tripitaka_09

พระวนิ ัยปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 1 พระวินัยปฎ ก เลม ๗ จุลวรรค ทุตยิ ภาคขอนอบนอมแดพ ระผมู ีพระภาคอรหนั ตสัมมาสมั พุทธเจาพระองคน น้ั ขทุ ทกวัตถขุ นั ธกะ เรื่องพระฉพั พคั คีย วตั รในการอาบนาํ้ [๑] โดยสมัยนั้น พระผูมพี ระภาคเจา ประทับอยู ณ พระเวฬวุ ันวิหารอนั เปน สถานท่ีพระราชทานเหย่อื แกกระแต เขตกรุงราชคฤห ครั้งนน้ั แลพระฉพั พคั คีย อาบนา้ํ สกี าย คอื ขาบา ง แขนบาง อกบาง หลงั บางทต่ี น ไม ชาวบา นเห็นแลว เพงโทษ ติเตียน โพนทะนาวา ไฉนพระสมณะเชื้อ-สายพระศากยบุตรทั้งหลายอาบนํ้า จึงสีกาย คือ ขาบา ง แขนบาง อกบา งหลงั บาง ทตี่ นไม เหมือนพวกนักมวยผชู กกนั ดวยหมัด เหมอื นพวกชาวบา นผขู อบแตง ผวิ เลา ภกิ ษทุ ง้ั หลายไดยินพวกนั้นเพงโทษ ติเตียน โพนทะนาอยู ...จึงกราบทูลเรอื่ งน้นั แดพระผูมพี ระภาคเจา. ประชุมสงฆ ทรงสอบถาม ลาํ ดบั น้ัน พระผมู ีพระภาคเจารับสัง่ ใหประชมุ ภิกษุสงฆ ในเพราะเหตุเปนเคา มลู นั้น ในเพราะเหตุแรกเกดิ นนั้ แลว ทรงสอบถามภกิ ษทุ ั้งหลายวา

พระวนิ ยั ปฎ ก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 2ดูกอนภิกษทุ ง้ั หลาย ขาววา ภิกษุฉัพพคั คยี อ าบนํา้ สกี าย คือ ขาบา ง แขนบางอกบาง หลงั บาง ทตี่ น ไม จรงิ หรือ. ภิกษทุ ้ังหลายกราบทลู วา จริง พระพุทธเจาขา . ทรงติเตียน พระผูมพี ระภาคพทุ ธเจา ทรงตเิ ตยี นวา ดกู อ นภิกษุทัง้ หลาย การกระทําของโมฆบุรษุ เหลานนั้ นั่น ไมเหมาะ ไมสม ไมค วร มิใชก ิจของสมณะ ใชไ มได ไมควรทํา ไฉน โมฆบุรษุ เหลา นนั้ อาบนํา้ จึงสกี าย คือขาบาง แขนบา ง อกบา ง หลังบา ง ทตี่ นไมเ ลา การกระทาํ ของโมฆบรุ ุษเหลา น้ันนัน่ ไมเปนไปเพอ่ื ความเลอื่ มใส ของชุมชนท่ยี งั ไมเล่อื มใส...คร้ันแลว ทรงทําธรรมกี ถารบั ส่ังกะภกิ ษทุ ง้ั หลายวา ดูกอ นภกิ ษทุ งั้ หลาย ภกิ ษอุ าบนาํ้ ไมพ ึงสีกาย ที่ตน ไม รูปใดสี ตอ งอาบัตทิ กุ กฏ. [๒] สมยั ตอมา พระฉัพพัคคียอ าบนาํ้ สกี าย คอื ขาบาง แขนบาง อกบาง หลงั บา ง ทเ่ี สา ชาวบา นเพง โทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาวา ไฉนพระสมณะเชื้อสายพระศากยบตุ รทง้ั หลายอาบนา้ํ จึงไดสีกาย คอื ขาบางแขนบา ง อกบาง หลงั บาง ทีเ่ สา เหมอื นพวกนกั มวยผชู กกันดวยหมดั เหมอื นพวกชาวบานผชู อบแตง ผิวเลา ภิกษทุ ง้ั หลายไดยินพวกน้นั เพง โทษ ตเิ ตียนโพนทะนาอยู .. . จงึ กราบทูลเรอ่ื งน้นั แดพระผูมีพระภาคเจา. พระผมู พี ระภาคเจา ทรงสอบถามภิกษทุ ้ังหลายวา ดูกอนภกิ ษทุ ัง้ หลายขา ววา . . จริงหรือ. ภกิ ษทุ ง้ั หลายกราบทูลวา จริง พระพทุ ธเจาขา. พระผมู พี ระภาคพทุ ธเจา ทรงตเิ ตยี น คร้ันแลวทรงทําธรรมีกถารับสง่ักะภิกษทุ ัง้ หลายวา ดูกอ นภกิ ษทุ งั้ หลาย ภกิ ษอุ าบนาํ้ ไมพึงสกี ายท่ีเสา รูปใดสี ตองอาบัตทิ กุ กฏ.

พระวินยั ปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 3 [๓] สมัยตอ มา พระฉัพพคั คยี อ าบนา้ํ สกี าย คือ ขาบาง แขนบา ง อกบาง หลงั บาง ทฝ่ี า ชาวบานเพง โทษ ตเิ ตียน โพนทะนาวา ไฉนพระสมณะเช้ือสายพระศากยบุตรทั้งหลายอาบน้ํา จึงไดส กี าย คือ ขาบา งแขนบาง อกบา ง หลังบา ง ที่ฝา เหมอื นพวกนกั มวยผชู กกันดว ยหมัด เหมอื นพวกชาวบา นผขู อบแตงผวิ เลา . . . พระผมู พี ระภาคเจา รับส่ังกะภิกษทุ ้ังหลายวา ดูกอนภิกษุท้ังหลายภิกษุอาบนาํ้ ไมพึงสกี ายท่ฝี า รูปใดสี ตอ งอาบตั ิทกุ กฏ. [๔] สมยั ตอมา พระฉัพพัคคยี อ าบน้ํา ยอ มอาบในสถานท่อี ันไมส ม-ควร ชาวบา นเพง โทษ ติเตยี น โพนทะนาวา.. . เหมอื นพวกคฤหสั ถผบู ริโภคกาม ภกิ ษุทั้งหลายไดย นิ พวกน้นั เพง โทษ ตเิ ตยี น โพทะนาอยู . . . จึงกราบทลู เรอื่ งนน้ั แดพ ระผมู ีพระภาคเจา. พระผูม ีพระภาคเจา . . . ทรงสอบถามภิกษทุ ง้ั หลายวา ดกู อนภกิ ษทุ งั้ -หลาย ขา ววา . . . จริงหรือ. ภกิ ษุทงั้ หลายกราบทลู วา จริง พระพทุ ธเจา ขา . พระผมู ีพระภาคพทุ ธเจา ทรงตเิ ตียน... คร้ันแลวทรงทําธรรมีกถารับสั่งกะภิกษทุ ง้ั หลายวา ดกู อนภิกษทุ งั้ หลาย ภกิ ษุอาบนํา้ ไมพ งึ อาบในสถานทอ่ี ันไมส มควร รูปใดอาบ ตองอาบตั ทิ กุ กฏ. [๕] สมยั ตอมา พระฉัพพคั คียอาบนํา้ ถดู วยมอื ที่ทาํ ดว ยไม ชาวบา นเพง โทษ ตเิ ตียน โพนทะนาวา.... เหมอื นพวกคฤหัสถผ ูบริโภคกาม ภกิ ษุทง้ั หลายไดยินพวกน้ัน เพงโทษ ติเตยี น โพนทะนาอยู ... จึงกราบทลู เรอื่ งนัน้ แดพ ระผูม พี ระภาคเจา . พระผูม พี ระภาคเจา ... รบั สั่งกะภิกษทุ ัง้ หลายวา ดูกอ นภกิ ษุทง้ั หลายภิกษุไมพงึ อาบนํ้าถูดวยมือทที่ าํ ดว ยไม รปู ใดอาบ ตองอาบัตทิ กุ กฏ.

พระวินัยปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 4 [๖] สมยั ตอ มา พระฉัพพัคคียอาบน้ําถูดว ยกอนจุรณหนิ สดี งั่ พลอย-แดง ชาวบา นเพง โทษ ติเตยี น โพนทะนาวา เหมอื นพวกคฤหัสถผ บู รโิ ภคกาม ภกิ ษทุ ั้งหลาย . . . จึงกราบทลู เร่อื งนนั้ แดพ ระผมู ีพระภาคเจา. พระผูมพี ระภาคเจา รบั สง่ั กะภกิ ษุทัง้ หลายวา ดูกอ นภกิ ษทุ ง้ั หลายภิกษุไมพึงอาบนํา้ ถูดวยกอ นจุรณหนิ สดี ่ังพลอยแดง รูปใดอาบ ตอ งอาบัตทิ ุกกฏ. [๗] สมัยตอมา พระฉัพพัคคยี ผ ลดั กันถตู ัว ชาวบานเพงโทษ ตเิ ตียนโพนทะนาวา ... เหมือนพวกคฤหสั ถผบู ริโภคกาม ภกิ ษุท้ังหลาย... จงึกราบทูลเรื่องน้ันแดพระผูมพี ระภาคเจา. พระผมู พี ระภาคเจา... รบั สั่งกะภกิ ษุท้ังหลายวา ดกู อ นภกิ ษทุ ง้ั หลายภกิ ษุไมพ ึงผลัดกันถูตวั รปู ใดใหท าํ ตองอาบัติทกุ กฏ. [๘] สมัยตอมา พระฉพั พคั คียอ าบนาํ้ ถดู วยไมบ งั เวยี นท่ีจกั เปนฟนมงั กร ชาวบา นเพงโทษ ติเตยี น โพนทะนาวา.. . เหมอื นพวกคฤหัสถผ ูบริโภคกาม ภิกษทุ ง้ั หลาย . . . จงึ กราบทลู เรอ่ื งนน้ั แดพระผมู ีพระภาคเจา . พระผมู พี ระภาคเจา ... รบั ส่ังกะภิกษุทง้ั หลายวา ดูกอ นภกิ ษุท้ังหลายภิกษุไมพึงถดู วยไมบ งั เวียนทจ่ี กั เปนฟนมงั กร รูปใดอาบ ตองอาบัติทกุ กฏ. [๙] สมัยตอ มา ภิกษุรปู หน่งึ อาพาธเปน โรคหิด ภกิ ษนุ ั้นเวน ไมบัง-เวยี นทีจ่ ักเปน ฟนมงั กรเสีย ยอ มไมส บาย . . . ภิกษุทง้ั หลายกราบทูลเร่อื งนัน้แดพ ระผมู พี ระภาคเจา. พระผมู ีพระภาคเจา . . . รับส่งั กะภกิ ษทุ ัง้ หลายวา ดกู อนภิกษทุ ัง้ หลายเราอนุญาตไมบ ังเวียนทม่ี ไิ ดจ ักเปนฟน มงั กรแกภ ิกษอุ าพาธ. [๑๐] สมัยตอ มา ภิกษรุ ูปหน่งึ ทุพพลภาพเพราะชรา เมอ่ื อาบน้าํ ไมสามารถจะถกู ายของตนได . . . ภิกษุทั้งหลายกราบทูลเรือ่ งนน้ั แดพ ระผูมี-พระภาคเจา.

พระวนิ ยั ปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 5 พระผูมพี ระภาคเจา ... รับสง่ั กะภกิ ษทุ ัง้ หลายวา ดกู อ นภิกษทุ ัง้ หลายเราอนุญาตเกลียวผา. [๑๑] สมยั ตอ มา ภกิ ษรุ ปู หนงึ่ รังเกียจเพอื่ จะทําการถหู ลงั ... ภิกษุท้งั หลายกราบทูลเรื่องนัน้ แดพระผูมีพระภาคเจา. พระผมู ีพระภาคเจา... รบั สง่ั กะภิกษุทัง้ หลายวา ดูกอนภกิ ษุทงั้ หลายเราอนุญาตการถหู ลังดว ยมอื . เรือ่ งเครอื่ งประดับตา งชนิด [๑๒] สมยั ตอ มา พระฉัพพัคคยี ทรงเครื่องประดบั หู .. . ทรงสังวาลทรงสรอยคอ ทรงเครือ่ งประดับเอว ทรงวลยั ทรงสรอยตาบ ทรงเครื่องประดับขอมือ ทรงแหวนประดับนิว้ มอื ชาวบานเพง โทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาวา . . . เหมือนคฤหัสถผ ูบ ริโภคกาม ภิกษทุ งั้ หลายไดยินพวกน้นั เพงโทษตเิ ตียน โพนทะนาอยู . . . จึงกราบทูลเรื่องนน้ั แดพระผมู ีพระภาคเจา . ลําดบั นน้ั พระผูมีพระภาคเจา ... ทรงสอบถามวา ดกู อนภิกษุทง้ั -หลาย ขาววา ภิกษุฉพั พคั คยี ทรงเครื่องประดบั หู ทรงสังวาล ทรงสรอยคอทรงเครื่องประดบั เอว ทรงวลัย ทรงสรอยตาบ ทรงเคร่อื งประดับขอมือ ทรงแหวนประดับน้ิวมอื จรงิ หรือ. ภิกษทุ งั้ หลายกราบทูลวา จริง พระพุทธเจา ขา. พระผมู ีพระภาคพุทธเจา ทรงติเตยี น.. . ครนั้ แลว ทรงทําธรรมีกถารบัส่ังกะภกิ ษทุ ้งั หลายวา ดกู อนภกิ ษุทัง้ หลาย ภิกษุไมพงึ ทรงเครอ่ื งประดบั หู ไมพงึ ทรงสงั วาล ไมพ งึ ทรงเครื่องประดับเอว ไมพึงทรงวลยั ไมพ ึงทรงสรอยตาบ ไมพงึ ทรงเครื่องประดับขอ มือ ไมพึงทรงแหวนประดับน้ิวมอื รูปใดทรง ตอ งอาบตั ทิ ุกกฏ.

