จดหมายเหตุงานพระศพ เล่ม ๑

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ มณฑลพธิ บี ูชาพระมหาโพธิสัตว์ ภายในมณฑลพิธีบูชาพระมหาโพธิสัตว์ ตั้งโต๊ะวางเครื่องบูชา เครื่องอุปโภคบริโภคส�ำหรับบริจาคทาน และเคร่ืองอุปโภคบริโภคจ�ำลองด้วยกระดาษ เพื่ออุทิศถวายเป็นทิพยสมบัติแด่สมเด็จพระเจ้าภคนิ เี ธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสดุ า สริ ิโสภาพณั ณวดี ดงั น้ี แผนผงั มณฑลพิธบี ูชาพระมหาโพธสิ ตั ว์ N ๑ ๒ ๒ ๕ ๔๓ ๔๖๑. พระมหาโพธิสตั ว์ (ไต่สอื เอ้ยี ) ๔. เครื่องอุปโภคบรโิ ภคสำ� หรบั บริจาคทาน (ทงิ้ กระจาด)๒. เคร่ืองอปุ โภคบรโิ ภคจ�ำลองด้วยกระดาษ ๕. เครื่องบูชาพระมหาโพธสิ ตั ว์ (ไต่สอื เอยี้ )๓. ตำ� หนักหลุยส์เครสเซนตจ์ ำ� ลอง ๖. ดอกไม้ ธปู เทยี น ด้านทศิ ใต้ ตัง้ โต๊ะประดษิ ฐานพระมหาโพธสิ ตั ว์ (ไตส่ ือเอย้ี ) คือพระอวโลกิเตศวรโพธสิ ตั วห์ รือพระกวนอิมโพธิสัตว์ พระภูมเิ จา้ ที่ ๒ องค์ และเคร่อื งกระดาษ ประกอบดว้ ย ภเู ขาเงิน ภเู ขาทอง ภเู ขาเสรมิ บารมีหรอื ภเู ขาเกือ้ หนุน ภูเขาประดบั กระดาษเงิน กระดาษทอง แผน่ มนตร์ ซาลาเปา และผกั บ้งุ รวม ๕ ภูเขา หีบกระดาษเงนิ กระดาษทองพับเป็นรปู เงนิ จีนโบราณ ทองคำ� กระดาษ เสื้อผา้ กระดาษวิญญาณไรญ้ าติ สำ� หรบัผู้ชาย ผู้หญงิ และเด็ก สำ� รับละ ๓๖๐ ชดุ หบี เสอ้ื ผา้ ทอง และหีบสมบัติทอง หบี ใบธารธรณี พบั เป็นรปู กรวยและรปู ดอกบัวอย่างละ ๑ หีบ และเทวทูตทรงมา้ กลางปะร�ำ ต้ังโต๊ะเครื่องบูชาพระมหาโพธิสัตว์ (ไต่สือเอ้ีย) ประกอบด้วย แจกันดอกไม้สด ๑ คู่กระถางปักธูป ๓ ดอก และเทยี นแดง ๑ คู่ เชงิ เทยี น ๑ คู่ ข้าวเปลา่ ๑ ถ้วย อาหารเจ ๕ สงิ่ มี ผดั ผักรวม 237

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีผัดกะเพราโปรตีนเกษตร กะหล�ำ่ ปลตี ้ม หวั ไชเท้าตม้ และผัดเต้าหู้ น�้ำเปลา่ ๓ แก้ว ผลไม้ ๕ ส่ิง มี ทบั ทิมแอปเปิล สม้ สาลี่ องุน่ แดง เครื่องสังเวยประกอบ มี เกลอื ปน่ ๑ ถ้วย น�้ำเปลา่ ๑ ถ้วย ข้าวสาร ๑ ถ้วยและถ่าน ๑ ถ้วย เครื่องบริโภคในพิธีโยคะตันตระบริจาคทานแก่ผู้ยากไร้ มี ขนมโดนัท ขนมข้าวอบกรอบขนมขา้ วเกรยี บ จำ� นวน ๖ ถาด อาหารเจบริจาคทานใสถ่ าดกน้ ลกึ มี กะหล�ำ่ ปลีต้ม ๑ ถาด มันต้ม ๑ ถาดเผอื กเช่อื ม ๑ ถาด หัวไชเทา้ ต้ม ๑ ถาด ซาลาเปา ๑ ถาด ขา้ วเปลา่ ๒ ถาด ผัดกะเพราโปรตีนเกษตร ๑ ถาดเต้าห้ทู รงเครื่อง ๑ ถาด ผกั กาดกวางต้งุ ตม้ (ต้มชมุ ไช)่ ๑ ถาด และหม่กี งึ พะโล้ ๑ ถาด ดา้ นทศิ ตะวนั ออก วางเคร่อื งอุปโภคบรโิ ภคส�ำหรับพธิ โี ยคะตันตระ มี ขา้ วสาร น้�ำเปลา่ เสอ้ื ผา้ และกะละมงั พลาสตกิ ซ่งึ พระราชทานใหก้ รมทหารราบที่ ๑๑ รักษาพระองค์ น�ำไปชว่ ยเหลือผู้ประสบอทุ กภยั ในพื้นท่ตี ่าง ๆ ในวันเสาร์ ท่ี ๑๗ กันยายน พุทธศกั ราช ๒๕๕๔ พระมหาโพธิสัตว์ (ไตส่ ือเอยี้ ) ตำ� หนกั หลยุ สเ์ ครสเซนต์ (LEWES CRESCENT)ในมณฑลพิธบี ชู าพระมหาโพธสิ ัตว์ ในมณฑลพธิ ีบชู าพระมหาโพธิสัตว์ ดา้ นทศิ ตะวนั ตก ยกพน้ื สูงตามแนวเหนอื ใต้ วางเคร่อื งอุปโภคบริโภคจ�ำลองด้วยกระดาษ ประกอบด้วย ตำ� หนกั หลุยส์เครสเซนต์ (LEWES CRESCENT) เลขที่ ๒๖ เมืองไบรตนั มณฑลซัสเซค สหราชอาณาจักรรถยนต์ทน่ี งั่ โรลสรอยสส์ ีดำ� เลขทะเบียน UK 352 พร้อมพนกั งานขบั รถยนต์ เรอื ยอรช์ ทนี่ ่งั สขี าว ข้าหลวงมหาดเล็ก สุนขั ทรงเล้ียง ๒ สนุ ัข ไกแ่ จ้ทรงเลี้ยง ๓ ตวั บริเวณสนามหญา้ หลงั ต�ำหนกั ประดับด้วยสวนดอกกหุ ลาบ ถัดไปวางคลังเงนิ และคลงั ทอง บริเวณก�ำแพงแก้วด้านทิศตะวันตกของพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทติดกับมณฑลพิธีบูชาพระมหาโพธิสัตว์ คณะผู้จัดการบ�ำเพ็ญกุศล (กงเต๊ก) ได้ติดป้ายประกาศเขียนด้วยอักษรจีน เพ่ือโปรดสรรพสัตว์ในภมู ิทัง้ หกอันมี เทวดา อสรู มนุษย์ เปรต นรก เดรจั ฉาน ใหม้ ารบั การบำ� เพ็ญมหาทานบารมใี นครั้งนี้ ซงึ่ คณะบรรพชิตจีนนิกายตลอดจนพสกนกิ รชาวไทยเชอ้ื สายจนี อทุ ศิ ถวายพระกศุ ลแดส่ มเดจ็ พระเจา้ ภคนิ เี ธอ เจ้าฟ้าเพชรรตั นราชสดุ า สิริโสภาพัณณวดี 238

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ มณฑลพิธีลอยกระทงและปลอ่ ยปลา เวลาบา่ ย ณ ทา่ ราชวรดฐิ ทกี่ ลางทา่ น�้ำ เจา้ พนกั งานตงั้ โตะ๊ เครอื่ งบชู าหนั หนา้ ออกแมน่ ำ�้ เจา้ พระยาประกอบดว้ ย เครือ่ งบชู าพระรัตนตรยั มี แจกันดอกไม้สด ๑ คู่ กระถางธูป ๑ กระถาง เชิงเทียน ๑ คู่ เครื่องบูชาพญานาคและเทพเทวาประจ�ำแม่น�้ำล�ำคลอง และมหาสมุทร มี กระดาษเงิน กระดาษทอง อาหารเจ๕ ส่งิ ไดแ้ ก่ เตา้ หทู้ รงเครื่อง ผกั กาดกวางตุ้งต้ม (ต้มชมุ ไช่) เผือกเช่อื ม ผดั ผักรวม และผัดผักกระหล�่ำปลีเหด็หอม ข้าวเปล่า ๑ ถ้วย ผลไม้ ๕ สงิ่ ได้แก่ ทบั ทมิ แอปเปลิ ส้ม แกว้ มงั กร และองนุ่ แดง กระทงใบตองสดบรรจุดอกไม้ธปู เทียน กระทงใหญ่ ๑ กระทง กระทงเลก็ ๑๒ กระทง ด้านทิศใตว้ างภาชนะบรรจุสตั วน์ ้ำ� จำ� นวน๑๐ ถงั แบง่ ปลาออกเป็น ๒ ชุด ชุดแรก มี ปลาชอ่ น ปลาดุก และปลาหมอ จำ� นวนอย่างละ ๘๙ ตวั และชุดทสี่ อง มี ปลาหมอจำ� นวน ๑๘๙ ตัว และเคร่อื งประกอบพิธีอญั เชิญพญานาคและเทพเทวามี ใบธารธรณีเทวทูตทรงม้า ด้านทิศเหนือตั้งภาชนะอะลูมิเนียมสีด�ำส�ำหรับเผาเทวทูตทรงม้า กระดาษเงิน กระดาษทองและใบธารธรณี แผนผังมณฑลพธิ ลี อยกระทงและปลอ่ ยปลา ๑ ๔ ๒ N ๓๑. โตะ๊ เครอื่ งบชู า ๓. ภาชนะบรรจุสัตว์นำ้�๒. พรมแดง ๔. ภาชนะส�ำหรบั เผาเครอื่ งอญั เชญิ 239

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี แผนผังมณฑลพิธีบูชาพระรัตนตรยั ในพิธีขา้ มสะพานโอฆสงสาร๘ ๑ ๙ ๗ ๒ N ๓ ๖๕ ๔ ๕๖ มณฑลพิธีบชู าพระรัตนตรัย พระทีน่ ั่งดุสติ มหาปราสาท๑. ภาพพระบฏพระสมั มาสัมพุทธเจา้ ๓ พระองค ์ ๔. สะพานโอฆสงสาร ๘. ศาลาทมิ คดหลังตะวนั ตกและพระมหาโพธิสัตว์ ๔ พระองค์ ๕. ขนั สาคร ๙. ศาลาทิมคดหลังตะวนั ออก๒. โต๊ะบูชาพระรตั นตรัย ๖. โตะ๊ วางเครอื่ งสงั เวยเจ้าสะพาน๓. เครอื่ งบูชากระบะมุก ๗. วงดนตรจี นี มณฑลพิธขี า้ มสะพานโอฆสงสาร เวลาบา่ ย ณ มณฑลพธิ บี ชู าพระรตั นตรยั ภายหลงั จากเสรจ็ พธิ สี วดพระพทุ ธมนตเ์ ปดิ มณฑลพธิ แี ลว้เจ้าพนักงานยกสะพานโอฆสงสารมาต้ังกลางมณฑลพิธี สะพานโอฆสงสารนี้ทอดข้ามแม่นำ้� โอฆนที เปรียบเสมือนสิ่งเช่ือมระหว่างสหโลกธาตุ และดินแดนสุขาวดีพุทธเกษตร ลักษณะเป็นสะพานไม้ทาสีเหลืองทองทอดตามแนวทิศตะวนั ออก - ตะวนั ตก หวั และทา้ ยสะพานต้ังมา้ เต้ยี วางขนั สาคร เพ่อื โปรยเงินอทุ ศิ ใหท้ านและตง้ั ม้าเตย้ี วางเคร่ืองสังเวยเจ้าสะพาน มี ธปู ๓ ดอก เทยี น ๑ คู่ ขนมปงั กรอบ ๒ ช้ิน และน�้ำชา ๑ ถว้ ย 240

ภาคที่ ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ มณฑลพธิ ีโยคะตันตระ (ท้งิ กระจาด) เวลาเยน็ ณ มณฑลพธิ บี ชู าพระรตั นตรยั หลงั จากเสรจ็ สน้ิ พธิ ขี า้ มสะพานโอฆสงสารแลว้ เจา้ พนกั งานเตรยี มการต้ังแตง่ เพ่อื ประกอบพิธีโยคะตันตระ (ทิ้งกระจาด) ไวพ้ รอ้ ม ดังนี้ ดา้ นทศิ เหนอื ของปะรำ� หนา้ โตะ๊ บชู าพระรตั นตรยั ตง้ั รตั นบลั ลงั ก์ (ซ�ำปอ้ ไท)้ พระพทุ ธเจา้ ๕ พระองค์ผนิ หน้าไปทางพระทน่ี ่งั ดุสติ มหาปราสาท ตอนกลางตง้ั รตั นบัลลงั ก์ลดหลั่นกัน ๓ ชัน้ บนสุดสำ� หรับพระมหาไวโรจนะพุทธเจ้า ธรรมกาย ช้ันท่ีสองส�ำหรับพระไวโรจนะพุทธเจ้า สัมโภคกาย ช้ันล่างตอนกลางส�ำหรับพระศากยมนุ พี ุทธเจ้า นริ มาณกาย องค์ศาสดาแหง่ สหโลกธาตุ (โลกปัจจบุ ัน) ดา้ นขวาสำ� หรบั พระไภษัชยคุรุไวฑรู ยประภาพุทธเจา้ องค์ศาสดาแหง่ วศิ ุทธไิ วฑูรย์โลกธาตุทศิ บูรพา ด้านซา้ ยส�ำหรับพระอมิตาภะพุทธเจ้าองคศ์ าสดาแหง่ สขุ าวดโี ลกธาตทุ ศิ ประจมิ หนา้ รตั นบลั ลงั กต์ ง้ั โตะ๊ ประกอบพธิ ถี วายพระพทุ ธเจา้ ทง้ั ๕ พระองค์จ�ำนวน ๓ โต๊ะ กลางปะรำ� ตงั้ โตะ๊ พรอ้ มอาสนส์ งฆ์ ตามแนวทศิ เหนอื - ใต้ จำ� นวน ๕ แถว สำ� หรบั บรรพชติ จนี ๘๗ รปูแทนพระธรรมเคร่ืองตรัสรู้ ๑๐ ประการ พระโพธิสัตว์ ๘ พระองค์ พระอรหันต์ ๒๐ องค์ วัชระโพธิสัตว์๒๐ องค์ เทพธรรมบาล ๒๐ องค์ และจตุโลกบาล ๔ องค์ รวมพระพุทธเจา้ และเทพเทวาท้ังสิน้ ๘๗ องค์เรียงลำ� ดับจากซา้ ยไปขวาดงั น้ี แถวแรก ด้านทิศเหนือถึงทิศใต้ส�ำหรับท้าววิรูปักษ์มหาราช โลกบาลประจ�ำทิศตะวันตก พระกษติ คิ รรภโ์ พธสิ ตั ว์ พระธรรมเครอ่ื งตรสั รู้ ๕ ประการ มี ปรชั ญาปารมติ าหรอื ปญั ญาบารมี อปุ ายปารมติ าหรอือุบายบารมี ประณิธานปารมติ าหรอื ปณิธานบารมี พลปารมติ าหรอื พลบารมี และชญาณปารมติ าหรือญาณบารมี และท้าววริ ุฬหกมหาราช โลกบาลประจำ� ทศิ ใต้ แถวที่สอง ด้านทศิ เหนือถงึ ทิศใตส้ �ำหรับพระสุริยประภาโพธสิ ตั ว์ พระจันทรประภาโพธิสัตว์ เทพธรรมบาล ๒๐ องค์ มี ศักรเทวราช สรัสวดีเทวี วชั รปาณี ปฤถวเี ทวี หารติ ภี ูตมาตา มเหศวรเทพ อาทิตยเทพนักษัตรเทพ สาครนาคราช พญายมราช มหาพรหมเทวราช ศรีเทวี ทา้ วปัญจกิ ะเสนายักษ์ สกันทเทพบตุ รโพธทิ รุมเทวี หารติ นี าม มรจี ิเทวี จันทรเทพ ตรยั ตรึงส์เทพ และกินนรราช แถวทส่ี าม ดา้ นทศิ เหนอื ถงึ ทศิ ใตส้ �ำหรบั พระสมนั ตภทั รโพธสิ ตั ว์ พระมญั ชศุ รโี พธสิ ตั ว์ พระอรหนั ต์๒๐ องค์ มี พระอานนท์เถระ พระกนกวัจฉะเถระ พระสุปิณฑะเถระ พระภัทรเถระ พระวัชรบุตรเถระพระมหาปันถกะเถระ พระนาคเสนเถระ พระวนวาสีเถระ พระจูฬปันถกะเถระ พระปิณโฑละเถระ พระมหากัสสะปะเถระ พระปิณโฑลภารัทวาชเถระ พระกนกภารทั วาชะเถระ พระนกุละเถระ พระกาลิกะเถระพระสปุ ากะเถระ พระราหลุ เถระ พระอิงคทะเถระ พระอชติ ะเถระ และพระนนทมิตรเถระ แถวทส่ี ่ี ดา้ นทศิ เหนอื ถงึ ทศิ ใตส้ ำ� หรบั พระมหาสถามปราปตโ์ พธสิ ตั ว์ พระอวโลกเิ ตศวรโพธสิ ตั ว์ วชั ระโพธสิ ตั ว์ ๒๐ องค์ มี พระวชั รปารมติ าโพธสิ ตั ว์ พระธรรมปารมติ าโพธสิ ตั ว์ พระวชั รสตั วโ์ พธสิ ตั ว์ พระวชั รราคะโพธิสัตว์ พระวัชรรัตนะโพธิสัตว์ พระวชั รเกตโุ พธิสตั ว์ พระวชั รธรรมะโพธสิ ตั ว์ พระวชั รเหตโุ พธสิ ตั ว์ พระวชั รกรรมะโพธสิ ัตว์ พระวัชรยักษะโพธสิ ัตว์ พระรัตนปารมิตาโพธิสัตว์ พระกรรมปารมิตาโพธสิ ัตว์ พระวชั รราชะโพธสิ ตั ว์ พระวชั รสาธุโพธสิ ตั ว์ พระวัชรเตชะโพธิสตั ว์ พระวชั รหาสะโพธิสัตว์ พระวัชรตีกษณะโพธสิ ตั ว์ พระวชั รภาษะโพธิสตั ว์ พระวชั รรกั ษะโพธสิ ตั ว์ และพระวัชรสันธโิ พธสิ ัตว์ แถวทหี่ า้ ดา้ นทศิ เหนอื ถงึ ทศิ ใตส้ �ำหรบั ทา้ วเวสสวุ รรณมหาราช (ทา้ วกเุ วร) โลกบาลประจ�ำทศิ เหนอืพระอากาศครรภโ์ พธิสัตว์ พระธรรมเครื่องตรสั รู้ ๕ ประการ มี ทานปารมติ าหรือทานบารมี ศีลปารมติ าหรือ 241

