр қуатын еоғыгтяи | ЛСКтр станцііялары салынды, олзр «ндіреді.УТіпті 1933 жыль?'?яЫМ1'Ы 1940 жылғыдан едәуір квя гаиа куаты 1913 жыпм « сал« н ға н Рпон СЭС-ніц бір өзшш куатыііан көп ар^ык Б Ь ^ к ^ іЛ 3 ^ ' ' ^ электр станиияларынык гыпан олі дс тапшылык квпіп - ре4 п>й іІж амыз злектр куа- гстикалык. шаруашы^ығынР оип^Р' ^ уыРда Грузиянын энер- каулы кабылдапды, бүл с а »ьш өркендету жөнінде знергстнкалық базасын Д ° РЬШДалуь' Республиканца Халық тутынатын товап/яп Р- Р° ЛЬ агкаралЫ' Партия мои ү кмст алға койғячР .ӨНIJБѲІ' ұлғайту жөнінде Токыма өнеркәсібініц ондағян “ 1ндет ойдағыдай шешілуд'- мата, мауты ж әне баска к ю Л кэсш °рындары жібек макта- лочпарЬШ отыр- С°кғы 13 жыл-Д Лерді б а Ркан са,\"ІЫ\" КӨПІСП жаДичР ӨНДІрісі екі есе деоД к Да « а Республнкада мауты кез; I 1есс-мақта кездемелев\" піі’и?К-б-ек кезДСмелер өндірісі ея 88 • л Р|СІ он есе дерлік артты. Гори

каласында мақта-мата комбинаты салынып ж'атыр, ол еліміз- дегі ец ірі комбинаттардык бірі болады. Онык жобалык куаты жылына 51 миллион метр кездемеден асады. Комбинаттыц. бірінші кезегі былтыр-ақ іске қосылды, 20 миллион метрден астам жоғары сапалы кездеме өндірілді. Республиканьщ көпшілік колды өнеркәсіп товарлары мини- стрлігі 1953 жылдық жалпы өнім шығару жоспарын 105 про­ цент орындады. Өнім 1950 жылғыдан 26,5 процент артық шы- карылды. Грузияда аса күшті шай, консерв, шарап, қант өнеркәсібі жасалды. Аса багалы тамақ болып табылатьгн шай өндірісі Совет өкметі тұсында 200 процент дерлік артты. Грузияның. арақ-шарап бүйымдары, консервтері, вареньесі ж эне баска бұйымдары бүкіл одаққа әйгілі. Грузин ССР-ның Азық-түлік товарлары өнеркәсіп министрлігіиіц кәсіпорындары ғана 1953 жылы жалпы өнімді 1950 жылғыдан 36,3 процент және 1952 жылғыдан 13 процент артық берді. Грузиянық ауыл шаруашылығы аса күшті өркендеуде. Ком­ муниста партия мен Совет Үкметіиіц күнделікті ж әрдемі арка- сында онык техникальіқ жабдығы жылдан жылға арта беруде. Козір республикада 100-ден аса МТС істейді. Олардыц трактор паркы соғыстан бұрынгысынан екі есе дерлік, ал комбайндары Ауылшаруашылык дакылдарыныц егіс көлемі ұлғайды, шығымдылыгы артты. Субтропикалық шаруашылыкка зор көқіл бөлінеді. Грузияныц шай өсірушілері былтыр елімізге- 107 мын тоннадан аса жорары сапалы жасыл шай жапырағын берді. Шай егістерінің көлемі бірінші бесжылдықтық басында болған 4 мын гектардыц орнына 1953 жылдың аяғында 60 мың гектардан артып кетті. Цитрус егістерінің көлемі 25.600 гектар- дан асты. Бірақ осыныи өзі д е Грузиянык ауыл шаруашылы- гына койылып отырған талапты канағаттандырудан әлі алыс жатыр. Е ц таяудағы екі— үш жыл ішінде ауыл шаруашылығы- ның барлық тарауларын аса күшті өркендету міндетін алға қойған С ОКП Орталық Комитетінік сентябрь Пленумының тарихи карарларына сүйене отырып, Грузияныц колхоз егін- діктерінің ецбекшілері шай, цитрус жемістері, жүзім , темекі сыякты бағалы дакылдар егісініц көлемін едәуір ұлғайту жө- кінде зор жұмыс жургізіп отыр. Ауылшаруашылык өндірісінің барлық баска тарауларын, әсресе мал шаруашылығын, овощь шаруашылығын, картон өндірісін, өркендетуге шаралар колда- нылуда. Біздегі әуе райы жағдайларында, әсресе Шығыс Грузияда, егіннен мол, тұракты өнім алу үшін егін суарудың зор мацызы бар. ССРО Үкметі бұл істе бізге жәрдем етіп, жер суару канал- дары кұрылысына едәуір каржы арнап отырады. Жуықта Сион су қоймасы кұрылысын ж үргізе беру жайында қарар қабыл-