พระวินยั ปฎ ก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 6 เร่อื งไวผมยาว [๑๓] สมัยตอมา พระฉัพพัคคียไ วผ มยาว ชาวบานเพงโทษ ตเิ ตียนโพนทะนาวา... เหมอื นพวกคฤหสั ถผ ูบ รโิ ภคกาม ภิกษุทงั้ หลาย... กราบทลู เรอื่ งนัน้ แดพ ระผูม พี ระภาคเจา . พระผูมพี ระภาคเจา . .. รับส่ังวา ดกู อ นภิกษทุ ง้ั หลาย ภกิ ษไุ มพงึไวผ มยาว รูปใดไว ตองอาบตั ทิ กุ กฏ. ดูกอ นภิกษทุ ง้ั หลาย เราอนญุ าตใหไวผ มไดสองเดือน หรือยาวสององคุล.ี [๑๔] สมยั ตอมา พระฉัพพคั คียเสยผมดวยแปรง เสยผมดว ยหวีเสยผมดวยนว้ิ มอื ตา งหวี เสยผมดวยนาํ้ มันผสมกับขี้ผ้ึง เสยผมดว ยนาํ้ มนั ผสมกับนาํ้ ชาวบานเพง โทษ ติเตยี น โพนทะนาวา . . . เหมือนพวกคฤหสั ถผูบริโภคกาม . . . ภกิ ษทุ งั้ หลายกราบทูลเร่ืองนั้นแดพระผมู ีพระภาคเจา . พระผมู พี ระภาคเจา .... ตรัสวา ดูกอนภกิ ษทุ ้งั หลาย ภิกษไุ มพ งึ เสยผมดวยแปรง ไมพึงเสยผมดว ยหวี ไมพงึ เสยผมดวยนิ้วมอื ตา งหวี ไมพงึ เสยผมดว ยนาํ้ มนั ผสมกับข้ีผ้งึ ไมพ ึงเสยผมดวยนํ้ามันผสมกับน้ํา รปู ใดเสย ตอ งอาบตั ทิ ุกกฏ. เรอื่ งสอ งดูเงาหนา [๑๕] สมยั ตอ มา พระฉัพพัคคยี สองดเู งานา้ํ ในแวน บาง ในภาชนะน้าํ บาง ชาวบานเพง โทษ ติเตยี น โพนทะนาวา . ..เหมอื นพวกคฤหสั ถผูบริโภคกาม . . . ภกิ ษทุ ัง้ หลายกราบทลู เร่อื งนั้นแดพระผูมีพระภาคเจา . พระผมู พี ระภาคเจา . . .ตรัสวา ดกู อ นภิกษทุ ัง้ หลาย ภิกษุไมพ งึ ดูเงาหนาในแวน หรือในภาชนะนํา้ รูปใดดู ตองอาบัติทกุ กฏ.

พระวินยั ปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 7 [๑๖] สมัยตอมา ภกิ ษรุ ปู หนึง่ เปน แผลท่ีหนา เธอถามภกิ ษุทงั้ หลายวา แผลของผเู ปนเชนไร ขอรับ ภิกษุทั้งหลายตอบอยางนีว้ าแผลของคณุ เปน เชน นี้ ขอรับ เธอไมเชอื่ ภกิ ษุท้ังหลายกราบทลู เรื่องน้ันแดพระผมู ีพระภาคเจา . พระผูม พี ระภาคเจา...ตรสั วา ดูกอนภิกษทุ ัง้ หลาย เราอนญุ าตใหดูเงาหนา ท่ีแวน หรอื ทําภาชนะนไ้ี ด เพราะเหตอุ าพาธ. เรื่องพระฉพั พคั คยี ทาหนา เปน ตน [๑๗] สมยั ตอ มา พระฉัพพคั คียท าหนา ถหู นา ผดั หนา เจมิ หนาดว ยมโนศลิ า ยอมตวั ยอ มหนา ยอมทง้ั ตัวและหนา ชาวบานเพงโทษ ตเิ ตยี นโพนทะนาวา . . . เหมือนพวกคฤหัสถผบู รโิ ภคกาม ภกิ ษทุ ัง้ หลาย. .. กราบทูลเร่ืองนน้ั แดพระผมู ีพระภาคเจา. พระผูม พี ระภาคเจา. . .ตรัสวา ดกู อนภิกษุทั้งหลาย ภกิ ษุไมพงึ ทาหนาไมพึงถูหนา ไมพ งึ ผดั หนา ไมพึงเจิมหนา ดวยมโนศิลา ไมพ งึ ยอ มตัว ไมพงึ ยอมหนา ไมพ งึ ยอ นทัง้ ตัวและหนา รปู ใดทํา ตอ งอาบัตทิ ุกกฏ. [๑๘] สมัยตอ มา ภิกษรุ ูปหนึ่งอาพาธดวยโรคนัยนตา ภกิ ษุท้งั หลายกราบทูลเร่อื งน้ันแดพ ระผมู ีพระภาคเจา. พระผูมพี ระภาคเจา . .. ตรัสวา ดกู อนภกิ ษทุ ้ังหลาย เราอนุญาตใหทาหนาได เพราะเหตุอาพาธ. [๑๙] สมัยตอ มา ท่พี ระนครราชคฤห มีงานมหรสพบนยอดเขาพระฉัพพัคคยี ไดไปเทย่ี วดูงานมหรสพ ชาวบา นเพง โทษ ติเตียน โพนทะนาวาไฉนพระสมณะเชือ้ สายพระศากยบตุ ร จึงไดไ ปดกู ารฟอ นราํ การขับรอง และ

พระวินัยปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 8การประโคมดนตรี เหมอื นพวกคฤหสั ถผบู ริโภคกาม ภกิ ษทุ งั้ หลาย ... กราบทลู เรอ่ื งนั้นแดพระผมู ีพระภาคเจา . พระผูม ีพระภาคเจา ...ตรสั วา ดกู อนภิกษุทัง้ หลาย ภกิ ษุไมพงึ ไปดูการฟอ นราํ การขับรอง หรือการประโคมดนตรี รูปใดไป ตองอาบตั ิทุกกฏ. เร่อื งสวดพระธรรมดว ยทาํ นอง [๒๐] สมยั ตอ มา พระฉพั พคั คยี สวดพระธรรมดวยทาํ นองยาวคลายเพลงขบั ชาวบา นเพง โทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาวา พระสมณะเชอื้ สายพระ-ศากยบุตรเหลาน้ัน สวดพระธรรมดว ยทํานองยาวคลา ยเพลงขบั เหมอื นพวกเราขบั ภิกษุท้งั หลายไดย ินพวกน้ันเพงโทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาอยู บรรดาท่เี ปนผูมกั นอ ย . .. ตางกเ็ พงโทษ ติเตียน โพนทะนาวา ไฉนพระฉพั พัคคยี จึงไดสวดพระธรรมดวยทํานองยาวคลา ยเพลงขับ แลว กราบทลู เรื่องนน้ั แดพระผมู พี ระภาคเจา. พระผมู พี ระภาคเจา ... ทรงสอบถามภกิ ษุทั้งหลายวา ดูกอนภกิ ษุทงั้ หลาย ขา ววา... จรงิ หรือ. ภิกษุทั้งหลายกราบทูลวา จรงิ พระพุทธเจา ขา. พระผมู ีพระภาคพทุ ธเจา ทรงตเิ ตยี น . . . ครนั้ แลวทรงทาํ ธรรมีกถารบั สง่ั กะภกิ ษุทง้ั หลายวา ดกู อ นภิกษุทั้งหลาย ภิกษสุ วดพระธรรมดว ยทํานองยาวคลา ยเพลงขบั มีโทษ ๕ ประการนี้ คอื :- ๑. ตนยินดีในเสียงนัน้ ๒. คนอื่นก็ยนิ ดีในเสียงนัน้ ๓. ชาวบานตเิ ตียน ๔. สมาธขิ องผพู อใจการทําเสียงยอมเสียไป ๕. ภกิ ษุชนั้ หลังจะถือเปน เย่ียงอยาง.

พระวนิ ัยปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 9 ดกู อ นภกิ ษุท้งั หลาย โทษ ๕ ประการน้ีแล ของภกิ ษผุ ูสวดพระธรรมดวยทาํ นองยาวคลา ยเพลงขับ. ดกู อนภกิ ษุท้ังหลาย ภกิ ษุไมพ ึงสวดพระธรรมดว ยทํานองยาวคลายเพลงขับ รูปใดสวด ตองอาบตั ิทกุ กฏ. เรอื่ งการสวดสรภัญญะ [๒๑] สมัยตอ มา ภกิ ษทุ ง้ั หลายรังเกียจในการสวดสรภัญญะ จึงกราบทูลเรือ่ งนัน้ แดพระผมู พี ระภาคเจา . พระผมู ีพระภาคเจาทรงอนุญาตวา ดกู อ นภิกษุทงั้ หลาย เราอนุญาตใหสวดเปน ทํานองสรภัญญะได. [๒๒] สมัยตอ มา พระฉัพพัคคียหมผา ขนสัตว มีขนขางนอก ชาวบา นเพงโทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาวา. . . เหมือนพวกคฤหัสถผ บู ริโภคกาม ภิกษุทัง้ หลายกราบทลู เร่ืองน้ันแดพ ระผมู ีพระภาคเจา. พระผูม ีพระภาคเจา . . .ตรสั วา ดกู อ นภิกษทุ ้งั หลาย ภิกษไุ มพึงหมผาขนสตั ว มขี ้นึ ขางนอก รปู ใดหม ตอ งอาบตั ทิ กุ กฏ. เรอื่ งทรงหา มฉันมะมว ง [๒๓] สมัยตอมา มะมว งทีพ่ ระราชอทุ ยาน ของพระเจาพมิ พสิ ารจอมเสนามาคธราช กาํ ลงั มีผล พระองคทรงอนญุ าตไวว า ขออาราธนาพระคุณเจา ทง้ั หลาย ฉนั ผลมะมวงตามสบายเถิด พระฉัพพคั คยี สอยผลมะมวงกระท่ังผลออ น ๆ ฉนั พระเจาพิมพิสารจอมเสนามาคธราชตอ งพระประสงคผลมะมว ง จงึ รับสง่ั กับมหาดเลก็ วา ไปเถดิ พนาย จงไปสวนเกบ็ มะมวงมามหาดเลก็ รบั พระบรมราชโองการแลว ไปสพู ระราชอทุ ยาน บอกคนรกั ษา

พระวินยั ปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 10พระราชอทุ ยานวา ในหลวงมีพระประสงคผ ลมะมว ง ทา นจงถวายผลมะมว งคนรกั ษาพระราชอุทยานตอบวา ผลมะมวงไมมี ภกิ ษทุ ้ังหลายเกบ็ ไปฉันหมดกระท่งั ผลออ น ๆ มหาดเลก็ เหลานนั้ จงึ กราบทลู เรอ่ื งนัน้ แดพ ระเจา พมิ พิสารๆรับสง่ั วา พระคุณเจาทง้ั หลายฉันผลมะมว งหมดก็ดแี ลว แดพระผมู พี ระภาคเจาทรงสรรเสริญความรูจกั ประมาณ ชาวบานเพงโทษ ติเตยี น โพนทะนาวาไฉนพระสมณะเชอ้ื สายพระศากยบุตรจึงไมรูจกั ประมาณ ฉนั ผลมะมว งของในหลวงหมด ภิกษุทง้ั หลายไดย นิ พวกนนั้ เพงโทษ ติเตียน โพนทะนาอยู ...จงึ กราบทลู เรือ่ งน้ันแดพ ระผมู พี ระภาคเจา . พระผูม ีพระภาคเจา ...ตรสั วา ดูกอ นภิกษทุ ้ังหลาย ภกิ ษไุ มพงึ ฉันผลมะมว ง รูปใดฉัน ตอ งอาบัติทุกกฏ. [๒๔] สมัยตอมา สปั บุรษุ หมหู นง่ึ ถวายภัตตาหารแกส งฆ เขาจดัผลมะมวงเปนช้ิน ๆ ไวในกับขา ว ภกิ ษุท้ังหลายรงั เกยี จ ไมร ับประเคน... พระผูม พี ระภาคเจา ...ตรัสวา ดกู อนภกิ ษุท้งั หลาย พวกเธอจงรบัประเคนฉนั เถดิ เราอนญุ าตผลมะมว งเปน ชิน้ ๆ. สัมณกปั ปะ ๕ อยา ง [๒๕] สมยั ตอ มา สปั บุรษุ หมหู นงึ่ ถวายภตั ตาหารแกส งฆ เขาไมไ ดฝานมะมว งเปนช้ิน ๆ ในโรงอาหารลวนแลว ไปดวยผลมะมวงทงั้ นั้น ภิกษุทงั้ หลายรงั เกียจไมร ับประเคน . . . พระผูมีพระภาคเจา ...ตรสั วา ดูกอ นภิกษุทั้งหลาย พวกเธอจงรบัประเคนฉันเถิด เราอนญุ าตใหฉันผลไมโดยสมณกัปปะ ๕ อยา ง คือ ๑. ผลไมทล่ี นดว ยไฟ ๒. ผลไมทาํ กรดี ดว ยศัสตรา