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีศลี บารมี กษานตปิ ารมติ าหรอื ขนั ตบิ ารมี วรี ยปารมติ าหรอื วริ ยิ ะบารมี และธยานปารมติ าหรอื ญาณบารมี และทา้ วธตรฐมหาราช โลกบาลประจำ� ทิศตะวนั ออก บนโต๊ะ แถวท่ีสอง สาม และสี่ แตล่ ะโตะ๊ วางเคร่ืองประกอบพธิ ีตามแนวเหนือ - ใต้ ตามล�ำดบั ดังนี้คมั ภรี ์ กระดิ่ง ๑ คู่ แจกันดอกไม้สด ๑ คู่ พระพทุ ธรูปสขี าว เครือ่ งโปรยทาน มี ซาลาเปา ลูกอม เงิน และข้าวสาร เครือ่ งบชู า ๖ อย่าง (หลกั ถง่ ) มี กระดิง่ ผลไม้ (ส้ม) เครอ่ื งหอม ตะเกยี ง ดอกบัว และธปู ขด กระถางธูปปักธูป ๓ ดอก พานดอกบวั ๑ คู่ และเทยี น ๑ คู่ หนา้ มณฑลพธิ ี ตงั้ โตะ๊ หมบู่ ชู าพระรตั นตรยั บนโตะ๊ มี พระพทุ ธรปู แจกนั ดอกไมส้ ด ๒ คู่ และกระถางธูปปกั ธูป ๓ ดอก ณ พระลานพระทีน่ งั่ ดสุ ติ มหาปราสาท ด้านมุขเด็จ จัดพระแทน่ ปูสกั หลาด ตั้งขาหยั่งประดษิ ฐานพระฉายาลกั ษณส์ มเดจ็ พระเจา้ ภคนิ เี ธอ เจา้ ฟา้ เพชรรตั นราชสดุ า สริ โิ สภาพณั ณวดี ตงั้ ธงพมุ่ ดวงพระวญิ ญาณข้างพระแท่น แผนผงั มณฑลพธิ ีโยคะตันตระ (ทง้ิ กระจาด) ๑ ๒ N ๘๓ ๕๓๔ ๘๒ ๘๖ ๘๗๑๑ โตะ๊ ประกอบ โต๊ะประกอบ โตะ๊ ประกอบ๑๒ ๒๐ พธิ ี ๒๑ ๑๗ พธิ ี ๑๖ ๑๙ พธิ ี ๑๘ ๖๑๓ ๖๓ ๖๒ ๒๓ ๒๒ ๔๒ ๔๓ ๗๑๔ ๘๑๕ ๖๕ ๖๔ ๒๕ ๒๔ ๔๔ ๔๕ ๙ ๑๐ ๘๔ ๖๗ ๖๖ ๒๗ ๒๖ ๔๖ ๔๗ ๘๕ ๖๙ ๖๘ ๒๙ ๒๘ ๔๘ ๔๙ ๗๑ ๗๐ ๓๑ ๓๐ ๕๐ ๕๑ ๗๓ ๗๒ ๓๓ ๓๒ ๕๒ ๕๓ ๗๕ ๗๔ ๓๕ ๓๔ ๕๔ ๕๕ ๗๗ ๗๖ ๓๗ ๓๖ ๕๖ ๕๗ ๗๙ ๗๘ ๓๙ ๓๘ ๕๘ ๕๙ ๘๑ ๘๐ ๔๑ ๔๐ ๖๐ ๖๑ โต๊ะหมู่บชู ารตั นบลั ลงั กส์ ำ� หรบั พระพทุ ธเจา้ ทง้ั ๕ พระองค์ คอื พระธรรมกาย พระสมั โภคกาย พระนริ มาณกาย พระไภษชั ยครุ ไุ วฑรู ยประภาพทุ ธเจา้ และพระอมติ าภะพทุ ธเจา้ (หมายเลข ๑ - ๕)โตะ๊ ประกอบพธิ ถี วายพระพทุ ธเจา้ ทง้ั ๕ พระองค์หมายถงึ พระธรรมเครอื่ งตรสั รู้ ๑๐ ประการ อนั ไดแ้ ก่ ทศปารมติ า (หมายเลข ๖ - ๑๕)หมายถงึ พระมหาโพธสิ ตั ว์ ๘ พระองค์ สตั วผ์ บู้ ำ� เพญ็ บารมอี ยใู่ นโลก เพอ่ื แสวงหาโพธคิ อื ความรแู้ จง้ (หมายเลข ๑๖ - ๒๑ และ ๘๖ - ๘๗)หมายถงึ พระอรหนั ต์ ๒๐ องค์ เปน็ พระอรหนั ตผ์ สู้ บื ทอดนกิ ายและพระอรหนั ตอ์ ารกั ขาธรรม (หมายเลข ๒๒ - ๔๑)หมายถงึ วชั ระโพธสิ ตั ว์ ๒๐ องค์ คอื พระมหาโพธสิ ตั วท์ แ่ี วดลอ้ มเปน็ บรวิ ารของพระพทุ ธเจา้ (หมายเลข ๔๒ - ๖๑)หมายถงึ เทพธรรมบาล ๒๐ องค์ คมุ้ ครองพระสทั ธรรมและเหลา่ พทุ ธบรษิ ทั (หมายเลข ๖๒ - ๘๑)หมายถงึ จตโุ ลกบาล ๔ องค์ คมุ้ ครองรกั ษาพระพทุ ธศาสนา (หมายเลข ๘๒ - ๘๕) 242

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ พิธีเปิดมณฑลพิธี เวลา ๑๓ นาฬกิ า ๑๕ นาที เจา้ พนักงานเชิญธงพ่มุ (ถง่ พวง) ข้นึ บนพระทีน่ ั่งดุสติ มหาปราสาท เพ่ือเชิญดวงพระวิญญาณเสดจ็ เขา้ สู่มณฑลพธิ ี บรรพชิตจนี นิกาย ๘๖ รูป มีบรรพชิตจากวัดโพธแ์ิ มนคุณาราม ๑๕ รูป คอื พระมหาคณาจารย์จีนธรรมสมาธวิ ัตร (เยน็ เต็ก) ประธานบรรพชิตจีนนกิ าย หลวงจีนธรรมนันทจ์ นี ประพันธ์ (เยน็ บญุ ) หลวงจนีธรรมธรเสีย่ อู้ หลวงจีนสงั ฆรักษเ์ สีย่ โคย หลวงจนี สมุห์เส่ียปอ้ หลวงจีนเสี่ยชิม หลวงจนี เสีย่ ไค่ หลวงจีนเสี่ยจกัหลวงจีนเส่ยี เซย้ี ง หลวงจนี เส่ยี นั้ม หลวงจีนเส่ียพง้ หลวงจีนเส่ียเหยี ก หลวงจนี เสี่ยฮง้ หลวงจนี เสีย่ ซงุ้ และหลวงจีนเสย่ี แช้ วัดมงั กรกมลาวาส และวัดบรมราชากาญจนาภิเษก ๓๓ รปู คือ พระคณาจารยจ์ นี ธรรมปัญญาจริยาภรณ์ (เย็นเช้ยี ว) หลวงจนี ปลัดเสยี่ ชือ้ หลวงจีนวินยั ธรเสย่ี ใช้ หลวงจีนสงั ฆรักษเ์ ส่ียซงั หลวงจีนสมหุ เ์ สยี่ สู หลวงจนี ใบฎกี าเสยี่ เซย้ี หลวงจนี เสย่ี เซยี้ ม หลวงจนี เสย่ี บู้ หลวงจนี เสย่ี มยุ่ หลวงจนี เสยี่ ยกิ หลวงจนีเสี่ยลุก หลวงจนี เสี่ยเหลยี ง หลวงจีนเส่ยี งั้ง หลวงจีนเส่ยี สก หลวงจีนเส่ยี จัง หลวงจนี เส่ยี อิง้ หลวงจนี เสยี่ งักหลวงจีนเสี่ยก้�ำ หลวงจีนเสี่ยไท้ หลวงจีนเส่ียจิว หลวงจีนเส่ียยู้ หลวงจีนเส่ียลิ้ม หลวงจีนเส่ียซิม หลวงจีนเสย่ี เหล็ง หลวงจีนเสีย่ เจ๋า หลวงจนี เสี่ยคึง้ หลวงจีนเส่ียจ๊ก หลวงจีนเสีย่ ซวง หลวงจนี เสี่ยเง่ยี หลวงจนี เส่ยี ฮีหลวงจีนเสีย่ กือ หลวงจีนเส่ียน้�ำ และหลวงจนี เส่ยี ซู วัดโพธิ์เยน็ ๑๐ รปู คอื พระอาจารยจ์ นี วนิ ยานกุ ร (เยน็ อี่)หลวงจนี ปลดั เสย่ี เหลยี ง หลวงจนี สมหุ ์ เสยี่ ลง่ั หลวงจนี ใบฎกี าเสย่ี มก หลวงจนี เสยี่ เกง่ หลวงจนี เสยี่ ลกุ หลวงจนีเส่ียซิป หลวงจีนเส่ียเซง หลวงจีนเส่ียอึง และหลวงจีนเส่ียกุย วัดโพธิทัตตาราม ๑๐ รูป คือ หลวงจีนเส่ยี ฮ่วง หลวงจีนเสีย่ โป่ว หลวงจนี เสีย่ สู่ หลวงจีนเสี่ยแจ๋ หลวงจีนเสี่ยชื่อ หลวงจนี เส่ียกัก หลวงจนี เส่ยี เสกหลวงจนี เสยี่ ไจ หลวงจนี เสยี่ ซว่ ง และหลวงจนี เสยี่ เกง็ วดั ทพิ ยวารวี หิ าร ๒ รปู คอื หลวงจนี ธรรมรตั จนี ประจกั ษ์(เยน็ ง)ี้ และหลวงจนี เสย่ี ควง วดั บำ� เพญ็ จนี พรต ๒ รปู คอื หลวงจนี ธรรมรกั ษจ์ นี ประจติ (เยน็ อ)ี และหลวงจนีเสย่ี มว่ั วัดเมตตาธรรมโพธญิ าณ ๖ รปู คอื หลวงจีนเสี่ยกง หลวงจีนเส่ียเสง็ หลวงจีนเส่ยี เฮง หลวงจนี เสยี่ ติ่งหลวงจีนเสีย่ อว้ ง และหลวงจีนเสยี่ กั่ง วัดเลง่ จิ๋วเจ็งเส่ีย ๒ รูป คอื พระอธิการเสย่ี ปึ้ง และหลวงจีนกว้ ยงว้ งวัดเทพพุทธาราม ๒ รูป คือ หลวงจีนใบฎีกาเส่ียสุง และหลวงจีนเสี่ยมิ้ง วัดจีนประชาสโมสร ๑ รูป คือพระอธิการเย็นจุง วัดมังกรบุปผาราม ๑ รูป คือ พระอธิการเสี่ยคัง และส�ำนักสงฆ์สุธรรม ๒ รูป คือหลวงจีนเส่ียชง และหลวงจีนเสีย่ ชง้ิ เขา้ ประจ�ำท่ี ณ มณฑลพธิ บี ูชาพระรตั นตรัย ดนตรจี นี บรรเลง พลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศึก ยุคล ผู้แทนพระองค์ (ขวา) บรรพชิตจีนนิกาย ๘๖ รปู ประกอบพิธีอัญเชญิ ดวงพระวิญญาณและรอ้ ยโท หม่อมเจ้านวพรรษ์ ยคุ ล (ซ้าย) ประทบั พระเก้าอ้ี เสดจ็ เขา้ ส่มู ณฑลพิธบี ูชาพระรตั นตรัย ในศาลาทมิ คดหลงั ตะวันออก 243

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี เวลา ๑๓ นาฬิกา ๓๗ นาที พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล ประธานในพิธี เสด็จโดยรถยนต์พระประเทยี บถึงพระทีน่ ่งั ดสุ ิตมหาปราสาท เวลา ๑๓ นาฬิกา ๓๙ นาที พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล ทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองทองน้อยณ มณฑลพธิ ีบูชาพระรัตนตรยั ทรงกราบ แล้วประทบั พระเกา้ อ้ี บรรพชติ จนี นกิ ายสวดพระพทุ ธมนตอ์ ญั เชญิสมเดจ็ พระสัมมาสัมพุทธเจา้ พระมหาโพธิสัตว์ และชุมนมุ เทวดา เทพธรรมบาลทงั้ ปวง ตลอดจนบูรพาจารย์เสด็จมาประทับรับการถวายสักการบูชา พระคณาจารย์จีนธรรมปัญญาจริยาภรณ์ (เย็นเช้ียว) ประพรมน้�ำพุทธมนต์โดยรอบมณฑลพิธีให้สะอาดบริสุทธิ์ สมควรแก่การบำ� เพ็ญกุศล เสร็จแล้วพระมหาคณาจารย์จีนธรรมสมาธิวัตร (เย็นเต็ก) ประธานบรรพชิตจีน อ่านค�ำประกาศการบ�ำเพ็ญกุศล (กงเต๊ก) อธิษฐานจิตน้อมอัญเชิญพระบารมีแห่งองค์พระรัตนตรัย และคุณพระมหาโพธิสัตว์เจ้าท้ังหลาย เพื่อมาเป็นทิพยสักขีในการประกอบพิธีบ�ำเพ็ญกงเต๊กถวายเป็นพระกุศลครั้งน้ี จบแล้ว พระมหาคณาจารย์จีนธรรมสมาธิวัตร(เยน็ เตก็ ) บรรจคุ ำ� ประกาศ ซงึ่ มพี ระนาม และรายนามผอู้ ทุ ศิ ถวายพระกศุ ลครงั้ นลี้ งในเทวทตู ทรงมา้ เจา้ พนกั งานเชิญเทวทตู ทรงม้าถวายพลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศกึ ยุคล ณ ศาลาทมิ คดหลังตะวันออก ทรงอธษิ ฐาน แล้วส่งให้เจา้ พนักงานเชิญเทวทูตทรงมา้ ไปเผาท่ีถังอะลมู เิ นยี มหน้าปะรำ� พิธีพระมหาโพธสิ ตั ว์ ดนตรีจีนบรรเลงพระคณาจารย์จีนธรรมปญั ญาจริยาภรณ์ (เยน็ เชย้ี ว) พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล ทรงอธิษฐานเทวทตู ทรงมา้ประพรมน�ำ้ พระพทุ ธมนต์ให้มณฑลพธิ ีสะอาดบริสุทธิ์ เสร็จแลว้ ส่งให้เจ้าพนกั งานเชญิ ไปเผา ณ มณฑลพธิ ีบชู าพระรตั นตรยั ณ มณฑลพธิ ีบชู าพระรัตนตรัย พลโท หม่อมเจ้าเฉลมิ ศกึ ยุคล ทรงจดุ ธูปเทียนเคร่ืองทองน้อย อัญเชญิ ดวงพระวิญญาณเสดจ็ เข้าสมู่ ณฑลพธิ ี 244

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ พิธีอัญเชิญดวงพระวิญญาณเสด็จเข้าสู่มณฑลพิธี เวลา ๑๔ นาฬกิ า ๗ นาที บรรพชติ จนี นกิ าย ๘๖ รปู ขนึ้ บนพระทนี่ ง่ั ดสุ ติ มหาปราสาททางบนั ไดตะวนัตกมขุ ดา้ นทศิ เหนอื พลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศกึ ยคุ ล เสดจ็ ตามพรอ้ มดว้ ย รอ้ ยโท หมอ่ มเจา้ นวพรรษ์ ยคุ ล และหมอ่ มราชวงศพ์ งษส์ วสั ดิ์ สวสั ดวิ ตั น์ แลว้ ประทบั พระเกา้ อแี้ ละนงั่ เกา้ อี้ ตรงขา้ มอาสนส์ งฆท์ ม่ี ขุ ดา้ นทศิ ตะวนั ออก เมอื่บรรพชติ จนี นกิ ายตง้ั แถวทม่ี ขุ ดา้ นทศิ ตะวนั ตก ผนิ หนา้ ไปทางทศิ เหนอื พรอ้ มแลว้ พลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศกึ ยคุ ลทรงจดุ ธปู เทยี นเครอ่ื งทองนอ้ ยทหี่ นา้ พระโกศทองใหญท่ รงพระศพ ทรงกราบ ทรงจดุ ธปู เทยี นเครอ่ื งทองนอ้ ยข้างโต๊ะเคร่ืองพระกระยาหารสังเวยพระศพ ทรงอธิษฐานถวายพระกระยาหารสังเวยพระศพ แล้วประทับพระเก้าอี้ท่ีเดิม บรรพชิตจีนนิกายสวดพระพุทธมนต์และประพรมน�้ำพระพุทธมนต์ พร้อมประกาศอัญเชิญดวงพระวิญญาณสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจา้ ฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิรโิ สภาพัณณวดี ขอบารมแี ห่งองค์สมเด็จพระสัมมาสมั พทุ ธเจ้า และพระมหาโพธสิ ัตว์แผ่พระพทุ ธรศั มีอัญเชญิ ดวงพระวญิ ญาณสถติ ในธงพุ่ม จากนน้ับรรพชติ จนี นกิ ายสวดถวายพระกระยาหารสงั เวยพระศพ จบแลว้ ลงจากพระทนี่ ง่ั ดสุ ติ มหาปราสาททางบนั ไดตะวันตกมขุ ดา้ นทศิ เหนือ พิธีสรงน�้ำดวงพระวิญญาณ เวลา ๑๔ นาฬกิ า ๓๐ นาที พระมหาคณาจารยจ์ นี ธรรมสมาธวิ ตั ร (เยน็ เต็ก) ประธานบรรพชติ จีนนกิ ายพรอ้ มดว้ ยบรรพชติ จนี นกิ ายรวม ๒๑ รปู ขนึ้ บนพระทน่ี ง่ั ดสุ ติ มหาปราสาทมขุ ดา้ นทศิ เหนอื ทางบนั ไดตะวนั ออกและนั่งเก้าอ้ที ี่มขุ ดา้ นตะวนั ออก สวดพระพทุ ธมนตอ์ ัญเชญิ พระบารมพี ระรตั นตรัยและพระมหาโพธสิ ัตว์เจา้เป็นพาหนะนำ� ทางให้แก่ดวงพระวิญญาณในมณฑลพิธีเข้าสู่หอสรง รับนำ�้ พระพุทธมนต์ เพ่ือความผ่องแผ้วเบิกบาน ส้ินกังวลพระหฤทัยในพระภารกิจและพสกนิกรทั้งปวง พร้อมท่ีจะสดับพระธรรมในพิธีเสด็จข้ามสะพานโอฆสงสารส่แู ดนสขุ าวดพี ทุ ธเกษตร ในลำ� ดับพธิ ตี ่อไป ขณะนัน้ ดนตรีจนี บรรเลง พระมหาคณาจารย์จีนธรรมสมาธวิ ตั ร (เย็นเตก็ ) อ่านคำ� ประกาศ แล้วบรรจคุ ำ� ประกาศในเทวทตู ทรงนก เจา้ พนักงานเชิญเทวทตูทรงนกถวายพลโท หมอ่ มเจ้าเฉลิมศกึ ยคุ ล ทรงอธษิ ฐาน แล้วส่งให้เจา้ พนักงานเชิญเทวทูตทรงนกไปเผาในภาชนะอะลูมเิ นยี มหน้าปะรำ� พิธีพระมหาโพธิสตั ว์ เวลา ๑๔ นาฬิกา ๔๔ นาที พระมหาคณาจารย์จีนธรรมสมาธิวัตร (เย็นเต็ก) ถือธงพุ่มดวงพระวญิ ญาณ บรรพชติ จนี นกิ ายสวดพระพทุ ธมนตอ์ ญั เชญิ ดวงพระวญิ ญาณสหู่ อสรง เจา้ พนกั งานเชญิ หอ่ เครอื่ งใชส้ ว่ นพระองคจ์ ำ� ลองดว้ ยกระดาษไปเผาในภาชนะอะลมู เิ นยี มหนา้ ปะร�ำพธิ พี ระมหาโพธสิ ตั ว์ รอ้ ยโท หมอ่ มเจา้นวพรรษ์ ยุคล ทรงเชิญเครื่องทองน้อยเข้าสู่หอสรง แล้วกลับไปประทับพระเก้าอี้ท่ีเดิม ขณะน้ันบรรพชิตจีนนิกายประพรมน�้ำพระพุทธมนต์บริเวณหอสรง เจ้าพนักงานรับธงพุ่มจากพระมหาคณาจารย์จีนธรรมสมาธวิ ตั ร (เยน็ เตก็ ) แลว้ เชญิ ไปประดษิ ฐาน ณ ทเี่ ดมิ รอ้ ยโท หมอ่ มเจา้ นวพรรษ์ ยคุ ล ทรงเชญิ เครอ่ื งทองนอ้ ยออกจากหอสรงไปทอดบนม้าสงู ท่เี ดมิ เวลา ๑๕ นาฬิกา ๖ นาที บรรพชิตจีนนิกายสวดพระพุทธมนต์ที่หน้าพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ แลว้ เดนิ นำ� ผรู้ ว่ มพธิ ลี งจากพระทน่ี ง่ั ดสุ ติ มหาปราสาททางบนั ไดตะวนั ตกมขุ ดา้ นทศิ เหนอื โดยประพรมน�้ำพระพุทธมนต์เบิกทางไปยังมณฑลพิธีบูชาพระรตั นตรัย 245

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ร้อยโท หม่อมเจา้ นวพรรษ์ ยคุ ล เชญิ เครื่องทองน้อย การเชญิ ธงพุ่มดวงพระวญิ ญาณขา้ มสะพานโอฆสงสารหม่อมราชวงศ์พงษส์ วสั ดิ์ สวัสดิวัตน์ เชญิ ธงพ่มุ ดวงพระวญิ ญาณ ณ มณฑลพธิ บี ูชาพระรตั นตรัย ลงจากพระทีน่ ัง่ ดสุ ติ มหาปราสาท พิธีข้ามสะพานโอฆสงสาร เวลา ๑๕ นาฬกิ า ๑๐ นาที ดนตรีจีนบรรเลง บรรพชติ จีนนกิ ายสวดพระพทุ ธมนต์น�ำเสดจ็ ดวงพระวญิ ญาณลงจากพระทน่ี ง่ั ดสุ ติ มหาปราสาทถงึ มณฑลพธิ บี ชู าพระรตั นตรยั เพอ่ื เดนิ ขา้ มสะพานโอฆสงสารร้อยโท หม่อมเจ้านวพรรษ์ ยุคล ทรงเชิญเครื่องทองน้อย หม่อมราชวงศ์พงษ์สวัสด์ิ สวัสดิวัตน์ เชิญธงพุ่มดวงพระวิญญาณ ตามด้วยพลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล พระประยูรญาติ และข้าราชบริพารในสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี เดินตาม โดยบรรพชิตจีนนิกายยังคงประพรมน�้ำพระพุทธมนต์เบิกทางขณะเดินน�ำดวงพระวิญญาณและผู้ติดตามส่งเสด็จดวงพระวิญญาณข้ามสะพานโอฆสงสาร โดยเวียนทักษิณาวรรต (เวียนขวา) ๓ รอบ เป็นการอัญเชิญดวงพระวิญญาณไปยังแดนพทุ ธเกษตรเพอื่ ประกาศถงึ พระกรณุ าธคิ ณุ แลว้ เวยี นอตุ ราวรรต (เวยี นซา้ ย) อกี ๓ รอบ เปน็ การอญั เชญิ ไปสถติยังสรวงสวรรค์ พร้อมทั้งโปรยทานลงในขันสาครด้านหัวและท้ายสะพาน เสร็จแล้วบรรพชิตจีนนิกายสวดพระพทุ ธมนตอ์ ญั เชญิ ดวงพระวญิ ญาณขนึ้ สพู่ ระทน่ี ง่ั ดสุ ติ มหาปราสาท ประกอบพธิ ที ห่ี นา้ พระแทน่ ประดษิ ฐานพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพจนถึงเวลา ๑๖ นาฬกิ า ๖ นาที เสร็จพิธี บรรพชติ จีนนิกายลงจากพระทนี่ งั่ ดุสติมหาปราสาท ดนตรีจีนหยุดบรรเลง พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล และผู้ร่วมพิธีประทับพักอิริยาบถและพักผ่อน พิธีลอยกระทงและปล่อยปลา เวลา ๑๖ นาฬิกา ๘ นาที บรรพชิตจีนนิกาย ๑๕ รูป เดินน�ำพลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคลพระประยูรญาติ และข้าราชบริพารในสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีผา่ นทางประตศู รสี นุ ทร ประตูเทวาภริ มย์ ถึงท่าราชวรดฐิ เวลา ๑๖ นาฬกิ า ๑๐ นาที พลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศกึ ยคุ ล ทรงจดุ ธปู เทยี นทโ่ี ตะ๊ เครอื่ งบชู า ทรงคมแลว้ ทรงยนื ณ ทน่ี น้ั บรรพชติ จนี สวดพระพทุ ธมนตอ์ ญั เชญิ พญานาคและเทพเทวาทสี่ ถติ อยใู่ นแมน่ ้�ำ ลำ� คลองและมหาสมุทร ให้มาสดบั พระพทุ ธมนต์ และเป็นสักขีพยานในการบำ� เพ็ญกุศลคร้งั น้ี บรรพชิตจนี ผปู้ ระกอบพิธีอ่านค�ำประกาศ แล้วบรรจุค�ำประกาศลงในเทวทูตทรงม้า เจ้าพนักงานเชิญเทวทูตทรงม้าถวาย พลโท 246