данды, ал 4 0 мын гектардан аса кунарлы жерлердің суаршуыи камтамасыз етеді. Бірақ козіргі бар л оне ж ан а д а н салынып жаткан суару каналдары республиканын муқтажын өтеуден алые жатыр. Мен Ж оғаргы Советтін карауына бір ұсыныс енгізгім келеді Тіпті 1951 жы лы Ж оғарғы А лазаіш суару каналын салу туралы қаулм кабы лданған еді, бұл кұрылыс ' 1955 жылы басталып, 1957 жылы аяқталмак еді. Қ ар ж м жоктыгмнан бұл каналды салу жүмыстары жургізілмеіі отыр. А.і оның бержағында бүл каналдың салынуы әлі күнге тсц жартысы иаіідаланылмай кем ж аткан 100 мынкан астам өтс кунирлы жсрлсрді суаруымызм және. оның устіне, 5 0 мың гектардан аса жсрді суландыруы- мызка мүмкіндік береді. Мен С СРО Д \\ ылшаруашылык мини- стрлігінен бұ л каналдың құрылысын 1955 жылдын езінде-ак бастайтындай етіп 1954 жылдыц жоспарында жобалык тап- сырма жасалуы н белгілеуді өтіне.мін. ССРО Министрлер Советінін алды на тағы бір мэселе кой- гым келеді. Бұл мәселе біздіц шай ж опе цитрус совхоздары- мызға қатысты. Совхоздардың шаруашылыгын нығайтып. ү іганту қоры жайы нда ССРО С овхоздлр мпнистрлігініи, ССРО Ауылшаруашылық министрлігінің, сал сыякты ССРО Аэык- УІ',’, ',К. вИерКӘСІ[І товаРл а Ры министрлігініц систсмасында колда- іылып журген ереж е бар. Бірақ, неге екені белгісіз, осы ереже ч .я Г 'іН,-,Г шай жэне ЦИТРУС еовхоздарына’ колданыл- ССР нми *,әселені каРап- осы аіітылған ережені Грузин ССР-нык шай ж әне цитрус совхоздарына д а колдануды етіне Д с\"у™ ж олдастар! Грузияның қалалацы мен селолары лпкада к эсіп о о ы ^ л я п і^ 13 Түсіп’ көРкейс беруде. Козір респуб- нн(т-агарт\\ м^кемелепіКг ЖаҢа коРпУстаРЫ, тұрғын үйлер, мәдс жннііідо 6Ь аптта и Р , саль'нып жаты р. Б ірақ жол күрылысы ‘ іздігінен кейбір аса' № т ЛІ,,КУРДе\"11 каржылардын жетім- үяаккя созылып отыр Осы жгГйпГ ОЛДарі 1-и ц кұрылысы там біздің 100 мың гектао аса б ій ? £ ДЫН б ,Р,ні« ғана салынуы жсрлерді нгепіп алуммьто^™9 ш.а бындық ж әне жайылымдык « Ч * * » *«“ *• ж''-” мацызы бар Бул >кплп.,„ ИЯ үШш МҰ,,ЫН бірінші дәре- '»ік елі, бірақ олі кунге күрылысы 1953 жылы аяктал- маиызы болуы себепті мен ДЯ|іДЫң 30Р экономикалык транспорты ж әне тас ж™ Л п \" Грузи'' С С Р\" ЫІ< Автомо- 14,0,1 күрделі каржылардым га-,» Р- м*шистрлігіне 1954 жылға матерналдар мен механ„зн п Т п І Т 4 м,™ н сом арттырып. тіпсмш. РДің каж стті қорларын беруді ■I м рорттарды көркейтіп өкметі тұсында бүрын- ’ Жача курорттар ұйымдастьіру

жөніиде зор жұмыстар істелді. Цхалтубо, Боржоми, Абасту- мани, Гагра курортгарына ж эне баскаларына Совет Одағыныц барлық жерлерінің енбекшілері емделуге келіп тұрады. Кәзір республикада 130 санаторий мен демалыс үйі істейді. Өткен жылы санаторийлерде 137 мьщға тарта адам тынығып, емделіп кайтгы. Бірак, мойындау керек, Грузияныц аса бай курорттық мүм- кіншіліктерін пайдалану әлі д е жеткіліксіз. Атап айтқанда Цхалтубо, Кобулети курорттарын және басқаларын ішерлік сумей жабдыктау мәселесі шешілмеген. Грузия курорттарын сн жақсы сауықтыру орындарына айналдыру үшін Одақтык Үкметтің жәрдемі керек. Б із ея алдымен Цхалтубо, Боржоми, Абастумани, Гагра, Кобулети сыяқты курорттарды өркендету мэселесін дербес карауды өтінеміз. Депутат жолдастар! Жоғарғы Советтің қарауына ұсыны- лып отырған Мемлекеттік бюдж ет Отанымыздық күш-куатын онан сайын нығайтуды, Совет елінің экономикасы мен мәде- ниетін өркендетуді, совет халқынык материалдык әл-аукатын аса күшті арттыруды квздейді. ССРО-ның 1954 жылға арнал- ған Мемлекеттік бюджеті бекітілсің деп осында сөйлегея депу- таттардық ұсыныстарына мен толық қосыламын, Коммунистік партия мен Совет Үкметінін макына тығыз топтаскан совет халқы алдымызға Партия мен Үкмет қойып отырған міндеттбрді аброймен орындап щығу үщін не қажеттіи бәрін