พระวินัยปฎ ก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 11 ๓. ผลไมทีจ่ กิ ดวยเล็บ ๔. ผลไมท ่ไี มมีเมลด็ ๕. ผลไมท ป่ี ลอ นเมลด็ ออกแลว . ดูกอนภกิ ษุท้ังหลาย เราอนญุ าตใหฉ ันผลไมโ ดยสมณกัปปะ ๕ อยา งน้ี. เร่ืองภิกษุถูกงกู ัด [๒๖] สมัยตอมา ภิกษรุ ปู หน่งึ ถูกงกู ดั ถึงมรณภาพ ภิกษุทัง้ หลายกราบทลู เร่อื งนั้นแดพ ระผมู พี ระภาคเจา . พระผูม ีพระภาคเจา. . .ตรัสวา ดูกอ นภิกษทุ ั้งหลาย ภิกษุรปู นน้ั ไมไ ดแผเ มตตาจิตไปสูตระกูลพญางูทง้ั ๔ เปน แน เพราะถาภิกษุรูปน้นั แผเมตตาจติไปสตู ระกลู พญางูท้งั ๔ ภิกษรุ ูปนนั้ จะไมพงึ ถูกงูกัดถึงมรณภาพ ตระกลู พญางูท้งั ๔ อะไรบาง คอื ๑. ตระกลู พญางูวริ ปู กขะ ๒. ตระกลู พญางเู อราปถะ ๓. ตระกูลพญางฉู ัพยาปุตตะ ๔. ตระกลู พญางูกัณหาโคตมกะ. ภกิ ษุรูปนน้ั ไมไ ดแ ผเ มตตาจิตไปสูตระกลู พญางทู งั้ ๔ นเี้ ปนแน เพราะถา ภิกษนุ ัน้ แผเมตตาจิตไปสตู ระกูลพญางทู ้ัง ๔ นี้ ภกิ ษุนนั้ จะไมพ ึงถูกงกู ดั ถึงมรณภาพ. ดูกอ นภิกษทุ ง้ั หลาย เราอนญุ าตใหแ ผเ มตตาจิตไปสูตระกูลพญางทู ้งั๔ นี้ เพอ่ื คุมครองตน เพอ่ื รักษาตน เพอื่ ปอ งกันตน ก็แล พงึ ทําการแผอยา งนี้:-

พระวินัยปฎ ก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 12 คถาแผเ มตตากันงกู ดั [๒๗] เรากับพญางรู ะกลู วริ ปู กขะ จงมเี มตตาตอ กนั เรากบั พญางตู ระกลู เอราปถะ จงมเี มตตาตอ กนั เรากับพญางู ตระกูลฉพั ยาปุตตะ จงมีเมตตาตอกัน เรากบั พญางตู ระกลู กัณหาโคตมกะ จงมีเมตตาตอ กัน เรากับฝูงสตั วท ไ่ี มมีเทา จงมีเมตตาตอ กนั เรากบั ฝูงสตั ว ๒ เทา จงมีเมตตาตอ กัน เรากบั ฝงู สัตว ๔ เทา จงมเี มตตาตอ กนั สตั ว กับฝงู สัตวม ีเทามาก จงมเี มตตาตอกัน สัตว ไมม ีเทา อยาไดเบยี ดเบียนเรา สัตว ๒ เทา อยา ไดเ บียดเบยี นเรา สัตว ๔ เทาอยา ได เบยี ดเบียนเรา สตั วมีเทามากอยาไดเ บยี ด- เบยี นเรา และสัตวท ี่เกดิ แลวยงั มชี ีวติ ทั้งมวล ทุกหมเู หลา จงประสบความเจรญิ อยาได พบเห็นส่ิงลามกสักนอ ยหนึง่ เลย. พระพทุ ธเจา มีพระคณุ หาประมาณมิได พระธรรมมีพระคณุ หาประมาณมิได พระสงฆมพี ระคุณหาประมาณมไิ ด แตส ัตวเลอ้ื ยคลานท้งั หลาย คือ งูแมลงปอง ตะขาบ แมลงมุม ตกุ แก หนู มีคุณพอประมาณ ความรักษาอนั เราทําแลว ความปองกนั อันเราทาํ แลว ขอฝูงสัตวท้งั หลายจงถอยกลบั ไปเถิด เราน้ันขอนมัสการแดพระผูม ีพระภาคเจา ขอนมสั การแดพระสัมมาสมั พทุ ธเจาท้ัง๗ พระองค.

พระวินัยปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 13 เร่อื งภิกษตุ ัดองคก ําเนดิ [๒๘] สมัยตอมา ภกิ ษุรูปหนงึ่ ถกู ความกระสนั เบยี ดเบียน ไดต ดั องคกาํ เนิดของตนเสีย ภกิ ษุท้ังหลาย กราบทูลเรอื่ งน้ันแดพระผมู พี ระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจา . . . ตรสั วา ดกู อนภิกษุทั้งหลาย โมฆบรุ ษุ เมือ่สิ่งที่จะพงึ ตดั อยา งอืน่ ยงั มี ไพลไ ปตดั เสียอกี อยา ง ภกิ ษุไมพึงตัดองคกาํ เนดิของคน รปู ใดตัด ตอ งอาบตั ิถุลลัจจยั . เรอ่ื งบาตรปมุ ไมจ ันทน [๒๙] สมัยตอ มา ปมุ ไมแ กน จนั ทนมรี าคามาก ไดบ ังเกดิ แกเศรษฐีชาวเมอื งราชคฤห จงึ ราชคหเศรษฐีไดคดิ วา ถา กระไรเราจะใหกลึงบาตรดวยปุม ไมแกน จันทนน ี้ สวนท่กี ลึงเหลือเราจักเก็บไวใช และเราจักใหบ าตรเปนทาน หลังจากน้นั ทา นราชคหเศรษฐใี หกลงึ บาตรดว ยปุมไมแ กนจนั ทนนน้ัแลว ใสสาแหรกแขวนไวทปี่ ลายไมไผผูกตอ ๆ กนั ขึน้ ไป แลวกลาวอยางนว้ี าสมณะหรือพราหมณผ ูใด เปนพระอรหนั ตแ ละมีฤทธิ์ จงปลดบาตรท่เี ราใหแลว ไปเถิด. [๓๐] ขณะน้ัน ปูรณกสั สปเขาไปหาทา นราชคหเศรษฐีแลว กลา ววาทา นคหบดี อาตมานแ้ี หละเปน พระอรหันตและมฤี ทธ์ิ ขอทานจงใหบาตรแกอาตมาเถิด ทานเศรษฐีตอบวา ทานเจา ขา ถา พระคุณเจาเปน พระอรหนั ตและมฤี ทธ์ิ ก็จงปลดบาตรทีข่ าพเจา ใหแลวนน่ั แลไปเถิด ตอมา ทานมักขลโิ คสาล ทานอชติ เกสกมั พล ทานปกธุ กัจจายนะทา นสญั ชัยเวลฏั ฐบุตร ทา นนิครนถนาฎบตุ ร ไดเขาไปหาทานเราชคหเศรษฐีแลว กลา ววา ทา นคหบดี อาตมานแี้ หละเปน พระอรหนั ต และมีฤทธ์ิ ขอทา น

พระวินยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 14จงใหบ าตรแกอาตมาเถดิ ทานเศรษฐีตอบวา ทา นเจา ขา ถาพระคุณเจา เปนพระอรหันตแ ละมฤี ทธิ์ ก็จงปลดบาตรท่ีขา พเจา ใหแ ลว นั่นแลไปเถดิ . เรอ่ื งพระปณ โฑลภารทวาชเถระ [๓๑] สมัยตอมา ทา นพระมหาโมคคลั ลานะกบั ทานพระปณโฑลภารทวาชะ ครองอตั รวาสกในเวลาเชา แลว ถอื บาตรจีวร เขา ไปบณิ ฑบาตในเมืองราชคฤห อนั ท่แี ท ทานพระปณ โฑลภารทวาชะ เปน อรหันตและมฤี ทธ์ิแมทานพระมหาโมคคัลลานะก็เปน พระอรหนั ตและมีฤทธิ์ จึงทา นพระปณโฑล-ภารทวาชะ ไคกลา วกะทา นพระมหาโมคคัลลานะวา ไปเถิด ทานโมคคลั ลานะจงปลดบาตรน้นั ลง บาตรนัน้ ของทาน แมท า นพระโมคคั ลลานะกก็ ลาวกะทานพระปณโฑลภารทวาชะวา ไปเถิด ทานภารทวาชะ จงปลดบาตรนั้นลง บาตรน้นั ของทาน จึงทานพระปณ โฑลภารทวาชะเหาะขึ้นสเู วหาส ถอื บาตรนั้นเวยี นไปรอบเมอื งราชคฤห ๓ รอบ. [๓๒] ครงั้ นน้ั ทานราชคหเศรษฐพี รอ มกบั บุตรภรรยา ยนื อยใู นเรอื นของตน ประคองอัญชลีนมสั การ กลาวนมิ นตวา ทานเจา ขา ขอพระคุณเจาภารทวาชะ จงประดิษฐานในเรอื นของขา พเจาน้เี ถิด จึงทา นพระปณโฑล-ภารทวาชะ ประดษิ ฐานในเรือนของทานราชคหเศรษฐี ขณะน้ัน ทานราช-คหเศรษฐรี บั บาตรจากมอื ของทา นพระปณ โฑลภารทวาชะ แลว ไดจัดของเคยี้ วมีคา มาก ถวายทานพระปณโฑลภารทวาชะ ทานพระปณโฑลภารทวาชะไดร บับาตรนน้ั ไปสูพระอาราม ชาวบา นไดทราบขา ววา ทานพระปณ โฑลภารทวาชะปลดบาตรของราชคหเศรษฐีไปแลว และชาวบานเหลาน้ันมีเสียงอกึ ทึกเกรียว-กราว ตดิ ตามพระปณ โฑลภารทวาชะไปขางหลงั ๆ พระผูมพี ระภาคเจา ไดทรงสดับเสียงอกึ ทกึ เกรียวกราว คร้ันแลวตรสั ถามพระอานนทวา อานนท นน่ั เสียง

พระวินัยปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 15อึกทึกเกรยี วกราว เรอื่ งอะไรกนั ทา นอานนทกราบทูลวา พระพุทธเจาขาทานพระปณโฑลภารทวาชะปลดบาตรของทา นราชคหเศรษฐีลงแลว พวกชาวบา นทราบขาววา ทานพระปณโฑลภารทวาชะปลดบาตรของทา นราชคหเศรษฐีลง จงึ พากนั ตดิ ตามทา นพระปณ โฑลภารทวาชะมาขา งหลงั ๆ อยา งอกึ ทึกเกรียวกราว พระพทุ ธเจาขา เสียงอึกทกึ เกรยี วกราวนี้ คือเสยี งนนั้ พระพทุ ธเจา ขา. [๓๓] ลําดบั น้ัน พระผูมพี ระภาคเจารับสัง่ ใหป ระชุมภกิ ษุสงฆใ นเพราะเหตุเปนเคา มลู น้นั ในเพราะเหตแุ รกเกิดนน้ั แลว ทรงสอบถามทา นพระ-ปณโฑลภารทวาชะวา ภารทวาชะ ขา ววา เธอปลดบาตรของราชคหเศรษฐีลงจรงิ หรือ ทานพระปณ โฑลภารทวาชะทูลรบั วา จรงิ พระพทุ ธเจาขา พระผูม พี ระภาคเจา ทรงติเตยี นวา ภารทวาชะ การกระทาํ ของเธอนัน่ไมเหมาะ ไมส ม ไมค วร ไมใชก จิ ของสมณะ ใชไ มไ ด ไมควรทาํ ไฉนเธอจึงไดแ สดงอิทธิปาฎหิ ารยิ  ซึ่งเปนธรรมอันยวดย่ิงของมนุษย แกพวกคฤหัสถ เพราะเหตุแบงบาตรไม ซึง่ เปนดจุ ซากศพเลา มาตคุ ามแสดงของลับเพราะเหตแุ หง ทรัพยเ ปนดจุ ซากศพแมฉ ันใด เธอกฉ็ นั น้นั เหมือนกนั ไดแ สดงอทิ ธิปาฏิหารยิ ซ่ึงเปน ธรรมอันยวดยง่ิ ของมนษุ ย แกพ วกคฤหัสถ เพราะเหตุแหงบาตรไมซ ่งึ เปน ดุจซากศพ การกระทําของเธอนนั่ ไมเปนไปเพอ่ื ความเล่อื มใสของชมุ ชนท่ียงั ไมเลอ่ื มใส . . . ครั้นแลว ทรงทาํ ธรรมกี ถารับสง่ั กะภิกษุท้งั หลายวา ดูกอ นภิกษุทง้ั หลาย ภิกษไุ มพ ึงแสดงอิทธิปาฏิหารยิ  ซึง่ เปนธรรมอันยวดยงิ่ ของมนุษย แกพวกคฤหสั ถ รูปใดแสดง ตอ งอาบัติทกุ กฏ ดูกอ นภกิ ษทุ ัง้ หลาย พวกเธอจงทําลายบาตรไมนน้ั บดใหล ะเอยี ดใชเปนยาหยอดตาของภกิ ษุทงั้ หลาย อนึ่ง ภิกษุไมพงึ ใชบ าตรไม รปู ใดใชตอ งอาบตั ทิ กุ กฏ.

