tripitaka_38

พระสุตตันตปฎ ก อังคตุ รนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนา ท่ี 451สัตว ฯลฯ ความเห็นผิด น้เี รยี กวาธรรมท่เี ปนมรรคาดํา ดูกอ นภกิ ษุทงั้ หลาย ก็ธรรมเปนมรรคาขาวเปน ไฉน การงดเวน จากการฆาสัตวฯลฯ ความเหน็ ชอบ น้ีเรยี กวาธรรมเปน มรรคาขาว. จบกัณหมรรคสุกกมรรคสตู รท่ี ๒ ๓. สัทธรรมาสัทธรรมสูตร วาดว ยสทั ธรรมและอสัทธรรม [๑๘๐] ดกู อ นภิกษุทงั้ หลาย เราจักแสดงสทั ธรรมและอสทั ธรรมแกเธอท้ังหลาย เธอทัง้ หลายจงฟง จงใสใจใหด ี เราจักกลาว ภิกษุเหลานัน้ ทูลรับพระผมู พี ระภาคเจา แลว พระผมู ีพระภาคเจา ไดตรัสวาดกู อนภิกษุท้ังหลาย ก็อสทั ธรรมเปนไฉน การฆา สัตว ฯลฯ ความเหน็ ผิด นเ้ี รียกวา อสทั ธรรม ดกู อ นภกิ ษทุ ั้งหลาย กส็ ทั ธรรมเปนไฉนการงดเวน จากการฆา สตั ว ฯลฯ ความเหน็ ชอบ น้ีเราเรียกวาสัทธรรม. จบสทั ธรรมาสทั ธรรมสตู รที่ ๓ ๔. สปั ปุริสธรรมาสัปปรุ ิสธรรมสูตร วาดวยสัปปรุ สิ ธรรมและอสัปปรุ ิสธรรม [๑๘๑] ดกู อนภกิ ษุท้งั หลาย เราจกั แสดงสัปปรุ สิ ธรรมและอสัป-ปุรสิ ธรรมแกเธอทง้ั หลาย เธอทั้งหลายจงฟง จงใสใจใหดี เราจกั กลาวภิกษเุ หลานนั้ ทลู รบั พระผมู ีพระภาคเจาแลว พระผมู ีพระภาคเจาไดตรสั วาดกู อ นภกิ ษทุ ้ังหลาย ก็อสปั ปรุ สิ ธรรมเปน ไฉน การฆาสตั ว ฯลฯ ความเหน็ ผิด นี้เรียกวา อสัปปุริสธรรม ดกู อ นภิกษทุ ง้ั หลาย ก็สปั ปรุ ิสธรรม

พระสุตตันตปฎก องั คุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนาที่ 452เปน ไฉน การเวนจากการฆาสัตว ฯลฯ ความเหน็ ชอบ นีเ้ รยี กวาสัปปรุ ิสธรรม. จบสปั ปุริธรรมาสปั ปุริสธรรมสูตรท่ี ๔ ๕. อปุ ปาเทตพั พานุปาเทตัพพธรรมสตู ร วา ดว ยธรรมทีค่ วรใหเกดิ ขึ้นและไมควรใหเ กดิ ข้ึน [๑๘๒] ดูกอนภกิ ษุทั้งหลาย เราจักแสดงธรรมทคี่ วรใหเ กิดขึน้และธรรมที่ไมค วรใหเ กดิ ขนึ้ แกเธอท้งั หลาย เธอท้งั หลายจงฟง จงใสใจใหดี เราจักกลาว ภิกษุเหลานั้นทูลรบั พระผมู พี ระภาคเจา แลว พระผมู ี-พระภาคเจา ไดตรัสวา ดูกอ นภกิ ษทุ ั้งหลาย กธ็ รรมท่ไี มควรใหเกดิ ข้นึ เปนไฉน การฆา สัตว ฯลฯ ความเห็นผดิ นเี้ รยี กวาธรรมทีไ่ มควรใหเกิดขึ้นดกู อ นภิกษทุ งั้ หลาย ก็ธรรมทค่ี วรใหเ กดิ ขึน้ เปนไฉน การงดเวน จากการฆา สัตว ฯลฯ ความเหน็ ชอบ นี้เรียกวา ธรรมท่คี วรใหเ กดิ ข้ึน. จบอปุ ปาเทตัพพานปุ าเทตพั พธรรมสตู รท่ี ๕ ๖. อาเสวติ ัพพานาเสวติ ัพพธรรมสูตร วาดวยธรรมท่คี วรเสพและไมควรเสพ [๑๘๓] ดกู อนภิกษุทั้งหลาย เราจกั แสดงธรรมทค่ี วรเสพและธรรมท่ีไมควรเสพแกเ ธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงฟง จงใสใ จใหดี เราจักกลาว ภิกษเุ หลานน้ั ทลู รบั พระผมู พี ระภาคเจาแลว พระผูม ีพระภาคเจาไดตรสั วา ดกู อนภิกษุทงั้ หลาย ก็ธรรมทไ่ี มค วรเสพเปนไฉน การฆาสัตว ฯลฯ ความเหน็ ผิด นีเ้ รยี กวา ธรรมที่ไมควรเสพ ดูกอ นภิกษุ

พระสตุ ตันตปฎก อังคตุ รนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาท่ี 453ท้งั หลาย กธ็ รรมที่ควรเสพเปนไฉน การงดเวนจากการฆาสัตว ฯลฯความเหน็ ชอบ น้เี รยี กวาธรรมที่ควรเสพ. จบอาเสวติ ัพพานาเสวติ ัพพสตู รที่ ๖ ๗. ภาเวตพั พาภาเวตพั พธรรมสูตร วาดวยธรรมที่ควรใหเ จริญและไมค วรใหเจริญ [๑๘๔] ดูกอนภกิ ษทุ ง้ั หลาย เราจักแสดงธรรมท่คี วรใหเจรญิ และธรรมทไ่ี มควรใหเจรญิ แกเ ธอท้ังหลาย เธอทง้ั หลายจงฟง จงใสใจใหดีเราจักกลาว ภกิ ษเุ หลานัน้ ทูลรับพระผูม ีพระภาคเจาแลว พระผูม พี ระ-ภาคเจาไดตรัสวา ดูกอนภกิ ษทุ งั้ หลาย ก็ธรรมทไ่ี มควรใหเ จรญิ เปนไฉนการฆาสตั ว ฯลฯ ความเห็นผดิ น้ีเรียกวา ธรรมท่ีไมค วรใหเจริญ ดกู อ นภกิ ษทุ งั้ หลาย ก็ธรรมทค่ี วรใหเจริญเปนไฉน การงดเวน จากการฆา สตั วฯลฯ ความเหน็ ชอบ น้เี รียกวาธรรมที่ควรใหเ จรญิ . จบภาเวตพั พาภาเวตัพพธรรมสตู รที่ ๗ ๘. พหุลกี าตัพพาพหุลีกาตัพพธรรมสตู ร วาดว ยธรรมที่ควรทําใหมากและไมค วรทําใหมาก [๑๘๕] ดูกอนภกิ ษุทงั้ หลาย เราจักแสดงธรรมท่ีควรทาํ ใหม ากและธรรมที่ไมค วรทําใหม าก แกเ ธอท้ังหลาย เธอทั้งหลายจงฟง จงใสใ จใหดี เราจักกลาว ภิกษุเหลา นัน้ ทลู รับพระผูมพี ระภาคเจาแลว พระผมู ี-พระภาคเจาไดตรัสวา ดูกอ นภกิ ษทุ ง้ั หลาย กธ็ รรมท่ไี มควรทาํ ใหม ากเปนไฉน การฆา สตั ว ฯลฯ ความเหน็ ผิด นเี้ รยี กวา ธรรมท่ีไมควรทําใหมาก ดูกอนภิกษุทง้ั หลาย กธ็ รรมทีค่ วรทาํ ใหมากเปน ไฉน การเวนจาก

พระสุตตนั ตปฎ ก องั คตุ รนิกาย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนา ท่ี 454การฆา สัตว ฯลฯ ความเหน็ ชอบ นี้เรียกวา ธรรมทค่ี วรทาํ ใหม าก. จบพหลุ กี าตพั พาพหุลีกตัพพธรรมสตู รท่ี ๘ ๙. อนุสสริตพั พานนุสสริตัพพธรรมสูตร วาดวยธรรมทค่ี วรระลึกถึงและไมควรระลกึ ถึง [๑๘๖] ดกู อนภกิ ษุทัง้ หลาย เราจกั แสดงธรรมทีค่ วรระลึกและธรรมท่ีไมควรระลึกแกเ ธอทัง้ หลาย เธอทง้ั หลายจงฟง จงใสใจใหดีเราจกั กลาว ภิกษเุ หลานั้นทูลรบั พระผูม ีพระภาคเจา แลว พระผูมีพระ-ภาคเจา ไดตรัสวา ดกู อนภิกษทุ ้ังหลาย กธ็ รรมที่ไมควรระลกึ เปนไฉนการฆาสตั ว ฯลฯ ความเห็นผิด นเ้ี รียกวาธรรมทไี่ มควรระลึก ดกู อ นภกิ ษทุ ้งั หลาย ก็ธรรมท่ีควรระลึกเปน ไฉน การงดเวน จากการฆา สัตวฯลฯ ความเห็นชอบ น้เี รียกวาธรรมที่ควรระลึก. จบอนุสสรติ ัพพานนสุ สริตพั พธรรมสตู รที่ ๙ ๑๐. สัจฉกิ าตัพพาสัจฉกิ าตพั พธรรมสตู ร วา ดวยธรรมท่คี วรทําใหแ จงและไมควรทาํ ใหแจง [๑๘๗] ดูกอ นภิกษทุ ้งั หลาย เราจักแสดงธรรมที่ควรทําใหแ จงและธรรมทีไ่ มค วรทําใหแจง แตเธอท้ังหลาย เธอทั้งหลายจงฟง จงใสใ จใหดี เราจักกลา ว ภิกษุเหลา นัน้ ทูลรับพระผมู พี ระภาคเจา แลว พระผมู ีพระภาคเจาไดต รสั วา ดกู อนภกิ ษุทง้ั หลาย ก็ธรรมที่ไมควรทําใหแ จงเปน ไฉน การฆา สตั ว ฯลฯ ความเหน็ ผิด นีเ้ รยี กวา ธรรมทไี่ มควรทาํ ใหแจง ดูกอนภกิ ษทุ ง้ั หลาย กธ็ รรมทคี่ วรทาํ ใหแ จงเปน ไฉน การงดเวน จาก