істейтініне күмән жоқ. ССРО-ның барлық халыктарымен бірғе грузин халқы да коммунизм орнагу жөиіндегі ортақ іеке өзініқ улесін қосады, еліміздіц байлықтарын молайту жөніңде, Советтік Отаны^різ- дың күш-куатын нығайту жөнінде бұрынғыдан да күшті жан салып енбек етеді. Үлы Совет Одағы жасасын! Туысқан Қоммунистік партиямыз жасасын! Коммунизм орнатушы ұлы совет халқы жасасын! ( Қ о л ш апал а қ тау). Председатель, Депутат Загафурановқа сөз беріледі. Ф. 3 . Загафуранов ( Б с л о р е ц к с д й д а у о к р у г і , Б а ш қ ұ р т А О С Р -ы ). Депутат жолдастар! Совет Одари Коммунистік партиясынык басшылығы арқасында еліміздін халықтары партийный XIX съезі белгілеп берген ұлы сәулетті программаны ж үзеге асыру жөнінде аса зор жұмыс жүргізіп отыр. ЕлІміздін; екбекшілері социалистік экономика мен мәде- ниеггі өркендетуде, өзініц ұлы Отанынын күш-қузтын онан сайын нығайтуда жаңа табыстарға це болды, бесінщі бесжыл- дықтың алғашқы үш жылынын қортвддылары бұған айкын Халық шаруашылығын ойдағыдай өркендету совет адамда- рынын материалдық ал-ауқатын арттыру жөнінде зор шаралар 91

жүргізуге мүмкіндік берді. Луыл шаруашылыгыпың бар.™ тарауларын күрт арттыруға, халы қ тутынлтын зпгтар өндірюь барынша улғайтуға ш аралар колданылын отыр. Көпшда қолды товарлардын бағасы ж ацал аи жотіпші рет ардандатш- ды. Елім ізде азык-түлік ж стім діл ігіи. ал очиан коГіін молшы- лығыи ж а са у максатында барлмк. ауылшаруашылык дакыл- дарыныц шығымдылығьш арттыру, сан миллион гектар тыа ж әне тынайган ж ерлерді игеру міндеті а.п а коііилып отыр. Көлемі мен маңызы жағыиаи бул жумыеты Қоммунпстік пар- тиянын басшылығы аркасыида б ізд іц халкы.міаздыи осы кунго дейін жургізіи келген еи ірі інярпларынд тецестіругс болады. Коммунистік партия мсн Сог.ет Үкметі сошіа.пістік Отаны- мыздыц куш-куатын ныгаііту ж аііьш да, халкммьг.ідын мате- риалдык ол-ауқаты мен модсш ютіц арттыру жайында үнемі камқорлық ж асап отыратынын совет адам іары жақсы біледі- Б іздің елім ізде не істелсе д е саііып колгеидо сңбскшілердіи бурынғыдан д а ж ақсы. бұрынғыдан ауқатгм жоно модсниетті тұрмысга болуы уш ін істеліп отырады. Партия мен Үкмет Башкурт республнкасы жаііындя дапымы камқорлық ж асап келді, ж асап та отыр, оның экономикам мен мәдениетін өркендетуге күнбе-кун комок бсріп колді. беріп те отыр. Бесінші бесжылдықтың үш жылыида респхбликанык енеркәсібіне сіцірілген қаржы бүкіл төртіш ні бесжылдыктағы- дан 1,6 есе артык болғанын, ал 1953 жылы 1950 жылғыдан екі осе дерлік артық болғанын айтсак. сонып о.чі-як жсткілікті. •__ ■ --------- - а.а К У Р-аида өнеркәсіп өндірісінің к

мен бөлінбейтін корлары артты, сол сыяклы колхозшылардык акшалай жэне заттай табыстары да артты. СОКП Орталық Комитетініқ сентябрь жэне февраль-март Пленумдарыныц карарларын жузеге асыра отырып, колхоздар, МТС-тер мен совхоздар былтырғы жылғыға қарағанда өздеріи тукыммен жақсы қамтамасыз етті, зәбті көбірек жыртты, трак- торлар мен ауылшаруашылық машиналарыныц ремонтын жақсырак үйымдастырды, сөйтіп көктемді бүрынғыдан да жак- сырақ үйымшылдықпен қарсы алып отыр. 1954— 1955 жылдарда республикада 400 мық гектар тыц және тыдайған жер игерілетін болады. Екі ірі астык совхозы, МТС-тердің арнаулы трактор отрядтары ұйымдастырылды, оларға жерлер кесіліп берілуде, совхоздар мен МТС-терге кадрлар іріктсп алынып, жіберілді. Луыл шаруашылыгыиын еңбекшілері жака жерлерді игеру жөніндегі тапсырманы орын- дауға белін бекем байлап отыр, олар мұны орындайды да! Вірақ республиканык халық шаруашылыгында пайдаға асырылмай жаткан резервтер әлі де көп. Бірсыпыра