tripitaka_09

พระวนิ ยั ปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 356 พระผูมีพระภาคเจา . . .คร้นั แลวทรงทําธรรมกี ถารับส่งั กะภกิ ษุทั้งหลายวา ดูกอนภกิ ษุท้งั หลาย ภกิ ษุอนั พระเถระในเรือนไฟหามอยู ไมพึงอาศัยความไมเออื้ เฟอ ใสฟนมาก ติดไฟ รูปใดติดไฟตองอาบตั ทิ กุ กฏ. อน่ึง ภกิ ษไุ มพึงปดประตู แลวนง่ั ขวางประตู รูปใดนงั่ ตองอาบัติทกุ กฏ. ดกู อนภกิ ษุทั้งหลาย เพราะเหตุนัน้ แล เราจักบัญญัตวิ ัตรในเรือนไฟแกภกิ ษทุ ้ังหลาย โดยประการท่ภี ิกษุท้งั หลาย พึงประพฤติเรยี บรอ ยในเรอื นไฟ. [๔๓๓] ภกิ ษุใดไปสเู รือนไฟกอน ถามเี ถา มาก พงึ เทเถา ทิ้งเสีย ถาเรอื นไฟรก พงึ กวาดเสีย ถาชานภายนอกรก พึงกวาดเสยี ถา บรเิ วณ ซุมประตู ศาลา เรือนไฟรก พึงกวาดเสีย พึงบดจุณไว พึงแชด นิ เหนยี ว พึงตกันาํ้ ไวใ นรางนาํ้ เมือ่ จะเขาไปสเู รือนไฟ พงึ เอาดินเหนยี วทาหนา ปด ทง้ั ขา งหนาขา งหลงั แลวจงึ เขา ไปสเู รือนไฟ ไมพ งึ นั่งเบียดเสยี ดพระเถระ ไมพึงเกียดกันอาสนะภกิ ษุใหม ถาอตุ สาหะอยู พงึ ทาํ บริกรรมแกพ ระเถระในเรือนไฟ เม่ือออกจากเรือนไฟ พงึ ถือตั่งสาํ หรบั เรอื นไฟแลว ปดท้ังขา งหนาขางหลังออกจากเรือนไป ถาอุตสาหะอยู พงึ ทาํ บรกิ รรม แกพระเถระแมใ นนา้ํ ไมพึงอาบนํ้าขางหนาพระเถระ แมเหนือน้ําก็ไมพึงอาบ อาบแลว เมอ่ื จะข้ึน พึงใหทางแกพ ระเถระผูจะลง ภิกษุใดออกจากเรือนไฟภายหลงั ถา เรอื นไฟเปรอะ-เปอน พึงลางใหสะอาด พึงลางรางแชดนิ เก็บตง่ั สาํ หรบั เรอื นไฟ ดับไฟปดประตู แลว จงึ หลีกไป. ดูกอ นภกิ ษุท้ังหลาย นแี้ ล เปนวัตรในเรอื นไฟของภกิ ษุท้ังหลาย ซ่งึภิกษุทงั้ หลายพงึ พระพฤตเิ รียบรอ ยในเรือนไฟ.

พระวนิ ยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 357 มูลเหตุวัจจกฏุ วี ัตร [๔๓๔] สมัยน้ัน ภิกษุรูปหนึง่ เปน ชาติพราหมณ ถายอุจจาระแลวไมปรารถนาจะชาํ ระดวยรงั เกียจวา ใครจักจบั ตอ งของเลว มีกล่ินเหมน็ นไ้ี ดในวัจจมรรคของเธอ มหี มูหนอนม่วั สมุ อยู ตอมาเธอไดแจงเรอ่ื งนั้นแกภ ิกษุทง้ั หลาย. ภิกษุทั้งหลายถามวา กท็ านถายอจุ จาระแลว ไมชําระ หรือ ขอรบั ภิกษนุ ัน้ ตอบวา อยา งน้ัน ขอรบ บรรดาภกิ ษทุ เ่ี ปน ผมู กั นอย .. .ตา งก็เพงโทษ ติเตยี น โพนทะนาวาไฉนภิกษถุ ายอุจจาระแลว จงึ ไมชําระ แลว กราบทูลเรอ่ื งน้ันแดพ ระผมู พี ระ-ภาคเจา. พระผูมีพระภาคเจา . . . ทรงสอบถามวา ดูกอนภกิ ษุ ขาววา เธอถายอุจาระแลว ไมช ําระ จรงิ หรือ. ภิกษุน้ันกราบทูลวา จริง พระพทุ ธเจาขา . พระผมู ีพระภาคเจา . . . ครั้นแลว ทรงทําธรรมีกถารับส่งั กะภกิ ษทุ ง้ั หลายวา ดกู อ นภิกษุทั้งหลาย ภกิ ษถุ ายอุจจาระแลว เมอ่ื นาํ้ มีอยู จะไมชาํ ระไมไดรูปใดไมชําระ ตองอาบตั ิทกุ กฏ. [๔๓๕] สมยั นัน้ ภกิ ษทุ ั้งหลาย ถายอุจจาระในวจั จกฎุ ตี ามลําดบั ผูแกกวา นวกภิกษทุ ง้ั หลายมาถงึ กอน ปวดอจุ จาระกต็ องรอ พวกเธอกลน้ัอจุ จาระจนสลบลมลง ภิกษุทงั้ หลายกราบทูลเร่ืองนนั้ แดพ ระผมู ีพระภาคเจา . พระผมู ีพระภาคเจา ...ทรงสอบถามวา ดูกอนภิกษทุ งั้ หลาย ขา ววาภกิ ษทุ ง้ั หลายถา ยอจุ จาระในวัจจกฎุ ี . . . ตามลําดับผูแกกวา นวกภิกษุทงั้ หลายมาถงึ กอน ปวดอจุ จาระกต็ องรอ พวกเธอกล้นั อุจจาระจนสลบลม ลง จริงหรอื .

พระวนิ ัยปฎ ก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 358 ภิกษุทั้งหลายกราบทูลวา จริง พระพุทธเจา ขา พระผูมีพระภาคเจา...รับส่ังกะภกิ ษุทง้ั หลายวา ดกู อนภิกษทุ ั้งหลายภิกษไุ มพ งึ ถายอุจจาระในวัจจกฎุ ี ตามลาํ ดับผูแกกวา รูปใดถา ยตอ งอาบตั ทิ กุ กฏดูกอ นภิกษทุ ั้งหลาย เราอนุญาตใหถ า ยอจุ จาระตามลําดบั ของผูมาถึง [๔๓๖] สมยั น้ัน พระฉพั พัคคยี เ ขาวจั จกฎุ เี รว็ เกินไปบาง เวิกผาเขาไปบาง ถอนหายใจพลางถา ยอจุ จาระบาง เคีย้ วไมชําระฟน พลางถา ยอุจจาระบาง ถายอุจจาระนอกรางอุจจาระบาง ถา ยปสสาวะนวกรางบา ง บวนเขฬะลงในรางปส สาวะบา ง ชาํ ระดวยไมหยาบบาง ท้งั ไมชําระลงในชอ งถา ยอุจจาระบาง ออกมาเร็วเกินไปบา ง เวิกผา ออกมาบา ง ชาํ ระมีเสยี งดังจะปจุ ะปุบางเหลือนา้ํ ไวใ นกระบอกชําระบา ง บรรดาภกิ ษทุ ่เี ปนผูม กั นอ ย . . .ตางก็เพงโทษตเิ ตยี น โพทะนาวา ไฉนพระฉัพพัคคยี จ งึ ไดเ ขา วัจจกุฏเี ร็วเกนิ ไป เวกิ ผาเขาไปบา ง ถอนหายใจใหญพลางถา ยอุจจาระบาง เค้ียวไมชาํ ระฟนพลางถา ยอจุ จาระบา ง ถา ยอุจจาระนอกรางอุจจาระบา ง ถา ยปสสาวะนอกรางปส สาวะบางบว นเขฬะลงในรางปส สาวะบาง ชาํ ระดวยไมหยาบบา ง ท้ิงไมชาํ ระลงในชอ งถา ยอุจจาระบา ง ออกมาเร็วเกนิ ไปบาง เวกิ ผา ออกมาบาง ชําระมีเสียงดงัจะปุจะปบุ า ง เหลอื น้ําไวในกระบอกชาํ ระบา ง แลว กราบทลู เรื่องนน้ั แดพ ระผ-ูมีพระภาคเจา. พระผมู พี ระภาคเจา ... ทรงสอบถามวา ดูกอนภิกษทุ ง้ั หลาย ขาววา... จริงหรือ. ภิกษุท้งั หลายกราบทลู วา จรงิ พระพุทธเจาขา. พระผมู ีพระภาคเจา . .. ครนั้ แลว ทรงทาํ ธรรมกี ถารับสั่งกะภิกษทุ ัง้ หลายวา ดกู อนภิกษุทงั้ หลาย เพราะเหตนุ ้ันแล เราจักบัญญตั วิ จั จกุฏวี ัตรแกภกิ ษุทัง้ หลาย โดยประการท่ีภกิ ษทุ ัง้ หลายพงึ ประพฤติเรียบรอ ยในวัจจกฏุ ี.

พระวนิ ัยปฎ ก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 359 วจั จกุฏวี ตั ร [๔๓๗] ภกิ ษุใดไปวัจจกฎุ ี ภิกษนุ นั้ ยืนอยูขา งนอก พงึ กระแอมข้นึแมภ กิ ษุผูน งั่ อยูขา งในกพ็ งึ กระแอมรบั พงึ พาดจวี รไวบ นราวจวี ร หรอื บนสายระเดียง แลว เขา วัจจกุฎี ทําใหเรยี บรอ ย ไมตอ งรบี รอน ไมพึงเขาไปเรว็ นักไมพึงเวิกผาเขา ไป ยนื บนเขียงถา ยอจุ จาาระ แลว จงึ คอ ยเวิกผา ไมพึงถอนหายใจใหญพลางถายอุจจาระ ไมพ งึ เค้ียวไมชาํ ระฟนพลางถายอุจจาระ ไมพ ึงถา ยอจุ จาระนอกรางอจุ จาระ ไมพ ึงถายปส สาวะนอกรางปสสาวะ ไมพ ึงบวนเขฬะลงในรางปสสาวะ ไมพงึ ชาํ ระดวยไมห ยาบ ไมพ งึ ทงิ้ ไมชาํ ระลงในชอ งถา ยอจุ จาระ ยืนบนเขียงถา ยแลว พงึ ปดผา ไมพงึ ออกมาเรว็ นกั ไมพ งึ เวกิ ผาออกมา ยนื บนเขียงชําระแลว พงึ เวิกผา ไมพึงชําระใหม ีเสียงดังจะปุจะปุ ไมพึงเหลือน้าํ ไวใ นกระบอกชําระ ยืนบนเขยี งชําระแลว พึงปดผา ถา วจั จกฎุ อี ันภิกษุถายไวเ ลอะเทอะ ตอ งลางเสีย ถาตะกรา ใสไ มช ําระเต็ม พึงเทไมชําระถาวัจจกฎุ รี ก พงึ กวาดวจั จกุฎี ถาชานภายนอก บรเิ วณ ซุมประตูรก พึงกวาดเสยี ถานาํ้ ในหมอชาํ ระไมมี พึงตักนํ้ามาไวใ นหมอ ชาํ ระ. ดูกอนภิกษทุ ั้งหลาย นี้แล เปน วจั จกฎุ ีวัตรของภกิ ษทุ ง้ั หลาย ซ่ึงภกิ ษทุ ั้งหลาย พงึ ประพฤตเิ รยี บรอ ยในวจั จกุฎ.ี มลู เหตอุ ปุ ช ฌายวตั ร [๔๓๘] สมยั นั้น สทั ธวิ ิหาริกทั้งหลายไมพ ระพฤติชอบในพระ-อปุ ช ฌายะ บรรดาภกิ ษุท่เี ปน ผมู ักนอ ย...ตา งกเ็ พงโทษ ตเิ ตียน โพนทะนาวา ไฉน สัทธวิ ิหาริกท้งั หลายจึงไมประพฤตชิ อบในพระอุปช ฌายะ แลว กราบทลู เร่ืองนั้นแดพระผูม ีพระภาคเจา

