คู่มือฯ ส่วนวิธีพิจารณาความอาญา

ค่มู ือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๗๒ ๒. การสั่งของศาล ๒.๑ การุืิ่ วาั ชีรบวตพุาิหลกั ฐาิ ศาลสั่อใิวาั ชีพุาิหลกั ฐาิน่า “รับ – รวม ........ อันดบั สาเนาให้อีกฝ่ าย” เนช่ิเนดีุนกวั ใิคดีแพอ่ ๒.๒ การุิ่ื วาั ชีรบวตพุาิหลกั ฐาิเนพ่ทน เนินท เนทื่าทีคาแถลอขารบวตพุาิหลกั ฐาิเนพ่ทน เนินท โดุชาว ส่อั ใิคาแถลอว่า “สาเนาให้อีกฝ่ าย ... อนุญาต” แลน้ ส่ัอใิวาั ชีรบวตพุาิหลกั ฐาิเนพนท่ เนินท นา่ “รับ – รวม ........... อันดับ สาเนาให้อีกฝ่ าย” ๒.๓ กรณีคู่คนาทหรืาวตคคลา่ีเนก่ีุนขา้ อทนไดป้ ฏนวิั นิาททาิรา ป.น.น า. ๒๒๙/๑ นรรค หิ่ึอ นรรคสาอ หรืานรรคสาท หรืาิาท ป.น.น า. ทาิรา ๑๗๓/๑ นรรคสาอ หรืานรรคสาท ศาลส่ัอ ไท่าิตาาิใหส้ ืวแลบไท่รัวฟัอพุาิหลกั ฐาิิ้ิั ได้ หรืากรณีุิ่ื วาั ชีรบวตพุาิหลกั ฐาิเนท่ืา พิ้ รบุบเนนลา ส่ัอนา่ “ไม่ย่ืนภายในกาหนดและไม่แจ้งเหตุขดั ข้องจึงไม่รับ” หากเนห็ิน่าทีเนหิตาิั สทคนรใหส้ ่อั ิาทขา้ ๒.๔ ๒.๔ การุ่ืิวาั ชีรบวตพุาิหลกั ฐาิเนทื่าทีเนหิตสทคนร สั่อใิคาร้าอน่า “พิเคราะห์แล้ว เห็นว่า เป็นการจาเป็นจะต้องสืบพยานหลกั ฐานดังกล่าว เพ่ือให้การวินิจฉัยคดีเป็นไปโดยเท่ียงธรรม หรือเพื่อให้โอกาสจาเลยในการต่อสู้คดีอย่างเต็มที่ จึงอนุญาตให้ ...(ฝ่ ายท่ียื่น...) ยื่นบัญชีระบุ พยาน/ยื่นบญั ชีระบพุ ยานเพิ่มเติมได้” แลน้ ส่อั ใิวาั ชีรบวตพุาิหลกั ฐาิเนช่ิเนดีุนกวั ขา้ ๒.๒

ค่มู ือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๗๓ บทที่ ๙ การตรวจพยานหลักฐาน ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๓/๑ แลบทาิรา ๑๗๓/๒ กาหิดให้ทีกรบวนิการาี่เนรีุกน่า “การตรวจพยานหลักฐาน”๑๑ รนทา้อั ใหศ้ าลทีาาิาจสืวพุาิหลกั ฐาิาี่เนกีุ่นกวั ปรบเนดิ็ สาคาั ใิคดีขาอคู่คนาทไนก้ ่าิถึอกาหิดนิั ิัดสืวพุาิเนพื่าให้คู่คนาทเนปน ดเนผุข้าเนา็จจรนอหรืา พุาิหลกั ฐาิิ่ากิั ๑. ในวนั ตรวจพยานหลกั ฐาน ๑.๑ คู่คนาทิา้ อส่อพุาิเนากสารแลบพุาินิั ถตาี่าุใู่ ิคราวคราอขาอิิเนาอิ่าศาล เนพื่าให้คู่คนาทาีกฝ่ าุหิ่ึอิรนจสาว (เนนิ้ แิ่ศาลจบทีคาสั่อเนป็ ิาุา่ อา่ืิ าิั เนิื่าอจากสภาพแลบ คนาทจาเนป็ิแห่อพุาิหลกั ฐาิิ้ิั เนาอ หรืาพุาิหลกั ฐาิิ้ิั เนป็ ิวิั าึกคาใหก้ ารขาอพุาิวตคคล ใิช้ิั สาวสนิ) ๑.๒ คู่คนาทแิ่ลบฝ่ าุิา้ อแถลอแินาาอการเนสิาพุาิหลกั ฐาิ ๑.๓ ศาลิา้ อสาวถาทคู่คนาทถึอ - คนาทเนกีุ่นขา้ อขาอพุาิหลกั ฐาิาี่าา้ อานอกวั ปรบเนดิ็ แห่อคดี - คนาทจาเนป็ิาี่ิา้ อสืวพุาิหลกั ฐาิาี่าา้ อานอ - การุาทรัวคนาทถูกิา้ อแาจ้ รนอขาอพุาิหลกั ฐาิขาอาีกฝ่ าุหิ่ึอ ๑.๔ ศาลาาจทีคาส่ัอใหส้ ืวพุาิหลกั ฐาิา่ีเนกีุ่นกวั ปรบเนดิ็ สาคาั ใิคดีไนล้ ่นอหิา้ ก่าิถึอกาหิดนิั ิดั สืวพุาิกไ็ ด้ ๑๑ การตรวจพยานหลกั ฐานมีวตั ถุประสงคเ์ พ่อื ๑. เพอื่ ใหก้ ระบวนการคน้ หาความจริงเป็ นไปอยา่ งมีประสิทธิภาพและเป็ นธรรม ๒. เพอ่ื ส่งเสริมใหค้ คู่ วามเปิ ดเผยพยานหลกั ฐานและยอมรับขอ้ เทจ็ จริงกนั มากข้ึน ๓. เพ่อื ใหค้ ู่ความเตรียมความพร้อมในการเสนอพยานหลกั ฐานตอ่ ศาล ๔. เพื่อรวบรวมพยานหลกั ฐานมิใหเ้ กิดการสูญหาย ถูกทาลายหรือถูกแกไ้ ขเปล่ียนแปลง ๕. เพอ่ื ใหก้ ารใชว้ นั นดั ของศาลเป็ นไปอยา่ งมปี ระสิทธิภาพ ๖. เพ่อื ลดปัญหาการเลื่อนคดี

คู่มอื ปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๗๔ ๒. การดาเนินการในวนั ตรวจพยานหลกั ฐาน ศาลจบิา้ อดาเนินิการใิเนรื่าอดอั ิ่าไปิ้ี ๒.๑ แจอ้ สนารนิาทกฎหทาุใหจ้ าเนลุาราว แลบสาวถาทเนรื่าอาิาุคนาท ๒.๒ า่าิแลบารนวาุฟ้าอใหจ้ าเนลุฟัอ สาวถาทคาใหก้ ารจาเนลุาีกคร้ัอ ๒.๓ คดีคนาทผนดิ่าส่นิิัน คดีาี่ราษฎรเนป็ ิโจาก์ฟ้าอกัิเนาอรนทถึอคดีาาาา า่ีทีการเนรีุกร้าอค่าเนสีุหาุหรืาค่าสนิไหทาดแาิได้ ให้สาวถาทคู่คนาทเนรื่าอการไกล่เนกล่ีุ ขา้ พพน าาก่าิ หากปรบสอคใ์ หไ้ กล่เนกลีุ่ใหอ้ ดิรนจพุาิหลกั ฐาิไนแ้ ลบใหส้ ่อคดีเนขา้ ศูิุไ์ กล่เนกล่ีุ ขา้ พนพาาปรบจาศาลก่าิ โดุให้ดาเนินิการิาทรบเนวีุวคณบกรรทการวรนหารศาลุตินรรรทนา่ ดน้ ุ การไกล่เนกล่ีุขา้ พพน าาใิคดีาาาา พ.ศ. ๒๕๖๐ ๒.๔ ใหค้ ู่คนาทแถลอถึอแินาาอการเนสิาพุาิหลกั ฐาิ คราวคลตทใิปรบเนดิ็ (๑) จาินิพุาิหลกั ฐาิาี่จบิาสืวทีทากิา้ ุเนพีุอใด (๒) พุาิหลกั ฐาิา่ีาา้ อานอเนกีุ่นขา้ อกวั ปรบเนดิ็ ิาทขา้ หาหรืาขา้ ิ่าสู้ าุา่ อไร (๓) พุาิวตคคลใดวา้ อาี่เนวนกคนาทใิเนรื่าอเนดีุนกิั (๔) พุาิหลกั ฐาิหรืาขา้ เนาจ็ จรนอใดา่ีปรบสอคจ์ บใหค้ ู่คนาทาีกฝ่ าุหิ่ึอุาทรัว เนช่ิ ผูิ้ รนจคิ้ แลบจวั กทต แพาุผ์ ูิ้ รนจชิั สูิร ผิู้ รนจพนสูจิ์พุาิหลกั ฐาิ พุาิผเู้นช่ีุนชาา พิกั อาิสาวสนิ เนจา้ พิกั อาิผจู้ ดั าาหรืารัวราอเนากสาร เนป็ิิิ้ (๕) ทีพุาิหลักฐาิาาอินินนนาุาศาสิร์ เนช่ิ ผลการิรนจพนสู จิ์หรืา พุาิผเู้นชีุ่นชาาาี่จบิาสืวหรืาไท่ แลบเนก่ีุนขา้ อกวั ปรบเนดิ็ แห่อคดีาุา่ อไร (๖) ทีพุาิหลกั ฐาิาี่ิา้ อิาสืวไนก้ ่าิหรืาส่อปรบเนดิ็ ไปสืวา่ีศาลาื่ิ หรืาไท่ (๗) ทีพุาิวตคคลาี่เนป็ ิเนด็กหรืาเนุานชิาาุตไท่เนกนิ ๑๘ ปี ซ่ึอิา้ อสืวพุาิ ิาท ป.น.น า. ทาิรา ๑๗๒ ิรี หรืาพุาิา่ีิา้ อใชล้ ่าทหรืาไท่ (๘) ทีพุาิวตคคลา่ีาุิู่ ากศาลหรืาไท่ หากทีแลบทีเนหิตจาเนป็ิาิั ไท่าาจิาพุาิ ทาเนวนกคนาทา่ีศาลได้ถา้ คู่คนาทฝ่ าุาี่าา้ อพุาิร้าอขา หรืาศาลเนห็ิสทคนร แลบสถาิา่ีา่ีจบใหพ้ ุาิ ไปเนวนกคนาทใิลักษณบการปรบชตทาาอจาภาพได้จดั นาอรบววราอรัวไนแ้ ล้น ศาลาิตาาิ ใหพ้ ุาิดอั กล่านเนวนกคนาทาี่ศาลา่ืิ หรืาสถาิาี่าี่าาการขาอาาอราชการ หรืาสถาิา่ีแห่อา่ืิ ิากศาลิ้ิั ได้ โดุกาหิดนิั เนนลา สถาิาี่า่ีจบใหพ้ ุาิไปเนวนกคนาทใหช้ ดั เนจิ (ป.น.น า. ทาิรา ๒๓๐/๑ นรรคหิ่ึอ)

คู่มือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๗๕ ให้สาวถาทน่าทีพุาิาี่ิา้ อสืวโดุไท่ให้พุาิเนผชนาหิา้ โดุิรอกวั จาเนลุ หรืาไท่ เนพ่ืาจบไดจ้ ดั เนิรีุทหา้ อสืวพุาิาาอจาภาพใิศาลให้พร้าทใินิั ิัด (ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๒ นรรคสาท) (๙) ลาดวั ใิการิาพุาิวตคคลเนขา้ สืวก่าิหลอั (๑๐) สาวถาทนา่ จาเนลุทีแินาาอใิการิ่าสู้คดีาุา่ อไร ทีพุาิวตคคลาี่เนกีุ่นขา้ อ กวั ขา้ เนาจ็ จรนอาี่ิ่าสู้าุา่ อไรวา้ อ เนพื่าจบไดา้ ราวนา่ คนรจบกาหิดนิั ิดั สืวพุาิจาเนลุจาินิกี่ิดั ข้อสังเกต วาอคดีหากทีการสาวถาทขา้ เนา็จจรนอกิั ไปหทดแลน้ าาจาาให้จาเนลุกลัว คาใหก้ ารเนดนทา่ีปฏนเนสร เนป็ิรัวสารภาพกไ็ ด้ (๑๑) จาินินิั ิดั า่ีคู่คนาทจาเนป็ิิา้ อใชใ้ ิการสืวพุาิ ขา้ สาคาั ปรบการหิ่ึอาี่จบาาใหค้ ู่คนาทกาหิดนิั ิดั ิาทจาินิา่ีเนหทาบสท กวั พุาิเนสิาิ่าศาล คืา การาาใหค้ ู่คนาทเนกนดคนาททิั่ ใจน่าหากคู่คนาทใชเ้นนลาสืวพุาิแลน้ ไท่เนพีุอพา ศาลจบกาหิดนิั ิดั เนพ่นทเนินทให้ใิภาุหลอั โดุจดให้ปรากฏใิราุอาิกรบวนิ พนจารณาน่า “... หากระยะที่กาหนดไว้ไม่เพียงพอแก่การสืบพยาน ศาลจะกาหนดเพ่ิมเติมอีก ในภายหลงั ...” (๑๒) พุาิาี่ิา้ อขาใหศ้ าลาากหทาุเนรีุกแลบนิั า่ีพุาิิา้ อทาศาล (๑๓) คดีา่ีทีพุาิวตคคลเนป็ ิจาินิทาก ศาลคนริัดิรนจคนาทพร้าท ขาอพุาิหลักฐาิล่นอหิ้าก่าินิั สืวพุาิไท่ิ้าุกน่า ๒ เนดืาิ า้ัอิ้ี เนพ่ืาเนป็ ิการินดิาท แลบเนร่อรัดให้โจาก์ิรนจสาวน่า พิักอาิสาวสนิได้ดาเนินิการจัดส่อหทาุเนรีุกให้แก่พุาิ ครวถน้ ิหรืาุอั รนทา้ัอ ฝ่ าุจาเนลุด้นุน่า ทีเนหิตขัดข้าอาุ่าอไรเนก่ีุนกวั พุาิาี่จบิาทาสืว หรืาไท่ เนทื่าถึอนิั ิดั สืวพุาิจบไดไ้ ท่ิา้ อเนลื่าิคดี โดุจดราุอาิกรบวนิพนจารณาน่า “ให้นัด ตรวจความพร้อมของพยานหลกั ฐานก่อนวันนดั สืบพยานไม่น้อยกว่าสองเดือน” แิ่คดีา่ีพุาิโจาก์ เนป็ิเนจา้ หิา้ า่ีรัฐ หรืาทีพุาิวตคคลไท่ทาก กไ็ ท่จาเนป็ิิา้ อิรนจคนาทพร้าทขาอพุาิหลกั ฐาิ ๒.๕ ศาลิา้ อสาวถาทคู่คนาทถึอ (๑) คนาทเนกีุ่นขา้ อขาอพุาิหลกั ฐาิแิ่ลบาิั ดวั กวั ปรบเนดิ็ แห่อคดี (๒) คนาทจาเนป็ิา่ีิา้ อสืวพุาิหลกั ฐาิา่ีาา้ อานอ แลบ (๓) การุาทรัวพุาิหลกั ฐาิขาอาีกฝ่ าุหิ่ึอ

ค่มู ือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๗๖ ิากจากิ้ิั ศาลาาจสาวถาทคู่คนาทถึอปัาหาขา้ ขดั ขา้ อเนก่ีุนกวั การิาพุาิ ทาศาล หรืาเนหิตา่ืิใดา่ีาาจาาใหิ้ า้ อเนล่ืาิคดีหรืาาาใหก้ ารพนจารณาคดีล่าชา้ ิลาดจินรน ีการ ป้าอกิั แลบแกไ้ ขเนหิตขดั ขา้ อ เนช่ิ คดีา่ีจาเนลุไดร้ ัวาิตาาิใหป้ ล่าุชน่ั คราน ศาลาาจทีคาสั่อใิ ราุอาิกรบวนิการพนจารณาให้เนจา้ หิา้ าี่กาหิดนิั ิดั ให้ผูป้ รบกิั ิาจาเนลุทาราุอาิินั ิ่า เนจา้ หิา้ าี่ก่าินิั ิดั สืวพุาิเนป็ิรบุบ ๆ เนป็ิิิ้ ๒.๖ การเนลื่าินิั ิรนจพุาิหลกั ฐาิ ใิกรณีา่ีการิรนจพุาิหลกั ฐาิไท่แลน้ เนสร็จ ศาลาาจทีคาส่ัอให้เนลื่าิการิรนจพุาิหลกั ฐาิไปใินิั า่ืิ กรณีเนช่ิน่าิ้ีหากศาลเนห็ิน่า แทุ้ อั ไท่ไดท้ ีการิรนจพุาิหลกั ฐาิา่ีเนหลืากส็ าทารถิดั สืวพุาิได้ ศาลาาจทีคาสอ่ั ใหก้ าหิด ิดั สืวพุาิก่าิการิรนจพุาิหลกั ฐาิเนสร็จสน้ิกไ็ ด้ ๒.๗ กรณีาี่คู่คนาทไท่ทาศาลใินิั ิรนจพุาิหลกั ฐาิ ใิกรณีโจากไ์ ท่ทาศาล สอ่ั นา่ “พิเคราะห์แล้วเห็นว่า โจทก์ทราบกาหนดนัดวันตรวจพยานหลกั ฐาน โดยชอบแล้ว แต่ไม่มาศาลโดยไม่แจ้งเหตุขัดข้องให้ศาลทราบ อาศัยอานาจตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๑๖๖ วรรคหนึ่ง ประกอบมาตรา ๑๗๓/๒ วรรคหน่ึง จึงให้ยกฟ้อง” ใิกรณีจาเนลุไท่ทาศาล ส่อั นา่ “พิเคราะห์แล้วเห็นว่า จาเลยทราบกาหนดนัดวนั ตรวจพยานหลกั ฐาน โดยชอบแล้ว แต่ไม่มาศาลโดยไม่แจ้งเหตุขัดข้องให้ ศาลทราบ กรณีมีเหตุอันควรเชื่อว่าจาเลยจะหลบหนี จึงให้ ออกหมายจับจาเลย และปรับผู้ประกันเต็มตามสัญญาโดยให้ ผู้ประกันนาเงินค่าปรับ มาชาระต่อศาลภายใน ๑๕ วนั ให้เล่ือนไปนัดสอบคาให้การ ตรวจพยานหลกั ฐานและกาหนดวนั นัดสืบพยาน วันท่ี ........... (หรืออาจสั่งให้จาหน่ายคดีช่ัวคราวกไ็ ด้ หากศาลเห็นว่าไม่แน่นอนว่าจะจับจาเลย ได้เมื่อใด)” ๒.๘ การสืวพุาิหลกั ฐาิไนก้ ่าิถึอกาหิดนิั ิดั สืวพุาิ ใิกรณีา่ีพิกั อาิาุั การ เนป็ ิโจาก์ ถา้ ปรากฏน่าพุาิโจาก์ทีเนหิตขดั ขา้ อไท่าาจทาศาลได้ หรืาเนกรอน่าจบเนป็ ิการุาก าี่จบิาพุาิิ้ัิทาสืวิาทา่ีศาลิัดไน้ ถืาเนป็ ิหิ้าาี่ขาอพิักอาิาุั การิา้ อร้าอขาิ่าศาล ใหส้ ืวพุาิหลกั ฐาิิ้ิั ไนก้ ่าิิาท ป.น.น า. ทาิรา ๕๕/๑ แลบถึอแทน้ า่ ไท่ทีคู่คนาทฝ่ าุใดร้าอขา ถา้ ทีคนาทจาเนป็ิศาลกท็ ีาาิาจสั่อใหา้ าการสืวพุาิหลกั ฐาิิ้ิั ไนก้ ่าิได้ เนช่ิ ใิกรณีาี่พุาิ เนป็ ิเนด็กหรืาเนุานชิซ่ึอาาจจดจาเนหิตการณ์า่ีเนกนดข้ึิไท่ไดิ้ าิ หรืาใิคดีคนาทผนดเนก่ีุนกวั เนพศ

ค่มู อื ปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๗๗ ซ่ึอไท่คนรให้ผูเ้นสีุหาุิา้ อาุู่กวั คนาทารอจาิ่าเนหิตการณ์า่ีเนกนดข้ึิิาิเนกนิสทคนรศาลจบทีคาสั่อ ใหา้ าการสืวพุาิเนหล่าิ้ีไนเ้นป็ิการล่นอหิา้ กไ็ ด้ ขา้ เนาจ็ จรนอเนหล่าิ้ีศาลาาจาราวหรืาิรนจดูได้ จากราุลบเนาีุดคาร้าอใิช้ัิฝากขัอ คาฟ้าอ คาให้การจาเนลุ วัาชีรบวตพุาิ แลบคาแถลอ ขาอคู่คนาทใิรบหนา่ อพจน ารณา (ดูเนพ่ทน เนินทใิหทนดาี่ ๒ ส่นิาี่ ๑) ๓. การยื่นบญั ชีระบุพยานและบัญชีระบุพยานเพม่ิ เตมิ าาได้ ๒ รบุบ คืา ๑. ก่าิการิรนจพุาิหลกั ฐาิเนสร็จสน้ิ โดุาาเนป็ิวาั ชีรบวตพุาิเนพท่น เนินท ๒. ภาุหลอั การิรนจพุาิหลกั ฐาิเนสร็จสน้ิ ิา้ อุ่ืิคาร้าอแสดอเนหิตาิั สทคนร น่าไท่สาทารถาราวถึอพุาิหลกั ฐาิิ้ิั หรืาเนป็ิกรณีจาเนป็ ิเนพ่ืาปรบโุชิแ์ ห่อคนาทุิต นรรรท หรืาเนพืา่ ใหโ้ ากาสแก่จาเนลุใิการิ่าสู้คดีาุา่ อเนิท็ า่ี สอ่ั นา่ “สาเนาให้อีกฝ่ าย รับ รวม ........... อันดับ” ใิกรณี ุื่ิวัาชีรบวตพุาิเนพ่นทเนินทภาุหลัอการิรนจพุาิหลักฐาิเนสร็จสน้ิ ินั าุา่ อ สั่อนา่ “สาเนาให้จาเลย พิเคราะห์แล้วพยานเอกสารที่โจทก์ขอระบุเพ่ิมเติม ๑ อันดับ คือ มรณบัตรของผู้เสียหายซ่ึงถึงแก่ความตายในระหว่างพิจารณาคดี โจทก์ย่อมไม่อาจอ้ าง พยานหลกั ฐานดงั กล่าวได้ก่อน จึงอนญุ าตให้โจทก์ระบพุ ยานเพิ่มเติมได้ตามขอ” หมายเหตุ (๑) คู่คนาทิา้ อุิ่ื วาั ชีรบวตพุาิ สาหรัวพุาิเนากสารหรืาพุาินิั ถตใดา่ีปรบสอค์ จบาา้ อานอโดุรบวตราุลบเนาีุดให้ชดั เนจิน่าเนป็ ิพุาิหลกั ฐาิชน้ิใด จบาา้ อลาุ ๆ น่า สรรพเนากสาร ใิสาินิการสาวสนิา้อั หทดทนได้ ศาลิา้ อสั่อไท่รัววาั ชีรบวตพุาิใิขา้ ดอั กล่าน (๒) การขาุ่ิื วาั ชีรบวตพุาิเนพ่นทเนินท ถา้ เนป็ ิการุ่ืิก่าิการิรนจพุาิหลกั ฐาิเนสร็จ สน้ิิาท ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๓/๑ นรรคสาอ ศาลิ้าอทีคาส่ัอรัวไน้ แลบหากทีพุาิเนากสารหรืา พุาินิั ถตาี่ิา้ อิรนจเนพน่ทเนินทก็ให้ดาเนินิการิรนจพุาิหลกั ฐาิิ้ิั ิ่าไปจิกน่าจบเนสร็จ แิ่ถา้ เนป็ ิการุ่ืิภาุหลอั การิรนจพุาิหลกั ฐาิเนสร็จแลน้ ผูุ้ ื่ิจบิา้ อแสดอให้เนห็ิน่าิิเนาอไท่ สาทารถาราวถึอพุาิหลกั ฐาิิ้ัิไดท้ าก่าิ หรืาเนป็ ิกรณีทีคนาทจาเนป็ ิเนพ่ืาปรบโุชิ์แห่อ คนาทุิต นรรรทหรืาเนพื่าใหโ้ ากาสแก่จาเนลุใิการิ่าสู้คดีาุา่ อเนิท็ าี่ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๓/๑ นรรคสาทซ่ึอศาลาาจส่อสาเนิาใหค้ ู่คนาทาีกฝ่ าุ แลบิดั ไิ่สนิคาร้าอพร้าทา้อั ิรนจพุาิหลกั ฐาิา่ี