өнеркәсіп орындары, тіпті бүтін бір өнеркәсіп тараулары жоспарларды орындамай отыр, жұмысты бір қалыпты ауанмен істемейді, еңбек өнімділігін арттыру жэне өзіндік кұнды кеміту жөнінде белгіленген тапсырмаларды орындамайды, өнімнін сапасын жеткілікті түрде жаксартып отырмайды. Мұндайларға жата- тындар әсресе ағаш өнеркэсібі меи халык түтынатын заттар вндіруші кәсіпорындар болып табылады. Осы кемшіліктер рес- гіубликалык, бюджетке де әсерін тигізді, 1953 жылы ол орын- далмады. Партияның Орталык Комитетінід сентябрь жэне февраль- март Пленумдары ашып берген қателіктер мен кемшіліктер толығынан біздіц республикаға да тән. Башқұртстанда астык дакылдары егісінін көлемі 1940 жылғыдан кеміп кетті, совхоз- дардың жерлері, әсресе жылқы заводтарының жерлері, үкып- сыз пайдаланылды. Бай техника жеткілікті пайдаланылмады. Егін шаруашылығының мәденнетін арттыру, агротехникалық озат әдістер колдаиу жолында кажетті күрес болмады. Сонын нэтижесінде біз ауылшаруашылық дақылдарынан өнімді тым нашар алып отырамыз. Республикада мал шаруашылығын «ркендету ісі әлі күнге канағаттанғысыз, оныц өнімділігі нашар. Мемлекеттін мудделері, коммунистік күрылыстың мүдделері халык шаруашылығында зор ішкі резервтерді пайдаға асыру жолында қажырлы күресті талап ететінін біз жақсы білеміз. Башкүртстаиныц партия жэне совет үйымдары кәзір осы кем- шіліктерді жоюға кажетті шаралар колданып отыр, 1954 жыл- дыц жоспарын ойдағыдай орындауға кала мен деревнянын енбекшілерін жұмылдырып отыр. Депутат жолдастар! Башқұртстаиның ецбекшілері комму­ низм орнату ісіне өзінін қосатын үлесін арттыруға барынша 93

ынталы. Өнеркәсіптіц бірсыпыра іарну.інрі.шыіі бурынгыдан ла жсдел каркынмен өркендоуго, сніі іііі нноркосш нш мш т шыга- рылуын көп арттыруга мүмкііідігі Оар. Башкуртспішіыи мұнаи. көмір, темір рудасы ж әнс баска кааба баіілыктар заиастары мол екені барш а жұртка молім. Осы бай.іыктардыи бзрі до халык қызметіне ж егілуі керск. Пул үш іп бірсыпыра мяныззы мэселелерді ш еш уде бізгс Үкмсттің жордомі ксрск. Ж анадан табылган .муаайлы ж орлор аіірықша квшл оаіуді керек етеді. М енік аіітаГіып д о т і і м жобалы к жумыстар экоие қажетті материалдык-техніікалык ба.іа ж асау туралы. Осыгпп баііланысты, б іздің пікірімізш о, ресііублпкаиміі мунай өнср- кзсібіндегі кұрылыс жұмыстарыныи бағы іы мімі кнломін кантз карау керек. М атериалдық базаиы ііы гаііп.пі. бүргылау жумис- тарыньщ зор көлемде ж ургізілуін қам там аеы і оту үшін Уфада екі завод — каш ау заводы мои турбииалык бургылар заво- дын — салған ж ен болар еді. Республикада жолдардык козірг і күііі муііаіі «нсркэсібін, зсресе ен шешуші участок бо.тыи тябылатыи бүргылау жумыс- тарын, онан сайьш дамытуды аіітарлыктай бвпчі отыр. Сок- дыктан біз 1954— 1956 жылдары косіпшіліктіц н:і іиіііідегі авто­ мобиль жолдарын — Ссрафимоика— Аксаконо, Б у з д я к — Чскма- гуш, Юлдузлы— Хлебодарово—Д ём л жолдары н салуды эте каж ег деп санаймыз. Оның үстіне, Нары іпсво—Серафимовна— Усень елді пунктыларьш электр то.мір жолымон жалкастыру керек. Біз Мұнай өнеркәсіп министрлігінен осы аса маңызды мосе- ■іелерді зерттеп, кешіктірмей ш еш уді өтінеміз. Өнеркосіптің басқа гараулары.мен катар Башкуртстанныіі кара ж әне түсті металлургиясының д а зор мацызы бар. Кәзір тсмф рудасы, түсті ж әне асыл металдар шынаралап кана өнді- ; “™ Р ; кұрылыс ағашымыц аса зор массивтері өндірул' табан тем‘Р ж олды ң жоктығы внеркосіптін осы т с м і, жо', мГ™,.