พระสตุ ตนั ตปฎ ก อังคตุ รนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาท่ี 455การฆาสตั ว ฯลฯ ความเห็นชอบ น้ีเรียกวา ธรรมท่ีควรทําใหแ จง . จบสัจฉกิ าตพั พาสัจฉิกาตัพพธรรมสูตรที่ ๑๐ จบเสฏฐวรรคที่ ๔ รวมพระสตู รท่มี ใี นวรรคน้ี คือ ๑. อริยมรรคานรยิ มรรคสูตร ๒. กัณหมรรคสุกกมรรคสตู ร๓. สทั ธรรมาสัทธรรมสตู ร .สัปปุรสิ ธรรมาสปั ปรุ สิ ธรรมสูตร ๕. อุป-ปาเทตัพพานปุ าเทตัพพธรรมสูตร ๖. อาเสวิตัพพานเสวิตัพพธรรมสตู ร๗. ภเวตัพพาภาเวตพั พธรรมสตู ร ๘. พหุลีกาตพั พาพหุลีกาตพั พธรรม-สูตร ๙. อนุสสริตพั พานนสุ สริตัพพธรรมสูตร ๑๐. สจั ฉิกาตพั พา-สจั ฉกิ าตัพพธรรมสตู ร.

พระสุตตันตปฎก องั คุตรนกิ าย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนาท่ี 456 เสวติ ัพพาเสวติ พั พวรรคท๑่ี ๕ วา ดวยบุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ ประการไมค วรเสพ [๑๘๘] ดกู อ นภิกษทุ ้ังหลาย บคุ คลผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ประการ ไมค วรเสพ ธรรม ๑๐ ประการเปนไฉน คอื บคุ คลเปน ผฆู าสตั ว ๑ ลักทรัพย ๑ พดู ผิดในกาม ๑ พูดเทจ็ ๑ พูดสอเสียด ๑พูดคาํ หยาบ ๑ พูดเพอ เจอ ๑ มคี วามอยากไดข องผอู ื่น ๑ มจี ติ ปองรา ย.มีความเห็นผดิ ๑ ดูกอนภิกษุท้ังหลาย บคุ คลผูป ระกอบดว ยธรรม ๑๐ประการนี้แล ไมค วรเสพ ดูกอ นภกิ ษทุ ้งั หลา บุคคลผูป ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ ควรเสพ ธรรม ๑๐ ประการเปนไฉน คอื บคุ คลเปน ผงู ดเวนจากการฆาสตั ว ๑ จากการลักทรัพย. จากการประพฤตผิ ดิในกาม ๑ จากการพูดเทจ็ ๑ จากการพูดสอเสียด ๑ จากการพูดคาํหยาบ ๑ จากการพูดเพอเจอ ๑ ไมอยากไดข องผอู ื่น ๑ มีจิตไมค ดิ ปองราย ๑ มีความเห็นชอบ ดกู อ นภิกษุทง้ั หลาย บคุ คลผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ ประการน้แี ล ควรเสพ ดกู อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ ประการ ไมควรคบ ... ดกู อนภิกษทุ ัง้ หลย บคุ คลผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ ประการควรคบ. .. ดูกอนภิกษทุ ัง้ หลาย บคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ ไมควรเขา ไปนงั่ ใกล.... ดกู อ นภกิ ษทุ ง้ั หลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม๑๐ ประการ ควรเขา ไปนงั่ ใกล...๑. วรรคที่ ๕ ไมมอี รรถกถาอธิบาย.

พระสตุ ตันตปฎ ก อังคุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนา ท่ี 457 ดกู อ นภิกษุท้งั หลาย บุคคลผูประกอบดวยธรรม ๑๐ ประการ เปนผไู มควรบูชา.... ดูกอ นภิกษุท้ังหลาย บุคคลผูประกอบดวยธรรม ๑๐ประการ เปนผคู วรบชู า... ดกู อ นภิกษุทง้ั หลาย บุคคลผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ เปนผไู มค วรสรรเสรญิ ... ดูกอนภกิ ษุทั้งหลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม๑๐ ประการ เปน ผคู วรสรรเสรญิ . . . ดูกอ นภิกษทุ ง้ั หลาย บคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ เปนผไู มค วรเคารพ... ดกู อ นภิกษุท้ังหลาย บุคคลผูประกอบดวยธรรม ๑๐ประการ เปนผคู วรเคารพ. . . ดูกอ นภกิ ษุท้งั หลาย บคุ คลผูป ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการผูไมควรยาํ กรง... ดูกอ นภิกษุท้ังหลาย บคุ คลผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ประการ เปน ผูควรยาํ เกรง . . . ดกู อนภิกษทุ ัง้ หลาย บคุ คลผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ ประการ เปนผไู มค วรใหยนิ ด.ี .. ดูกอ นภกิ ษทุ งั้ หลาย บคุ คลผูป ระกอบดวยธรรม ๑๐ประการ เปนผูควรใหย ินด.ี . . ดกู อ นภกิ ษทุ งั้ หลาย บุคคลผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ ยอมไมบ ริสทุ ธ์ิ ... ดกู อนภกิ ษทุ ัง้ หลาย บคุ คลผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ประการ ยอมบรสิ ุทธิ์ ... ดูกอนภิกษทุ ั้งหลาย บคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ ยอ มครอบงาํ มานะไมได. .. ดกู อนภิกษทุ ้ังหลาย บุคคลผูป ระกอบดว ยธรรม๑๐ ประการ ยอ มครอบงาํ มานะได. .. ดกู อนภิกษทุ ัง้ หลาย บคุ คลผูป ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ ยอม

พระสุตตนั ตปฎ ก อังคตุ รนิกาย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนา ที่ 458ไมเจรญิ ดว ยปญ ญา... ดกู อ นภิกษทุ ั้งหลาย บคุ คลผูป ระกอบดว ยธรรม๑๐ ประการ ยอ มเจริญดว ยปญ ญา . . . ดกู อ นภิกษทุ ง้ั หลาย บคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ ยอมประสพสงิ่ ท่ีมิใชบ ญุ เปน อันมาก ธรรม ๑๐ ประการเปนไฉน คือ บุคคลเปนผูฆาสัตว ๑ ลักทรพั ย ๑ ประพฤตผิ ดิ ในกาม ๑ พูดเทจ็ ๑ พดูสอเสยี ด ๑ พดู คาํ หยาบ ๑ พูดเพอ เจอ ๑ มีความอยากไดข องผูอน่ื ๑มีจิตคดิ ปองราย ๑ มีความเหน็ ผิด ๑ ดูกอ นภกิ ษุทั้งหลาย บคุ คลผูประกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการน้ีแล ยอ มประสพสิ่งมใิ ชบุญเปน อันมาก. ดกู อนภกิ ษทุ ้งั หลาย บคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ ยอมประสพบญุ เปน อันมาก ธรรม ๑๐ ประการเปน ไฉน คอื บุคคลเปน ผงู ดเวน จากการฆา สตั ว ๑ จากการลกั ทรพั ย ๑ จากการประพฤตผิ ดิ ในกาม ๑จากการพดู เทจ็ ๑ จากการพดู สอ เสียด ๑ จากการพดู คําหยาบ ๑ จากการพดู เพอเจอ ๑ ไมอยากไดข องผูอ ื่น ๑ มีจติ ไมค ดิ ปองรา ย ๑ มคี วามเห็นชอบ ๑ ดูกอ นภิกษุทั้งหลาย บคุ คลผูป ระกอบดวยธรรม ๑๐ ประการนีแ้ ล ยอ มประสพบญุ เปน อนั มาก. จบเสวติ ัพพาเสวติ ตพั พวรรคที่ ๕ จบจตุตถปณ ณาสก

พระสุตตนั ตปฎ ก องั คตุ รนิกาย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาท่ี 459 ปญ จมปณณาสก ปฐมวรรคท๑่ี ๑ ๑. ยถาภตสตู ร วา ดว ยบุคคลผูประกอบดวยธรรม ๑๐ ประการ เปน ผูถูกทอดทิง้ ไวในนรกหรอื ไดร บั เชิญมาไวใ นสวรรค [๑๘๙] ดกู อ นภิกษทุ งั้ หลาย บุคคลผูประกอบดวยธรรม ๑๐ประการ เปน ผูถกู ทอดทงิ้ ไวใ นนรก เหมือนส่งิ ของที่เขานํามาทอดทิง้ ไวธรรม ๑๐ ประการเปน ไฉน ดกู อ นภกิ ษทุ ง้ั หลาย บุคคลบางคนในโลกน้ีเปน คนฆาสตั ว หยาบชา มีมือชมุ ดวยโลหติ ตงั้ อยูในการฆาและการทุบตี ไมม ีความเอ็นดูในสัตวท่มี ีชีวติ ทง้ั ปวง ๑ เปน คนลกั ทรพั ย ถือเอาวตั ถเุ ปนอุปกรณแ กทรพั ยเ คร่อื งปลม้ื ใจแหง ผูอนื่ ของบุคคลอ่นื ซ่ึงอยใู นบานหรือในปา ที่เจาของมิไดใหด วยจติ เปน ขโมย ๑ เปน ผปู ระพฤตผิ ดิในกาม คอื เปน ผูถงึ ความประพฤตลิ วงในสตรที ีม่ ารดารกั ษา บิดารักษาพ่ีชายนองชายรักษา พี่สาวนอ งสาวรักษา ญาติรักษา ธรรมรกั ษา ผูมีสามี ผมู ีอาชญาโดยรอบ โดยทีส่ ุดแมสตรีผูท บ่ี ุรุษคลอ งแลวดวยพวงมาลัย ๑ เปน ผพู ูดเท็จ คอื เขาอยูในสภา ในบริษัท ในทามกลางญาติในทามกลางเสนา หรือในทามกลางราชสกุล ถกู ผูอ ืน่ นาํ ไปเปน พยานซักถามวา มาเถดิ บรุ ุษผูเจริญ ทานรสู ิ่งใดจงพูดสิ่งน้ัน ดังนี้ บุคคลผนู ัน้เม่ือไมร ูก็กลาววา รู หรือเม่ือรกู ก็ ลา ววา ไมร ู เมอ่ื ไมเ ห็นก็กลา ววา เหน็หรือเหน็ ก็กลา ววา ไมเห็น เปนผกู ลาวเท็จท้ังรู เพราะเหตุแหงตนบา ง๑. วรรคนี้ บาลีมี ๙ สตู ร ๆ ละขอ แตอรรถกถามี ๑๐ สตู ร.