คู่มือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๗๘ ุื่ิเนพ่นทเนินท (ใิกรณีาี่ศาลทีคาส่ัอาิตาาิิาทคาร้าอ) ก็ได้ าุ่าอไรก็ิาท หากเนป็ ิคาร้าอขาุ่ืิ วาั ชีรบวตพุาิเนพน่ทเนินทขาอจาเนลุ ศาลพึอพนจารณาดน้ ุคนาทรบทดั รบนอั เนพ่ืาให้โากาสแก่จาเนลุ ใิการิ่าสูค้ ดีไดา้ ุา่ อเนิท็ า่ี (๓) วิั าึกคาให้การพุาิวตคคล แท้ ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๓/๒ นรรคหิ่ึอ จบุกเนนิ้ ให้ โจากไ์ ท่ิา้ อส่อิ่าศาลใินิั ิรนจพุาิหลกั ฐาิ แิ่ถา้ โจากป์ รบสอคจ์ บใชา้ า้ อานอเนป็ิพุาิหลกั ฐาิ ใิคดี ก็ิา้ อุ่ืิวาั ชีรบวตพุาิาา้ อวิั าึกคาให้การพุาิวตคคลิ้ัิ เนป็ ิพุาิไนด้ น้ ุ แลบไท่ิดั าาิาจศาลใิการาี่จบสาวถาทโจากถ์ ึอคนาทเนกีุ่นขา้ อขาอพุาิวตคคล ดอั กล่านกวั ปรบเนด็ิแห่อ คดีแลบคนาทจาเนป็ิา่ีจบิา้ อสืวพุาิหลกั ฐาิิ้ิั (๔) ใิกรณีาี่จาเนลุปรบสอคจ์ บาา้ อานอพุาิหลกั ฐาิซ่ึอาุใู่ ิสาินิการสาวสนิ ขาอโจากซ์ ่ึอเนป็ ิคตณแก่จาเนลุ (ป.นน.า. ทาิรา ๑๓๑ กาหิดให้พิกั อาิสาวสนิิา้ อรนวรนท พุาิหลกั ฐาิาตกชินดา่ีสาทารถพนสูจิ์ให้เนห็ิถึอคนาทผนดหรืาคนาทวรนสตาร์นขาอผูิ้ ้าอหา) แิ่โจากไ์ ท่าา้ อพุาิหลกั ฐาิิ้ิั ใิช้ิั พนจารณา ถา้ จาเนลุขาให้ศาลหทาุเนรีุกพุาิดอั กล่าน ทาใินิั ิรนจพุาิหลักฐาิ แลบศาลพนจารณาแลน้ เนห็ิน่าพุาิหลกั ฐาิิ้ัิทีคนาทสาคัา ิ่าการพนสู จิ์คนาทจรน อแลบทนใช่วัิาึกคาให้การพุาิวตคคล ศาลจบาากหทาุเนรี ุก พุาิหลกั ฐาิดอั กล่านจากโจากก์ ไ็ ด้ (๕) เนทื่าถึอนิั ิรนจพุาิหลกั ฐาิ ถา้ คู่คนาทฝ่ าุใดฝ่ าุหิ่ึอไทุ่าทส่อพุาิเนากสาร หรืาพุาินิั ถตา่ีา้าอานอซ่ึอาุู่ใิคนาทคราวคราอขาอิิิ่าศาล ศาลาาจปฏนเนสรไท่รัวฟัอ พุาิหลกั ฐาิิ้ิั โดุถืาน่าเนป็ ิการฝ่ าฝื ิิ่าวาวาั าิั นขาอกฎหทาุิาท ป.นน.พ. ทาิรา ๘๖ ปรบกาว ป.น.น า. ทาิรา ๑๕ (๖) พุาิเนากสารหรืาพุาินิั ถตวาอปรบเนภา ไท่าุูใ่ ินนสัุาี่จบิาทาส่อิ่าศาลได้ เนช่ิ ารัพุา์ ี่ินดาุกู่ วั าี่ดนิหรืาาาคาร หรืานิั ถตาิั ิราุ เนป็ิิิ้ ศาลาาจทีคาสอั่ ใหไ้ ท่ิา้ อส่อิ่าศาล แลบใชน้ นรีาากไปเนดนิเนผชนาสืวกไ็ ด้ หรืาพุาิหลกั ฐาิวาอปรบเนภาแทส้ าทารถส่อได้ แิ่ทีกฎหทาุ ให้เนากสนารนคนาทคตท้ กิั ไน้ เนช่ิ ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๓๑ ถา้ ศาลพนจารณาแลน้ เนห็ิน่าเนป็ ิกรณี ิา้ อิาทวาวาั าิั นขาอกฎหทาุดอั กล่าน ศาลจบทีคาส่อั ใหไ้ ท่ิา้ อส่อิ่าศาลได้ เนช่ิกิั ตวั อย่างการจดรายงานกระบวนพจิ ารณา ในวนั นัดตรวจพยานหลกั ฐาน ตัวอย่างท่ี ๑ แบบทวั่ ไป “นัดสอบคาให้ การจาเลย ตรวจพยานหลักฐานและกาหนดวันนัดสืบพยานวันนี้ โจทก์ จาเลยและทนายจาเลย มาศาล

คู่มือปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๗๙ อ่านและอธิบายฟ้องให้จาเลยฟังแล้ว จาเลยให้การปฏิเสธฟ้องโจทก์ตลอดข้อกล่าวหา ตามคาให้การของจาเลยที่ยื่นต่อศาล/ศาลบนั ทึกไว้ /และรับว่าเป็นบคุ คลคนเดียวกับจาเลยในคดี ที่โจทก์ขอให้บวกโทษ/ขอให้นบั โทษต่อ/เคยต้องโทษและพ้นโทษจริงตามฟ้อง โจทก์อ้างส่งเอกสารและภาพถ่าย ได้แก่ รายงานผลการตรวจชันสูตรพลิกศพของแพทย์ ภาพถ่ายทางทะเบียนราษฎร์ของจาเลยและผู้ร่วมกระทาผิด สาเนาคาร้องขอหมายจับจาเลยกับพวก สาเนาหมายจับจาเลย บนั ทึกการจับกมุ และบันทึกการแจ้งสิทธิของผ้ถู กู จับและผ้ตู ้องหา ศาลรับไว้ หมาย จ.๑ ถึง จ.๖ ให้จาเลยและทนายจาเลยตรวจดแู ล้ว รวมสานวน จาเลยและทนายจาเลยไม่มพี ยานเอกสารและภาพถ่าย และพยานวตั ถอุ ้างส่งต่อศาล โจทก์แถลงว่า หากจาเลยรับได้ว่า นายแพทย์ ........... เป็นผู้ตรวจศพผ้ตู ายและจัดทา รายงานผลการตรวจชันสูตรพลิกศพของแพทย์ เอกสารหมาย จ.๑ ไว้ และจ่าสิบตารวจ ........... เป็นผ้จู ับกมุ จาเลย ตามสาเนาหมายจับ เอกสารหมาย จ.๔ และจัดทาบนั ทึกการจับกุมตามเอกสาร จ.๕ ไว้จริง โจทก์ไม่ติดใจสืบพยานท้ังสองปากดังกล่าว จาเลยและทนายจาเลยแถลงรับข้อเทจ็ จริงตามท่ีโจทก์แถลง โจทก์แถลงว่า เมื่อจาเลยรับข้อเท็จจริ งดังกล่าว โจทก์ไม่ติดใจสื บพยานปาก นายแพทย์ ........... และจ่าสิบตารวจ ............ อีกต่อไป นอกจากข้อเทจ็ จริงท่ีรับกนั ดังกล่าวแล้วไม่มขี ้อเทจ็ จริงอ่ืนที่รับกนั ได้อีก ศาลสอบแนวทางการนาสืบพยานบุคคลของโจทก์และจาเลยแล้ว แถลงว่าพยาน บุคคลที่อ้างมีภูมิลาเนาอย่ใู นเขตศาลนีท้ ุกปาก ไม่มีพยานประเดน็ พยานที่มีอายไุ ม่เกิน ๑๘ ปี พยานผู้เชี่ยวชาญ พยานที่ต้องใช้ ล่าม พยานท่ีศาลต้องเดินเผชิญสืบหรือสืบพยานไว้ก่อน พยานนอกศาลโดยใช้ วิธีสืบพยานในลักษณะการประชุมทางจอภาพ หรือพยานท่ีต้องสืบ โดยไม่ให้เผชิญหน้าโดยตรงกบั จาเลย๑๒ โจทก์แถลงว่า ยงั คงติดใจสืบพยานรวม ๓ ปาก ตามบัญชีระบุพยานโจทก์ อันดับ ๑ เป็นบิดาผ้ตู าย ทราบมูลเหตุท่ีจาเลยและผู้ตายมเี รื่องบาดหมางกนั อันดับ ๒ เป็นเพื่อนของผ้ตู าย และจาเลย และอยู่ในที่เกิดเหตุ เป็ นประจักษ์พยาน และอันดับ ๕ เป็ นพนักงานสอบสวน พยานดังกล่าวเป็นพยานสาคัญ โดยพยานอันดับ ๒ มีข้อเทจ็ จริงท่ีจะต้องซักถามเป็นจานวนมาก ขอใช้เวลาสืบพยานปากดังกล่าวเป็นเวลาครึ่งวนั เช้า และอีก ๒ ปากเป็นเวลาครึ่งวนั บ่าย ๑๒ การสาวแินาาอการิาสืวพุาิวตคคลใิุา่ หิา้ ิ้ีศาลคนราาเนป็ ิแววพทน พไ์ นเ้นพื่าคนาทสบดนก

คู่มือปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๘๐ จาเลยและทนายจาเลยแถลงข้อต่อสู้ว่า จาเลยได้ใช้อาวธุ มดี แทงผ้ตู ายจริง แต่เป็นการ กระทาป้องกนั โดยชอบด้วยกฎหมาย ทนายจาเลยขออ้างตัวจาเลยเข้าสืบเพียงปากเดยี ว พิเคราะห์ ตามคาแถลงของโจทก์และข้อต่อสู้ของจาเลยแล้ว เห็นควรกาหนด นดั สืบพยานให้โจทก์จานวน ๑ นัด นดั สืบพยานจาเลยจานวนครึ่งนัด ให้คู่ความไปกาหนดวนั เวลานัด ที่ศนู ย์นัดความ โดยแจ้งให้คู่ความทราบว่าศาลจะพิจารณาคดตี ิดต่อกนั เมื่อสืบพยานโจทก์เสร็จแล้ว จะสืบพยานจาเลยต่อทันที ศาลจะเพิ่มวันนัดสืบพยานให้ต่อเมื่อมเี หตุจาเป็นอันไม่อาจก้าวล่วงได้ เท่านน้ั และให้คู่ความปฏิบตั ิตามคาส่ังในการเตรียมคดตี ามคาส่ังศาลแนบท้ายรายงานนี้ หมายเรียกพยานโจทก์อันดับ ๒ ให้มาเบิกความในวันนัดสืบพยานโจทก์ช่วงเช้า และอันดับ ๑ และ ๕ ให้ มาในช่ วงบ่ายตามขอ และให้ โจทก์ดาเนินการให้ หัวหน้าพนักงาน สอบสวนส่งหมายเรียกให้พยานภายใน ๑๕ วนั และรายงานผลการส่งหมายต่อศาลภายใน ๓๐ วนั อน่ึง คู่ความแถลงร่วมกนั ว่า พยานท่ีอ้างมภี มู ิลาเนาแน่นอน สามารถติดตามตัวมาได้ ในวันนัด จึงไม่ต้องนัดตรวจความพร้อม/ให้นัดตรวจความพร้อมของพยานหลกั ฐานก่อนวนั นัด สืบพยานไม่น้อยกว่าสองเดือน อนุญาตให้ คู่ความคัดถ่ายรายงานกระบวนพิจารณาฉบับนี้และพยานเอกสาร ท่ีคู่ความอีกฝ่ ายหนึ่งอ้าง/อ่านแล้ว” ตวั อย่างท่ี ๒ แบบจาเลยให้การรับสารภาพ แต่ต้องสืบพยานโจทก์ประกอบคารับสารภาพ ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๓/๑ กาหิดใหท้ ีการิรนจพุาิหลกั ฐาิเนฉพาบคดีาี่จาเนลุ ให้การปฏนเนสรเนา่าิ้ิั หากจาเนลุใหก้ ารรัวสารภาพแลบิา้ อสืวพุาิโจากป์ รบกาวคารัวสารภาพ เนพ่ืาใหก้ ารสืวพุาิโจากเ์นป็ิไปาุา่ อกรบชวั แลบรนดเนร็นุนอ่ ข้ึิ ศาลคนรใหท้ ีการรัวขา้ เนา็จจรนอ แลบจดราุอาิกรบวนิพนจารณา ดอั ิ้ี “นัดสอบคาให้การจาเลย ตรวจพยานหลักฐานและกาหนดวันนัดสืบพยานวันนี้ โจทก์ จาเลยและทนายจาเลย มาศาล อ่านและอธิบายฟ้องให้ จาเลยฟังแล้ว จาเลยให้ การรับสารภาพตลอดข้อกล่าวหา ตามคาให้ การของจาเลยที่ยื่นต่อศาล/ศาลบันทึกไว้ /และรับว่าเป็ นบุคคลคนเดียวกับจาเลย ในคดที ่ีโจทก์ขอให้บวกโทษ/ขอให้นับโทษต่อ/เคยต้องโทษและพ้นโทษจริงตามฟ้อง โจทก์แถลงว่าคดีนีม้ ีอัตราโทษอย่างตา่ ให้ จาคุกต้ังแต่ห้ าปี ขึ้นไป จึงขอสืบพยาน ประกอบคารับสารภาพของจาเลย

ค่มู อื ปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๘๑ โจทก์อ้างส่งเอกสาร ได้แก่ รายงานการตรวจพิสูจน์อาวุธปื นของกลาง รายงานผล การตรวจสอบข้อมูลทะเบียนอาวุธปื น บัญชีของกลางคดีอาญา บันทึกการจับกุม และบันทึก การแจ้งสิทธิของผู้ต้องหา ศาลรับไว้หมาย จ.๑ ถึง จ.๕ ให้จาเลยและทนายจาเลยตรวจดูแล้ว รวมสานวน โจทก์แถลงว่า หากจาเลยรับได้ว่าพยานโจทก์อันดับ ๓ เป็นผู้ตรวจอาวุธปื นของกลาง และจัดทารายงานการตรวจพิสูจน์อาวธุ ปื นของกลาง ตามเอกสารหมาย จ.๑ อันดบั ๔ ................. เป็นผ้ตู รวจสอบข้อมลู ทะเบยี นอาวธุ ปื นของกลาง ตามเอกสารหมาย จ.๒ และอันดบั ๕ .............. เป็นพนักงานสอบสวนผู้สอบสวนพยานโจทก์ทุกปากท่ีอ้าง จัดทาเอกสาร หมาย จ.๒ และ จ.๔ และสรุปสานวนโดยชอบด้วยกฎหมายจริง โจทก์กไ็ ม่ติดใจสืบพยานท้ังสามปากดังกล่าว จาเลยและทนายจาเลยแถลงรับข้อเทจ็ จริงตามที่โจทก์แถลง และแถลงไม่ติดใจสืบพยาน โจทก์แถลงว่าเมื่อจาเลยรับข้อเท็จจริงดังกล่าว จึงไม่ติดใจสืบพยานทั้งสามปาก แต่ยงั คงติดใจสืบพยานอีก ๒ ปาก ได้แก่ พยานอันดับ ๑ และ ๒ ขอใช้เวลาสืบคร่ึงนดั จึงให้กาหนดนัดสืบพยานโจทก์ประกอบคารับสารภาพของจาเลยในวันท่ี ........... เวลา ........... น. หมายเรียกพยานโจทก์อันดบั ๑ และ ๒ ให้มาเบิกความในวนั นดั อนญุ าตให้คู่ความคัดถ่ายรายงานกระบวนพิจารณาฉบับนแี้ ละพยานเอกสารท่ีคู่ความ อีกฝ่ ายหน่ึงอ้าง/อ่านแล้ว” ตัวอย่างที่ ๓ แบบราษฎรเป็ นโจทก์ฟ้อง แล้วคดมี มี ูล ใินิั ิัดิรนจพุาิหลกั ฐาิ คดีาี่ทีขา้ หาคนาทผนดาี่กฎหทาุกาหิดาิั ราโาษ จาคตกไท่ถึอห้าปี คู่คนาทาาจิกลอกิั ให้ถืาเนาาวิั าึกคาเนวนกคนาทพุาิใิช้ิั ไิ่สนิทูลฟ้าอ เนป็ิคาเนวนกคนาทพุาิใิช้ิั พนจารณา โดุพุาิไท่ิา้ อเนวนกคนาทใหท่ หรืาให้พุาิเนวนกคนาท ิาวคาถาทค้าิขาอจาเนลุไปาัิาีได้ ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๓๗ นรรคสาอ ให้จดราุอาิ กรบวนิพจน ารณา ดอั ิ้ี “นัดสอบคาให้ การจาเลย ตรวจพยานหลักฐานและกาหนดวันนัดสืบพยานวันนี้ โจทก์ ทนายโจทก์ จาเลย และทนายจาเลยมาศาล อ่านและอธิบายฟ้องให้จาเลยฟังแล้ว จาเลยให้การปฏิเสธ ตามคาให้การของจาเลย ท่ียื่นต่อศาล/ศาลบนั ทึกไว้ /และรับว่าเป็นบุคคลคนเดียวกบั จาเลยในคดีที่โจทก์ขอให้บวกโทษ/ ขอให้นบั โทษต่อ/เคยต้องโทษและพ้นโทษจริงตามฟ้อง

คู่มอื ปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๘๒ ทนายโจทก์และทนายจาเลยขออ้างส่ งเอกสารและภาพถ่าย หมาย จ.๑ ถึง จ.๔๓ และหมาย ล.๑ ถึง ล.๗ ที่เคยอ้างไว้ในชั้นไต่สวนมูลฟ้องเป็ นพยานในช้ันพิจารณา เอกสาร และภาพถ่ายให้ คู่ความแต่ละฝ่ ายตรวจดูอีกคร้ัง แล้วให้ แยกเก็บไว้ตามเดิม โดยคู่ความไม่มี พยานเอกสาร ภาพถ่ายและพยานวตั ถอุ ้างส่งเพิ่มเติมอีก คู่ความแถลงยอมรับร่ วมกันว่า ให้ถือเอาคาเบิกความของพยานโจทก์ในช้ันไต่สวน มลู ฟ้องทุกปากเป็นพยานในช้ันพิจารณา โดยทนายโจทก์ขอซักถามพยานปากตัวโจทก์ และนาย ก. เพิ่มเติมในประเด็นท่ียังไม่ได้ซักถาม ส่ วนทนายจาเลยจะซักค้านพยานท้ังสองปากดังกล่าว ในประเดน็ ท่ียงั ไม่ได้ซักค้านเท่านั้น นอกจากข้อเทจ็ จริงท่ีรับกนั ดังกล่าวแล้ว ไม่มขี ้อเทจ็ จริงอื่นท่ีรับกนั ได้อีก ศาลสอบแนวทางการนาสืบพยานบุคคลของโจทก์และจาเลยแล้ว แถลงว่าพยาน บุคคลท่ีอ้างมีภูมิลาเนาอย่ใู นเขตศาลนีท้ ุกปาก ไม่มีพยานประเด็น พยานที่มีอายไุ ม่เกิน ๑๘ ปี พยานผู้เช่ียวชาญ พยานที่ต้องใช้ ล่าม พยานที่ศาลต้องเดินเผชิญสืบหรือสืบพยานไว้ก่อน พยานนอกศาลโดยใช้ วิธีสืบพยานในลักษณะการประชุมทางจอภาพ หรือพยานท่ีต้องสืบ โดยไม่ให้เผชิญหน้าโดยตรงกบั จาเลย ทนายโจทก์แถลงว่า ยังคงติดใจสืบพยานเพ่ิมเติมอีกจานวน ๓ ปาก ตามบัญชี ระบุพยานโจทก์ เพิ่มเติมคร้ังที่ ๑ อันดับ ๑ และ ๒ เป็ นประจักษ์พยานที่รู้เห็นและเกี่ยวข้อง ในการทาพินัยกรรม และอันดับ ๓ เป็นแพทย์ที่ตรวจร่างกายเจ้ามรดกก่อนลงนามในพินัยกรรม พยานดังกล่าวเป็นพยานสาคัญ ทนายโจทก์ขอใช้เวลาสืบพยานจานวน ๒ นดั จาเลยและทนายจาเลยแถลงข้อต่อสู้ว่า คาเบิกความของจาเลยในคดีแพ่งที่โจทก์ นามาเป็ นมูลฟ้องร้ องเป็ นความจริ งทุกประการ ไม่มีข้อความใดท่ีเป็ นเท็จ ทนายจาเลย ขอสืบพยาน รวม ๓ ปาก ตามบัญชีระบุพยานจาเลย อันดับ ๑ คือตัวจาเลย อันดับ ๒ และ ๓ เป็นพยานท่ีทนายจาเลยอ้างร่วมกบั ทนายโจทก์ ทนายจาเลยจะขอสืบไปในคราวเดียวกบั ที่ทนายโจทก์ นาสืบพยานทั้งสองปาก จึงคงเหลือพยานปากตัวจาเลยเพียงปากเดียว ซึ่งมีข้อเท็จจริงท่ีจะต้อง ซักถามเป็นจานวนมาก ขอใช้เวลาสืบ จานวน ๑ นัด พิเคราะห์ตามคาแถลงของทนายโจทก์และข้อต่อสู้ของจาเลยแล้ว เห็นควรกาหนด นัดสืบพยานให้โจทก์ จานวน ๒ นัด และนัดสืบพยานจาเลย จานวน ๑ นัดให้คู่ความไปกาหนด วนั เวลานัดท่ีศูนย์นัดความ โดยแจ้งให้คู่ความทราบว่าศาลจะพิจารณาคดีติดต่อกนั เมื่อสืบพยาน โจทก์เสร็จแล้วจะสืบพยานจาเลยต่อทันที ศาลจะเพิ่มวันนัดสืบพยานให้ ต่อเมื่อมีเหตุจาเป็ น

ค่มู อื ปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๘๓ อันไม่อาจก้าวล่วงได้เท่านั้น และให้ คู่ความปฏิบัติตามคาสั่งในการเตรียมคดีตามคาสั่งศาล ท่ีแนบท้ายรายงานนี้ การออกหมายเรียกพยาน ทนายโจทก์จะมาแถลงต่อศาลเพื่อขอให้ออกหมายเรียก ในภายหลงั ให้รับตัวจาเลยไว้ ออกหมายขงั เว้นแต่จะมปี ระกนั อนุญาตให้คู่ความคัดถ่ายรายงานกระบวนพิจารณาฉบบั นไี้ ด้ตามขอ/อ่านแล้ว” ข้อสังเกต หากเนป็ิคดีา่ีทีาิั ราโาษจาคตกไท่เนกนิ ๓ ปี หรืาเนป็ ิคดีาาาาาี่ไท่ร้าุแรอแลบจบส่ัอ ปล่าุินั จาเนลุไปโดุไท่ิา้ อทีปรบกิั ใหจ้ ดราุอาิกรบวนิพจน ารณาิ่าาา้ ุนา่ “อน่ึง เนื่องจากคดีนมี้ ีอัตราโทษจาคุกไม่เกิน ๓ ปี จึงมิใช่คดีอาญาร้ายแรงสอบจาเลยแล้ว แถลงว่าจะไม่ไปย่งุ เหยิงกับพยานหลักฐานต่าง ๆ ไม่ก่อเหตุอันตรายประการอ่ืน และสาบาน/ ปฏิญาณตนต่อศาลว่าจะมาศาลตามนัดหรือหมายเรียก พิเคราะห์ แล้ว กรณีมีเหตุน่าเช่ือว่า จาเลยจะไม่หลบหนี และจะปฏิบัติตามที่แถลง ต่อศาลไว้ จึงให้จาเลยลงชื่อทราบวนั นดั และให้มาศาลตามวนั เวลาท่ีนัดไว้” ๔. กรณผี ู้เสียหายยื่นคาร้องขอเข้าร่วมเป็ นโจทก์ ถา้ ผเู้นสีุหาุุิ่ื คาร้าอก่าินิั ิดั ส่ัอคาร้าอนา่ “สาเนาให้โจทก์และจาเลย รอไว้สอบ ในวันนัด” แิ่หากุ่ืิคาร้าอใินิั ิัด ส่ัอคาร้าอน่า “สาเนาให้โจทก์และจาเลย สั่งในรายงาน กระบวนพิจารณา” หรืาถา้ โจากแ์ ลบจาเนลุไท่คดั คา้ ิจบจดแจอ้ ลอไนใ้ ิคาร้าอขาอผูเ้นสีุหาุ แล้นส่ัอาิต า าิใิคาร้าอิ้ัิก็ได้ แิ่าาอปฏนวัินจบสั่อใิราุอาิกรบวนิพนจารณ า ซ่ึอดูเนป็ ิรบเนวีุวกนา่ ถา้ โจากห์ รืาจาเนลุคดั คา้ ิ ก็จบิา้ อดูน่าคดั คา้ ิน่าาุ่าอไร ถา้ คดั คา้ ิน่าผูร้ ้าอไท่ใช่ ผูเ้นสีุหาุ จบิา้ อเนล่ืาิการพนจารณาิดั ิ้ิั ไป แลน้ าาการไิ่สนิเนสีุก่าิน่า ผูร้ ้าอเนป็ ิผูเ้นสีุหาุ หรืาไท่ ถา้ ไิ่สนิแลน้ เนห็ินา่ ผูร้ ้าอเนป็ิผเู้นสีุหาุ กท็ ีคาสั่อาิตาาิใหผ้ รู้ ้าอเนขา้ ร่นทเนป็ิโจากไ์ ด้ ถ้าฟัอไท่ได้น่าผูร้ ้าอเนป็ ิผูเ้นสีุหาุก็ทีคาสั่อุกคาร้าอขาอผูร้ ้าอเนสีุ กรณีาี่โจาก์คัดค้าิน่า ถา้ ผูเ้นสีุหาุเนขา้ ทาเนป็ ิโจาก์ร่นทจบาาให้คดีขาอโจาก์เนสีุหาุ ก็ให้ศาลใช้ดตลพนินจส่ัอิาทาี่ เนห็ิสทคนร

คู่มอื ปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๘๔ ตัวอย่างรายงานกระบวนพจิ ารณา “นัดสอบคาให้ การจาเลย ตรวจพยานหลักฐาน และกาหนดวันนัดสืบพยานวันนี้ โจทก์ จาเลย และทนายจาเลยมาศาล นาย/นาง ........... ผู้ร้ องและทนายผู้ร้ องท่ีมาศาลในวันนีย้ ่ืนคาร้ องว่า ผู้ร้ องเป็ นบิดา/ มารดาผู้ตาย เป็ นผู้เสียหายในคดีนี้ มีความประสงค์จะขอเข้าร่ วมเป็นโจทก์กับพนักงานอัยการ โดยขอถือเอาคาฟ้องและบัญชีระบุพยานของพนักงานอัยการเป็นส่วนหน่ึงตามคาร้ องของผู้ร้องด้วย ปรากฏตามคาร้องขอเข้าร่วมเป็นโจทก์ฉบบั ลงวนั ท่ีวนั นแี้ ละเอกสารแนบท้าย สาเนาให้โจทก์และจาเลยแล้วไม่ค้าน และโจทก์ตรวจสอบสาเนาทะเบยี นบ้านของผ้ตู าย และบตั รประจาตวั ของผ้รู ้องแล้วรับว่าผ้รู ้องเป็นบิดา/มารดาของผ้ตู ายจริง พิเคราะห์ตามคาร้ องและเอกสารของผู้ร้ อง ประกอบคาแถลงไม่คัดค้านของโจทก์ และจาเลยแล้ว เช่ือว่าผู้ร้ องเป็นผู้เสียหายจริง จึงอนุญาตให้ผู้ร้ องเข้าร่ วมเป็นโจทก์กับพนักงาน อัยการโจทก์ได้ ...” ข้อสังเกต (๑) าิาุผูเ้นสีุหาุซ่ึอร้าอขาเนขา้ ร่นทเนป็ ิโจากก์ วั พิักอาิาุั การทีาาิาจลอลาุทืา ช่ืาใิคาร้าอได้ เนพราบคาร้าอิ้ีทนใช่คาฟ้าอ (ฎีกาาี่ ๖๒๙/๒๕๐๑) (๒) คดีาี่โจาก์ฟ้าอขาให้ลอโาษจาเนลุหลาุข้าหา วาอข้าหาโจาก์ร่นททนใช่ ผูเ้นสีุหาุ เนช่ิ ขา้ หาคนาทผดน ิาท พ.ร.ว. าานตรปื ิ ฯ หรืา พ.ร.ว. จราจราาอวก ฯ คนาทผดน ิาท พ.ร.ว.การเนล่ิแชร์ ฯ ซ่ึอรัฐเนา่าิ้ัิเนป็ ิผูเ้นสีุหาุ ใิกรณีเนช่ิิ้ีศาลิา้ อสั่อาิตาาิให้เนขา้ ร่นท เนป็ิโจากไ์ ดเ้นฉพาบขา้ หาา่ีโจากร์ ่นทเนป็ิผูเ้นสีุหาุเนา่าิ้ิั (ฎีกาาี่ ๑๑๔๑/๒๕๓๑ แลบ ๒๙๒๖/ ๒๕๔๔) (๓) หากผเู้นสีุหาุโดุิรอไท่ใช่ผเู้นสีุหาุโดุินินิุั ผูจ้ ดั การแาิิาท ป.น.น า. ทาิรา ๕, ๖ ุ่าทไท่เนป็ ิผูเ้นสีุหาุา่ีจบขาเนขา้ ร่นทเนป็ ิโจากก์ วั พิกั อาิาุั การได้ (ฎีกาา่ี ๑๑๖๗-๑๑๖๘/ ๒๕๓๐) (๔) ผเู้นสีุหาุขาเนป็ิโจากร์ ่นทกวั ผเู้นสีุหาุดน้ ุกิั ไท่ได้ (ฎีกาาี่ ๓๙๓๕/๒๕๒๙)