тпП ЛЫ -ғана ж а салады . Белорецкіні еліміздік жол саду 1иЖ * Р' « И жалғастыраты н ксд табан темір ■ ■ сию Е У - & ^ к Г„Рд Г б ТЖ ‘ МвГаЛДаР ӨНДІРІСІН бІР луі козIргГб а р Се д д ф істТк ''кVаттаг> Л^ еР б а Р- оларды н шеші- оцбск енімділігін а ртты руға с о б ь т • т ° л ы і'ы р а к пайдаланып. гурганым о д ақ ты қ м и н н с т р л .к т о п ^ ®°л а р с л і’ М енін аЙТЫ\" •!ЫС ұиымдарының ж үм ы сы н Ч’ веД °мстволарды н кұры- дснисттік-тұрмыстық мекеме т е о к м * а қ с а р т У. тұрғы н үйлер мэ- ж о\" ° түсті м еталлургия м таай - ^ ’Р“ ЛЫ сыиа- е» алды мен кара ліктсрі тарапы нан, сініоілетін л ә н е КӨМ|Р өнеркәсіп министр- 114 ^ к ҮРДелі қ а р ж ы л а р д ы ң көлемін

арттыру жайында. Біз үй кабырғасы материалдары мен баска қүрылыс материалдарын өндіретін заводтардып жұмысын жак- сартуымыз керек, бұл кәсіпорындардын өндірістік қуаттарын паіідалануға ведомстволық тұрғыдан ғана қараушылықты жоюымыз керек. Одактык министрліктер осы маселелерді карап, дұрыс шешер деп үміт етеміз. Тағы бір мәселеге назарларьщызды аударғым келеді. Хрущев жолдас СОКП Орталық Қомитеіінің февраль-март Пленумында жасаған баяндамасында жылкы заводтарынын. жерлерін ұқыпсыз пайдаланудык фактыларын келтірген еді. Бұл фактылар біздің республикада да орын теуіп отыр. Біздііс оііымызша, мұндай жағдайға себеп болып отырған нәрсеиің бірі — жылқы заводтарына облысаралык жылкы заводтары- иық трестері дегендер аркылы басшылык ету сыякты теріс системаныц болуы. Көбінесе бұл трестер жұмысты жергілікті совет органдарынан бөлек істейді. Трестердін өкілдері жылкы заводтарында сирек болады, көбінесе оларға жәрдем бермейді. Свердловск қаласындағы Урал тресі Башкұрт және Удмурт АССР-ларындағы, Ксрған, Свердловск, Молотов, Челәбі облыс- тарындағы 19 жылкы заводын баскарады. Біз мүндай трестіц болуы кажетсіз, ал жылқы заводтарын басқару жұмысын барлык облыстар мен республикаларда да кәзіргі мал шаруа- шылык совхоздары трестеріне берген жөн деп есептейміз. Мұ- нын өзі әкімшілік-баскару шығыстарын едәуір үнемдеуге мүм- кіндік береді және басшылыкты жылқы заводтарына жакык- дата түседі. Депутат жолдастар! ССРО-ның 1954 жылға арналған Мем- лекеттік бюджетінік жобасы еліміздің өнеркәсібін, ауыл ша- руашылығын, мәдсниетін онан сайын өркендету, қорғаным- иаздығын нығайту жөніндегі барлық шаралардыц каржылан- дырылуын толық камтамасыз етеді. ССРО-нын Мемлекеттік бюджеті улы елімізді мекендейтін социалистік ұлттарды онан сайын гүлдендіру жөніндегі ұлы жэне игілікті максатка қызмет етеді, бұл бюджетте Совет Ода- ғыныц барлык туыстас республикаларынык экономикасы мен мэдениетін онан сайын өркендетуге аса зор сомалар бөлініп ССРО-ның 1954 жылға арналған Мемлекеттік бюджет!. Бюджет комиссиясыиыц түзетулерімен, бекітілсін деп шығып сөйлеген депутаттардын ұсынысын мен колдаймын. Бұл бюд- жеттік ойдағыдай орындалуы халык шаруашылығын онан еайын өркендету, совет халқынын әл-аукаты мен мәдеииетін арттыру ісіне жаңадан косылған ірі үлес болады. Еліміздін барлык халыктарымен бірге Башкұртстаинык «ібекшілері де 1954 жылдыц халык шаруашылык жоспары мен Мемлекеттік бюджетін ойдағыдай орындау үшін не кажеттің бэрін істейді, өзінін жанкыярлық екбегі аркылы үлы Отаны- 95