พระสตุ ตนั ตปฎ ก อังคุตรนกิ าย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนา ที่ 460เพราะเหตแุ หง ผอู ่นื บาง เพราะเหตเุ ห็นแกอามิสเล็กนอยบา ง ดว ยประการดงั นี้ เปน ผูพ ดู สอ เสยี ด คอื ฟง ขา งน้แี ลว ไปบอกขางโนน เพือ่ ทาํ ลายคนหมนู ี้ หรอื ฟงขางโนนมาบอกขางน้ี เพอื่ ทําลายคนหมโู นน ยยุ งคนทัง้ หลายผสู ามคั คีกนั ใหแตกกนั หรือสงเสริมคนผแู ตกกนั แลว ชอบความแยกกัน ยินดคี วามแยกกัน เพลิดเพลนิ ในความแยกกัน กลา วแตคําที่ทําใหแ ยกกนั ๑ เปนผูพูดคําหยาบ คือ กลา ววาจาหยาบชา กลาแขง็เดือดรอ นผอู ื่น เสียดสผี อู ่ืน ใกลตอความโกรธ ไมเปนไปเพอื่ สมาธิ ๑เปนผูเ พอ เจอ คือ กลาวไมถูกกาล กลาวไมจ ริง กลา วไมองิ ธรรมกลาวไมอ ิงวินัย กลา ววาจาที่ไมมีหลกั ฐาน ไมม ีทอ่ี า งอิง ไมมีท่สี ้ินหลดุไมป ระกอบดวยประโยชน โดยกาลอนั ไมค วร ๑ เปน ผูอยากไดของผอู ่ืนคือ อยากไดว ตั ถุเปน อปุ กรณแกทรัพยเ คร่ืองปลืม้ ใจแหง ผูอื่นของบคุ คลอนื่วา ไฉนหนอ วตั ถเุ ปนอปุ กรณแ กท รพั ยเคร่อื งปลมื้ ใจแหง ผอู ่ืนของบุคคลอน่ื พงึ เปน ของเรา ดงั น้ี ๑ เปนผมู ีจติ คดิ ปองรา ย คอื มีความดาํ ริในใจอันชว่ั รา ยวา ขอสัตวเหลา นจ้ี งถูกฆา จงถกู ทาํ ลาย จงขาดสูญ จงพินาศ หรอื อยา ไดเ ปนแลว ดงั น้ี ๑ เปน ผูม ีความเห็นผิด คือ มคี วามเห็นวปิ รติ วา ทานทีใ่ หแลวไมม ีผล การเซนสรวงไมมผี ล การบูชาไมม ีผล ผลวิบากแหง กรรมทบ่ี คุ คลทาํ ดที าํ ชั่วไมมี โลกนีไ้ มมี โลกหนาไมม ีมารดาไมม ี บดิ าไมม ี สัตวผเู ปน อุปปาติกะไมมี สมณพราหมณผ ดู ําเนินไปโดยชอบ ผปู ฏบิ ตั ชิ อบ ผูท าํ โลกนี้และปรโลกใหแจงชัดดวยปญญาอันย่งิ ดว ยตนเอง แลวสอนผูอ่ืนใหร ูตาม ยอมไมมีในโลกน้ี ดงั น้ี ๑ ดกู อ นภกิ ษุทั้งหลาย บคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการน้ีแล เปน ผูถ กูทอดทิง้ ไวใ นนรก เหมือนสิ่งของทีเ่ ขานํามาทอดทิง้ ไว.

พระสุตตนั ตปฎก อังคุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนา ที่ 461 ดูกอ นภกิ ษุทง้ั หลาย บคุ คลผูประกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ เปน ผูไดรบั เชญิ มาประดิษฐานไวใ นสวรรคเหมือนสงิ่ ของท่เี ขานํามาประดษิ ฐานไว ธรรน ๑๐ ประการเปน ไฉน ดูกอนภกิ ษทุ ้งั หลาย บคุ คลบางคนในโลกนี้ ละการฆา สัตว เวนขาดจากการฆาสตั ว วางทณั ฑะ วางศัสตรามคี วามละอาย มคี วามเอน็ ดู มีความกรณุ าหวังประโยชนเกื้อกูลแกสัตวทงั้ ปวงอยู ๑ ละการลกั ทรัพย งดเวนจากการลกั ทรพั ย ไมถ อื เอาวัตถเุ ปนอปุ กรณแกท รัพยเครื่องปลื้มใจแหงผูอ่นื ของบุคคลอื่น ซ่ึงอยูในบา นหรืออยใู นปา ทีเ่ จา ของมิไดใหด ว ยจิตเปนขโมย ๑ ละการประพฤตผิ ดิ ในกามเวนขาดจากการประพฤตผิ ิดในกาม คือไมถ งึ ความประพฤติลว งในสตรีท่ีมารดารักษา บิดารักษา พช่ี ายนอ งชายรักษา พี่สาวนอ งสาวรกั ษา ญาติรกั ษา ธรรมรกั ษา มีสามี มีอาชญาโดยรอบ โดยทสี่ ุดแมส ตรที ่ีบุรษุคลอ งแลวดวยพวงมาลัย ๑ ละการพดู เท็จ เวน ขาดจากการพูดเท็จ คืออยใู นสภา ในบริษทั ในทามกลางญาติ ในทา มกลางเสนา หรอื ในทามกลางราชสกุล ถูกผูอืน่ นําไปเปน พยานซักถามวา มาเถิดบุรษุ ผูเ จริญทา นรูสงิ่ ใดจงพูดสง่ิ นน้ั บุคคลน้ันเมื่อไมร กู บ็ อกวาไมรู หรือเมอื่ รูก บ็ อกวารู เม่อื ไมเหน็ ก็บอกวา ไมเ หน็ หรอื เมือ่ เหน็ กบ็ อกวา เห็น ไมเปน ผูกลาวเทจ็ ทัง้ รู เพราะเหตแุ หง ตนบาง เพราะเหตุแหงผูอ่นื บา ง หรือเพราะเหตุเห็นแกอามิสเลก็ นอ ยบาง ดว ยประการฉะนี้ ๑ ละคําสอเสียด เวนขาดจากคําสอ เสียอด คือฟง ขางนีแ้ ลวไมไปบอกขา งโนน เพื่อทําลายคนหมนู ี้ หรือฟงจากขางโนนแลวไมม าบอกขางนี้ เพื่อทาํ ลายคนหมูโนนสมานคนทีแ่ ตกรา วกนั บาง สง เสริมคนทีพ่ รอ มเพรยี งกนั บา ง ชอบคนผูพรอ มเพรยี งกนั ยินดีในคนผพู รอ มเพรียงกัน เพลดิ เพลนิ ในคนผพู รอม-

พระสุตตนั ตปฎ ก อังคุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนาท่ี 462เพรียงกนั กลา ววาจาที่ทาํ ใหค นพรอ มเพรยี งกนั ดวยประการฉะน้ี ๑ ละคาํ หยาบ เวนขาดจากคําหยาบ กลาววาจาท่ีไมม โี ทษ เพราะหู ชวนใหรกัจับใจ เปน ของชาวเมอื ง คนสวนมากรักใคร พอใจ ๑ ละคําเพอ เจอเวนขาดจากคาํ เพอ เจอ พูดถูกกาล พดู แตคาํ ที่เปนจรงิ พดู องิ อรรถพดู องิ ธรรม พดู องิ วนิ ยั พดู แตคําทมี่ ีหลักฐาน มที อ่ี างอิง มที ีก่ ําหนดประกอบดว ยประโยชนโดยกาลอันควร ๑ ไมอ ยากไดของผูอ ืน่ คอื ไมอ ยากไดว ตั ถเุ ปน เคร่ืองอุปกรณแกทรัพยเครือ่ งปลม้ื ใจแหงผูอ ่ืนของบคุ คลอ่ืนวาไฉนหนอ วตั ถุท่เี ปนเครือ่ งอปุ กรณเกท รพั ยเ ครอ่ื งปลื้มใจแหงผูอ ืน่ ของบคุ คลอน่ื พงึ เปนของเรา ดังนี้ ๑ เปน ผไู มม จี ิตคิดปองรา ย คือไมม ีความดําริในใจอนั ชวั่ รายวา ขอสัตวเหลา น้จี งเปนผไู มมเี วร ไมมคี วามมุงรายกนัไมม ีทกุ ข มสี ขุ รกั ษาคนเถดิ ดงั นี้ ๑ เปนผมู ีความเหน็ ชอบ คอื มคี วามเห็นไมว ปิ รติ วา ทานทบ่ี คุ คลใหแ ลว มผี ล การเซนสรวงมีผล การบูชามีผล ผลวบิ ากแหง กรรมท่ีบุคคลทําดที ําช่ัวมีอยู โลกนมี้ ี โลกหนา มี มารดามี บดิ ามี สัตวทง้ั หลายผเู ปนอปุ ปาติกะมี สมณพราหมณผ ูดําเนนิ ไปโดยชอบ ผูปฏิบตั ิชอบ ผูท าํ โลกนีแ้ ละโลกหนาใหแจงชัดดวยปญ ญาอันย่งิดว ยตนเองแลว สอนผอู นื่ ใหรูตามมีอยู ดงั น้ี ๑ ดกู อ นภิกษทุ ง้ั หลายบคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการน้แี ล เปนผูไ ดร ับเชญิ มาประดษิ -ฐานไวใ นสวรรค เหมอื นสง่ิ ของท่ีเขาเชิญมาประดิษฐานไว. จบยถาภตสตู รที่ ๑