พระวนิ ยั ปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 360 พระผูมพี ระภาคเจา . . .ทรงสอบถามวา ดกู อ นภิกษทุ ัง้ หลาย ขาววาสทั ธวิ ิหารกิ ทั้งหลาย ไมป ระพฤติชอบในพระอปุ ชฌายะ จรงิ หรือ ภิกษุเหลานน้ั กราบทูลวา จรงิ พระพทุ ธเจา ขา พระผูมพี ระภาคพุทธเจาทรงติเตยี นวา ดูกอ นภิกษทุ ง้ั หลาย ไฉนสทั ธิวหิ าริกทั้งหลายจึงไดไ มประพฤตชิ อบในพระอุปช ฌายะ ดกู อนภกิ ษุทง้ัหลาย การกระทําของพวกเธอน่ัน ไมเปน ไปเพื่อความเลอื่ มใสของชุมชนที่ยังไมเ ลื่อมใส . . . คร้ันแลว ทรงทําธรรมกี ถารบั ส่งั กะภกิ ษทุ ั้งหลายวา ดูกอนภิกษุทัง้ หลาย เพราะเหตุนน้ั แล เราจักบญั ญตั อิ ปุ ชฌายวัตรแกส ทั ธิวหิ ารกิ ท้ังหลายโดยประการทีส่ ทั ธวิ หิ าริกทั้งหลาย พึงประพฤตเิ รียบรอ ยในอปุ ช ฌายะ อปุ ชฌายวตั ร [๔๓๙] ดกู อ นภกิ ษทุ ัง้ หลาย สัทธิวหิ าริกพงึ ประพฤติชอบในอุปช-ฌายะ วธิ ปี ระพฤติชอบในอุปชฌายะนน้ั ดังตอ ไปนี้ สทั ธิวิหารกิ พึงลุกขนึ้ แตเ ชาตรู ถอดรองเทา หมผาเฉวยี งบา แลวถวายไมชําระฟน ถวายนา้ํ ลางหนา ปอู าสนะไว ถายาคูมี พึงลางภาชนะแลวนอ มยาคเู ขา ไป เมือ่ อปุ ชฌายะด่ืมยาคแู ลว พงึ ถวายนํ้า รับภาชนะมา ถอืต่ํา ๆ ลางใหเรียบรอ ย อยาใหก ระทบ แลวเกบ็ ไว เมื่ออปุ ช ฌายะลุกแลวพงึ เก็บอาสนะ ถา ทน่ี นั้ รก พึงกวาดท่ีนนั้ เสีย ถาอปุ ชฌายะประสงคจะเขา บาน พงึ ถวายผา นงุ พงึ รบั ผา นุง ผลดั มาพึงถวายประคดเอว พงึ ซอนผาหม สองชัน้ ถวาย พงึ ลา งบาตรแลว ถวายพรอ มท้ังน้ํา ถา อุปช ฌายะปรารถนาใหเปนปจฉาสมณะ พึงปกปดกายใหม มี ณฑลสามนุง ใหเปนปรมิ ณฑล คาดประคดเอว ซอ นผา หมสองช้ันหมคลมุ กลัดลกู ดุมลา งบาตรแลว ถือไป เปน ปจ ฉาสมณะของอปุ ช ฌายะ ไมพึงเดินใหห างนกั ให

พระวินยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 361ชิดนกั พงึ รับวตั ถุทเี่ นอ่ื งในบาตร เม่อื อุปช ฌายะกาํ ลังพดู ไมพ งึ พูดสอดขนึ้ในระหวา ง ๆ เมอ่ื อปุ ช ฌายะกลา วถอ ยคาํ ใกลตออาบตั ิ พึงหามเสยี เมอ่ื กลบัพงึ กลบั มากอนแลว ปอู าสนะไว พงึ วางน้ําลางเทา ต่ังรองเทา กระเบอื้ งเช็ดเทา ไว ใกล ๆ พึงรับบาตร จีวร พงึ ถวายผานุงผลดั พึงรบั ผา นงุ มา ถา จีวรชุม เหงื่อ พึงผึ่งแดดสกั ครูห นึง่ แตอยาผ่งึ ทง้ิ ไวที่แดด พงึ พบั จวี ร เม่อื จะพบั จวี ร พงึ พบั จีวรใหเหลื่อมมุมกัน ๔ นวิ้ ดว ยตงั้ ใจมิใหมรี อยพบั ตรงกลางพงึ สอดประคดเอวไวในขนดจวี ร ถา บิณฑบาตมี และอุปชฌายะประสงคจะฉนั พึงถวายน้าํ แลว นอ มบณิ ฑบาตเขาไป พงึ ถามอุปชฌายะถึงนํ้าฉัน เมอื่ อปุ ชฌายะฉนั แลว พงึ ถวายน้ํารับบาตรมา ถอื ตํา่ ๆ ลางใหเ รยี บรอ ยอยา ใหก ระทบ ลา งเช็ดใหห มดนา้ํแลวพงึ ผึ่งไวทแ่ี ดดสกั ครหู น่งึ แตอ ยา ผึง่ ทงิ้ ไวทีแ่ ดด พึงเก็บบาตร จีวร เมือ่เกบ็ บาตรพึงเอามือขา งหน่ึงจบั บาตร เอามือขางหนึ่งลบู คลําใตเตียงหรือใตต ง่ัแลวเก็บบาตร แตอยาเก็บบาตรไวบ นพ้นื ท่ปี ราศจากเครื่องรอง เมอื่ เก็บจีวรพึงเอามือขางหน่ึงถอื จีวร เอามอื ขา งหนงึ่ ลูบราวจีวร หรอื สายระเดยี ง แลวทาํ ชายจีวรไวขา งนอกขนดไวขางใน แลวเกบ็ จวี ร เม่ืออุปช ฌายะลุกขน้ึ แลวพงึ เกบ็ อาสนะ เก็บนาํ้ ลา งเทา ต่ังรองเทา กระเบ้อื งเช็ดเทา ถา ทีน่ ้นั รก พงึกวาดท่ีน้นั เสีย ถาอุปช ฌายะใครจ ะสรงนาํ้ พงึ จัดนาํ้ สรงถวาย ถาตองการนํ้าเยน็พงึ จัดน้ําเย็นถวาย ถา ตอ งการนาํ้ รอน พงึ จัดนํ้ารอนถวาย ถา อปุ ชฌายะใครจะเขา เรอื นไฟ พึงบดจณุ แชด ิน ถือตั่งสําหรับเรือนไฟแลวเดนิ ตามหลังอุปชฌายะไปถวายต่งั สําหรบั เรอื นไฟ แลวรบั จวี รมาวางไว ณ ทค่ี วรสว นขางหน่งึ พึงถวายจุณ ถวายดิน ถาอตุ สาหะอยู พึงเขา เรอื นไฟ เมื่อเขาเรอื นไฟพงึ เอาดินทาหนา ปด ทั้งขางหนาทงั้ ขา งหลัง แลว เขาเรือนไฟ อยา นัง่ เบียดภิกษุ

พระวินัยปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 362ผูเ ถระ อยาเกียดกันอาสนะภิกษใุ หม พงึ ทาํ บรกิ รรมแกอ ปุ ช ฌายะในเรอื นไฟเม่ือออกจากเรือนไฟ พึงถอื ตั่งสําหรับเรือนไฟ แลว ปด ท้งั ขางหนา ทง้ั ขางหลังออกจากเรอื นไฟ พึงทาํ บริกรรมอุปชฌายะแมใ นน้าํ อาบเสรจ็ แลว พงึ ข้นึ มากอ น ทาํ ตวั ของตนใหแ หงนํ้า นงุ ผา แลว พึงเชด็ น้าํ จากตวั ของอปุ ชฌายะ พึงถวายผา นงุ ผาสงั ฆาฏิ ถอื ต่งั สําหรบั เรือนไฟมากอน แลว ปูอาสนะไว พึงวางนํ้าลางเทา ตัง่ รองเทา กระเบอ้ื งเชด็ เทา ไวใกล ๆ พงึ ถามอุปช ฌายะดว ยน้าํ ดม่ื ถา ประสงคจ ะเรียนบาลี พงึ ขอใหอุปช ฌายะแสดงบาลขี นึ้ ถา ประสงคจะสอบถามอรรถกถา พึงสอบถาม อุปชฌายะอยใู นวหิ ารแหง ใด ถา วิหารแหงน้ันรก ถา อตุ สาหะอยู พงึ ปด กวาดเสยี เม่อื ปด กวาดวหิ าร พงึ ขนบาตร จวี รออกกอ นแลว วางไว ณ ทีค่ วรสว นขา งหนึง่ พงึ ขนผา ปูน่ัง และผา ปูนอน ฟูกหมอน ออกวางไว ณ ทค่ี วรสว นขางหนึง่ เตยี งต่ัง สทั ธวิ หิ าริกพึงยกต่าํ ๆทาํ ใหดี อยา ใหครดู สี กระทบกระแทกบานและกรอบประตู ทงั้ ไว ณ ทค่ี วรสวนขา งหนง่ึ เขียงรองเทาเตยี ง กระโถน พนักอิง พึงขนออกไปตง้ั ไว ณท่คี วรสวนขา งหนึ่ง เครอื่ งปพู น้ื พงึ สงั เกตที่ปูไวเ ดมิ แลวขนออกไปวางไว ณทีค่ วรสว นขางหนงึ่ ถา โนวหิ ารมีหยากเยือ่ พึงกวาดแคเ พคานล งมากอ น กรอบหนาตางและมุมหองพึงเช็ดเสีย ถา ฝาเขาทาํ บริกรรมดวยนํ้ามัน หรอื พ้ืนเขาทาสีดาํ ข้ึนรา พึงเอาผาชบุ น้ําบดิ แลว เช็ดเสยี ถา พนื้ เขามิไดทาํ พงึ เอานาํ้ประพรมแลว เชด็ เสียดวยคดิ วา อยาใหฝ นุ กลบวหิ ารดงั นี้ พงึ กวาดหยากเย่ือทง้ิ เสยี ณ ที่ควรสวนขางหนึ่ง เคร่ืองปูพ้ืนพงึ ผึง่ แดด ชาํ ระ เคาะ ปด แลวขนกลบั ปูไวด ังเดิม เขียงรองเทา เตียงพึงผ่ึงแดด ปด เช็ด แลว ขนกลบั ไปไวท เี่ ดิม เตยี งต่งั พงึ ผึ่งแดดขดั สีเคาะยกตํ่า ๆ ทําใหด ี อยาใหค รดู สี กระทบ

พระวนิ ัยปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 363กระแทกบานและกรอบประตู ขนกลบั ทง้ั ไวต ามเดิม ฟูก หมอน ผา ปูน่ังผา ปูนอน กระโถน พนักอิง พงึ ผ่งึ แดด ชาํ ระลา ง เคาะ ปด เสยี แลวขนกลบั ต้ังไวต ามเดิม พึงเกบ็ บาตร จวี ร เมอื่ เกบ็ บาตร พงึ เอามือขา งหนง่ึ จับบาตร เอามอื ขางหนง่ึ ลบู คลาํ ใตเ ตยี ง หรอื ใตต่งั แลวเก็บบาตร แตอยา เก็บบาตรบนพ้นื ทปี่ ราศจากเคร่อื งรอง เมื่อเกบ็ จวี รพงึ เอามือขางหน่งึ ถอื จีวร เอามือขา งหนงึ่ ลบู ราวจีวร หรือสายระเดยี ง แลวทาํ ชายไวข า งนอก ขนดไวข างในเกบ็ จีวร ถา ลมเจอื ดวยผงคลผี ลัดมาแตทิศตะวันออก พึงปด หนาตา งดานตะวนั ออก ถา ลมเจือผงคลีพัดมาแตทิศทะวันตก พงึ ปดหนาตา งดา นตะวนั ตกถา ลมเจอื ผงคาลพี ดั มาแตท ศิ เหนอื พงึ ปด หนาตา งดานเหนือ ถา ลมเจอื ผงคลีพัดมาแตท ิศใต พงึ ปดหนา ตา งดา นใต ถา ฤดหู นาว พงึ เปดหนาตางกลางวันกลางคืนพงึ ปดเสีย ถา ฤดูรอ น กลางวนั พงึ ปด กลางคืนพึงเปด ถาบริเวณซมุ นา้ํ โรงฉัน โรงไฟ วีจจกุฏรี ก พงึ ปด กวาดเสยี ถา นํา้ ฉัน นา้ํ ใชไมมีพงึ จัดทิ้งไว ถา น้าํ ในหมอ ชาํ ระไมมี พึงตักมาไวในหมอชาํ ระ ถาความกระสันบงั เกดิ ขึ้นแกอปุ ชฌายะ สทั ธิวิหาริกพงึ ชวยระงบั หรือพึงวานภิกษอุ น่ื ใหช ว ยระงบั หรือพงึ แสดงธรรมกถาแกอ ปุ ชฌายะนนั้ ถา ความรําคาญบงั เกิดแกอุปชฌายะ สทั ธิวหิ าจริกพึงชวยบรรเทา หรอื พงึ วานภิกษอุ ื่นใหชวยบรรเทา หรือพงึ แสดงธรรมกถาแกอ ุปชฌายะ ถาทิฏฐบิ ังเกิดแกอปุ ชฌายะสัทธิวิหาริกพงึ ใหส ละเสยี หรอื พึงวานภกิ ษุอ่ืนใหชวย หรอื พงึ แสดงธรรมกถาแกอปช ฌายะนนั้ ถาอุปช ฌายะตองอาบัตหิ นกั ควรแกป ริวาส สัทธวิ หิ ารกิ พึงทําความขวนขวายวา ดวยอุบายอยางไรหนอ สงฆพ ึงใหป ริวาสแกอ ปุ ช ฌายะ ถาอปุ ชฌายะผคู วรแกก ารชกั เขา หาอาบตั เิ ดิม สัทธิวิหาริกพึงทําความขวนขวายวา