ліыздың куш-куатын бұдаи бы.іаіі да ныгайта береді. (Ко.і Председатель. 20 мішутке үзіл іс жариилаиады. (Ү.ііліО Председатель. Мснлекеттік биідЖег тур.кіы бяиндама бо йынша жарыссөздер жүргізомі ч. Д епугаг Рудько сөз бері- Г. Я. Рудь ( Д р о к и я с а П . т а у о к р у г і . М о л а а в а » С С Р -ы ). Д епутат жолдастар! Коммути-іік партия, Совет Үкметі социалнзмнің ногізгі чкошічнкл.тмк .іацыпып талапта- рына сай еліміздіц халык шаруашы.іыгы мсп м.шчшетін она» сайын өркендетудіц арісті программасыч жасады. Жоғарғн Советтің қарауына ССРО Мтшотр.тср Оиікчі уоыпып отырған Совет мемлекетініц Мемлсксгтік біоджічіиіц жобасы ауыр индустрияны онан саііыи дамытү. пүы.т шаруашнлыгын курт орксндсту, халық тұтынатып товар.ілр нпдірісііі миктап арт- тыру, совет халкынын үисмі всіп оіы рагын маюрналдЫК * * мәдениеттік керектерін барышна н ісү жмпімде Коммунист» партия алі-а қойған міндсттерді оіідаі ійдаіі орыпдаү максатына бүтіндей багындырылған. Коммунистік партия мои Совет Үкметіпіц дана басшылыт аркасында совет халқы хадық шаруапіы.іыіы мен мадениеттія барлық тарауларын өркендетуде 'ірі табысгарга не болды. Мемлекетіміздіқ артып отырған чкономикалық күш-куаты арқасында. Совет Үкмртіігіи г.оЛ.-.іт-м,;., ;...........и гыоткы ^ ...„олмаи еңоек етуде. ж асау міндеттерін орын-

Совет Одарыныц социалистік ұлттарыныц туысқандық семьясында отырғаи молдаван халқы Отанымыздын барлық халықтарының жәрдемі аркасында өнеркәсіпті, ауыл шаруа- шылығын, мәдениетті жаңадан өркендетті. Ауыл шаруашылы- ғының товарльиығы артты, колхоздар нығайып, өркендей беруде, ауылшаруашылық өнімдерінін өндірісі ұлғая беруде, колхоздар мен колхозшылардыд акшалай табыстары арта беруде. Молдавия 1953 жылы мемлекетке астыкты 1950 жыл- ғыдан 10,3 миллион пұт, кант кызылшасыи 27 миллион пұт, жүзімді 6,6 миллион пұт артық тапсырды. Күнбағыс, түрлі жемістер, ет және басқа азық-түліктер 1950 жылғыдан анағұр- лым көп тапсырылды. Колхоздардын белінбейтін қорлары 1952 жылғыдан 20 про­ цент, ал 1950 жылғыдан екі жарым есе артып, колхоз басына орташа есеппен 1,2 миллион сомиан келіп отыр. 1953 жылы колхозшылардыц ақшалай табыстары 1 миллиард 300 миллион сомнан асып, 1950 жылғыдан екі есе артты. Былтыр эуе райы жағдайлары колайсыз болғанына қарамастан, әрбір колхоз үйі астықты 1952 жылғыдан көп алды; колхозшылар басқа ауылшаруаиіылық азык-түліктерін де едәуір алды. Молдаван халкы еліміздіц енбекшілерінік материалдык ал- ауқатын онан сайын арттыру жайындағы Коммунистік партия мен Совет Үкметініц камқорлығын күнбе-күн сезіп отырады. СОКП Орталық Комитетініц сентябрь Пленумы белгілеген ша- раларды ж үзеге асыруға байланысты республиканыц ауыл шаруашылығындағы күрделі кұрылыска деген шығыстар едәуір артып отыр. Мал шаруашылык азык-түліктерініц дайындау жэне сатып алу бағаларын арттыру нәтижесінде республика колхоздарының шаруашылыктык осы саласынан түсетін табыс­ тары 1953 жылы 60 процент артты. 1953— 1954 жылдары ауыл- шаруашылык салығы 1952 жылғыдан 84 миллион сом кеміді, ал халыктыц бюджетке тусіретін барлық төлемдері 20 процент қысқарды. Республикада азық-түлік ж әне өнеркәсіп товарларын сату едәуір артты. 1954 жылдыц бірінші тоқсанында халыкка ет 1953 жылдыц сол уакытыидарыдан 2,9 есе, балык 45 процент, макта кездемелер 35 процент, жібек кездемелер 98 процент, аяккиім 24 процент артык сатылды. Халқымыз халык тұтына- тын товарлардын бөлшек сауда бағасыныц кезекті арзандаты- луынан зор пайда көрді. Тұрғын үй кұрылысына деген шығыстар жылдан жылға артып отыр. Тұрғын үй коры тек қалаларда ғана 1945 жылғы- дан 750 мың шаршы метр артты. Мәдениеттік қурылыс үздіксіз арта беруде. Республика бюджетініц жобасында әлеуметтік- мэдениеттік шараларға деген шығыстар 1954 жылы 59 процент болады. Мұның өзі мектептердіц, клубтардын, кітапханалар- дыц, ауруханалардың санын бұрынғыдан да көбейтуге мүмкін- Дік береді. 97