พระสตุ ตันตปฎก อังคุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนาท่ี 463 ปญ จมปณ ณาสก ปฐมวรรคท่ี ๑ อรรถกถายถาภตสตู รที่ ๑ เปนตน สตู รที่ ๑ เปน ตน มีเนือ้ ความงา ยทง้ั นนั้ . จบอรรถกถายถาภตสตู รที่ ๑ เปนตน ๒. มาตคุ ามสูตร๑ วา ดว ยมาตคุ ามประกอบดวยธรรม ๑๐ ประการ เปนผูถ ูกทอดทงิ้ ไวในนรกหรือไดร ับเชญิ มาไวในสวรรค [๑๙๐] ดกู อ นภกิ ษทุ ้ังหลาย มาตคุ ามผูป ระกอบดวยธรรม ๑๐ประการ เปน ผูถูกทอดทง้ิ ไวใ นนรก เหมือนสงิ่ ของท่เี ขานาํ มาทอดท้ิงไวธรรม ๑๐ ประการเปนไฉน ดูกอ นภิกษุทั้งหลาย มาตคุ ามบางคนในโลกนี้ เปนผูฆาสตั ว ฯลฯ เปน ผมู ีความเห็นผิด ดูกอนภกิ ษุทั้งหลายมาตุคามผูป ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการนแี้ ล เปน ผถู กู ทอดท้ิงไวใ นนรกเหมือนสง่ิ ของท่เี ขานํามาทอดท้งิ ไว. ดูกอ นภิกษุทง้ั หลาย มาตุคามผูประกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการเปนผูไดร บั เชญิ มาประดษิ ฐานไวใ นสวรรค เหมือนส่งิ ของทีเ่ ขาเชิญมาประดษิ ฐานไว ธรรม ๑๐ ประการเปน ไฉน ดกู อ นภกิ ษทุ ั้งหลายมาตคุ ามบางคนในโลกน้ี เปน ผูเวน ขาดจากการฆาสัตว ฯลฯ เปน ผมู ีความเห็นชอบ ดูกอ นภิกษทุ ั้งหลาย มาตุคามผูประกอบดวยธรรม ๑๐๑. สูตรที่ ๒ ถึง ๔ ไมมีอรรถกถาอธบิ าย.

พระสุตตันตปฎ ก อังคตุ รนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาที่ 464ประการนแี้ ล เปนผไู ดรบั เชญิ มาประดษิ ฐานไวใ นสวรรค เหมือนสิง่ ของท่ีเขาเชิญมาประดษิ ฐานไว. จบมาตคุ ามสตู รท่ี ๒ ๓. ปฐมอปุ าสิกาสตู ร วาดว ยอบุ าสิกาผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ ประการ เปนผถู กู ทอดทิง้ ไวในนรกหรือไดรับเชญิ มาไวใ นสวรรค [๑๙๑] ดกู อนภกิ ษุทง้ั หลาย อุบาสกิ าผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ประการ เปน ผูถกู ทอดท้งิ ไวในนรก เหมือนส่ิงของทีเ่ ขานํามาทอดทง้ิ ไวธรรม ๑๐ ประการเปนไฉน ดกู อนภิกษทุ ้ังหลาย อบุ าสกิ าบางคนในโลกนี้ เปนผฆู า สตั ว ฯลฯ เปนผูม คี วามเหน็ ผดิ ดูกอ นภกิ ษทุ ง้ั หลายอบุ าสกิ าผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ ประการน้แี ล เปนผูถูกทอดทงิ้ ไวในนรก เหมือนส่งิ ของที่เขานาํ มาทอดทง้ิ ไว. ดูกอนภกิ ษทุ ั้งหลาย อบุ าสกิ าผูประกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการเปน ผูไดร ับเชญิ มาประดิษฐานไวในสวรรค เหมอื นสิง่ ของทเี่ ขาเชิญมาประดษิ ฐานไว ธรรม ๑๐ ประการเปนไฉน ดูกอนภกิ ษุทั้งหลาย อบุ าสิกาบางคนในโลกน้ี เปนผเู วน ขาดจากการฆาสตั ว ฯลฯ เปนผูมีความเห็นชอบ ดูกอนภกิ ษุท้ังหลาย อุบาสิกาผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการนแ้ี ล เปนผูไ ดร ับเชิญมาประดิษฐานไวใ นสวรรค เหมือนสิง่ ของที่เขาเชญิ มาประดิษฐานไว. จบปฐมอุปาสกิ าสูตรท่ี ๓

พระสตุ ตันตปฎก องั คุตรนกิ าย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนาที่ 465 ๔. ทตุ ิยอุปสิกาสูตร วา ดว ยอบุ าสิกาผูป ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ เปนผไู มแกลวกลาและแกลวกลาอยูค รองเรือน [๑๙๒] ดกู อนภิกษทุ ั้งหลาย อุบาสิผูประกอบดวยธรรม ๑๐ประการ เปน ผไู มแกลวกลาอยคู รองเรือน ธรรม ๑๐ ประการเปนไฉนดูกอ นภิกษทุ ้งั หลาย อบุ าสกิ าบางคนในโลกน้ี เปน ผฆู า สัตว ฯลฯ เปนผมู คี วามเห็นผดิ ดกู อนภิกษทุ ั้งหลาย อุบาสกิ าผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ประการนีแ้ ล เปนผไู มแกลว กลา อยคู รองเรือน. ดกู อนภิกษุทงั้ หลาย อบุ าสกิ าผูป ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการเปน ผแู กลว กลา อยคู รองเรอื น ธรรม ๑๐ ประการเปนไฉน ดกู อ นภิกษุทง้ั หลาย อุบาสิกาบางคนในโลกนี้ เปนผูเ วน ขาดจากการฆา สัตว ฯลฯเปนผูมีความเหน็ ชอบ ดกู อนภิกษทุ ัง้ หลาย อุบาสกิ าผูประกอบดวยธรรม๑๐ ประการนีแ้ ล เปน ผแู กลว กลา อยคู รองเรือน. จบทตุ ิยอปุ าสิกาสตู รที่ ๔ ๕. ธรรมปริยายสตู ร วาดวยธรรมปริยายอันเปน เหตุแหง ความกระเสือกกระสน [๑๙๓] ดกู อนภิกษทุ งั้ หลาย เราจักแสดงธรรมปริยายอนั เปนเหตุแหงความกระเสอื กกระสนแกเ ธอท้งั หลาย เธอท้ังหลายจงฟง จงใสใจใหดีเราจกั กลา ว ภกิ ษเุ หลา นนั้ ทูลรับพระผมู พี ระภาคเจาแลว พระผูมพี ระ-ภาคเจาตรัสวา ดกู อ นภกิ ษุทงั้ หลาย ธรรมปรยิ ายอนั เปน เหตแุ หง ความกระเสือกกระสนเปนไฉน ดกู อนภิกษทุ งั้ หลาย สตั วท งั้ หลายเปนผมู กี รรม

พระสุตตันตปฎก องั คตุ รนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาท่ี 466เปน กําเนดิ มีกรรมเปน พวกพอ ง มีกรรมเปน ที่พง่ึ อาศยั กระทํากรรมอนั ใดไว เปนกรรมดหี รือกรรมช่วั ก็ตาม ยอมเปน ผรู ับผลของกรรมนัน้ . ดกู อ นภิกษทุ ้ังหลาย บุคคลบางคนในโลกน้ี เปน ผูฆ าสตั ว หยาบชา มีมอื ชมุ ดว ยโลหิต ตั้งอยใู นการฆาและการทุบตี ไมมีความเอ็นดใู นสัตวท มี่ ชี วี ติ ทั้งปวง บุคคลนัน้ ยอ มกระเสอื กกระสน ดว ยวาจา ดวยใจกายกรรมของเขาคด วจีกรรมของเขาก็คด มโนกรรมของเขาก็คด คติของเขากค็ ด อบุ ัติของเขากค็ ด ดกู อนภกิ ษทุ ้งั หลาย เรากลา วคติ ๒ อยา งอยางใดอยางหน่งึ คอื นรกอนั มที กุ ขโดยสวนเดยี ว หรอื กาํ เนิดดิรจั ฉานอนั มีปกตกิ ระเสอื กกระสนของบุคคลผมู คี ติคด ผมู ีอุบตั ิอนั คด. ดกู อ นภิกษทุ ้ังหลาย ก็กาํ เนิดดริ จั ฉานมปี กติกระเสอื กกระสนนั้นเปน ไฉน คือ งู แมลงปอ ง ตะขาบ พงั พอน แมว หนู นกเคา แมวหรอื สัตวทงั้ หลาย ผเู ขา ถึงกาํ เนดิ สัตวด ิรัจฉานเหลา ใดเหลาหนง่ึ แมอ่นื ๆที่เหน็ มนุษยแ ลว ยอ มกระเสือกกระสน ดูกอนภกิ ษทุ ัง้ หลาย การอบุ ัติของสัตวยอ มมเี พราะกรรมอนั มีแลว ดวยประการดงั นแี้ ล คอื เขายอ มอุบัติดว ยกรรมที่เขาทาํ ผสั สะอนั เปนวิบากยอมถกู ตอ งเขาผูอุบตั แิ ลว ดกู อ นภกิ ษุท้ังหลาย เรายอ มกลาววา สตั วท ง้ั หลายเปนผูรับผลของกรรม ดว ยประการฉะน้ี. อนึ่ง บุคคลบางคนในโลกน้ี เปนผูลกั ทรพั ย. . . เปน ผูประพฤติผดิ ในกาม. . . เปน ผูพูดเท็จ. . . เปนผูพูดสอเสียด. . . เปนผูพูดคาํหยาบ . . . เปนผูพดู เพอเจอ . . . เปนผูอยากไดของผอู ่ืน . . . เปนผคู ิดปองรา ย. . . เปนผมู ีความเหน็ ผดิ คอื มีความเห็นวปิ ริตวา ทานท่ใี หแ ลวไมม ผี ล การเซนสรวงไมม ีผล การบูชาไมมผี ล ผลวิบากแหง กรรมที่