พระวนิ ัยปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 364ดว ยอบุ ายอยา งไรหนอ สงฆพ ึงชักอุปช ฌายะเขา หาอาบตั เิ ดมิ ถาอุปชฌายะผูควรแกมานัต สทั ธวิ หิ าริกพงึ ทําความขวนขวายวา ดวยอุบายอยางไรหนอ สงฆพงึ ใหม านัตแกอ ุปช ฌายะ. ถา อปุ ชฌายะควรอพั ภาน สทั ธวิ หิ าริกพงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอุบายอยางไรหนอ สงฆพ งึ อพั ภานอุปชฌายะ ถาสงฆใครกระทาํ กรรมแกอุปช ฌายะ คอื ตชั ชนียกรรม นยิ สกรรม ปพพาชนียกรรมปฏิสารณยี กรรม หรืออกุ เขปนยี กรรม สัทธวิ ิหารกิ พึงทาํ ความขวนขวายวาดวยอุบายอยางไรหนอ สงฆไมพึงทํากรรมแกอ ุปชฌายะ หรอื สงฆพึงนอมไปเพ่อื กรรมเบา หรอื อุปชฌายะน้ัน ถกู สงฆลงตัชชนยี กรรม นิยสกรรม ปพ พา-ชนียกรรม ปฏิสารณียกรรม หรอื อกุ เขปนยี กรรมแลว สัทธวิ ิหารกิ พงึ ทาํความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยางไรหนอ อุปช ฌายะพึงประพฤตชิ อบ หายเยอหยิง่ พระพฤตแิ กตัวได สงฆพ ึงระงบั กรรมนั้นเสีย ถาจีวรของอปุ ช ฌายะจะตอ งซกั สัทธิวิหาริกพึงซัก หรอื พงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอุบายอยางไรหนอ ใคร ๆ พึงซกั จีวรของอปุ ชฌายะ ถาจีวรของอปุ ชฌายะจะตอ งทาํ สทั ธวิ ิหารกิ พงึ ทํา หรอื พงึ ทําความขวนขวายวา ดวยอบุ ายอยา งไรหนอ ใคร ๆ พงึ ทาํ จวี รของอปุ ช ฌายะ ถา นํ้ายอมของอปุ ชฌายะจะตองตม สัทธวิ ิหาริกพึงตม เอง หรอื พงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดวยอุบายอยา งไรหนอ ใคร ๆ พงึ ตมนํ้ายอมของอปุ ช ฌายะ ถา จวี รของอุปชฌายะจะตอ งยอมสัทธวิ หิ าริกพงึ ยอ ม หรอื พงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดวยอบุ ายอยา งไรหนอใคร ๆ พึงยอมจีวรของอปุ ช ฌายะ เม่ือยอมจีวร พงึ ยอ มพลกิ กลบั ไปกลบั มาใหดี เม่ือหยาดนํา้ ยอ มยังหยดไมขาดสาย อยาหลีกไปเสยี สทั ธวิ ิหาริกไมบ อกอปุ ช ฌายะกอน อยาใหบาตรแกภ กิ ษุบางรูป อยารับบาตร อยา ใหจวี ร อยารบั จวี ร อยาใหบริขาร อยารับบริขารของภิกษุ

พระวินยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 365บางรูป อยาปลงผมใหแ กภ ิกษุบางรูป อยาใหภิกษุบางรูปปลงผมให อยาทําบริกรรมแกภกิ ษุบางรูป อยา ใหภกิ ษุบางรูปทาํ บริกรรมให อยา ทําความขวน-ขวายแกภิกษุบางรูป อยา สง่ั ใหภ ิกษบุ างรปู ทาํ ความขวนขวาย อยา เปน ปจฉา-สมณะของภิกษบุ างรูป อยาพาภิกษุบางรูปไปเปนปจ ฉาสมณะ อยานําบณิ ฑบาตไปใหแ กภิกษุบางรูป อยาใหภกิ ษบุ างรูปนําบณิ ฑบาตมาให ไมบอกลาอุปช ฌายะกอ น อยา เขาบาน อยา ไปปา ชา อยา หลกี ไปสูทศิ ถาอปุ ช ฌายะอาพาธ พึงพยาบาลจนตลอดชวี ิต หรือจนกวาจะหาย ดูกอ นภกิ ษุทั้งหลาย นแ้ี ล เปนอปุ ช ฌายวัตรของสทั ธวิ หิ าริกทงั้ หลายซงึ่ สทั ธวิ หิ ารกิ พึงประพฤตชิ อบในพระอปุ ช ฌายะ. มลู เหตุสัทธวิ หิ ารกิ วัตร [๔๔๐] สมยั นน้ั พระอปุ ช ฌายะทั้งหลายไมประพฤตชิ อบในสัทธ-ิวหิ าริก บรรดาภกิ ษุท่ีเปนผมู ักนอย. . . ตา งก็เพงโทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาวาไฉน พระอปุ ช ฌายะทงั้ หลาย จงึ ไมประพฤติชอบในสัทธวิ หิ ารกิ แลว กราบทลูเรือ่ งน้นั แดพ ระผมู พี ระภาคเจา พระผมู พี ระภาคเจา . .. ทรงสอบถามวา ดกู อ นภกิ ษทุ ั้งหลาย ขา ววาอุปชฌายะทัง้ หลายไมประพฤตชิ อบในสทั ธวิ ิหาริก จริงหรือ ภิกษุทง้ั หลายกราบทูลวา จริง พระพุทธเจา ขา พระผูมพี ระภาคเจา . . . ครน้ั แลว ทรงทาํ ธรรมีกถารับสงั่ กะภกิ ษทุ ัง้ -หลายวา ดกู อ นภิกษุท้งั หลาย เพราะเหตนุ ัน้ แล เราจกั บญั ญตั ิสทั ธวิ ิหาริกวตั รแกอุปช ฌายะทง้ั หลาย โดยประการทีอ่ ปุ ช ฌายะท้งั หลายพึงประพฤติชอบในสทั ธวิ ิหารกิ .

พระวินยั ปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 366 สทั ธวิ หิ ารกิ วัตร [๔๔๑] ดูกอนภิกษุท้ังหลาย อุปชฌายะพึงประพฤตชิ อบในสัทธ-ิวหิ าริก วธิ ีประพฤติชอบในสัทธิวหิ าริกนนั้ ดังตอไปน:้ี - ดูกอ นภกิ ษุทั้งหลาย อปุ ช ฌายะพงึ สงเคราะห อนเุ คราะหสทั ธิวิหาริกดว ยอุเทศ ปริปุจฉา โอวาท อนศุ าสนี ถา อุปช ฌายะมบี าตร สัทธิวิหาริกไมม ี อปุ ช ฌายะพึงใหแกสัทธวิ ิหาริก หรือพงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยา งไรหนอ บาตรพงึ บงั เกดิ แกส ัทธิวิหารกิ ถา อปุ ช ฌายะมีจวี ร สทั ธิวหิ าริกไมม ี อุปช ฌายะพึงใหแกสทั ธิวหิ าริก หรือพึงทําความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยา งไรหนอ จวี รพงึ บังเกิดแกสัทธวิ ิหาริก ถา อุปช ฌายะมีบรขิ าร สัทธวิ หิ าริกไมมี อปุ ชฌายะพึงใหแกสัทธวิ ิหารกิ หรือพงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอุบายอยางไรหนอ บริขารพงึ บงั เกิดแกส ทั ธวิ ิหารกิ ถาสทั ธวิ หิ ารกิ อาพาธ อปุ ช ฌายะพงึ ลุกแตเชาตรู แลว ใหไ มชาํ ระฟน ใหน ํา้ ลา งหนา ปอู าสนะ ถา ยาคมู ี พึงลา งภาชนะเสยี กอ น แลวนํายาคเู ขา ไปให เมอ่ื สัทธิวหิ ารกิ ดืม่ ยาคูแลว พึงใหน้าํรับภาชนะมา ถือตาํ่ ๆ ลางใหเรยี บรอย อยาใหกระทบแลวเก็บไว เมอื่สทั ธวิ หิ าริกลกุ แลว พึงเก็บอาสนะ ถา ทีน่ ั้นรก พึงกวาดทน่ี นั้ เสยี ถาสทั ธิ-วหิ ารกิ ประสงคจ ะเขา บา น พึงใหผ า นุง พงึ รับผา นงุ ผลัดมา พงึ ใหประคดเอวพงึ ซอนผาหม ๒ ช้ันให พงึ ลางบาตรใหพ รอมทัง้ นาํ้ พึงปูอาสนะไวดว ยคิดวาเพยี งเวลาเทานี้ สัทธวิ หิ ารกิ จักกลับมา พงึ วางนา้ํ ลางเทา ตัง่ รองเทากระเบ้อื งเชด็ เทาไวใ กล ๆ พึงลุกรับบาตรจีวร พึงใหผ า นุงผลดั พงึ รบั ผานุง มาถา จีวรชุมเหง่ือ พึงผึ่งที่แดดสักครหู น่ึง แตอยา ผ่ึงทิ้งไวท ่ีแดด พงึ พับจวี รเม่ือพับจวี ร พงึ พบั ใหเหลอ่ื มมมุ กัน ๔ น้ิว ดวยตั้งใจมใิ หมีรอยพับตรงกลางพงึ สอดประคดเอวไวใ นขนดจีวร.

พระวินยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 367 ถาบิณฑบาตมี และสทั ธิวิหาริกก็ประสงคจะฉนั พึงใหน้ําแลว นําบณิ ฑบาตเขาไป พึงถามสัทธิวิหาริกถงึ นํ้าฉัน เมอ่ื สทั ธิวหิ ารกิ ฉันแลว พึงใหน ้าํ รับบาตรมา ถอื ตาํ่ ๆ ลางใหด ี อยาใหค รูดสี เช็ดใหห มดนํา้ ผงึ่ ไวทแี่ ดดสักครหู นง่ึ แตอยาผ่งึ ทงิ้ ไวทแ่ี ดด พึงเกบ็ บาตร จีวร เมือเกบ็ บาตรพงึ เอามอื ขา งหนึ่งจบั บาตร เอามอื ขา งหนึง่ ลบู คลําใตเ ตียง หรอื ใตตง่ั แลวเก็บบาตร แตอ ยาเกบ็ บาตรไวบ นพ้ืนทป่ี ราศจากเครอ่ื งรอง เมือ่ เกบ็ จีวร พึงเอามอื ขา งหนึง่ ถือจวี ร เอามอื ขางหนึ่งลูบราวจวี ร หรอื สายระเดียง แลว ทาํ ชายไวขางนอก ขนดไวข า งใน แลวเกบ็ เม่อื สัทธิวหิ าริกลุกแลว พึงเก็บอาสนะนาํ้ ลา งเทา ตัง่ รองเทา กระเบือ้ งเชด็ เทา ถาทนี่ นั้ รก พึงกวาดท่ีนั้นเสีย. ถาสัทธิวิหารกิ ใครจะสรงนา้ํ พงึ จัดน้ําสรงให ถาตอ งการนาํ้ เยน็พึงจัดนา้ํ เย็นให ถา ตองการน้ํารอ น พงึ จดั น้าํ รอนให ถาสทั ธิวหิ ารกิ จะใครเขาเรอื นไฟ พึงบดจณุ แชดิน ถอื ตง่ั สาํ หรับเรือนไฟไปให แลว รับจวี รมาวางไว ณ ทีค่ วรสว นขางหนงึ่ พงึ ใหจ ุณ ใหด ิน ถา อตุ สาหะอยู พงึ เขาเรอื นไฟเมื่อเขาเรอื นไฟ พึงเอาดินทาหนา ปด ทงั้ ขางหนาทงั้ ขา งหลัง แลวเขาเรอื นไฟอยาน่ังเบียดภิกษุผูเถระ อยาเกยี ดกันอาสนะภกิ ษใุ หม พงึ ทําบริกรรมแกสทั ธิวิหารกิ ในเรอื นไฟ เมอ่ื เขาเรอื นไฟ เมือ่ ออกจากเรอื นไฟ พงึ ถือตงั่สาํ หรบั เรอื นไฟ แลวปด ทั้งขา งหนาและขางหลงั ออกจากเรอื นไฟ พงึ ทําบรกิ รรมแกส ทั ธิวิหาริกแมในนํ้า อาบเสรจ็ แลว พึงขึ้นมากอ นทาํ ตัวของตนใหแ หงนาํ้ นุงผา แลวพึงเชด็ น้ําจากตวั สทั ธวิ ิหาริกพึงใหผ า นุง ผาสงั ฆาฏิ ถือต่งั สาํ หรับเรอื นไฟมากอ น แลวปอู าสนะไว จดั ตง้ั นา้ํ ลางเทา ตั่งรองเทากระเบื้องเชด็ เทา ไวใกล ๆ พงึ ถามสัทธวิ หิ ารกิ ดว ยนํา้ ฉัน.