Халыктыц ш-ілігі жаііыпідагы К - ліистік партия мен іііі.ц- Оовсттік Мм- Совет Үкметіиіц на жаулн давиякын ауыл шаруаіиылыі.......... ,е'1 іақіы қ ауылшаруа- самым аркеп.ДОіу. Г.ү ч іо .м л ід а соц иалиста і,- ж ү м ы о т а р ы ө ш а шылык көрмесін е катыеу мри II ж ү р г і з і л і л оты р. жарыс өрістетіп жылдардағыда н кебірек үііі эгротехникалык, рақ болып орындалыи отыр. Молдавиянын партия жопе с.нч-г оргапдары. Партия мен Үкметтіц карарларын жү.іоге асырп ічырмп. д.шді дакылдэр мен дои-жем дакылдары индіріеін ү.тгаГимп шаарішалаарр ко.лм-. чате.нктері' иуда. Егіс аландарыпыц күрм.іычынча мардымсш түзете отырып, Молдашіяимң ко.т.чп -.дар жэнс жана көпжылдық шөптер глып житкіін жер.н-р- жерлерді игеру есебінсм үстогі жылы нем нін көлемін 55 мыц гектар, күнбпгис егіошіц кн.и-.чш *•< — гектар арттыратын болып отыр. Л\\ы.ішар\\аіпы.тык дакылда- рынын иіығымдылығын арттыру, ' колчтдардын резервтерів ауылшаруашылык азык-туліктері' моя пшкі.-.аг нндірісін ұлғай- туға барыпша паіідалану ж өнінде шарадам колданылып отыр Отамалы дақылдар, соныд іш індс жүгері стісі, толығымен шаршылы-үялы әдіспсн жүргізілетіи бодали. . ° сы шараларды жузеге асыру потпжссііідс республика бы- иылғы жылы-ақ қосымша 15 миллион пүт астык бере алады. Республиканык колхоздары мен совхоздарьшда 1954 жыл- лан 1960 жылга денін 70 мыи ғектар ж срге жаңа жузімдіктер және оО мын гектар жерге бау-бакша отыргызылатын болады Ж узім мен жеміс-миуалардыц түсімі 4 2 миллион пұттан аса- саотуАпкыпк, й \" Иуа егістеІ>ін «сірудіц агро-техникасыи жак- ттыырпу7мміш»пд»етт-ш аблығ\"аыклодіыіыңп өозт*ынрдме-ыақз. ж ем іс тусімін екі есе арт­ сснтябпь ж 2 Г ж ЫЛЫРЫНдағы С° К П Орталық Комитетінік ксчгаһікт^пі Февраль-март Плеиумдары ашып көрсеткен мсн совхоздаппнАч .Молдавия»ың колхоздарында, МТС-тер* дау ксрек А п т т я 3 ° ' Де баяу ж ҮРГізіліп отырғанын мойыи- емес шіятіл» 113 калған колхоздар мен МТС-тер әлі д е аз й я м ай £ в а\"^ ларымсн қамтамасыз жемш®пгіен ж әне жаксы мал кора рып отыр. у е колхозшылардың кушін жумылдьг 91,81,111 0РксмдеуіЛ^иеТРпкіоэгсішп^тһщ?ТТе'дКәуМфолДаарвтиуыянмыенк эскиопнаопм-иалкаадсьыі-

Халық иіаруашылығына сіцірілген күрдолі қаржылар 1950 жыл- гыдан 48 процент артты, ал енеркәсіптіқ жалпы өнім шығаруы 84 процент артты. Республикада өнеркэсіп пен ауыл шаруашылыгынын ара салмағы мүлде өзгерді. Өнеркэсіптіц халык шаруашылығын- дағы улес салмағы 1945 жылғы 40 проценттің орнына кәзір 65 процент болып отыр. Республика өнеркәсібініқ қызметкерлері өнім шығару жос- парларын жыл сайын орындап, ал ксйбір тарауларда асыра орындап отырады. Бесінші бесжылдыктьің үш жылында Мол- давияның кэсіпорындары консервті төртінші бесжылдыктын барлык жылдарындағыдан 96 процент, шаранты (колхоздар- дыц шарап шаруашылығын есептемегенде) 115 процент, кон­ дитер бүйыыдарын 65 процент, шылымды 75 процент, аяккиімді 114 процент тағысын тағы сондай артык өндірді. Бірақ Молдавия өнеркәсібініц жүмысында кемшіліктер әлі де квп екенін мойындау керек. Өнсркэсіп 1953 жылы жоспарды бүтіндей асыра орындағанымен, кэсіпорындардыц төрттен бірі дерлік өнім шығару жөніндегі тапсырманы орыидамады. Ецбек өнімділігінің өсу қарқмндары әлі де жеткіліксіз. Бесінші бесжылдықтың үш жылында көпшілік тұтынатын товарлар енеркәсібінік кәсіпорындарында екбек өнімділігі 2 0 процент кана, құрылыс материалдары өнеркәсібінде 16 процент кана өсті. Кәсіпорындардың едэуірі өнімніқ ассортимент! жөніндегі және өзіндік күнын кеміту жөніндегі тапсырмаларды орыида- майды, сапасы төмен бұйымдар шығарып отырады. Молдавияныц партия және совет органдары кемшіліктерді жоюға ецбекшілерді жұмылдырып отыр, фабрикалар мен за- водтардыц жұмысын жаксарту, сапа көрссткіштсрін арттыру, халык үшін жаксы товарлар өндіру жолында күресіп отыр. Москва мен Москва облысыныц озат кәсіпорындары кол- лективтерінін үлгісімен республикаиыц фабрикалары мен за- водтарында енбек өнімділігін арттыру, барлық мүмкіндіктер мен резервтерді өнеркәсіп өндірісін онан сайын арттыруға пай- далану жолында социалистік жарыс өрістетіліп отыр. Халык шаруашылығынын барлык тарауларының онан сайын өркендеуі иегізінде республиканык Мемлекеттік бюджеті де өсіп-нығаюда. Молдаван ССР-ныц бюджеті 1953 жылы кірістері жағынан 106 процент ж әне шығыстары жағынан 102,6 процент орындалды. 