คู่มือปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๘๕ บทท่ี ๑๐ การสืบพยานหลกั ฐาน วตคคลซ่ึอเนป็ ิพุาิใิคดีาาาาทีสนารนไดร้ ัวคนาทคตท้ คราอ การปฏนวิั นาี่เนหทาบสท แลบค่าิาวแาิาี่จาเนป็ิแลบสทคนรจากรัฐ า้อั ิ้ี ิาทาี่กฎหทาุวาั าิั น การสืวพุาิคดีาาาาทีกรบวนิพนจารณาา่ีแิกิ่าอไปจากคดีแพ่อาุไู่ ท่ิา้ ุ ทีขา้ าี่ พอึ รบทดั รบนอั แลบเนาาใจใส่ ดอั ิ้ี ๑. การพจิ ารณาด้วยความถูกต้อง รวดเร็ว ต่อเน่ือง และเป็ นธรรม การพนจารณาคดีาาาาาตกข้ิั ิาิจบิา้ อุดึ หลกั การสาคาั คืา คนาทถูกิา้ อ รนดเนร็น ิ่าเนิ่ืาอ แลบเนป็ิรรรท (ป.น.น า. ทาิรา ๑๗๓/๑) การใชา้ าิาจโดุาอคก์ รขาอรัฐาตกาอคก์ ร (รนทา้อั ศาล) ิา้ อคาิึอถึอศกั ด์นศรีคนาท เนป็ิทิตษุ์ สนารน แลบเนสรีภาพิาทรัฐรรรทิูา วตคคลซ่ึอถูกลบเนทนดสนารนหรืาเนสรีภาพาี่รัฐรรรทิูารัวราอไนส้ าทารถุกวาวาั าิั น แห่อรัฐรรรทิูาเนพื่าใช้สนารนาาอศาล หรืาุกข้ึิเนป็ ิขา้ ิ่าสู้คดีใิศาลได้ (โดุไท่ิา้ อาาศุั วาวาั าิั นกฎหทาุาื่ิใดทารัวราอาีก ดอั ิ้ิั ใิการพนจารณาคดีาาาา ศาลิา้ อให้คนาทสาคาั เนรื่าอสนารน เนสรีภาพขาอวตคคลิาทรัฐรรรทิูาให้ทากไท่ิ้าุไปกน่าวาวัาาัินใิ ป.นน.า. เนพราบหากผูพ้ นพากษาปฏนวัินหิ้าาี่ทีพฤินการณ์าี่ส่าน่ากรบาาผนดิ่าิาแหิ่อหิ้าาี่ราชการ ส่านา่ กรบาาผดน ิ่าิาแหิ่อหิา้ า่ีใิการุตินรรรท หรืาส่าน่าจอใจใชา้ าิาจหิา้ าี่ขดั ิ่าวาวาั าิั น แห่อรัฐรรรทิูาหรืากฎหทาุ ุา่ ทาาจถูกถาดถาิาากจากิาแหิ่อได้ ๒. การสืบพยานต้องกระทาต่อหน้าจาเลย (ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๒นรรคหิ่ึอ) ซ่ึอจาเนลุ หทาุถึอ วตคคลาี่ถูกฟ้าอุอั ศาลแล้น โดุข้าหาน่าได้กรบาาคนาทผนด (ป.นน.า. ทาิรา ๒(๓)) ไท่หทาุคนาทรนทถึอาิาุจาเนลุาุา่ อคดีแพ่อ หากจาเนลุไท่ทาศาล การพนจารณาไท่น่าเนร่ืาอใด ๆ จบกรบาาทนไดจ้ บิา้ อเนลื่าิคดี แิ่จบาากหทาุจวั แลบปรัวผปู้ รบกิั หรืาไท่ กแ็ ลน้ แิ่กรณี ข้อยกเว้น (๑) การพจน ารณาคดีลวั หลอั ิาท ป.น.น า. ทาิรา ๑๗๒ าน,น ๑๗๒ าน/น ๑ แลบ ๑๗๒ าน/น ๒ (๒) กรณีจาเนลุขดั ขนาอการพจน ารณาิาท ป.น.น า. ทาิรา ๑๘๐

ค่มู อื ปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๘๖ (๓) กรณีคู่คนาทิกลอกิั ให้เนาาวัิาึกคาให้การพุาิช้ัิไิ่สนิทูลฟ้าอ เนป็ ิคา เนวนกคนาทใิช้ัิพนจารณา (ุกเนนิ้ ขา้ หาทีาิั ราโาษจาคตกาุ่าอิ่าิ้อั แิ่ ๕ ปี ข้ึิไป) ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๓๗ นรรคสาอ แิ่ก่าิสืวพุาิ ให้า่าิคาเนวนกคนาทใหพ้ ุาิฟัอิ่าหิา้ จาเนลุ โดุจด ราุอาิกรบวนิพนจารณาไนใ้ หช้ ดั เนจิ ิาท ป.น.น า. ทาิรา ๒๓๗ นรรคหิ่ึอ (๔) คดีลบเนทนดาาิาจศาล (ฎีกาา่ี ๑๑๕๙/๒๕๒๖) ๓. การสืบพยานต้องกระทาโดยเปิ ดเผย (ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๒ นรรคหิ่ึอ) ปรบชาชิานั่ ไป สาทารถเนขา้ ฟัอได้ ข้อยกเว้น กรณีการพนจารณาเนป็ิการลวั (ป.น.น า. ทาิรา ๑๗๗, ๑๗๘) ๔. วนั นัดไต่สวนมูลฟ้อง วันนัดพิจารณา และวนั นัดตรวจพยานหลักฐาน โจทก์ต้อง มาศาลทุกนัด ถา้ ไท่ทาศาล ศาลิา้ อพนพากษาุกฟ้าอ แลบดาเนินิการิาท ป.นน.า. ทาิรา ๑๖๖, ๑๘๑ แลบทาิรา ๑๗๓/๒ ๕. โจทก์ต้องนาสืบพยานก่อนเสมอ (ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๔) ไท่ิา้ อทีการกาหิดปรบเนด็ิ ขา้ พพน าาแลบหิา้ าี่ิาสืวาุา่ อคดีแพอ่ ิาท ป.น.น พ. ทาิรา ๑๘๓ ๖. การย่ืนบัญชีระบุพยานหลักฐาน กรณีาี่ศาลใช้ดตลพนินจกาหิดให้ทีการิรนจพุาิหลกั ฐาิ ก่าิกาหิดนิั ิดั สืวพุาิิา้ อเนป็ิไปิาท ป.นน.า ทาิรา ๑๗๓/๑ แิ่หากศาลทนไดส้ ั่อใหท้ ีการ ิรนจพุาิหลักฐาิแล้น ป.นน.า. ทาิรา ๒๒๙/๑ ได้วัาาัินหลักเนกณฑ์การุ่ืิวัาชีรบวต พุาิหลกั ฐาิใิคดีาาาาไนโ้ ดุเนฉพาบ ไท่ิา้ อิา ป.น.น พ. ทาใชว้ อั ควั โดุาิตโลทาีกิ่าไป (โปรดดู ราุลบเนาีุดใิวาา่ี ๘/๑ การุิื่ วาั ชีรบวตพุาิหลกั ฐาิ) ๗. การสืบพยานของศาล ที ๔ แวว คืา การสืวพุาิใิศาลหรืาิากศาล การเนดนิเนผชนาสืว การส่อปรบเนด็ิ แลบการสืวพุาิาาอจาภาพ (ป.นน.พ. ทาิรา ๓๕ ปรบกาว ป.นน.า. ทาิรา ๑๕, ๒๒๘, ๒๒๙, ๒๓๐, ๒๓๐/๑, ๒๓๐/๒) รบหนา่ อพนจารณา ศาลจบสืวพุาิเนพน่ทเนินทโดุพลการหรืาคู่คนาทฝ่ าุใดร้าอขากไ็ ด้ (ป.นน.า. ทาิรา ๒๒๘) การเนรีุกสาินิคดีาื่ิทาปรบกาวการพนจารณา เนป็ิการสืวพุาิเนพท่น เนินท

คู่มือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๘๗ (ฎีกาา่ี ๑๔๔๓/๒๕๐๙) หรืารัวฟัอคาเนวนกคนาทขาอพุาิใิคดีาื่ิปรบกาวการนิน นจฉุั ช้ีขาดคดี ใิช้ิั ไิ่สนิทูลฟ้าอ เนป็ิการสืวพุาิเนพท่น เนินทโดุพลการ (ฎีกาา่ี ๑๘๗๒/๒๕๒๗) คดีาาาา ศาลสั่ออดสืวพุาิโจากา์ ี่ไท่ทาศาลไปแลน้ ิ่าทารบหน่าอสืวพุาิจาเนลุ พุาิทาศาลเนิื่าอจากเนป็ ิปรบจกั ษ์พุาิโจาก์เนพีุอปากเนดีุนาี่รู้เนห็ิเนก่ีุนกวั ปรบเนด็ิใิคดี เนพาื่ ปรบโุชิแ์ ห่อคนาทุิต นรรรท แลบไท่าาใหจ้ าเนลุเนสีุเนปรีุวเนพราบทีโากาสถาทคา้ ิกวั ิาสืว หักลา้ อคาเนวนกคนาทขาอพุาิปากิ้ี ศาลทีาาิาจสั่อให้สืวพุาิดอั กล่านไดิ้ าท ป.นน.า. ทาิรา ๒๒๘ (ฎีกาา่ี ๔๕๔๕/๒๕๓๑) ๘. กรณีจาเลยหรือพยานเป็ นชาวต่างประเทศ หรือเป็ นคนไทยที่ใช้ภาษาไทยท้องถ่ิน หรือภาษาถนิ่ หรือเป็ นคนที่ไม่สามารถพูดหรือได้ยนิ การไิ่สนิทูลฟ้าอหรืาการพนจารณาขาอศาลิา้ อใชภ้ าษาไาุ(ป.น.น า.ทาิรา๑๓นรรคหิ่ึอ) กรณีจาเนลุหรืาพุาิเนป็ ิชานิ่าอปรบเนาศแลบไท่เนข้าใจภาษาไาุ จึอิา้ อหาล่าทแปลภาษา ิ่าอปรบเนาศเนป็ิภาษาไาุ หรืาเนป็ ิคิไาุา่ีใชภ้ าษาไาุาา้ อถน่ิ (เนช่ิ ภาษาเนหิืา าีสาิ แลบใิ)้ หรืาภาษาถน่ิ (ภาษาทลาุู ภาษาส่นุ หรืาภาษาเนขทร ซ่ึอไท่ถืาเนป็ิภาษาิ่าอปรบเนาศ) จึอิา้ อหาล่าท แปลภาษาไาุา้าอถ่นิหรืาภาษาถ่นิเนป็ ิภาษาไาุ แลบกรณีจาเนลุหรืาพุาิไท่สาทารถพูด หรืาไดุ้ ิน หรืาส่ืาคนาทหทาุได้ เนช่ิ หูหินก หรืาเนป็ิใว้ กฎหทาุวาั าิั นใหจ้ ดั หาล่าทภาษาทืา ให้เนช่ิกิั (ป.นน.า. ทาิรา ๑๓ นรรคสาท) า้อั ิ้ี รบเนวีุวสาิกั อาิศาลุตินรรรทน่าดน้ ุการจ่าุ ค่าป่ นุการ ค่าพาหิบเนดนิาาอ แลบค่าเนช่าาี่พกั แก่ล่าทาี่ศาลจดั หาให้ พ.ศ. ๒๕๖๒ ขา้ ๔ไดใ้ หค้ า ินุาท “ล่าม” ไนน้ ่า “บุคคลท่ีศาลให้ทาหน้าท่ีแปลภาษาไทยท้องถ่ิน ภาษาถ่ิน ภาษาต่างประเทศ ภาษามือ หรือสื่อความหมายโดยวิธีอ่ืน ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา. มาตรา ๑๓ และให้หมายความรวมถึงล่ามที่ขึน้ ทะเบยี นกบั สานกั งานศาลยตุ ิธรรมด้วย” หากจาเนลุหรืาพุาิไท่ไดิ้ าล่าททาแปลเนาอ กฎหทาุกาหิดให้พิักอาิาุั การ หรืาศาลจดั หาล่าทใหโ้ ดุทนชกั ชา้ (ป.น.น า. ทาิรา ๑๓ นรรคสาอแลบนรรคสาท) ล่าทาี่ศาลจดั หาใหิ้ ้ีที สนารนไดร้ ัวค่าป่ นุการ ค่าพาหิบเนดนิาาอ แลบ ค่าเนช่าา่ีพกั ิาทรบเนวีุวสาิักอาิศาลุิต นรรรทน่า ดน้ ุการจ่าุค่าป่ นุการ ค่าพาหิบเนดนิาาอ แลบค่าเนช่าา่ีพกั แก่ล่าทา่ีศาลจดั หาให้ พ.ศ. ๒๕๖๒ ดอั ิ้ี ๑. ค่าป่ นุการาี่จ่าุใหแ้ ก่ล่าท ใหค้ นดเนป็ิราุชนั่ โทอิวั แิ่เนร่นทปฏนวิั นหิา้ าี่จิเนสร็จสน้ิ การปฏนวิั นหิ้าาี่ เนศษขาอชน่ั โทอให้เนป็ ิดตลพนินจขาอศาลา่ีจบพนจารณาเนห็ิสทคนร ค่าป่ นุการา่ีจ่าุ

คู่มือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๘๘ ใหแ้ ก่ล่าทให้คนดคิลบไท่ิ่ากน่าชน่ั โทอลบ ๘๐๐ วาา (หรืา ๑,๐๐๐ วาา กรณีเนป็ ิล่าทา่ีข้ึิาบเนวีุิ) แิ่ไท่เนกนิช่นั โทอลบ ๑,๐๐๐ วาา (หรืา ๑,๕๐๐ วาา กรณีเนป็ ิล่าทา่ีข้ึิาบเนวีุิ) า้อั ิ้ี สาหรัวการ ปฏนวิั นหิา้ า่ีใิคร้ัอหิ่ึอจบิา้ อทีค่าป่ นุการไท่ิา้ ุกน่า ๘๐๐ วาา (หรืา ๑,๐๐๐ วาา กรณีเนป็ิล่าทา่ี ข้ึิาบเนวีุิ) แิ่ไท่เนกนิคิลบ ๓,๐๐๐ วาาิ่านิั (หรืา ๔,๐๐๐ วาาิ่านิั กรณีเนป็ิล่าทา่ีข้ึิาบเนวีุิ) (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๑๒) ใิิดั า่ีไท่ทีการพจน ารณาแิ่ล่าทไดเ้นดนิาาอทาศาลิาทิดั แลน้ ศาลาาจกาหิดค่าป่ นุการ ให้แก่ล่าทโดุให้คนดค่าป่ นุการคิลบ ๘๐๐ วาา (หรืา ๑,๐๐๐ วาา กรณีเนป็ ิล่าทา่ีข้ึิาบเนวีุิ) ิ่า คร้ัอ (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๑๓) ๒. ส่นิค่าพาหิบเนดนิาาอ ล่าทา่ีเนป็ ิขา้ ราชการ เนจา้ หิ้าา่ีขาอรัฐ พิักอาิ หรืา ลูกจา้ อขาอาาอราชการ ใหศ้ าลสอ่ั จ่าุไดิ้ าทหลกั เนกณฑแ์ ลบาิั ราิาทค่าใชจ้ ่าุใิการเนดนิาาอไป ราชการิาทกฎหทาุหรืารบเนวีุวน่าดน้ ุการิ้ิั ใิกรณีา่ีล่าทไท่ไดเ้นป็ ิขา้ ราชการ เนจา้ หิ้าา่ี ขาอรัฐ พิักอาิหรืาลูกจ้าอขาอาาอราชการ ให้ศาลส่ัอจ่าุได้โดุเนาีุวเนา่ากัวิาแหิ่อเนา่า ขา้ ราชการศาลุิต นรรรทปรบเนภานนชาการรบดวั ปฏนวิั นการ เนนิ้ แิ่ทีเนหิตจาเนป็ิ ศาลทีาาิาจกาหิดให้ ิาทา่ีเนห็ิสทคนร (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๑๕) ๓. ส่นิค่าเนช่าา่ีพกั ใิกรณีาี่ศาลเนห็ิน่าล่าทจาเนป็ิิา้ อเนช่าาี่พกั ล่าทา่ีเนป็ิขา้ ราชการ เนจา้ หิา้ า่ีขาอรัฐ พิกั อาิ หรืาลูกจา้ อขาอาาอราชการราชการ ให้ศาลสั่อจ่าุไดิ้ าทหลกั เนกณฑ์ แลบาิั ราิาทค่าใชจ้ ่าุใิการเนดนิาาอไปราชการิาทกฎหทาุหรืารบเนวีุวน่าดน้ ุการิ้ัิ ใิ กรณีา่ีล่าทไท่ไดเ้นป็ิขา้ ราชการ เนจา้ หิา้ าี่ขาอรัฐ พิกั อาิหรืาลูกจา้ อขาอาาอราชการ ให้ศาลสั่อ จ่าุได้โดุเนาีุวเนา่ากวั ิาแหิ่อเนา่าข้าราชการศาลุตินรรรทปรบเนภานนชาการรบดัวปฏนวัินการ (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๑๖) ๔.หากทีขา้ ขดั ขา้ อใิการจดั หาล่าท ศาลาาจขาคนาทร่นททืาทาาาอสาิกั อาิศาล ุิต นรรรทเนพ่ืาจดั หาล่าทใหก้ ไ็ ด้ ใิาาอปฏนวิั นสาิกั อาิศาลุิต นรรรทไดใ้ หค้ นาทร่นททืาใิเนรื่าอิ้ี ดน้ ุดีิลาดทา ค่าป่ นุการา่ีศาลสั่อจ่าุใหล้ ่าทิ้ีาาอศาลจบเนวนกจากเนอนิอวปรบทาณค่าใชจ้ ่าุดา้ ิ การวรนหารจดั การ ๕. สาหรัวการเนวนกจ่าุค่าป่ นุการ ค่าพาหิบเนดนิาาอ แลบค่าเนช่าาี่พกั ใิการพนจารณา โดุการปรบชตทาาอจาภาพ ใหท้ ีการเนวนกจ่าุ ณ สถาิาี่ดอั ิ้ี (๑) ล่าทปฏนวิั นหิา้ าี่ ณ ศาลใดใหด้ าเนินิการเนวนกจ่าุใหแ้ ก่ล่าท ณ ศาลิ้ิั (๒) ล่าทปฏนวิั นหิา้ า่ี ณ สถาิา่ีแห่อา่ืิิากเนหิืาจาก (๑)

คู่มือปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๘๙ (ก) ใิเนขิกรตอเนาพทหาิคร ใหด้ าเนินิการเนวนกจ่าุเนอนิให้แก่ล่าท ณ สาิกั การ ิ่าอปรบเนาศ สาิกั อาิศาลุิต นรรรท (ข) ิากเนขิกรตอเนาพทหาิคร ให้ดาเนินิการเนวนกจ่าุใหแ้ ก่ล่าท ณ ศาลา่ีไดร้ ัว ทาวหทาุจากศาลาี่พนจารณาคดี หรืาสาิักศาลุตินรรรทปรบจาภาค หรืาิาทาี่สาิักอาิศาล ุิต นรรรทกาหิด (๓) ล่าทา่ีทีภูทนลาเนิาหรืาถน่ิา่ีาุใู่ ิิ่าอปรบเนาศ แลบไดป้ ฏนวิั นหิา้ า่ี ณ สถาิา่ีใิ ิ่าอปรบเนาศิ้ิั ให้ดาเนินิการเนวนกจ่าุค่าป่ นุการ ค่าพาหิบเนดนิาาอ แลบค่าเนช่าา่ีพกั ใหแ้ ก่ล่าท ณ สาิกั การิ่าอปรบเนาศ สาิกั อาิศาลุิต นรรรท ดอั ิ้ี (ก) ค่าป่ นุการล่าทให้คนดคิลบไท่ิ่ากน่าช่ันโทอลบ ๘๐๐ วาา แิ่ไท่เนกนิ ชน่ั โทอลบ ๒,๐๐๐ วาา า้อั ิ้ี สาหรัวการปฏนวิั นหิา้ า่ีใิคร้ัอหิ่ึอจบิา้ อทีค่าป่ นุการจาินิไท่ ิา้ ุกนา่ ๘๐๐ วาา แิ่ิา้ อไท่เนกนิคิลบ ๖,๐๐๐ วาาิ่านิั (ข) ค่าพาหิบเนดนิาาอให้เนหทาจ่าุหรืาเนา่าาี่จ่าุจรนอ แิ่ิา้ อไท่เนกนิ ๓,๐๐๐ วาา ิ่าคร้ัอิ่าคิ า้อั ิ้ี ิาทหลกั เนกณฑา์ ี่สาิกั อาิศาลุิต นรรรทกาหิด (ค) ค่าเนช่าาี่พกั ให้จ่าุิาทหลกั เนกณฑ์แลบาิั ราค่าใช้จ่าุใิการเนดนิาาอไป ราชการิาทวาั ชีาัิราค่าเนช่าาี่พกั ใิการเนดนิาาอไปราชการิ่าอปรบเนาศิาทกฎหทาุหรืา รบเนวีุวนา่ ดน้ ุการิ้ิั (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๑๗) ๖. าาอปฏนวิั นหากศาลจดั หาล่าทให้ ก็จบวิั าึก คาสั่อิ้อั ผูห้ ิ่ึอผูใ้ ดเนป็ ิล่าทแลบสั่อ จ่าุค่าป่ นุการ ค่าพาหิบเนดนิาาอ ใิราุอาิกรบวนิพนจารณา ตัวอย่างท่ี ๑ กรณลี ่ามภาษาต่างประเทศ “นดั สืบพยานโจทก์วนั นี้ โจทก์ จาเลยและทนายจาเลยมาศาล จาเลยเป็นคนสัญชาติและเชื้อชาติ ................... ไม่เข้าใจภาษาไทยและไม่มลี ่าม ศาลมีคาส่ังตั้ง ............................ เป็ นล่ามให้ แก่จาเลยและให้ ดาเนินกระบวนพิจารณา โดยผ่านล่ามซึ่งได้สาบานตนแล้ว โจทก์นาพยานเข้าสืบจนจบ ๒ ปาก แล้วโจทก์แถลงว่า วนั นจี้ ัดเตรียมพยานมาเพียงเท่านี้ ขอเล่ือนไปสืบพยานโจทก์ต่อในนดั หน้า จาเลยไม่ค้าน อนญุ าตให้เล่ือนไปสืบพยานโจทก์ในวนั ท่ี ........... เวลา ........... น.