พระวนิ ัยปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 368 สัทธิวิหารกิ อยูในวหิ ารแหงใด ถา วหิ ารแหงนัน้ รก ถา อปุ ชฌายะอตุ สาหะอยู พงึ ปดกวาดใหส ะอาด เมอื่ ปดกวาดวหิ าร พงึ ขนบาตร จีวรออกกอน แลว วางไว ณ ท่ีควรสว นขา งหน่ึง . . . ถาน้าํ ในหมอชาํ ระไมม ี พึงตกั มาไวใ นหมอ ชําระ. ถาความกระสนั บังเกิดแกสทั ธิวหิ าริก อปุ ช ฌายะพึงระงบั หรอื พงึวานภิกษุอนื่ ใหชว ยระงบั หรือพึงแสดงธรรมกถาแกส ัทธิวิหารกิ นนั้ ถาความราํ คาญบังเกิดแกส ัทธวิ ิหารกิ อปุ ชฌายะพึงบรรเทา หรือพงึ วานภกิ ษุอนื่ ใหชว ยบรรเทา หรอื พึงแสดงธรรมกถาแกสัทธวิ ิหารกิ นัน้ ถาทฏิ ฐิบังเกิดแกสทั ธิวหิ าริก อปุ ชฌายะพึงใหสละเสีย หรือพงึ วานภิกษอุ ืน่ ใหชวย หรือพงึแสดงธรรมกถาแกสทั ธวิ ิหารกิ นั้น. ถาสัทธวิ ิหารกิ ตองอาบัติหนกั ควรแกป รวิ าส อุปช ฌายะพึงทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยางไรหนอ สงฆพึงใหปริวาสแกสทั ธิวหิ ารกิ ถาสัทธวิ ิหาริกควรแกก ารชกั เขา หาอาบัติเดมิ อุปช ฌายะพึงทาํ ความขวนขวายวาดวยอุบายอยา งไรหนอ สงฆพ ึงชกั สัทธิวหิ ารกิ เขา หาอาบตั เิ ดมิ ถาสทั ธิวิหารกิควรแกมานตั อปุ ชฌายะพึงทําความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยางไรหนอ สงฆพงึ ใหม านตั แกส ทั ธวิ หิ ารกิ ถา สัทธิวหิ ารกิ ควรอพั ภาน อปุ ชฌายะพงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดวยอบุ ายอยา งไรหนอ สงฆพึงอัพภานสทั ธิวิหาริก ถาสงฆใ ครจะทํากรรมแกส ทั ธิวิหาริก คือ ตัชชนียกรรม นยิ สกรรม ปพพาชนียกรรมปฏสิ ารณียกรรม หรืออุกเขปนยี กรรม อปุ ชฌายะพึงทําความขวนขวายวาดวยอุบายอยา งไรหนอ สงฆไมพ ึงทาํ กรรมแกส ทั ธวิ หิ าริก หรอื สงฆพ งึ นอ มไปเพ่ือกรรมเบา หรอื สทั ธิวหิ ารกิ นั้นถกู สงฆลงตชั ชนียกรรม นยิ สกรรมปพ พาชนียกรรม ปฏสิ ารณียกรรม หรอื อกุ เขปนียกรรมแลว อุปช ฌายะพึง

พระวินัยปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 369ทาํ ความขวนขวายวา ดวยอุบายอยา งไรหนอ สทั ธิวิหาริกพงึ ประพฤตชิ อบหายเยอหยง่ิ ประพฤตแิ กตวั ได สงฆพ งึ ระงับ กรรมนั้นเสีย. ถาจีวรของลัทธิวหิ ารกิ จะตอ งซกั อปุ ช ฌายะพงึ ส่งั วา ทา นพึงซักอยางนี้ หรือพงึ ทําความขวนขวายวา ดวยอุบายอยา งไรหนอ ใคร ๆ พึงซกัจีวรของสัทธิวิหาริก ถา จวี รของสทั ธิวหิ ารกิ จะตอ งทาํ อุปช ฌายะพงึ สัง่ วาทานพงึ ทําอยางนี้ หรอื พงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอุบายอยางไรหนอ ใคร ๆพึงทําจีวรของสทั ธิวหิ ารกิ ถานาํ้ ยอ มของสัทธิวหิ าริกจะตองตม อุปชฌายะพงึสัง่ วา ทานพงึ ตม อยางน้ี หรือพึงทําความขวนขวายวา ดว ยอุบายอยา งไรหนอใคร ๆ พึงตมนํา้ ยอมของสทั ธวิ ิหาริก ถาจวี รของสทั ธิวิหาริกจะตองยอมอุปช ฌายะพึงสัง่ วา ทานพงึ ยอมอยางนี้ หรอื พงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอุบายอยางไรหนอ ใคร ๆ พึงยอ มจีวรของสัทธิวหิ าริก เมอื่ ยอมจีวร พึงยอมพลกิ กลบั ไปกลบั มาใหด ี เม่ือหยาดน้าํ ยอ มยงั หยดไมขาดสาย ไมพ ึงหลกี ไปเสยี .ถา สทั ธิวิหาริกอาพาธ พงึ พยาบาลจนตลอดชวี ติ หรือจนกวาจะหาย. ดกู อนภิกษุทง้ั หลาย นี้แล เปนสัทธิวิหาริกวัตรของอปุ ช ฌายะทัง้ หลายซึ่งอุปช ฌายะทง้ั หลายพงึ ประพฤตชิ อบในสัทธวิ หิ าริก. ทุตยิ ภาณวาร จบ มูลเหตอุ าจริยวัตร [๔๔๒] สมยั นัน้ อันเตวาสกิ ทัง้ หลายไมป ระพฤติชอบในพระอาจารยบรรดาภกิ ษุท่ีเปนผมู ักนอย... ตา งก็เพง โทษ ตเิ ตียน โพนทะนาวา ไฉนอนั เตวาสกิ ทงั้ หลาย จงึ ไมประพฤติชอบในพระอาจารย แลวกราบทลู เร่ืองน้นัแดพ ระผูมีพระภาคเจา .

พระวนิ ัยปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 370 พระผูมีพระภาคเจา ...ทรงสอบถามวา ดกู อนภกิ ษุท้งั หลาย ขา ววาอันเตวาสิกท้ังหลายไมป ระพฤตชิ อบในอาจารย จรงิ หรอื . ภิกษุทัง้ หลายกราบทลู วา จริง พระพทุ ธเจาขา . พระผมู ีพระภาคเจา ... ครนั้ แลว ทรงทาํ ธรรมีกถารบั ส่ังกะภกิ ษุท้งั หลายวา ดูกอนภกิ ษทุ ้ังหลาย เพราะเหตนุ ั้นแล เราจกั บญั ญตั ิอาจริยวตั รแกภิกษุอันเตวาสิกท้ังหลาย โดยประการท่ภี กิ ษอุ ันเตวาสิกทั้งหลายพงึ ประพฤตชิ อบในอาจารย. อาจรยิ วัตร [๔๔๓] ดกู อ นภกิ ษุท้ังหลาย อันเตวาสิกพงึ ประพฤตชิ อบในอาจารยวิธพี ระพฤติชอบในอาจารยน ั้น ดังตอไปนี้ :- อันเตวาสกิ พงึ ลกุ แตเ ชา ตรู ถอดรองเทา หม ผาเฉวยี งบาแลว ถวายไมช ําระฟน ถวายนาํ้ ลา งหนา ปอู าสนะไว ถายาคมู ี พึงลา งภาชนะเสยี กอนแลว นอ มยาคูเขาไป เมื่ออาจารยดืม่ ยาคูแลว พงึ ถวายนํา้ รบั ภาชนะมา ถือตํา่ ๆ ลา งใหเ รียบรอย อยา ใหกระทบแลว เกบ็ ไว เมือ่ อาจารยล ุกแลว พงึ เก็บอาสนะ ถา ท่ีนั้นรก พงึ กวาดทน่ี น้ั เสยี . ถา อาจารยประสงคจ ะเขาบา น พงึ ถวายผานุง พึงรบั ผา นงุ ผลัดมา พงึถวายประคดเอว พงึ ซอนผา หมสองช้นั ถวาย พึงลา งบาตรแลวถวายพรอมท้ังนํา้ถาอาจารยป รารถนาจะใหเปนปจ ฉาสมณะ พึงปกปดกายใหม ีมณฑลสาม นุงใหเปน ปรมิ ณฑลคาดประคดเอว ซอ นผาหมสองชนั้ หมคลุม กลัดลกู ดุมลางบาตรแลว ถือไป เปนปจฉาสมณะของอาจารย ไมพึงเดนิ ใหห า งนัก ใหชดิ นกั พึงรับวัตถุท่เี นื่องในบาตร เมื่ออาจารยก ําลงั พูด ไมพ ึงพดู สอดขน้ึ ในระหวาง ๆ อาจารยกลา วถอ ยคําใกลต ออาบตั ิ พงึ หามเสยี เม่อื กลบั พึงกลับ

พระวินัยปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 371มากอ น แลว ปูอาสนะไว พงึ วางนํา้ ลา งเทา ต่งั รองเทา กระเบ้อื งเชด็ เทาไวใกล ๆ พึงลุกรับบาตร จวี ร พึงถวายผานงุ ผลดั พึงรบั ผานงุ มา ถาจีวรชุม เหงื่อ พึงผง่ึ แดดสกั ครหู นึง่ แตอยา ผ่ึงทิ้งไวทแ่ี ดด พงึ พับจวี ร เมื่อจะพับจวี ร พึงพับใหเหลือ่ มมุมกันสนี่ ้วิ ดวยตง้ั ใจมใิ หม รี อยพบั ตรงกลาง พึงสอดประคดเอวไวในขนดจวี ร. ถา บิณฑบาตมี และอาจารยประสงคจ ะฉนั พึงถวายนา้ํ แลว นอ มบณิ ฑบาตเขา ไป พงึ ถามอาจารยถ งึ น้ําฉัน เมื่ออาจารยฉ นั แลว พึงถวายนํา้รบั บาตรมา ถือตา่ํ ๆ ลา งใหเรียบรอ ย อยาใหก ระทบ ลา งเช็ดใหห มดนํ้าแลวพงึ ผึง่ ไวที่แดดสักครหู น่งึ แตอ ยา ผึ่งทงิ้ ไวท ี่แดด พึงเกบ็ บาตร จวี ร เมื่อเกบ็ บาตร พึงเอามอื ขา งหนึ่งจับบาตร เอามอื ขา งหน่ึงลบู คลาํ ใตเ ตยี ง หรือใตต ง่ั แลว เก็บบาตร แตอ ยาเกบ็ บาตรไวบนพ้นื ท่ีปราศจากเครอื่ งรอง เม่อืเกบ็ จีวร พึงเอามือขา งหน่งึ ถือจีวร เอามอื ขา งหนง่ึ ลูบราวจวี รหรือสายระเดียงแลวทําชายไวขางนอก ขนดไวขา งใน แลวเก็บเถดิ เม่อื อาจารยล กุ แลว พงึเกบ็ อาสนะ เกบ็ นํ้าลางเทา ตง่ั รองเทา กระเบื้องเชด็ เทา ถา ทีน่ ั้นรก พงึกวาดทน่ี น้ั เสีย. ถา อาจารยใ ครจะสรงนาํ้ พึงจดั น้ําสรงถวาย ถาตอ งการนํา้ เยน็ พงึจัดนํา้ เยน็ ถวาย ถา ตองการนา้ํ รอน พงึ จดั น้าํ รอ นถวาย ถา อาจารยใครจะเขาเรอื นไฟ พึงบดจณุ แชด ิน ถอื ตั่งสําหรบั เรอื นไฟแลว เดนิ ตามหลังอาจารยไป ถวายต่งั สาํ หรับเรือนไฟแลว รับจีวรมาวางไว ณ ที่ควรสว นขางหนึง่ พึงถวายจณุ ถวายดิน ถา อตุ สาหะอยู พงึ เขาเรอื นไฟ เมื่อเขาเรอื นไฟ พงึ เอาดินทาหนา ปกปดทั่งขางหนาทงั้ ขางหลัง แลว เขาเรอื นไฟ อยานั่งเบียดภิกษุผูเถระ อยา เกียดกันอาสนะภิกษุใหม พงึ ทําบรกิ รรมแกอ าจารยใ นเรือนไฟเม่อื ออกจากเรอื นไฟ พึงถอื ตงั่ สาํ หรบั เรอื นไฟ แลวปกปด ทัง้ ขางหนาท้ัง