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพหม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล ทรงอธิษฐาน แล้วส่งให้เจ้าพนักงานเชิญเทวทูตทรงม้าไปเผาในภาชนะอะลูมิเนียมจากน้ัน บรรพชิตจีนนิกายสวดพระพุทธมนต์ปล่อยชีวิตสัตว์ให้หลุดพ้นจากบุพกรรมไปสู่สุคติภูมิ ถวายพระกศุ ลแด่ดวงพระวิญญาณ เวลา ๑๖ นาฬกิ า ๒๗ นาที พลโท หม่อมเจ้าเฉลมิ ศึก ยคุ ล ทรงอธิษฐานถวายธปู เทยี น เคร่ืองบูชาอาหารเจ และผลไม้ เจา้ พนกั งานเชญิ ธปู เทยี นปกั บนกระทงใหญ่บรรจุอาหารเจและผลไม้ บรรพชิตจีนนกิ ายสวดพระพทุ ธมนต์ และประพรมนำ้� พระพทุ ธมนต์บนกระทง แล้วเจ้าพนักงานเชิญกระทงใหญ่ลอยในแม่น้�ำเจ้าพระยา ผู้ร่วมพิธีลอยกระทงเล็ก และปล่อยปลาลงในแม่น�้ำเจ้าพระยา ตามล�ำดับ ขณะนั้นเจ้าพนักงานเผากระดาษเงินกระดาษทอง และใบธารธรณีในภาชนะอะลูมิเนียมเป็นเสร็จพิธีผรู้ ว่ มพธิ กี ลบั มายงั พระทน่ี งั่ ดสุ ติ มหาปราสาท พลโทหม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล เสด็จกลับ และผู้ร่วมพิธี พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศกึ ยคุ ล ทรงอธิษฐานลอยกระทงใหญ่ประทบั พกั อิริยาบถและพกั ผ่อน ในพิธีลอยกระทงและปล่อยปลา ณ ท่าราชวรดฐิ พิธีโยคะตันตระ (ท้ิงกระจาด) ขณะท่ีประกอบพิธีลอยกระทงและปล่อยปลา เจ้าพนักงานเตรียมการตั้งแต่งปะร�ำพิธีบูชาพระรัตนตรยั เพอ่ื ประกอบพิธโี ยคะตนั ตระ (ทิ้งกระจาด) ไว้พร้อม ครน้ั ใกลเ้ วลาเสดจ็ บรรพชิตจนี นกิ าย ๘๗ รูป เขา้ น่งั ยงั อาสนส์ งฆม์ ณฑลพธิ ีโยคะตนั ตระ ดนตรจี ีนบรรเลง พระประยรู ญาติ ข้าราชบรพิ ารในสมเดจ็ พระเจา้ ภคินเี ธอ เจา้ ฟา้ เพชรรัตนราชสุดา สริ โิ สภาพัณณวดีพลเอก พิจิตร กุลละวณชิ ย์ พลอากาศเอก กำ� ธน สินธวานนท์ องคมนตรี และผรู้ ่วมพิธี พร้อมกัน ณ ศาลาทมิ คดหลังตะวนั ออก และปะร�ำทั้ง ๒ หลัง ทพ่ี ระลานพระทน่ี ่งั ดุสิตมหาปราสาท เวลา ๑๘ นาฬิกา ๓๗ นาที พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล ประธานในพธิ ี เสดจ็ โดยรถยนต์พระประเทยี บถงึ พระทน่ี ง่ั ดสุ ติ มหาปราสาท เสดจ็ เขา้ สมู่ ณฑลพธิ โี ยคะตนั ตระ พระคณาจารยจ์ นี ธรรมสมาธวิ ตั ร(เยน็ เตก็ ) และคณะกรรมการจดั การบ�ำเพญ็ กศุ ล (กงเตก๊ ) ถวายหนงั สอื สทั ธรรมปณุ ฑรกิ สตู และหนงั สอื ความหมายการประกอบพธิ บี �ำเพญ็ กศุ ล (กงเตก๊ ) และประวตั คิ ณะบรรพชติ จนี นกิ ายแหง่ ประเทศไทย จ�ำนวน ๖ ชดุจากนน้ั พลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศกึ ยคุ ล ทรงจดุ ธปู เทยี นเครอื่ งนมสั การพระพทุ ธรปู ทรงกราบ ทรงจดุ ธปู เทยี นทห่ี นา้ โตะ๊ ประกอบพิธี ทรงคม แลว้ เสด็จไปประทบั พระเกา้ อ้ี ณ ศาลาทมิ คดหลงั ตะวันออก เวลา ๑๘ นาฬิกา ๔๔ นาที ดนตรจี ีนบรรเลง บรรพชติ จีนนกิ ายสวดพระพุทธมนต์เจริญพระธรรมอธษิ ฐาน มใี จความยกเอาคณุ พระศรรี ตั นตรัยเป็นทพี่ ง่ึ เพอ่ื โปรดสรรพสัตวท์ ่ยี งั เวยี นวา่ ยตายเกิด หรือกำ� ลงัทนทุกข์ทรมานให้ได้รับผลานิสงส์ในการสดับพระธารณีมนต์ เมื่อเหล่าสรรพสัตว์ได้สดับพระธารณีมนต์แล้วจะไดห้ ลดุ พน้ จากความทุกขท์ รมานต่าง ๆ ระหว่างประกอบพธิ ี บรรพชิตจีนนิกาย ๕ รปู สวมไวโรจนมาลามีรูปพระธยานิพุทธห้าองค์ หมายถึงการอัญเชิญพุทธญาณของพระธยานิพุทธห้าพระองค์ในนิกายมหายานคือ พระมหาไวโรจนะพุทธเจ้า ประทับใจกลางโลกธาตุ พระอักโษภยพุทธเจ้า ประทับอยู่ทิศตะวันออกพระรตั นสมั ภาวะพทุ ธเจา้ ประทบั ทศิ ใต้ พระอมติ าภะพทุ ธเจา้ ประทบั ทศิ ตะวนั ตก และพระอโนฆสทิ ธพิ ทุ ธเจา้ 247

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีประทบั ทศิ เหนอื บรรพชติ จนี นกิ ายทง้ั ๕ รปู ดงั กลา่ วสวดพระธารณมี นตป์ ระจ�ำพระองคข์ องสมเดจ็ พระสมั มาสัมพุทธเจ้า และพระโพธิสัตว์ ประกอบการกระท�ำหัสตมุทรา คือ ท�ำมือเป็นสัญลักษณ์ประจ�ำพระองค์สมเด็จพระสมั มาสัมพุทธเจา้ และพระโพธสิ ตั ว์ แตล่ ะพระองค์ตามลำ� ดับ สว่ นบรรพชติ จนี นกิ ายนอกนั้นสวดพระพทุ ธมนตเ์ พ่อื เผยแผ่พทุ ธรศั มใี หส้ อ่ งสวา่ งทัว่ ทั้งตรสี หสั โลกธาตุ โปรดสัตวใ์ ห้พน้ ทกุ ข์ เวลา ๑๙ นาฬิกา ๑ นาที ระหว่างบรรพชิตจีนนิกายสวดพระธารณีมนต์ ร้อยโท หม่อมเจ้านวพรรษ์ ยคุ ล เสด็จไปทรงจุดธปู เทียนที่มณฑลพธิ บี ูชาพระมหาโพธิสตั ว์ (ไต่สอื เอ้ยี ) แลว้ ประทับพระเกา้ อ้ีท่ีเดิม เจ้าพนักงานเชิญเทวทูตทรงม้าท่ีบรรจุค�ำประกาศถวายพลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล ทรงอธิษฐานแล้วทรงส่งให้เจ้าพนักงานเชิญเทวทูตทรงม้าไปเผาที่ถังอะลูมิเนียมหน้าปะร�ำพิธีพระมหาโพธิสัตว์ จากนั้นร้อยโท หมอ่ มเจา้ นวพรรษ์ ยคุ ล เสดจ็ ไปประทับพระเกา้ อ้ีท่หี น้าโตะ๊ เครื่องบูชาพระมหาโพธสิ ตั ว์ (ไตส่ ือเอ้ีย)ทรงรับธูปจากเจา้ พนกั งาน ทรงอธิษฐาน เจ้าพนกั งานเชญิ ธปู ไปปกั ที่เครื่องอปุ โภคบริโภคในพธิ โี ยคะตันตระเพอ่ื บรจิ าคทานแก่ผยู้ ากไร้ แล้วเสดจ็ กลบั ไปประทบั พระเก้าอ้ที ี่เดิม บรรพชติ จนี นิกายโปรยทานเป็นเสร็จพธิ ีร้อยโท หม่อมเจ้านวพรรษ์ ยุคล ทรงปักธูปอธษิ ฐานบรจิ าคทาน บรรพชติ จนี นกิ ายสวดพระพทุ ธมนตเ์ จรญิ พระธรรมอธิษฐาน ณ มณฑลพิธีบูชาพระมหาโพธิสัตว์ ณ มณฑลพธิ บี ชู าพระรตั นตรัย พิธีสดับปกรณ์ บรรพชิตจีนนกิ าย ๑๐ รปู มี พระคณาจารย์จีนธรรมปัญญาจริยาภรณ์ (เยน็ เชย้ี ว) พระอาจารยจ์ ีนวนิ ยานุกร (เย็นอ)่ี หลวงจนี ธรรมนันท์จนี ประพันธ์ (เย็นบุญ) หลวงจีนธรรมรัตจีนประจักษ์ (เยน็ งี)้ หลวงจนีธรรมรักษ์จีนประจติ (เย็นอ)ี หลวงจนี ปลดั เส่ียช้อื หลวงจีนปลัดเสีย่ เหลยี ง หลวงจีนวินยั ธรเส่ยี ใช้ หลวงจีนธรรมธรเสี่ยอู้ และหลวงจีนสังฆรักษ์เสี่ยโคย ขึ้นบนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท นั่งยังอาสน์สงฆ์มุขด้านทิศตะวนั ออก เวลา ๒๐ นาฬกิ า ๓๐ นาที พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศกึ ยคุ ล เสด็จขึน้ บนพระทีน่ ัง่ ดุสติ มหาปราสาททางมุขด้านทิศเหนือ ทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อยและเคร่ืองสักการะท่ีหน้าพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพทรงกราบ ทรงจุดธูปเทียนเครื่องนมัสการบูชาพระพุทธรูปประจ�ำพระชนมวารที่หน้าพระแท่นราชบัลลังก์ประดบั มกุ ภายใตพ้ ระนพปฎลมหาเศวตฉตั ร ทรงกราบ ถวายความเคารพพระราชอาสน์ แลว้ ประทบั พระเกา้ อ้ีขา้ งพระราชอาสน์ บรรพชติ จีนนกิ ายสวดพระพทุ ธมนต์ 248

ภาคที่ ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ เวลา ๒๐ นาฬกิ า ๓๕ นาที เจา้ พนกั งานภษู ามาลาเชญิ เสาบวั ๕ เสา สำ� หรบั รองรบั พระภษู าโยงมาตงั้ เปน็ ระยะจากหนา้ พระแทน่ ทป่ี ระดษิ ฐานพระโกศทองใหญท่ รงพระศพจนถงึ ธรรมาสนท์ ต่ี น้ อาสนส์ งฆ์ แลว้ลาดพระภูษาโยงบนเสาบัวจากท่ีประดิษฐานพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพน�ำมาพักไว้ที่เสาบัวข้างธรรมาสน์แล้วลาดพระภูษาโยงอีกสายหน่ึงบนอาสน์สงฆ์ พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล ทรงทอดผ้าไตร ๑๐ ส�ำรับทหี่ นา้ บรรพชติ จนี นกิ าย ๑๐ รปู แลว้ ประทบั พระเกา้ อ้ี เจา้ พนกั งานภษู ามาลาเชญิ พระภษู าโยงทงั้ สองสายสอดเช่ือมกนั บนพานพระมหากฐิน บรรพชิตจีนนิกายสดบั ปกรณ์ จบแลว้ เจา้ พนักงานภษู ามาลาพบั พระภูษาโยงทง้ั สองสายเข้าทีเ่ ดมิ พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล ทรงกรวดนำ้� ถวายพระกศุ ล บรรพชติ จีนนิกายอนโุ มทนาจบแลว้ ลงจากอาสน์สงฆ์ ออกจากพระท่ีนงั่ ดุสติ มหาปราสาททางบันไดมขุ ดา้ นทศิ ตะวนั ออก เวลา ๒๐ นาฬกิ า ๔๔ นาที พลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศกึ ยคุ ล เสดจ็ ไปทรงกราบพระศพทหี่ นา้ พระแทน่ประดษิ ฐานพระโกศทองใหญท่ รงพระศพ ทรงกราบพระพทุ ธรปู ประจำ� พระชนมวารทหี่ นา้ พระแทน่ ราชบลั ลงั ก์ประดบั มกุ ภายใตพ้ ระนพปฎลมหาเศวตฉตั ร และถวายความเคารพพระราชอาสน์ แลว้ เสดจ็ ออกจากพระทนี่ งั่ดสุ ิตมหาปราสาทมขุ ดา้ นทิศเหนอื ทางบันไดตะวนั ตก พลโท หมอ่ มเจ้าเฉลมิ ศึก ยคุ ล พิธีเผาเครื่องบริโภคจ�ำลอง ณ ลานหนา้ ประตศู รสี ุนทรทรงจุดไฟเผาเคร่ืองอปุ โภคบริโภคจ�ำลอง พิธีเผาเครื่องกระดาษ เจ้าพนักงานเคล่ือนย้ายเครื่องอุปโภคบริโภคจ�ำลองและเคร่ืองอัญเชิญในพิธีบ�ำเพ็ญกุศลกงเต๊กไปยังลานหนา้ ประตูศรีสนุ ทรอันเป็นมณฑลพธิ ีเผาเครือ่ งกระดาษพร้อมแล้ว เวลา ๒๐ นาฬิกา ๔๘ นาที พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล เสด็จออกประตูศรีสุนทรไปยังมณฑลเผาเครื่องกระดาษ พร้อมด้วยพระประยูรญาติ และข้าราชบริพารในสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอเจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี คณะเจ้าภาพและผู้ร่วมพิธี ซึ่งบรรพชิตจีนนิกาย ๑๐ รูป และเจ้าหน้าที่รออยู่ ณ ที่น้ัน พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล และร้อยโท หม่อมเจ้านวพรรษ์ ยุคล ทรงเชิญธงพุ่มพร้อมด้วยกระดาษเงิน กระดาษทอง และใบธารธรณี วางในตำ� หนักจ�ำลอง จากนั้นทรงจุดไฟเผาท่ีต�ำหนักจ�ำลอง ทรงอธิษฐานถวายแด่ดวงพระวิญญาณสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดาสิริโสภาพัณณวดี เจ้าหน้าท่ีดับเพลิงคอยฉีดน้�ำลดระดับความร้อน เจ้าหน้าที่ของคณะบรรพชิตจีนนิกายช่วยยกเคร่ืองกระดาษทั้งหมดใส่ในกองเพลิง เมื่อเผาเคร่ืองกระดาษเป็นเวลาอันสมควรจึงเสด็จกลับเปน็ เสร็จพิธี 249

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี นายเจรญิ และคณุ หญงิ วรรณา สริ วิ ฒั นภกั ดี บำ� เพญ็ กศุ ล (กงเตก๊ ) ถวายพระศพ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้นายเจริญและคุณหญิงวรรณา สิรวิ ฒั นภกั ดี พรอ้ มดว้ ยผู้บรหิ ารและพนกั งานกลมุ่ ทซี ีซี กรปุ๊ ประกอบพธิ ีบำ� เพ็ญกุศล(กงเต๊ก) ถวายพระศพ ณ พระท่นี ัง่ ดุสติ มหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง และท่าราชวรดฐิ ในวันศุกร์ ที่๓๐ กนั ยายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๔ เวลา ๑๕ นาฬิกา ถงึ ๒๐ นาฬิกา ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ โปรดกระหม่อมใหส้ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี เสดจ็ พระราชด�ำเนนิ แทนพระองค์มีก�ำหนดการดังน้ี ก�ำหนดการ นายเจรญิ และคณุ หญิงวรรณา สิริวัฒนภักดี บ�ำเพ็ญกศุ ล (พิธกี งเตก๊ ) ถวายพระศพ สมเด็จพระเจา้ ภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สริ โิ สภาพัณณวดี ณ พระท่นี ่งั ดสุ ติ มหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวงั วนั ศุกร์ ที่ ๓๐ กันยายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๔ ……………………………………………..เวลา ๑๕.๐๐ น. - คณะสงฆจ์ ีนนิกายวัดโพธแ์ิ มนประกอบพธิ ีเปดิ มณฑลพิธสี วดพระพุทธมนต์ อัญเชิญสมเดจ็ พระสัมมาสมั พุทธเจา้ เสด็จมาประทับ - เชิญดวงพระวิญญาณสถิตในธงพ่มุ - ถวายเคร่อื งเสวยคาว - หวาน และผลไม้เวลา ๑๕.๔๐ น. - ประกอบพิธีสรงน�ำ้ ดวงพระวญิ ญาณเพอื่ เพ่มิ พูนทิพยสขุ ทพิ ยสมบตั ิ ในพทุ ธเกษตร แดนสขุ าวดีเวลา ๑๘.๐๐ น. - ประกอบพิธีข้ามสะพาน เพอื่ น�ำดวงวิญญาณข้ามสะพานโอฆสงสาร พ้นจากการเวยี นว่ายตายเกิดไปสู่สุคติ ขณะขา้ มสะพานจะโปรยทานซึ่งอยูใ่ นอ่าง หัวสะพานและทา้ ยสะพาน - ประกอบพิธีลอยกระทง และปล่อยปลา - พิธสี ง่ ดวงพระวญิ ญาณกลบั พระเถระสงฆจ์ ีนนกิ าย ๑๐ รปู สดบั ปกรณ์ - จบพิธี 250

ภาคที่ ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ ก�ำหนดการ สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ในการบ�ำเพญ็ กุศล (พธิ ีกงเต๊ก) ถวายพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินเี ธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสดุ า สริ ิโสภาพัณณวดี ณ พระท่ีนั่งดุสติ มหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง วนั ศกุ ร์ ท่ี ๓๐ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๕๔ ……………………………………………..เวลา ๑๘.๐๐ น. พิธขี ้ามสะพานโอฆสงสาร - สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี เสดจ็ พระราชด�ำเนนิ โดยรถยนต์พระท่นี ั่งจากพระตำ� หนักจิตรลดารโหฐาน พระราชวงั ดสุ ติ ไปยงั พระท่นี งั่ ดสุ ิตมหาปราสาท - รถยนต์พระท่นี ั่งเทียบท่ีประตกู ำ� แพงแกว้ พระทนี่ ่งั ดุสติ มหาปราสาท ข้างพระท่นี ัง่ ราชกรณั ยสภา - เสดจ็ ขน้ึ ทางบันไดมขุ กระสนั พระทีน่ ั่งพิมานรัตยา เสด็จออกพระท่นี ัง่ ดสุ ิตมหาปราสาท ประทบั พระเก้าอ้ี - พระสงฆ์จีนสวดพระพุทธมนตน์ �ำเสด็จดวงพระวิญญาณลงจากพระที่น่ัง ดุสิตมหาปราสาท เชิญเคร่ืองทองนอ้ ยและธงพมุ่ ลงมายังมณฑลพิธี (ดนตรจี นี บรรเลง) - สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี เสด็จฯ ตาม ลงมาประทบั พระเกา้ อี้ ณ ทมิ คดทิศตะวันออก - พระสงฆ์จีน ๒๑ รปู ต้งั กระบวนสวดพระพุทธมนตน์ �ำดวงพระวิญญาณ เสด็จขา้ มสะพานโอฆสงสาร ๓ รอบ (ขณะน้ี สมเด็จพระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสดจ็ ฯ ตาม พร้อมขา้ ราชบริพารเดินตาม) - ประทบั พระเกา้ อท้ี เ่ี ดมิ - พระสงฆจ์ ีน ๒๑ รปู เชญิ ดวงพระวิญญาณเสดจ็ ข้นึ พระทน่ี ั่งดุสติ มหาปราสาท สวดพระพทุ ธมนต์ จบ ลงจากพระที่นงั่ ดุสติ มหาปราสาท พิธีลอยกระทง และปลอ่ ยปลา - ทรงจุดธูปเทียนเครือ่ งนมสั การที่หน้ามณฑลพธิ ี ทรงคม - ประทับพระเกา้ อ้ที เี่ ดมิ 251