พระสุตตนั ตปฎ ก อังคุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาที่ 467บุคคลทําดที าํ ช่ัวไมมี โลกน้ีไมมี โลกหนาไมม ี มารดาไมมี บดิ าไมมีสัตวผเู ปน อปุ ปาตกิ ะไมมี สมณพราหมณผดู าํ เนินไปโดยชอบ ผปู ฏิบตั ชิ อบผูทําโลกนแี้ ละโลกหนาใหแ จง ชดั ดวยปญญาอันย่ิงดว ยตนเอง แลว สอนผูอ ่ืนใหร ูตาม ไมมีในโลก ดังน้ี บคุ คลนน้ั ยอมกระเสอื กกระสนดว ยกายดว ยวาจา ดว ยใจ กายกรรมของเขาคด วจีกรรมของเขาก็คด มโนกรรมของเขากค็ ด คตขิ องเขาก็คด การอุบตั ิของเขากค็ ด ดูกอ นภิกษทุ ้ังหลายเรากลาวคติ ๒ อยา ง อยา งใดอยางหนึง่ คือนรกอันมีทกุ ขโดยสว นเดยี วหรือกาํ เนิดสัตวดริ ัจฉานอันมีปกติกระเสือกกระสน ของบุคคลผมู คี ติอันคด ผูมกี ารอุบัตอิ นั คด ดูกอนภกิ ษทุ ั้งหลาย ก็กาํ เนดิ สัตวดิรจั ฉานอันมีปกตกิ ระเสอื กกระสนน้นั เปนไฉน คอื งู แมลงปอ ง ตะขาบ พงั พอนแมว หนู นกเคา แมว หรือสัตวท ั้งหลายผูเขา ถึงกาํ เนิดสตั วด ิรัจฉานเหลาใดเหลาหน่ึง แมอ ืน่ ๆท่ีเห็นมนษุ ยแ ลวยอมกระเสือกกระสน ดูกอนภกิ ษุทัง้ หลาย การอุบัตขิ องสตั วยอ มมี เพราะกรรมอันมีแลว ดวยประการดังน้ีแล คอื เขายอมอุบัตดิ ว ยกรรมท่เี ขาทํา ผัสสะอันเปนวิบากยอ มถูกตองเขาผอู บุ ัตแิ ลว ดูกอ นภกิ ษุทัง้ หลาย เรายอ มกลาววา สตั วท ั้งหลายยอมเปน ผรู ับผลของกรรม ดว ยประการฉะนี้. ดกู อ นภกิ ษุท้ังหลาย สัตวท ้งั หลายเปน ผมู ีกรรมเปนของ ๆ ตนเปนผูร บั ผลของกรรม เปน ผมู ีกรรมเปนกําเนดิ มกี รรมเปน พวกพอ งมกี รรมเปน ท่พี งึ่ อาศัย ทํากรรมอันใดไว เปนกรรมดหี รอื กรรมชวั่ กต็ ามยอ มเปนผูรบั ผลของกรรมนนั้ ๆ ดูกอนภกิ ษุทง้ั หลาย บุคคลบางคนในโลกนี้ ละการฆาสัตว เวน ขาดจากการฆา สัตว วางทัณฑะ วางศัสตรามคี วามละอาย มีความเอน็ ดู มคี วามกรณุ าหวังประโยชนเกื้อกูลแกส ัตว

พระสุตตนั ตปฎ ก อังคตุ รนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนา ท่ี 468ท้งั ปวงอยู บุคคลนั้นยอมไมก ระเสอื กกระสนดว ยกาย ดวยวาจา ดวยใจกายกรรมของเขาตรง วจีกรรมของเขากต็ รง มโนกรรมของเขากต็ รงคติของเขากต็ รง การอุบตั ิของเขากต็ รง ดูกอนภิกษุท้ังหลาย เรายอ มกลาวคติ ๒ อยา ง อยางใดอยางหนึง่ ของบุคคลผูม ีคตอิ ันตรง ผูมีการอบุ ัตอิ นั ตรง คือสัตวท ัง้ หลายผูมีสุขโดยสว นเดียว หรือสกลุ ท่ีสูง ๆ คอืสกุลกษัตริยมหาศาล สกุลพราหมณม หาศาล หรือสกุลคฤหบดมี หาศาลอนั ม่ังคงั่ มที รัพยม าก มีโภคะมาก มเี งินทองมาก มเี คร่ืองอปุ กรณแ หงทรัพยเ ครื่องปล้ืมใจมาก มีทรัพยและขาวเปลือกมาก ดกู อนภิกษทุ ง้ั หลายการอุบตั ิของสัตวยอ มมีเพราะกรรมอนั มแี ลว ดว ยประการดังนี้แล คอื 0สตั วนั้น ยอ มอบุ ัติดวยกรรมทตี่ นทําไว ผัสสะอันเปนวิบากทั้งหลายยอ ม0ถกูตองเขาผูอุบัตแิ ลว ดกู อนภกิ ษุทง้ั หลาย เรายอ มกลา ววา สตั วทัง้ หลายเปน ผรู ับผลของกรรม ดว ยประการฉะน.้ี อนึ่ง บคุ คลบางคนในโลกน้ี ละการลกั ทรพั ย เวน ขาดจากการลกั ทรัพย. . . ละการประพฤติผิดในกาม เวน ขาดจากการประพฤตผิ ดิในกาม. . . ละการพดู เท็จ เวน ขาดจากการพูดเท็จ. . . ละคําสอเสยี ดเวนขาดจากคาํ สอเสียด. . . ละคําหยาบ เวนขาดจากคาํ หยาบ. . . ละการพดู เพอเจอ เวนขาดจากการพดู เพอเจอ . . . เปนผไู มอ ยากไดข องผอู ื่น. . .เปน ผูมจี ิตไมคิดปองรา ย. . . เปนผมู คี วามเห็นชอบ คือมคี วามเห็นไมวปิ รติ วา ทานที่ใหแ ลวมีผล การเซน สรวงมผี ล การบูชามผี ล ผลวบิ ากแหง กรรมทบ่ี คุ คลทาํ ดีทาํ ชั่วมีอยู โลกนี้มี โลกหนามี มารดามี บิดามีสัตวท ัง้ หลายผเู ปน อุปปาตกิ ะมอี ยู สมณพราหมณผ ดู าํ เนินไปโดยชอบ ผูปฏบิ ตั ชิ อบ ผทู าํ โลกนี้และโลกหนา ใหแ จงชดั ดวยปญ ญาอันยิง่ ดว ยตนเอง

พระสุตตนั ตปฎก อังคุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนา ที่ 469แลว สอนผูอ นื่ ใหร ูตาม มอี ยใู นโลก ดงั นี้ บคุ คลนัน้ ยอ มไมกระเสอื กกระสนดวยกาย ดวยวาจา ดว ยใจ กายกรรมของเขาตรง วจีกรรมของเขาก็ตรง มโนกรรมของเขาก็ตรง คติของเขาก็ตรง การอบุ ตั ิของเขาก็ตรง ดกู อ นภกิ ษทุ ้งั หลาย เรายอมกลา วคติ ๒ อยา ง อยา งใดอยา งหนึ่งของบุคคลผมู คี ตติ รง ผมู ีการอุบัติตรง คือสตั วท ้งั หลายผมู ีสุขโดยสวนเดยี ว หรือสกลุ ทีส่ ูง ๆ คือสกุลกษตั รยิ มหาศาล สกลุ พราหมณม หาศาลหรอื สกุลคฤหบดีหาศาลอนั มั่งค่ัง มีทรัพยมาก มีโภคะมาก มเี งนิ ทองมาก มเี ครือ่ งอุปกรณแกท รพั ยเ คร่ืองปลื้มใจมาก การอุบัติของสัตวย อ มมีเพราะกรรมอนั มแี ลว ดวยประการดงั นี้แล คือ เขายอมอบุ ัติดวยกรรมท่ีตนทาํ ไว ผสั สะอันเปน วิบากท้ังหลายยอมถกู ตอ งเขาผอู ุบัตแิ ลว ดูกอนภกิ ษุทงั้ หลาย เรายอ มกลา ววา สตั วทัง้ หลายเปน ผูรบั ผลของกรรม ดวยประการฉะน้ี. ดกู อ นภกิ ษทุ ้ังหลาย สัตวท ั้งหลายเปน ผมู กี รรมเปน ของๆ ตน เปนผูรับผลของกรรม เปนผมู กี รรมเปนกําเนดิ มีกรรมเปน พวกพอง มีกรรมเปนที่พ่งึ อาศัย ทํากรรมอนั ใดไว เปน กรรมดีหรอื กรรมชั่วก็ตามยอมเปน ผรู บั ผลของกรรมนน้ั ดกู อนภิกษุท้งั หลาย ธรรมปรยิ ายอันเปนเหตแุ หงความกระเสอื กกระสนเปนดงั น้ีแล. จบธรรมปรยิ ายสตู รที่ ๕ อรรถกถาธรรมปรยิ ายสตู รท๑่ี ๖ สตู รท่ี ๖ พึงทราบวินิจฉยั ดงั ตอไปน้ี. บทวา ส สปฺปติปรยิ าย โว ภิกฺขเว ธมฺมปรยิ าย ไดแ ก การ๑. อรรถกถาแกข อ ๑๙๓ อนั เปนสตู รท่ี ๕ แตอรรถกถาเปนสตู รท่ี ๖.