พระวนิ ัยปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 16[๓๔] สมัยตอมา พระฉพั พัคคียใชบาตรตา ง ๆ คอื บาตรทาํ ดว ยทองคํา บาตรทําดว ยเงนิ ชาวบา นเพง โทษ ติเตยี น โพนทะนาวา . . . เหมอื นพวกคฤหัสถผูบรโิ ภคกาม ภิกษทุ ั้งหลาย . .. กราบทลู เรอ่ื งน้ันแดพระผูมี-พระภาคเจาพระผูม ีพระภาคเจา .. . ตรัสวา ดูกอนภิกษทุ ง้ั หลาย ภิกษุไมพึงใชบาตรทองคํา ไมพ ึงใชบาตรเงนิ ไมพงึ ใชบาตรแกว มณี ไมพ งึ ใชบ าตรแกวไพฑรู ย ไมพ งึ ใชบ าตรแกวผลึก ไมพ ึงใชบ าตรทองสัมฤทธ์ิ ไมพึงใชบาตรกระจก ไมพงึ ใชบาตรดบี กุ ไมพ ึงใชบ าตรตะกวั่ ไมพ งึ ใชบ าตรทองแดงรปู ใดใช ตอ งอาบตั ิทกุ กฏ. .ดกู อ นภกิ ษุทัง้ หลาย เราอนญุ าตบาตร ๒ ชนิด คือ บาตรเหลก็ ๑บาตรดนิ ๑.[๓๕] สมัยตอ มา กน บาตรสึก ภกิ ษทุ ัง้ หลายกราบทลู เรอื่ งน้นั แดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรสั วา ดกู อนภกิ ษทุ งั้ หลาย เราอนุญาตบังเวยี นรองบาตร.[๓๖] สมยั ตอมา พระฉัพพัคคยี ใชบงั เวยี นรองบาตรตาง ๆ ทําดว ยทอง ทําดวยเงิน ชาวบา นเพง โทษ ติเตยี นโพนทะนาวา... เหมอื นพวกคฤหัสถผูบ รโิ ภคกาม ภกิ ษุท้งั หลาย .. .กราบทูลเร่ืองนน้ั แดพระผูมีพระภาคเจา.พระผมู ีพระภาคเจา . . .ตรสั วา ดูกอนภิกษทุ ง้ั หลาย ภิกษไุ มพ ึงใชบงั เวียนรองบาตรตาง ๆ รปู ใดใช ตอ งอาบัติทุกกฏ.ดูกอ นภิกษทุ ง้ั หลาย เราอนุญาตบังเวยี นรองบาตร ๒ ชนดิ คอื ทําดว ยดีบกุ ๑ ทําดว ยตะกั่ว ๑ บังเวยี นรองบาตรหนา ไมก ระชบั กบั บาตรภิกษุทั้งหลายกราบทลู เรือ่ งนั้นแดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรสั วา ดกู อนภกิ ษุทั้งหลาย เราอนุญาตใหก ลงึ บังเวียนรองบาตรทก่ี ลงึ แลวยงั เปนคล่ืน. . . ตรสั วาดกู อนภกิ ษุทั้งหลาย เราอนญุ าตใหจ ักเปนฟน มังกร.

พระวินยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 17 [๓๗] สมัยตอมา พระฉพั พคั คยี ใ ชบังเวียนรองบาตรอันวจิ ิตรจางเขาทาํ ใหม ีลวดลายเปนรปู ภาพ เท่ียวแสดงไปแมต ามถนน ชาวบา นเพง โทษติเตยี นโพนทะนาวา. . .เหมอื นพวกคฤหสั ถผ ูบ รโิ ภคกาม ภกิ ษทุ ้ังหลายกราบทลูเร่อื งนน้ั แดพ ระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรสั วา ดูกอนภิกษทุ ้งั หลาย ภกิ ษุไมพ ึงใชบังเวยี นรองบาตรอนั วจิ ิตร ทจ่ี า งเขาทําใหมีลวดลายเปน รูปภาพ รปู ใดใชตอ งอาบัตทิ กุ กฏ. ดกู อนภิกษทุ ้ังหลาย เราอนุญาตใหใ ชบงั เวยี นรองบาตรอยา งธรรมดา. [๓๘] สมยั ตอ มา ภกิ ษุท้ังหลายเก็บงาํ บาตรทั้งที่ยังมนี ้าํ บาตรเหม็นอบั ภิกษทุ ้ังหลายกราบทูลเรื่องนัน้ แดพ ระผมู ีพระภาคเจา พระผูมีพระภาคเจา .. . .ตรัสวา ดูกอนภกิ ษุท้ังหลาย บาตรทยี่ งั มีนา้ํภิกษไุ มพ งึ เกบ็ งาํ รูปใดเก็บงํา ตองอาบตั ิทกุ กกฏ ดูกอนภิกษุท้ังหลาย เราอนุญาตใหผ ง่ึ แลวจงึ เกบ็ งาํ บาตร. [๓๙] สมัยตอ มา ภิกษุท้งั หลายผ่ึงบาตรทงั้ ทย่ี งั มนี ้าํ บาตรมีกลิน่เหมน็ ภกิ ษุทั้งหลายกราบทลู เร่ืองน้ันแดพระผมู ีพระภาคเจา พระผูมีพระภาคเจา . . ตรสั วา ดูกอ นภกิ ษุทง้ั หลาย บาตรทย่ี ังมนี า้ํภิกษุไมพ ึงผึ่งไว รูปใดผ่งึ ไว ตองอาบตั ิทุกกฏ ดูกอนภกิ ษุท้งั หลาย เราอนุญาตใหทําใหห มดนา้ํ เสยี กอ นผึง่ แลวจึงเกบ็ งําบาตร. [๔๐] สมัยตอมา ภกิ ษุทั้งหลายผ่ึงบาตรไวใ นทร่ี อ น ผวิ บาตรเสียภิกษทุ ง้ั หลายกราบทลู เรอ่ื งน้นั แดพ ระผูมีพระภาคเจา ๆ ตรัสวา ดูกอ นท้งั หลายภกิ ษุไมพึงวางบาตรไวในท่รี อน รปู ใดวางไว ตองอาบัตทิ ุกกฏ

พระวินยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 18 ดูกอนภกิ ษทุ ้ังหลาย เราอนญุ าตใหผง่ึ ไวใ นทรี่ อนครูเดยี วแลวจงึ เก็บงาํ บาตร. [๔๑] สมัยตอ มา บาตรเปน อนั มาก ไมมเี ชงิ รอง ภิกษทุ ั้งหลายวางเก็บไวในทีแ่ จง บาตรถูกลมหวั ดวนพัดกลิ้งตกแตก ภิกษุทัง้ หลายกราบทลูเร่อื งนัน้ แดพ ระผูมพี ระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจา . . . ตรัสวา ดกู อนท้ังหลาย เราอนญุ าตเชิงรองบาตร. [๔๒] สมัยตอมา ภิกษทุ ั้งหลายวางบาตรไวร มิ กระดานเลยี บ บาตรกล้ิงตกแตก ภกิ ษทุ ้ังหลายกราบทลู เรือ่ งน้นั แดพระผมู ีพระภาคเจา พระผมู พี ระภาคเจา . . .ตรัสวา ดูกอ นภิกษุทั้งหลาย ภกิ ษไุ มพ งึ วางบาตรไวร มิ กระดานเลยี บ รปู ไดว างไว ตอ งอาบัติทุกกฏ. [๔๓] สมยั ตอ มา ภิกษุทั้งหลายวางบาตรไวร ิมกระดานเลียบเล็ก ๆนอกฝา บาตรกล้งิ ตกแตก ภิกษทุ ัง้ หลายกราบทูลเรอื่ งนั้นแดพระผูม ีพระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจา . . .ตรัสวา ดูกอนภิกษุท้งั หลาย ภิกษุไมพึงวางบาตรไวรมิ กระดานเลยี บเล็ก ๆ นอกฝา รูปใดวางไว ตอ งอาบัติทกุ กฏ. [๔๔] สมัยตอมา ภกิ ษุท้งั หลายคว่ําบาตรไวท ี่พ้นื ดนิ ขอบบาตรสึกภิกษทุ ง้ั หลายกราบทลู เร่อื งนั้นแดพระผมู ีพระภาคเจา พระผูมีพระภาคเจา. ..ตรัสวา ดกู อ นภกิ ษทุ ั้งหลาย เราอนุญาตใหใชหญารอง หญา ทีร่ องถูกปลวกกัด ภิกษุท้งั หลายกราบทลู เรื่องนั้นแดพ ระผมู ี-พระภาคเจา

พระวนิ ัยปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 19 พระผมู ีพระภาคเจา . . . ตรัสวา ดูกอ นภิกษุทง้ั หลาย เราอนุญาตใหใ ชทอ นผารอง ทอนผาถูกปลวกกัด ภิกษุท้งั หลายกราบทลู เร่ืองนัน้ แดพ ระผูมีพระภาคเจา พระผูมีพระภาคเจา . . . ตรสั วา ดกู อ นทง้ั หลาย เราอนญุ าตแทน เก็บบาตร บาตรตกจากแทนเก็บ บาตรแตก ภกิ ษุทัง้ หลายกราบทูลเรื่องนน้ั แดพระผูม ีพระภาคเจา. พระผูมพี ระภาคเจา ตรสั วา ดูกอ นภิกษุทง้ั หลาย เราอนญุ าตใหใ ชหมอ เกบ็ บาตร บาตรครดู สกี ับหมอเกบ็ บาตร ภิกษทุ ง้ั หลายกราบทลู เร่อื งนนั้แดพ ระผมู ีพระภาคเจา. พระผูมีพระภาคเจา.. .ตรัสวา ดกู อนภิกษทุ ั้งหลาย เราอนุญาตใหใชถ ุงบาตร สายโยกไมม ี ภกิ ษุทงั้ หลายกราบทูลเรอ่ื งน้ันแดพ ระผูมพี ระภาคเจา พระมพี ระภาคเจา . . .ตรัสวา ดูกอ นภกิ ษุทัง้ หลาย เราอนุญาตสายโยกเปน ดา ยถกั . [๔๕] สมัยตอมา ภิกษทุ ้งั หลายแขวนบาตรไวท ่ีไมเดือยขา งฝาบา งที่ไมนาคทนตบาง บาตรพลัดตกแตก ภกิ ษุทง้ั หลายกราบทลู เรอ่ื งน้นั แดพ ระมีผูพระภาคเจา พระผมู พี ระภาคเจา. . .ตรัสวา ดูกอนภิกษุท้งั หลาย ภิกษุไมพ งึ แขวนบาตรไว รปู ใดแขวนไว ตองอาบัตทิ กุ กฏ. [๔๖] สมัยตอ มา ภิกษทุ ง้ั หลายเกบ็ บาตรไวบนเตยี ง เผลอสติน่งั ทบับาตรแตก ภกิ ษุท้งั หลายกราบทูลเรือ่ งนนั้ แดพ ระผมู ีพระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจา.. .ตรัสวา ดกู อนภิกษุท้ังหลาย ภกิ ษุไมพ งึ เกบ็บาตรไวบนเตียง รปู ใดเก็บ ตอ งอาบัติทุกกฏ.