1954 жылы бюджеттің көлемі едәуір артады, осресе халык шаруашЫлығын каржыландыруға деген шығыстар артады. Бірак бірсыпыра мәселелерді шешуде бізге одактык минис- трліктердік жэрдем і керек. _ Молдавиянын мемлекеттік ж әне кооперативтік өнеркәсібінін жүзім ұксатуы 1950 жылғыдан екі жарым есе дерлік артты, ал келешекте тағы да едәуір арттырылуға тиіс. Бірақ Молдавия- ныц мемлекеттік шарап өнеркәсібінін материалдык-техникалык

базасы шикізат өндірісінщ өсуі артта кплып отыр. Алғашқы шарап ендірісініц ж әне скіш й шаран өмдірісінін кэсіп- орындарының көпшілігі даяр е сакгаіітын коіімалық орын- дармен камтамасыз етілмегеп, оныц езі шарап пен шара» материалдарының сапасын тем етс.ті жанс кеп ысыраптарға әкеп соғады. Р еспубликада іш гі ксміиде 10 миллион дека­ литр шарап сыйдырарлық кос на шарап коіімаларын салу керек. 1954 жылы ш араптарды буты лкаларга куііыстыру 90 про- центке дейін ж еткізілуге тиіс. Үстсгі жылы-ак республиканки шарап ж асау өнеркәсібінін буты лкалар жөніндегі муктажы 100 миллион дан а болып отыр. Бутылкаллр сліміздін алыстағы аудандарынан келтіріліп отырады. Б ірақ сонда да бутылкалар жетіспейді, сөйтіп шараптыц көбі лады. ССРО азық-түлік товарлар I ӨНДІріСІНІК КЭСІЛ; жолдастан алгашкы ж әне екінші.; орындары үш ін ш арап қоймалар м э с е л е с ін шешуді өтінемін. Сонымён қатар 1954 жі Л І о л д а в и я д а жылына кемінде 200 миллион бутылка өндірс алатып буты. кык құрылысын ж об а л а у д а керек. Сонымен бірге колхоздар мен совхоздарды ң жүзімдіктерін- д е тікелеи ж у зім ді алкаш баптау жұмысын үііымдастыратыи. оларды арнаулы автоцистерналармен жоне баска жабдыкпен жаодыктаитын да уақыт ж етті. М ұныц өзі тасымал кеэішк = \" СЫрабын едәу іР кемітуге. транспорт шығыидарын жэие Ұ р ' ^ 1ь‘ куш> 'иығынын едәуір азайтуға мүмкіндік береді. * ® 1ублЛ Када тРикотаж өндірісі күшті өркендеулі. Карда- жыллаодя т°кы ма ж іпке мүктаждык ен таяудағы жін Совет Опяиі.? артады- Бұл кәсіпорындарга керекті токыма муныи ө^ ™ ? Н ТҮРЛІ ‘ТУДандарынан келтіріліп отырады. жүгін ооынсыз '“ а д а Р ^ соктырады ж әне траиспорпык лар ө н ~ і п миии,Р-гЛаТпДЫ- Бі3 С С РО көпшілік колды товар- кардалық тапактягтгГи Рыжов ж °-'ідастан Кишинев каласында тық макта иіцу Л яЛп,,, Ма Ж1п өнЛфетін 100 мын ұрш ^ ССРО Ағаш » 3і „КаСЫ Кұрылысын белгілеуді өтінеміз. Орлов жолдастын я;тп^аҒа3х^Неркәс'п министрлігі мен министр сыпы^а ж ^ ™ а Ре^ Ир б^фГн еяпШ.ееСсСе СсөӨзЗ ааййттыыппветтуу ккеерреекк.. ББіірр-- стрлігі М олдавияға а ғ а ш « е т Й £ ° Не кағаз «иеркәсш мнни; л«а“м\" а«н келеді. 1953 жыллы» :----- -''-ну жо°спарын уҮннем^і ок—- лшааррышныжмеетткрізіапғаіи мат„ерги\"аалллдяа'Рпы.?6кеРма\"баеРреілспдіУ.бАлиғакшағама2т2е-5рямаьлт- пуоликаға ағапт » « и„ , ' ' жылы да орындая.--- к талай ж асағян 1М.;Н^Л^У -ЖҮМЫСЫН күшейту жайын- дырмай отыр. Сонын нәтиж Л 'ШіМІЗДІ министрлік канағаттан- ™ РЫ °Р ынДалмай калпһі ^ - былтыр күрделі күрылыс бекоіттНі.ігіосіц,Х^жо,'сПпаТрукыяп соатый рМ. мтё,н бС<-СГРрООҒЫМм иЖнОиСсПтрарлДеЫрНС/ оаве°ті^немн 'по я' м °лдавияға ағаш жеткізіліп берілуін