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี - พระสงฆจ์ นี สวดพระพทุ ธมนต์ - เจา้ พนกั งานเชญิ เทวทตู มา้ เขา้ ถวาย ทรงอธิษฐาน แลว้ พระราชทาน ให้เจา้ พนกั งานนำ� ไปเผา - พระสงฆ์จนี สวดพระพุทธมนต์ปล่อยชีวิตสัตว์ - พระสงฆจ์ ีนเดนิ น�ำ พลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศึก ยุคล และข้าราชบรพิ าร ไปยังทา่ ราชวรดฐิ เพือ่ ลอยกระทงและปล่อยปลา - พระประยูรญาติเชญิ ธงพุ่มดวงพระวญิ ญาณตามคณะสงฆ์จนี ขึ้นพระทน่ี ่ังดสุ ิต มหาปราสาท - คณะสงฆ์จีนสวดพระพทุ ธมนต์ (ระหวา่ งนนั้ สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี เสดจ็ ฯ ทอดพระเนตรเคร่ืองพธิ ีกงเตก๊ ณ เต็นทข์ า้ งพระท่ีนัง่ ดุสติ ฯ ดา้ นทศิ ตะวนั ตก) - คณะสงฆจ์ นี สวดพระพทุ ธมนต์ จบ แล้วลงจากพระท่ีน่ังดสุ ิตมหาปราสาท - พระเถระจนี ชดุ สดับปกรณ์ ๑๐ รูป ข้ึนพรอ้ มพระท่นี ั่งดสุ ิตมหาปราสาท - สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จข้นึ ทางบนั ได มุขดา้ นทิศเหนอื ฝงั่ ตะวนั ตก - ทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองนอ้ ยทห่ี น้าพระโกศทองใหญท่ รงพระศพ ทรงกราบ - ทรงจดุ ธปู เทยี นเครอื่ งนมสั การบูชาพระพทุ ธรปู ท่ีหน้าพระแท่น พระนพปฎลมหาเศวตฉตั ร ทรงกราบ - ประทบั พระเก้าอี้ - พระเถระจีนสวดพระพทุ ธมนต์ จบ (เจ้าพนกั งานลาดพระภษู าโยง) - เสดจ็ ฯ ไปทรงทอดผา้ ไตร ๑๐ ไตร ประทบั พระเกา้ อี้ท่เี ดิม (พระสงฆจ์ นี สดับปกรณ์) - ทรงหล่งั ทักษโิ ณทก (พระสงฆจ์ นี ถวายอนุโมทนา ถวายอดิเรก ลงจากพระที่นงั่ ) - เสดจ็ ฯ ไปทรงกราบพระพทุ ธรปู ที่หน้าพระแทน่ พระนพปฎลมหาเศวตฉตั ร - เสดจ็ ฯ ไปทรงกราบที่หนา้ พระโกศทองใหญท่ รงพระศพเวลา ๑๙.๓๐ น. - เสด็จลงบันไดมขุ ด้านทศิ เหนือพระท่ีนง่ั ดุสิตมหาปราสาท - เสด็จฯ ไปยังลานหนา้ ประตูศรีสนุ ทร ทรงวางกระดาษเงนิ - กระดาษทอง ในต�ำหนักจ�ำลอง 252

ภาคที่ ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ - ทรงจุดไฟเผาเครอ่ื งกระดาษ - สมควรแกเ่ วลา เสดจ็ ฯ ไปประทบั รถยนตพ์ ระทีน่ งั่ ทป่ี ระตูกำ� แพงแกว้ พระทนี่ ัง่ ดุสิตมหาปราสาท - เสด็จพระราชด�ำเนินกลับ การแต่งกาย แตง่ เครือ่ งแบบปกติขาว ไวท้ กุ ข์. ณ วันศุกร์ ท่ี ๓๐ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๕๔ คณะผู้จัดการบำ� เพ็ญกุศล (กงเตก๊ ) และเจ้าพนักงานเตรยี มการตัง้ แต่งทีพ่ ระลานพระท่นี ง่ั ดสุ ิตมหาปราสาท และทา่ ราชวรดฐิ ตง้ั ปะรำ� มณฑลพิธแี ละปะร�ำสำ� หรับผู้รว่ มงาน ดงั น้ี ณ ลานพระท่ีน่ังดุสิตมหาปราสาท ดา้ นทิศเหนือ ระหว่างศาลาทิมคดหลงั ทิศตะวันออกและหลงั ทศิ ตะวนั ตก เปน็ มณฑลพิธบี ูชาพระรัตนตรยั ศาลาทิมคดหลังทิศตะวันออก ทอดพระเก้าอ้ีส�ำหรับสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรนิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี เก้าอ้สี ำ� หรบั ประธานในพธิ ี พระประยรู ญาติ และข้าราชบริพาร ศาลาทมิ คดหลงั ทิศตะวนั ตก เปน็ ท่ีนง่ั ส�ำหรบั บรรพชติ จนี นกิ าย ถัดจากศาลาทิมคดหลังทิศตะวันออกและทิศตะวันตก ต้ังปะรำ� วางเก้าอี้สำ� หรับผู้มาร่วมพิธีจากวังร่ืนฤดแี ละพนกั งานกลุ่มทีซีซี กรปุ๊ ประกอบดว้ ย บริษัท ไทยเบฟเวอเรจ จ�ำกัด (มหาชน) อาคเนย์ กลุ่มธุรกิจประกันและการเงิน บริษัท พรรณธิอร จำ� กดั บริษทั เบอรล์ ่ี ยคุ เกอร์ จำ� กดั (มหาชน) และบรษิ ทั ทีซซี ี แลนด์จำ� กัด ณ ท่าราชวรดิฐ จัดเป็นมณฑลพิธีลอยกระทงและปล่อยปลา พระท่ีนั่งดุสิตมหาปราสาท เจา้ พนกั งานตง้ั แตง่ บนพระทนี่ งั่ ดสุ ติ มหาปราสาทเพมิ่ เตมิ ส�ำหรบั พธิ อี ญั เชญิ ดวงพระวญิ ญาณ หนา้พระแท่นประดิษฐานพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ ทิศเหนือต้ังม้าสูงสลักลายปิดทองทอดเคร่ืองทองน้อยสักการะพระศพ ประดิษฐานธงพุ่ม ตั้งโต๊ะเตี้ยจ�ำหลักลายปิดทองทอดเครื่องพระกระยาหารสังเวยพระศพต้ังหอสรงสำ� หรบั พธิ ีสรงนำ้� ดวงพระวิญญาณ มณฑลพิธีบูชาพระรัตนตรัย ดา้ นในตงั้ โตะ๊ บชู าประดษิ ฐานกรอบรปู พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ๓ พระองค์ องคก์ ลางคอื พระศากยมนุ ีพทุ ธเจ้า ทศิ ตะวันออกคอื พระไภษชั ยครุ ุพุทธเจา้ ทิศตะวันตกคอื พระอมิตาภะพุทธเจา้ ถัดออกไปต้ังโตะ๊ บชู าประดิษฐานกรอบรูปพระโพธิสัตว์ ๔ พระองค์ ทิศตะวันออกคือพระมัญชุศรีโพธิสัตว์และพระอวโลกิเตศวรโพธสิ ตั ว์ ทศิ ตะวนั ตกคอื พระสมนั ตภทั รโพธสิ ตั วแ์ ละพระกษติ คิ รรภโ์ พธสิ ตั ว์ ถดั ออกไปตง้ั โตะ๊ บชู าประดษิ ฐานกรอบรูป พระโพธิสัตว์ธรรมบาล ๒ พระองค์ ทิศตะวันออกคือพระสกันทะเทวโพธิสัตว์ ทิศตะวันตกคือ 253

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีพระสังฆารามปาลโพธิสัตว์ ด้านหลังโต๊ะบูชาแขวนภาพพระบฏพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ๓ พระองค์และพระโพธิสตั ว์ ๔ พระองค์ ฉาก ลบั แลรปู พระอรหันต์สาวก ๑๘ องค์ พรอ้ มประดับแถบแพร ผา้ มา่ น ธงทิวเคร่ืองบูชาประทีปโคมไฟ และเครอื่ งหอมต่าง ๆ กลางมณฑลพธิ ีปพู รมสีแดง ต้งั มา้ สงู สลักลายปดิ ทองทอดเครื่องทองน้อย พร้อมแท่นทรงกราบ และตั้งธงพุ่มอัญเชิญฉลองพระองค์สีด�ำลายแดง ทิศตะวันตกตั้งโต๊ะเครอื่ งดนตรจี นี ประกอบดว้ ย ซอหน�่ำฮู้ ซอดว้ ง ป่ี ขลยุ่ กระดง่ิ ฉาบ และกลอง ทศิ ตะวนั ออกตง้ั โตะ๊ วางผา้ ไตร มณฑลพิธีบูชาพระมหาโพธิสัตว์ ตงั้ ปะร�ำทพี่ ระลานพระทน่ี งั่ ดสุ ติ มหาปราสาทระหวา่ งมขุ ดา้ นทศิ เหนอื และมขุ ดา้ นทศิ ตะวนั ตกเปน็มณฑลพธิ ีบชู าพระมหาโพธิสัตว์ ตงั้ โต๊ะวางเคร่อื งบชู า เคร่ืองอุปโภคบรโิ ภคสำ� หรบั บรจิ าคทาน เครอ่ื งอปุ โภคจ�ำลองด้วยกระดาษ เพ่ืออุทิศถวายเป็นทิพยสมบัติแด่สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดาสริ ิโสภาพัณณวดี ทิศใต้ ด้านในต้งั ภูเขาทอง ภูเขาเงิน ภเู ขาผลไม้ และภเู ขาเสรมิ บารมีหรือภูเขาเกอื้ หนนุ ถัดมาดา้ นหน้าตัง้ รูปพระมหาโพธิสตั ว์ท�ำดว้ ยกระดาษขนาดใหญ่ พรอ้ มตั้งโตะ๊ เครือ่ งบชู า ประกอบดว้ ย แจกันดอกไม้สด กระถางธูป เชิงเทียน อาหารคาวหวานเจ มี ข้าวสวย พะโล้ ตม้ จบั ฉ่าย เผอื กเช่อื ม และซาลาเปา ผลไม้ มีมะพรา้ ว กลว้ ยหอมเขยี ว แตงโม แอปเปลิ แดง และแกว้ มงั กร ดา้ นหนา้ ตง้ั โตะ๊ เครอื่ งบชู าส�ำหรบั พธิ ลี อยกระทงและปล่อยปลา ประกอบดว้ ย แจกนั ดอกไม้สด กระถางธูป เชงิ เทยี น กระทงใบตองสดขนาดใหญ่ประดับดอกดาวเรอื งพร้อมธปู เทยี น ๓ กระทง กระทงเล็กวางดา้ นซ้ายและขวา ข้างละ ๑๒ กระทง ถัดไปดา้ นหลงั วางถาดใส่ผลไม้ มี เมลอน กีวี แอปเปิลแดง ทับทิม และส้ม ถาดใสอ่ าหาร มี น�้ำเปล่า ๓ ถ้วย ข้าวสาร ข้าวสวย เกลอือาหารคาวหวานเจ มี แปะกว๊ ย เมด็ มะม่วงหิมพานต์ ทอดมัน พะโล้ จบั ฉ่าย ผกั ตม้ ถาดสำ� หรบั โปรยทาน มีซาลาเปาและเหรียญเงนิ ๕ บาท ดา้ นหลังโต๊ะวางภาชนะบรรจุปลาส�ำหรบั ประกอบพิธี ทศิ ตะวนั ออกตง้ั โตะ๊ ใหญป่ ผู า้ ขาววางเครอ่ื งอปุ โภคบรโิ ภคสำ� หรบั บรจิ าคทาน ประกอบดว้ ย ขา้ วสารขนมขบเคยี้ ว กระดาษชำ� ระ ครมี อาบนำ้� และนำ�้ ดม่ื ถดั มาวางเครอื่ งอปุ โภคจำ� ลองดว้ ยกระดาษ อาทิ โตะ๊ ทำ� งานเข็มทิศ พัดลม เคร่อื งคดิ เลข โทรศัพท์ อุปกรณ์ถักไหมพรม โตะ๊ เครือ่ งแป้ง โทรทศั น์ วทิ ยุ ตูเ้ ย็น ไมโครเวฟอ่างลา้ งหนา้ ตู้เสอื้ ผา้ อ่างนำ้� เก้าอ้ี หบี เงินหบี ทอง ไกแ่ จ้จ�ำลอง และเทวทตู ทรงม้า ถัดมาเจา้ พนักงานวางสะพานโอฆสงสาร คลุมดว้ ยผา้ ขาวเตรียมส�ำหรับประกอบพธิ ี ทศิ ตะวันตกตัง้ โตะ๊ วางเครือ่ งกระดาษจ�ำลองเปน็ วงั รื่นฤดี มณฑลพิธีข้ามสะพานโอฆสงสาร ณ มณฑลพิธีบูชาพระรัตนตรยั เจ้าพนกั งานตั้งสะพานโอฆสงสารกลางมณฑลพธิ ี ทอดยาวตามทิศตะวนั ออกไปทศิ ตะวนั ตก หวั และทา้ ยสะพานตงั้ ขนั สาครเพอ่ื โปรยเงนิ อทุ ศิ ใหท้ านและตงั้ มา้ เตยี้ วางเครอื่ งบชู าเจา้ สะพาน หนา้ โตะ๊ บชู าพระรตั นตรยั และพระมหาโพธสิ ตั วต์ งั้ มา้ สงู สลกั ลายปดิ ทองทอดเครอื่ งบชู ากระบะมกุ 254

ภาคที่ ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ พิธีเปิดมณฑลพิธี เวลา ๑๕ นาฬกิ า พลโท หมอ่ มเจ้าเฉลมิ ศึก ยคุ ล ทรงจดุ ธูปเทยี นเครอ่ื งทองนอ้ ย ณ มณฑลพธิ บี ูชาพระรัตนตรัย ทรงกราบ แล้วประทบั พระเกา้ อ้ี จากน้นั พระคณาจารยจ์ ีนธรรมปัญญาจริยาภรณ์ (เยน็ เชี้ยว)รองเจา้ คณะใหญจ่ นี นิกาย ประธานสงฆ์ นำ� บรรพชิตจีนนิกาย ๒๕ รปู สวดพระพุทธมนตเ์ ปดิ มณฑลพธิ ี โดยอัญเชิญสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระโพธิสัตว์ และทวยเทพธรรมบาลต่าง ๆ ตลอดจนพระบูรพาจารย์เสด็จมาประทับรับการถวายสักการบูชา บรรพชิตจีนนิกายประพรมนำ้� พระพุทธมนต์โดยรอบมณฑลพิธีให้สะอาดบรสิ ทุ ธส์ิ มควรแกก่ ารบำ� เพญ็ กศุ ล จากนน้ั ประธานสงฆอ์ า่ นค�ำประกาศอธษิ ฐานนอ้ มอญั เชญิ พระบารมีแหง่ องคพ์ ระรตั นตรยั และคณุ พระโพธสิ ตั วเ์ จ้าท้งั หลาย เพอื่ มาเปน็ ทิพยพยานในการประกอบพิธกี งเตก๊ ถวายเปน็ พระกศุ ลคร้ังนี้ ขณะนน้ั ดนตรีจีนบรรเลง เวลา ๑๕ นาฬิกา ๒๐ นาที พระคณาจารยจ์ นี ธรรมปัญญาจรยิ าภรณ์ ประธานสงฆ์ อา่ นคำ� ประกาศอธิษฐาน จบแล้ว บรรจุค�ำประกาศซึ่งมีพระนามและรายนามผู้อุทิศถวายพระกุศลคร้ังนี้ลงในเทวทูตทรงม้าผนู้ ำ� คำ� ประกาศตลอดจนคำ� อธษิ ฐานไปสสู่ รวงสวรรค์ แลว้ ใหเ้ จา้ พนกั งานนำ� ไปถวายพลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศกึยคุ ล ทรงอธิษฐานแล้วสง่ ให้เจ้าพนักงานนำ� ไปเผาพลโท หมอ่ มเจา้ เฉลิมศกึ ยุคล ทรงจุดธปู เทียนเครอื่ งทองน้อย ทรงอธษิ ฐานเทวทูตทรงมา้ ก่อนน�ำไปเผา พิธีสรงน�้ำดวงพระวิญญาณ เวลา ๑๕ นาฬกิ า ๒๕ นาที บรรพชติ จนี นกิ าย ๒๕ รปู ขนึ้ บนพระทนี่ งั่ ดสุ ติ มหาปราสาททางบนั ไดมขุดา้ นทศิ เหนอื ฝง่ั ตะวนั ตก พลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศกึ ยคุ ล ทรงอญั เชญิ ธงพมุ่ เสดจ็ ตาม พรอ้ มดว้ ยพระประยรู ญาติและขา้ ราชบรพิ าร พระสงฆต์ ง้ั แถวหนา้ พระแท่นประดิษฐานพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ พลโท หม่อมเจา้เฉลมิ ศึก ยคุ ล ทรงอัญเชญิ ธงพมุ่ ตง้ั ไวห้ น้าที่ประดษิ ฐานพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ ทรงตงั้ พระกระยาหารสงั เวยถวายพระศพ ทรงจุดธูปเทียนเครอื่ งทองน้อย ถวายความเคารพพระราชอาสน์ แลว้ ประทับพระเกา้ อ้ีบรรพชติ จนี นกิ ายสวดพระพทุ ธมนตแ์ ละประพรมนำ้� พระพทุ ธมนต์ จบแลว้ บรรพชติ จนี นกิ ายนงั่ รอทเ่ี กา้ อดี้ า้ นทศิ เหนือภายในพระท่นี ่งั ดสุ ิตมหาปราสาท ขณะนน้ั เจา้ พนักงานตง้ั โตะ๊ ยาวปผู า้ ขาวด้านทศิ ตะวันออกภายใน 255

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีพระที่น่งั ดสุ ิตมหาปราสาท พรอ้ มเก้าอ้สี ำ� หรับบรรพชิตจนี นกิ ายมี นกเทวทตู (ท�ำจากกระดาษ) วางอยหู่ วั โตะ๊และห่อเคร่อื งใช้ส่วนพระองค์จ�ำลองด้วยกระดาษ วางอยู่ทา้ ยโต๊ะ แลว้ อญั เชิญธงพุ่มมาตง้ั ไว้ดา้ นขา้ งประธานสงฆ์ บรรพชิตจีนนกิ ายประจำ� ที่ พร้อมแลว้ พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล ทรงจุดธปู เทยี นเครื่องทองนอ้ ยที่หนา้ โตะ๊ พระกระยาหารสงั เวยถวายพระศพ ทรงกราบ พระคณาจารยจ์ นี ธรรมปญั ญาจรยิ าภรณ์ ประธานสงฆ์นำ� บรรพชิตจนี นกิ าย ๒๕ รปู สวดพระพุทธมนต์ จากนนั้ ประธานสงฆ์อ่านคำ� ประกาศอธิษฐาน แลว้ บรรจุค�ำประกาศลงในนกเทวทตู (ทำ� จากกระดาษ) แลว้ ใหเ้ จา้ พนกั งานนำ� นกเทวทตู และหอ่ เครอ่ื งใชส้ ว่ นพระองคจ์ ำ� ลองไปถวายพลโท หมอ่ มเจา้ เฉลิมศึก ยุคล เพอื่ ทรงอธษิ ฐาน แล้วส่งให้เจา้ พนกั งานนำ� ลงไปเผาในถงั อะลมู เิ นยี มขนาดใหญห่ นา้ ปะร�ำคณะกรรมการ จากนน้ั บรรพชติ จนี นกิ ายสวดพระพทุ ธมนตข์ อพระบารมแี หง่ องคส์ มเดจ็พระสัมมาสัมพุทธเจ้าและพระโพธิสตั วแ์ ผพ่ ระพุทธรศั มอี ัญเชิญดวงพระวญิ ญาณเสดจ็ ฯ สถติ ณ ธงพุ่ม แลว้สวดสงั เวยพระกระยาหาร จบแลว้ รอ้ ยโท หมอ่ มเจา้ นวพรรษ์ ยคุ ล ทรงอญั เชญิ เครอ่ื งทองนอ้ ยเขา้ ตง้ั ในหอสรงทรงกราบ แลว้ ประทบั พระเกา้ อท้ี เ่ี ดมิ บรรพชติ จนี นกิ ายสวดพระพทุ ธมนต์ อาศยั พระบารมแี หง่ พระรตั นตรยัและองคพ์ ระโพธสิ ตั วเ์ จา้ เปน็ สอ่ื น�ำทางใหแ้ กด่ วงพระวญิ ญาณและอญั เชญิ ดวงพระวญิ ญาณเขา้ สหู่ อสรง เพอ่ืความผอ่ งแผว้ เบกิ บาน สน้ิ กงั วล พระหฤทยั ในพระภารกจิ และพสกนกิ รทง้ั มวล จบแลว้ หมอ่ มราชวงศส์ วสั ดวิ ฒุ ิสวสั ดวิ ตั น์ อญั เชญิ ธงพมุ่ ตงั้ ไวห้ นา้ ทปี่ ระดษิ ฐานพระโกศทองใหญท่ รงพระศพ รอ้ ยโท หมอ่ มเจา้ นวพรรษ์ ยคุ ลทรงอญั เชิญเครือ่ งทองนอ้ ยออกจากหอสรงและตง้ั ไว้ ณ ที่เดมิ ในการนดี้ นตรจี ีนบรรเลงตลอดพิธี เวลา ๑๖ นาฬกิ า ๑๗ นาที บรรพชติ จนี นกิ าย ๒๕ รปู ลงจากพระทน่ี งั่ ดสุ ติ มหาปราสาท เขา้ สมู่ ณฑลพธิ บี ชู าพระรตั นตรยั แลว้ นง่ั เกา้ อท้ี เี่ จา้ พนกั งานจดั เตรยี มไว้ นายเจรญิ และคณุ หญงิ วรรณา สริ วิ ฒั นภกั ดี พรอ้ มผบู้ รหิ ารกลมุ่ ทซี ซี ี กรปุ๊ ถวายผา้ ไตรแดพ่ ระสงฆท์ ง้ั ๒๕ รปู กรวดนำ้� ถวายพระกศุ ล พระสงฆอ์ นโุ มทนา จบแลว้ผ้บู ริหารและพนกั งานบรษิ ัท ไทยเบฟเวอเรจ จ�ำกดั (มหาชน) อาคเนย์ กลุ่มธุรกิจประกนั และการเงนิ บรษิ ัทเบอร์ลี่ ยุคเกอร์ จ�ำกัด (มหาชน) บริษัท ทีซีซี แลนด์ จ�ำกัด บริษัท พรรณธิอร จ�ำกัด นายเจริญ และคุณหญงิ วรรณา สิรวิ ัฒนภกั ดี ข้นึ ถวายพวงมาลาบนพระทนี่ ง่ั ดุสิตมหาปราสาท ตามลำ� ดับ พิธีข้ามสะพานโอฆสงสาร เวลา ๑๘ นาฬิกา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชด�ำเนินโดยรถยนต์พระที่นั่งถึงพระท่ีนั่งดุสิตมหาปราสาท แล้วเสด็จข้ึนทางบันไดมุขกระสันพระทนี่ ั่งพมิ านรัตยา เสดจ็ ออกพระที่น่งั ดุสิตมหาปราสาท ประทับพระเก้าอี้ นายเจรญิ และคณุ หญิงวรรณาสิรวิ ัฒนภกั ดี เฝ้าทูลละอองพระบาทรบั เสดจ็ จากนน้ั คุณหญิงวรรณา สริ ิวัฒนภักดี กราบบังคมทูลรายงานจบแล้ว นายเจริญ และคุณหญิงวรรณา สริ วิ ัฒนภักดี ทลู เกล้าทูลกระหมอ่ มถวายเงินโดยเสด็จพระราชกุศลจำ� นวน ๕,๐๐๐,๐๐๐ บาท (หา้ ลา้ นบาทถว้ น) เวลา ๑๘ นาฬกิ า ๑๐ นาที บรรพชติ จนี นกิ าย ๒๑ รปู สวดพระพทุ ธมนตน์ �ำเสดจ็ ดวงพระวญิ ญาณลงจากพระท่นี งั่ ดสุ ติ มหาปราสาทไปยงั มณฑลพธิ ีบูชาพระรตั นตรยั ร้อยโท หม่อมเจา้ นวพรรษ์ ยุคล ทรงอญั เชญิเครอื่ งทองนอ้ ย และหมอ่ มราชวงศส์ วสั ดวิ ฒุ ิ สวสั ดวิ ตั น์ อญั เชญิ ธงพมุ่ ในการนี้ สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯสยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชด�ำเนินตาม แลว้ ประทับพระเกา้ อ้ี ณ ศาลาทิมคดหลงั ทศิ ตะวนั ออก เวลา ๑๘ นาฬกิ า ๒๐ นาที บรรพชติ จนี นกิ าย ๒๑ รปู ตง้ั แถวสวดพระพทุ ธมนตน์ ำ� ดวงพระวญิ ญาณเสดจ็ ขา้ มสะพานโอฆสงสาร โดยมี รอ้ ยโท หมอ่ มเจา้ นวพรรษ์ ยคุ ล ทรงอญั เชญิ เครอื่ งทองนอ้ ย หมอ่ มราชวงศ์ 256