พระสุตตันตปฎ ก องั คุตรนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาที่ 470แสดงธรรม กลาวคือการแสดงเหตแุ หง ความกระเสอื กกระสน. บทวาส สปฺปติ ความวา สัตวก ระทํากรรมนน้ั ยอ มเสอื กไป ไถไป แถกไป.บทวา ชิมฺหา คติ ความวา สตั วจ กั ไปสคู ตใิ ดดว ยกรรมนั้น คตนิ ัน้ยอ มช่อื วา คด. บทวา ชิมฺหุปปตตฺ ิ ความวา สตั วจกั เขาถึงคติใด แมคติของเขาน้นั กค็ ดเหมือนกนั . บทวา ส สปฺปชาตกิ า ไดแ ก มีการเลอื้ ยไปเปนสภาพ. บทวา ภตู า ภูตสสฺ อุปปตฺติ โหติ ความวา ความบังเกิดของสตั ว ยอ มมเี พราะกรรมทีม่ ีอยแู ลว คือเพราะกรรมท่มี อี ยูโดยสภาพ.บทวา ผสฺสา ผุสนฺติ ไดแ ก ผัสสะทเ่ี ปน วบิ าก ยอมถกู ตอ ง. จบอรรถกถาธรรมปริยายสูตรท่ี ๖ ๖. ปฐมกรรมสูตร๑ วา ดว ยความสุดส้ินแหง กรรม [๑๙๔] ดูกอ นภิกษทุ ัง้ หลาย เราไมร แู ลว ยอ มไมกลาวความสิน้สุดแหง กรรมท่ีสัตวต ้งั ใจกระทําสัง่ สมข้นึ ก็วบิ ากนั้นแล อนั สตั วผ ูทําพึงไดเสวยในปจจบุ นั (ทฏิ ฐธรรมเวทนียะ) ในอตั ภาพถดั ไป (อปุ ปชช-เวทนียะ) หรือในอตั ภาพตอ ๆ ไป (อปราปรเวทนียะ) ดูกอนภิกษุท้ังหลาย เราไมรูแลว ยอ มไมกลาวการทาํ ที่สุดทกุ ขแ หง กรรมทสี่ ัตวต งั้ ใจกระทาํ สงั่ สมข้นึ ในขอ นนั้ ความวบิ ตั ิอนั เปน โทษแหงการงานทางกาย๓ อยา ง มคี วามตัง้ ใจเปน อกุศล ยอมมีทกุ ขเ ปน กําไร มีทกุ ขเปนวิบากความวบิ ัติอนั เปน โทษแหง การงานทางวาจา ๔ อยาง มคี วามต้งั ใจเปนอกศุ ล ยอมมที กุ ขเ ปน กาํ ไร มีทกุ ขเปน วบิ าก ความวบิ ัตอิ ันเปน โทษ๑. อรรถกถาเปน สูตรที่ ๗.

พระสตุ ตนั ตปฎ ก องั คุตรนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาที่ 471แหง การงานทางใจ ๓ อยา ง มีความตั้งใจเปน อกุศล ยอมมีทุกขเปนกําไร มที ุกขเ ปนวบิ าก. ดูกอนภกิ ษทุ ัง้ หลาย ความวบิ ัติอนั เปนโทษแหงกรรงานทางกาย๓ อยา ง มีความต้งั ใจเปน อกุศล ยอมมีทกุ ขเปน กาํ ไร มที ุกขเ ปนวิบากอยางไร ดูกอนภิกษทุ ง้ั หลาย บุคคลบางคนในโลกนเ้ี ปน ผูฆา สตั ว ผูหยาบชา มีมอื ชมุ ดว ยโลหิต ต้ังอยูในการฆาและการทบุ ตี ไมม คี วามเอ็นดใู นสัตวมีชีวิตทง้ั ปวง ๑ เปน ผูล ักทรัพย คอื ถือเอาวัตถุอันเปนอุปกรณแ กทรัพยเ ครอ่ื งปลื้มใจแหง ผูอ ื่นของบุคคลอื่น ซ่ึงอยใู นบานหรอือยูในปา ที่เจาของมไิ ดให ดว ยจติ เปน ขโมย ๑ เปน ผูประพฤติผิดในกามคอื เปนผูประพฤติลวงในสตรที ี่มารดารักษา บิดารกั ษา พช่ี ายนอ งชายรกั ษา พ่ีสาวนอ งสาวรักษา ญาติรักษา ธรรมรักษา ผูม ีสามี ผูมอี าชญาโดยรอบ โดยท่ีสุดแมส ตรผี มู ีบุรุษคลองแลวดวยพวงมาลัย ๑ ดูกอนภิกษุทง้ั หลาย ความวิบัตอิ ันเปน โทษแหง การงานทางกาย ๓ อยาง มคี วามต้ังใจเปนอกุศล ยอมมที กุ ขเ ปน กําไร มที ุกขเปนวิบาก อยางนแ้ี ล. ดกู อนภกิ ษุท้ังหลาย ความวบิ ัติอนั เปน โทษแหง การงานทางวาจา๔ อยาง มีความต้ังใจเปน อกุศล ยอมมที ุกขเปนกําไร มีทกุ ขเปนวิบากอยา งไร ดกู อ นภิกษุทั้งหลาย บุคคลบางคนในโลกนเี้ ปนผูพูดเทจ็ คือเขาอยใู นสภา ในบริษัท ในทามกลางญาติ ในทา มกลางเสนา หรือในทามกลางแหงราชสกลุ ถูกผอู ื่นนําไปเปนพยานซักถามวา มาเถิดบุรุษผเู จริญ ทานรูสง่ิ ใดจงพดู ส่ิงน้นั บคุ คลนั้นเมอ่ื ไมรูกลาววา รู หรอื เม่ือรูกก็ ลาววา ไมร ู เมือ่ ไมเหน็ ก็กลาววา เหน็ หรอื เมอ่ื เห็น กก็ ลาววา ไมเห็นเปน ผกู ลา วเท็จทัง้ รู เพราะเหตุแหงตนบาง เพราะเหตแุ หงผอู ื่นบา ง เพราะ

พระสุตตนั ตปฎ ก องั คตุ รนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนาที่ 472เหตุเห็นแกอ ามิสเล็กนอ ยบาง ดว ยประการดงั นี้ ๑ เปน ผพู ดู สอ เสียด คอืฟง ขางนีแ้ ลวไปบอกขา งโนน เพือ่ ทาํ ลายคนหมูนี้ หรอื ฟงขางโนน แลวมาบอกขางน้ี เพ่ือทาํ ลายคนหมโู นน ยุยงคนทงั้ หลายผสู ามคั คีกนั ใหแตกกนัหรือสงเสริมคนทงั้ หลายผแู ตกกันแลว ชอนความแยกกัน ยนิ ดคี วามแยกกนั เพลิดเพลินในความแยกกัน กลาวแตค าํ ทีท่ ําใหแยกกนั ๑ เปนผูพดูคาํ หยาบ คอื กลาววาจาท่ีหยาบคายกลา แข็ง เดือดรอนผอู ืน่ เสยี ดสีผอู น่ืใกลต อ ความโกรธ ไมเ ปน ไปเพือ่ สมาธิ ๑ เปน ผพู ดู เพอเจอ คอื กลาวไมถูกกาล กลาวไมจ รงิ กลา วไมอ ิงอรรถ ไมอ งิ ธรรม ไมอ ิงวินยักลา ววาจาทีไ่ มมีหลักฐาน ไมม ีท่ีอางองิ ไมมที ีส่ ุด ไมประกอบดว ยประโยชน โดยกาลอัน ไมควร ๑ ดูกอ นภกิ ษทุ ั้งหลาย ความวบิ ตั อิ ันเปนโทษ แหงการงานทางวาจา ๔ อยาง มคี วามตัง้ ใจเปนอกุศล ยอ มมีทกุ ขเ ปนกําไร มีทุกขเ ปนวบิ าก อยา งน้แี ล. ดูกอนภิกษุทง้ั หลาย ความวิบตั อิ ันเปนโทษแหงการงานทางใจ ๓อยาง มีความตัง้ ใจเปนอกุศล ยอมมีทกุ ขเปน กาํ ไร มที ุกขเ ปน วิบากอยา งไร ดกู อ นภิกษุทัง้ หลาย บุคคลบางคนในโลกนี้ เปน ผูอ ยากไดของผูอนื่ คอื อยากไดวตั ถุอนั เปนเครือ่ งอุปกรณแกท รพั ยเ ครอ่ื งปล้ืมใจแหงผูอ่นื ของบุคคลอนื่ วา ไฉนหนอวตั ถอุ ัน เปนเครอ่ื งอุปกรณแ กท รัพยเครือ่ งปลื้มใจแหงผอู ่ืนของบคุ คลอ่นื พงึ เปนของเรา ดังนี้ ๑ เปนผูม จี ติ คดิปองราย คือมคี วามดาํ ริในใจอันชั่วรายวา ขอสัตวเหลา นจี้ งถกู ฆา จงถูกทําลาย จงขาดสูญ จงพนิ าศ หรอื อยาไดเปนแลว ดงั นี้ ๑ เปน ผูมีความเห็นผดิ คือมคี วามเห็นอนั วปิ รติ วา ทานทใ่ี หแลวไมม ีผล การเซนสรวงไมม ผี ล การบูชาไมมผี ล ผลวิบากแหงกรรมทีบ่ คุ คลทาํ ดีที่ชั่วไมม ี