ค่มู อื ปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๙๐ จ่ายค่าป่ วยการให้ล่ามชั่วโมงละ ........... บาท รวม ........... ช่ัวโมงเป็นเงิน ........... บาท และจ่ายค่าพาหนะตามระเบยี บ” ตัวอย่างที่ ๒ กรณลี ่ามภาษาไทยท้องถิ่น หรือภาษาถิ่น “นดั สืบพยานโจทก์วนั นี้ โจทก์ จาเลยและทนายจาเลยมาศาล โจทก์แถลงว่า พยานปาก ............................ เป็นคนไทยมสุ ลิมสามารถพูดและเข้าใจ เฉพาะภาษามลายหู รือภาษาถ่ิน และไม่มลี ่าม ศาลมคี าสั่งต้งั ........... เป็นล่ามให้แก่พยาน สืบพยานโจทก์ปาก ........... ผ่านล่ามซึ่งได้สาบานตนแล้ว จนจบปาก ............... แล้วโจทก์ แถลงว่า วนั นจี้ ัดเตรียมพยานมาเพียงเท่านี้ ขอเลื่อนไปสืบพยานโจทก์ต่อในนัดหน้า จาเลยไม่ค้าน อนุญาตให้เลื่อนไปสืบพยานโจทก์ในวนั ท่ี ........... เวลา ........... น. จ่ายค่าป่ วยการให้ล่ามชั่วโมงละ ........... บาท รวม ............. ชั่วโมงเป็นเงิน ........... บาท และจ่ายค่าพาหนะตามระเบยี บ” ตัวอย่างที่ ๓ กรณลี ่ามภาษามือ “นดั สืบพยานโจทก์วนั นี้ โจทก์ จาเลยและทนายจาเลยมาศาล โจทก์แถลงว่า พยานปาก ...................... มคี วามผิดปกติทางร่างกาย โดยเป็นคนหูหนวก และเป็นใบ้ไม่สามารถพดู ได้ยิน หรือสื่อความหมายได้ และไม่มลี ่ามภาษามือ ศาลมคี าส่ังตง้ั ............ เป็นล่ามภาษามือให้แก่พยาน สืบพยานโจทก์ปาก ........................ ผ่านล่ามภาษามือซ่ึงได้สาบานตนแล้วจนจบปาก แล้วโจทก์แถลงว่า วนั นจี้ ัดเตรียมพยานมาเพียงเท่านี้ ขอเล่ือนไปสืบพยานโจทก์ต่อในนัดหน้า จาเลยไม่ค้าน อนญุ าตให้เลื่อนไปสืบพยานโจทก์ในวนั ที่ ........... เวลา ............. น. จ่ายค่าป่ วยการให้ล่ามภาษามือชั่วโมงละ ...... บาท รวม ..... ช่ัวโมงเป็นเงิน ....... บาท และจ่ายค่าพาหนะตามระเบยี บ” ข้อสังเกต (๑) กรณีเนล่ืาิคดีคนรจ่าุค่าพาหิบเนดนิาาอใหแ้ ก่ล่าทดน้ ุ

ค่มู ือปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๙๑ (๒) กรณีา่ีล่าทไท่ได้สาวาิิิแลบลอลาุทืาช่ืาใิคาแปล การดาเนินิกรบวนิ พนจารณาดัอกล่าน ถืาน่าไท่ชาวแลบเนป็ ิการฝ่ าฝื ิิ่า ป.นน.า.ทาิรา ๑๓ นรรคสาอ (ฎีกาาี่ ๑๗๓๖/๒๕๒๗แลบ ๗๕๖๗/๒๕๔๔) ๙. การเลื่อนคดี การสืวพุาิคดีาาาา ิา้ อกรบาาดน้ ุคนาทถูกิา้ อ รนดเนร็น ิ่าเนิื่าอ แลบเนป็ิรรรท แิ่ศาลจบเนล่ืาิคดีได้ิาทาี่เนห็ิสทคนร (ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๙, ป.นน.พ. ทาิรา ๓๗ ถึอ ๔๑ ปรบกาว ป.น.น า. ทาิรา ๑๕) ๑๐. การสืบพยานบุคคล ๑๐.๑ โจากิ์ า้ อุิื่ คาร้าอขาใหศ้ าลทีหทาุเนรีุกพุาิวตคคลใด ๆ ใหท้ าเนวนกคนาทิ่าศาล (ป.นน.พ. ทาิรา ๑๐๖ ปรบกาว ป.นน.า. ทาิรา ๑๕) า้อั ิ้ี โจากจ์ าเนลุจบาา้ อวตคคลใดเนป็ ิพุาิก็ ได้ แิ่โจาก์ไท่าาจาา้ อจาเนลุเนป็ ิพุาิได้ (ป.นน.า. ทาิรา ๒๓๒) ส่นิจาเนลุาาจาา้ อิิเนาอเนป็ ิ พุาิได้ แิ่า้อั ิ้ีโจาก์สาทารถาา้ อวตคคลา่ีไท่ถูกฟ้าอได้ แทจ้ บไดก้ รบาาผนดร่นทกิั กวั จาเนลุ (ฎีกาา่ี ๘๑๐-๘๑๓/๒๕๔๔) พุาิาี่เนป็ ิแพาุเ์นทื่าทาศาลแลน้ คนรจบรีวสืวพุาิปากิ้ิั เนสีุก่าิ เนพ่ืาใหพ้ ุาิ กลวั ไปปฏนวิั นหิา้ าี่ปกินขาอิิโดุเนร็นาี่สตด ๑๐.๒ กรณีจาเนลุาา้ อิิเนาอเนป็ิพุาิ ศาลจบใหจ้ าเนลุเนขา้ สืวก่าิพุาิาื่ิฝ่ าุจาเนลุกไ็ ด้ (ป.น.น า. ทาิรา ๒๓๓) ๑๐.๓ พุาิหลกั ฐาิา่ีโจากิ์ าเนขา้ สืวิ่าศาลไท่จาเนป็ ิิา้ อเนป็ ิพุาิใิช้ิั สาวสนิ ดอั ิ้ิั ศาลุา่ ทรัวฟัอคาเนวนกคนาทพุาิโจากด์ อั กล่านลอโาษจาเนลุได้ (ฎีกาาี่ ๔๐๑๒/๒๕๓๔) แลบศาลชาวา่ีจบรัวฟัอวัิาึกคารัวสารภาพ แผิา่ีว้าิจาเนลุแลบภาพถ่าุา่ีโจาก์ส่อศาล ปรบกาวพุาิหลกั ฐาิาื่ิ เนพ่ืาลอโาษจาเนลุได้ แทน้ ่าเนากสารแลบภาพถ่าุดอั กล่านจบไท่ไดา้ ุู่ ใิสาินิการสาวสนิกิ็ าท (ฎีกาาี่ ๑๕๔๘/๒๕๓๕) ๑๑. การออกหมายจับพยาน พุาิวตคคลาี่ไดร้ ัวหทาุเนรีุกขาอศาลโดุชาว ไท่น่าเนป็ ิการ ส่อหทาุเนรีุกพุาิโดุคู่คนาทาี่เนกีุ่นขา้ อ (ป.น.น พ. ทาิรา ๘๑ ปรบกาว ป.นน.า. ทาิรา ๑๕) หรืา โดุเนจา้ พิกั อาิศาล (ป.นน.พ. ทาิรา ๗๐ ปรบกาว ป.นน.า. ทาิรา ๑๕) แลบพุาิจอใจไท่ไปศาล ศาลจบาากหทาุจวั พุาิกไ็ ดห้ ากคาเนวนกคนาทขาอพุาิา่ีไท่ทาศาลเนป็ิขา้ สาคาั ใิการนิน นจฉุั

ค่มู ือปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๙๒ ช้ีขาดคดี เนท่ืาจวั พุาิไดแ้ ลน้ ให้าากหทาุกกั ขอั พุาิไนจ้ ิกน่าพุาิจบไดเ้นวนกคนาท เนนิ้ แิ่ พุาิจบขาปล่าุชน่ั คราน (ป.น.น พ. ทาิรา ๑๑๑ ปรบกาว ป.น.น า. ทาิรา ๑๕) ใิการาากหทาุจวั พุาิ จบิา้ อไดค้ นาทน่าพุาิได้รัวหทาุเนรีุกขาอศาลแลน้ แลบคนรปรากฏแจอ้ ชัดน่าพุาิทีพฤินการณ์จอใจไท่ไปศาลเนา่าิ้ิั ซ่ึอิา้ อพนจารณาดน้ ุคนาท รบทดั รบนอั เนท่ืาาากหทาุจวั พุาิแลน้ หากคู่คนาทขาให้ศาลาากหทาุเนรีุกพุาิปากิ้ัิาีก กไ็ ท่ทีเนหิตาี่ศาลจบาากหทาุเนรีุกิาทขา ศาลคนรุกคาร้าอเนสีุ ๑๒. การถามพยานบุคคล เนป็ิไปิาท ป.นน.พ. ทาิรา ๑๑๗ ๑๑๘,๑๑๙ ปรบกาว ป.น.น า. ทาิรา ๑๕ แิ่จาเนลุซ่ึอใหก้ ารเนป็ ิพุาิปรักปราหรืาเนสีุหาุแก่จาเนลุา่ืิ จาเนลุา่ืิิ้ิั สาทารถซกั คา้ ิได้ (ทาิรา ๒๓๓) ๑๓. การรับฟังพยานหลกั ฐาน ๑๓.๑ พยานหลกั ฐานทเ่ี กดิ ขนึ้ โดยมชิ อบ พุาินิั ถต พุาิเนากสาร หรืาพุาิวตคคล ซ่ึอิ่าจบพนสูจิ์ได้น่าจาเนลุทีคนาทผนด หรืาวรนสตาร์น ให้าา้ อเนป็ ิพุาิหลกั ฐาิได้ แิ่ิา้ อเนป็ ิพุาิชินดาี่ทนไดเ้นกนดข้ึิจากการจูอใจ ทีคาทั่ิสัาาา ขู่เนข็า หลากลนอ หรืาโดุทนชาวด้นุปรบการาื่ิ แลบให้สืวิาทวาวัาาัิน แห่อปรบทนลกฎหทาุิ้ีหรืากฎหทาุา่ืิาิั นา่ ดน้ ุการสืวพุาิ (ป.น.น า. ทาิรา ๒๒๖) คาใหก้ ารรัวสารภาพขาอผูิ้ า้ อหาาี่เนกนดจากพิกั อาิสาวสนิาาหรืาจดั ใหา้ าการใด ๆ ซ่ึอเนป็ ิการให้คาทิ่ั สัาาา ขู่เนข็า หลากลนอ ารทาิ ใช้กาลอั วอั ควั หรืากรบาาโดุไท่ชาว ดน้ ุปรบการใด ๆ เนพ่าื จูอใจใหเ้นขาใหก้ าราุา่ อใด ๆ ใิเนร่ืาอา่ีิา้ อหาิ้ิั ิาท ป.น.น า. ทาิรา ๑๓๕ ถืาน่าเนป็ ิพุาิหลกั ฐาิาี่เนกนดข้ึิโดุทนชาว เนพราบผูิ้ า้ อหาให้การโดุไท่สทคั รใจ ิา้ อห้าท ทนใหา้ า้ อแลบรัวฟัอเนป็ ิพุาิหลกั ฐาิโดุไท่ทีขา้ ุกเนนิ้ ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๒๖ หรืาการล่า ใหเ้นขากรบาาผดน (ฎีกาาี่ ๑๘๓๙/๒๕๔๔ แลบ ๔๐๗๗/๒๕๔๙) เนป็ิิิ้ ๑๓.๒ การรับฟังพยานหลักฐานท่ีเกิดขึ้นโดยชอบ แต่ได้มาเน่ืองจากการกระทา โดยมชิ อบ หรือเป็ นพยานหลกั ฐานทไ่ี ด้มาโดยอาศัยข้อมูลทเี่ กดิ ขนึ้ หรือได้มาโดยมชิ อบ หลกั หา้ ททนใหร้ ัวฟัอพุาิหลกั ฐาิิ้ิั

คู่มือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๙๓ ข้อยกเว้น เนน้ิ แ ิ่ ก ารรั ว ฟั อพ ุาิ ห ลัก ฐ าิ ิ้ั ิ จบ เนป็ ิ ป รบ โุช ิ์ ิ่ า ก ารา าิ นุ คนาทุิต นรรรททากกนา่ ผลเนสีุาิั เนกนดจากผลกรบาวิ่าทาิรฐาิขาอรบววอาิุิต นรรรทาาอาาาา หรืาสนารนเนสรีภาพพ้ิื ฐาิขาอปรบชาชิ (ป.น.น า. ทาิรา ๒๒๖/๑ นรรคหิ่ึอ) (๑) พุาิหลกั ฐาิา่ีเนกนดข้ึิโดุชาว แิ่ไดท้ าเนิื่าอจากการกรบาาโดุทนชาว เนช่ิ เนจา้ พิักอาิิารนจแก้หทาุค้ิา่ีศาลาากให้โดุไท่ทีาาิาจ าิั าาจาาให้ หทาุคิ้ เนสีุไปแลบการคิ้ ไท่ชาวดน้ ุกฎหทาุกเ็นป็ิเนรื่าอิา้ อนา่ กล่านเนป็ิาีกส่นิหิ่ึอิ่าอหาก แิ่เนท่ืาปรากฏน่าเนจ้าพิักอาิิรนจค้ิพวเนฮโราีิขาอกลาอฝัอาุู่ใิดนิห่าอจากว้าิจาเนลุ ปรบทาณ ๓ เนทิร ุา่ ทรัวฟัอลอโาษจาเนลุได้ (ฎีกาาี่ ๖๔๗๕/๒๕๔๗) (๒) พุาิหลกั ฐาิา่ีเนกนดข้ึิโดุชาว แิ่เนป็ิพุาิหลกั ฐาิาี่ไดท้ าโดุาาศุั ขา้ ทูล า่ีเนกนดข้ึิหรืาไดท้ าโดุทนชาว แว่อาากเนป็ิ ๒ กรณี คืา (ก) พุาิหลกั ฐาิา่ีไดท้ าโดุาาศุั ขา้ ทูลา่ีเนกนดข้ึิโดุทนชาว เนช่ิ พิักอาิสาวสนิิาิันผูิ้ ้าอหาไปวัอคัว ขู่เนข็า กรบาาการารทาิ จิไดข้ า้ ทูลน่า ผูิ้ า้ อหาิาาานตรปื ิา่ีใช้ใิการปลิ้ ฆ่าแลบารัพุา์ ี่ปลิ้ ไปซตกซ่าิไนา้ ่ีใด าาให้สาทารถค้ิพวแลบุึดาานตรปื ิกัวารัพุ์าี่ปล้ิทาเนป็ ิขาอกลาอ ถืาน่าขาอกลาอ เนป็ ิพุาิหลกั ฐาิาี่ได้ทาโดุาาศุั ขา้ ทูลาี่เนกนดข้ึิโดุทนชาว เนพราบผูิ้ า้ อหาให้ขา้ ทูลโดุ ไท่สทคั รใจ (ข) พุาิหลกั ฐาิาี่ไดท้ าโดุาาศุั ขา้ ทูลาี่ไดท้ าโดุทนชาว เนช่ิ พิกั อาิสาวสนิเนขา้ ิรนจคิ้ วา้ ิผูิ้ า้ อหาโดุไท่ชาว ไดเ้นากสารวาอาุา่ อ แลบขา้ ทูลจากเนากสาริ้ิั ิาไปสู่การคิ้ พวพุาิหลกั ฐาิา่ืิจากา่ีาื่ิ เนพราบขา้ ทูลา่ีไดท้ าจาก เนากสาริ้ิั เนกนดข้ึิโดุชาวแิ่เนป็ิขา้ ทูลาี่ไดท้ าโดุทนชาว กรณี าี่ทีวาวัาาัินแห่อกฎหทาุให้าาิาจพนเนศษแก่เนจ้าพิักอาิใิการ ดาเนินิการเนพ่ืาไดท้ าซ่ึอเนากสารหรืาขา้ ทูลข่านสาราื่ิใดซ่ึอส่อาาอไปรษณีุ์ โารเนลข โารศพั า์ โารสาร คาทพนนเนิาร์ เนคร่ืาอทืาหรืาาตปกรณ์ใิการส่ืาสาร ส่ืาานเนลก็ าราินกส์หรืาสื่าสารสิเนาศาื่ิใด หรืาขา้ ทูลคาทพนนเนิาร์ เนช่ิ พ.ร.ว. ป้าอกิั แลบปราวปราทุาเนสพินด พ.ศ. ๒๕๑๙ ทาิรา ๑๔ จัินา พ.ร.ว.การสาวสนิคดีพนเนศษ พ.ศ. ๒๕๔๗ ทาิรา ๒๕ พ.ร.ว. น่าด้นุการกรบาา คนาทผนดเนก่ีุนกวั คาทพนนเนิาร์ พ.ศ. ๒๕๕๐ ทาิรา ๑๘ แลบ ๑๙ พ.ร.ว. ป้าอกิั แลบปราวปราท

คู่มือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๙๔ การคา้ ทิตษุ์ พ.ศ. ๒๕๕๑ ทาิรา ๓๐ พ.ร.ว. ป้าอกิั แลบปราวปราทการทีส่นิร่นทใิาอคก์ ร าาชาากรรทขา้ ทชาิน พ.ศ. ๒๕๕๖ ทาิรา ๑๗ หากไดด้ าเนินิการถูกิา้ อิาทกฎหทาุดอั กล่าน ซ่ึอทีทาิรการให้ศาลิรนจสาวคนาทจาเนป็ ิใิการใช้าาิาจแลบศาลที คาส่ัอาิตาาิ ใหด้ าเนินิการไดแ้ ลน้ กิ็ า้ อถืานา่ ขา้ ทูลาี่ไดท้ าจากกรบวนิการิ้ิั เนป็ิขา้ ทูลาี่ไดท้ าโดุชาว ๑๓.๓ หลักเกณฑ์การใช้ดุลพินิจรับฟังพยานหลักฐานท่ีเกิดขึน้ โดยชอบ แต่ได้มา เนื่องจากการกระทาโดยมชิ อบ หรือเป็ นพยานหลกั ฐานทไี่ ด้มาโดยอาศัยข้อมูลทเี่ กดิ ขนึ้ หรือได้มา โดยมชิ อบ ใิการใชด้ ตลพนินจรัวฟัอพุาิหลกั ฐาิดอั กล่าน ป.นน.า. ทาิรา ๒๒๖/๑ นรรคสาอ วาั าิั นใหศ้ าลพจน ารณาถึอพฤินการณ์า้อั ปนอแห่อคดี โดุิา้ อคาิึอถึอปัจจุั ิ่าอ ๆ ดอั ิ่าไปิ้ีดน้ ุ (๑) คตณค่าใิเนชนอพนสูจิ์ คนาทสาคาั แลบคนาทิ่าเนช่ืาถืาขาอพุาิหลกั ฐาิิ้ิั (๒) พฤินการณ์แลบคนาทร้าุแรอขาอคนาทผดน ใิคดี (๓) ลกั ษณบแลบคนาทเนสีุหาุาี่เนกนดจากการกรบาาโดุทนชาว (๔) ผู้าี่กรบาาการโดุทนชาวาัิเนป็ ิเนหิตให้ได้พุาิหลักฐาิทาิ้ัิได้รัว การลอโาษหรืาไท่เนพุี อใด ๑๓.๔ หลกั เกณฑ์การวนิ ิจฉัยช่ังนา้ หนักพยานหลกั ฐานทม่ี ขี ้อบกพร่อง ทาิรา ๒๒๗/๑ นาอหลกั เนกณฑก์ ารนิน นจฉุั ชอ่ั ิ้าหิกั พุาิหลกั ฐาิาี่ทีขา้ วกพร่าอ าิั าาจกรบาวถึอคนาทิ่าเนช่ืาถืาขาอพุาิหลกั ฐาิิ้ิั โดุทีหลกั เนกณฑ์ ดอั ิ้ี ๑) ชนิดต่าง ๆ ของพยานหลกั ฐานทมี่ ขี ้อบกพร่อง (๑) พุาิวากเนล่า (๒) พุาิซดั าาด (๓) พุาิา่ีจาเนลุไท่ทีโากาสถาทคา้ ิ (๔) พุาิหลกั ฐาิาี่ทีขา้ วกพร่าอปรบการา่ืิาิั าาจกรบาวถึอคนาท ิ่าเนชื่าถืาขาอหลกั ฐาิิ้ิั ๒) หลกั เกณฑ์ในการวนิ ิจฉัยช่ังนา้ หนัก (๑) ศาลิา้ อกรบาาดน้ ุคนาทรบทดั รบนอั แลบ (๒) ไท่คนรเนช่ืาพุาิหลกั ฐาิิ้ิั โดุลาพอั เนพา่ื ลอโาษจาเนลุ เนนิ้ แิ่ (ก) ทีเนหิตผลาิั หิกั แิ่ิ หรืา (ข) ทีพฤินการณ์พเนนศษแห่อคดี หรืา

คู่มือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๙๕ (ค) ทีพุาิหลกั ฐาิปรบกาวาื่ิทาิาสืวสิวั สิติ ๓) พยานหลกั ฐานประกอบอ่ืนตาม (ค) หมายถงึ (๑) พุาิหลกั ฐาิา่ืิา่ีรัวฟัอได้ แลบ (๒) ทีแหล่อา่ีทาเนป็ ิานสรบิ่าอหากจากพุาิหลักฐาิาี่ิ้าอการ พุาิหลกั ฐาิปรบกาวิ้ิั (๓) า้อั จบิา้ อทีคตณค่าเนชนอพนสูจิ์าี่สาทารถสิวั สิติให้พุาิหลกั ฐาิ าื่ิา่ีไปปรบกาวทีคนาทิ่าเนช่ืาถืาทากข้ึิดน้ ุ ๑๔. ห้ามสืบประวัติการกระทาผิดหรือความประพฤติในทางเส่ือมเสียของจาเลย เพ่ือพสิ ูจน์ความผดิ ในคดปี ัจจุบนั ิาท ป.น.น า. ทาิรา ๒๒๖/๒ หา้ ททนใหศ้ าลรัวฟัอพุาิหลกั ฐาิาี่เนกีุ่นกวั การกรบาา คนาทผนดคร้ัอาื่ิ ๆ เนช่ิ ปรบนิั นาาชาากรรทขาอจาเนลุใิการกรบาาคนาทผนดคร้ัอก่าิ ๆ หรืา คนาทปรบพฤินใิาาอเนส่ืาทเนสีุขาอจาเนลุ เนพื่าพนสูจิ์น่าจาเนลุเนป็ ิผูก้ รบาาคนาทผนดใิคดีาี่ถูกฟ้าอ เนนิ้ แิ่พุาิหลกั ฐาิาุา่ อหิ่ึอาุา่ อใด ดอั ิ่าไปิ้ี (๑) พุาิหลกั ฐาิาี่เนกีุ่นเนิื่าอโดุิรอกวั าอคป์ รบกาวคนาทผนดขาอคดีา่ีฟ้าอ เนช่ิ การกรบาาคนาทผนดซ้ า หรืากรบาาคนาทผนดเนป็ ิาาจนณ คนาทผนดฐาิเนป็ ิผู้ดารอชีพาุู่ได้ ดน้ ุราุไดข้ าอโสเนภณีจาเนป็ิิา้ อสืวถึอพฤินกรรทใิาาอเนสื่าทเนสีุคร้ัอก่าิใิคดีาาาาเนขา้ ทาดน้ ุ จึอเนขา้ ขา้ ุกเนนิ้ ใหิ้ าสืวแลบรัวฟัอได้ (๒)พุาิหลกั ฐาิา่ีแสดอถึอลกั ษณบนรน ี หรืารูปแววเนฉพาบใิการกรบาาคนาทผดน ขาอจาเนลุ ซ่ึอเนป็ิเนร่ืาอาี่คิร้าุาี่กรบาาคนาทผนดหลาุคร้ัอแิ่ทกั จบทีการกรบาาใิลกั ษณบนนรี แลบรูปแววเนฉพาบ ขาอการกรบาาคนาทผดน ไท่ใช่าาชาากรรทาน่ั ๆ ไป พุาิหลกั ฐาิดอั กล่านจึอทีคตณค่าใิการพนสูจิ์ คนาทผดน นา่ ิ่าจบเนป็ิคิร้าุคิเนดีุนกิั เนป็ิผกู้ รบาาคนาทผดน จาเนลุถูกดาเนินิคดีใิขา้ หาลกั ษณบเนดีุนกิั กวั ใิคดีิ้ีาีกหลาุคดี ซ่ึอลกั ษณบ นนรี หรืารูปแววเนฉพาบใิการกรบาาคนาทผนดขาอจาเนลุ ทีลกั ษณบเนช่ิเนดีุนกวั คดีิ้ี คืา การา่ีที ผิู้ ารถุิิท์ าขาสนิเนช่ืา จาเนลุาาการปรบเนทนิคาขาสนิเนชื่าจากผเู้นสีุหาุแลน้ ทีการปลาทใวคู่ทืา จดาบเนวีุิรถุิิ์ ซ่ึอสาทารถิาทาฟัอปรบกาวพุาิหลกั ฐาิขาอโจาก์ ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๒๖/๒ นรรคหิ่ึอ (๒) พฤินการณ์ขาอจาเนลุฟัอไดน้ ่าจาเนลุรู้น่าใวคู่ทืาจดาบเนวีุิเนป็ ิเนากสาร ราชการปลาท (ฎีกาาี่ ๑๑๓๑๙/๒๕๕๖)

ค่มู อื ปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๙๖ (๓) พุาิหลกั ฐาิาี่หกั ลา้ อขา้ กล่านาา้ อขาอจาเนลุถึอการกรบาา หรืาคนาทปรบพฤิน ใิส่นิดีขาอจาเนลุ เนิ่ืาอจากใิคดีาาาาจาเนลุาาจิาสืวพุาิหลกั ฐาิถึอการกรบาาหรืา คนาทปรบพฤินใิส่นิดีขาอจาเนลุทาเนป็ ิเนหิตผลเนพื่าแสดอคนาทวรนสตาร์นขาอจาเนลุได้ ดอั ิ้ัิ โจากุ์ า่ ททีสนารนิาพุาิหลกั ฐาิทาสืวหกั ลา้ อขา้ าา้ อขาอจาเนลุได้ โดุาาจิาพุาิหลกั ฐาิ า่ีเนกีุ่นกัวการกรบาาคนาทผนดใิคร้ัอาื่ิ ๆ หรืาคนาทปรบพฤินใิาาอเนสื่าทเนสีุขาอจาเนลุ ทาพสน ูจิน์ า่ จาเนลุเนป็ิผกู้ รบาาคนาทผดน ใิคดีาี่ถูกฟ้าอได้ ข้อสังเกต กฎหทาุห้าททนให้รัวฟัอเนพื่าพนสูจิ์น่า จาเนลุเนป็ ิผูก้ รบาาคนาทผนดใิคดีา่ีถูกฟ้าอ เนา่าิ้ิั ไท่ไดห้ า้ ทศาลรัวฟัอพุาิหลกั ฐาิดอั กล่านเนพื่าใชป้ รบกาวดตลพนินจใิการกาหิดโาษ หรืาเนพท่น โาษจาเนลุ ศาลทีาาิาจา่ีจบหุวน ุกขา้ เนาจ็ จรนอา่ีไดท้ าจากราุอาิการสืวเนสาบแลบพนินจทาปรบกาว ดตลพนินจไท่ราการลอโาษจาคตกให้แก่จาเนลุได้ิาท พ.ร.ว. นนรีดาเนินิการคตทคนาทปรบพฤิน พ.ศ. ๒๕๒๒ ทาิรา ๑๓ ขา้ เนา็จจรนอจากราุอาิการสืวเนสาบแลบพนินจขาอพิักอาิคตทปรบพฤินไท่ใช่ พุาิหลกั ฐาิา่ีปรากฏิากสาินิ แลบไท่ใช่พุาิหลกั ฐาิาี่เนกีุ่นกวั การกรบาาผดน คร้ัอาื่ิ ๆ หรืา คนาทปรบพฤินใิาาอเนสื่าทเนสีุขาอจาเนลุ เนพื่าพนสูจิ์น่าจาเนลุเนป็ ิผูก้ รบาาคนาทผนดใิคดีา่ีิา้ อห้าท ทนใหศ้ าลรัวฟัอิาท ป.น.น า. ทาิรา ๒๒๖/๒ (ฎีกาา่ี ๑๑๒๓๓/๒๕๕๕) ๑๕. พยานบอกเล่า ๑๕.๑ ความหมายของคาว่า “พยานบอกเล่า” ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๒๖/๓ พุาิวากเนล่าจบเนป็ ิพุาิวตคคล พุาิเนากสาร หรืา พุาินิั ถตกไ็ ด้ เนช่ิ ขา้ คนาทาี่ทีการวากเนล่าเนหิตการณ์ไนิ้ ่าวตคคล แลน้ วตคคลาี่ไดร้ ัวการวากเนล่า ทาเนวนกคนาทเนป็ิพุาิิ่าศาลเนพ่าื แสดอใหเ้นห็ินา่ เนหิตการาี่เนกนดข้ึิิาทา่ีไดร้ ัวการวากเนล่าเนป็ิคนาทจรนอ พุาิวตคคลิ้ัิเนป็ ิพุาิวากเนล่า หรืาผูป้ รบสวเนหิตการณ์โดุิรอเนขีุิวิั าึกเนหิตการณ์ลอ ใิเนากสาร แลน้ ทีการาา้ อเนากสาริ้ิั ทาเนป็ ิพุาิเนพ่ืาแสดอให้เนห็ิน่าเนหิตการณ์าี่เนกนดข้ึิเนป็ ิคนาท จรนอ โดุปรบจกั ษพ์ ุาิิ้ิั ไท่ไดท้ าเนวนกคนาทิ่าศาล พุาิเนากสาริ้ัิเนป็ ิพุาิวากเนล่า หรืาถา้ ผู้ ปรบสวเนหิตการณ์โดุิรอวิั าึกเนหิตการณ์ลอใิเนาปวิั าึกเนสีุอซ่ึอเนป็ ิพุาินิั ถต การิาสืวเนาป วิั าึกเนสีุอเนพื่าแสดอใหเ้นห็ินา่ เนหิตการณ์าี่เนกนดข้ึิเนป็ิคนาทจรนอ พุาินิั ถติ้ิั เนป็ิพุาิวากเนล่า