พระวนิ ัยปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 372ขา งหลงั ออกจากเรอื นไฟ พงึ ทาํ บริกรรมแกอาจารยแมในน้ํา อาบเสร็จแลวพึงขึ้นมากอ น ทาํ ตวั ของตนใหแหง นา้ํ นุง ผาแลว พงึ เช็ดนํ้าจากตัวของอาจารยพงึ ถวายผา นุง ผาสงั ฆาฏิ ถอื ตัง่ สาํ หรับเรอื นไฟมากอ นแลวปอู าสนะไว พงึวางนา้ํ ลางเทา ต่ังรองเทา กระเบื้องเชด็ เทา ไวใ กล ๆ พึงถามอาจารยดวยนํา้ ด่ืม. ถา ประสงคจะเรยี นบาลี พงึ ขอใหอาจารยแสดงบาลีขน้ึ ถาประสงคจ ะสอบถามอรรถกถา พงึ สอบถาม อาจารยอยูในวหิ ารแหง ใด ถาวิหารแหง น้นัรก ถาอตุ สาหะอยู พงึ ปดกวาดวหิ าร พงึ ขนบาตร จีวร ออกกอ นแลว วางไวณ ท่ีควรสว นขา งหนง่ึ พึงขนผา ปนู งั่ และผา ปนู อน ขนฟูก หมอนออกวางไวณ ท่คี วรสว นขา งหนึง่ เตียง ตง่ั อนั เตวาสิกพึงยกตา่ํ ๆ ทําใหเรยี บรอย อยาใหครูดสกี ระทบกระแทกบานและกรอบประตู ตั้งไว ณ ทค่ี วรสวนขา งหนง่ึเขยี งรองเทา เตียง กระโถน พนกั อิง พึงขนออกไปวางไว ณ ท่ีควรสวนขา งหนง่ึ เครอื่ งปพู ้นื พึงสังเกตทป่ี ไู วเดมิ แลวขนออกวางไว ณ ที่ควรสวนขา งหนง่ึ ถา ในวิหารมหี ยากเย่อื พง่ึ กวาดแตเพดานลงมากอน กรอบหนาตางและมมุ หอง พงึ เชด็ เสยี ถาฝาเขาทาํ บรกิ รรมดว ยนาํ้ มัน หรือพื้นทาสดี ําข้ึนราพงึ เอาผา ชุบนา้ํ บิดเช็ดเสีย ถา พ้นื เขามิไดทาํ พงึ เอานาํ้ ประพรมแลว เช็ดเสียระวังอยา ใหฝ ุน ฟงุ พงึ กวาดหยากเยอ่ื ทิ้งเสีย ณ ทค่ี วรสว นขางหน่ึง เคร่อื งปูพ้ืน พงึ ผ่งึ แดดชาํ ระเคาะปด แลว ขนกลับปูไวตามเดมิ เขยี งรองเทา เตยี ง พึงผง่ึ แดดขัดเชด็ แลว ขนกลบั ไปต้ังไว ณ ท่เี ดิม เตียง ตั่ง พงึ ผ่งึ แดด ขดั สีเคาะ ยกตํ่า ๆ ทาํ ใหดี อยา ใหครดู สกี ระทบกระแตกบานและกรอบประตู ขนกลับจัดตั้งไวตามเดมิ ฟกู หมอน ผา ปนู อน กระโถน พนักองิ พึงผึง่ แดดชําระลา ง ตบ ปด เสยี แลว ขนกลับต้งั ไวตามเดมิ พึงเกบ็ บาตร จวี ร เมอื่จะเก็บบาตร พึงเอามือขา งหนึง่ จบั บาตร เอามือขา งหน่งึ ลบู คลาํ ใตเ ตยี ง หรือ

พระวนิ ยั ปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 373ใตต ง่ั แลวเก็บบาตร แตอ ยาเกบ็ บาตรบนพืน้ ทปี่ ราศจากเครือ่ งรอง เมอ่ื เก็บจีวรพงึ เอามอื ขา งหน่ึงถอื จีวร เอามอื ขางหนึง่ ลูบราวจีวร หรอื สายระเดยี ง แลวทําชายไวข า งนอกขนดไวข างใน เก็บจีวรเถิด ถาลมเจอื ดวยผงคลีพัดมาแตท ศิตะวนั ออก พงึ ปดหนา ตางดานตะวันออก ถาพดั มาแตท ิศตะวันตก พงึ ปด หนาตางดานตะวนั ตก ถา พัดมาแตท ิศเหนือ พงึ ปด หนาตางดา นเหนือ ถา พัดมาแตท ิศใต พงึ ปด หนาตางดา นใต ถาฤดูหนาว พึงเปดหนาตา งกลางวนั กลางคนื พึงปด เสยี ถา ฤดรู อนกลางวันพึงปด กลางคืนพึงเปด ถา บรเิ วณ ซมุ นาํ้โรงฉนั โรงไฟ วจั จกุฎรี กพึงปดกวาดเสีย ถา นํา้ ใชไมม ี พึงจดั ตง้ั ไว ถานํา้ในหมอชําระไมมีพงึ ตกั มาไวใ นหมอชําระ ถาความกระสนั บังเกิดแกอาจารย อันเตวาสกิ พึงชวยระงบั หรือพึงวานภิกษอุ น่ื ใหชว ยระงับ หรือพงึ ทําธรรมกถาแกอ าจารยน ้นั ถาความราํ คาญบังเกดิ แกอ าจารย อันเตวาสกิ พึงชวยบรรเทา หรอื พงึ วานภิกษุอ่ืนใหช วยบรรเทา หรือพงึ ทาํ ธรรมกถาแกอ าจารยนนั้ ถาทฏิ ฐบิ ังเกิดแกอ าจารย อันเตวาสิกพึงใหส ละเสียหรอื พึงวานภกิ ษอุ ืน่ ใหชว ย หรอื พงึ ทาํ ธรรมกถาแกอาจารยน ้ัน ถาอาจารยต อ งอาบตั หิ นกั ควรแกป ริวาส อันเตวาสกิ พงึ ทําความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยา งไรหนอ สงฆพ งึ ใหป รวิ าสแกอ าจารย ถา อาจารยควรแกก ารชักเขา หาอาบัติเดมิ อนั เตวาสกิ พงึ ทําความขวนขวายวา ดวยอบุ ายอยา งไรหนอ สงฆพ งึ ชกั อาจารยเขา ในอาบัติเดมิ ถา อาจารยควรแกมานัต อนั เตวาสิกพึงทาํ ความขวนขวายวา ดวยอบุ ายอยางไรหนอ สงฆพ ึงใหม านัตแกอ าจารยถาอาจารยควรอพั ภาน อนั เตวาสกิ พงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยา งไรหนอ สงฆพ งึ อัพภานอาจารย ถาสงฆใครจะทาํ กรรมแกอาจารย คือ ตชั ชนยี -

พระวนิ ยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 374กรรม นยิ สกรรม ปพพาชนียกรรม ปฎสิ ารณียกรรม หรอื อุกเขปนยี กรรมอันเตวาสกิ พงึ ทําความขวนขวายวา ดว ยอุบายอยางไรหนอ สงฆไมพึงทาํ กรรมแกอ าจารยหรือสงฆพงึ นอ มไป เพอื่ กรรมเบา หรืออาจารยน้ันถูกสงฆลงตัชชนยี กรรม นิยสกรรม ปพพาชนยี กรรม ปฏิสารณียกรรม หรอื อกุ เขปนยี -กรรม หรืออุกเขปนยี กรรมแลว อนั เตวาสกิ พงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยา งไรหนอ อาจารยพงึ ประพฤตชิ อบ หายเยอหย่ิง ประพฤติแกต ัวได สงฆพงึ ระงบั กรรมน้ันเสีย ถา จวี รของอาจารยจะตอ งซกั อันเตวาสกิ พึงซัก หรือพึงทําความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยางไรหนอ ใคร ๆ พงึ ซักจวี รของอาจารย ถา จีวรของอาจารยจ ะตองทาํ อนั เตวาสกิ พงึ ทํา หรือพึงทําความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยา งไรหนอ ใคร ๆ พึงทาํ จวี รของอาจารย ถา นํ้ายอมของอาจารยจ ะตองตม อนั -เตวาสกิ พงึ ตมเอง หรอื พงึ ทําควานขวนขวายวา ดวยอุบายอยางไรหนอใคร ๆ พงึ ตม นํ้ายอ มของอาจารย ถา จวี รของอาจารยจ ะตอ งยอ ม อนั เตวาสกิพึงยอม หรือพงึ ทําความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยางไรหนอ ใคร ๆ พึงยอ มจวี รของอาจารย เมอ่ื ยอ มจีวรพงึ ยอ มพลิกกลบั ไปกลับมาใหด ี เม่อื หยาดนา้ํ ยอมยงั หยดไมข าดสาย อยาพงึ หลีกไปเสยี อนั เตวาสิกไมบ อกอาจารยก อน อยา ใหบ าตรแกภิกษบุ างรปู อยา รับบาตร อยา ใหจ วี ร อยารบั จวี ร อยาใหบรขิ าร อยา รับบริขารของภิกษบุ างรูปอยาปลงผมใหแกภ กิ ษบุ างรูป อยาใหภ กิ ษบุ างรูปปลงผมให อยาทาํ บริกรรมแกภกิ ษุบางรปู อยา ใหภกิ ษบุ างรูปทาํ บรกิ รรมให อยาทาํ ความขวนขวายแกภกิ ษบุ างรปู อยาใหภ กิ ษบุ างรูปทําความขวนขวาย อยา เปน ปจ ฉาสมณะของภกิ ษุบางรปู อยา พาภิกษุบางรูปไปเปน ปจ ฉาสมณะ อยา นาํ บิณฑบาตไปใหแกภิกษบุ างรปู อยาใหภ ิกษุบางรปู นาํ บณิ ฑบาตมาให

พระวินยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 375 อนั เตวาสกิ ไมบ อกลาอาจารยกอน อยา เขาบาน อยาไปปา ชา อยาหลกี ไปสูท ศิ ถาอาจารยอ าพาธ พึงพยาบาลจนตลอดชีวิตหรอื จนกวาจะหาย ดูกอ นภิกษทุ งั้ หลาย น้แี ล เปนอาจารยิ วตั รของอันเตวาสิกทัง้ หลายซึ่งอนั เตวาสิกทง้ั หลายพงึ พระพฤตชิ อบในอาจารย. มูลเหตุอันเตวาสกิ วัตร [๔๔๔] ก็สมัยนัน้ อาจารยท้ังหลายไมป ระพฤตชิ อบในอนั เตวาสิกบรรดาภิกษุทเ่ี ปนผมู ักนอ ย . . .ตางก็เพงโทษ ตเิ ตียน โพนทะนาวา ไฉนอาจารยท้ังหลายจงึ ไดไมป ระพฤตชิ อบในอันเตวาสิก แลวกราบทูลเรอื่ งน้ันแดพระผูม พี ระภาคเจา ลาํ ดับนั้น พระผูมีพระภาคเจา รบั สั่งใหป ระชมุ ภิกษสุ งฆ ในเพราะเหตุเปน เคามูลนนั้ ในเพราะเหตแุ รกเกดิ นัน้ แลว ทรงสอบถามภกิ ษทุ ้งั หลายวา ดกู อ นภิกษทุ ้งั หลาย ขาววา อาจารยทั้งหลายไมพ ระพฤติชอบในอันเตวาสกิจริงหรอื ภิกษทุ งั้ หลายกราบทลู วา จรงิ พระพทุ ธเจา ขา พระผมู พี ระภาคเจา . . . ครั้น แลวทรงทําธรรมีกถารับสงั่ กะภิกษทุ งั้ หลายวา ดูกอนภกิ ษุทงั้ หลาย เพราะเหตุน้ันแล เราจกั บญั ญัตอิ ันเตวาสกิ วัตรแกอาจารยทั้งหลาย โดยประการที่อาจารยท ั้งหลายพึงประพฤตชิ อบในอันเตวาสกิ . อันเตวาสิกวัตร [๔๔๕] ดูกอนภกิ ษทุ ัง้ หลาย อาจารยพงึ ประพฤตชิ อบในอนั เตวาสิกวิธปี ระพฤตชิ อบในอันเตวาสกิ นัน้ ดงั ตอ ไปนี้ :-