พระสตุ ตันตปฎ ก อังคตุ รนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนาที่ 473โลกน้ไี มม ี โลกหนา ไมมี มารดาไมมี บิดาไมม ี สัตวผูเปนอปุ ปาตกิ ะไมม ี สมณพราหมณผ ดู ําเนนิ ไปโดยชอบ ผปู ฏิบัติชอบ ผทู ําโลกนแี้ ละปรโลกใหแจงชัดดวยปญญาอนั ยิ่งดวยตนเองแลว สอนผอู ื่นใหรูต าม ไมม ีในโลก ดงั น้ี ๑ ดกู อ นภกิ ษทุ ั้งหลาย ความวิบตั ิอันเปน โทษแหง การงานทางใจ ๓ อยา ง มคี วามตัง้ ใจเปน อกุศล ยอมมที กุ ขเปนกาํ ไร มที ุกขเปนวบิ าก อยา งน้แี ล. ดกู อ นภิกษุทั้งหลาย สตั วท ัง้ หลายเม่ือตายไป ยอ มเขาถึงอบายทคุ ติ วินิบาต นรก เพราะเหตุแหงความวบิ ตั อิ ันเปนโทษแหงการงานทางกาย ๓ อยาง อนั มีความตัง้ ใจเปน อกุศล เพราะเหตุแหง ความวิบตั ิอันเปนโทษแหง การงานทางวาจา ๔ อยา ง อันมีความต้ังใจเปนอกุศลหรอื เพราะเหตุแหง ความวบิ ัติอันเปน โทษแหงการงานทางใจ ๓ อยาง อนัมีความต้งั ใจเปน อกศุ ล. ดูกอนภิกษทุ ั้งหลาย เปรียบเหมอื นแกว มณี ๔ เหลี่ยมทีบ่ ุคคลโยนขึน้ ขางบน ตกลงมาทางเหล่ียมใด ๆ กย็ อมต้ังอยูตามเหลีย่ มท่ีตัง้ ลงมานัน้นนั้ เอง ฉันใด สตั วท ้ังหลายเมือ่ ตายไป ยอมเขาถงึ อบาย ทคุ ติ วินบิ าตนรก เพราะเหตแุ หง ความวิบัตอิ นั เปนโทษแหง การงานทางกาย ๓ อยา งอนั มีความตัง้ ใจเปนอกุศล เพราะเหตุแหงความวบิ ตั อิ นั เปนโทษแหงการงานทางวาจา ๔ อยาง อันมคี วามตั้งใจเปน อกุศล หรือเพราะเหตุแหงความวบิ ตั อิ นั เปนโทษแหง การงานทางใจ ๓ อยา ง อันมคี วามตั้งใจเปนอกศุ ล ฉนั น้ันเหมอื นกนั แล. ดกู อนภิกษทุ ้ังหลาย เราไมร แู ลว ยอ มไมกลา วความสนิ้ สุดแหงกรรมที่สตั วต ั้งใจกระทาํ สงั่ สมขึน้ กว็ ิบากนั้นแล ยอ มเกดิ ในปจ จุบนั

พระสุตตันตปฎ ก อังคุตรนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนา ที่ 474ในอตั ภาพถดั ไป หรอื ในอตั ภาพตอๆไป ดกู อ นภิกษุทัง้ หลาย เราไมร ูแลว ยอ มไมกลาวการทาํ ที่สุดทกุ ขแหงกรรมท่สี ตั วตงั้ ใจกระทาํ สั่งสมขึ้นดกู อนภกิ ษทุ ั้งหลาย ในขอน้นั สมบัตแิ หง การงานทางกาย ๓ อยา ง มีความตั้งใจเปน กศุ ล ยอ มมสี ขุ เปนกาํ ไร มีสขุ เปนวบิ าก สมบตั แิ หงการงานทางวาจา ๔ อยาง มีความต้ังใจเปน กุศล ยอ มมสี ุขเปน กาํ ไร มีสขุเปน วบิ าก สมบัติแหง การงานทางใจ ๓ อยา ง มคี วามตงั้ ใจเปน กุศลยอ มมีสุขเปนกําไร มสี ขุ เปน วิบาก. ดูกอนภิกษุท้ังหลาย ก็สมบัติแหง การงานทางกาย ๓ อยาง อันมีความตง้ั ใจเปนกุศล มีสุขเปน กาํ ไร มีสขุ เปนวิบาก อยา งไร ดูกอ นภิกษุทงั้ หลาย บุคคลบางคนในโลกนี้ ละการฆา สตั ว เวน ขาดจากการฆาสตั ว วางทณั ฑะ วางศสั ตรา มคี วามละอาย มีความเอน็ ดู มีความกรณุ าหวงั ประโยชนเ ก้อื กูลแกส ัตวท ั้งปวง ๑ ละการลักทรัพย เวน ขาดจากการลกั ทรัพย ไมถ อื เอาวัตถเุ ปนอุปกรณแกทรัพยเครอ่ื งปลม้ื ใจแหงผอู ่ืนของบคุ คลอนื่ อนั อยใู นบาน หรืออยูในปา ท่เี จา ของมิไดใ ห ดวยจิตเปน ขโมย ๑ ละการประพฤตผิ ดิ ในกาม เวนขาดจากการประพฤตผิ ดิในกาม ไมถึงความประพฤตลิ วงในสตรีท่ีมารดารกั ษา บดิ ารกั ษา พี่ชายนองชายรักษา พีส่ าวนองสาวรักษา ญาติรกั ษา ธรรมรกั ษา มสี ามี มีอาชญาโดยรอบ โดยทส่ี ดุ แมส ตรีท่ีบุรุษคลอ งแลวดวยพวงมาลยั ๑ ดกู อนภิกษุทงั้ หลาย สมบัตแิ หงการงานทางกาย ๓ อยา ง อันมีความตง้ั ใจเปนกุศล มสี ขุ เปนกาํ ไร มสี ขุ เปนวบิ าก อยางน้แี ล. ดูกอนภกิ ษุท้งั หลาย ก็สมบตั ิแหง การงานทางวาจา ๔ อยา ง อันมีความตง้ั ใจเปนกุศล ยอมมีสุขเปนกาํ ไร มีสุขเปน วบิ าก อยางไร ดกู อ น

พระสุตตันตปฎก อังคุตรนกิ าย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนาท่ี 475ภกิ ษทุ ัง้ หลาย บคุ คลบางคนในโลกน้ี ละการพูดเทจ็ เวน ขาดจากการพดู เท็จ เขาอยใู นสภา ในบรษิ ทั ในทามกลางญาติ ในทา มกลางอาํ มาตยหรือในทามกลางราชสกลุ ถูกผูอ ่ืนนําไปเปน พยานซักถามวา มาเถดิ บรุ ุษผูเจริญ ทา นรสู ่ิงใดจงกลา วสง่ิ น้ัน บุคคลน้นั เม่อื ไมรูก็บอกวาไมรู หรอืเมอ่ื รกู บ็ อกวารู เม่อื ไมเ หน็ ก็บอกวาไมเ หน็ หรอื เมอ่ื เห็นกบ็ อกวา เหน็ไมเ ปน ผพู ูดเท็จทงั้ รู เพราะเหตุแหง ตนบาง เพราะเหตแุ หงผูอื่นบางหรือเพราะเหตเุ ห็นแกอามิสเลก็ นอ ยบาง ๑ ละคาํ สอเสยี ด เวน ขาดจากคําสอเสียด ไมฟงขา งนีแ้ ลว ไปบอกขางโนน เพอ่ื ทาํ ลายคนหมนู ้ี หรือฟง ขางโนน แลวไมม าบอกขา งน้ี เพ่ือทําลายคนหมูโ นน เปนผสู มานคนทแ่ี ตกกันแลวบาง สง เสรมิ คนที่สามคั คกี นั แลว ชอบคนท่ีพรอมเพรยี งกันยนิ ดีในคนผูพรอมเพรียงกนั เพลิดเพลนิ ในคนผูพรอมเพรียงกนั กลา ววาจาทท่ี าํ ใหคนพรอมเพรียงกัน ๑ ละคาํ หยาบ เวน ขาดจากคาํ หยาบกลาววาจาท่ไี มม ีโทษ เพราะหู ชวนใหรัก จบั ใจ เปน ของชาวเมืองคนสวนมากรกั ใครพ อใจ ๑ ละคําเพอเจอ เวนขาดจากคาํ เพอ เจอ พูดถกู กาล พูดแตค าํ ทเ่ี ปน จริง พูดอิงอรรถ องิ ธรรม อิงวินยั พดู แตค าํทีม่ ีหลกั ฐาน มที อี่ างอิง มที ่ีกาํ หนด ประกอบดว ยประโยชน โดยกาลอนั ควร ๑ ดกู อ นภิกษุทงั้ หลาย สมบตั แิ หง การงานทางวาจา ๔ อยางอันมีความต้งั ใจเปน กุศล ยอ มมสี ุขเปน กําไร มสี ขุ เปนวบิ าก อยางนีแ้ ล. ดกู อนภกิ ษทุ ้ังหลาย ก็สมบัตแิ หง การงานทางใจ ๓ อยางอันมคี วามต้งั ใจเปน กุศล ยอ มมสี ุขเปนกาํ ไร มีสขุ เปน วิบาก อยางไร ดูกอนภิกษุทงั้ หลาย บุคคลบางคนในโลกน้ี เปนผไู มอยากไดข องผอู นื่ ไมอ ยากไดวตั ถอุ นั เปนอุปกรณแ กทรพั ยเครื่องปลื้มใจแหงผูอ่นื ของบุคคลอืน่ วา ไฉน