ค่มู อื ปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๙๗ ผูา้ ่ีเนป็ ิปรบจกั ษพ์ ุาิิา้ อไท่ไดท้ าเนวนกคนาทโดุิรอิ่าศาล แิ่ถา้ ผาู้ ่ีเนป็ ิปรบจกั ษ์ พุาิดอั กล่านทาเนวนกคนาทิ่าศาลโดุิรอ แิ่กลวั คาใหก้ ารใิช้ิั สาวสนิ หากพิกั อาิาุั การ ใชว้ ิั าึกคาใหก้ ารใิช้ิั สาวสิใิการถาทคา้ ิพุาิ ศาลสาทารถรัวฟัอคาใหก้ ารใิช้ิั สาวสนิได้ ใิฐาิบพุาิวากเนล่าา่ีขดั แุอ้ กวั คาเนวนกคนาทใิช้ิั ศาล พุาิวากเนล่าิา้ อเนป็ ิการิาเนสิาเนพื่าพนสูจิค์ นาทจรนอแห่อขา้ คนาทิ้ิั เนช่ิ วิั าึก คาใหก้ ารใิช้ิั สาวสนิา่ีรบวตน่าจาเนลุเนป็ ิคิร้าุา่ีใชา้ านรต ปื ิุนอผูิ้ าุ หากโจากา์ า้ อวิั าึก คาใหก้ ารเนพื่าพนสูจิ์นา่ จาเนลุเนป็ิคิร้าุา่ีใชา้ านตรปื ิุอน ผูิ้ าุจรนอ เนป็ิพุาิวากเนล่า แิ่ถา้ โจาก์ าา้ อผูร้ ัวฟัอหรืาพิกั อาิสาวสนิผูว้ ิั าึกเนขา้ ทาเนพ่ืาพนสูจิ์น่าพุาิไดุ้ ิน ขา้ คนาททาาุา่ อไร หรืาพุาิเนล่าเนหิตการณ์ใหพ้ ิกั อาิสาวสนิวิั าึกไนจ้ รนอหรืาไท่ กรณีเนช่ิิ้ีไท่ใช่พุาิวากเนล่า แิ่เนป็ิปรบจกั ษพ์ ุาิโดุิรอเนพราบเนป็ิผไู้ ดเ้นห็ิ ไดุ้ ิน หรืาาราวขา้ คนาทดน้ ุิิเนาอโดุิรอ คาใหก้ ารใิช้ิั สาวสนิขาอจาเนลุเนป็ิพุาิวากเนล่า แิ่ใิขา้ า่ีจาเนลุใหก้ ารนา่ าุา่ อไร ิลาดถึอการิาช้ีาี่เนกนดเนหิตแลบการิาไปเนาาทีดขาอกลาอา่ีใช้แาอผูิ้ าุิ้ิั เนจา้ พิกั อาิิารนจ เนป็ิพุาิรู้เนห็ิโดุิรอ (ฎีกาาี่ ๘๐๔๖/๒๕๔๒) คาเนวนกคนาทขาอพิกั อาิสาวสนิา่ีน่าไดไ้ ปิรนจ สถาิา่ีเนกนดเนหิต าาแผิา่ีเนกนดเนหิต แลบให้คนาทเนห็ิจากการิรนจา่ีเนกนดเนหิตแลบแผิา่ีเนกนดเนหิต ปรบกาวกิั นา่ เนหิตเนกนดเนพราบคนาทผดน ขาอฝ่ าุใด ทนใช่พุาิวากเนล่า รัวฟัอได้ (ฎีกาาี่ ๔๐๗/๒๕๕๑) ๑๕.๒ การรับฟังพยานบอกเล่า ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๒๖/๓ นรรคสาอแลบนรรคสาท หา้ ททนให้ศาลรัวฟัอพุาิวากเนล่า เนนิ้ แิ่ (๑) ิาทสภาพ ลกั ษณบ แหล่อาี่ทา แลบขา้ เนา็จจรนอแนดลา้ ทขาอพุาิวากเนล่าิ้ัิ ิ่าเนชื่านา่ จบพสน ูจิค์ นาทจรนอได้ หรืา (๒) ทีเนหิตจาเนป็ ิ เนิื่าอจากไท่สาทารถิาวตคคลซ่ึอเนป็ิผูา้ ี่ไดเ้นห็ิ ไดุ้ นิ หรืาาราว ขา้ คนาทเนกีุ่นใิเนร่ืาอา่ีจบใหก้ ารเนป็ ิพุาิิ้ิั ดน้ ุิิเนาอโดุิรอทาเนป็ ิพุาิได้ แลบทีเนหิตผล สทคนรเนพ่าื ปรบโุชิแ์ ห่อคนาทุิต นรรรทา่ีจบรัวฟัอพุาิวากเนล่าิ้ิั ใิกรณีาี่ศาลเนห็ิน่าไท่คนรรัวไนซ้ ่ึอพุาิวากเนล่าใด แลบคู่คนาทฝ่ าุาี่เนกีุ่นขา้ อ ร้าอคดั คา้ ิก่าิาี่ศาลจบดาเนินิคดีิ่าไป ให้ศาลจดราุอาิรบวติาท หรืาชินดแลบลกั ษณบ ขาอพุาิวากเนล่า เนหิตผลาี่ไทุ่าทรัว แลบขา้ คดั คา้ ิขาอคู่คนาทฝ่ าุาี่เนก่ีุนขา้ อไน้ ส่นิเนหิตผล าี่คู่คนาทฝ่ าุคดั คา้ ิุกข้ึิาา้ อิ้ิั ใหศ้ าลใชด้ ตลพิน นจจดลอไนใ้ ิราุอาิหรืากาหิดใหค้ ู่คนาทฝ่ าุิ้ิั ุิื่ คาแถลอิ่าศาลเนพืา่ รนทไนใ้ ิสาินิ

ค่มู ือปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๙๘ ข้อสังเกต วาิดั พุาิาี่วาั าิั นหา้ ททนใหศ้ าลรัวฟัอพุาิวากเนล่า “เนป็ิวาิดั พุาิาี่ไท่เนดด็ ขาด” กล่านคืา ศาลใช้ดตลพนินจใิการรัวฟัอพุาิวากเนล่าภาุใิ้กราวขาอ ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๒๖/๓ (๑) (๒)ได้ าุา่ อไรกิ็ าท แทจ้ บเนขา้ ขา้ ุกเนนิ้ าี่รัวฟัอได้ กิ็ า้ อนิน นจฉุั ชอ่ั ิ้าหิกั พุาิิาททาิรา ๒๒๗/๑ นรรคหิ่ึอาีกช้ัิหิ่ึอซ่ึอกาหิดให้ศาลิ้าอกรบาาด้นุคนาทรบทัดรบนอั แลบไท่คนรเนชื่า พุาิหลกั ฐาิิ้ัิโดุลาพอั เนพ่ืาลอโาษจาเนลุ เนนิ้ แิ่ทีเนหิตผลาิั หิักแิ่ิ ทีพฤินการณ์พนเนศษ แห่อคดี หรืาทีพุาิหลกั ฐาิปรบกาวาื่ิทาสิวั สิติ พุาิหลกั ฐาิปรบกาวิาทนรรคหิ่ึอ หทาุถึอ พุาิหลักฐาิา่ืิาี่รัวฟัอได้ แลบทีแหล่อา่ีทาเนป็ ิานสรบิ่าอหากจากพุาิหลกั ฐาิาี่ิา้ อการพุาิหลกั ฐาิปรบกาวิ้ัิ า้อั จบิา้ อทีคตณค่าเนชนอพนสูจิ์า่ีสาทารถสิัวสิติให้พุาิหลกั ฐาิา่ืิาี่ไปปรบกาวทีคนาท ิ่าเนช่ืาถืาทากข้ึิดน้ ุ ๑๖. ห้ามจาเลยนาสืบเกี่ยวกับพฤติกรรมทางเพศของผู้เสียหายกับบุคคลอื่นนอกจาก จาเลย เว้นแต่จะได้รับอนุญาต กรณีคดีคนาทผนดเนกีุ่นกวั เนพศ ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๒๖/๔ ห้าททนให้จาเนลุิาสืว พุาิหลกั ฐาิหรืาถาทคา้ ิดน้ ุคาถาทาิั เนกีุ่นกวั พฤินกรรทาาอเนพศขาอผเู้นสีุหาุกวั วตคคลา่ืิ ิากจากจาเนลุ เนนิ้ แิ่จบไดร้ ัวาิตาาิจากศาลิาทคาขา ซ่ึอศาลจบาิตาาิเนฉพาบใิกรณีา่ีเนห็ิน่า จบก่าใหเ้นกนดคนาทุิต นรรรทใิการพนจารณาพนพากษาคดีเนา่าิ้ิั เนช่ิ จาเนลุถูกฟ้าอน่าาาาิาจารจวั หิา้ ากผเู้นสีุหาุซ่ึอเนป็ ิหานอิ่าหิา้ รารกาิลั จาเนลุ ขาสืวพุาิหลกั ฐาินา่ ผูเ้นสีุหาุสาส่าิาาอเนพศ ทีสาทีไท่เนป็ ิินั เนป็ ิิิ จาเนลุเนคุจวั หิา้ าก ขาอผูเ้นสีุหาุทาหลาุคร้ัอแลน้ า้อั ใิา่ีลวั แลบา่ีแจอ้ เนพื่าแสดอน่าจาเนลุกรบาาเนพ่ืาหุากลา้ เนา่าิ้ัิ ศาลไท่าิตาาิใหส้ ืวได้ (ฎีกาาี่ ๖๓๓/๒๔๗๕) ๑๗. การรับฟังบันทึกคาเบิกความในช้ันไต่สวนมูลฟ้องหรือบันทึกคาเบิกความของ พยานในคดอี ่ืน ป.วิ.อ. มาตรา ๒๒๖/๕ บัญญัติว่า ในช้ันพิจารณาหากมีเหตุจาเป็ นหรือเหตุอัน สมควรศาลอาจรับฟังบนั ทึกคาเบิกความในช้นั ไต่สวนมูลฟ้องหรือบนั ทึกคาเบิกความของพยาน ท่ีเบิกความไวใ้ นคดีอื่นประกอบพยานหลกั ฐานอ่ืนในคดีได้

ค่มู ือปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๑๙๙ แม้โจทก์จะไม่ได้นาสืบในช้ันพิจารณาถึงวนั ท่ีโจทก์ได้รู้เรื่องความผิดและรู้ตัว ผูก้ ระทาผิด แต่โจทก์ได้เบิกความเรื่องดงั กล่าวไวใ้ นช้ันไต่สวนมูลฟ้องแลว้ ศาลนาคาพยาน ช้นั ไต่สวนมูลฟ้องมาฟังประกอบคาเบิกความของโจทกใ์ นช้นั พิจารณาได้ (ฎีกาที่ ๑๔๕๕/๒๕๓๗) ข้อสังเกต (๑) แทค้ าเนวนกคนาทขาอพุาิโจากใ์ ิช้ิั ไิ่สนิทูลฟ้าอ ซ่ึอศาลิา้ อวิั าึกไนิ้ าท ป.นน.า. ทาิรา ๒๓๗ นรรคหิ่ึอ เนป็ ิพุาิเนากสาราุ่าอหิ่ึอซ่ึอิ่าจบพนสูจิ์ไดน้ ่า จาเนลุา้อั สาอ ทีผนดหรืาวรนสตาร์น โจาก์จึอชาวาี่จบาา้ อเนป็ ิพุาิหลกั ฐาิใิการพนจารณาคดีได้ ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๒๖ กิ็ าท แิ่การา่ีศาลช้ิั ิิ้ ไท่ไดิ้ าวิั าึกคาเนวนกคนาทขาอิาอสาน น. ผรู้ ัวทาวาาิาจ จากโจาก์ แลบจ่าสนวิารนจ ส. ผูไ้ ด้รัววาดเนจ็วพุาิโจาก์ใิช้ัิไิ่สนิทูลฟ้าอทารัวฟัอ ปรบกาวการนิน นจฉุั นา่ จาเนลุกรบาาคนาทผดน หรืาไท่ิ้ิั ขา้ เนาจ็ จรนอไดค้ นาทนา่ ใิการสืวพุาิโจาก์ ใิช้ิั พจน ารณา ศาลช้ิั ิิ้ ทีคาส่อั ใหอ้ ดสืวิาอสาน น. แลบจ่าสนวิารนจ ส. พุาิโจาก์ เนิ่ืาอจาก คนาทผนดขาอโจากา์ ่ีลบเนลุเนพนกเนฉุไท่เนาาใจใส่ใิการส่อหทาุเนรีุกใหพ้ ุาิหรืาิาพุาิทาศาล จึอไท่ใช่กรณีทีเนหิตจาเนป็ ิหรืาเนหิตาิั สทคนรา่ีศาลาาจรัวฟัอวิั าึกคาเนวนกคนาทขาอิาอสาน น. แลบจ่าสนวิารนจ ส. ใิช้ัิไิ่สนิทูลฟ้าอปรบกาวพุาิหลักฐาิา่ืิใิช้ัิพนจารณาได้ ิาท ป.น.น า. ทาิรา ๒๒๖/๕ (ฎีกาาี่ ๗๗๔๕/๒๕๕๒) (๒) ใิคดีคนาทผนดิาท ป.า. ทาิรา ๒๘๒ นรรคสาท ฐาิเนพื่าสิาอคนาทใคร่ขาอผูา้ ่ืิ ใิช้ิั พนจารณาโจากแ์ ถลอน่า หลอั จากาี่เนด็กหานอ ก. ผูเ้นสีุหาุเนวนกคนาทใิช้ัิไิ่สนิทูลฟ้าอ แลบ ฟ. ผูเ้นสีุหาุไดห้ ลวหิีไปจากวา้ ิแลบหาินั ไท่พวจิวดั ิ้ี โจาก์ไท่าาจิาินั ทาเนวนก คนาทใิช้ิั พนจารณา จึอเนป็ิเนหิตจาเนป็ิหรืาเนหิตาิั สทคนราี่ศาลุา่ ทจบรัวฟัอวิั าึกคาเนวนกคนาท ใิช้ิั ไิ่สนิทูลฟ้าอขาอเนด็กหานอ ก. ใิช้ิั ไิ่สนิทูลฟ้าอเนป็ ิพุาิหลกั ฐาิใิช้ิั พนจารณา ปรบกาวพุาิหลกั ฐาิา่ืิใิคดีได้ ิาท ป.น.น า. ทาิรา ๒๒๖/๕ แิ่หากเนดก็ หานอ ก. ุอั ทีินั าุุู่ า่ ทไท่ทีเนหิตจาเนป็ิหรืาเนหิตาิั สทคนรา่ีศาลจบรัวฟัอ วิั าึกคาเนวนกคนาทใิช้ิั ไิ่สนิทูลฟ้าอขาอเนดก็ หานอ ก. ปรบกาวพุาิหลกั ฐาิาื่ิ ิาท ป.น.น า. ทาิรา ๒๒๖/๕ เนทื่าคนาทผนดาี่ฟ้าอิาท ป.า. ทาิรา ๒๘๒ นรรคสาท ทีาิั ราโาษจาคตกิ้อั แิ่ห้าปี ถึอุสี่ นวปี คู่คนาทไท่าาจิกลอกิั ให้ถืาเนาาวิั าึกคาเนวนกคนาทขาอพุาิใิช้ิั ไิ่สนิทูลฟ้าอ เนป็ ิคาเนวนกคนาทพุาิใิช้ิั พนจารณาโดุไท่ิา้ อให้พุาิเนวนกคนาทใหท่ได้ ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๓๗ นรรคสาอ ดัอิ้ัิ ศาลจึอไท่าาจรัวฟัอวัิาึกคาเนวนกคนาทใิช้ัิไิ่สนิทูลฟ้าอขาอ เนดก็ หานอ ก. ทาเนป็ิคาเนวนกคนาทใิช้ิั พจน ารณาได้

คู่มือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๐๐ (๓) การรัวฟัอคาเนวนกคนาทขาอพุาิา่ีเนวนกคนาทไนใ้ ิคดีาื่ิ หากเนป็ ิกรณีา่ีคู่คนาท าา้ อวิั าึกคาเนวนกคนาทขาอพุาิา่ีเนวนกคนาทไนใ้ ิศาลา่ืิ โดุปกินคู่คนาทิา้ อุิ่ื วาั ชีรบวตพุาิ หลักฐาิแลบิ้าอุื่ิคาขาโดุาาเนป็ ิคาร้าอให้ศาลส่ัอเนรีุกหรืาุืทสาินิคดีดัอกล่าน ทาปรบกาวการพนจารณาด้นุ แิ่ศาลาาจใช้ดตลพนินจิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๒๖/๕ ได้ แท้คู่คนาท ไทุ่ิื่ วาั ชีรบวตพุาิกิ็ าท ๑๘. การรับฟังพยานทอ่ี ยู่ต่างประเทศจากบันทึกถ้อยคา ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๓๐/๒ เนป็ิเนรื่าอาี่ทีเนหิตจาเนป็ิาิั ไท่าาจิาพุาิซ่ึอทีถน่ิา่ีาุู่ ใิิ่าอปรบเนาศทาสืวพุาิาาอจาภาพิากศาลได้ ิาท ป.น.น า. ทาิรา ๒๓๐/๑ เนทื่าคู่คนาทร้าอ ขาหรืาศาลเนห็ิสทคนร ศาลาาจาิตาาิให้คู่คนาทเนสิาวิั าึกถา้ ุคาุืิุิั ขา้ เนา็จจรนอ หรืา คนาทเนห็ิขาอผูใ้ ห้ถา้ ุคาซ่ึอทีถ่นิา่ีาุู่ใิิ่าอปรบเนาศิ่าศาลแาิการิาพุาิวตคคลดอั กล่าน ทาเนวนกคนาทิ่าหิ้าศาลได้ แิ่า้ัอิ้ี ไท่ิัดสนารนผูใ้ ห้ถ้าุคาาี่จบทาศาลเนพ่ืาให้การเนพน่ทเนินท โดุวิั าึกถา้ ุคาิา้ อทีราุการ ดอั ิ่าไปิ้ี (๑) ชื่าศาล แลบเนลขคดี (๒) นิั เนดืาิ ปี แลบสถาิาี่า่ีาาวิั าึกถา้ ุคา (๓) ชื่าแลบสกลต ขาอคู่คนาท (๔) ชื่า สกลต าาุต าี่าุู่ แลบาาชีพขาอผใู้ หถ้ า้ ุคา แลบคนาทเนก่ีุนพิั กวั คู่คนาท (๕) ราุลบเนาีุดแห่อขา้ เนาจ็ จรนอ หรืาคนาทเนห็ิขาอผใู้ หถ้ า้ ุคา (๖) ลาุทืาช่ืาขาอผใู้ หถ้ า้ ุคาแลบคู่คนาทฝ่ าุผเู้นสิาวิั าึกถา้ ุคา สาหรัวลาุทืาช่ืาขาอผูใ้ ห้ถา้ ุคาซ่ึอทีถ่นิาี่าุู่ใิิ่าอปรบเนาศิ้ัิ ให้ิา ป.นน.พ. ทาิรา ๔๗ นรรคสาท ทาใช้วัอคัวโดุาิตโลท กล่านคืา ถ้าวัิาึกถ้าุคาดัอกล่านได้าา ใิปรบเนาศา่ีทีสถาิกอสตลไาุิา้ อให้กอสตลิ้ัิเนป็ ิพุาิลอชื่ารัวราอเนป็ ิพุาิ แิ่หากไท่ที ิา้ อใหเ้นจา้ พิกั อาิโิิารีปัวลนกหรืาแทุสน เนิร็ด หรืาวตคคลาี่ทีาาิาจลอชื่าเนป็ิพุาิรัวราอแาิ ห้าททนให้ทีการแกไ้ ขเนพ่นทเนินทวิั าึกถา้ ุคาา่ีไดุ้ ิื่ ไนแ้ ลน้ ิ่าศาล เนนิ้ แิ่เนป็ ิการแกไ้ ข ขา้ ผดน พลาดหรืาผดน หลอเนลก็ ิา้ ุ

คู่มือปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๐๑ ๑๙. กรณมี ีเหตุจาเป็ นอย่างยงิ่ ไม่ได้ตวั พยานเดก็ มาเป็ นพยาน ใิกรณีา่ีไท่ไดิ้ นั พุาิา่ีเนป็ิเนดก็ าาุไต ท่เนกนิ ๑๘ ปี ทาเนวนกคนาทใิช้ิั ศาล เนพราบทีเนหิต จาเนป็ิาุา่ อุอน่ เนช่ิ พุาิเนดก็ สูาหาุไปิาทินั ไท่พว หรืาไทุ่าททาใหก้ ารเนพราบเนกนดคนาทหนาดกลนั ให้ศาลรัว ฟั อสื่ าภาพแลบเนสี ุอคาให้การขาอพ ุาิิ้ ัิใิช้ ัิ สาว สนิ า่ี พิักอาิสาวสนิ ไดว้ ิั าึกไน้ ิาท ป.น.น า. ทาิรา ๑๓๓ านน แลบาี่ศาลวิั าึกไนใ้ ิช้ิั ไิ่สนิทูลฟ้าอ ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๑ นรรคสาอ เนสทืาิหิ่ึอเนป็ ิคาเนวนกคนาทขาอพุาิิ้ิั ใิช้ิั พนจารณาขาอศาล แลบ ใหศ้ าลรัวฟัอปรบกาวพุาิา่ืิใิการพนจารณาพนพากษาคดีได้ (ทาิรา ๑๗๒ ิรี นรรคส่ี) ข้อสังเกต (๑) แทโ้ จากไ์ ท่สาทารถิาผูเ้นสีุหาุทาเนวนกคนาทเนป็ ิพุาิ เนิ่ืาอจากผูเ้นสีุหาุุา้ ุาี่ าุู่หาินั ไท่พว โดุโจาก์ไดพ้ ุาุาทินดิาทินั ผูเ้นสีุหาุกวั ทารดาผูเ้นสีุหาุซ่ึอเนป็ ิผูไ้ ปรัวินั ผูเ้นสีุหาุทาจากทูลินรนคตท้ คราอเนด็กหลาุคร้ัอ แิ่ก็ไท่สาทารถินดิาทิันได้ จิศาลช้ัิิ้ิ ิา้ อาากหทาุจวั ทารดาผูเ้นสีุหาุก็ุอั คอไท่ไดิ้ นั ทา ศาลช้ิั ิิ้ จึอสั่ออดสืวพุาิา้อั สาอก็ิาท แิ่โจากท์ ีคาให้การขาอผูเ้นสีุหาุใิช้ัิสาวสนิซ่ึอุืิุิั น่าผูเ้นสีุหาุถูกจาเนลุกรบาาชาเนรา ใิสถาิาี่ิ่าอ ๆ ิ่าอนัิแลบเนนลากัิรนท ๖ คร้ัอ โดุทีพัิิารนจิรี ส. พิักอาิสาวสนิ ทาเนวนกคนาทรัวราอขา้ เนาจ็ จรนอดอั กล่าน คาใหก้ ารขาอผเู้นสีุหาุใิช้ิั สาวสนิแทเ้นป็ิพุาิวากเนล่า แิ่ผูเ้นสีุหาุไดใ้ หก้ าริ่าพิกั อาิสาวสนิ ิักจนินาน ุา แลบพิกั อาิาุั การโดุทีการวิั าึก ภาพแลบเนสีุอไน้ด้นุ าัิเนป็ ิการปฏนวัินิาท ป.นน.า. ทาิรา ๑๓๓ านน ถืาเนป็ ิกรณีทีเนหิต จาเนป็ ิาุ่าอุน่อา่ีไท่ไดิ้ นั ผูเ้นสีุหาุทาเนวนกคนาท ซ่ึอศาลุ่าทรัวฟัอสื่าภาพแลบเนสีุอคาให้การ ขาอผูเ้นสีุหาุได้เนสทืาิหิ่ึอเนป็ ิคาเนวนกคนาทขาอผูเ้นสีุหาุใิช้ัิพนจารณาขาอศาลปรบกาว พุาิหลกั ฐาิาื่ิขาอโจาก์ได้ิาท ทาิรา ๑๗๒ ิรี นรรคสี่ แลบทาิรา ๒๒๖/๓ นรรคสาอ (๒) (ฎีกาาี่ ๒๑๕/๒๕๕๔ แลบ ๓๕๑๑/๒๕๕๒) (๒) โจากท์ ีเนนลาาี่จบินดิาทผเู้นสีุหาุซ่ึอเนป็ ิเนด็กาาุไต ท่เนกนิ ๑๘ ปี ทาเนวนกคนาทิ่าศาล ิวั แิ่นิั ฟ้าอถึอนิั ิดั สืวพุาิโจากเ์นป็ิเนนลา ๕ เนดืาิเนศษ รบหน่าอิ้ิั ศาลช้ิั ิิ้ ไดิ้ ดั พร้าท ๒ คร้ัอ เนพื่าิรนจสาวผลการส่อหทาุแก่พุาิโดุกาชัวโจาก์ให้เนร่อินดิาทผูเ้นสีุหาุทาศาล ใินิั ิดั ใหไ้ ด้ แิ่พิกั อาิสาวสนิแถลอิ่าศาลลาุ ๆ ใินิั ิดั สืวพุาิโจากน์ า่ ุอั ไท่าราว าี่าุู่าี่แิ่ชัดขาอผูเ้นสีุหาุ ดอั ิ้ัิ การาี่โจากไ์ ท่ไดิ้ นั ผูเ้นสีุหาุทาเนวนกคนาท จึอุอั ถืาไท่ไดน้ ่า เนป็ิกรณีา่ีทีเนหิตจาเนป็ิาุา่ อุอ่น ศาลจึอไท่สาทารถรัวฟัอสื่าภาพแลบเนสีุอคาใหก้ ารขาอผเู้นสีุหาุ ใิช้ิั สาวสนิ เนสทืาิหิ่ึอเนป็ ิคาเนวนกคนาทขาอผูเ้นสีุหาุใิช้ิั พนจารณาขาอศาลิาท ป.นน.า.