ภาคที่ ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพนายเจรญิ และคุณหญงิ วรรณา สริ วิ ฒั นภกั ดี ทอดผา้ ไตร นายเจริญและคุณหญงิ วรรณา สริ ิวัฒนภักดี กรวดน�ำ้สวัสดวิ ุฒิ สวสั ดวิ ัตน์ อญั เชญิ ธงพมุ่ สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจักรีสริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารีเสดจ็ พระราชดำ� เนินตาม พร้อมด้วย พลโท หมอ่ มเจา้ เฉลิมศึก ยุคล คุณหญิงวรรณา สริ วิ ฒั นภกั ดี นายเจริญสริ วิ ฒั นภกั ดี นายปณต สริ วิ ฒั นภกั ดี นายระพนิ ทร์ จารดุ ลุ นายพจน์ กวุ านนท์ และนายพนั ธน์ุ ชุ ติ โปษยานนท์จากนั้น ร้อยโท หม่อมเจ้านวพรรษ์ ยุคล ทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองทองน้อย พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคลทรงจดุ ธปู เทยี นเครอ่ื งบชู าเจา้ สะพานดา้ นหวั สะพาน บรรพชติ จนี นกิ ายสวดพระพทุ ธมนตแ์ ละน�ำขา้ มสะพานโอฆสงสาร โดยเวียนทักษิณาวรรต (เวียนขวา) ๓ รอบ จากทิศตะวันออกไปทิศตะวันตก เป็นการอัญเชิญดวงพระวิญญาณไปยังแดนพุทธเกษตร เพื่อประกาศถึงพระกรุณาธิคุณ ครบแล้ว พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึกยคุ ล ทรงจดุ ธปู เทยี นเครอื่ งบชู าเจา้ สะพานดา้ นทา้ ยสะพาน จากนนั้ บรรพชติ จนี นกิ ายสวดพระพทุ ธมนตแ์ ละน�ำข้ามสะพานโอฆสงสาร โดยเวียนอตุ ราวรรต (เวียนซ้าย) ๓ รอบ จากทศิ ตะวันตกไปทศิ ตะวันออก เปน็ การอัญเชิญดวงพระวิญญาณไปสถิตยังสรวงสรรค์ ครบแล้ว พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล จุดธูปเทียนเครื่องบชู ากระบะมกุ แล้วทรงอญั เชิญเครื่องทองน้อยและธงพุ่มตง้ั ไวท้ ิศตะวันออกและทศิ ตะวนั ตกของเครื่องบชู ากระบะมกุ ตามลำ� ดับ ขณะนนั้ บรรพชิตจีนนกิ ายสวดพระพทุ ธมนต์ จบแลว้ น�ำข้ามสะพานจากทิศตะวนั ตกไปทิศตะวันออก ๑ รอบ แล้วน�ำเสด็จดวงพระวิญญาณขึ้นบนพระท่ีน่ังดุสิตมหาปราสาท ในการน้ี สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ า เจ้าฟ้ามหาจักรีสริ ินธร สยามบรมราชกุมารี ประทับพระเกา้ อี้ ณ ศาลาทมิ คดหลงั ทศิตะวนั ออก ระหว่างเดินเวียนรอบสะพานน้ัน บรรพชิตจีนนิกายได้ประพรมน้�ำพระพุทธมนต์เบิกทางเพ่ือน�ำดวงพระวิญญาณสู่สะพานโอฆสงสาร เป็นการแสดงกตเวทิตาสนองพระเดชพระคณุ หลังจากทีไ่ ด้ทรงบำ� เพญ็พระกรณยี กจิ อนั เปน็ ประโยชนเ์ กอื้ กลู ตอ่ พสกนกิ รนานปั การ เพอ่ื เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ไปเสวยทพิ ยสขุ ณ แดนพุทธเกษตร โดยสงบสนั ติตลอดไป ขณะเดินขา้ มสะพาน สมเด็จพระเทพรตั นราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรสี ิรนิ ธรสยามบรมราชกมุ ารี พรอ้ มด้วยพระประยูรญาติ ขา้ ราชบรพิ าร นายเจริญ และคุณหญงิ วรรณา สิริวฒั นภกั ดีโปรยทานลงในขนั สาครดา้ นหวั และทา้ ยสะพาน ขณะน้ันดนตรจี นี บรรเลงจนจบพิธี เวลา ๑๘ นาฬกิ า ๕๕ นาที บรรพชติ จนี นกิ ายสวดพระพทุ ธมนตห์ น้าพระแท่นประดิษฐานพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ จบแลว้ ลงจากพระทีน่ ่งั ดสุ ติ มหาปราสาท 257

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี พิธีลอยกระทงและปล่อยปลา เวลา ๑๙ นาฬกิ า สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี ทรงจดุ ธปูเทยี นทโ่ี ตะ๊ เครอื่ งบชู าและกระทงอธษิ ฐาน ณ มณฑลพธิ บี ชู าพระมหาโพธสิ ตั ว์ ทรงคม แลว้ ทอดพระเนตรเครอ่ื งกระดาษมวี งั รน่ื ฤดจี ำ� ลองและเครอื่ งใชต้ า่ งๆโดยคณุ หญงิ วรรณาสริ วิ ฒั นภกั ดีถวายคำ� อธบิ ายขณะนน้ั บรรพชติจีนนิกายประพรมน้�ำพระพุทธมนต์ท่ีภาชนะบรรจุสัตว์น้�ำ ซ่ึงเจ้าพนักงานน�ำมาวางไว้หน้ามณฑลพิธี แล้วบรรพชติ จนี นกิ าย ๑๕ รปู สวดพระพทุ ธมนต์ เพอื่ ใหพ้ ระวญิ ญาณไดส้ ง่ เครอ่ื งกระทงไปถวายสกั การบชู าพระบรมสารรี กิ ธาตุ ณ บาดาลพิภพ และบชู าพระพทุ ธบาท ณ แมน่ ้ำ� นัมทานทีในชมพทู วีป เป็นการเพิ่มพนู บญุ กุศลแด่ดวงพระวิญญาณ และเชิญภูตผีท้ังหลายมาประชุมรับส่วนพระกุศล แล้วบรรจุค�ำประกาศอธิษฐานลงในเทวทูตทรงม้า (ทำ� จากกระดาษ) แลว้ ใหเ้ จา้ พนักงานนำ� ไปถวายพลโท หม่อมเจ้าเฉลมิ ศึก ยุคล ซึ่งทรงยืนรออยหู่ นา้ มณฑลพธิ ี เพอ่ื ทรงอธษิ ฐาน แลว้ สง่ ใหเ้ จา้ พนกั งานน�ำไปเผาในถงั อะลมู เิ นยี มขนาดใหญห่ นา้ ปะร�ำคณะกรรมการ จากนน้ั เจา้ พนกั งานน�ำถาดใสอ่ าหาร ถาดใสผ่ ลไม้ และถาดส�ำหรบั โปรยทานถวายพลโท หมอ่ มเจา้เฉลิมศึก ยุคล เพื่อทรงอธิษฐาน แล้วส่งให้เจ้าพนักงาน โดยเจ้าพนักงานน�ำอาหารและผลไม้บรรจุลงในกระทงอธษิ ฐานใบใหญ่ เพอ่ื น�ำไปประกอบพธิ ีลอยกระทง สว่ นถาดสำ� หรบั โปรยทานนำ� ไปตัง้ รอประกอบพธิ ีจากน้นั บรรพชติ จนี สวดพระพุทธมนต์และโปรยทานเปน็ ระยะ ในการน้ีดนตรีจีนบรรเลงตลอดพิธีทรงจดุ ธูปเทยี นเครื่องบูชา ทรงทอดพระเนตรเครื่องกระดาษ บรรพชติ จนี นิกายสวดพระพทุ ธมนต์ 258

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ เวลา ๑๙ นาฬิกา ๒๐ นาที บรรพชิตจีนนิกาย ๖ รูป เดินน�ำพลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคลข้าราชบริพาร และพนกั งานกลมุ่ ทซี ซี ี กรุป๊ ในการเชญิ กระทงออกจากลานพระทีน่ ่ังดุสติ มหาปราสาท ไปยงัท่าราชวรดิฐ ผ่านทางประตูศรีสุนทร ประตูเทวาภิรมย์ เม่ือถึงบริเวณท่าราชวรดิฐ บรรพชิตจีนนิกายสวดพระพทุ ธมนตอ์ ญั เชญิ พญานาคและเทพเทวาทส่ี ถติ อยใู่ นแมน่ ำ้� ลำ� คลอง และมหาสมทุ ร ใหม้ าสดบั พระพทุ ธมนต์และเปน็ สกั ขพี ยานในการบำ� เพญ็ กศุ ล จากนนั้ เจา้ พนกั งานนำ� กระทงอธษิ ฐานไปถวายพลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศกึยุคล เพอ่ื ทรงอธษิ ฐาน แลว้ ส่งใหเ้ จา้ พนักงานน�ำไปลอยลงในแม่นำ้� แลว้ ข้าราชบรพิ ารและพนักงานกลมุ่ ทีซซี ีกร๊ปุ ลอยกระทงเล็ก ตามลำ� ดบั จากนั้น บรรพชติ จีนนกิ ายสวดพระพุทธมนต์ปลอ่ ยชวี ติ สัตวใ์ ห้หลุดพน้ จากบพุ กรรมไดส้ สู่ คุ ตภิ มู ิ เปน็ การประกอบทานบารมอี ทุ ศิ ถวายเปน็ พระกศุ ลแดด่ วงพระวญิ ญาณ แลว้ เจา้ พนกั งานนำ� ภาชนะบรรจสุ ตั วน์ ำ้� ไปถวายพลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศกึ ยคุ ล เพอื่ ทรงอธษิ ฐาน สง่ ใหเ้ จา้ พนกั งานนำ� ไปปลอ่ ยในแม่น�ำ้ แล้วขา้ ราชบริพารและพนกั งานกลมุ่ ทซี ีซี กรปุ๊ ปล่อยสตั ว์น้ำ� จากภาชนะทเ่ี หลอื ขณะนนั้ พระประยรู ญาตเิ ชญิ ธงพมุ่ ดวงพระวญิ ญาณตามบรรพชติ จนี นกิ ายขน้ึ บนพระทน่ี ง่ั ดสุ ติ มหาปราสาท บรรพชติ จนี นกิ ายสวดพระพทุ ธมนตห์ นา้ พระแทน่ ประดษิ ฐานพระโกศทองใหญท่ รงพระศพ จบแลว้ลงจากพระท่ีนัง่ ดสุ ิตมหาปราสาท พิธีสดับปกรณ์ เวลา ๑๙ นาฬกิ า ๓๐ นาที สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารีเสดจ็ ขน้ึ บนพระทน่ี งั่ ดสุ ติ มหาปราสาททางบนั ไดมขุ ดา้ นทศิ เหนอื ฝง่ั ตะวนั ตก ทรงจดุ ธปู เทยี นเครอื่ งทองนอ้ ยท่ีหนา้ พระโกศทองใหญท่ รงพระศพ ทรงกราบ ทรงจดุ ธปู เทยี นเครอื่ งนมสั การบชู าพระพทุ ธรปู ทห่ี นา้ พระแทน่ พระนพปฎลมหาเศวตฉตั ร ทรงกราบ แลว้ ประทบั พระเกา้ อี้ บรรพชติ สมณศกั ดจิ์ นี นกิ าย ๑๐ รปู สวดพระพทุ ธมนต์จบแลว้ เจา้ พนกั งานภษู ามาลาเชญิ เสาบวั ๕ เสา ส�ำหรบั รองรบั พระภษู าโยงมาตงั้ เปน็ ระยะจากหนา้ พระแทน่ท่ีประดิษฐานพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพจนถึงธรรมาสน์เทศน์ท่ีต้นอาสน์สงฆ์ แล้วลาดพระภูษาโยงจากท่ีประดษิ ฐานพระโกศทองใหญท่ รงพระศพและนำ� มาพกั ไวท้ เี่ สาบวั ขา้ งธรรมาสนเ์ ทศน์ แลว้ ลาดพระภษู าโยงอกีสายหนง่ึ ผา่ นหน้าบรรพชติ สมณศักดจ์ิ ีนนกิ ายท้ัง ๑๐ รปู สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ิรนิ ธรสยามบรมราชกมุ ารี ทรงทอดผา้ ไตร แลว้ กลบั ไปประทบั พระเกา้ อท้ี เ่ี ดมิ จากนน้ั เจา้ พนกั งานภษู ามาลาเชญิ ปลายพระภูษาโยงท้ังสองสายสอดเชื่อมกันบนพานพระมหากฐินที่ข้างอาสน์สงฆ์ บรรพชิตสมณศักดิ์จีนนิกายสดบั ปกรณ์ จบแลว้ เจ้าพนกั งานภษู ามาลาพับพระภูษาโยงท้งั สองสายเข้าท่เี ดมิ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาเจ้าฟ้ามหาจักรสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกุมารี ทรงหลง่ั ทักษิโณทก ขณะนนั้ บรรพชติ สมณศักดิจ์ นี นิกายถวายอนุโมทนา จบแลว้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี ถวายหนงั สือทร่ี ะลกึ แดพ่ ระคณาจารย์จนี ธรรมปญั ญาจรยิ าภรณ์ ประธานสงฆ์ บรรพชิตสมณศกั ด์จิ ีนนิกายลงจากอาสนส์ งฆ์ และออกจากพระท่นี ่งัดุสิตมหาปราสาททางบันไดมขุ ดา้ นทศิ ตะวนั ออก สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี ทรงกราบพระศพที่หนา้ พระโกศทองใหญท่ รงพระศพ ทรงกราบพระพทุ ธรปู ประจ�ำพระชนมวารทหี่ นา้ พระแทน่ ราชบลั ลงั กป์ ระดบั มกุภายใต้พระนพปฎลมหาเศวตฉัตร แล้วเสด็จลงจากพระท่ีน่ังดุสิตมหาปราสาททางบันไดมุขด้านทิศเหนือฝ่ังตะวันตก 259

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีทรงทอดผา้ ไตร ทรงหล่งั ทักษโิ ณทก ทรงถวายหนงั สอื ทร่ี ะลึก พิธีเผาเครื่องกระดาษและท้ิงกระจาด เวลา ๑๙ นาฬกิ า ๔๐ นาที สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารีเสด็จพระราชด�ำเนินถึงลานหน้าประตูศรีสุนทรระหว่างโรงเรียนช่างฝีมือในวัง (ชาย) กับอาคารห้องสมุดมหามงคล มณฑลพธิ เี ผาเครอื่ งกระดาษ ซงึ่ เจา้ พนกั งานเคลอื่ นยา้ ยเครอ่ื งอปุ โภคบรโิ ภคจำ� ลองดว้ ยกระดาษไปรอไว้ ทรงจดุ ไฟเผาเครอ่ื งอปุ โภคบรโิ ภคจ�ำลอง เพอ่ื อทุ ศิ ถวายเปน็ ทพิ ยสมบตั ใิ นพทุ ธเกษตร แลว้ เจา้ พนกั งานยกเคร่ืองอุปโภคบริโภคจ�ำลองใส่ลงในกองเพลิง เจ้าหน้าท่ีดับเพลิงฉีดน้�ำลดระดับความร้อนเป็นระยะ ๆสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดา เจา้ ฟา้ มหาจกั รีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี ทอดพระเนตรการเผาเครื่องอุปโภคบรโิ ภคจำ� ลอง ไดเ้ วลาอนั สมควร เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ไปประทบั รถยนตพ์ ระทนี่ งั่ ทป่ี ระตกู ำ� แพงแกว้ พระทนี่ งั่ดสุ ิตมหาปราสาท เสด็จพระราชดำ� เนินกลบั เวลา ๒๐ นาฬกิ า ๑๕ นาที นายเจรญิ และคุณหญงิ วรรณา สิรวิ ัฒนภักดี ถวายหนงั สือทร่ี ะลกึ และปัจจยั แด่บรรพชิตจนี นกิ าย ณ มณฑลพิธบี ชู าพระรตั นตรัย บรรพชิตจีนนิกายสวดอนโุ มทนา จากน้ัน ทา่ นผ้หู ญิงบุตรี วรี ะไวทยะ แจกจ่ายเครอื่ งอุปโภคบรโิ ภคท่ีจัดไว้แก่ผู้มาร่วมพธิ ี เพื่ออุทิศถวายเป็นพระกุศลแด่สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจา้ ฟา้ เพชรรตั นราชสดุ า สริ โิ สภาพณั ณวดี เปน็ เสร็จพิธี 260