พระวนิ ัยปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 376 ดูกอนภกิ ษทุ ้งั หลาย อาจารยพ ึงสงเคราะห อนเุ คราะห อันเตวาสิกดวยอเุ ทศ ปริปจุ ฉา โอวาท อนุศาสนี ถา อาจารยม บี าตร อนั เตวาสิกไมมีอาจารยพ งึ ใหแ กอนั เตวาสกิ หรือพงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอุบายอยางไรหนอ บาตรพึงบังเกดิ แกอนั เตวาสิก ถาอาจารยมีจวี ร อันเตวาสิกไมม ีอาจารยพึงใหแกอ ันเตวาสกิ หรอื พึงทาํ ความขวนขวายวา ดวยอบุ ายอยา งไรหนอ จวี รพงึ บงั เกดิ แกอ นั เตวาสิก ถา อาจารยมบี รขิ าร อันเตวาสกิ ไมม ีอาจารยพ งึ ใหแกอ นั เตวาสกิ หรอื พงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยา งไรหนอบริขารพึงบังเกดิ แกอันเตวาสกิ ถา อันเตวาสกิ อาพาธ อาจารยพ งึ ลกุ แตเ ชาตรูแลว ใหไ มชําระฟน ใหน ้าํ ลางหนาปูอาสนะ ถา ยาคูมี พงึ ลางภาชนะเสยี กอ นแลว นํายาคูเขา ไปให เมอื่ อนั เตวาสิกาด่ืมยาคแู ลว พงึ ใหนา้ํ รับภาชนะมา ถือตาํ่ ๆ ลา งใหเ รียบรอ ย อยาใหก ระทบแลวเกบ็ ไว เม่อื อันเตวาสิกลุกแลว พึงเกบ็ อาสนะ ถา ทีน่ นั้ รก พึงกวาดทน่ี ั้นเสยี ถา อนั เตวาสิกประสงคจ ะเขา บานพึงใหผานุง พงึ รับผา นงุ ผลดั มา พงึ ใหประคดเอว พงึ ซอ นผาหม สองชัน้ ใหพงึ ลางบาตรใหพ รอ มทง้ั นา้ํ พึงปูอาสนะไวด วยเขา ใจวา เพียงเวลาเทา นี้อนั เตวาสิกจกั กลับมา พงึ วางน้าํ ลา งเทา ตงั่ รองเทา กระเบ้ืองเช็ดเทาไวใ กล ๆพึงลุกรบั บาตร จีวร พึงใหผ า นุงผลัด พึงรบั ผา นุง มา ถา จวี รชุม เหงอ่ื พงึผึ่งแดดสกั ครูหนง่ึ แตอยาผ่ึงท้ิงไวที่แดด พึงพับจวี ร เมือ่ พบั จวี ร พงึ พับใหเ หลอ่ื มมมุ กนั ๔ นิ้ว ดว ยตัง้ ใจมใิ หม ีรอยพบั ตรงกลาง พึงสอดประคดเอวไวในขนดจวี ร ถา บณิ ฑบาตมี และอันเตวาสิกก็ประสงคจ ะฉัน พึงใหน ํ้า แลว นาํบิณฑบาตเขาไป พึงถามอันเตวาสกิ ถงึ นา้ํ ฉัน เมื่ออนั เตวาสิกฉันแลว พึงใหน้ํา รับบาตรมาถือตํา่ ๆ ลา งใหดี อยาใหครดู สีเช็ดใหหมดนํ้า ผ่งึ ไวทีแ่ ดด

พระวินยั ปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 377สกั ครูหนึ่ง แตอยาผง่ึ ทิง้ ไวท ีแ่ ดด พึงเกบ็ บาตร จีวร เมื่อเกบ็ บาตร . . .เมอื่เกบ็ จีวร . . . ทาํ ชายจวี รไวข างใน แลวเก็บ เมือ่ อนั เตวาสกิ ลุกแลว พึงเก็บอาสนะ น้าํ ลางเทา ตง่ั รองเทา กระเบอื้ งเช็ดเทา ถาท่นี นั้ รก พงึ กวาดท่ีน้นัเสีย ถา อนั เตวาสกิ ใครจ ะสรงนาํ้ พึงจัดน้าํ สรงให ถา ตองการนํา้ เยน็ พงึจดั นา้ํ เย็นให ถาตองการน้าํ รอน พึงจัดนํ้ารอนให ถาอนั เตวาสกิ ใครจะเขาเรอื นไฟพึงบดจุณ แชดิน ถือต่ังสําหรบั เรือนไฟไปให แลว รับจีวรไปวางไวณ ท่ีควรสว นขางหนึ่ง พึงใหจณุ ใหดนิ ถาอุตสาหะอยู พึงเขาไปสเู รอื นไฟเม่อื เขาไปสเู รือนไฟ พงึ เอาดินทาหนา ปกปดทั้งขา งหนา ท้งั ขางหลงั แลว เขาไปสูเรอื นไฟอยา นง่ั เบียดภกิ ษผุ ูเ ถระ อยาเกียดกันอาสนะภิกษุใหม พึงทําบร-ิกรรมแกอันเตวาสกิ ในเรือนไฟ เม่ือออกจากเรือนไฟ พึงถอื ต่งั สาํ หรบั เรือนไฟแลว ปกปด ทั้งขา งหนา ทงั้ ขางหลัง ออกจากเรือนไฟ พึงทาํ บริกรรมแกอนั -เตวาสิกแมในน้ํา อาบเสร็จแลว พึงขึน้ มากอ นทําดว ยของตนใหหมดน้าํ นงุ ผาแลวพึงเช็ดนา้ํ จากตวั ของอนั เตวาสิก พึงใหผ า นงุ ผาสังฆาฏิ ถือตัง่ สําหรบัเรอื นไฟมากอ นแลว ปูอาสนะไว จดั ตงั้ น้ําลา งเทา ตง่ั รองเทา กระเบือ้ งเชด็ เทาไวไ กล ๆ พึงถามอนั เตวาสิกดว ยน้ําฉัน อันเตวาสกิ อยใู นวิหารแหง ใด ถาวิหารแหง นนั้ รก ถา อุตสาหะอยู พงึ ปด กวาดใหส ะอาด เมื่อปด กวาดวหิ าร พึงขนบาตร จีวรออกกอนแลววางไว ณ ทค่ี วรสวนขางหน่ึง ... ถา น้าํ ในหมอชาํ ระ ไมมี พงึ ตกั มาไวใ นหมอ ชําระ ถาความกระสันบงั เกิดขน้ึ แกอนั เตวาสิก อาจารยพ งึ ชว ยระงับ หรือพงึ วานภกิ ษอุ ืน่ ใหช ว ยระงับ หรือพงึ แสดงธรรมกถาแกอนั เตวาสิกน้ัน ถา ความรําคาญบงั เกดิ แกอ นั เตวาสิก อาจารยพ งึ บรรเทา หรือพงึ วานภิกษอุ ่นื ใหชวยบรรเทาหรือพงึ แสดงธรรมกถาแกอนั เตวาสกิ น้ัน.

พระวินัยปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 378 ถาอันเตวาสกิ ตองอาบัติหนัก ควรแกป ริวาส อาจารยพ ึงทําความขวนขวายวา ดวยอบุ ายอยา งไรหนอ สงฆพงึ ใหป รวิ าสแกอ ันเตวาสกิ ถา อนั เตวาสกิควรแกการชักเขาหาอาบัติเดมิ อาจารยพ งึ ทําความขวนขวายวา ดวยอบุ ายอะไรหนอ สงฆพ งึ ชักอนั เตวาสิกเขาหาอาบัตเิ ดิม ถาอนั เตวาสิกควรมานัต อาจารยพึงทําความขวนขวายวา ดว ยอุบายอยางไรหนอ สงฆพ งึ ใหมานัตแกอันเตวาสกิถาอนั เตวาสิกควรอัพภาน อาจารยพ งึ ทําความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยางไรหนอ สงฆพงึ อพั ภานอนั เตวาสกิ ถาสงฆใครจะทํากรรมแกอนั เตวาสกิ คอืตัชชนียกรรม นิยสกรรม ปพพาชนยี กรรม ปฏิสารณียกรรม หรอื อกุ เขป-นียกรรม อาจารยพงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยา งไรหนอ สงฆไ มพ ึงทํากรรมแกอ ันเตวาสิก หรอื สงฆพ งึ นอ มไปเพ่อื กรรมเบา หรอื วา อนั เตวาสิกนนั้ ถกู สงฆล งตัชชนียกรรม นิยสกรรม ปพพาชนยี กรรม ปฏสิ ารนียกรรมหรืออุกเขปนียกรรมแลว อาจารยพ ึงทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอุบายอยางไรหนอ อนั เตวาสิกพงึ ประพฤติชอบ หายเยอ หยิ่ง ประพฤตแิ กตวั ได สงฆพ ึงระงับกรรมน้ันเสีย. ถา จีวรของอนั เตวาสกิ จะตอ งซกั อาจารยพ ึงส่ังวา ทานพึงซกั อยางนี้หรอื พึงทาํ ความขวนขวายวา ดวยอบุ ายอยางไรหนอ ใคร ๆ พึงซกั จวี รของอันเตวาสกิ ถํา้ นาํ้ ยอ มของอนั เตวาสิกจะตอ งตม อาจารยพึงสงั่ วา ทานพึงตมอยางน้ี หรอื พึงทาํ ความขวนขวายวา ดว ยอบุ ายอยางไรหนอ ใคร ๆ พงึ ตมนํ้ายอ มของอันเตวาสกิ ถา จวี รของอันเตวาสิกจะตองยอ ม อาจารยพ งึ สง่ั วาทา นพึงยอ มอยางน้ี หรอื พงึ ทาํ ความขวนขวายวา ดวยอบุ ายอยางไรหนอ ใคร ๆพึงยอมจวี รของอนั เตวาสกิ เมือ่ ยอมจีวร พึงยอ มพลกิ กลับไปกลับมาใหดีและเมอื่ หยาดน้ํายอ มยงั หยดไมขาดสาย ไมพ ึงหลกี ไปเสีย.

พระวินัยปฎ ก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 379 ถา อันเตวาสกิ อาพาธ พงึ พยาบาลจนตลอดชวี ิต หรอื จนกวาจะหาย. ดกู อ นภิกษทุ ัง้ หลาย นี้แล เปนอนั เตวาสิกวตั รของอาจารยทงั้ หลายซ่งึ อาจารยท ้ังหลายพึงประพฤติชอบในอันเตวาสกิ วัตตขนั ธกะ ที่ ๘ จบ ในขันธกะนี้มี ๑๙ เร่อื ง ๑๔ วตั ร หัวขอ ประจําขันธกะ [๔๔๖] เร่ืองพระอาคันตกุ ะ สวมรองเทา ก้ันรม คลมุ ศรี ษะ พาดจีวรบนศีรษะ เขาไปสอู าราม ลางเทาดวยน้ําฉัน ไมไ หวภ กิ ษเุ จาถ่ินผูแกก วาไมถามถึงเสนาสนะ งตู กลงมา ภิกษุผมู ศี ีลเปน ที่รกั พากันโพนทะนา พระผมู ีพระภาคเจาทรงบญั ญัตวิ า ภิกษอุ าคนั ตกุ ะจะเขา อาราม พงึ ถอดรองเทา ลดรมหมลดไหล เขา อารามไมต อ งรีบรอน พงึ สังเกตวา เจา ถ่ินประชุมกันทไี่ หนพงึ วางบาตรจีวรไวท ีแ่ หงหน่งึ ถอื อาสนะที่สมควร ถามถงึ นาํ้ ฉนั น้ําใช พงึลา งเทา พึงเช็ดรองเทา ดว ยผาแหงกอน ดว ยผา เปย กทีหลงั พงึ ไหวภ กิ ษุเจา ถน่ิ ผูแ กก วา พึงใหภกิ ษเุ จา ถิน่ ผูออนกวา ไหว พึงถามเสนาสนะ ทงั้ ท่มี ภี ิกษุอยู หรอื ไมม ภี กิ ษุอยู พงึ ถามถงึ โคจรคาม และอโคจรคาม สกลุ ทไ่ี ดร บัสมมตวิ า เปนเสกขะ ทถี่ ายอจุ จาระ ท่ถี า ยปส สาวะ นา้ํ ฉนั นํา้ ใช ไมเทากติกาสงฆทีต่ ัง้ ไววาควรเขาเวลาเทา ไร พึงรอสักครหู นง่ึ วิหารมีหยากเย่ือตอ งชาํ ระ กอนชําระ ตองขนเครอ่ื งลาดพ้นื เขียงรองเทา เตียง ฟกู หมอนเตียง ตั่ง กระโถน พนกั องิ พงึ กวาดหยากเยอ่ื แตเ พดานลงมากอน พงึ เช็ดกรอบหนา ตาง ประตู และมมุ หอ ง ฝาทานํ้ามนั ข้นึ รา พ้ืนทาสีดํา พงึ เอาผาชบุ น้าํ เชด็ พนื้ ไมไ ดท าํ พงึ เอานา้ํ พรมแลว กวาดเสยี พงึ กวาดหยากเย่ือท้งิ