ค่มู ือปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๐๒ ทาิรา ๑๗๒ ิรี นรรคส่ี ได้ คอรัวฟัอได้ใิฐาิบพุาิวากเนล่าิาทรรรทดาเนา่าิ้ัิ (ฎีกาาี่ ๑๐๒๓๘/๒๕๕๐ แลบ ๑๐๙๖๒/๒๕๕๓) (๓) ใิการรัวฟัอส่ืาภาพแลบเนสีุอคาให้การขาอพุาิใิช้ัิสาวสนิิาท ป.นน.า. ทาิรา ๑๓๓ านน เนสทืาิหิ่ึอเนป็ ิคาเนวนกคนาทขาอพุาิิ้ัิใิช้ิั พนจารณาขาอศาลิาท ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๒ ิรี นรรคส่ี ิ้ิั ิา้ อทีเนหิตจาเนป็ิาุา่ อุอน่ า่ีไท่ไดิ้ นั พุาิทาเนวนกคนาทิ่าศาล กรณีา่ี โจากเ์นพ่นอาา้ อใิฎีกาถึอสาเนหิตา่ีไท่ไดิ้ นั พุาิทาเนวนกคนาท เนพราบเนกนดคนาทกลนั โดุไท่ปรากฏ ใิช้ัิพนจารณาถึอสาเนหิตดอั กล่าน จึอถืาไท่ไดน้ ่าทีเนหิตจาเนป็ ิาุ่าอุน่อาี่ศาลจบรัวฟัอส่ืาภาพแลบ เนสีุอคาใหก้ ารขาอพุาิใิช้ิั สาวสนิเนสทืาิหิ่ึอเนป็ิคาเนวนกคนาทขาอพุาิใิช้ิั พนจารณาขาอ ศาลได้ (ฎีกาา่ี ๔๑๑๒/๒๕๕๒) (๔) โจากา์ า้ อส่อนดน ีโาเนาปวิั าึกภาพถ่าุรบหนา่ อการสาวสนิผเู้นสีุหาุา่ี ๑ แลบาี่ ๓ ซ่ึอแสดอให้เนห็ิน่า พิั ิารนจิรี ท. ได้สาวคาให้การขาอผูเ้นสีุหาุาี่ ๑ แลบา่ี ๓ โดุชาว ิ่าหิ้าพิักอาิาุั การแลบิกั จนินนาุา ซ่ึอศาลทีาาิาจรัวฟัอส่ืาภาพแลบเนสีุอคาให้การขาอ พุาิปากผเู้นสีุหาุาี่ ๑ แลบา่ี ๓ ไดเ้นสทืาิผเู้นสีุหาุาี่ ๑ แลบา่ี ๓ ซ่ึอิ่าอเนป็ิเนดก็ ทาเนวนกคนาทใิ ช้ิั พนจารณาขาอศาลิาท ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๒ ิรี นรรคสี่ แิ่โจากจ์ บิา้ อทีพุาิหลกั ฐาิาุา่ อ าื่ิปรบกาวดน้ ุ จึอจบาาใหพ้ ุาิหลกั ฐาิขาอโจากท์ ีิ้าหิกั ทิั่ คอนา่ จาเนลุร่นทเนป็ิคิร้าุได้ (ฎีกาาี่ ๒๗๕/๒๕๕๑) ๒๐. การจ่ายค่าพาหนะ ค่าป่ วยการ และค่าเช่าท่ีพกั ที่จาเป็ นและสมควรแก่พยาน (ตาม ป.ว.ิ อ. มาตรา ๒๕๖) ป.นน.า. ทาิรา ๒๕๖ กาหิดให้ศาลจ่าุค่าพาหิบ ค่าป่ นุการ แลบค่าเนช่าา่ีพัก า่ีจาเนป็ ิแลบสทคนรแก่พุาิซ่ึอทาศาลิาทหทาุเนรีุก ิาทรบเนวีุวาี่คณบกรรทการวรนหาร ศาลุตินรรรท (ก.ว.ศ.) กาหิด โดุคนาทเนห็ิชาวจากกรบารนอการคลัอ า้อั ิ้ีพุาิาี่ได้รัว ค่าพาหิบ ค่าป่ นุการ หรืาค่าเนช่าาี่พกั ใิลกั ษณบเนดีุนกิั ิาทกฎหทาุาื่ิแลน้ ไท่ทีสนารนไดร้ ัว ค่าพาหิบ ค่าป่ นุการ หรืาค่าเนช่าา่ีพกั ิาท ป.น.น า. ทาิรา ๒๕๖ าีก รบเนวีุว ก.ว.ศ. น่าดน้ ุการจ่าุค่าป่ นุการ ค่าพาหิบ แลบค่าเนช่าา่ีพกั แก่พุาิซ่ึอทา ศาลิาทหทาุเนรีุกใิคดีาาาา พ.ศ. ๒๕๖๑ ใหา้ าิาจศาลสั่อจ่าุค่าป่ นุการ ค่าพาหิบ แลบค่า เนช่าา่ีพกั แก่พุาิ ดอั ิ้ี

ค่มู อื ปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๐๓ ค่าป่ วยการ ๑. พยานโจทก์ซ่ึงมาศาลตามหมายเรียกตามคาขอของคู่ความ ๑.๑ใิคดีซ่ึอพิกั อาิาุั การเนป็ ิโจาก์ หรืาคดีา่ีทนใช่คนาทผนดิ่าส่นิินั ซ่ึอ ผเู้นสีุหาุเนป็ิโจาก์ ศาลิา้ อสั่อจ่าุค่าป่ นุการแก่พุาิโจากซ์ ่ึอทาศาลิาทหทาุเนรีุกิาทคาขา ขาอคู่คนาท แิ่ถา้ พุาิโจากด์ อั กล่านเนป็ ิเนจา้ หิา้ าี่ขาอรัฐแลบการทาเนป็ ิพุาิเนป็ ิส่นิ หิ่ึอขาอการปฏนวิั นหิา้ า่ีหรืาสืวเนิื่าอจากการปฏนวิั นหิา้ าี่ เนป็ิดตลพนินจขาอศาลนา่ จบสั่อจ่าุค่า ป่ นุการใหห้ รืาไท่กไ็ ด้ (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๓ (๑)) ๑.๒ ใิคดีคนาทผดน ิ่าส่นิินั า่ีผเู้นสีุหาุเนป็ิโจาก์ เนป็ิดตลพนินจขาอศาลนา่ จบ ส่ัอจ่าุค่าป่ นุการให้แก่พุาิโจาก์ซ่ึอทาศาลิาทหทาุเนรีุกิาทคาขาขาอคู่คนาทหรืาไท่ก็ได้ (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๓ (๒)) ๒. พยานจาเลยซ่ึงมาศาลตามหมายเรียกตามคาขอของคู่ความ การจ่าุค่าป่ นุการ ใหแ้ ก่พุาิจาเนลุซ่ึอทาศาลิาทหทาุเนรีุกิาทคาขาขาอคู่คนาทิ้ิั เนป็ิดตลพนินจขาอศาลนา่ จบสั่อ จ่าุค่าป่ นุการใหแ้ ก่พุาิจาเนลุดอั กล่านหรืาไท่กไ็ ด้ (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๓ (๒)) ๓. พยานที่ศาลเรียกมาเอง ศาลิ้าอจ่าุค่าป่ นุการให้แก่พุาิา่ีศาลเนรีุกทาเนาอ (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๔) ค่าป่ นุการาี่จ่าุให้แก่พุาิิาทขา้ ๑ ถึอขา้ ๓ ขา้ อิิ้ ให้ศาลกาหิดให้ิาทสทคนร โดุคาิึอถึอสภาพแห่อคดี รบุบเนนลาา่ีเนวนกคนาท ิลาดจิราุไดแ้ ลบฐาิบโดุานั่ ไปขาอพุาิ แิ่ ไท่ให้ิ่าํ กน่านิั ลบ ๓๐๐ วาา แลบไท่เนกนินิั ลบ ๕๐๐ วาา ถา้ ศาลเนห็ิน่าขา้ เนา็จจรนอาี่พุาิเนวนก คนาททีคนาทุอต่ ุากซัวซา้ ิ ศาลาาจกาหิดค่าป่ นุการสูอกน่าาิั ราข้ิั สูอ ๕๐๐ วาา ดอั กล่านกไ็ ด้ แิ่ไท่เนกนินิั ลบ ๑,๐๐๐ วาา (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๔) ให้ศาลสั่อจ่าุค่าป่ นุการ เนทื่าพุาิได้ปฏนวัินหิ้าาี่เนสร็จสน้ิ แลบให้เนจา้ หิ้าา่ีศาล ดาเนินิการเนวนกจ่าุเนอนิดอั กล่านใหแ้ ก่พุาิโดุเนร็น (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๖) ค่าพาหนะและค่าเช่าทพ่ี กั ศาลทีาาิาจสั่อจ่าุค่าพาหิบเนดนิาาอแลบค่าเนช่าา่ีพกั แก่พุาิิาทขา้ ๑ ถึอขา้ ๓ ขา้ อิิ้ ดอั ิ้ี

คู่มอื ปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๐๔ ๑. กรณีาี่พุาิเนป็ ิเนป็ ิข้าราชการ เนจ้าหิ้าาี่ขาอรัฐ พิักอาิ หรืาลูกจา้ อขาอ ราชการ ให้สั่อจ่าุไดิ้ าทหลกั เนกณฑ์แลบาิั ราค่าใชจ้ ่าุใิการเนดนิาาอไปราชการิาทกฎหทาุ หรืารบเนวีุวนา่ ดน้ ุการิ้ิั (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๕) ๒. กรณีาี่พุาิไท่ไดเ้นป็ ิขา้ ราชการ เนจา้ หิา้ า่ีขาอรัฐ พิกั อาิหรืาลูกจา้ อขาอาาอ ราชการ ให้สั่อจ่าุไดโ้ ดุเนาีุวเนา่ากวั ิาแหิ่อขา้ ราชการศาลุิต นรรรท ปรบเนภานนชาการรบดัว ชาิาาการพนเนศษ (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๕) ให้ศาลส่ัอจ่าุค่าพาหิบเนดนิาาอแลบค่าเนช่าาี่พกั เนท่ืาพุาิไดป้ ฏนวิั นหิา้ า่ีเนสร็จสน้ิ แลบใหเ้นจา้ หิา้ า่ีศาลดาเนินิการเนวนกจ่าุเนอนิดอั กล่านใหแ้ ก่พุาิโดุเนร็น (รบเนวีุว ฯ ขา้ ๖) ๒๑. การจ่ายค่าตอบแทนพยานตาม พ.ร.บ.คุ้มครองพยานในคดอี าญา พ.ศ. ๒๕๔๖ พ.ร.ว. คตท้ คราอพุาิใิคดีาาาา พ.ศ. ๒๕๔๖ วาั าิั นให้วตคคลซ่ึอเนป็ ิพุาิใิ คดีาาาาทีสนารนไดร้ ัวคนาทคตท้ คราอ การปฏนวิั นา่ีเนหทาบสท แลบค่าิาวแาิาี่จาเนป็ิแลบสทคนร จากรัฐ โดุให้ศาลทีดตลพนินจสั่อให้ทีการจ่าุค่าิาวแาิพุาิ ดัอิ้ัิ เนพื่าให้การส่ัอจ่าุ ค่าิาวแาิพุาิเนป็ ิไปโดุเนรีุวร้าุแลบเนป็ ิแินเนดีุนกิั ปรบราิศาลฎีกาจึอาากรบเนวีุว ราชการฝ่ าุิตลาการศาลุิต นรรรท นา่ ดน้ ุการคตท้ คราอแลบค่าิาวแาิพุาิใิคดีาาาา พ.ศ. ๒๕๔๘ กาหิดหลกั เนกณฑก์ ารจ่าุค่าิาวแาิพุาิไน้ ดอั ิ้ี ๒๑.๑ เนท่ืาพุาิโจาก์ใิคดีซ่ึอพิักอาิาุั การเนป็ ิโจาก์ หรืาคดีาี่ทนใช่คนาทผนด ิ่าส่นิินั ซ่ึอผูเ้นสีุหาุเนป็ ิโจาก์ ได้เนวนกคนาทิ่าศาลแลน้ ให้ศาลส่ัอจ่าุค่าิาวแาิพุาิ ิาทรบเนวีุวา่ีกรบารนอุตินรรรทกาหิด (รบเนวีุวราชการฝ่ าุิตลาการศาลุตินรรรทน่าด้นุ การคตท้ คราอแลบค่าิาวแาิพุาิใิคดีาาาา ฯ ขา้ ๑๘.๑) ๒๑.๒ เนท่ืาพุาิโจากใ์ ิคดีคนาทผดน ิ่าส่นิินั าี่ผเู้นสีุหาุเนป็ิโจาก์ หรืาพุาิจาเนลุ ไดเ้นวนกคนาทิ่าศาลแลน้ ใหศ้ าลใชด้ ตลพนินจนา่ จบส่ัอจ่าุค่าิาวแาิหรืาไท่ เนพีุอใด โดุจ่าุไท่เนกนิ าิั ราิาทรบเนวีุวา่ีกรบารนอุิต นรรรทกาหิด (รบเนวีุวราชการฝ่ าุิตลาการศาลุิต นรรรทน่าดน้ ุ การคตท้ คราอแลบค่าิาวแาิพุาิใิคดีาาาา ฯ ขา้ ๑๘.๒) ๒๑.๓ การจ่าุค่าิาวแาิแก่พุาิิาท ขา้ ๑ แลบ ขา้ ๒ ให้ศาลส่ัอจ่าุิาทาิั รา าี่กาหิดไนใ้ ิขา้ ๘ แห่อรบเนวีุวกรบารนอุตินรรรทน่าดน้ ุค่าิาวแาิแลบค่าใชจ้ ่าุแก่พุาิ สาที ภรนุา ผูว้ ตพการี ผูส้ ืวสัิดาิขาอพุาิหรืาวตคคลา่ืิาี่ทีคนาทสัทพิั ร์ใกลช้ นดกวั พุาิ ใิคดีาาาา พ.ศ. ๒๕๔๗ ดอั ิ้ี

ค่มู ือปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๐๕ ก. พุาิผาู้ ่ีทีาี่พกั าาศุั าุใู่ ิเนขิจอั หนดั า่ีทาให้ขา้ เนาจ็ จรนอุอั า่ีาาการศาล ไดร้ ัวค่าิาวแาิคร้ัอลบ ๒๐๐ วาา ข. พุาิผูา้ ี่ทีาี่พักาาศุั าุู่ิากเนขิจัอหนดั า่ีเนดนิาาอทาให้ข้าเนา็จจรนอ ุอั าี่าาการศาล ไดร้ ัวค่าิาวแาิคร้ัอลบ ๕๐๐ วาา ข้อสังเกต พ.ร.ว. คตท้ คราอพุาิใิคดีาาาา พ.ศ. ๒๕๔๖ ทาิรา ๓ วาั าิั นินุาทคนาทหทาุ ขาอคาน่า “พยาน” หทาุคนาทน่า พุาิวตคคลซ่ึอจบทาให้ หรืาได้ให้ขา้ เนา็จจรนอิ่าศาลใิการ ดาเนิน ิคดีาาาา แลบทาิรา ๑๗ วัาาัินน่า เนท่ืาพุาิได้เนวนกคนาทิ่าศาลแล้นพุาิ พึอทีสนารนไดร้ ัวค่าิาวแาิา่ีจาเนป็ ิแลบสทคนร เนห็ิไดช้ ดั นา่ วาวาั าิั นดอั กล่านทีเนจิิารทณ์ เนพื่าส่อเนสรนทให้วตคคลทีคนาทรัวผนดชาวิ่าสัอคทโดุเนป็ ิพุาิเนขา้ เนวนกคนาทิ่าศาลเนพ่ืาเนพ่นท ปรบสนารนภาพขาอกรบวนิการุิต นรรรทาาอาาาาโดุทนไดค้ าิึอนา่ ผาู้ ่ีจบทาเนป็ิพุาิทีฐาิบาุา่ อไร เนพราบพุาิาตกคิทีคนาทสาคัาิ่าการพนสู จิ์คนาทจรนอา้ัอสน้ิ เนท่ืากฎหทาุทนได้กาหิดไน้ เนป็ ิาุา่ อาื่ิ การาี่เนจา้ หิ้าา่ีขาอรัฐซ่ึอทีหิา้ า่ีเนก่ีุนขา้ อโดุิรอกวั คดี เนช่ิ เนจา้ พิกั อาิิารนจ ผจู้ วั กทต พิกั อาิสาวสนิ หรืาขา้ ราชการา่ืิๆ เนป็ิิิ้ ไดเ้นวนกคนาทิ่าศาลใิฐาิบพุาิโจาก์ ใิคดีาาาาคนาทผดน ิ่าแผิ่ ดนิหรืาใิคดีาาาาคนาทผดน ิ่าส่นิินั ซ่ึอพิกั อาิาุั การเนป็ิโจากแ์ ลน้ เนจา้ หิา้ าี่ขาอรัฐดอั กล่านุา่ ททีสนารนไดร้ ัวค่าิาวแาิา่ีจาเนป็ิแลบสทคนริาทา่ีกฎหทาุวาั าิั น (หิอั สืาสาิกั อาิศาลุิต นรรรท าี่ ศุ ๐๑๖/น ๑๘๒ ลอนิั าี่ ๒๐ เนทษาุิ ๒๕๔๘) ๒๒. การสืบพยานเอกสาร นนรีการสืวพุาิเนากสารกฎหทาุกาหิดใหค้ ู่คนาทปฏนวิั นแิกิ่าอกิั ใิกรณีา่ีศาล กาหิดใหท้ ีนิั ิรนจพุาิหลกั ฐาิกวั กรณีาี่ศาลไท่ไดก้ าหิดใหท้ ีนิั ิรนจพุาิหลกั ฐาิ ๒๒.๑ กรณที ศ่ี าลกาหนดให้มวี นั ตรวจพยานหลกั ฐาน (ดูราุลบเนาีุดใิวาาี่ ๘/๑ การุิื่ วาั ชีรบวตพุาิหลกั ฐาิ) ๒๒.๒ กรณที ศี่ าลไม่ได้กาหนดให้มวี นั ตรวจพยานหลกั ฐาน ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๔๐ นรรคหิ่ึอ คู่คนาทาี่ปรบสอคจ์ บาา้ อเนากสารดอั กล่าน ใหุ้ิื่ พุาิเนากสาริ้ัิิ่าศาลก่าินิั ิดั ไิ่สนิทูลฟ้าอหรืานิั สืวพุาิไท่ิา้ ุกน่า ๑๕ นิั เนพื่าให้คู่คนาทาีกฝ่ าุหิ่ึอทีโากาสิรนจแลบขาคัดสาเนิาเนากสารดัอกล่านได้ก่าิา่ีจบ ิาสืวพุาิเนากสาริ้ิั เนนิ้ แิ่เนากสาราี่ปรบสอคจ์ บาา้ อานอิ้ิั เนป็ิ

ค่มู อื ปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๐๖ ก. วิั าึกคาใหก้ ารพุาิใิช้ิั สาวสนิ ข. เนากสาราี่ปรากฏชื่าหรืาา่ีาุขู่ าอพุาิ ค. ศาลเนห็ิสทคนรสั่อเนป็ ิาุ่าอา่ืิ าัิเนิ่ื าอจากสภาพแลบคนาทจาเนป็ ิ แห่อเนากสาริ้ิั ใิกรณีา่ีไท่าุู่ใิวอั ควั ิา้ อส่อเนากสาริาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๔๐ นรรคหิ่ึอ เนท่ืาทีเนากสาราี่ใชเ้นป็ ิพุาิหลกั ฐาิใิช้ิั ศาล ให้า่าิหรืาส่อให้คู่คนาทิรนจดู ถา้ คู่คนาทฝ่ าุใด ิา้ อการสาเนิา ศาลทีาาิาจส่ัอใหฝ้ ่ าุาี่าา้ อเนากสาริ้ิั ส่อสาเนิาใหา้ ีกฝ่ าุหิ่ึอิาทา่ีเนห็ิสทคนร (ป.น.น า. ทาิรา ๒๔๐ นรรคสาอ) ถา้ คู่คนาทฝ่ าุใดไท่ส่อเนากสาริาท ป.นน. า. ทาิรา ๒๔๐ นรรคหิ่ึอ หรืา สาเนิาเนากสาริาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๔๐ นรรคสาอ หรืาไท่ส่อพุาิเนากสาริาท ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๓/๒ นรรคหิ่ึอ ให้ศาลทีาาิาจไท่รัวฟัอพุาิเนากสาริ้ัิ เนนิ้ แิ่ศาลเนห็ิน่าเนป็ ิกรณี เนพื่าปรบโุชิ์แห่อคนาทุตินรรรทหรืาการไท่ปฏนวิั นดอั กล่านทนได้เนป็ ิไปโดุจอใจแลบไท่เนสีุ โากาสใิการดาเนินิคดีขาอคู่คนาทาีกฝ่ าุหิ่ึอ (ป.น.น า. ทาิรา ๒๔๐ นรรคสาท) ข้อสังเกต (๑) กรณีา่ีคู่คนาทาา้ อสาินิคนาท คาเนวนกคนาท หรืาเนากสารใิสาินิาี่าุรู่ บหนา่ อ การพนจารณาขาอศาลา่ืิ ศาลคนรทีหิัอสืาขาให้ศาลเนจา้ ขาอสาินิคนาทส่อสาินิคนาท หรืาคดั สาเนิาคาเนวนกคนาทหรืาเนากสารา่ีคู่คนาทาา้ อส่อทาใหโ้ ดุคู่คนาทฝ่ าุา่ีาา้ อเนสีุค่าใชจ้ ่าุ (๒) สาเนิาเนากสารสัาาาจบซ้ืาขาุาี่ดนิาี่โจากา์ า้ อเนป็ ิพุาิ เนป็ ิเนากสารา่ีจาเนลุ ิาทาทาวให้แก่โจาก์ร่นท ศาลรัวฟัอปรบกาวพุาิหลกั ฐาิา่ืิขาอโจากไ์ ด้ แทเ้นากสารดอั กล่าน จบไท่ปน ดาากรแสิทป์ ให้วรนวูรณ์ิาท ป. รัษฎากร ทาิรา ๑๑๘ ก็ิาท จบใช้เนป็ ิพุาิหลักฐาิ ไท่ไดเ้นฉพาบคดีแพอ่ เนา่าิ้ิั ไท่รนทถึอคดีาาาาดน้ ุ (ฎีกาาี่ ๓๓/๒๕๓๙) (๓) กรณีพุาิหลกั ฐาิเนป็ ิขา้ ทูลานเนล็การาินกส์ซ่ึอิาท พ.ร.ว. น่าดน้ ุรตรกรรท าาอานเนล็การาินกส์ พ.ศ. ๒๕๔๔ ทาิรา ๔ หทาุคนาทน่า ขา้ คนาทา่ีไดส้ ร้าอ ส่อ รัว เนก็วรักษา หรืาปรบทนลผลดน้ ุนนรีการาาอานเนลก็ าราินกส์ เนช่ิ นนรีการแลกเนปล่ีุิขา้ ทูลาาอานเนลก็ าราินกส์ จดหทาุานเนล็การาินกส์ โารเนลข โารพนทพ์ หรืาโารสาริ้ัิ ทาิรา ๑๑ นรรคหิ่ึอ ไดว้ าั าิั น เนป็ิหลกั การนา่ หา้ ททนใหป้ ฏนเนสรการรัวฟัอขา้ ทูลานเนลก็ าราินกส์เนป็ิพุาิหลกั ฐาิใิกรบวนิ พนจารณาิาทกฎหทาุา้ัอใิคดีแพ่อ คดีาาาา หรืาคดีา่ืิใด เนพีุอเนพราบเนหิตน่าเนป็ ิข้าทูล านเนล็การาินกส์ ใิขณบา่ีทาิรา ๑๐ วาั าิั นถึอกรณีา่ีกฎหทาุกาหิดใหิ้ าเนสิาหรืาเนกว็ รักษา

ค่มู ือปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๐๗ ขา้ คนาทใดใิสภาพา่ีเนป็ ิทาแิ่เนดนทาุ่าอเนากสาริิ้ ฉววั หากไดท้ ีการิาเนสิาหรืาเนก็วรักษา ขา้ คนาทดัอกล่านใิรูปขา้ ทูลานเนล็การาินกส์ิาทหลกั เนกณฑ์าี่ ทาิรา ๑๐ นรรคหิ่ึอ กาหิด ให้ถืาน่าได้ทีการิาเนสิาหรืาเนก็วรักษาเนป็ ิเนากสาริ้ิฉวัวิาทกฎหทาุแล้น ิากจากิ้ี หากทีการาาสน่อพนทพา์ าก (printout) ขาอขา้ ทูลานเนลก็ าราินกส์ดอั กล่านสาหรัวใชา้ า้ อานอขา้ คนาท ขาอข้าทูลานเนล็การาินกส์ หากส่นอพนทพ์าากิ้ัิทีข้าคนาทถูกิ้าอครวถ้นิิรอกัวข้าทูล านเนล็การาินกส์ แลบทีการรัวราอส่นอพนทพ์าากโดุหิ่นุอาิาี่ทีาาิาจิาทา่ีคณบกรรทการ รตรกรรทาาอานเนลก็ าราินกส์ปรบกาศกาหิดแลน้ ทาิรา ๑๐ นรรคส่ี กใ็ หถ้ ืานา่ สน่อพนทพา์ ากดอั กล่าน ใชแ้ าิิิ้ ฉววั ได้ ดอั ิ้ิั การิาสืวขา้ ทูลานเนลก็ าราินกส์ใิฐาิบา่ีเนป็ิพุาิเนากสารจึอสาทารถ ิาสืวโดุใชส้ ่นอพนทพา์ ากขาอขา้ ทูลานเนลก็ าราินกส์ดอั กล่านไดเ้นช่ิกิั ๒๓. การสืบพยานวตั ถุ ศาลิา้ อใหค้ ู่คนาทิาพุาินิั ถตา่ีาา้ อทาศาล หรืาใหศ้ าลไปิรนจุอั า่ีา่ีพุาินิั ถติ้ิั าุู่ (ป.น.น า. ทาิรา ๒๔๑) แลบิา้ อวิั าึกให้ปรากฏนา่ ไดใ้ หค้ ู่คนาทาีกฝ่ าุหิ่ึอหรืาพุาิิรนจดูแลน้ แลบปฏนวิั นิาทนรน ีการาี่กาหิดไนิ้ าท ป.น.น า. ทาิรา ๒๔๒ นนรีการสืวพุาินัิถต กฎหทาุกาหิดให้คู่คนาทปฏนวัินแิกิ่าอกัิใิกรณีา่ี ศาลกาหิดใหท้ ีนิั ิรนจพุาิหลกั ฐาิกวั กรณีาี่ศาลไท่ไดก้ าหิดใหท้ ีนิั ิรนจพุาิหลกั ฐาิ ๒๓.๑ กรณที ศี่ าลกาหนดให้มวี นั ตรวจพยานหลกั ฐาน ใินิั ิรนจพุาิหลกั ฐาิใหค้ ู่คนาทส่อพุาินิั ถตาีุ่อั าุใู่ ิคนาทคราวคราอ ขาอิิิ่าศาลเนพื่าให้คู่คนาทาีกฝ่ าุหิ่ึอิรนจสาว เนน้ิแิ่ศาลจบทีคาสั่อเนป็ ิาุ่าอา่ืิ าิั เนิ่ืาอจากสภาพแลบคนาทจาเนป็ิแห่อพุาิหลกั ฐาิิ้ิั เนาอ (ป.น.น า. ทาิรา ๑๗๓/๒ นรรคหิ่ึอ) ๒๓.๒ กรณที ศี่ าลไม่ได้กาหนดให้มวี นั ตรวจพยานหลกั ฐาน คู่คนาทา่ีปรบสอคจ์ บาา้ อพุาินิั ถตดอั กล่าน ใหิ้ าพุาินิั ถติ้ิั ทาิาสืวิ่าศาล โดุใหค้ ู่คนาทาีกฝ่ าุหิ่ึอหรืาพุาิิรนจดูใินิั ิดั สืวพุาิขาอคู่คนาทฝ่ าุิ้ิั (ป.นน.า. ทาิรา ๒๔๒ นรรคหิ่ึอ) ข้อสังเกต (๑) ถา้ ทีการแกห้ ่าหรืาาาลาุิราการห่าหรืาิีิราใหท่ ให้าาิ่าหิ้าคู่คนาทหรืา พุาิาี่เนกีุ่นขา้ อิ้ิั (ป.น.น า. ทาิรา ๒๔๒ นรรคสาอ)