ภาคที่ ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ มูลนธิ ปิ อ่ เตก็ ตึ๊งบำ� เพญ็ กุศล (กงเตก๊ ) ถวายพระศพ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้มูลนิธิปอ่ เตก็ ตง๊ึ ประกอบพธิ บี ำ� เพญ็ กุศล (กงเตก๊ ) ถวายพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรตั นราชสดุ าสริ โิ สภาพณั ณวดี ณ บรเิ วณพระทนี่ ง่ั ดสุ ติ มหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวงั และทา่ ราชวรดฐิ ในวนั พฤหสั บดีท่ี ๖ ตลุ าคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๔ ทรงพระกรณุ าโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมใหพ้ ระเจา้ หลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิตยิ าภา เสดจ็ แทนพระองค์ มกี ำ� หนดการดังนี้ ก�ำหนดการ พระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จา้ พัชรกิติยาภา เสด็จไปทรงเปน็ องค์ประธานในพธิ บี �ำเพญ็ กุศล (พิธกี งเตก๊ ) อทุ ศิ ถวายเป็นพระกุศลแด่ สมเดจ็ พระเจ้าภคนิ ีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรตั นราชสดุ า สิรโิ สภาพณั ณวดี ณ พระท่นี ง่ั ดสุ ิตมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวงั วันพฤหสั บดี ท่ี ๖ ตลุ าคม ๒๕๕๔ ……………………………………………..เวลา ๑๓.๒๐ น. - พระเจ้าหลานเธอ พระองคเ์ จ้าพัชรกิติยาภา ประทับรถยนต์ท่ีนงั่ เสดจ็ ออกจากวังศโุ ขทัย ไปยังพระท่ีนั่งดุสติ มหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวงัเวลา ๑๓.๓๐ น. - เสด็จถึงพระที่น่ังดสุ ิตมหาปราสาท (รถยนต์ทน่ี ่งั เทยี บทป่ี ระตกู �ำแพงแกว้ พระทีน่ ั่งดสุ ติ มหาปราสาท) - เสดจ็ เข้าสูม่ ณฑลพธิ ี - ประทับพระเก้าอ้ี - นายสมาน โอภาสวงศ์ ประธานกรรมการมูลนธิ ปิ อ่ เตก็ ตงึ๊ กราบทลู รายงาน การจดั (พธิ กี งเตก๊ ) และทลู ถวายเงินสบทบทุนเพ่อื มลู นธิ เิ พอ่ื นพึ่ง (ภาฯ) ยามยาก สภากาชาดไทย - พิธเี ปดิ มณฑลพธิ ี - เสดจ็ ไปทรงจุดธูปเทยี นเครือ่ งนมัสการบูชาพระพุทธรูป - ทรงกราบ - พระสงฆ์จีนสวดพระพทุ ธมนต์ อัญเชญิ พระสมั มาสมั พุทธเจา้ เสด็จลงมาประทบั (พระสงฆ์จีนสวดพระพุทธมนต์ ประพรมนำ�้ พระพุทธมนต์ รอบมณฑลพิธี เสรจ็ แลว้ ) - ประธานสงฆ์จนี อ่านประกาศการบ�ำเพ็ญกุศล (กงเตก๊ ) (ประธานสงฆจ์ ีนบรรจคุ ำ� ประกาศซึง่ มพี ระนามและรายนาม ผ้อู ทุ ิศถวายลงในเทวทูตมา้ ) - เจา้ พนักงานเชญิ เทวทูตม้าถวายเพ่อื ทรงอธษิ ฐาน แลว้ ประทานให้ เจา้ พนักงานน�ำไปเผา 261

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี - พระสงฆจ์ นี สวดพระพุทธมนตถ์ วายพระสมั มาสมั พุทธเจา้ และพระมหาโพธิสัตว์ (ระหวา่ งนีด้ นตรีจนี บรรเลงจนจบพธิ ี) - พธิ ีอัญเชิญดวงพระวญิ ญาณสถิตในธงพมุ่ - พระสงฆ์ ๒๑ รปู ขน้ึ พระทน่ี ่ังดุสิตมหาปราสาท - ทรงพระด�ำเนินตามพระสงฆ์จนี ข้นึ บนพระทีน่ งั่ ดสุ ิตมหาปราสาท - ทรงจดุ ธปู เทียนเคร่อื งทองนอ้ ย ที่หน้าพระโกศพระศพ - ทรงกราบ - เสด็จไปถวายเครอื่ งเสวยคาว - หวาน ผลไม้ ที่หน้าพระโกศพระศพ - ประทบั พระเก้าอ้ี - พระสงฆ์จีนประพรมน�ำ้ พระพทุ ธมนต์ และสวดพระพทุ ธมนต์ พรอ้ มประกาศ อัญเชญิ ดวงพระวญิ ญาณ เสดจ็ มาสถติ ในธงพ่มุ แลว้ สวดสงั เวยพระกระยาหารเวลา ๑๔.๕๐ น. - พิธสี รงน�้ำดวงพระวญิ ญาณ - พระสงฆจ์ นี จ�ำนวน ๒๑ รูป ขึน้ พระท่ีนง่ั ดุสติ มหาปราสาท สวดพระพุทธมนต์ - เจ้าพนักงานเชิญเทวทูตนกถวายเพ่ือทรงอธฐิ าน แลว้ ประทานให้ เจา้ พนักงานน�ำไปเผา - ประธานสงฆจ์ ีนอัญเชญิ ธงพมุ่ และพระสงฆจ์ นี สวดพระพทุ ธมนต์ (พระสงฆจ์ นี สวดพระพุทธมนตอ์ ญั เชิญดวงพระวญิ ญาณ) - เชิญเครอ่ื งทองนอ้ ยสหู่ อสรง และพระสงฆ์จนี สวดพระพทุ ธมนต์ (เจา้ พนักงานรับธงพมุ่ หอ่ ฉลองพระองค์ (กระดาษ) แลว้ เชญิ ไป ประดิษฐานที่เดิม) - เชิญเครอื่ งทองนอ้ ยออกจากหอสรง ไปทอดทเ่ี ดมิ - พระสงฆจ์ ีนสวดพระพุทธมนต์ จบ - เสด็จลงพระที่นงั่ ดุสติ มหาปราสาท ไปยงั ห้องประทบั รบั รองราชกรัณยสภา - เสด็จเข้าสรู่ าชกรัณยสภา - ประทับพกั พระอิริยาบถ ตามพระอัธยาศยั - เสดจ็ ออกจากหอ้ งประทบั รบั รองราชกรณั ยสภา ไปยงั พระทน่ี ง่ั ดสุ ติ มหาปราสาท - เสดจ็ ข้ึนพระทีน่ ่ังดุสิตมหาปราสาทเวลา ๑๕.๓๐ น. - พิธีข้ามสะพานโอฆสงสาร - พระสงฆ์จนี น�ำเสด็จสวดเชิญดวงพระวญิ ญาณ ลงจากพระท่ีน่ังดสุ ติ มหาปราสาท เชิญเครอื่ งทองน้อยและธงพุ่มลงมายงั มณฑลพิธี ประดษิ ฐานทเ่ี ดมิ (ดนตรีจีนบรรเลง) - เสดจ็ ลงจากพระท่นี ่ังดสุ ิตมหาปราสาท มาประทบั พระเก้าอี้ ณ ที่เดมิ - พระสงฆจ์ นี ต้งั กระบวนสวดพระพทุ ธมนตน์ �ำดวงพระวญิ ญาณ เสดจ็ ขา้ มสะพานโอฆสงสาร ไป ๓ รอบ - ทรงเสดจ็ ตาม พรอ้ มดว้ ยข้าราชบรพิ ารเดนิ ตาม 262

ภาคที่ ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ - ครบ ๓ รอบ แลว้ ทรงจุดธปู เทยี นเครือ่ งบูชากระบะมกุ - พระสงฆจ์ ีนสวดพระพุทธมนตน์ �ำดวงวญิ ญาณ เสด็จข้ามสะพานโอฆสงสาร กลับ ๓ รอบ - พระสงฆจ์ ีนเชิญดวงวิญญาณเสดจ็ ขึ้นพระทีน่ ง่ั ดสุ ิตมหาปราสาท สวดพระพทุ ธมนต์ จบ ลงจากพระทนี่ งั่ ดุสติ มหาปราสาทเวลา ๑๖.๓๐ น. - พธิ ีลอยกระทงและปลอ่ ยนกปลอ่ ยปลา - พระสงฆจ์ ีนเดินนำ� ไปยังทา่ ราชวรดฐิ (เสด็จตาม พรอ้ มด้วยขา้ ราชบรพิ าร) - ผแู้ ทนพระองค์จดุ ธปู เทียนที่โตะ๊ หม่บู ูชา ทรงคม แล้วประทบั ยืนที่เดิม - พระสงฆจ์ นี สวดพระพุทธมนต์ - เจ้าพนักงานเชิญเทวทตู ม้าเข้าถวาย เพอ่ื อธิษฐาน แลว้ ประทานให้ เจ้าพนักงานน�ำไปเผา - พระสงฆ์จีนสวดพระพทุ ธมนตป์ ล่อยชวี ิตสตั ว์ - ทรงลอยกระทง, ปล่อยนก, ปลอ่ ยปลา พรอ้ มด้วยขา้ ราชบริพาร (ขณะน้ี เจา้ พนกั งานเผากระดาษเงนิ - กระดาษทอง) - เสรจ็ พิธีกรณีโปรดใหแ้ ทนพระองค์ - พระสงฆจ์ ีนเดนิ น�ำ ไปยงั ท่าราชวรดิฐ (ผแู้ ทนพระองค์เสดจ็ ตาม พรอ้ มด้วยขา้ ราชบริพาร) - ผู้แทนพระองค์จุดธูปเทยี นท่โี ตะ๊ หมบู่ ชู า ยกมือไหว้ แลว้ ยืนทีเ่ ดิม - พระสงฆจ์ ีนสวดพระพทุ ธมนต์ - เจา้ พนักงานเชิญเทวทตู ม้าส่งใหผ้ ู้แทนพระองค์ เพอ่ื อธษิ ฐาน แลว้ ส่งคนื ให้เจา้ พนกั งานน�ำไปเผา - พระสงฆ์จนี สวดพระพทุ ธมนตป์ ล่อยชวี ิตสัตว์ - ผู้แทนพระองค์ และข้าราชบรพิ าร ลอยกระทง, ปล่อยนก, ปล่อยปลา (ขณะนี้ เจา้ พนกั งานเผากระดาษเงิน - กระดาษทอง) - เสรจ็ พิธี - เสดจ็ ออกจากมณฑลพธิ ี ไปยังบริเวณเครื่องเซน่ ไหวด้ วงวิญญาณ - ทอดพระเนตรเครื่องเซน่ ไหว้ดวงวิญญาณ ตามพระอธั ยาศัย - เสดจ็ ออกจากบรเิ วณเคร่อื งเซน่ ไหวพ้ ิธีกงเต๊ก ไปยังมณฑลพธิ ี - ประทับพระเกา้ อ้ี ณ ทเี่ ดิมเวลา ๑๗.๓๐ น. - พธิ โี ยคะตนั ตระ - เสดจ็ เขา้ มณฑลพิธี - ทรงจุดธปู เทยี นเครอ่ื งนมัสการบชู าพระพุทธรปู - ทรงจุดธปู เทยี นเซ่นไหวด้ วงวิญญาณ เพ่อื อทุ ศิ บุญกุศลแก่เวไนยสัตว์ 263

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี - ทรงกราบ - ประทับพระเก้าอี้ - พระสงฆ์จีนสวดพระธารณีมนต์เจริญธรรมอธิษฐาน (ขณะนี้ พระสงฆ์จนี โปรยทานอุทิศถวาย) - สมควรแก่เวลา เสด็จไปยงั รถยนตท์ นี่ งั่ (รถยนตท์ ่นี งั่ เทียบทปี่ ระตกู ำ� แพงแกว้ พระทีน่ ่งั ดุสติ มหาปราสาท) - ประทบั รถยนต์ทน่ี ั่งเสดจ็ ออกจากพระท่นี งั่ ดุสิตมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวงั กลับวังศโุ ขทยั - เสด็จถึงวังศโุ ขทยัการแต่งกาย - ราชองครกั ษ์ เครื่องแบบชุดปกติขาว/ไว้ทกุ ข์ - ข้าราชการในพระองค์ เครอื่ งแบบชดุ ปกติขาว/ไว้ทุกข์ - ขา้ ราชการในพ้ืนที่ เครื่องแบบชดุ ปกติขาว/ไว้ทุกข์ ณ วันพฤหัสบดี ท่ี ๖ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๔ คณะผจู้ ัดการบ�ำเพญ็ กศุ ล (กงเตก๊ ) และเจา้ พนักงานเตรียมการต้ังแต่งทีพ่ ระลานหน้าพระที่นง่ั ดุสิตมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง และท่าราชวรดิฐ ต้ังปะร�ำมณฑลพิธแี ละปะรำ� สำ� หรับผูม้ ารว่ มงาน ดงั นี้ ณ พระลานพระที่น่ังดุสิตมหาปราสาท ดา้ นทศิ เหนอื ระหวา่ งศาลาทมิ คดหลงั ทศิ ตะวนั ออกและหลงั ทศิ ตะวนั ตก เปน็ มณฑลพธิ บี ชู าพระรตั นตรยั ระหว่างยอ่ มมุ ด้านทศิ ตะวนั ตกเฉียงเหนือ ต้งั ปะรำ� จัดเป็นมณฑลพิธีบชู าพระมหาโพธสิ ัตว์หนั หนา้ไปทางทศิ เหนอื ศาลาทิมคดหลังทิศตะวันออก ทอดพระเก้าอ้ีส�ำหรับพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภาเสดจ็ แทนพระองค์ และเก้าอี้ส�ำหรบั ประธานในพิธี ถัดจากศาลาทิมคดหลังทิศตะวันออก ตั้งปะร�ำส�ำหรับข้าราชการผู้ใหญ่และคณะกรรมการมูลนิธิป่อเต็กตึ๊ง ศาลาทมิ คดหลงั ทิศตะวันตก เป็นท่นี ง่ั สำ� หรบั พระสงฆจ์ ีนนิกาย ถดั จากศาลาทมิ คดหลังทศิ ตะวนั ตก ตง้ั ปะรำ� ส�ำหรับพระสงฆจ์ ีนนกิ ายและผ้รู ่วมพธิ ี ณ ท่าราชวรดิฐ จดั เป็นมณฑลพิธลี อยกระทงและปลอ่ ยปลา พระที่น่ังดุสิตมหาปราสาท บนพระทนี่ งั่ ดสุ ติ มหาปราสาทมกี ารตงั้ แตง่ เพม่ิ เตมิ สำ� หรบั พธิ อี ญั เชญิ ดวงพระวญิ ญาณดงั นี้หนา้ พระแทน่ประดิษฐานพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ เรียงล�ำดับจากซ้ายไปขวา ต้ังแท่นประดิษฐานธงพุ่มอัญเชิญฉลองพระองค์สีแสด ตั้งม้าสูงสลักลายปิดทองทอดเคร่ืองทองน้อยส�ำหรับจุดเมื่อถวายพระกระยาหารสังเวยพระศพ ตัง้ โตะ๊ เตย้ี สลกั ลายปดิ ทองทอดเครือ่ งพระกระยาหารสังเวยพระศพ ประกอบดว้ ย พระกระยาหารเจ๕ สิง่ พระกระยาหารหวาน ๕ สิง่ ผลไม้ ๕ สง่ิ รมิ สดุ ตัง้ หอสรง 264

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพการตง้ั แตง่ หนา้ พระแทน่ ประดษิ ฐานพระโกศทองใหญท่ รงพระศพมณฑลพธิ บี ชู าพระรัตนตรัย เคร่ืองอุปโภคจำ� ลองดว้ ยกระดาษ มณฑลพิธีบูชาพระรัตนตรัย ภายในมณฑลพิธดี ้านในสุด ประดษิ ฐานภาพพระบฏ พระสัมมาสมั พุทธเจ้า ๓ พระองค์ องคก์ ลางคือพระศากยมุนพี ุทธเจา้ องค์ขวาคือพระอมติ าภะพทุ ธเจ้า และองค์ซ้ายคอื พระไภษัชยครุ พุ ุทธเจ้า ด้านขวาถดั มาประดิษฐานภาพพระบฏพระมัญชุศรีมหาโพธสิ ัตว์ พระสมัตภัทรมหาโพธสิ ตั ว์ สว่ นดา้ นซา้ ยประดษิ ฐานพระอวโลกิเตศวรมหาโพธิสัตว์ พระกษิติครรภ์มหาโพธิสัตว์ กลางมณฑลพิธีหน้าโต๊ะบูชาพระรัตนตรัยและพระมหาโพธิสตั ว์ ลาดพรมสแี ดง ต้ังมา้ สูงสลักลายปิดทองทอดเคร่อื งทองน้อย พรอ้ มแท่นทรงกราบ มณฑลพธิ ีด้านทศิ ตะวนั ตก ตั้งโตะ๊ เครอ่ื งดนตรีจนี ประกอบด้วย ป่จี ีน ๑ เลา ขิมจีน ๑ ตัว ขลุ่ยจนี ๑ เลา ซอหน�ำ่ ฮู้๒ คนั ซอด้วง ๑ คนั เชลโล่ ๒ ตวั และกลอง ๑ ใบ มณฑลพิธดี ้านทิศตะวนั ออก ตงั้ โต๊ะปูผ้าขาว วางน�ำ้ เปล่า๓ ถ้วย อาหารเจ ๕ สิง่ และพานใสผ่ ลไม้ ๕ สิ่ง ถวายเปน็ พทุ ธบูชา 265

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี มณฑลพิธีบูชาพระมหาโพธิสัตว์ ภายในมณฑลพิธี ต้ังโตะ๊ วางเครื่องบชู า เครอ่ื งอุปโภคบรโิ ภคส�ำหรับบริจาคทาน และเคร่ืองอปุ โภคบรโิ ภคจำ� ลองดว้ ยกระดาษ เพอื่ อทุ ศิ ถวายเปน็ ทพิ ยสมบตั แิ ดส่ มเดจ็ พระเจา้ ภคนิ เี ธอ เจา้ ฟา้ เพชรรตั นราชสดุ าสริ ิโสภาพัณณวดี ดังน้ี ดา้ นใต้ ตงั้ ภูเขาทอง ภูเขาเงนิ ภูเขาผลไม้ และภเู ขาเสริมบารมหี รอื ภเู ขาเกอ้ื หนนุ เบือ้ งหนา้ ตงั้ โตะ๊เคร่ืองบชู าพระมหาโพธสิ ตั ว์ ประกอบด้วย แจกันดอกไมส้ ด กระถางธปู เชงิ เทียน อาหารเจ ๕ ส่งิ และผลไม้๕ สิ่ง กลางปะร�ำ ต้ังโต๊ะวางเครื่องอุปโภคบริโภคในพิธีโยคะตันตระบริจาคทานแก่ผู้ยากไร้ ประกอบด้วย ซาลาเปา ขนมมันฝร่ังทอดกรอบ ขนมธญั พืชอบ ขนมถวั่ ลิสงเคลือบช็อกโกแลต เยลล่ี เครอื่ งดืม่ ชาเขยี วแอปเปลิ เขยี ว แอปเปลิ แดง กล้วยน้�ำวา้ แกว้ มังกร ด้านทิศตะวันออก วางขวดน�ำ้ ดืม่ ๒,๔๐๐ ขวด ขา้ วสารถุงละ ๕ กิโลกรัม ๑,๐๐๐ ถงุ และบะหมีก่ ง่ึ สำ� เร็จรูป ๑,๐๐๐ หอ่ ด้านทิศตะวันตก ยกพื้นสูงตามแนวเหนือใต้ วางเครื่องอุปโภคจำ� ลองด้วยกระดาษ ประกอบด้วยตำ� หนกั พชั ราลยั จำ� ลอง ถดั ไปวางหบี เงนิ กระดาษ ทองคำ� กระดาษ ใบธารณี เทวทตู ทรงมา้ ดา้ นหนา้ มณฑลพธิ ีตงั้ โตะ๊ เครอื่ งบชู าส�ำหรบั พธิ ลี อยกระทงและปลอ่ ยปลา ประกอบดว้ ย ดอกไมธ้ ปู เทยี น ผลไม้ ๕ สงิ่ กระดาษเงนิกระดาษทอง ใบธารณี เทวทตู ทรงม้า กระทงใบตองสด บรรจุดอกไม้ธปู เทยี น กระทงใหญ่ ๓ กระทง กระทงเลก็ ๓๖ กระทง เยือ้ งหน้าโตะ๊ ด้านขวา วางภาชนะบรรจสุ ัตว์ ได้แก่ นกกระจิบ ๓๖ ตัว ปลาไหล ๓๖ ตวั มณฑลพิธีข้ามสะพานโอฆสงสาร เจ้าพนักงานยกสะพานโอฆสงสารมาต้ังกลางมณฑลพิธีบูชาพระรัตนตรัย ลักษณะเป็นสะพานสีเหลือง แนวสะพานทอดยาวตามทิศเหนือใต้ ท้ังหัวและท้ายสะพานวางขันสาครเพื่อโปรยเงินอุทิศให้ทานและตง้ั ม้าเตยี้ วางเครื่องบูชาเจา้ สะพาน มี ธปู ๓ ดอก เทียนแดง ๒ เลม่ ส้ม จันอับ มณฑลพิธีโยคะตันตระ (ท้ิงกระจาด) ณ มณฑลพธิ ีบูชาพระรัตนตรัย หลังจากเสร็จสิ้นพิธีขา้ มสะพานโอฆสงสารแล้ว เจา้ พนกั งานเตรียมการตงั้ แต่งเพื่อประกอบพธิ โี ยคะตนั ตระ (ทิง้ กระจาด) ไว้พรอ้ ม ดังน้ี กลางมณฑลพิธีโยคะตันตระ ตั้งโต๊ะยาวปูผ้าขาวในแนวเหนือใต้ รวม ๓ ตัว โต๊ะยาวตัวกลางต้ังอาสนส์ งฆด์ า้ นละ ๕ ที่ ทงั้ สองดา้ น หนั หนา้ เขา้ หากนั โตะ๊ อกี ๒ ตวั จดั อาสนส์ งฆต์ วั ละ ๕ ท่ี หนั หนา้ เขา้ หาโตะ๊ตวั กลาง รวมอาสนส์ งฆ์ ๔ แถว ๒๐ ท่ี ประธานสงฆ์ยนื ทีโ่ ตะ๊ ตวั กลางทางทศิ เหนอื หันหนา้ ไปทางทิศใต้ รวมท้ังสิน้ ๒๑ รูป ด้านหนา้ อาสนส์ งฆ์ ตง้ั โต๊ะหมบู่ ชู าพระรตั นตรยั ไว้ตรงกลาง ประดิษฐานพระพุทธรูปปางสมาธิดา้ นทศิ ตะวนั ตกต้งั วงดนตรจี นี เชน่ เดิม พิธีเปิดมณฑลพิธี เวลา ๑๒ นาฬกิ า คณะกรรมการจดั การบำ� เพญ็ กศุ ล (กงเตก๊ ) กรรมการ และเจา้ หนา้ ทมี่ ลู นธิ ปิ อ่ เตก็ ตง๊ึพรอ้ มกัน ณ พระทนี่ ่ังดุสิตมหาปราสาท เวลา ๑๓ นาฬกิ า ๓๐ นาที บรรพชิตจีน ๒๑ รปู เข้าน่งั ประจ�ำท่ี ณ มณฑลพธิ บี ูชาพระรตั นตรยั 266