พระวนิ ยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 20 [๔๗] สมัยตอมา ภกิ ษทุ ั้งหลายเกบ็ บาตรไวบ นตง่ั เผลอสตนิ งั่ ทับบาตรแตก ภกิ ษุท้ังหลายกราบทูลเรื่องนัน้ แดพ ระผมู ีพระภาคเจา พระผูม พี ระภาคเจา. ..ตรัสวา ดูกอ นภิกษทุ งั้ หลาย ภิกษไุ มพงึ เกบ็บาตรไวบ นตัง่ รูปใดเกบ็ ตอ งอาบตั ิทกุ กฏ. [๔๘] สมัยตอมา ภิกษทุ ้ังหลายวางบาตรไวบนตัก เผลอสติลกุ ขน้ึบาตรตกแตก ภิกษุท้งั หลายกราบทลู เรอ่ื งนนั้ แดพ ระผมู พี ระภาคเจา พระผูมพี ระภาคเจา ...ตรัสวา ดูกอ นภกิ ษุทงั้ หลาย ภิกษไุ มพึงวางบาตรไวบ นตัก รปู ใดวาง ตอ งอาบัตทิ ุกกฏ. [๔๙] สมัยตอ มา ภิกษุทงั้ หลายเกบ็ บาตรไวบนกลด กลดถูกลมหวัดวนพัด บาตรตกแตก ภกิ ษทุ ั้งหลายกราบทูลเรอื่ งน้นั แดพ ระผูมพี ระภาคเจา พระผูมพี ระภาคเจา ...ตรัสวา ดกู อ นภิกษทุ ัง้ หลาย ภิกษไุ มพึงเก็บบาตรไวบ นกลด รปู ใดเก็บไว ตองอาบตั ทิ ุกกฏ. [๕๐] สมัยตอมา ภิกษทุ ั้งหลายถือบาตรอยู ผลกั บานประตูเขาไปบาตรกระทบบานประตูแตก ภิกษทุ ง้ั หลายกราบทูลเรือ่ งน้ันแดพระผูม.ีพระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจา .. .ตรัสวา ดูกอนภกิ ษุทง้ั หลาย ภิกษถุ ือบาตรอยู ไมพ ึงผลักบานประตเู ขาไป รปู ใดผลกั ตองอาบตั ทิ กุ กฏ. [๕๑] สมยั ตอมา ภิกษุท้ังหลายใชกะโหลกนา้ํ เตาเที่ยวบิณฑบาตชาวบา นเพงโทษ ติเตยี น โพนทะนาวา . . . เหมอื นพวกเดียรถีย ภิกษทุ ้งั หลายกราบทลู เร่อื งนั้นแดพ ระผูมพี ระภาคเจา พระผูมีพระภาคเจา . . .ตรัสวา ดูกอนภกิ ษทุ ง้ั หลาย ภิกษุไมพ งึ ใชกะโหลกนาํ้ เตาเท่ยี วบณิ ฑบาต รปู ใดใช ตอ งอาบัติทกุ กฏ

พระวินัยปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 21 [๕๒] สมยั ตอ มา ภกิ ษทุ ั้งหลายใชกระเบอ้ื งหมอ เท่ยี วบณิ ฑบาตชาวบานเพง โทษ ตเิ ตียน โพนทะนาวา. . .เหมือนพวกเดยี รถยี  ภิกษุท้ังหลายกราบทลู เร่อื งนนั้ แดพ ระผมู ีพระภาคเจา พระผูม ีพระภาคเจา ...ตรสั วา ดูกอ นภกิ ษทุ ้ังหลาย ภกิ ษุไมพงึ ใชกระเบอ้ื งหมอ เท่ียวบิณฑบาต รปู ใดใช ตองอาบตั ิทกุ กฏ. [๕๓] สมัยตอ มา ภกิ ษุรปู หน่งึ ใชของบงั สกลุ ทุกอยา ง เธอใชบาตรกะโหลกผี สตรีผูหน่ึงเหน็ เขา กลัว ไดรองเสียงวีดแสดงความหวาดเสยี ววานป้ี ศ าจแน ชาวบา นเพงโทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาวา ไฉนพระสมณะเชอื้ สายพระศากยบตุ รจงึ ใชบ าตรกะโหลกผีเหมือนพวกปศาจ ภิกษุท้งั หลายกราบทลูเรอ่ื งนน้ั แดพระผมู ีพระภาคเจา พระผูม ีพระภาคเจา ตรัสวา ดูกอ นภิกษทุ ง้ั หลาย ภกิ ษุไมพงึ ใชบาตรกะโหลกผี รูปใดใช ตอ งอาบัตทิ ุกกฏ อน่ึง ภิกษุไมพึงใชของบงั สกุ ุลทุกอยางรปู ใดใช ตอ งอาบัตทิ กุ กฏ. [๕๔] สมัยตอมา ภิกษุทัง้ หลายใชบ าตรรับเศษอาหารบา ง กางบางนํา้ บวนปากบาง ชาวบา นเพงโทษ ติเตยี น โพนทะนาวา ไฉนพระสมณะเช้ือสายพระศากยบุตรเหลา น้ีจงึ ใชบ าตรตางกระโถน ภิกษุทง้ั หลายกราบทลู เรอ่ื งน้ันแดพระผมู พี ระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจา .. .ตรสั วา ดูกอ นภิกษทุ ้งั หลาย ภิกษไุ มพ ึงใชบาตรรบั เศษอาหาร กา ง หรือนา้ํ บวนปาก รูปใดใช ตอ งอาบตั ิทกุ กฏ เราอนญุ าตใหใชก ระโถน. เรือ่ งจวี ร [๕๕] สมัยตอมา ภิกษุทัง้ หลายใชม ือฉีกผา แลว เยบ็ เปนจวี ร จีวรมีแนวไมเสมอกนั ภิกษทุ ั้งหลายกราบทลู เรอื่ งน้ันแดพ ระผมู พี ระภาคเจา

พระวินยั ปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 22 พระผูม ีพระภาคเจา . ..ตรัสวา ดกู อ นภิกษทุ ้ังหลาย เราอนญุ าตใหใชมดี มผี า พนั . [๕๖] สมยั ตอ มา มีดมีดามบงั เกดิ แกส งฆ ภิกษุทัง้ หลายกราบทลูเรอ่ื งนนั้ แดพระผูม ีพระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจา ตรสั วา ดูกอนภิกษทุ ั้งหลาย เราอนญุ าตใหใชมีดมีดา ม. [๕๗] สมยั ตอมา พระฉพั พัคคียใชด ามมีดตา งๆ ทําดว ยทอง ทําดวยเงนิ ชาวบา นเพง โทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาวา . . .เหมือนพวกคฤหัสถผบู รโิ ภคกาม ภกิ ษทุ ั้งหลายกราบทูลเร่ืองนน้ั แดพระผมู ีพระภาคเจา พระผมู พี ระภาคเจา . . .ตรสั วา ดกู อนภกิ ษุทงั้ หลาย ภกิ ษไุ มพึงใชดา มมีดตา ง ๆ รูปใดใช ตองอาบตั ทิ ุกกฏ ดูกอ นภกิ ษุทงั้ หลาย เราอนุญาตใหใ ชด า มมดี ทท่ี าํ ดว ยกระดกู งา เขาไมอ อ ไมไ ผ ไมธรรมดา ครั่ง เมล็ดผลไม โลหะ และกระดองสังข. [๕๘] สมยั ตอมา ภกิ ษทุ ั้งหลายใชข นไกบ า ง ไมกลัดบาง เย็บจีวรจีวรเยบ็ แลวไมด ี ภิกษุท้ังหลายกราบทูลเร่ืองนั้นแดพระผมู พี ระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจา . . .ตรสั วา ดูกอ นภกิ ษทุ ้ังหลาย เราอนุญาตใหใชเข็ม เข็มขนึ้ สนมิ . . .ตรัสวา ดูกอ นภิกษทุ ั้งหลาย เราอนุญาตใหใชกลองเขม็ แมในกลอ งเข็มกย็ งั ขน้ึ สนิม . . . ตรัสวา ดูกอ นภิกษุทง้ั หลาย เราอนญุ าตใหโ รยดว ยแปง ขา วหมาก แมใ นแปงขา วหมาก เข็มกย็ ังขึ้นสนิม . . . ตรัสวาดูกอนภิกษทุ ั้งหลาย เราอนญุ าตใหโ รยดวยแปงเจือขมิ้นผง แมใ นแปงเจอื ขมิ้นผงเข็มก็ยังขึ้นสนิมได . . . ตรัสวา ดกู อ นภกิ ษุท้ังหลาย เราอนุญาตใหใชฝ ุนหนิ แมใ นฝุน หินเข็มก็ยังขึน้ สนิม... ตรัสวา ดกู อ นภิกษทุ ง้ั หลาย เราอนุญาต

พระวนิ ัยปฎ ก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 23ใหทาดว ยขผี้ ้งึ ฝนุ หนิ แตก . ..ตรสั วา ดกู อนภกิ ษุทงั้ หลาย เราอนุญาตใหใชผา มดั ข้ีผงึ้ พอกฝุนหิน. เร่ืองไมสะดึง [๕๙] สมัยตอ มา ภกิ ษุท้ังหลายตอกหลกั ลงในทีน่ ้ัน ๆ ผูกขึงเยบ็ จวี รจวี รเสยี มุม ภิกษุทั้งหลายกราบทูลเรอ่ื งนั้นแดพ ระผูม พี ระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจา ...ตรสั วา ดกู อ นภิกษทุ ้ังหลาย เราอนุญาตไมสะดึง เชอื กผกู ไมสะดงึ ใหผกู ลงในที่นั้น ๆ เยบ็ จีวรได ภกิ ษุท้ังหลายขงึ ไมสะดงึ ในท่ีไมเ รียบ ไมสะดงึ หกั . . .พระผมู ีพระภาคเจา ตรสั วา ดูกอนภกิ ษทุ งั้หลาย ภกิ ษุไมพึงขงึ ไมสะดงึ ในท่ีไมเ สมอ รูปใดขงึ ตองอาบัติทกุ กฏ ภกิ ษทุ ั้งหลายขึงไมสะดงึ บนพ้ืนดนิ ไมส ะดึงเปอ นฝนุ ...ตรัสวา ดูกอนภกิ ษทุ งั้ หลาย เราอนุญาตใหใชห ญารอง ขอบไมส ะดึงชํารุด ...ตรัสวาดูกอนภกิ ษุหลาย เราอนุญาตใหดามขอบเหมือนผาอนุวาต ไมส ะดึงไมพ อ...ตรสั วา ดกู อ นภกิ ษทุ ั้งหลาย เราอนญุ าตไมสะดึงเลก็ ไมประกับ ซ่ีไมสําหรับสอดเขาในระหวา งจีวรสองช้นั เชือกรัดสะดึงในกับสะดงึ นอก ดวยผูกจวี รลงกับสะดงึ ใน ครนั้ ขึงแลว จงึ เยบ็ จวี ร ดวยเกษียนภายในไมเสมอ ...ตรสั วาดกู อนภกิ ษุท้ังหลาย เราอนุญาตใหทําหมาย เสน ดา ยคด...ตรสั วา ดกู อ นภิกษทุ ้ังหลาย เราอนญุ าตเสนดายตีบรรทดั . [๖๐] สมยั ตอ มา ภิกษทุ งั้ หลายมเี ทา เปอ นเหยยี บไมส ะดงึ ไมส ะดงึ เสยีหาย ภกิ ษทุ ้งั หลายกราบทลู เรอ่ื งน้ันแดพ ระผูม ีพระภาคเจา พระผมู พี ระภาคเจา ...ตรัสวา ดูกอ นภกิ ษทุ ัง้ หลาย ภิกษมุ ีเทา เปอ นไมพงึ เหยยี บไมส ะดงึ รปู ใดเหยยี บ ตอ งอาบตั ิทกุ กฏ.

พระวินยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 24 [๖๑] สมยั ตอ มา ภกิ ษทุ ้ังหลายมเี ทา เปย กเหยยี บไมสะดงึ ไมสะดึงเสียหาย ภกิ ษทุ งั้ หลายกราบทลู เร่ืองน้นั แดพ ระผมู พี ระภาคเจา พระผูมีพระภาคเจา ...ตรสั วา ดกู อนภกิ ษทุ ้งั หลาย ภกิ ษมุ เี ทาเปย กไมพึงเหยียบไมสะดงึ รปู ใดเหยียบ ตอ งอาบัตทิ ุกกฏ. [๖๒] สมัยตอ มา ภกิ ษทุ ้ังหลายสวมรองเทา เหยยี บไมส ะดึง ไมส ะดึงเสียหาย ภกิ ษทุ ้ังหลายกราบทูลเรอ่ื งนน้ั แดพ ระผมู พี ระภาคเจา พระผูมีพระภาคเจา.. . . ตรสั วา ดกู อ นภิกษทุ งั้ หลาย ภิกษุสวมรองเทาไมพ ึงเหยยี บไมส ะดงึ รูปใดเหยยี บ ตอ งอาบตั ิทุกกฏ. [๖๓] สมัยตอมา ภกิ ษทุ ง้ั หลายเยบ็ จวี ร รบั เข็มดวยน้วิ มอื น้วิ มือก็เจ็บ ภกิ ษทุ ั้งหลายกราบทลู เรอื่ งน้นั แดพ ระผมู พี ระภาคเจา พระผมู พี ระภาคเจา . . . ตรสั วา ดกู อ นภิกษทุ ง้ั หลาย เราอนญุ าตใหใชป ลอกสวมนิ้วมอื . [๖๔] สมยั ตอ มา พระฉพั พัคคียใชปลอกสวมน้ิวมอื ตาง ๆ คอื ทาํดวยทอง ทําดวยเงนิ ชาวบานเพง โทษ ตเิ ตียน โพนทะนาวา . . . เหมือนพวกคฤหสั ถ ผบู รโิ ภคกาม ภกิ ษุ ทั้งหลายกราบทลู เรื่องนั้นแดพ ระผมู ีพระภาคเจา พระผูมพี ระภาคเจา . .. ตรสั วา ดกู อนภิกษุท้งั หลาย ภกิ ษไุ มพงึใชปลอกสวมนว้ิ มือตาง ๆ รูปใดใช ตอ งอาบตั ทิ ุกกฏ. ดกู อ นภกิ ษุทงั้ หลาย เราอนญุ าตใหใ ชป ลอกสวมน้วิ มือท่ีทาํ ดว ยกระดูก. . . ทาํ ดว ยกระดองสังข. [๖๕] สมัยตอมา เข็มบา ง มีดบา ง ปลอกสวมนิ้วบาง มือหายไปภิกษุทงั้ หลายกราบทลู เรื่องนน้ั แดพ ระผูม ีพระภาคเจา .