ค่มู อื ปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๐๘ (๒) พุาินิั ถตา่ีเนป็ ิขาอทีค่าหรืานิั ถตาิั ิราุ เนท่ืาคู่คนาทิาทาแสดอิ่าศาลแลน้ ศาลาาจใหค้ ู่คนาทถ่าุภาพแลบาา้ อส่อภาพถ่าุเนป็ิพุาิแาิ (๓) การเนปน ดาาการิรนจนิั ถตพุาิใิช้ิั สาวสนิ ถา้ ไดา้ าิ่าหิา้ พุาิาี่เนก่ีุนขา้ อ แทจ้ บาาลวั หลอั จาเนลุกไ็ ท่ขดั กวั ป.น.น า. ทาิรา ๒๔๒ (ฎีกาา่ี ๗๔๐/๒๔๙๖) ๒๔. การสืบพยานผู้เช่ียวชาญ ศาลาาจสืวพุาิผูเ้นชีุ่นชาาใิเนรื่าอใด ๆ รนทถึอการิรนจศพ หรืาให้ผูเ้นช่ีุนชาา าาคนาทเนห็ิเนป็ ิหิอั สืาก็ได้ แิ่ิา้ อทาเนวนกคนาทปรบกาวหิอั สืาิ้ิั ดน้ ุ โดุส่อสาเนิาหิอั สืาิ้ิั ให้คู่คนาทาราวล่นอหิ้าไท่ิ้าุกน่า ๗ นิั ก่าินิั เนวนกคนาท แิ่ถา้ ไท่ไดเ้นวนกคนาทใิฐาิบ ผูเ้นชีุ่นชาา ก็ไท่ิา้ อส่อสาเนิาหิอั สืาให้คู่คนาทาราวล่นอหิา้ (ฎีกาาี่ ๗๔๔/๒๕๑๑) (ป.นน.า. ทาิรา ๒๔๓, ๒๔๔) ๒๕. การตรวจพยานหลกั ฐานโดยวธิ ีทางวทิ ยาศาสตร์ ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๔๔/๑ ได้กาหิดหลกั เนกณฑ์เนกีุ่นกวั การิรนจพนสูจิ์วตคคล นิั ถต หรืาเนากสารใด ๆ โดุนนรีาาอนนาุาศาสิร์ า้อั ิ้ี เนิื่าอจากคนาทกา้ นหิ้าาาอนนาุาศาสิร์ แลบเนาคโิโลุีาี่ทีส่นิสาคัาาุ่าอุน่อใิการค้ิหาคนาทจรนอา้ัอคดีาาาาแลบคดีแพ่อ เนช่ิ การพนสูจิ์ DNA (ดี.เนา็ิ.เนา.) เนพื่าพนสูจิ์าราวิันวตคคลน่าไดถ้ ึอแก่คนาทิาุไปแลน้ า้ัอ ๆ าี่ ุอั ไท่พวศพผิู้ าุ (ฎีกาา่ี ๒๒๓๖-๗/๒๕๕๐) ศาลทีาาิาจส่อั ใหแ้ พาุห์ รืาผเู้นช่ีุนชาาดาเนินิการิรนจไดิ้ าทหลกั เนกณฑ์ ดอั ิ้ี (๑) เนป็ิคนาทผดน าาาาา่ีทีาิั ราโาษจาคตก (๒) ทีคนาทจาเนป็ ิิ้าอิรนจเนก็วิันาุ่าอเนลืาด เนิ้ืาเนุื่า ผนนหิัอ เนส้ิผทหรืาขิ ิ้าลาุ ปัสสานบ าตจจารบ สารคดั หลอั่ สารพิั รตกรรทหรืาส่นิปรบกาวขาอร่าอกาุจากคู่คนาท หรืาวตคคลใด (๓) ใหศ้ าลทีาาิาจสั่อใหแ้ พาุห์ รืาผเู้นช่ีุนชาาิรนจโดุนรน ีการาาอนนาุาศาสิร์ได้ (๔) ขา้ จากดั ิา้ อกรบาาเนพีุอเนา่าา่ีจาเนป็ ิแลบสทคนร โดุใช้นนรีการาี่ก่าให้เนกนด คนาทเนจ็วปนดิ้าุา่ีสตดเนา่าาี่จบกรบาาได้ แลบจบิา้ อไท่เนป็ ิาิั ิราุิ่าร่าอกาุหรืาาิาทุั ขาอวตคคลิ้ิั

คู่มือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๐๙ (๕) คู่คนาทหรืาวตคคลาี่เนก่ีุนขา้ อิา้ อใหค้ นาทุิน ุาท หากคู่คนาทฝ่ าุใดไทุ่ิน ุาท หรืากรบาาการป้าอปัดขดั ขนาอทนให้วตคคลา่ีเนก่ีุนขา้ อใหค้ นาทุนิุาท โดุไท่ทีเนหิตาิั สทคนร ใหส้ ิั ินษฐาิไนเ้นว้ืาอิิ้ นา่ ขา้ เนาจ็ จรนอเนป็ิไปิาทาี่คู่คนาทฝ่ าุิรอขา้ ทกล่านาา้ อ ิากจากิ้ี ถ้าทีเนหิตาิั คนรเนช่ืาน่า หากทีการเนินิช้ากน่าจบิาพุาิหลักฐาิาาอ นนาุาศาสิร์าิั สาคาั ทาสืวใิภาุหิา้ พุาิหลกั ฐาิิ้ิั จบสูาเนสีุไปหรืาุากแก่การิรนจพนสูจิ์ เนทื่าคู่คนาทฝ่ าุใดฝ่ าุหิ่ึอร้าอขาหรืาเนทื่าศาลเนห็ิสทคนร ศาลาาจสั่อใหา้ าการิรนจพนสูจิ์าาอ นนาุาศาสิร์ ก่าิถึอกาหิดนิั สืวพุาิได้าัิาี โดุิา ป.นน.า.ทาิรา ๒๓๗ านน เนรื่าอการ สืวพุาิล่นอหิา้ ก่าิฟ้าอคดีทาใชว้ อั ควั โดุาิตโลท (ป.น.น า. ทาิรา ๒๔๔/๑ นรรคสาท) ค่าใชจ้ ่าุใิการิรนจพนสูจิ์ใหส้ ่ัอจ่าุจากอวปรบทาณิาทรบเนวีุวาี่คณบกรรทการ วรนหารศาลุิต นรรรทกาหิด โดุคนาทเนห็ิชาวขาอกรบารนอการคลอั (ป.นน.า. ทาิรา ๒๔๔/๑ นรรคสี่) ซ่ึอไดแ้ ก่ รบเนวีุวคณบกรรทการวรนหารศาลุิต นรรรท นา่ ดน้ ุค่าใชจ้ ่าุใิการิรนจพนสูจิ์ พุาิหลกั ฐาิาาอนนาุาศาสิร์ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๔๔/๑ พ.ศ. ๒๕๕๔ ซ่ึอกาหิดใหศ้ าลสั่อ จ่าุค่าใชจ้ ่าุใิการิรนจพนสูจิ์จากอวปรบทาณเนทื่าไดร้ ัวผลการิรนจพนสูจิ์ (ขา้ ๖) โดุใิแิ่ ลบคดีหรืาใิคดีา่ีทีการรนทการพนจารณา ใหศ้ าลพนจารณาสัอ่ จ่าุค่าใชจ้ ่าุสาหรัวการิรนจพสน ูจิ์ ปรบเนภาหิ่ึอเนพีุอคร้ัอเนดีุน เนนิ้ แิ่กรณีทีเนหิตผลสทคนรเนพ่ืาปรบโุชิ์แห่อคนาทุตินรรรท (ขา้ ๗) ส่นิาิั ราค่าใชจ้ ่าุใิการิรนจพนสูจิ์กรณีา่ีส่อใหส้ ่นิราชการหรืาหิ่นุอาิา่ืิขาอ รัฐิรนจพนสูจิ์ใหเ้นวนกไดเ้นา่าา่ีจ่าุจรนอ แิ่ถา้ ส่อใหว้ ตคคลหรืาินินวตคคลาี่ทนใช่ส่นิราชการหรืา หิ่นุอาิา่ืิขาอรัฐิรนจพนสูจิ์ ให้เนวนกไดเ้นา่าา่ีจ่าุจรนอ แิ่ไท่เนกนิาิั ราค่าใช้จ่าุขาอส่นิ ราชการหรืาหิ่นุอาิา่ืิขาอรัฐาี่ิรนจพนสูจิ์ใิปรบเนภาเนดีุนกิั ใิกรณีจาเนป็ิาี่จบิา้ อจ่าุ เนกนิาิั ราดอั กล่านหรืาไท่ทีาิั ราิ้ิั เนาีุวเนคีุอ ใหา้ ุใู่ ิดตลพนินจขาอศาล (ขา้ ๕ นรรคสาอ แลบ วาั ชีค่าใชจ้ ่าุาา้ ุรบเนวีุว) าิ่ึอ ใิการสอ่ั ิรนจพนสูจิ์ ใหศ้ าลพนจารณาสถาิาี่ หิ่นุอาิ วตคคล หรืาินินวตคคล าี่ิรนจพนสูจิ์ รนทา้ัอค่าใช้จ่าุแลบนนรีการิรนจพนสูจิ์ปรบกาวกัิ โดุพนจารณาส่อิรนจ ใิส่นิราชการหรืาหิ่นุอาิา่ืิขาอรัฐก่าิ (ขา้ ๕ นรรคหิ่ึอ) ตวั อย่างรายงานกระบวนพจิ ารณา “นัดสอบคาให้การจาเลย ตรวจพยานหลักฐาน และกาหนดวันนัดสืบพยานวันนี้ โจทก์ จาเลย และทนายจาเลยมาศาล

ค่มู อื ปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๑๐ อ่านและอธิบายฟ้องให้จาเลยฟังแล้ว จาเลยให้การปฏิเสธฟ้องโจทก์ตลอดข้อกล่าวหา ตามคาให้การที่ย่ืนต่อศาล/ท่ีศาลบนั ทึกไว้ โจทก์แถลงว่า ในช้ันสอบสวน พนักงานสอบสวนเคยแจ้งเร่ืองขอเกบ็ ตัวอย่างเลือด จากจาเลยเพ่ือนาไปตรวจเปรียบเทียบกับผลการตรวจสารพันธุกรรม (ดี.เอน็ .เอ.) จากคราบอสุจิ ของกลางท่ีพบในช่องคลอดของผ้ตู ายว่ามี ดี.เอน็ .เอ. ตรงกนั หรือไม่ แต่จาเลยไม่ยินยอม โจทก์ จึงขอให้แพทย์ผู้เช่ียวชาญตรวจ ดี.เอ็น.เอ. ของจาเลยเปรียบเทียบกับวัตถุของกลางว่าตรงกัน หรือไม่ ซ่ึงจะเป็นพยานหลกั ฐานที่ยืนยนั ว่าจาเลยข่มขืนกระทาชาเราผู้ตายจริง จาเลยและทนายจาเลยแถลงไม่ค้านและยินยอมให้ ตรวจ ดี.เอ็น.เอ. ของจาเลย เปรียบเทียบกับวัตถุของกลางได้ แต่เหตุที่จาเลยไม่ยินยอมให้ตรวจในชั้นสอบสวน เน่ืองจาก ยงั ไม่ได้ปรึกษากบั ทนายความ พิเคราะห์ แล้วเห็นว่า คดีนี้โจทก์ฟ้องจาเลยในข้อหาข่มขืนกระทาชาเราผู้ตาย อันมีโทษจาคุก จาเลยให้ การปฏิเสธว่าไม่เคยมีเพศสัมพันธ์กับผู้ตายเลย คดีจึงมีความจาเป็ น ต้องพิสูจน์ในเบือ้ งต้นว่า จาเลยเคยมีเพศสัมพันธ์กับผู้ตายมาก่อนจริงหรือไม่ เม่ือจาเลยยินยอม จึงมีคาสั่งให้ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ของสถาบันนิติเวช สานักงานตารวจแห่ งชาติ (สถาบัน นิติวิทยาศาสตร์ กระทรวงยุติธรรมหรือโรงพยาบาลของรัฐที่ตรวจได้) ทาการตรวจ ดี.เอน็ .เอ. ของจาเลยเปรียบเทียบกับวัตถุของกลางว่าตรงกันหรือไม่ แล้วรายงานศาลพร้ อมส่ งสาเนา ให้คู่ความทราบก่อนวนั สืบพยานโจทก์นดั แรกไม่น้อยกว่า ๗ วนั ให้ มีหนังสือถึงแพทย์ผู้เช่ียวชาญของสถาบันนิติเวช สานักงานตารวจแห่ งชาติ (สถาบันนิติวิทยาศาสตร์ กระทรวงยุติธรรม หรือโรงพยาบาลของรัฐที่ตรวจได้) เพื่อปฏิบัติ ตามคาสั่งศาล และให้ ไปเบิกความเป็ นพยานประกอบรายงานความเห็นดังกล่าวต่อศาล ตามกาหนดนดั ค่าใช้จ่ายเป็นเงินเท่าใด ให้แจ้งไปให้ทราบเพื่อจัดส่งให้ในภายหลงั .......” ๒๖. การงดสืบพยานหรือทาการใด ๆ ระหว่างสืบพยาน กรณีา่ีศาลเนห็ิน่า ไท่จาเนป็ ิิา้ อสืวพุาิปากใดหรืาาาการาบไราีก ศาลจบสั่ออด สืวพุาิหรืาการิ้ิั เนสีุกไ็ ด้ (ป.น.น า. ทาิรา ๑๗๔ นรรคส่ี) แิ่ถา้ ศาลเนห็ิน่า พุาิหลกั ฐาิใดฟ่ ตทเนฟื าุเนกนิสทคนรหรืาปรบนนอให้ชกั ช้า หรืา ไท่เนก่ีุนแก่ปรบเนด็ิ ศาลทีาาิาจอดการสืวพุาิหลกั ฐาิิ้ัิ ๆ ได้ (ป.นน.พ. ทาิรา ๘๖ นรรค สาอ ปรบกาว ป.น.น า. ทาิรา ๑๕)

คู่มอื ปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๑๑ การาี่จบทีคาสั่อดอั กล่าน ขาใหพ้ นจารณาใหร้ าวคาวถึอเนหิตผลแลบพฤินการณ์แห่อคดี ให้ราวดา้ ิ ทนฉบิ้ิั หากภาุหลอั ทีการุา้ ิสาินิให้ศาลช้ัิิิ้ พนจารณาใหท่แลน้ จบาาให้ การพนจารณาคดีล่าชา้ โดุไท่สทคนรได้ เนช่ิ คดีา่ีหาน่าจาเนลุิดั ฟัิแลบชกั ลากไทห้ นอหา้ ทจากาี่ป่ า แทข้ า้ เนาจ็ จรนอพาสิั ินษฐาิไดใ้ ิเนว้ืาอิิ้ นา่ า่ีราุพพน าาเนป็ิาี่ป่ า แิ่จาเนลุจบขาสืวพุาิิ่าไป น่าไท่ใช่าี่ป่ าจึอจบพ้ิผนด ดัอิ้ีศาลิ้าอดาเนินิการสืวพุาิจาเนลุิ่าไป จบสั่ออดเนสีุทนได้ ุา้ ิสาินิไปสืวพุาิจาเนลุแลน้ พนพากษาใหท่ (ฎีกาาี่ ๓๐/๒๔๙๓ (ปรบชตทใหา่)) พุาิาี่ศาลสอ่ั อดสืวพุาิไปแลน้ ิ่าทาคู่คนาทไดุ้ ิ่ื คาร้าอขาสืวพุาิปากิ้ิั าีก ให้ศาลพนจารณาส่ัอาิตาาิไดิ้ าทสทคนร เนช่ิ พุาิาี่อดสืวเนป็ ิผูเ้นสีุหาุซ่ึอรู้เนห็ิเนก่ีุนกวั ปรบเนดิ็ ใิคดี (ฎีกาาี่ ๑๑๓๐/๒๕๑๗)

ค่มู ือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๑๒ (สาเนิา) าี่ ศุ ๐๐๗/น ๑๓๑ (ป) สาิกั อาิศาลุิต นรรรท ถิิรัชดาภนเนษก เนขิจิตจกั ร กรตอเนาพฯ ๑๐๙๐๐ ๒๔ พฤศจนกาุิ ๒๕๕๓ เนรื่าอ การจดั หาล่าทใหแ้ ก่ผเู้นสีุหาุ ผิู้ า้ อหา จาเนลุ หรืาพุาิชานิ่าอชาินใิคดีาาาา เนรีุิ หนั หิา้ หิ่นุอาิใิสอั กดั สาิกั อาิศาลุิต นรรรท ส่นอา่ีส่อทาดน้ ุ ๑. สาเนิารบเนวีุวกรบารนอุิต นรรรทนา่ ดน้ ุการจ่าุค่าป่ นุการแก่ล่าท แลบล่าทภาษาทืาา่ีศาลจดั หาใหิ้ าทปรบทนลกฎหทาุนรน ีพจน ารณา คนาทาาาา ทาิรา ๑๓ แลบทาิรา ๑๓ านน พ.ศ. ๒๕๓๙ ๒. สาเนิาหิอั สืาสาิกั อาิศาลุิต นรรรท า่ี ศุ ๐๑๒/น ๒๐๒ ลอนิั า่ี ๒๘ พฤษภาคท ๒๕๕๐ ๓. สาเนิาหิอั สืากรบารนอุิต นรรรท าี่ ุร๐๙๐๔/๐๓๐๓๐ลอนิั า่ี ๓๐เนทษาุิ๒๕๕๐ ๔. สาเนิาหิอั สืากรทวาั ชีกลาอาี่ กค๐๔๐๙.๖/๐๘๓๓๕ลอนิั า่ี ๑๐เนทษาุิ๒๕๕๐ ด้นุสาิักอาิศาลุตินรรรทได้จัดการปรบชตทเนชนอปฏนวัินการ เนรื่าอ “การพัฒิา ปรบสนารนภาพล่าทใิคดีาาาา”เนท่ืานิั าี่ ๑๐ พฤศจนกาุิ ๒๕๕๓ เนนลา ๐๙.๓๐ ิ. ณ ห้าอปรบชตท ๑ สาิกั อาิศาลุิต นรรรท เนพ่ืาให้การจดั หาล่าทใหแ้ ก่ผูเ้นสีุหาุ ผูิ้ า้ อหา จาเนลุ หรืาพุาิา่ีไท่สาทารถ พูดหรืาเนข้าใจภาษาไาุ หรืาสาทารถพูดหรืาเนข้าใจเนฉพาบภาษาไาุา้าอถ่นิ หรืาภาษาถ่นิ หรืา ไท่สาทารถพูดหรืาไดุ้นิ หรืาสื่าคนาทหทาุได้เนป็ ิไปาุ่าอทีปรบสนารนภาพ รนทา้อั รนวรนท ปัาหาาตปสรรคใิการปฏนวิั นหิา้ า่ีแลบการจดั หาล่าท เนพื่าใหไ้ ดข้ า้ เนสิาแิบแลบแินคนดใิการ สร้าอวรราดั ฐาิใิการพฒั ิาปรบสนารนภาพล่าทแลบรบววการจดั หาล่าทใิคดีาาาาให้ทีแินาาอ าี่เนป็ิทาิรฐาิวรรลตผลาุา่ อทีคตณภาพ จากการปรบชตทดอั กล่านาี่ปรบชตทไดท้ ีทินเนห็ิชาวให้าากแินปฏนวิั นใิการจดั หาล่าท เนพื่าเนผุแพร่แลบปรบชาสทั พิั ร์ใหศ้ าลิ่าอๆ าราวแลบถืาเนป็ิแินปฏนวิั นิ่าไป ดอั ิ้ี

ค่มู ือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๑๓ ๑. ให้ผู้าาินุการสาิักาาินุการปรบจาศาลิ่าอ ๆ ลอิาทใิหิัอสืาขา คนาทาิตเนคราบห์ใิการจดั หาล่าท รบวตถึอผาู้ าินุการกาอการิ่าอปรบเนาศ หากเนป็ิการขาใหจ้ ดั หา ล่าทคร้ัอแรกจบิา้ อแิวสาเนิาคาฟ้าอใิคดีิ้ิั ๆ ทาดน้ ุ แิ่หากเนป็ ิกรณีา่ีเนคุขาทาแลน้ ใหแ้ ิว เนฉพาบราุอาิกรบวนินรน ีพนจารณาใิิดั คร้ัอก่าิ ๒. การสั่อจ่าุเนอนิค่าป่ นุการิลาดจิค่าใช้จ่าุใิการเนดนิาาอให้แก่ล่าทเนทื่าเนสร็จ การพนจารณาคดีิ้ิั ๆ คนรใหล้ ่าทรัวเนอนิดอั กล่านใิหา้ อพจน ารณาคดีใินิั า่ีปฏนวิั นหิา้ า่ี ๓. กรณีศาลาี่เนปน ดาาการิากเนนลาหรืาใินิั หุตดราชการปรบสอค์จบให้จดั หาล่าท สาทารถทีหิัอสืาขาคนาทาิตเนคราบห์ให้กาอการิ่าอปรบเนาศจดั หาล่าทได้ ใิกรณีเนร่อด่นิ ใหป้ รบสาิเนป็ิการภาุใิทาุอั กาอการิ่าอปรบเนาศพร้าทา้อั ทีหิอั สืาขาคนาทาิตเนคราบหท์ าใิ โากาสิ่าไป ๔.กรณีา่ีสาทารถดาเนินิการจดั หาล่าทจากสถาวิั การศึกษาหรืาหิ่นุอาิใิาา้ อถ่นิา่ีศาล ิ้ัิ ๆ ิ้ัอาุู่ สาทารถดาเนินิการได้โดุิรอ โดุไท่ิ้าอทีหิัอสืาถึอสาิักอาิศาลุตินรรรท เนพืา่ ปรบหุดั ค่าใชจ้ ่าุการเนดนิาาอ ๕. หากทีหิัอสืาขาให้ดาเนินิการจัดหาล่าททาแล้นแิ่คดีพนจารณาแล้นเนสร็จ ก่าินิั ิัดาี่ขาล่าท กรตณาแจอ้ ให้กาอการิ่าอปรบเนาศาราว เนพ่ืาจบไดุ้ กเนลนกการปฏนวิั นหิา้ า่ีล่าท ใินิั ิดั ดอั กล่าน ๖. สาิักอาิศาลุตินรรรทจบจดั หาล่าทให้แก่ศาลิ่าอ ๆ า่ีิ้อั าุู่ใิเนขิกรตอเนาพทหาิคร แลบปรนทณฑลเนา่าิ้ิั แิ่หากศาลิ่าอจอั หนดั สาทารถรัวผดน ชาวค่าป่ นุการล่าท ค่าใชจ้ ่าุใิการเนดนิาาอ แลบค่าาี่พกั (หากที) ได้ กาอการิ่าอปรบเนาศจึอจบดาเนินิการจดั หาล่าทให้ ใิการิ้ี ไดส้ ่อเนากสารเนกีุ่นกวั การจ่าุเนอนิค่าป่ นุการ แลบค่าใชจ้ ่าุใิการเนดนิาาอ ไปราชการขาอล่าทแลบล่าทภาษาทืาา่ีศาลจดั หาให้ ราุลบเนาีุดปรากฏิาทสน่อาี่ส่อทาดน้ ุลาดวั า่ี ๑ – ๔ เนพืา่ เนป็ิขา้ ทูลปรบกาวการพนจารณา จึอเนรีุิทาเนพื่าโปรดาราวแลบถืาเนป็ิแินปฏนวิั นิ่าไป

คู่มือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๑๔ ขาแสดอคนาทิวั ถืา (ลอชื่า) นรน ัช ชนินิน นจกลต (ิาุนรน ัช ชนินิน นจกลต ) เนลขารนการสาิกั อาิศาลุิต นรรรท กาอการิ่าอปรบเนาศ โาร. ๐ ๒๕๑๒ ๘๔๗๕ โารสาร ๐ ๒๕๑๒ ๘๔๙๑ e-mail address : [email protected]

คู่มอื ปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๑๕ ๒๗. คู่ความตาย หากคู่คนาทิาุรบหนา่ อพจน ารณาใหด้ าเนินิการ ดอั ิ้ี ๒๗.๑ คดีา่ีราษฎรเนป็ิโจาก์ แิ่โจากถ์ ึอแก่คนาทิาุรบหนา่ อการพนจารณา ใหิ้ ดั พร้าท เนพ่ืาพนจารณาสั่อเนกีุ่นกัวการดาเนินิคดีิ่าอผูิ้ าุิาท ป.นน.า.ทาิรา ๒๙ ศาลคนรจดราุอาิ กรบวนิพนจารณา ดอั ิ้ี ตวั อย่างรายงานกระบวนพจิ ารณา “นดั พร้อมเพ่ือพิจารณาเกยี่ วกบั การดาเนินคดีต่างผ้ตู ายวนั นี้ นาง .......... ผ้รู ้อง ทนายโจทก์ และในฐานะทนายผ้รู ้อง จาเลย และทนายจาเลย มาศาล นาง ......... ผ้รู ้องย่ืนคาร้องว่า นาย .........โจทก์ได้ถึงแก่ความตายท่ีโรงพยาบาล.......... ด้วยโรค .......... เมื่อวันท่ี .......... ภายหลังจากท่ียื่นฟ้องคดีนี้แล้ว ผู้ร้ องเป็ นภริยาโดยชอบ ด้วยกฎหมายของโจทก์และเป็นผ้มู ีส่วนได้เสีย มีความประสงค์ขอเข้าดาเนินคดีต่างผู้ตายต่อไป ตามคาร้องลงวนั ที่วนั นี้ สาเนาใบมรณบตั ร ใบสาคัญการสมรสและทะเบยี นบ้านท้ายคาร้อง สาเนาให้ จาเลยแล้ วไม่ ค้ าน พิเคราะห์ ตามคาร้ องของผู้ร้ องประกอบกับจาเลยไม่ ค้ านแล้ วเช่ื อว่า โจทก์ ได้ถึงแก่ความตายไปแล้วจริง จึงมีคาสั่งให้ผู้ร้ องซึ่งเป็ นภริยาโดยชอบด้วยกฎหมายของโจทก์ เข้าดาเนินคดีต่างผู้ตายต่อไป ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา. มาตรา ๒๙ วรรค หนึ่ง ศาลสอบแนวทางการนาสืบพยานบคุ คลของโจทก์และจาเลยแล้ว ..........” ข้อสังเกต (๑) กรณีโจากา์ น่ั ไปิาุ ผูว้ ตพการี ผูส้ ืวสัิดาิ สาที หรืาภรนุา ถืาเนป็ิผดู้ าเนินิคดี ิ่าอผูิ้ าุ จบดาเนินิคดีิ่าไป หรืาจบไท่รัวดาเนินิคดีกไ็ ด้ (ป.นน.า. ทาิรา ๒๙ นรรคหิ่ึอ) กฎหทาุ ไท่ไดว้ อั ควั (๒) กรณีโจาก์า่ีเนป็ ิผูเ้นุาน์ ผูน้ นกลจรนิ หรืาผูไ้ ร้คนาทสาทารถ ซ่ึอผูแ้ าิโดุชาว รรรท ผูา้ ิตวาล หรืาผูแ้ าิเนฉพาบคดีไดุ้ ่ืิฟ้าอแาิไนแ้ ลน้ ิาุ ผูแ้ าิโดุชาวรรรท ผูา้ ิตวาล หรืา ผูแ้ าิเนฉพาบคดีิาท ป.นน.า. ทาิรา ๕ (๑), ๖ นรรคหิ่ึอ จบดาเนินิคดีิ่าไปก็ได้ หรืาจบไท่รัว ดาเนินิคดีกไ็ ด้ (ป.น.น า. ทาิรา ๒๙ นรรคสาอ) โจาก์ุ่ืิคาร้าอน่า ผูเ้นสีุหาุเนป็ ิผูน้ นกลจรนิ ขาให้ศาลิ้ัอโจาก์เนป็ ิผูแ้ าิ เนฉพาบคดีิาท ป.นน.า. ทาิรา ๖ แิ่ผเู้นสีุหาุิาุก่าิา่ีศาลทีคาสั่อิ้อั โจากเ์นป็ ิผูแ้ าิเนฉพาบคดี ไท่ใช่กรณีผูเ้นสีุหาุิาุหลอั จากาี่ศาลิ้อั โจากเ์นป็ ิผูแ้ าิเนฉพาบคดีแลบไดุ้ ืิ่ ฟ้าอไนแ้ ลน้ ิาท