พระวนิ ัยปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 380เคร่ืองลาดพืน้ เขยี งรองเทาเตียง เตยี ง ต่งั ฟกู หมอน ผา ปนู ง่ั ผาปูนอนกระโถน พนักองิ ผงึ่ แดดแลว เกบ็ ไวท ่ีเดิม พงึ เกบ็ บาตร จีวร อยา วางบนพน้ื ทป่ี ราศจากเคร่อื งรอง พงึ เกบ็ จีวรใหชายอยดู า นนอก ขนดอยูด านใน มีลมพดั มาทางทิศตะวันออก ทะวนั ตก ทศิ เหนอื หรือทศิ ใต พงึ ปดหนา ตา งทางทิศนนั้ ๆ ฤดูหนาว กลางวันพงึ เปดหนา ตาง กลางคนื พงึ ปด ฤดรู อ นกลางวนั พงึ ปด หนาตาง กลางคืนพงึ เปด พงึ กวาดบรเิ วณ ซุมน้าํ โรงฉนัโรงไฟ และวัจจกฏุ ี พึงตักน้ําฉนั น้ําใช และนํ้าในหมอ ชาํ ระ อาคนั ตุกวตั รดังกลา วมานี้ อนั พระผมู พี ระภาคเจาผูท รงพระคุณหาที่เปรียบมไิ ด ทรงบัญญัติแลว . เรอื่ งภกิ ษเุ จาถิ่น ไมป ูอาสนะ ไมต้งั น้ําลางเทา ไมล กุ รบั ไมถ ามดว ยนาํ้ ฉัน นํา้ ใช ไมไหว ไมจดั เสนาสนะให บรรดาภกิ ษผุ มู ศี ลี เปน ที่รกัพากนั โพนทะนา ภิกษุเจา ถิ่นเหน็ อาคนั ตุกะผแู กกวา พึงปูอาสนะ ตั้งน้าํ ลุกรับ ถามดว ยนาํ้ ฉนั นา้ํ ใช เชด็ รองเทา ผึ่งไว ณ ทีค่ วรแหงหนึง่ พึงไหวพระอาคนั ตุกะผูแกกวา พงึ จัดเสนาสนะถวาย พงึ บอกเสนาสนะที่มีภกิ ษอุ ยูหรือไมม ภี กิ ษอุ ยู พงึ บอกโคจรคาม และอโคจรคาม สกุลท่ีเปนเสกขสมมติฐาน น้ําฉัน น้าํ ใช ไมเ ทา และพึงบอกกติกาสงฆท่ตี ั้งไววา เวลานีค้ วรเขาควรออก พระอาคันตุกะออนพรรษากวา พึงนง่ั บอก พึงแนะนาํ พระอาคันตกุ ะผูออนพรรษาใหอ ภิวาท พึงบอกเสนาสนะ นอกนนั้ เหมอื นนยั หนหลงั อาวา-สิกวตรดังกลาวมานี้ อันพระผมู ีพระภาคเจา ผทู รงนาํ หมู ทรงแสดงแลว. เรอ่ื งภกิ ษุผูเตรยี มจะไป ไมเกบ็ เครื่องไม เครือ่ งดนิ เปด ประตูหนา ตา งทงิ้ ไว ไมมอบหมายเสนาสนะ เครอ่ื งไม เครอื่ งดนิ เสียหาย เสนา-สนะไมม ใี ครรกั ษา บรรดาภิกษผุ ูมีศลี เปน ทรี่ กั พากันโพนทะนา.

พระวนิ ัยปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 381 ภกิ ษผุ ูเตรียมจะไป พึงเก็บเครอ่ื งไม เครื่องดนิ ปดประตู หนา ตางมอบหมายเสนาสนะแลว จึงหลกี ไป พงึ มอบหมาย ภิกษุสามเณร คนวดั หรอือุบาสกก็ได พึงยกเตยี งขน้ึ วางไวบนศิลากองเครอ่ื งเสนาสนะไวข างบน เก็บเคร่ืองไม เครื่องดิน ปด ประตู หนาตา ง ถา วหิ ารฝนร่วั ภกิ ษผุ เู ตรยี มจะไปอตุ สาหะอยู พึงมงุ หรอื พงึ ทําความขวนขวาย ในวหิ ารทีฝ่ นไมรั่วก็เหมอื นกนัถา วหิ ารฝนร่ัวทุกแหง พงึ ขนเคร่ืองเสนาสนะเขาบา น ในทแ่ี จงกเ็ หมอื นกนัดวยคดิ วา อยางไรเสยี สวนของเตียง ตัง่ กค็ งเหลอื อยบู า ง นเ้ี ปนวัตรอนั ภกิ ษุผเู ตรียมจะไปพึงประพฤต.ิ เรอ่ื งภิกษุทัง้ หลายไมอนุโมทนา พระผูมพี ระภาคเจา ทรงอนญุ าตใหพระเถระอนุโมทนา ภกิ ษุทั้งหลายเหลือพระเถระไวร ูปเดยี ว พระผมู ีพระภาคเจาทรงอนุญาตใหพระเถรานุเถระรออยู ๔-๕ รปู พระเถระรูปหน่งึ ปวดอุจจาระกลั้นจนสลบลง นเ้ี ปน วตั รในการอนุโมทนา. เรือ่ งพระฉัพพัคคยี น งุ หม ไมเ รียบรอย ไมม มี รรยาท เดนิ แซง นัง่เบยี ดเสยี ดพระเถระ เกลียดกันอาสนะภกิ ษุใหม น่ังทับสังฆาฏิ ภกิ ษุผูมีศีลเปน ทร่ี กั พากันโพนทะนา ภกิ ษพุ ึงนงุ หม ปกปด มณฑลสาม คาดประคดเอวหมผา ๒ ช้นั กลัดลูกดมุ ไมเดนิ แซง พงึ ปกปด กายดว ยดี สํารวมดวยดีมีตาทอดลง ไมเ วกิ ผา ไมหัวเราะลั่น พงึ มเี สียงนอ ย ไมโ ยกกาย ไมไกวแขนไมโคลงศีรษะ ไมค ้าํ กาย ไมค ลุมศรี ษะ ไมเ ดนิ กระโหยง ปกปด กายดว ยดีสํารวมดวยดี มตี าทอดลง ไมเ วิกผา ไมห ัวเราะลนั่ มเี สียงนอย ไมโ ยกกายไมไกวแขน ไมโคลงศรี ษะ ไมค า้ํ กาย ไมคลุมศรี ษะ ไมน ่ังรดั เขา ไมน ั่งเบยี ดเสยี ดพระเถระ ไมเ กลยี ดกันอาสนะภกิ ษุใหม ไมน ั่งทบั สังฆาฏิ เมอ่ื เขาถวายน้ํา พงึ รับไปลางบาตรถอื ต่าํ ๆ พงึ คอย ๆ เทนาํ้ ลงในกระโถน ดว ยคดิ วา กระโถนอยา เลอะเทอะ ภกิ ษุใกลเ คียงอยาถูกนา้ํ กระเซ็น เม่ือเขาถวาย

พระวนิ ัยปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 382ขาวสกุ พงึ ประคองบาตรรับ พึงไวโ อกาสสาํ หรบั แกง ถา มีเนยใส นํา้ มันหรอื แกงออ ม พระเถระพงึ บอกวา จงถวายภิกษุทุกรูปเทา ๆ กัน พงึ รับบิณฑบาตโดยเคารพ พงึ มคี วามสําคัญในบาตร พงึ รับบณิ ฑบาตพอสมกับแกงพอเสมอขอบปากบาตร พระเถระไมพึงฉนั กอ นในเม่อื ขาวสกุ ยงั ไมท ั่วถึงภกิ ษุทุกรูป พงึ ฉันบณิ ฑบาตโดยเคารพ พึงมคี วามสําคัญในบาตรฉนั พึงฉนับณิ ฑบาตตามลาํ ดบั พึงฉนั พอสมกับแกง ไมพ งึ ฉนั ขยุมแตย อดลงไป ไมพึงฉนั กลบแกงหรอื กบั ขาว ไมพ งึ ขอแกง หรือกับขาวมาฉัน ไมพึงแลดูบาตรของภกิ ษอุ ื่นดวยมงุ จะยกโทษ ไมพ ึงทําคําขา วใหใ หญ พึงทาํ คาํ ขา วใหก ลมกลอมไมพึงอา ปากไวคอยทา ไมพ ึงสอดมอื ทั้งหมดเขา ปาก ไมพ ึงพดู ทงั้ คําขา วยังอยูใ นปาก ไมพ ึงฉันโยนคาํ ขาว ไมพ ึงฉนั กัดคาํ ขา ว ไมพงึ ฉนั ทาํ แกม ใหต ยุไมพงึ ฉนั สลดั มือ ไมพ ึงฉันทําเมล็ดขา วตก ไมพ ึงฉนั แลบลิ้น ไมท าํ เสยี งดังจับ๊ ๆ ไมพ ึงฉนั ทําเสียงซูด ๆ ไมพ งึ ฉนั เลยี มือ ไมพ งึ ฉันขอดบาตร ไมพึงฉนั เลยี รมิ ฝปาก ไมพงึ รบั ขันนํา้ ดวยมอื เปอนอามิส พระเถระไมพงึ รับนาํ้ กอนทีภ่ ิกษทุ ้งั หมดยงั ฉนั ไมเ สร็จ พึงคอย ๆ ลา งบาตร พึงคอย ๆ เทนาํ้ ลงในกระโถน อยา ใหก ระโถนเลอะเทอะ อยาใหกระเซ็นถูกภิกษใุ กลเ คยี ง อยาใหกระเซ็นถกู สงั ฆาฏิ พงึ คอ ย ๆ เทนาํ้ ลงบนพืน้ ดิน ไมพ ึงเทนํา้ ลา งบาตรมีเมล็ดขาว เมือ่ กลับ ภิกษใุ หมพ ึงกลบั กอน พระเถระพงึ กลบั ทหี ลงั พงึ ปกปดกายดวยดี ไมพ งึ เดนิ กระโหยง ภตั ตคั ควตั ร ดงั กลาวมาน้ี อันพระผมู พี ระ-ภาคเจาผเู ปนธรรมราชาทรงบัญญตั ไิ วแลว . เร่อื งภกิ ษุถอื เทยี่ วบณิ ฑบาตนงุ หม ไมเรียบรอย ไมม ีมารยาทเขา บา นออกจากบา นไมก ําหนด เขา ออกรบี รอนเกนิ ไป ยนื ไกลเกินไป ใกลเกนิ ไปนานเกนิ ไป กลับเร็วเกนิ ไป ภิกษถุ ือเท่ยี วบิณฑบาตอีกรปู หนงึ่ กเ็ ปนเชน น้นั