พระวนิ ยั ปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 25 พระผมู พี ระภาคเจาตรสั วา ดกู อนภิกษทุ ั้งหลาย เราอนญุ าตกลองเก็บเคร่ืองเย็บผา ภิกษุทงั้ หลายมวั พะวงอยแู ตใ นกลองเก็บเคร่ืองเย็บผา ภกิ ษุท้งั หลายกราบทลู เรื่องน้ันแดพระผมู ีพระภาคเจา . พระผมู ีพระภาคเจาตรสั วา ดกู อนภกิ ษทุ งั้ หลาย เราอนญุ าตถงุ เกบ็ปลอกนว้ิ มอื สายโยกไมมี .... ตรสั วา ดูกอ นภิกษุทัง้ หลาย เราอนญุ าตสายโยกเปนดา ยถกั . เร่ืองโรงสะดงึ [๖๖] สมยั ตอ มา ภกิ ษทุ ้งั หลายเย็บจวี รอยูในทแ่ี จง ลําบากดวยความหนาวบาง รอนบา ง จงึ กราบทูลเรอ่ื งน้ันแดพระผูม ีพระภาคเจา . พระผูมพี ระภาคเจา ตรสั วา ดูกอ นภิกษทุ ้ังหลาย เราอนญุ าตโรงสะดึงปะรําสะดึง โรงสะดงึ มีพืน้ ทีต่ ํ่า นาํ้ ทวม. ภกิ ษุท้งั หลายกราบทูลเรือ่ งน้ันแดพระผูม ีพระภาคเจา ๆ ตรสั วา ดูกอ นภกิ ษุทัง้ หลาย เราอนญุ าตใหถมพ้นื ทใ่ี หส ูง อินทีถ่ มพังทะลาย พระผมู ีพระภาคเจา ทรงอนญุ าตวา ดกู อ นภิกษุท้ังหลาย เราอนุญาตใหกอมลู ดินท่ีถม๓ อยา งคอื กอดวยอิฐ ๑ กอ ดว ยศลิ า ๑ กอ ดว ยไม ๑ ภกิ ษุท้งั หลายขน้ึ ลงลาํ บาก . . . ตรัสวา ดกู อนภกิ ษทุ ง้ั หลาย เราอนญุ าตบันได ๓ อยา ง คอื บนั -ไดอฐิ ๑ บันไดหิน ๑ บนั ไดไม ๑ ภิกษทุ ัง้ หลายข้ึนลงพลดั ตก .. . ตรสั วา ดูกอนภิกษทุ ้งั หลาย เราอนุญาตราวสาํ หรับยดึ . [๖๗] สมัยตอมา ผงหญา ที่มงุ รว งลงในโรงสะดึง . . . ตรสั วา ดูกอนภิกษทุ ้ังหลาย เราอนุญาตใหร ื้อลงแลว ฉาบดวยดินทั้งขางนอกขา งใน ให

พระวินัยปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 26มสี ขี าว สดี าํ สเี หลอื ง จําหลักเปนพวงดอกไม เครอื ไม ฟน มังกร ดอกจอกหา กลบี ราวจวี ร สายระเดียงจีวรได. [๖๘] สมัยตอมา ภิกษทุ ัง้ หลายเยบ็ จีวรเสรจ็ แลว ละทงิ้ ไมสะดึงไวใ นทนี่ ้ันเองแลว หลีกไป หนูบาง ปลวกบา ง กดั กนิ ภกิ ษุทงั้ หลายกราบทูลเร่อื งนน้ั แดพ ระผูม ีพระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจา ตรสั วา ดูกอ นภิกษุท้งั หลายเราอนุญาตใหม ว นไมสะดึงเก็บไว ไมส ะดึงหกั . ..ตรสั วา ดกู อ นภกิ ษทุ ้งั หลายเราอนญุ าตใหส อดทอนไมม วนไมส ะดงึ เขา ไป ไมสะดึงคลอี่ อก . . . ตรสั วา ดูกอ นภกิ ษทุ ง้ั หลาย เราอนุญาตเชือกผกู . [๖๙] สมัยตอ มา ภิกษทุ งั้ หลายยกไมส ะดงึ เกบ็ ไวท ่ีฝาบาง ท่ีเสาบางแลว หลีกไป ไมส ะดงึ พลดั ตกเสยี หาย ภกิ ษุทั้งหลายกราบทูลเรอ่ื งนั้นแดพระ-ผูมพี ระภาคเจา พระผูม ีพระภาคเจาตรัสวา ดูกอนภิกษุท้ังหลาย เราอนญุ าตใหแ ขวนไวท เ่ี ดือยขางฝา หรอื ท่ไี มน าคทนต. [๗๐] ครง้ั นัน้ พระผูมีพระภาคเจา ประทับอยูใ นพระนครราชคฤหตามพุทธาภริ มย แลว เสด็จจาริกทางพระนครเวสาลี คร้งั น้ัน ภกิ ษุทั้งหลายใชบาตรบรรจุ เข็มบาง มีดบาง เครื่องยาบา ง เดนิ ทางไป ภิกษุทั้งหลายกราบทูลเรอ่ื งน้นั แดพ ระผมู พี ระภาคเจา พระผูม พี ระภาคเจาตรสั วา ดกู อนภกิ ษุท้ังหลาย เราอนุญาตถงุ เก็บเคร่ืองยา สายโยกไมม ี ...ตรสั วา ดูกอ นภกิ ษุทงั้ หลาย เราอนุญาตสายโยกเปน ดา ยถกั . [๗๑] สมยั ตอ มา ภิกษุรูปหนึ่งใชป ระคดเอวผกู รองเทา เขา ไปบิณ-ฑบาตในบา น อบุ าสกผหู นงึ่ กราบภกิ ษรุ ปู นน้ั ศีรษะกระทบรองเทา ภกิ ษุนัน้ขวยใจ คร้ันเธอกลับไปถึงวดั แลว แจง เร่ืองนนั้ แกภ กิ ษทุ ้งั หลาย ภิกษทุ ้ังหลายกราบทลู เร่อื งนั้นแดพ ระผมู พี ระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจาตรัสวา ดกู อน

พระวนิ ยั ปฎ ก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 27ภิกษทุ ้ังหลาย เราอนญุ าตถงุ เก็บรองเทา สายโยกไมม ี . . .ตรัสวา ดูกอนภิกษุทง้ั หลาย เราอนญุ าตสายโยกเปนดา ยถัก. เร่อื งผากรองนํ้า [๗๒] สมัยตอมา นํา้ ในระหวางทาง เปนอกัปปยะ ผาสาํ หรับกรองนํา้ ไมม ี ภกิ ษทุ ง้ั หลายกราบทูลเรื่องนนั้ แดพระผมู พี ระภาคเจา พระผมู พี ระ-ภาคเจาตรสั วา ดกู อนภิกษทุ ้งั หลาย เราอนุญาตผากรองนาํ้ ทอนผาไมพอ . . .ตรสั วา ดกู อ นภิกษทุ ง้ั หลาย เราอนญุ าตผา กรองทํารปู คลา ยชอ น ผูไ มพ อภิกษุทงั้ หลายกราบทลู เรอื่ งนนั้ แดพ ระผูม พี ระภาคเจา พระผมู พี ระภาคเจาตรสัวา ดูกอนภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตใหใชก ระบอกกรองน้ํา. [๗๓] สมัยตอมา ภกิ ษุ ๒ รปู เดินทางไปในโกศลชนบท ภกิ ษรุ ปูหนง่ึ ประพฤติอนาจาร ภิกษุเพือ่ นเตอื นภกิ ษุรูปน้ันวา คุณอยา ทาํ อยางนซ้ี ิขอรับ การทา นนีไ้ มควร ภิกษนุ น้ั ผูกโกรธภิกษุเพ่อื น ครนั้ ภิกษุเพือ่ นกระหายน้าํ พดู ออนวอนภกิ ษุรูปทีผ่ กู โกรธวา โปรดใหผา กรองนา้ํ แกผ ม ผมจกั ดืม่ น้ําภกิ ษรุ ปู ท่ีผูกโกรธไมย อมให ภกิ ษุเพือ่ นกระหายนํา้ ถงึ มรณภาพ ครน้ั ภกิ ษรุ ูปที่ผูกโกรธไปถงึ วดั แลว เลา ความนั้นแกภ ิกษทุ ้ังหลาย ภิกษุท้งั หลายถามวา ทา นถกู เพอ่ื นออนวอนขอผากรองนํา้ ก็ไมใหเ ทยี วหรือ เธอรบั วา อยา งนั้น ขอรบั บรรดาภกิ ษเุ ปนผมู กั นอย . . .ตา งก็ เพง โทษ ติเตียน โพนทะนาวาไฉนภกิ ษุเม่ือถกู ขอผากรองนํ้าจงึ ไมใ หก นั แลว กราบทลู เรอ่ื งนัน้ แดพระผมู ีพระภาคเจา. ประชุมสงฆส อบถาม [๗๔] ลําดับนัน้ พระผูมพี ระภาคเจา รบั สัง่ ใหป ระชุมภกิ ษสุ งฆ ในเพราะเหตุเปนเคา มลู นั้น ในเพราะเหตุแรกเกิดน้ัน แลวทรงสอบถามภิกษุนน้ั

พระวนิ ยั ปฎ ก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 28วา ดกู อ นภกิ ษุ ขาววา เธอถกู ออ นวอนขอผา กรองนํา้ ก็ไมยอมให จรงิหรือ. ภิกษนุ ้นั ทูลรบั วา จรงิ พระพทุ ธเจาขา . ทรงติเตียน พระผมู ีพระภาคพุทธเจาทรงตเิ ตียนวา ดูกอ นโมฆบรุ ษุ การกระทาํของเธอนน่ั ไมเหมาะ ไมส ม ไมค วร ไมใ ชกจิ ของสมณะ ใชไ มได ไมควรทํา ไฉนเนอ่ื งเธอถูกเขาออนวอนขอผา กรองนา้ํ จึงไมยอมให การกระทาํ ของเธอน่นั ไมเ ปน ไปเพ่ือความเลอ่ื มใสของชมุ ชนทีย่ งั ไมเลอื่ มใส . . . คร้ันแลว ทรงทาํธรรมีกถารบั ส่ังกะภกิ ษทุ งั้ หลายวา ดกู อนภกิ ษทุ ้งั หลาย ภกิ ษุผเู ดนิ ทางเมอื่ ถกูเขาออ นวอนขอผากรองน้าํ จะไมพึงให ไมควร รูปใดไมให ตอ งอาบตั ทิ กุ กฏ . อนึง่ ภิกษุไมมีผากรองน้ํา อยา เดนิ ทางไกล รูปใดเดนิ ทาง ตอ งอาบัติทุกกฏ. ถาผากรองน้าํ หรอื กระบอกกรองนาํ้ ไมมี แมม มุ ผาสงั ฆาฏิ กพ็ งึอธิษฐานวา เราจักกรองนา้ํ ดวยมมุ ผา สงั ฆาฏินด้ี ื่ม ดงั น้ี . [๗๕] คร้นั พระผูมีพระภาคเจาเสดจ็ จารกิ โดยลาํ ดบั ถงึ พระนคร-เวสาลีแลว ทราบวา พระองคประทับอยู ณ กฏู าคารสาลา ปามหาวัน เขต-พระนครเวสาลนี น้ั . [๗๖] สมัยนนั้ ภิกษทุ ั้งหลายทาํ นวกรรมอยู ผา กรองนํ้าไมพอกันภกิ ษุทง้ั หลายกราบทูลเรอ่ื งนั้นแดพ ระผูมพี ระภาคเจา ๆ ตรัสวา ดูกอนภกิ ษุทั้งหลาย เราอนญุ าตผา กรองน้ํามขี อบ ผา กรองน้ํามีขอบไมพ อใช ภกิ ษุทง้ั หลายจงึ กราบทูลเร่ืองน้นั แดพระผมู พี ระภาคเจา พระผูพระภาคเจา ตรัสวาดกู อนภิกษทุ ั้งหลาย เราอนุญาตใหล าดผา ลงบนนํา้ .