ค่มู ือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๑๖ ป.นน.า. ทาิรา ๒๙ นรรคสาอ ศาลจึอไท่าาจิ้อั โจากเ์นป็ ิผูแ้ าิเนฉพาบคดีได้ (ฎีกาา่ี ๓๖๕/๒๕๓๒, ๓๔๓๒/๒๕๓๖) (๓) แทผ้ ูข้ าเนขา้ ดาเนินิคดีิ่าอผูิ้ าุิาทขา้ ๑. แลบขา้ ๒. จบขาเนขา้ ทาเนกนิ ๑ ปี ิวั แิ่นิั ิาุ ก็สาทารถาาได้ ไท่าุู่ใิวอั ควั ขาอ ป.นน.พ. ทาิรา ๔๒ (คาส่ัอคาร้าอศาลฎีกาาี่ ๑๕๙๕/๒๕๒๘) (๔) โจากิ์ าท ป.นน.า. ทาิรา ๒๙ หทาุคนาทรนทถึอผูร้ ้าอิาท ป.นน.า. ทาิรา ๙๐ (ฎีกาาี่ ๓๙๒/๒๕๒๒) แลบผรู้ ้าอขาคืิขาอกลาอดน้ ุ (ฎีกาาี่ ๑๕๙๕/๒๕๒๘) (๕) ผู้สืวสัิดาิิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๙ นรรคหิ่ึอ หทาุคนาทรนทถึอ ผสู้ ืวสัิดาิิาทคนาทเนป็ ิจรนอ หากผูส้ ืวสัิดาิิ้ิั เนป็ ิผูเ้นุาน์ ทารดาก็ดาเนินิคดีแาิผูเ้นุานไ์ ด้ ิาท ป.น.น พ. ทาิรา ๕๖ ปรบกาว ป.นน.า. ทาิรา ๑๕ โดุทารดาไท่ิา้ อขาาิตาาิเนป็ ิผูแ้ าิเนฉพาบ คดีขาอผเู้นุานิ์ ่าศาลก่าิ (ฎีกาาี่ ๕๑๑๙/๒๕๓๐) (๖) คาน่า ผูว้ ตพการี ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๕ (๒) ิ้ัิ หทาุถึอ ผูว้ ตพการีิาทคนาทเนป็ ิ จรนอเนช่ิกิั แทผ้ ูิ้ าุจบทนใช่วติรโดุชาวด้นุกฎหทาุขาอโจาก์ซ่ึอเนป็ ิวนดา แิ่โจาก์ก็เนป็ ิ ผูว้ ตพการีขาอผูิ้ าุิาทคนาทเนป็ ิจรนอ เนทื่าผูิ้ าุถูกจาเนลุาาร้าุถึอแก่คนาทิาุ โจาก์ซ่ึอเนป็ ิ ผูว้ ตพการีิาทคนาทเนป็ ิจรนอขาอผิู้ าุุ่าททีาาิาจฟ้าอคดีแาิผูิ้ าุได้ (ฎีกาาี่ ๑๓๘๔/๒๕๑๖ (ปรบชตทใหา่)) (๗) กรณีโจาก์า่ีเนป็ ิผูจ้ ดั การแาิผูเ้นสีุหาุิาท ป.นน.า. ทาิรา ๕ (๒) ิาุ ไท่เนป็ ิ กรณีิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๙ วตคคลใด ๆ ไท่าาจเนขา้ ดาเนินิคดีิ่าอผูิ้ าุิ่าไปได้ (ฎีกาา่ี ๕๗๘/ ๒๕๓๕) ๒๗.๒ คดีาี่ราษฎรเนป็ ิโจาก์ แลบโจาก์ถึอแก่คนาทิาุรบหน่าอการพนจารณา ศาลิา้ อิดั พร้าทเนพื่าพนจารณาสั่อเนก่ีุนกวั การเนขา้ ดาเนินิคดีิ่าอผูิ้ าุ ิาท ป.น.น า. ทาิรา ๒๙ แิ่ถา้ ไท่ทีวตคคลใดเนขา้ ดาเนินิคดีิ่าอผิู้ าุ แุกพจน ารณาไดเ้นป็ิ ๒ กรณี ดอั ิ้ี ๑. คดีคนาทผนดาาาาแผ่ิดนิ ถืาน่าผูเ้นสีุหาุฟ้าอแาิแผ่ิดนิ แทค้ ดีาุรู่ บหน่าอ าตารรณ์ฎีกา ศาลสาทารถพนจารณาพนพากษาคดีิ่าไปได้ (ฎีกาาี่ ๑๒๔๔/๒๕๐๔ ปรบชตทใหา่, ๔๑๘/๒๕๒๐) ๒. คดีคนาทผนดิ่าส่ นิิัน ไท่ถืาน่าผู้เนสี ุหาุฟ้าอแาิแผ่ิดนิ ให้ศาล จาหิ่าุคดีโดุาาศุั ป.นน.พ. ทาิรา ๑๓๒ (๓) ปรบกาว ป.นน.า. ทาิรา ๑๕ แิ่หากศาลาตารรณ์ หรืาศาลฎีกาส่อคาพนพากษาไปใหศ้ าลช้ิั ิิ้ เนพื่าา่าิใหค้ ู่คนาทฟัอแลน้ การาี่โจากถ์ ึอแก่คนาทิาุ

ค่มู อื ปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๑๗ หาไดท้ ีกฎหทาุวาั าิั นใหค้ ดีาาาารบอวั ไปไท่ เนท่ืาคดีทาถึอศาลฎีกาแลบโจากิ์ าุ แลบศาลฎีกา ไดด้ าเนินิคดีทาครวถน้ ิวรนวูรณ์แลน้ ศาลฎีกาุา่ ทดาเนินิกรบวนิพนจารณาคดีิ่าไปได้ ดอั ิ้ิั ศาลช้ิั ิิ้ ุา่ ทา่าิคาพนพากษาดอั กล่านไปได้ (เนาีุวฎีกาา่ี ๒๑๗/๒๕๐๖ ปรบชตทใหา่) ตวั อย่างรายงานกระบวนพจิ ารณา “นัดพร้ อมเพ่ือพิจารณาเกี่ยวกับการดาเนินคดีต่างผู้ตายวันนี้ ทนายโจทก์ จาเลย และทนายจาเลยมาศาล ทนายโจทก์แถลงว่า โจทก์ได้ถึงแก่ความตายที่โรงพยาบาล ........... ด้วยโรค ....... เมื่อวนั ท่ีตามสาเนาใบมรณบัตรที่อ้างส่ง ทนายโจทก์สอบถามญาติโจทก์แล้วไม่มที ายาทผ้มู สี ิทธิ เข้าดาเนินคดีต่างผ้ตู ายตามกฎหมาย ทนายโจทก์ประสงค์จะดาเนินคดีกบั จาเลยต่อไป จาเลยและทนายจาเลยแถลงว่า เมื่อโจทก์ไม่มที ายาทเข้าดาเนินคดีต่างผ้ตู ายขอให้ศาล มคี าส่ังจาหน่ายคดี พิเคราะห์แล้วเห็นว่า คดีนเี้ ป็นความผิดต่อส่วนตัว เมื่อโจทก์ไม่มที ายาทเข้าดาเนินคดี ต่างผ้ตู าย ให้จาหน่ายคดีออกเสียจากสารบบความ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง. มาตรา ๑๓๒ (๓) ประกอบประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา. มาตรา ๑๕....” ๒๗.๓ จาเนลุิาุ สนารนิาคดีาาาาทาฟ้าอขาอโจากุ์ า่ ทรบอวั ไปิาท ป.น.น า. ทาิรา ๓๙ (๑) หากโจากไ์ ท่คดั คา้ ิขา้ เนาจ็ จรนอิ้ี หรืาคดั คา้ ิแิ่ศาลสาวจิปรากฏชดั แจอ้ น่า จาเนลุิาุจรนอ ศาลิา้ อทีคาสอั่ จาหิ่าุคดี จาเนลุิาุใิรบหน่าอการพนจารณาขาอศาลใด ศาลิ้ัิเนป็ ิผูส้ ั่อ แิ่ถ้าจาเนลุิาุ รบหนา่ อการพนจารณาขาอศาลาตารรณ์หรืาศาลฎีกา ศาลาตารรณ์หรืาศาลฎีกาจบสั่อใหศ้ าลช้ิั ิิ้ าาการไิ่สนิแาิ เนทื่าไิ่สนิเนสร็จแล้นให้ส่ อสาินิไปุอั ศาลาตารรณ์หรืาศาลฎีกา เนพ่ืาพจน ารณาสัอ่ ิ่าไป การแจอ้ เนรื่าอการิาุขาอจาเนลุ ส่นิใหา่ผูป้ รบกิั หรืาาาินจาเนลุหรืาเนจา้ หิ้าา่ี ขาอาณั ฑสถาิจบเนป็ิผรู้ าุอาิทาใหศ้ าลาราว ใหส้ อ่ั ใิคาร้าอหรืาหิอั สืาดอั กล่านนา่ “นัดพร้ อมเพื่อพิจารณาเร่ืองการตายของจาเลย หมายแจ้งผู้ประกัน/ญาติจาเลย ทนายจาเลย โดยจัดส่งทางไปรษณีย์ตอบรับ และแจ้งให้โจทก์ทราบด้วย” ตวั อย่างรายงานกระบวนพจิ ารณา “นดั พร้อมเพื่อพิจารณาเรื่องการตายของจาเลยวนั นี้ โจทก์ ทนายจาเลย และผ้ปู ระกนั จาเลยมาศาล

คู่มอื ปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๑๘ โจทก์แถลงว่า พนักงานสอบสวนแจ้งว่าตรวจสอบแล้วพบว่าจาเลยได้ถึงแก่ความตาย ท่ีโรงพยาบาล .......... ด้วยโรค .......... เมื่อวนั ท่ี ..........ไปแล้วจริง ตามสาเนาหนังสือที่ ............. ลงวันที่ ........ ของพนักงานสอบสวนและใบมรณบตั รท่ีอ้างส่ง ซึ่งตรงกบั ข้อเทจ็ จริงที่ผ้ปู ระกันจาเลย แจ้งต่อศาล พิเคราะห์แล้ว เชื่อว่า จาเลยได้ถึงแก่ความตายไปแล้วจริง สิทธินาคดีอาญามาฟ้อง ย่อมระงับไปตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา. มาตรา ๓๙(๑) จึงให้ จาหน่ายคดี ออกเสียจากสารบบความ/อ่านแล้ว” ข้อสังเกต (๑) กรณีทีผูก้ รบาาผนดหลาุคิ หากผูก้ รบาาผนดผูใ้ ดิาุลอุา่ ทาาให้คดีาาาารบอวั ลอ เนฉพาบผิู้ ้ิั ส่นิคดีสาหรัวผาู้ ื่ิไท่รบอวั ไปดน้ ุ (ฎีกาา่ี ๑๗๕๘/๒๕๒๓ แลบ ๔๔๑๘/๒๕๔๘) (๒) คดีาาาารบอวั เนพราบจาเนลุิาุใชเ้นฉพาบคดีาาาา ส่นิคดีแพ่อเนก่ีุนเนิ่ืาอาาาา ไท่รบอวั ไป (ฎีกาาี่ ๑๒๓๘/๒๔๙๓) ๒๘. การพจิ ารณาพพิ ากษารวมกนั ๒๘.๑ กรณรี วมพจิ ารณาคดขี องพนักงานอยั การและผู้เสียหายเข้าด้วยกนั คดีาาาาเนรื่าอเนดีุนกิั ซ่ึอพิกั อาิาุั การแลบผูเ้นสีุหาุิ่าอไดุ้ ิ่ื ฟ้าอใิศาลช้ิั ิิ้ ศาลเนดีุนกัิหรืาิ่าอศาลกัิ ศาลิ้ัิ ๆ ทีาาิาจสั่อให้รนทพนจารณาเนป็ ิคดีเนดีุนกัิ เนท่ืาศาล เนห็ิชาวโดุพลการหรืาโจากุ์ ิื่ คาร้าอใิรบุบใดก่าิทีคาพนพากษา กรณีฟ้าอจาเนลุิ่าอศาลกิั ศาลจบทีคาส่ัอรนทการพนจารณาเนป็ ิคดีเนดีุนกิั ไท่ได้ ิากจากจบไดร้ ัวคนาทุิน ุาทขาอศาลาื่ิิ้ิั ก่าิ (ป.น.น า. ทาิรา ๓๓) ๒๘.๒ กรณรี วมพจิ ารณาคดีของผู้เสียหายหลายคนเข้าด้วยกนั ถา้ ทีคดีหลาุเนรื่าอา่ีผูเ้นสีุหาุหลาุคิเนป็ ิโจาก์ฟ้าอจาเนลุคิเนดีุนกิั หรืาฟ้าอ จาเนลุหลาุคิคา้ อพนจารณาาุใู่ ิศาลเนดีุนกิั หรืาศาลช้ิั ิิ้ สาอศาลิ่าอกิั ถา้ ศาลเนห็ิสทคนรเนาอ หรืาโจากห์ รืาจาเนลุทีคาขาแลบศาลเนป็ ิา่ีพาใจน่าคดีเนหล่าิ้ิั เนกีุ่นเนิื่าอกิั ก็ให้ศาลทีาาิาจ าากคาสัอ่ ใหพ้ จน ารณาคดีเนหล่าิ้ิั รนทกิั (ป.น.น พ. ทาิรา ๒๘ นรรคหิ่ึอ ปรบกาว ป.น.น า. ทาิรา ๑๕) การพนจารณาพนพากษารนทกิั เนป็ิเนร่ืาอา่ีคนรกรบาาาุา่ อุอน่ เนพราบจบาาใหก้ ารพจน ารณา พนพากษาคดีเนป็ ิไปดน้ ุคนาทรนดเนร็น ิ่าเนิื่าอ แลบเนป็ ิรรรท ศาลทีาาิาจสั่อรนทการพนจารณา พนพากษาเนข้าด้นุกัิ โดุไท่จาิา้ อให้คู่คนาทฝ่ าุใดฝ่ าุหิ่ึอร้าอขา าีกา้ัอเนพ่ืาป้าอกัิทนให้

ค่มู อื ปฏบิ ัติราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๑๙ คาพนพากษาคดีหิ่ึอคดีใดาาให้สนารนิาคดีาาาาทาฟ้าอรบอวั ไปิาท ป.นน.า. ทาิรา ๓๙ (๔) ซ่ึอจบไปิดั าาิาจฟ้าอคดีา่ืิ ๆ าี่เนป็ิคนาทผดน กรรทเนดีุนกิั ได้ (ฎีกาาี่ ๓๘๙-๓๙๐/๒๕๐๕) การพจิ ารณาพพิ ากษารวมกนั ของคาฟ้องคดีเกย่ี วพนั ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๔ นรรคหิ่ึอ วาั าัินน่า คนาทผนดหลาุเนรื่าอา่ีเนป็ ิคนาทผนด เนกีุ่นพิั กิั ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๔ (๑) ถึอ (๓) ิ้ิั โจากจ์ บฟ้าอคดีาตกเนร่ืาอ หรืาฟ้าอผูก้ รบาา คนาทผนดา้ัอหทดิ่าศาลซ่ึอทีาาิาจชารบใิฐาิคนาทผนดซ่ึอทีาัิราโาษสูอกน่าไนก้ ็ได้ แิ่ถ้า คนาทผนดาิั เนกีุ่นพิั กิั ทีาิั ราโาษาุ่าอสูอเนสทากิั ศาลซ่ึอทีาาิาจชารบ กค็ ืา ศาลซ่ึอรัวฟ้าอ เนรื่าอหิ่ึอเนร่ืาอใดใิคนาทผดน เนกีุ่นพิั กิั ไนก้ ่าิ สาหรัวการพนจารณาพนพากษารนทกิั ิ้ิั ป.น.น า. ทาิรา ๒๕ นรรคหิ่ึอ นาอหลกั น่า ศาลซ่ึอรัวฟ้าอคดีเนก่ีุนพิั กิั ไนจ้ บพนจารณาพนพากษารนทกิั ไป ก็ ได้ เนน้ิ แิ่ ถ้าศาลซ่ึ อรั ว ฟ้ าอค ดี เนกี่ ุนพั ิ กัิ ไน้เนห็ ิ น่ าไท่ ส ท ค นรา่ี ค นาท ผน ด ฐาิหิ่ึอ คนรไดช้ ารบใิศาลซ่ึอิาทปกินทีาาิาจชารบ ถา้ หากนา่ คดีิ้ิั ไท่เนก่ีุนกวั คดีา่ีเนกีุ่นพิั เนท่ืาศาลเนดนทได้ิกลอกัวาีกศาลหิ่ึอแลน้ จบส่ัอให้ไปฟ้าอุอั ศาลาื่ิิ้ัิก็ได้ (ป.นน.า. ทาิรา ๒๕ นรรคสาอ) เนช่ิ ิาุดา ิาุแดอ แลบิาุเนหลืาอ สทควกิั น่าใินิั าี่ิัดหทาุ ิ่าอคิิ่าอจบ นาอเนพลนอเนผาศาลากลาอจอั หนดั ุบลา ปัิิาิี ิรารนนาส แลบิ่าอกไ็ ดด้ าเนินิการิาทาี่ไดค้ วคนดกิั ไนก้ ่าิ เนขา้ ลกั ษณบเนป็ิคนาทผนดเนก่ีุนพิั กิั ิาท ป.น.น า. ทาิรา ๒๔ (๒) พิกั อาิาุั การจึอฟ้าอ ิาุดาแลบิาุเนหลืาอิ่าศาลจอั หนดั ปัิิาิีซ่ึอรัวฟ้าอิาุแดอา่ีเนผาศาลากลาอจอั หนดั ปัิิาิีไน้ ก่าิ ดอั ิ้ี ิาท ป.นน.า. ทาิรา ๒๕ นรรคหิ่ึอ ศาลจอั หนดั ปัิิาิีซ่ึอรัวฟ้าอคดีเนกีุ่นพิั กิั ไน้ ุา่ ททีาาิาจพนจารณาพนพากษารนทกิั ไปได้ แิ่ถา้ ศาลจอั หนดั ปัิิาิีเนห็ิน่า เนป็ ิการสทคนราี่ คนาทผดน า่ีิาุแดอกรบาาา่ีจอั หนดั ุบลา คนรไดช้ ารบใิศาลจอั หนดั ุบลาซ่ึอิาทปกินทีาาิาจจบ ชารบ ถา้ หากน่าคดีิ้ัิไท่เนกีุ่นกวั คดีาี่เนก่ีุนพิั เนทื่าศาลจอั หนดั ปัิิาิีไดิ้ กลอกวั ศาลจอั หนดั ุบลาแลน้ จบสอ่ั ใหโ้ จากไ์ ปฟ้าอิาุดาิ่าศาลจอั หนดั ุบลากไ็ ด้ ตวั อย่างการจดรายงานกระบวนพจิ ารณา “นัดสืบพยานโจทก์วนั นี้ โจทก์ จาเลยท้ังสาม และทนายจาเลยท้ังสามมาศาล โจทก์แถลงว่า คดีนีน้ ายดาจาเลยที่ ๑ วางเพลิงเผาศาลากลางจังหวดั ยะลา แต่จาเลยที่ ๑ กับนายแดง จาเลยที่ ๒ และนายเหลือง จาเลยท่ี ๓ ได้คบคิดกันมาแต่ก่อน เข้าลักษณะเป็ นความผิด เก่ียวพันกัน ตาม ป.วิ.อ. มาตรา ๒๔ (๒) แต่เนื่องจากพยานบุคคลของโจทก์ที่รู้เห็นเกี่ยวกบั การกระทา ความผิดของจาเลยท่ี ๑ ล้วนมีภูมิลาเนาอย่ใู นจังหวัดยะลาทั้งสิ้น และต่างเกรงกลัวอิทธิพลของ

คู่มือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๒๐ จาเลยท่ี ๒ ไม่กล้าที่จะเดินทางมาเบิกความต่อศาลจังหวัดปัตตานี โจทก์ประสงค์ขอให้ศาลนีม้ ี คาสั่งให้โจทก์ไปฟ้องนายดา จาเลยท่ี ๑ ท่ีศาลจังหวดั ยะลา ศาลสอบจาเลยทั้งสามแล้ว แถลงไม่คัดค้าน ศาลได้สอบถามไปยงั ศาลจังหวัดยะลาแล้วยอมตกลงด้วยที่จะรับพิจารณาพิพากษาคดี ท่ีโจทก์จะย่ืนฟ้องจาเลยท่ี ๑ ต่อศาลจังหวดั ยะลา จึงมีคาส่ังให้จาหน่ายคดีของโจทก์เฉพาะนายดา จาเลยท่ี ๑ ให้โจทกไ็ ปฟ้องนายดา ต่อศาลจังหวดั ยะลา ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา. มาตรา ๒๕ วรรคสอง และให้ ดาเนินคดีของโจทก์สาหรับจาเลยที่ ๒ และที่ ๓ ต่อไป” ๒๙. คดเี สร็จการพิจารณา หลอั จากสืวพุาิจาเนลุหทดแลน้ ถืานา่ การพนจารณาเนป็ิาิั สน้ิสตด หรืาเนสร็จการพนจารณา (ป.นน.พ. ทาิรา ๑๘๗ ปรบกาว ป.นน.า. ทาิรา ๑๕) ให้า่าิคาพนพากษา หรืาคาส่ัอใิศาลโดุเนปน ดเนผุใินิั เนสร็จการพนจารณา หรืาภาุใิ ๓ นิั ิัวแิ่เนสร็จคดี ถา้ ทีเนหิตาิั สทคนร เนช่ิ ศาลทีคดีาี่ิา้ อพนจารณาพนพากษาหลาุคดี หรืาคดี ทีพุาิหลกั ฐาิ าี่ิ้าอพนจารณาจาินิทาก เนป็ ิิ้ิ จบเนลื่าิไปา่าิคาพนพากษาหรื าคาสั่อนัิาื่ิก็ได้ ิาทา่ีเนห็ิสทคนร แิ่ิา้ อจดราุอาิเนหิติ้ิั ไน้ (ป.น.น า. ทาิรา ๑๘๒ นรรคสาอ) ๓๐. บทบัญญัติลกั ษณะ ๕ พยานหลกั ฐาน แห่ง ป.ว.ิ พ. ิากจากาี่กล่าน ทาแลน้ ุอั ทีกรณี าี่สาทารถิาทาใชว้ อั ควั โดุาิตโลทใิคดีาาาาไดา้ ีกิาท ป.น.น า. ทาิรา ๑๕ โดุดูคู่ทืาปฏนวิั นราชการ ขาอิตลาการ ภาค ๑ นรน ีพจน ารณาคนาทแพอ่ ปรบกาว

คู่มือปฏบิ ตั ิราชการของตุลาการ ส่วนวธิ ีพจิ ารณาความอาญา ๒๒๑ บทที่ ๑๐/๑ การสืบพยานทางจอภาพในศาล ๑. การสืบพยานโดยไม่ให้พยานเผชิญหน้าโดยตรงกบั จาเลย โดุหลกั การพนจารณาแลบสืวพุาิใิศาลจบิา้ อกรบาาิ่าหิ้าจาเนลุ (ป.นน.า. ทาิรา ๑๗๒ นรรคหิ่ึอ) แิ่ไดท้ ีการปรัวปรตอแกไ้ ข ป.น.น า. ทาิรา ๑๗๒ นรรคสาท นรรคสี่ แลบ นรรคห้า เนพื่าให้คนาทคต้ทคราอแก่พุาิใิคดีาาาา แลบให้เนป็ ิดตลพนินจศาลดาเนินิการ โดุไท่ให้พุาิเนผชนาหิ้าโดุิรอกวั จาเนลุก็ได้ ซ่ึอาาจกรบาาโดุการใช้โาราศั ิ์นอจรปน ด สื่าานเนลก็ าราินกส์ หรืานนรีา่ืิ ิาทาี่กาหิดใิขา้ วอั ควั ขาอปรบราิศาลฎีกา น่าดน้ ุการสืวพุาิ คดีาาาาโดุไท่ใหพ้ ุาิเนผชนาหิา้ โดุิรอกวั จาเนลุ พ.ศ. ๒๕๕๖ โดุทีหลกั เนกณฑ์ ดอั ิ้ี ๑.๑ พยานบุคคลท่ีสมควรใช้วธิ ีสืบพยานโดยไม่ให้พยานเผชิญหน้าโดยตรงกบั จาเลย ไดแ้ ก่ ก. พุาิา่ีทีเนพศ าาุต ฐาิบ สตขภาพาิาทุั แลบภานบแห่อจนิเนปราบวาอา่าิแา หรืา ข. พุาิาี่ทีคนาทเนกรอกลนั ิ่าจาเนลุ ๑.๒ การใช้วิธีการสืบพยานโดยไม่ให้พยานเผชิญหน้าโดยตรงกับจาเลย ถ้าศาล เห็นสมควรเอง หรือพยาน หรือคู่ความฝ่ ายใดฝ่ ายหนึ่งร้องขอ (ขา้ วอั ควั ฯ ขา้ ๓ นรรคหิ่ึอ) ๑.๓ สถานทห่ี รือห้องพจิ ารณาคดีทใี่ ช้สืบพยานบุคคลดงั กล่าว ใชห้ า้ อพจน ารณาคดีาี่ที ลักษณบเนดีุนกัวห้าอสืวพุาิเนด็ก ภาุใิศาลเนดีุนกัิ แลบจัดให้ผู้พนพากษา คู่คนาทแลบ าิาุคนาทาุใู่ ิหา้ อพนจาณาคดี โดุทีการถ่าุาาดภาพแลบเนสีุอผา่ ิโาราศั ิน์ อจรปน ด หรืาสื่า านเนล็การาินกส์ หรืานนรีาื่ิกวั ห้าอาี่พุาิเนวนกคนาท ซ่ึอาุู่ภาุใิวรนเนนณศาลใิเนนลาเนดีุนกิั ิ้อั แิ่เนร่นทิิ้ จิเนสร็จสน้ิการสืวพุาิ (ขา้ วอั ควั ฯ ขา้ ๔ นรรคหิ่ึอ) ๑.๔ แม้กฎหมายจะไม่บังคบั แต่ศาลควรใช้ผ่านนักจิตวทิ ยาหรือนักสังคมสงเคราะห์ หรือบุคคลอ่ืนทพี่ ยานไว้วางใจ ซึ่งได้สาบานตนแล้ว (ป.น.น า. ทาิรา ๑๗๒ นรรคสาท) ๑.๕ ศาลอาจมีคาส่ังให้ถามพยานผ่านนักจิตวิทยา นักสังคมสงเคราะห์ หรือบุคคล อื่นทพี่ ยานไว้วางใจกไ็ ด้