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ เวลา ๑๔ นาฬิกา พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจา้ พัชรกติ ยิ าภา เสดจ็ ถงึ พระท่นี งั่ ดสุ ติ มหาปราสาทเสด็จเข้าสูม่ ณฑลพธิ ี ประทับพระเก้าอี้ ณ ศาลาทมิ คดหลังทศิ ตะวันออก นายสมาน โอภาสวงศ์ ประธานกรรมการมูลนิธิป่อเต็กต๊ึง ประธานจัดการบ�ำเพ็ญกุศล (กงเต๊ก)กราบทูลรายงาน แล้ว ทูลถวายเงินสมทบทุนมลู นิธเิ พอื่ นพ่ึง (ภาฯ) ยามยาก สภากาชาดไทยนายสมาน โอภาสวงศ์ กราบทูลรายงาน พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจา้ พชั รกติ ิยาภา ทรงเปน็ ประธานในพธิ ีทรงอธษิ ฐานเทวทตู ทรงม้า ดนตรจี ีนบรรเลง เวลา ๑๔ นาฬิกา ๕ นาที พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา เสด็จไปทรงจุดธูปเทียนเครื่องนมัสการบชู าพระพทุ ธรูป ณ มณฑลพิธีบชู าพระรตั นตรยั ดนตรีจีนบรรเลง ทรงกราบ แลว้ เสด็จกลบัไปประทับพระเกา้ อ้ี บรรพชิตจีนนิกาย สวดพระพุทธมนต์อัญเชิญสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระโพธิสัตว์ และทวยเทพธรรมบาลตา่ ง ๆ ตลอดจนพระบรู พาจารย์ เสดจ็ มาประทบั รบั การถวายสกั การบชู า บรรพชติ จนี นกิ ายประพรมนำ้� พระพุทธมนต์โดยรอบมณฑลพิธีให้สะอาดบรสิ ุทธ์ิ สมควรแก่การบ�ำเพญ็ กศุ ล เสร็จแลว้ ประธานบรรพชติ จนี นิกายอ่านคำ� ประกาศการบ�ำเพ็ญกุศล (กงเตก๊ ) อธิษฐานจติ นอ้ มอญั เชญิ พระบารมีแห่งองค์พระ 267

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีรตั นตรยั และคณุ พระโพธสิ ตั วเ์ จา้ ทงั้ หลาย เพอื่ มาเปน็ ทพิ ยสกั ขใี นการประกอบพธิ บี ำ� เพญ็ กงเตก๊ ถวายเปน็ พระราชกศุ ลครงั้ นี้ จบแลว้ ประธานบรรพชติ จนี นกิ ายบรรจคุ �ำประกาศลงในเทวทตู ทรงมา้ เจา้ พนกั งานเชญิ เทวทตูทรงม้าทูลถวายพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา ทรงอธิษฐานแล้วส่งให้เจ้าพนักงานเชิญเทวทูตทรงม้าไปเผา บรรพชิตจีนนิกายสวดพระพุทธมนต์ถวายสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และพระมหาโพธิสัตว์ทั้งหลาย ระหวา่ งน้นั ดนตรจี นี บรรเลงจนจบพิธี บรรพชติ จนี นกิ ายสวดสงั เวยพระกระยาหาร พิธีอัญเชิญดวงพระวิญญาณสถิตในธงพุ่ม เวลา ๑๔ นาฬิกา ๓๐ นาที บรรพชิตจนี นกิ าย ๒๑ รูป ขึ้นบนพระท่ีน่ังดุสติ มหาปราสาททางมุขดา้ นทศิ เหนอื บนั ไดฝง่ั ตะวนั ตก พระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จา้ พชั รกติ ยิ าภา เสดจ็ ตาม พรอ้ มดว้ ยพระราชวงศ์ข้าราชบริพารในสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี และผู้ร่วมพิธีเดินตามทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองทองน้อยที่หน้าพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ ทรงกราบ จากนั้น เสด็จไปถวายเคร่ืองเสวยคาว หวาน และผลไม้ ทหี่ นา้ พระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ เสรจ็ แลว้ ประทบั พระเก้าอ้ี บรรพชติ จีนนิกายประพรมน้�ำพระพุทธมนต์ และสวดพระพุทธมนต์ พร้อมประกาศอัญเชิญดวงพระวิญญาณสมเด็จพระเจ้าภคินเี ธอ เจา้ ฟา้ เพชรรัตนราชสดุ า สิริโสภาพณั ณวดี ขอพระบารมแี หง่ องคส์ มเด็จพระสัมมาสมั พทุ ธเจา้ และพระมหาโพธิสัตว์ แผ่พระพุทธรัศมีอัญเชิญดวงพระวิญญาณสถิตในธงพุ่ม จากน้ัน บรรพชิตจีนนิกายสวดสังเวยพระกระยาหาร ขณะนั้นหม่อมราชวงศ์จุลรังสี ยุคล เชิญธงพุ่มจากหน้าพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพมาประดิษฐานที่อาสนส์ งฆบ์ รรพชิตจนี นิกาย 268

ภาคที่ ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ พระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จา้ พชั รกติ ยิ าภา ถวายเครอื่ งเสวยคาวหวานและผลไมท้ ห่ี นา้ พระโกศทองใหญท่ รงพระศพ พิธีสรงน�้ำดวงพระวิญญาณและพิธีข้ามสะพานโอฆสงสาร เวลา ๑๔ นาฬิกา ๔๗ นาที บนพระท่นี ัง่ ดสุ ติ มหาปราสาท พลโท หม่อมเจา้ เฉลิมศึก ยคุ ล ทรงจดุธปู เทยี นเครอ่ื งทองน้อยท่ีหน้าพระโกศทองใหญท่ รงพระศพ ทรงกราบ บรรพชติ จนี นิกายสวดพระพุทธมนต์อัญเชิญพระบารมีพระรัตนตรัยและพระมหาโพธิสัตว์เจ้าเป็นพาหนะนำ� ทางให้แก่ดวงพระวิญญาณในมณฑลพิธีเพื่อเข้าสู่หอสรง รับน�้ำพระพุทธมนต์เพ่ือความผ่องแผ้วเบิกบาน ส้ินกังวลพระหฤทัยในพระภารกิจและพสกนกิ รทง้ั ปวง พรอ้ มทจี่ ะสดบั พระธรรมในพธิ เี สดจ็ ขา้ มสะพานโอฆสงสารสแู่ ดนสขุ าวดพี ทุ ธเกษตร ขณะนน้ัดนตรจี ีนบรรเลง เจ้าพนกั งานเชิญนกเทวทตู ถวายพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจา้ พัชรกิติยาภา ทรงอธิษฐานแล้วส่งให้เจ้าพนักงานเชิญไปเผา ประธานบรรพชิตจีนนิกายอัญเชิญธงพุ่มดวงพระวิญญาณ บรรพชิตจีนนิกายสวดพระพทุ ธมนตอ์ ญั เชิญดวงพระวญิ ญาณสู่หอสรง เจ้าพนักงานเชญิ หอ่ เครื่องใช้ส่วนพระองค์จ�ำลองด้วยกระดาษถวายพลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล ทรงอธิษฐาน แล้วส่งให้เจ้าพนักงานเชิญไปเผา ร้อยโทหม่อมเจ้านวพรรษ์ ยคุ ล ทรงเชิญเครอ่ื งทองน้อยเขา้ ส่หู อสรง เวลา ๑๕ นาฬกิ า ๑๔ นาที รอ้ ยโท หมอ่ มเจา้ นวพรรษ์ ยคุ ล ทรงเชญิ เครอื่ งทองนอ้ ยออกจากหอสรงไปทอดทมี่ ้าสงู ทเ่ี ดิม หม่อมราชวงศ์จลุ รงั สี ยคุ ล เชิญธงพุม่ ดวงพระวิญญาณไปประดษิ ฐาน ณ ท่เี ดิม บรรพชติจนี นกิ ายสวดพระพทุ ธมนตจ์ บ ดนตรจี นี หยดุ บรรเลง บรรพชติ จนี นกิ ายลงจากพระทนี่ ง่ั ดสุ ติ มหาปราสาททางบนั ไดมขุ ดา้ นทศิ ตะวนั ออก เขา้ พกั ณ ศาลาทมิ คดหลงั ทศิ ตะวนั ตก พระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จา้ พชั รกติ ยิ าภาเสดจ็ ลงพระทน่ี งั่ ดสุ ติ มหาปราสาท ไปยงั หอ้ งประทบั รบั รอง ณ พระทนี่ งั่ ราชกรณั ยสภา ประทบั พกั พระอริ ยิ าบถตามพระอธั ยาศยั เวลา ๑๕ นาฬกิ า ๔๐ นาที ดนตรีจนี บรรเลง บรรพชติ จนี นิกาย ๒๑ รปู ขนึ้ บนพระทีน่ ง่ั ดสุ ิตมหาปราสาท สวดพระพทุ ธมนตน์ ำ� เสดจ็ เชญิ ดวงพระวญิ ญาณลงจากพระทน่ี ง่ั ดสุ ติ มหาปราสาทไปยงั มณฑลพธิ บี ชู าพระรตั นตรัย บรรพชิตจนี นกิ าย ๒๑ รูป ตั้งแถวเดินตามลงมาพร้อมสวดพระพทุ ธมนตน์ �ำดวงพระวญิ ญาณรอ้ ยโท หมอ่ มเจา้ นวพรรษ์ ยคุ ล ทรงเชญิ เครอ่ื งทองนอ้ ย หมอ่ มราชวงศจ์ ลุ รงั ษี ยคุ ล เชญิ ธงพมุ่ ดวงพระวญิ ญาณ 269

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีพระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จา้ พชั รกติ ยิ าภา และพลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศกึ ยคุ ล เสดจ็ ตาม ขณะนเ้ี จา้ พนกั งานเชิญกระทง เครื่องสังเวย กรงนกกระจบิ และถังบรรจุปลาไหล ไปทท่ี า่ ราชวรดฐิขบวนเชิญดวงพระวิญญาณเพือ่ ข้ามสะพานโอฆสงสาร พระเจ้าหลานเธอ พระองคเ์ จา้ พัชรกติ ยิ าภา ทรงข้ามสะพานโอฆสงสาร บรรพชติ จนี สวดพระพุทธมนต์ พลโท หม่อมเจา้ เฉลมิ ศกึ ยคุ ลน�ำดวงพระวิญญาณเสด็จข้ามสะพานโอฆสงสาร ทรงจดุ ธูปเทยี นเซ่นไหวด้ วงพระวญิ ญาณ เวลา ๑๕ นาฬกิ า ๕๓ นาที บรรพชติ จนี ๒๑ รปู ตง้ั ขบวนสวดพระพทุ ธมนตน์ ำ� ดวงพระวญิ ญาณ เสดจ็ข้ามสะพานโอฆสงสาร โดยเวียนทกั ษิณาวรรต (เวียนขวา) ๓ รอบ จากทิศใตไ้ ปทศิ เหนือ มีรอ้ ยโท หม่อมเจา้นวพรรษ์ ยคุ ล ทรงเชญิ เครอื่ งทองนอ้ ย หมอ่ มราชวงศจ์ ลุ รงั ษี ยคุ ล เชญิ ธงพมุ่ ดวงพระวญิ ญาณ พระเจา้ หลานเธอพระองค์เจ้าพชั รกติ ยิ าภาและพลโท หมอ่ มเจา้ เฉลิมศึก ยคุ ล เสด็จตาม พรอ้ มขา้ ราชการในพระองค์ ระหว่างขา้ มสะพานทรงโปรยทานลงขันสาครทหี่ วั สะพาน เม่ือครบ ๓ รอบ พลโท หม่อมเจา้ เฉลิมศึก ยคุ ล ทรงจุดธูปเทียนที่เคร่ืองเซ่นไหว้เจ้าหัวสะพาน จากน้ันบรรพชิตจีนสวดพระพุทธมนต์น�ำดวงพระวิญญาณเสด็จข้ามสะพานโอฆสงสาร โดยเวยี นอตุ ราวรรต (เวียนซา้ ย) จากทิศเหนอื ไปทิศใต้ เมอื่ ครบ ๓ รอบ พลโท หม่อมเจา้เฉลมิ ศกึ ยคุ ล ทรงจุดธปู เทยี นท่ีเคร่อื งเซน่ ไหว้เจ้าหัวสะพาน บรรพชิตจีนสวดนำ� รอบมณฑลพธิ ี ๑ รอบ เสร็จแลว้ พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจา้ พัชรกติ ิยาภา เสดจ็ ไปทห่ี น้าเครือ่ งบชู ากระบะมุก ทรงจดุ ธูปเทยี นเคร่ืองบชู ากระบะมกุ ทรงกราบ แล้วประทับพระเก้าอี้ที่เดมิ 270

ภาคที่ ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ เวลา ๑๖ นาฬิกา ๑๗ นาที บรรพชิตจีนนิกายสวดพระพุทธมนต์อัญเชิญดวงพระวิญญาณขึ้นสู่พระทนี่ ง่ั ดสุ ติ มหาปราสาท รอ้ ยโท หมอ่ มเจา้ นวพรรษ์ ยคุ ล ทรงเชญิ เครอื่ งทองน้อย เสดจ็ ตาม หมอ่ มราชวงศ์จลุ รงั สี ยุคล เชิญธงพุ่มดวงพระวิญญาณ เดนิ ตาม ประกอบพธิ ีท่หี นา้ พระแท่นประดิษฐานพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ ขณะนน้ั พระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จา้ พชั รกติ ยิ าภา เสดจ็ ไปทอดพระเนตรเครอื่ งสงั เวยทม่ี ณฑลพธิ บี ูชาพระมหาโพธิสตั ว์ แลว้ เสด็จข้ึนบนพระทีน่ งั่ ดุสติ มหาปราสาท พิธีลอยกระทงและปล่อยปลา เวลา ๑๖ นาฬกิ า ๒๐ นาที บรรพชติ จนี สวดพระพทุ ธมนตจ์ บ ลงจากพระทนี่ ่ังดสุ ติ มหาปราสาทเดินน�ำไปยังท่าราชวรดิฐ พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล และร้อยโท หม่อมเจ้านวพรรษ์ ยุคล เสด็จตามพรอ้ มดว้ ยหม่อมราชวงศจ์ ลุ รังสี ยุคล และขา้ ราชบรพิ าร ออกจากลานพระทนี่ ง่ั ดุสติ มหาปราสาท ผา่ นทางประตูศรีสุนทร ประตูเทวาภริ มย์พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศกึ ยคุ ล พลโท หม่อมเจา้ เฉลิมศกึ ยุคลทรงอธิษฐานกอ่ นลอยกระทง ทรงปลอ่ ยนก เวลา ๑๖ นาฬกิ า ๒๕ นาที พลโท หม่อมเจา้ เฉลิมศกึ ยุคล ประธานในพิธี ทรงจดุ ธูปเทียนทโี่ ตะ๊เครื่องบูชา ทรงคม แล้วประทับยืนท่ีเดิม บรรพชิตจนี นกิ ายสวดพระพทุ ธมนต์เชิญพญานาคและเทพเทวาที่สถติ อยใู่ นแมน่ ้�ำลำ� คลองและมหาสมทุ ร ใหม้ าสดบั พระพทุ ธมนต์ และเปน็ สกั ขพี ยานในการบ�ำเพญ็ กศุ ลครงั้ นี้ประพรมน้ำ� พระพทุ ธมนตแ์ กเ่ ครอื่ งเซ่นไหว้ เจ้าพนกั งานเชิญเทวทตู ทรงม้าให้พลโท หมอ่ มเจ้าเฉลิมศึก ยคุ ลทรงอธิษฐาน แลว้ สง่ คนื ให้เจา้ พนักงานนำ� ไปเผา จากน้ันบรรพชิตจีนนกิ ายสวดพระพุทธมนต์ปลอ่ ยชีวติ สัตว์ให้หลดุ พน้ จากบพุ กรรมไปสสู่ ุคติภูมิ เป็นการประกอบทานบารมีอทุ ิศถวายเปน็ พระกุศลแดด่ วงพระวญิ ญาณพลโท หม่อมเจา้ เฉลิมศึก ยุคล ทรงลอยกระทงในแม่น�้ำ ทรงปล่อยนกและปลา ตามล�ำดับ ขณะลอยกระทงเจา้ พนักงานเผากระดาษเงินกระดาษทองในถงั อะลูมิเนียม เสรจ็ แล้วกลบั มายงั พระท่นี งั่ ดุสติ มหาปราสาท 271

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีทรงจุดธปู เทียนเคร่ืองนมัสการบูชาพระพทุ ธรูป พลโท หมอ่ มเจ้าเฉลิมศกึ ยคุ ล จุดธปู เทียนเซน่ ไหว้ดวงพระวิญญาณ พิธีโยคะตันตระ (ทิ้งกระจาด) เวลา ๑๗ นาฬกิ า ๓ นาที พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพชั รกติ ิยาภา เสด็จลงจากพระท่ีน่งั ดุสิตมหาปราสาท เข้าสู่มณฑลพิธีโยคะตันตระ ทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองนมัสการบูชาพระพุทธรูปท่ีโต๊ะหมู่บูชาทรงคม แล้วประทับพระเกา้ อี้ ณ ศาลาทิมคดหลงั ทิศตะวันออก พลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศึก ยคุ ล เสดจ็ ไปทรงจุดธูปเทียนเซ่นไหว้ดวงวิญญาณเพ่ืออุทิศบุญกุศลแก่เวไนยสัตว์ท่ีมณฑลพิธีบูชาพระมหาโพธิสัตว์ ทรงกราบแล้วเสด็จมาประทับพระเกา้ อ้ที เี่ ดมิ ณ ศาลาทิมคดหลังทิศตะวันตก เวลา ๑๗ นาฬกิ า ๗ นาที ดนตรีจนี บรรเลง บรรพชิตจีนนิกายสวดพระธารณมี นตเ์ จริญพระธรรมอธษิ ฐานประกอบกบั การกระทำ� หสั ตมทุ รา คอื ทำ� มอื เปน็ สญั ลกั ษณป์ ระจำ� พระองคพ์ ระพทุ ธเจา้ และพระมหาโพธสิ ตั วแ์ ตล่ ะพระองคต์ ามล�ำดบั สว่ นบรรพชติ จนี นกิ ายทแ่ี วดลอ้ มสวดพระพทุ ธมนตเ์ พอ่ื แผพ่ ระพทุ ธรศั มใี ห้สอ่ งสวา่ งท่วั ท้ังตรหี สั โลกธาตุ โปรดสรรพสตั วใ์ หพ้ ้นทุกข์ เวลา ๑๗ นาฬกิ า ๑๘ นาที พระเจา้ หลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกติ ยิ าภา เสดจ็ กลบั วงั ศุโขทยั เวลา ๑๗ นาฬิกา ๕๐ นาที เจา้ พนกั งานเชญิ เทวทูตทรงม้าใหท้ า่ นหญิงศรสี วา่ งวงศ์ บญุ จิตราดุลย์อธิษฐาน แลว้ ส่งคนื ใหเ้ จา้ พนกั งานนำ� ไปเผาในถังอะลูมเิ นียม เวลา ๑๘ นาฬกิ า ๒๕ นาที รอ้ ยโท หมอ่ มเจา้ นวพรรษ์ ยุคล ทรงจุดธูปเทียนบูชาเครอ่ื งอุปโภคบรโิ ภค ณ มณฑลพธิ ีบชู าพระมหาโพธิสัตว์ ในระหว่างที่สวดพระธารณีมนต์น้ัน บรรพชิตจีนนิกายได้โปรยทานเป็นระยะ ๆ เป็นการบำ� เพ็ญมหาทาน อทุ ศิ ถวายเปน็ พระกศุ ลแดส่ มเดจ็ พระเจา้ ภคนิ เี ธอ เจา้ ฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิรโิ สภาพณั ณวดี เวลา ๑๘ นาฬิกา ๔๔ นาที เจา้ พนกั งานเคล่ือนย้ายพระมหาโพธิสัตวจ์ �ำลอง เครือ่ งบชู า และเคร่ืองอปุ โภคบริโภคจำ� ลองไปยงั ลานหน้าประตูศรีสุนทร เวลา ๑๙ นาฬกิ า บรรพชิตจนี นิกายสวดพระธารณมี นต์จบ และขึน้ บนพระทน่ี ง่ั ดุสติ มหาปราสาททางมุขด้านทิศเหนอื บันไดฝงั่ ตะวนั ตก 272