พระวินยั ปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 29 [๗๗] สมยั นน้ั ภิกษทุ ้ังหลายถูกยงุ รบกวน จึงกราบทูลเร่ืองนั้นแดพระผมู ีพระภาคเจา พระผมู พี ระภาคเจา ตรสั วา ภกิ ษุทงั้ หลาย เราอนุญาตมงุ . เร่ืองท่ีจงกรมและเรือ่ งไฟ [๗๘] สมยั น้ัน ทายกทายกิ าในพระนครเวสาลีเร่มิ จดั ปรุงอาหารประณีตขนึ้ ตามลาํ ดับ ภกิ ษุทง้ั หลายฉนั อาหารอนั ประณีตแลว มีรา งกายอันโทษสั่งสม มอี าพาธมาก ครง้ั นนั้ หมอชีวกโกมารภจั ไดไ ปสเู มืองเวสาสีดว ยกิจจาํเปน บางอยา งไดเ หน็ ภิกษุทง้ั หลาย มีรางกายอนโทษสั่งสม มอี าพาธมาก ครั้นแลว เขาไปเฝา พระผูมพี ระภาคเจา ถวายบงั คมแลว นงั่ ณ ท่ีควรสวนขา งหนงึ่ไดกราบทูลพระผูมพี ระภาคเจาวา พระพุทธเจา ขา บัดน้ี ภกิ ษทุ ง้ั หลาย มีรางกายอันโทษสั่งสม มอี าพาธมาก ขาพระพทุ ธเจา ขอประทานพระวโรกาส ขอพระผมู พี ระภาคเจา ไดโ ปรดทรงอนุญาตทีจ่ งกรมและเรอื นไฟแกภ กิ ษทุ งั้ หลายเถิด พระพทุ ธเจา ขา เมอ่ื เปน เชนนี้ ภกิ ษทุ ัง้ หลายจักมีอาพาธนอ ย. คร้ังน้นั พระผมู ีพระภาคเจาทรงชี้แจงใหหมอชีวกโกมารภัจเหน็ แจงสมาทาน อาจหาญ... รา เรงิ ดวยธรรมีกถา จงึ หมอชีวกโกมารภัจลกุ จากท่ีนัง่ถวายบังคมพระผมู ีภาคเจา ทาํ ประทักษณิ กลับไป. พทุ ธานุญาตทจี่ งกรมและเรอื นไฟ [๗๙] ลาํ ดับนัน้ พระผมู พี ระภาคเจาทรงธรรมีกถาในเพราะเหตุเปนเคามลู นน้ั ในเพราะเหตุ แรกเกิดนั้น แลว รบั ส่ังกะภกิ ษุทัง้ หลายวา ดูกอ น-ภกิ ษุท้ังหลาย เราอนุญาตทีจ่ งกรมและเรือนไฟ.

พระวนิ ยั ปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 30 [๘๐] สมัยตอ มา ภกิ ษุทงั้ หลายจงกรมในทีข่ รุขระ เทาเจ็บ จงึ กราบทูลเรอ่ื งนั้นแคพ ระผมู ีพระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจา ตรสั วา ดกู อ นภิกษุท้ังหลาย เราอนุญาตใหทาํ จงกรมใหเรียบ. [๘๑] สมยั ตอ มา ทีจ่ งกรมมพี ้ืนทีต่ ่าํ นํา้ ทวม . . .ตรสั วา ดกู อนภกิ ษุทงั้ หลาย เราอนญุ าตใหท าํ ท่ีจงกรมใหสูง ที่ถมพังลง .. ตรัสวา ดกู อนภกิ ษุท้ังหลาย เราอนญุ าตใหก อ มลู ดนิ ทีถ่ ม ๓ ชนดิ คือ กอ ดว ยอฐิ ๑ กอดว ยหิน ๑ กอดว ยไม ๑ ภิกษุทง้ั หลายข้นึ ลงลําบาก . . ตรสั วา ดกู อ นภิกษุทง้ั หลาย เราอนุญาตบันได ๓ ชนิด คือ บันไดอิฐ ๑ บันไดหิน ๑ บันไดไม ๑ ภกิ ษุทัง้ หลายขน้ึ ลงพลัดตก ตรสั วา ดูกอ นภิกษุทัง้ หลาย เราอนุญาตราวสําหรับยึด. [๘๒] สมยั นนั้ ภกิ ษทุ ัง้ หลายจงกรมอยูใ นทจ่ี งกรม พลัดตกลงมาภกิ ษุทั้งหลายกราบทูลเรือ่ งน้นั แดพระผูมพี ระภาคเจา พระผมู พี ระภาคเจา ตรัสวา ดูกอ นภิกษทุ ัง้ หลาย เราอนุญาตรว้ั รอบท่ีจงกรม. [๘๓] สมัยตอ มา ภกิ ษทุ งั้ หลายจงกรมอยกู ลางแจง ลําบาก ดว ยหนาวบา ง รอนบา ง ภิกษุท้ังหลายกราบทูลเร่ืองน้นั แดพ ระผูมพี ระภาคเจาพระผมู ีพระภาคเจาตรสั วา ดูกอนภกิ ษุทง้ั หลาย เราอนญุ าตโรงจงกรม ผงหญา ท่มี ุงหลนเกลอ่ื นในโรงจงกรม .. . ตรสั วา ดูกอนภกิ ษทุ ้งั หลาย เราอนุญาตใหร ้อื ลงแลวฉาบดวยดินทั้งขางนอกขางใน ทาํ ใหม สี ีขาว สีดาํ สเี หลือง จาํหลักเปน พวงดอกไม เครอื ไม ฟน มงั กร ดอกจอกหากลบี ราวจวี ร สายระเดยี งจีวร. [๘๔] สมัยนน้ั เรือนไฟมพี น้ื ตาํ่ ไป นํ้าทว มได ตรัสวา ดกู อนภกิ ษทุ ัง้ หลาย เราอนุญาตใหถมพ้ืนใหสูง พื้นทถ่ี มพังลงมา. ..ตรัสวา ดกู อน

พระวินยั ปฎก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 31ภกิ ษุทง้ั หลาย เราอนุญาตใหกอมูลดินทถ่ี ม ๓ ชนิด คอื กอ ดวยอฐิ ๑ กอดว ยหิน ๑ กอ ดว ยไม ๑ ภิกษทุ งั้ หลายขนึ้ ลงลําบาก ...ตรสั วา ดูกอ นภกิ ษุท้งั หลาย เราอนญุ าตบันได ๓ ชนิด คือ บันไดอฐิ ๑ บันไดหิน ๑ บนั ไดไม ๑ ภกิ ษุทง้ั หลายขน้ึ ลงพดั ตกลงมา . . .ตรสั วา ดูกอนภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตราวสําหรบั ยึด เรือนไฟไมม บี านประตู. ..ตรสั วา ดูกอนภกิ ษุทง้ั หลายเราอนุญาตบานประตู กรอบเชด็ หนา ครกรองเดือยประตู หวงขา งบน สายยูไมหวั ลิง กลอน ลิม่ ชอ งดาล ชองสาํ หรบั ชักเชอื ก เชอื กสาํ หรบั ชกั เชิงฝาเรือนไฟชาํ รดุ ภิกษุทัง้ หลายกราบทูลเรือ่ งนน้ั แคพ ระผูม ีพระภาคเจา พระ-ผมู ีพระภาคเจาตรัสวา ดกู อ นภิกษุท้งั หลาย เราอนญุ าตใหกอใหต่าํ เรอื นไฟไมม ปี ลองควนั . . . ตรสั วา ดูกอนภิกษทุ ง้ั หลาย เราอนุญาตปลอ งควนั . [๘๕] สมัยตอมา ภิกษุท้งั หลายทาํ ท่ตี ้งั เตาไฟไวกลางเรือนไฟขนาดเลก็ ไมมีอุปจาร . . . ตรสั วา ดกู อ นภิกษทุ ั้งหลาย เราอนญุ าตใหท าํ หนาที่ตั้งเตาไฟไวส วนขางหนึง่ เฉพาะเรอื นไฟขนาดเลก็ เรอื นไฟขนาดกวาง ตงั้ ไวตรงกลางได ไฟในเรือนไฟลวกหนา . . .ตรสั วา ดูกอนภิกษุทั้งหลาย เราอนญุ าตดนิ สําหรับทาหนา ภิกษทุ ัง้ หลายละลายดินดว ยมือ.. .ตรสั วา ดูกอ นภิกษทุ งั้ หลาย เราอนุญาตรางสําหรับละลายดิน ดินมกี ลิ่นเหมน็ . ..ตรสั วาดกู อนภิกษทุ ั้งหลาย เราอนุญาตใหอบกลน่ิ . [๘๖] สมยั ตอมา ไฟในเรือนไฟลนกาย ...ตรัสวา ดกู อ นภิกษุท้ังหลาย เราอนญุ าตใหตักนํา้ มาไวม าก ๆ ภิกษุทัง้ หลายใชถาดบา ง บาตรบา งตักนํ้า ...ตรสั วา ดกู อ นภิกษทุ ง้ั หลาย เราอนุญาตท่ีขังนา้ํ ขันตักนาํ้ เรือนไฟทม่ี ุงดว ยหญาไหมเ กรยี ม . . . ตรัสวา ดูกอ นภกิ ษุทั้งหลาย เราอนญุ าตใหรอื้ ลงฉาบดนิ ทั้งขา งบนขางลา ง เรอื นไฟเปนตม . . . ตรัสวา ดูกอ นภิกษุท้งั หลาย

พระวินยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 32เราอนญุ าตใหปเู ครอ่ื งลาด ๓ อยาง คือเครอ่ื งลาดอิฐ ๑ เคร่ืองลาดหนิ ๑เคร่ืองลาดไม ๑ เรือนไฟกย็ งั เปน ตมอยนู ั่นเอง . .. ตรสั วา ดูกอ นภกิ ษทุ ัง้ หลายเราอนุญาตใหช ําระลา งนา้ํ ขัง . . .ตรัสวา ดกู อนภิกษทุ ัง้ หลาย เราอนญุ าตทอระบายน้าํ . [๘๗] สมยั ตอ มา ภกิ ษทุ ั้ง หลายนั่งบนพืน้ ดินในเรือนไฟ เนื้อตวัคัน . .ตรสั วา ดูกอนภิกษุท้ังหลาย เราอนุญาตต่งั ในเรอื นไฟ. [๘๘] สมัยตอมา เรอื นไฟยงั ไมม ีเครอ่ื งลอม. . . ตรัสวา ดูกอ นภิกษุทัง้ หลาย เราอนุญาตใหลอ มรั้ว ๓ อยา ง คือ รวั้ อฐิ ๑ รวั้ หนิ ๑ ร้วั ไม ๑ซุม ไมม .ี . . ตรัสวา ดูกอนภิกษทุ ง้ั หลาย เราอนญุ าตซมุ ซุม ตํา่ ไป น้ําทวมได. . .ตรัสวา ดกู อนภกิ ษุทงั้ หลาย เราอนญุ าตใหทาํ พ้นื ที่ใหสูง พ้นื ทกี่ อพงั. . . ตรสั วา ดูกอ นภกิ ษทุ ัง้ หลาย เราอนุญาตใหก อ มลู ดิน ๓ อยาง คอื กอดว ยอฐิ ๑ กอ ดวยหิน ๑ กอ ดว ยไม ๑ ภิกษทุ ั้งหลายขึ้นลงลาํ บาก . .ตรัสวาดูกอ นภกิ ษุทง้ั หลาย เราอนุญาตบนั ได ๓ อยาง คือ บันไดอิฐ ๑ บันไดหนิ ๑บนั ไดไม ๑ ภิกษุทงั้ หลายขึ้นลงพลัดตกลงมา ...ตรสั วา ดูกอ นภิกษทุ งั้ หลายเราอนญุ าตราวสาํ หรับยดึ ซมุ ยงั ไมม ปี ระตู . . . ตรสั วา ดกู อ นภิกษทุ ง้ั หลายเราอนุญาตผา นประตู กรอบเชด็ หนา ครกรองรบั เดือยบานประตู หวงขางบนสายยู ไมหัวลงิ กลอน ลิม่ ชองดาล ชองเชอื กชัก เชอื กชัก. [๘๙] สมัยตอ มา ผงหญาหลน เกล่อื นซุม. . .ตรสั วา ดูกอ นภิกษุท้ังหลาย เราอนญุ าตใหรอื้ ลงฉาบดินทั้งขา งบนขางลา ง ทาํ ใหมสี ีขาว สดี ําสเี หลอื ง จาํ หลกั เปนพวงดอกไม เครือไม ฟน มังกร ดอกจอกหา กลบีบรเิ วณเปนตม ตรัสวา ดูกอ นภิกษทุ ้งั หลาย เราอนุญาตใหโ รยกรวดแรกรวดแรย งั ไมเ ตม็ . . . ตรสั วา ดูกอนภกิ ษทุ งั้ หลาย เราอนุญาตใหวางศลิ าเรยี บน้ําขงั . . . ตรสั วา ดกู อ นภกิ ษทุ ้งั หลาย เราอนุญาตทอระบายน้าํ .

พระวินัยปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 33 เรอ่ื งการเปลือยกาย [๙๐] สมัยนัน้ ภิกษุเปลอื ยกายไหวภิกษไุ มเ ปลอื ยกาย ภิกษเุ ปลอื ยกายใหภกิ ษุเปลอื ยกายไหวคน ภกิ ษเุ ปลือยกายใหภ กิ ษุไมเปลอื ยกายไหวต นภิกษุเปลอื ยกายทําบริกรรมใหแ กภกิ ษเุ ปลอื ยกาย ภกิ ษเุ ปลอื ยใชใหทาํ บริกรรมแกภิกษเุ ปลือยกาย ภิกษุเปลือยกายใหของแกภ กิ ษุเปลือยกาย ภกิ ษเุ ปลอื ยกายรบั ประเคน เปลอื ยกายเค้ียว เปลอื ยกายฉนั เปลอื ยกายลมิ้ รส เปลือยกายดื่มภกิ ษุทงั้ หลาย กราบทูลเรื่องนั้นแดพ ระผมู ีพระภาคเจา . พระผูมพี ระภาคเจา .. .ตรัสวา ดูกอนภิกษุทง้ั หลาย ภิกษเุ ปลือยกายไมพึงไหวภ กิ ษเุ ปลอื ยกาย ภกิ ษเุ ปลือยกายไมพ งึ ไหวภ กิ ษเุ ปลอื ยกาย ไมพึงใหภกิ ษุเปลอื ยกายไหวตน ภกิ ษุเปลอื ยกายไมพ งึ ใหภกิ ษุไมเปลือยกายไหวต นไมพ งึ เปลอื ยกายทาํ บรกิ รรมแกภกิ ษเุ ปลอื ยกาย ไมพ งึ ใชภกิ ษุเปลอื ยกายทาํบรกิ รรม ไมพึงเปลอื ยกายใหของแกภกิ ษเุ ปลือยกาย ไมพึงเปลอื ยกายรับประเคนไมพ ึงเปลือยกายเคีย้ วของ ไมพ งึ เปลือยกายฉันอาหาร ไมพ งึ เปลือยกายลิ้มรสไมพึงเปลือยกายดืม่ รปู ใดด่ืม ตองอาบัติทกุ กฏ. เรอื่ งศาลาเรือนไฟและบอนํ้า [๙๑] สมัยนน้ั ภกิ ษุทง้ั หลายวางจีวรไวบนพืน้ ดนิ ในเรอื นไฟ จีวรเปอนฝนุ ภกิ ษทุ ัง้ หลายกราบทลู เรอื่ งนั้นแดพระผูมีพระภาคเจา พระผูม ี-พระภาคเจาตรัสวา. . . ดูกอนภิกษุทง้ั หลาย เราอนญุ าตราวจีวร สายระเดียงจีวรในเรือนไฟ คร้นั ฝนตกจีวรถกู ฝนเปย ก ตรัสวา . . .ดกู อ นภิกษุทง้ั หลาย เราอนุญาตศาลาใกลเรือนไฟ ศาลาใกลเ รอื นไฟมีพื้นตาํ่ น้ําทวม...ตรสั วาดูกอนภิกษุทัง้ หลาย เราอนุญาตใหถ มใหส ูง ดินที่ถมพังลง...ตรสั วา ดูกอ นภกิ ษุทง้ั หลาย เราอนุญาตใหกอมลู ดิน. . . ภกิ ษุทง้ั หลายข้นึ ลงลําบาก...ข้นึ ลงพลดั ตก .ตรสั วา ดกู อ นภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตนราวสาํ หรับยึด.

พระวนิ ัยปฎ ก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 34 [๙๒ ] สมัยตอมา ผงหญา บนศาลาเรอื นไฟตกเกลือ่ น . . .ตรสั วาดูกอ นภิกษทุ ง้ั หลาย เราอนุญาตใหร อ้ื ลงฉาบดนิ ท้ังขางบนขางลา ง. ..ราวจวี รสายระเดยี งจีวร. [๙๓] สมยั นนั้ ภกิ ษุท้งั หลายรงั เกยี จท่จี ะถหู ลงั ทั้งในเรอื นไฟ ทั้งในน้าํ จึงกราบทูลเรอื่ งนน้ั แดพ ระผูม พี ระภาคเจา พระผูมพี ระภาคเจาตรสั วา ดูกอนภิกษทุ ้งั หลาย เราอนุญาตเครอ่ื งกําบงั ๓ ชนดิ คือ เรอื นไฟ ๑ นาํ้ ๑ ผา ๑. [๙๔] สมัยตอ มา น้าํ ในเรอื นไฟไมม ี ภิกษทุ ั้งหลายกราบทลู เร่ืองนนั้แดพระผูมพี ระภาคเจา พระผมู พี ระภาคเจา ตรัสวา ดูกอ นภิกษทุ ั้งหลาย เราอนญุ าตบอน้ํา ขอบบอ น้ําทรุดพงั .. .ตรสั วา ดูกอนภกิ ษทุ ้ังหลาย เราอนญุ าตใหกอมลู ดนิ ๓ อยาง คือ กอ ดวยอฐิ ๑ กอ ดว ยหนิ ๑ กอ ดว ยไม ๑ บอ น้าํต่าํ ไป น้าํ ทว มได ภิกษุทั้งหลายกราบทูลเรื่องน้นั แดพ ระผมู ีพระภาคเจาพระผูม ีพระภาคเจาตรสั วา ดกู อ นภกิ ษทุ ั้งหลาย เราอนุญาตใหถมใหส ูง ดินที่ถมพังทะลาย ภิกษทุ ัง้ หลายขึ้นลงลาํ บาก . . .ขึน้ ลงพลัดตก. . .ตรัสวา ดูกอนภกิ ษุทง้ั หลาย เราอนญุ าตราวสาํ หรับยึด. [๙๕] สมัยนน้ั ภกิ ษทุ ้งั หลายใชเ ถาวัลยบ า ง ประคดเอวบา ง ผูกภาชนะตักน้าํ . . .ตรัสวา ดกู อนภกิ ษทุ งั้ หลาย เราอนญุ าตเชอื กสําหรบั บอ นาํ้มอื เจบ็ ตรสั วา ดกู อนภกิ ษทุ ัง้ หลาย เราอนญุ าตคนั โพงคลา ยคันช่ัง ระหัดชกั ระหัดถบี ภาชนะแตกเสียมาก . . .ตรัสวา ดกู อนภิกษทุ ัง้ หลาย เราอนญุ าตถังน้าํ ๓ อยาง คอื ถังนํ้าโลหะ ๑ ถงั นา้ํ ไม ๑ ถงั นา้ํ หนงั ๑. [๙๖] สมยั ตอมา ภกิ ษทุ ั้งหลายตักนาํ้ ในท่ีแจง ลําบาก ดวยหนาวบาง รอนบา ง จงึ กราบทลู เรอ่ื งนนั้ แดพ ระผูมพี ระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจาตรัสวา ดกู อนภิกษทุ ั้งหลาย เราอนญุ าตศาลาสําหรับบอ น้าํ ผงหญา ท่ศี าลา

พระวินยั ปฎก จุลวรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 35บอน้ําหลน เกล่ือน. . . ตรัสวา ดกู อนภิกษุทัง้ หลาย เราอนญุ าตใหร ้ือลงฉาบดว ยดนิ ทั้งขางบนขางลา ง ทาํ ใหม ีสขี าว สี่ดํา สีเหลือง จําหลักเปน พวงดอกไมเครือไม ฟน มังกร ดอกจอกหากลีบ ราวจวี ร สายระเดยี งจวี ร. [๙๗] สมยั นน้ั บอ นา้ํ ยงั ไมมฝี าปด ผงหญาบาง ฝุน บา ง ตกลงตรัสวา ดูกอ นภิกษุทัง้ หลาย เราอนญุ าตฝาปด. [๙๘] สมัยตอมา ภาชนะสาํ หรบั ขงั นํา้ ยงั ไมมี. .ตรัสวา ดูกอ นภกิ ษุทัง้ หลาย เราอนญุ าตรางนํา้ อา งนํ้า. [๙๙] สมัยนน้ั ภกิ ษุทัง้ หลายสรงนาในท่ีน้ัน ๆ ในอาราม อารามเปน ตม ภกิ ษุท้ังหลายกราบทลู เร่อื งนัน้ แดพระผูมีพระภาคเจา พระผมู ีพระ-ภาคเจา ตรสั วา ดกู อ นภกิ ษุทง้ั หลาย เราอนุญาตลาํ รางระบายนา้ํ ลาํ รางโลง โถง ภิกษุทงั้ หลายอายท่จี ะสรงน้ํา. . .ตรัสวา ดกู อนภิกษทุ ัง้ หลาย เราอนญุ าตใหกั้นกําแพง ๓ ชนิด คือกําแพงอิฐ ๑ กาํ แพงหนิ ๑ กาํ แพงไม ๑ลาํ รางระบายนาํ้ เปน ตม. . .ตรัสวา ดูกอ นภกิ ษุทั้งหลาย เราอนญุ าตเคร่อื งลาด๓ ชนิด คืออฐิ ๑ หนิ ๑ ไม ๑ น้าํ ขัง...ตรัสวา ดูกอนภกิ ษุท้ังหลายเราอนุญาตทอระบายนํา้ [ ๑๐๐] สมัยนนั้ ภิกษุท้ังหลายมีเน้ือตัวตกหนาว จงึ กราบทูลเร่อื งนัน้แดพระผมู ีพระภาคเจา พระผูมีพระภาคเจาตรสั วา ดูกอนภิกษทุ ้ังหลาย เราอนญุ าตใหเ อาผา ชุบนาํ้ เชด็ ตวั . เรอ่ื งสรงน้าํ [๑๐๑] สมัยนน้ั อุบาสกผูห น่ึงใครจะสรางสระน้าํ ถวายสงฆ ภิกษุทั้งหลายกราบทลู เรือ่ งนั้น แดพระผมู พี ระภาคเจา พระผูม พี ระภาคเจา ตรสั วาดกู อนภิกษทุ งั้ หลาย เราอนุญาตสระนาํ้ ขอบสระน้ําชาํ รดุ .. .ตรสั วา ดกู อ น

พระวนิ ยั ปฎ ก จลุ วรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 36ภิกษทุ ั้งหลาย เราอนญุ าตใหกอ ขอบสระ ๓ อยาง คอื กอ ดวยอฐิ ๑ กอ ดวยหิน ๑ กอดว ยไม ๑ ภิกษทุ ั้งหลายขึ้นลงลาํ บาก พระผูมีพระภาคเจา ตรสั วาดูกอ นภกิ ษุท้ังหลาย เราอนุญาตบันได ๓ อยาง คอื บันไดอฐิ ๑ บันไดหิน ๑บนั ไดไม ๑ ขน้ึ ลงพลัดตก. ..ตรสั วา ดูกอนภิกษทุ ั้งหลาย เราอนญุ าตราวสาํ หรบั ยดึ น้ําในสระเปนน้ําเกา ... ตรสั วา ดกู อ นภกิ ษทุ ง้ั หลาย เราอนุญาตรางนา้ํ ทอ ระบายนํ้า. [๑๐๒] สมยั ตอ มา อุบาสกผหู นึ่งประสงคจ ะสรา งเรอื นไฟ มปี น ลมถวายภกิ ษุสงฆ ภิกษุทง้ั หลายกราบทูลเรอ่ื งนน้ั แดพ ระผมู พี ระภาคเจา พระผมู ีพระภาคเจาตรสั วา ดกู อ นภกิ ษทุ ้งั หลาย เราอนุญาตเรือนไฟมปี นลม [๑๐๓] สมยั น้นั พระฉพั พัคคียอยูปราศจากผานิสีทนะถงึ ๔ เดอื นภิกษทุ ั้งหลายกราบทลู เรือ่ งน้ันแดพระผมู พี ระภาคเจา พระผูมพี ระภาคเจา ตรัสวา ดูกอ นภกิ ษทุ ้ังหลาย ภิกษุไมพ งึ อยูปราศจากผา นสิ ีทนะถงึ ๔ เดอื น รูปใดอยปู ราศ ตอ งอาบตั ทิ กุ กฏ. ทรงหามนอนบนทนี่ อนดอกไม [๑๐๔] สมัยตอ มา พระฉพั พคั คยี น อนบนท่ีนอนอนั เกลื่อนดวยดอกไมชาวบานเดนิ เที่ยวชมวิหารพบเห็นเขา จึงเพงโทษ ตเิ ตียน โพนทะนาวา ...เหมอื นพวกคฤหัสถผ บู ริโภคกาม ภกิ ษุท้งั หลายกราบทูลเรอ่ื งนนั้ แดพ ระผูมีพระภาคเจา พระผูมีพระภาคเจาตรัสวา ดกู อ นภิกษทุ ั้งหลาย ภกิ ษไุ มพึงนอนทีน่ อนอนั เกล่ือนดวยดอกไม รปู ใดนอน ตอ งอาบัตทิ กุ กฏ. พุทธานุญาตรบั ของหอม [๑๐๕] สมยั น้ัน ชาวบา นถือของหอมบาง ดอกไมบ า งไปวัด ภกิ ษุทั้งหลายรงั เกยี จไมรับประเคน จึงกราบทูลเร่อื งนนั้ แดพระผมู ีพระภาคเจา