พระวนิ ยั ปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 383ภิกษถุ อื เทยี่ วบณิ ฑบาต จะเขา บา นพึงปกปดกายดวยดี สํารวมดวยดี มตี าทอดลง ไมเวิกผา ไมหัวเราะลั่น มีเสยี งนอ ย ไมโยกกาย ไมไกวแขน ไมโ คลงศรี ษะ ไมค้าํ กาย ไมค ลุมศรี ษะ ไมเ ดินกระโหยง พึงสงั เกตกอ น อยา รีบรอ นเขา ออก อยายืนไกลนกั ใกลนกั นานนกั อยากลบั เร็วนัก พงึ ยืนกาํ หนดวา เขาพกั การงาน ลกุ จากทนี่ ง่ั จบั ทพั พี จบั ภาชนะต้ังไวหรือไมพงึ แหวกผา ซอ นประคองบาตรรับภิกษา ขณะรับไมพ งึ นองดูหนา ผถู วาย แมใ นแกงก็พงึ กําหนดเชนนน้ั เหมอื นกนั เมื่อเขาถวายภกิ ษาแลว ภกิ ษุพงึ คลมุ บาตรดวยผา ซอนกลบั ไป พึงปกปด กายดวยดีเดินไป พึงสาํ รวมดว ยดี มตี าทอดลงไมเวกิ ผา ไมหวั เราะล่ัน มเี สยี งนอ ย ไมโยกกาย ไมไ กวแขน ไมโ คลงศรี ษะไมค ้ํากาย ไมค ลมุ ศีรษะ ไมเดนิ กระโหยง รปู ใดกลับกอ นพงึ ปูอาสนะไว จัดกระโถนไว เตรียมนํา้ ฉันนํา้ ใชไ ว รปู ใดกลับทีหลงั ประสงคจะฉันกพ็ งึ ฉนั ถาไมป ระสงคก ็พงึ เททง้ิ พงึ เกบ็ อาสนะนา้ํ ลางเทา ตงั่ รองเทา กระเบอ้ื งเชด็ เทาเกบ็ นํ้าฉันนํ้าใช กวาดโรงฉัน รปู ใดเห็นหมอ น้ําฉัน น้าํ ใช หมอ น้าํ ชาํ ระวา งเปลา พึงจดั ต้ังไว ถา เปนการสดุ วสิ ยั พึงกวกั มือเรียกเพ่อื นมาชว ย แตไมพงึเปลง วาจา น้เี ปน บณิ ฑปาติกวัตร เรอื่ งภกิ ษอุ ยปู า ไมเตรียมนา้ํ ฉัน นา้ํ ใช ไฟ ไมส ีไฟ ไมร ูนักษตั รไมรูทิศ พวกโจรถามกต็ อบวา ไมมี ไมรทู ุกอยาง จงึ ถกู ทุบตี ภิกษุ ที่อยปู าพงึ เขา ถงุ บาตรคลอ งบา พาดจีวรบนไหล คร้ันจะเขา บา น พงึ ถอดรองเทาใสถงุ คลองบา ปกปดมณฑลสาม นุงหมใหเ ปนปรมิ ณฑล แมใ นอารญั ญกวัตรกม็ ีนัยเหมอื นบณิ ฑจารกิ วัตรออกจากบานแลว พงึ เขา ถงุ บาตรคลอ งบา พับจีวรวางบนศรี ษะ สวมรองเทาเดนิ ไป พึงเตรยี มน้าํ ฉนั นาํ้ ใช ไฟ ไมสไี ฟไมเ ทา เรียนนักษตั ร ทัง้ สนิ้ หรือบางสวน พึงเปนผูฉลาดในทิศ อารัญญกวัตรดงั กลา วมานี้ อันพระผมู ีพระภาคเจา ผสู ูงสดุ กวา หมสู ัตวท รงบัญญัตแิ ลว

พระวนิ ยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 384 เร่ืองภิกษุมากรปู ทาํ จวี รในทแี่ จง ถูกธลุ ีกลบ ภกิ ษุผมู ศี ลี เปน ทรี่ ักพากนั โพนทะนา ถา วหิ ารรก เมือ่ จะชําระ ช้ันตน พงึ ขนบาตรจีวรออก ขนฟูก หมอน เตยี ง ตัง่ กระโถน พนกั อิง ออกไป พงึ กวาดหยากเย่อื ลงจากเพดาน พงึ เช็ดกรอบประตู หนาตา ง และมุมหอง ฝาทานํา้ มนั ข้ึนรา พนื้ ทาสดี ํา พนื้ ไมไ ดทํา พึงเช็ดทําใหสะอาด พงึ กวาดหยากเยื่อทิ้งเสีย ไมพ งึ เคาะเสนาสนะใกลภิกษุ วิหาร นาํ้ ฉนั นาํ้ ใช ไมพึงเคาะเสนาสนะในท่ีสูง เหนือลม ใตล ม เครอื่ งลาดพื้น เขียงรองเทา เตียง ตั่ง ฟูก หมอน ผานิสที นะกระโถน พนกั อิง พึงตากชําระ เกบ็ ไวต ามเดิม เก็บบาตร จวี ร บาตรอยาวางบนพื้นทป่ี ราศจากเครือ่ งรอง จวี รตอ งพาดชายไวดานนอก ขนดไวด า นในลมทศิ ตะวนั ออก ทศิ ตะวันตก ทศิ เหนือ ทศิ ใต ฤดูหนาว กลางวันเปดหนาตา ง กลางคนื ปด ฤดูรอ น กลางวันปด หนา ตาง กลางคืนเปด กวาดบริเวณ ซมุ นาํ้ โรงฉนั โรงไฟ วจั จกฎุ ี ตกั นา้ํ ฉนั นาํ้ ใชม าต้ังไว ตกั นาํ้ มาใสห มอ นาํ้ ชาํ ระไว อยกู บั ภิกษุผแู กกวา ยังไมไ ดบอกกลาว อยา ใหอุเทศปริปุจฉา อยาสาธยาย อยา กลา วธรรม อยาตามประทปี อยา เปดหนา ตา งอยาปด หนาตาง พึงเดนิ ตามภกิ ษผุ ูแกก วา อยา กระทบแมดว ยชายผา พระผูมีพระภาคเจาผูม หาวีระ ทรงบญั ญัตเิ สนาสนะวตั รนัน้ ไวแลว เรือ่ งพระฉพั พคั คียถกู พระเถระหาม ปด ประตู พระเถระสลบ ภกิ ษุผูมีศลี เปนที่รักพากนั โพนทะนา ภิกษพุ ึงเทเถา ทง้ิ เสยี กวาดเรือนไฟ ชานภาย-นอกบรเิ วณ ซุมประตู ศาลาเรอื นไฟ บดจุณแชดิน ตกั น้าํ ไวในรางน้าํ เอาดินเหนียวทาหนา ปดทง้ั ขางหนา ทั้งขา งหลัง ไมน ั่งเบยี ดเสียดพระเถระ ไมเกียดกนั อาสนะภกิ ษุใหม ถาอุตสาหะ พงึ ทําบริกรรมแกพระเถระในเรอื นไฟอยา อาบนาํ้ นํ้าขา งหนา เหนือนํ้า ใหห นทาง เรือนไฟเปรอะเปอน รางแชด นิเกบ็ ต่งั ดบั ไฟ เปดประตู นีช้ นั ตาฆรวัตร

พระวินัยปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 385 เรอื่ งภิกษุถายอจุ จาระแลวไมช ําระ ถายอจุ จาระตามลาํ ดับผูแกก วาทรงอนญุ าตใหถ า ยตามลาํ ดับผูมาถงึ พระฉัพพัคคียเ ขาวจั จกฎุ เี รว็ บา ง เวกิ ผานงุ เขา ไปบาง ถอนหายใจใหญพลางถายอจุ จาระบา ง เคีย้ วไมช ําระฟน บางถา ยอุจจาระปส สาวะออกนอกรางบา ง บวนเขฬะลงในรางบา ง ใชไมชําระหยาบบาง ท้งิ ใชช ําระลงในชองถา ยอุจจาระบา ง ออกมาเร็วเกินบา ง เวกิ ผา ออกมาบาง ชาํ ระมเี สียงดงั จะปุจะปูบา ง เหลอื นา้ํ ไวใ นกระบอกชําระบา ง ภิกษยุ ืนอยูขางนอกพงึ กระแอม ภิกษุอยขู า งในพึงกระแอมรบั พงึ พาดจวี รไวบ นราวสายระเดยี ง อยา รบี ดวนเขา ไป อยา เวิกผา เขา ไป พึงยนื บนเขียง อยาถอน-หายใจใหญ อยา เคยี้ วไมช ําระฟน อยาถา ยอจุ จาระปสสาวะนอกราง อยา บวนเขฬะลงในราง อยาใชไ มช ําระหยาบ อยาทง้ิ ไมช าํ ระลงในชอ งถาย พงึ ยนื บนเขยี งถา ย ปด ผา อยาออกมาใหเ รว็ นกั อยา เวกิ ผาออกมา ยนื บนเขยี งถายแลว จึงปด อยา ชาํ ระใหมีเสียงดังจะปจุ ะปุ อยา เหลือน้ําชาํ ระไว ยืนบนเขยี งถายแลว จงึ เวิกผา วัจจกุฎีเปรอะเปอ น ตองชําระใหสะอาด ตะกราไมชาํ ระเต็มพงึ เทเสยี วจั จกฎุ ี ชานภายนอก บริเวณ ซุมประตู พงึ ตักน้ําใสใ นหมอชาํ ระ นี้วจั จกุฎีวตั ร เรอ่ื งสทั ธวิ หิ าริก ถอดรองเทา ถวายไมชาํ ระฟน นํ้าลา งหนา ปูอาสนะ ถวายยาคู นํา้ ลางภาชนะ เกบ็ อาสนะ ทร่ี ก เขา บาน ถวายผานงุประคดเอวผาซอนสองชนั้ บาตรพรอมท้ังน้าํ ปจฉาสมณะ ปดมณฑลสามนุงใหเ ปนปรมิ ณฑล คาดประคดเอวซอ นผา สองชน้ั ลา งบาตร เปน ปจ ฉา-สมณะ เดินไมไ กลไมชดิ นัก รบั ของในบาตร พระอปุ ชฌายะกาํ ลังพดู กลาวถอ ยคําลอ แหลมตอ อาบัติ กลับมากอน ปูอาสนะไว ตัง้ นาํ้ ลางเทา ต่งั รองเทากระเบือ้ งเชด็ เทา ลุกไปรับ ถวายผานงุ ผลัด ผ่งึ ทแี่ ดด อยาผ่งึ ทิ้งไว รอยพับ

พระวินัยปฎ ก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 386สอดประคดเอวไวใ นขนด อุปช ฌายะจะฉันพึงนอ มบณิ ฑบาตถวาย ถามถงึ นาํ้ฉนั ถวายนา้ํ รบั บาตรมาถอื ตํ่า ๆ ผงึ้ แดดไวค รหู นึง่ อยาผงึ่ ทิง้ ไว อยาเกบ็มาตรไวบ นพืน้ ที่ปราศจากเครือ่ งรองพาดชายไวขา งนอก ขนดไวช างใน เกบ็อาสนะ เกบ็ นาํ้ ลา งเทากวาดทรี่ ก พระอปุ ช ฌายะจะสรงนํ้า ถวายน้าํ เย็น น้าํรอ น เรอื นไฟ บดจณุ แชด นิ ตามหลังเขา ไปถวายตัง่ รบั จีวร ถวายจุณถวายดิน ถาอุตสาหะ ทาหนา ปด ขา งหนาขา งหลัง ไมน งั่ เบยี ดพระเถระ ไมเกียดกันอาสนะภิกษุใหม ทาํ บรกิ รรม ออกจากเรอื นไฟ ปดขา งหนาขางหลังทาํ บริกรรมในนา้ํ อาบน้าํ แลว พงึ ขน้ึ กอน นงุ ผา เช็ดตวั อปุ ชฌายะถวายผานงุ ผา สงั ฆาฏิ ถอื ตั่งเรอื นไฟ ปูอาสนะไว ต้ังน้ําลางเทา ตง้ั รองเทา กระ-เบอ้ื งเชด็ เทาไว ถามถงึ นาํ้ ฉนั เรยี นบาลีอรรถกถา ถาอุตสาหะ พงึ ปด กวาดวหิ ารที่รก กอ นปด กวาดพงึ ขนบาตรจวี ร ผา ปนู ่ัง ปูนอน ฟูก หมอน เตยี งต่งั เขยี งรองเทาเตยี ง กระโถน พนกั องิ เครอื่ งลาดพน้ื ออกไป พึงกวาดหยากไยแตเพดานลงมา เชด็ กรอบประตหู นาตา ง ฝาทานํ้ามนั พ้นื ทาสดี ํา พน้ื ไมไดท าํ พึงเก็บเคร่อื งลาดพน้ื เขยี งรองเทา เตียง เตียง ต่งั ฟูก หมอน ผาปูนั่ง ปูนอน กระโถน พนักองิ เก็บบาตรจวี ร ลมทศิ ตะวันออก ทิศตะวนัตก ทิศเหนอื ทศิ ใต ฤดูหนาว ฤดูรอ น กลางวัน กลางคนื บริเวณ ซมุนํา้ โรงฉนั โรงไฟ วจั จกุฎตี ักนาํ้ ฉนั นาํ้ ใช นาํ้ ชาํ ระ พระอปุ ช ฌายะกระสันราํ คาญ เห็นผิด ตอ งครกุ าบัติ ควรมูลายปฏิกัสสนา นานัต อัพภาน ถาถูกลงตัชชนียกรรม นยิ สกรรม ปพพาชนียกรรม ปฎสิ ารณียกรรม และอุกเขปนียกรรม จีวรของพระอุปช ฌายะควรซกั ทาํ ยอ ม พงึ ซกั ทาํ ยอ มใหพลกิ กลับไปกลบั มา รบั บาตร จีวร และบรขิ ารโกนผม ทําบรกิ รรม ทําความขวนขวายเปนปจ ฉาสมณะ ใหบณิ ฑบาต เขา บานอยา ไปปาชา อยาไปสู