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ พิธีสดับปกรณ์ เวลา ๑๙ นาฬิกา ๕ นาที พลโท หม่อมเจ้าเฉลมิ ศกึ ยุคล ทรงจดุ ธูปเทียนเคร่ืองทองน้อยทีห่ น้าพระแท่นประดิษฐานพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ ทรงกราบ แล้วประทับพระเก้าอี้ตรงข้ามอาสน์สงฆ์บรรพชติ จนี สวดพระพทุ ธมนต์ เจา้ พนกั งานภษู ามาลาเชญิ เสาบวั ๕ เสาส�ำหรบั รองรบั พระภษู าโยงมาตงั้ เปน็ ระยะจากหนา้ พระแทน่ทป่ี ระดษิ ฐานพระโกศทองใหญท่ รงพระศพจนถงึ ตน้ อาสนส์ งฆ์ แลว้ ลาดพระภษู าโยงจากทป่ี ระดษิ ฐานพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพน�ำมาพักไว้ที่เสาบัวข้างธรรมาสน์ จากนั้นลาดพระภูษาโยงอีกสายหน่ึงที่หน้าบรรพชิตจนี นกิ ายทั้ง ๑๐ รปู แล้วถวายความเคารพ พลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศกึ ยคุ ล ทรงทอดผา้ ไตรพร้อมใบปวารณาถวายบรรพชติ จนี นกิ ายทง้ั ๑๐ รปู แล้วประทบั พระเกา้ อที้ เ่ี ดิม เจา้ พนักงานภูษามาลาเชญิ ปลายภูษาโยงท้ังสองสายสอดเชือ่ มกันบนพานพระมหากฐินท่ตี น้ อาสน์สงฆ์ บรรพชติ จนี นกิ ายทั้ง ๑๐ รูปสดับปกรณ์ จบแลว้เจา้ พนกั งานภษู ามาลาพบั พระภษู าโยงทงั้ สองสายเขา้ ทเี่ ดมิ พลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศกึ ยคุ ล ทรงกรวดน้�ำถวายพระกศุ ล ขณะน้นั พระสงฆ์อนุโมทนา จบแลว้ ลงจากอาสน์สงฆ์ และออกจากพระท่ีนงั่ ดสุ ิตมหาปราสาททางบันไดมขุ ดา้ นทิศตะวันออก เวลา ๑๙ นาฬกิ า ๒๐ นาที พลโท หมอ่ มเจา้ เฉลิมศกึ ยุคล เสด็จลงจากพระท่ีนงั่ ดสุ ติ มหาปราสาททางบนั ไดมขุ ดา้ นทศิ ตะวนั ตก ออกประตศู รสี นุ ทรไปยงั มณฑลเผาเครอื่ งอปุ โภคบรโิ ภคจำ� ลอง ซง่ึ เจา้ พนกั งานเคลอื่ นยา้ ยไปรอไว้ ทรงเผาธงพมุ่ ดวงพระวญิ ญาณและเครอื่ งอปุ โภคบรโิ ภคจ�ำลอง เจา้ พนกั งานดบั เพลงิ คอยฉดี นำ้� ลดระดบั ความรอ้ น เจา้ พนกั งานคอยยกเครอ่ื งอปุ โภคบรโิ ภคจ�ำลองใสล่ งในกองเพลงิ ไดเ้ วลาอนั สมควรพลโท หมอ่ มเจา้ เฉลมิ ศึก ยคุ ล เสด็จกลบั เปน็ อันเสรจ็ พธิ ี ทรงเผาเคร่ืองอปุ โภค บริโภคจ�ำลอง 273

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี คณะบรรพชิตอนัมนิกายบ�ำเพ็ญกุศล (กงเต๊ก) ถวายพระศพ คณะบรรพชิตอนัมนิกายจัดการบ�ำเพ็ญกุศล (กงเต๊ก) หลวงคร้ังเเรก ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในงานพระบรมศพสมเด็จพระเทพศิรินทรา บรมราชินี ในรัชกาลที่ ๔ ซ่ึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้มีการจดั เพ่มิ เติมนอกธรรมเนยี ม คือ การตง้ั โคมประกวดประชันของพระราชาคณะเเละมบี รรพชติ อนมั นกิ ายสวดกงเต๊กทั้งกลางวัน กลางคืน ในงานพระศพสมเด็จพระเจา้ ภคนิ ีเธอ เจา้ ฟา้ เพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพณั ณวดี พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช พระราชทานพระบรมราชานญุ าตใหค้ ณะบรรพชติ อนมั นกิ ายแหง่ ประเทศไทยประกอบพิธีบ�ำเพ็ญกุศล (กงเตก๊ ) ถวายพระศพ ณ พระทน่ี งั่ ดสุ ิตมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวงั เม่ือวันศุกร์ ท่ี ๑๔ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๔ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศกึ ยคุ ล เสดจ็ เเทนพระองค์ สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟา้ มหาวชริ าลงกรณ สยามมกุฎราชกมุ ารทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าสิริวัณณวรีนารีรัตน์ เสด็จเเทนพระองค์ ตามกำ� หนดการ ดังนี้ 274

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ275

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี 276

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ277

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี 278

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ279

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี 280

ภาคที่ ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ ณ วันศุกร์ ท่ี ๑๔ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๔ การบ�ำเพ็ญกุศล (กงเต๊ก) ถวายพระศพสมเดจ็ พระเจ้าภคินเี ธอ เจา้ ฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สริ โิ สภาพณั ณวดี ของคณะบรรพชิตอนัมนิกายแหง่ ประเทศไทย เจ้าพนักงานและเจา้ หน้าที่ฝา่ ยอนมั นกิ ายเตรยี มการตง้ั แตง่ ทพี่ ระลานพระทนี่ งั่ ดสุ ติ มหาปราสาทและทา่ ราชวรดฐิ ตง้ั ปะรำ� มณฑลพธิ แี ละปะรำ� สำ� หรบั ผรู้ ว่ มพธิ ดี งั น้ี แผนผงั การบำ� เพ็ญกศุ ล (กงเต๊ก) คณะบรรพชิตอนมั นิกาย ณ พระที่นง่ั ดสุ ิตมหาปราสาท N ๑ ๓๖๔ ๒ ๕๗๑. พระโกศทองใหญท่ รงพระศพ ๕. ศาลาทมิ คดหลงั ตะวนั ตก๒. มณฑลบชู าพระรัตนตรยั ๖. ปะรำ� ผ้มู าร่วมในพธิ ี๓. มณฑลบูชาพระยายมราช ๗. ปะร�ำบรรพชติ อนัมนิกาย๔. ศาลาทมิ คดหลงั ตะวนั ออก ณ พระลานพระท่ีนั่งดุสิตมหาปราสาท ด้านทิศเหนือระหว่างศาลาทิมคดหลังตะวันออกและหลงั ตะวนั ตกตง้ั ปะรำ� จดั เปน็ มณฑลบชู าพระรตั นตรยั และตงั้ แตง่ เพมิ่ เตมิ เปน็ มณฑลพธิ ขี า้ มสะพานโอฆสงสารและมณฑลพิธีบริจาคทาน (ทงิ้ กระจาด) ระหว่างย่อมุมด้านทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ต้ังปะร�ำจัดเป็นมณฑลบูชาพระยายมราชและต้ังแต่งเพิ่มเติมเปน็ มณฑลพธิ ลี อยกระทงและปลอ่ ยปลา และมณฑลพธิ ีเผาเคร่อื งกระดาษ ณ ท่าราชวรดฐิ จดั เป็นมณฑลพธิ ลี อยกระทงและปล่อยปลา 281

จดหมายเหตุงานพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี การต้ังแตง่ ภายในมณฑลพธิ ี มรี ายละเอียดดงั นี้ พระท่ีนงั่ ดุสิตมหาปราสาท เวลาเช้า เจ้าพนักงานตั้งแต่งภายในพระที่น่ังดุสิตมหาปราสาทเพิ่มเติมสำ� หรับพิธีอัญเชิญดวงพระวญิ ญาณ ดงั น้ี ที่หน้าพระแท่นประดิษฐานพระโกศทองใหญ่ทรงพระศพ เรียงล�ำดบั จากซ้ายไปขวา ปกั ธงพมุ่เชญิ ฉลองพระองคส์ มี ่วง ตง้ั ม้าสูงสลักลายปิดทองทอดเคร่ืองทองน้อยสกั การะพระศพ ตั้งโต๊ะเต้ยี จ�ำหลกั ลายปิดทองปูผา้ ขาวทอดเครอื่ งพระกระยาหารสงั เวยพระศพ มณฑลพิธบี ชู าพระรัตนตรยั ที่ปะร�ำกลางพระลานพระที่น่ังดุสิตมหาปราสาท ตรงข้ามมุขด้านทิศเหนือ หน้าปะร�ำหันเข้าสู่พระทีน่ ัง่ ดุสิตมหาปราสาท ภายในปะร�ำดา้ นทิศเหนือตั้งโต๊ะบชู าพระรัตนตรัยรวม ๖ โตะ๊ โต๊ะกลาง ๒ โตะ๊ส�ำหรับบูชาพระศากยมุนีพุทธเจ้า ด้านซ้ายและด้านขวาข้างละ ๒ โต๊ะ สำ� หรับบูชาพระโพธิสัตว์เรียงตามลำ� ดบั จากซา้ ยไปขวา คอื พระกษติ คิ รรภโพธสิ ตั ว์ (พระมาลยั ) พระสมนั ตภทั รโพธสิ ตั ว์ พระไภษชั ยครุ พุ ทุ ธเจา้พระอมิตาภะพุทธเจา้ พระมัญชศุ รโี พธสิ ตั ว์ และพระยายมบาลช้ัน ๑๐ แผนผงั มณฑลพิธีบชู าพระรตั นตรยั ๑ ๒N ๓๔๘๖ ๕ ๖๗๗๑. โต๊ะบชู าพระรัตนตรัย ๕. แท่นกราบ๒. อาสน์สงฆส์ �ำหรบั ประธานบรรพชิตอนมั นกิ าย ๖. อาสน์สงฆ์สำ� หรับบรรพชติ อนัมนิกาย๓. เครอ่ื งนมัสการกระบะมุก ๗. เครอ่ื งบูชาปา้ ยเทพวิญญาณให้มาสถติ ณ มณฑลพธิ ี๔. เครื่องทองนอ้ ยประจ�ำพระศพ ๘. วงดนตรี 282

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ กลางมณฑลพิธี ต้ังอาสน์สงฆ์ส�ำหรับประธานบรรพชิตอนัมนิกาย หน้าอาสน์สงฆ์ปูพรมแดงลาดพระสจุ หนี่ ต้งั ม้าสูงสลกั ลายปิดทอง ๒ ตวั ทอดเครื่องนมัสการกระบะมกุ และเครอื่ งทองนอ้ ยประจำ� พระศพพรอ้ มแทน่ กราบ ตง้ั อาสนส์ งฆ์ ๒ แถว ตามแนวเหนอื ใตช้ ดิ ศาลาทมิ คดหลงั ตะวนั ออกและหลงั ตะวนั ตกสำ� หรบับรรพชิตอนมั นิกายสวดพระพุทธมนต์ ด้านทิศตะวันตกของมณฑลพิธี ชิดศาลาทิมคดหลังตะวันตก ตั้งวงดนตรีส�ำหรับบรรเลงประกอบพิธี เคร่ืองดนตรีประกอบด้วย ขิม อิเล็กโทน กลองจีนใหญ่ กลองจีนเล็ก บองโก ล้อ ซอจีน ขลุ่ย เชลโลฉาบ และฆอ้ ง บรเิ วณเสาปะรำ� หนา้ มณฑลพธิ ที งั้ สองขา้ งแขวนปา้ ยเทพวญิ ญาณและตง้ั เครอ่ื งบชู าเชญิ เทพวญิ ญาณใหม้ าสถติ ณ มณฑลพิธี มี เทียน พานดอกไม้ นำ�้ พระพทุ ธมนต์ ส้ม นำ้� ชา และข้าวสวยการตั้งแตง่ ภายในมณฑลพิธบี ูชาพระรตั นตรยั เครื่องบูชาเชิญเทพวญิ ญาณใหม้ าสถติ ณ มณฑลพิธี มณฑลพิธบี ูชาพระยายมราช ทปี่ ะร�ำบชู าพระยายมราช ณ พระลานพระท่ีน่ังดุสติ มหาปราสาท ระหวา่ งยอ่ มมุ ด้านทิศตะวนั ตกเฉียงเหนือ ปะร�ำหันหน้าออกด้านทิศเหนือ ในเวลาเช้า เจ้าพนักงานต้ังแต่งภายในปะร�ำด้านทิศใต้ต้ังโต๊ะประดษิ ฐานเทวรปู พระยายมราชพร้อมเคร่ืองสักการบชู าหนุ่ จำ� ลองพระยายมราชพรอ้ มเครอื่ งสักการบูชา พระตำ� หนักทบั ขวญั จำ� ลอง 283

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี แผนผงั มณฑลพธิ ีบูชาพระยายมราช ๒ N ๑๓๑. โต๊ะบชู าพระยายมราช ๔ ๒๒. เครอื่ งอปุ โภคจ�ำลอง๓. เคร่อื งบริจาคทาน (ทงิ้ กระจาด)๔. ธงพุ่มดวงพระวิญญาณ ด้านหลังของโต๊ะบชู าพระยายมราชวางเคร่อื งกระดาษและเครื่องอุปโภคจ�ำลองทำ� ด้วยกระดาษ มีภเู ขาทอง ภเู ขาเงนิ ตำ� หนกั จนี เทวทตู ทรงมา้ ขา้ ราชบรพิ าร กระดาษเงนิ กระดาษทอง หบี สมบตั ิ ดา้ นขวาวางเคร่อื งอุปโภคจ�ำลองเปน็ ตำ� หนกั ทรงไทย จำ� ลองจากพระตำ� หนักทบั ขวัญ ในพระราชวังสนามจนั ทร์ จังหวัดนครปฐม ตกแตง่ ดว้ ยเครอ่ื งเรอื นและเครอ่ื งอปุ โภคจำ� ลอง ๑ หลงั เครือ่ งบรจิ าคทาน ประกอบด้วย เส้นหมข่ี าว นำ้� ดม่ื ขา้ วสาร และตะกรา้ พลาสตกิ บรรจุผา้ ขนหนูนำ�้ มนั พชื น้ำ� ปลา นำ�้ ดื่ม น้ำ� ตาล ผลไม้กระปอ๋ ง ปลากระป๋อง และกาแฟ มณฑลพิธีข้ามสะพานโอฆสงสาร ครั้นเวลาเย็นเจ้าพนักงานและเจ้าหน้าที่ฝ่ายอนัมนิกาย เตรียมการต้ังแต่งและตรวจแต่งเครื่องประกอบพธิ ขี า้ มสะพานโอฆสงสาร ณ มณฑลพิธีบูชาพระรัตนตรยั ไวพ้ รอ้ มดงั น้ี ในมณฑลพธิ ดี า้ นทศิ เหนอื ตง้ั โตะ๊ บชู าพระรตั นตรยั กลางมณฑลพธิ ตี งั้ สะพานโอฆสงสาร หวั สะพานอยดู่ ้านทศิ ตะวันออก ทา้ ยสะพานอยู่ด้านทิศตะวนั ตก เป็นสะพานไม้มีบนั ไดขน้ึ ขา้ งละ ๓ ขัน้ ราวสะพานทาสีเขยี ว สีเหลือง ตดั ขอบไม้ดว้ ยสีแดง ท่ีหวั สะพานดา้ นทิศเหนอื และทา้ ยสะพานดา้ นทศิ ใตต้ ั้งโต๊ะปูผ้าขาวบชู าเจา้ หัวสะพานและเจา้ ท้ายสะพาน มี ธปู เทยี น ขนม สม้ พานดอกไม้ และต้งั ขนั สาครบรรจุน�้ำ ขา้ งสะพานด้านทิศเหนือตั้งม้าสูงสลักลายปิดทองทอดเคร่ืองทองน้อยประจ�ำดวงพระวิญญาณ และตั้งม้าเต้ียสลักลายปิดทองประดษิ ฐานธงพมุ่ ดวงพระวิญญาณ มุมทิศตะวันออกเฉยี งใต้ ตงั้ โตะ๊ บชู าเจา้ พระคลงั มี ธปู เทยี น แจกนัปกั ดอกไม้ และนำ�้ พระพทุ ธมนต์ หนา้ มณฑลพิธีด้านทศิ ใต้ วางเครอ่ื งบชู าปา้ ยเทพวิญญาณไว้ฝ่งั ซา้ ยและขวาสว่ นดา้ นทิศตะวนั ตก เปน็ ท่ตี ัง้ วงดนตรี 284

ภาคท่ี ๓ พระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ และการบ�ำเพ็ญกุศลถวายพระศพ แผนผงั มณฑลพธิ ขี ้ามสะพานโอฆสงสาร ๑ ๖๗ N ๔๕๙ ๓ ๕๔ ๒๘๘๑. โตะ๊ บูชาพระรัตนตรัย ๖. ธงพุ่มดวงพระวิญญาณ๒. โต๊ะบูชาเจา้ พระคลงั ๗. เครอื่ งทองน้อย๓. สะพานโอฆสงสาร ๘. เครอื่ งบชู าปา้ ยเทพวญิ ญาณให้มาสถติ ณ มณฑลพธิ ี๔. โตะ๊ บูชาเจา้ หวั สะพานและเจา้ ทา้ ยสะพาน ๙. วงดนตรี๕. ขนั สาคร มณฑลพิธีลอยกระทงและปล่อยปลา ณ มณฑลบูชาพระยายมราช ในเวลาเย็น เจ้าพนักงานต้ังแต่งเพ่ิมเติมดังนี้ ด้านทิศเหนือ ตั้งโต๊ะประกอบพิธีปูผา้ ขาว ดา้ นบนมี ธูป เทยี น พานดอกไม้ นำ�้ พระพุทธมนต์ กระดง่ิ ระฆัง บกั ฮ้อ (เครื่องเคาะ)พานผลไม้ ๕ สิ่ง กระดาษค�ำประกาศ กระดาษเงิน กระดาษทอง และกระทงใหญ่ ๑ กระทง ท�ำด้วยวัสดุธรรมชาติ ฐานกระทงท�ำด้วยต้นกล้วย กลบี ท�ำด้วยใบตอง ในกระทงมี ดอกบวั ดอกบานไมร่ ูโ้ รยสมี ว่ ง หมากพลู บหุ ร่ี ธูป และเทยี น ทีฐ่ านโต๊ะทางทศิ ใตว้ างเทวทตู ทรงม้า ดา้ นทิศตะวันออก ตั้งโตะ๊ ปูผา้ ขาว ดา้ นบนวางกระทงเลก็ ๓๕ กระทง ฐานกระทงเปน็ ขนั น�้ำพลาสตกิ ในกระทงมี ดอกแคทลยี าสมี ว่ งและสขี าว ดอกคตั เตอร์ใบดอกพดุ หมาก พลู บุหร่ี เทยี น และน้ำ� ณ ทา่ ราชวรดฐิ ตง้ั ปะรำ� พธิ หี นั หนา้ ไปทางทศิ ตะวนั ตกตดิ กบั แมน่ ำ้� เจา้ พระยา วางภาชนะบรรจปุ ลาส�ำหรับปลอ่ ยถวายเปน็ พระราชกศุ ลไวภ้ ายใน 285

จดหมายเหตุงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี แผนผังมณฑลพิธลี อยกระทงและปลอ่ ยปลา๓ ๒๒ N ๕ ๑๑ ๒ ๖ ๔๑. โตะ๊ บชู าพระยายมราช ๔. โต๊ะประกอบพธิ ลี อยกระทงและปล่อยปลา๒. เครื่องอปุ โภคจำ� ลอง ๕. โต๊ะสำ� หรับวางกระทงเล็ก๓. เครอ่ื งบริจาคทาน (ท้งิ กระจาด) ๖. เทวทตู ทรงมา้ มณฑลพิธีบรจิ าคทาน (ท้ิงกระจาด) ตามหลกั ศาสนาพทุ ธอนมั นกิ ายถอื วา่ พธิ นี เ้ี ปน็ การบรจิ าคทานใหแ้ กผ่ ยู้ ากไรเ้ ขญ็ ใจ เพอื่ อทุ ศิ สว่ นกศุ ลให้ดวงวิญญาณทั้งหลายพ้นจากความทุกข์และไปสู่สุคติ ผู้ที่ประกอบพิธีบริจาคทานหรือเข้าร่วมในพิธีก็จะได้รบั สว่ นกศุ ล คอื ท�ำใหม้ ีอายยุ ืนยาว พธิ บี ริจาคทาน (ทิ้งกระจาด) จึงแตกต่างจากการบรจิ าคทานหรอืการให้ทั่วไป เพราะนอกจากมีจุดมุ่งหมายให้ผู้บริจาคและผู้รับบริจาคมีความสุขในชาตินี้แล้ว ยังต้องการให้ดวงวิญญาณทั้งหลายที่อยู่ในอีกภพภูมิหนึ่งได้พ้นทุกข์ด้วย การจัดพิธีบริจาคทาน (ท้ิงกระจาด) กระทำ� โดยให้บรรพชิตอนัมนิกายสวดพระคาถา (ถือยือลาย) ต่อหน้าพระยายมราช คือ พระโพธิสัตว์แบ่งภาคมาเป็นประธานในพธิ ีบริจาคทาน ในการบำ� เพญ็ กศุ ล (กงเตก๊ ) ถวายพระศพสมเดจ็ พระเจา้ ภคนิ เี ธอ เจา้ ฟา้ เพชรรัตนราชสุดา สิรโิ สภาพัณณวดี คณะบรรพชิตอนัมนิกายแห่งประเทศไทยได้จัดพิธีบริจาคทาน (ท้ิงกระจาด) ณ มณฑลพิธีบูชาพระรัตนตรัย ในเวลาเย็น เจ้าพนักงานและเจ้าหน้าท่ีฝ่ายอนัมนิกายเตรียมการต้ังแต่งและตรวจแต่งเคร่ืองประกอบพิธเี พิ่มเติม ดังน้ี มณฑลพิธีด้านทิศเหนือต้ังโต๊ะบูชาพระรัตนตรัย กลางมณฑลพิธี ตั้งโต๊ะประกอบพิธีหรืออาสนะต้ังเยน็ ๓ โตะ๊ ดา้ นบนแต่ละโต๊ะตั้งเครอื่ งบชู าประกอบด้วย พานดอกไม้ เคร่อื งหอม น�้ำพระพทุ ธมนต์ เทยี นท่ีพุทธบัลลังก์ส�ำหรับบรรพชิตอนัมนิกายน่ังประกอบพิธีมีเคร่ืองโปรยทานประกอบพิธีประกอบด้วย โถน้�ำ 286