พระสตุ ตนั ตปฎก อังคตุ รนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนา ที่ 476หนอ วตั ถุทีเ่ ปนอุปกรณแกท รัพยเ คร่ืองปลม้ื ใจแหง ผูอื่นของบคุ คลอน่ืพึงเปนของเรา ดงั นี้ ๑ เปนผไู มม จี ติ คดิ ปองรา ย ไมม คี วามดาํ รใิ นใจอันชว่ั รา ยวา ขอสัตวเ หลาน้ีจงเปน ผไู มมเี วร ไมมคี วามมุงรา ยกัน ไมม ีทกุ ข มีสขุ รักษาตนเถดิ ดังนี้ ๑ เปน ผมู ีความเห็นชอบ มคี วามเห็นไมวิปรติ วา ทานทใ่ี หแลว มีผล การเซนสรวงมผี ล การบชู ามีผล ผลวิบากแหงกรรมทบ่ี ุคคลทาํ ดีทาํ ชั่วมีอยู โลกนีม้ ีอยู โลกหนา มีอยู มารดามีอยูบดิ ามีอยู . สตั วท ง้ั หลายผูเ ปน อุปปาติกะมอี ยู สมณพราหมณผ ดู ําเนินไปโดยชอบ ผูปฏิบัตชิ อบ ผูท าํ โลกนี้และโลกหนาใหแ จง ชดั ดว ยปญญาอันย่ิงดว ยตนเองแลว สอนผอู นื่ ใหร ูตามมีอยใู นโลก ดังนี้ ๑ ดกู อ นภิกษุทัง้ หลาย สมบตั ิแหง การงานทางใจ ๓ อยา ง อนั มคี วามตงั ใจเปนกศุ ลยอ มมสี ขุ เปน กําไร มสี ขุ เปนวบิ าก อยา งนแี้ ล. ดูกอ นภิกษุทง้ั หลาย สตั วท้ังหลายเมื่อตายไป ยอ มเขา ถึงสุคตโิ ลกสวรรค เพราะเหตแุ หงสมบัติแหง การงานทางกาย ๓ อยาง อนั มีความต้งั ใจเปน กุศล เพราะเหตุแหงสมบตั แิ หง การงานทางวาจา ๔ อยา ง อนั มีความตัง้ ใจเปน กุศล หรอื เพราะเหตแุ หง สมบัตแิ หงการงานทางใจ ๓ อยา งอนั มคี วามต้งั ใจเปน กศุ ล. ดูกอนภกิ ษุทั้งหลาย เปรยี บเหมอื นแกวมณี ๔ เหล่ียม ที่บุคคลโยนข้นึ ขางบน ตกลงมาทางเหล่ียมใด ๆ ก็ยอมตัง้ อยูตามเหลย่ี มทต่ี ง้ั ลงมาน้ันเอง ฉันใด ดกู อ นภิกษุท้ังหลาย สัตวท ้งั หลายเมอื่ ตายไป ยอ มเขาถึงสุคตโิ ลกสวรรค เพราะเหตแุ หง สมบตั แิ หง การงานทางกาบ ๓ อยางอนั มคี วามตัง้ ใจเปนกศุ ล เพราะเหตแุ หงสมบตั แิ หงการงานทางวาจา ๔อยา ง อนั มีความตั้งใจเปนกุศล หรอื เพราะเหตแุ หงสมบัตแิ หง การงาน

พระสตุ ตันตปฎก อังคุตรนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาท่ี 477ทางใจ ๓ อยาง อนั มีความตั้งใจเปน กศุ ล ฉนั นนั้ เหมือนกนั แล. จบปฐมกรรมสูตรที่ ๖ อรรถกถาปฐมกรรมสูตรท๑่ี ๗ ปฐมกรรมสตู รที่ ๗ พึงทราบวนิ ิจฉัยดงั ตอ ไปน้ี. บทวา สฺเจตนิกาน ไดแก ท่จี งใจ หมายใจ กระทาํ แลว . บทวาอุปจิตาน ไดแ ก ทีก่ อ สรา ง ใหข ยายตวั ขนึ้ . บทวา อปปฺ ฏิส วิทติ ฺวาไดแ ก ยงั ไมเ สวยวิบากแหงความแกน น้ั . บทวา พยนตฺ ภี าว ไดแ ก ความทกี่ รรมยงั ไมหมดไป คือเหตุรอบทางที่กรรมเหลาน้นั กําหนดไว. บทวาตฺจ โข ทฏิ เว ธมเฺ ม ความวา ทฏิ ฐธรรมเวทนยี กรรมยอ มใหผ ลนัน้ แลในปจ จบุ นั . บทวา อุปปชเฺ ช ความวา อปุ ปช ชเวทนียกรรมยอมใหผลในภพตอไป. บทวา อปเร วา ปรยิ าเย ความวา สว นอปรา-ปรเวทนยี กรรม เมือ่ สตั วย งั ดาํ เนินไปในสงั สารวัฏ ยอมใหผ ลถึงแสนอัตภาพทเี ดยี ว ดวยบทนี้ ทรงแสดงความดังนีว้ า ในกรรมทเี่ หมาะสมแกว บิ ากทไี่ ดแ ลว ในเมื่อสตั วยงั ดาํ เนนิ ไปในสงั สารวฏั ไมม ปี ระเทศแหง แผน ดินที่สัตวดาํ รงอยแู ลว จะพงึ พนจากบาปกรรมไปได. บทวา ตวิ ิธแปลวา ๓ ประการ. บทวา กายกมฺมนตฺ สนโฺ ทสพยฺ าปตตฺ ิ แปลวาวบิ ตั ิ กลาวคอื โทษแหง กายกรรม. พึงทราบบททุกบท โดยนัยน้ี. จบอรรถกถาปฐมกรรมสูตรท่ี ๗๑. อรรถกถาแกบ าลขี อ ๑๙๔ ซึง่ เปนพระสตู รท่ี ๖ ในวรรคน้ี.

พระสตุ ตนั ตปฎ ก องั คตุ รนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาท่ี 478 อรรถกถาสตู รท๑ี่ ๘ สูตรที่ ๘ พึงทราบวินิจฉยั ดงั ตอ ไปน้.ี บทวา อปณณฺ โก มณิ ไดแก ลูกบาศกสเ่ี หลี่ยมโดยรอบ. จบอรรถกถาสูตรท่ี ๘ ๗. ทุตยิ กรรมสูตร๒ วา ดวยกรรมทส่ี ตั วต้ังใจสะสมข้นึ [๑๙๕] ดกู อ นภิกษุท้งั หลาย เราไมร แู ลว ยอ มไมก ลาวความสน้ิสดุ กรรมทส่ี ัตวตง้ั ใจกระทําสั่งสมขนึ้ กว็ บิ ากนั้นแล อันสัตวผ ูทําพงึ ไดเสวยในปจ จบุ นั ในอตั ภาพถดั ไป หรอื ในอตั ภาพตอ ๆ ไป ดกู อนภกิ ษุทงั้ หลาย เราไมร แู ลว ยอ มไมก ลาวการทาํ ท่ีสุดทกุ ขแ หงกรรมท่สี ัตวตง้ั ใจกระทําสง่ั สมข้ึน ดกู อ นภิกษุทง้ั หลาย ในขอ น้นั ความวบิ ัตอิ นั เปนโทษแหง การงานทางกาย ๓ อยา ง อันมคี วามตั้งใจเปน อกุศล ยอมมีทกุ ขเ ปนกําไร มที กุ ขเ ปน วิบาก ความวิบตั อิ นั เปน โทษแหง การงานทางวาจา ๔อยา ง อนั มีความตัง้ ใจเปนอกุศล ยอ มมีทุกขเปนกําไร มีทกุ ขเปนวิบากความวิบัติอันเปนโทษแหง การงานทางใจ ๓ อยาง อนั มีความตั้งใจเปนอกศุ ล ยอ มมีทุกขเปน กาํ ไร มีทุกขเปน วิบาก. ดูกอนภิกษุท้ังหลาย ก็ความวิบัติอนั เปน โทษแหง การงานทางกาย๓ อยาง อันมีความต้ังใจเปน อกศุ ล ยอมมที กุ ขเ ปนกําไร มีทกุ ขเปนวบิ าก อยา งไร ดูกอนภิกษุท้งั หลาย บุคคลบางคนในโลกนเ้ี ปน ผฆู าสตั ว ฯลฯ ดกู อ นภกิ ษทุ ั้งหลาย ความวิบัตอิ นั เปนโทษแหง การงานทาง๑. อรรถกถาเปนสตู รที่ ๘ แตแกบาลขี อ ๑๙๔ ซง่ึ เปน สตู รท่ี ๖ ในวรรคน.้ี๒. สตู รนี้ไมมีอรรถกถาแก.

พระสุตตันตปฎก องั คุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนา ท่ี 479กาย ๓ อยา ง อนั มคี วามต้ังใจเปนอกุศล ยอ มมีทกุ ขเ ปน กําไร มที กุ ขเปนวบิ าก อยา งน้ีแล. ดูกอนภิกษทุ ัง้ หลาย กค็ วามวิบตั อิ ันเปน โทษแหงการงานทางวาจาวาจา ๔ อยา ง อันมคี วามตงั้ ใจเปนอกุศล ยอ มมีทุกขเปน กาํ ไร มีทกุ ขเปนวิบาก อยา งไร ดูกอนภิกษทุ งั้ หลาย บคุ คลบางคนในโลกนี้ เปนผูพูดเทจ็ ฯลฯ ดกู อ นภกิ ษทุ ัง้ หลาย ความวบิ ัตอิ ันเปนโทษแหง การงานทางวาจา ๔ อยาง อันมีความตง้ั ใจเปนอกุศล ยอ มมที ุกขเปน กาํ ไร มีทุกขเปน วิบาก อยางน้ีแล. ดูกอนภกิ ษุท้ังหลาย ความวบิ ตั ิอนั เปนโทษแหง การงานทางใจ ๓อยา ง อนั มีความตัง้ ใจเปน อกศุ ล ยอมมที กุ ขเปนกําไร มีทกุ ขเ ปน วิบากอยา งไร ดกู อนภกิ ษุท้งั หลาย บคุ คลบางคนในโลกนีเ้ ปน ผูอยากไดข องผูอื่น ฯลฯ ดูกอ นภกิ ษุท้งั หลาย ความวิบตั อิ ันเปน โทษแหง การงานทางใจ ๓ อยาง อนั มคี วามต้งั ใจเปน อกุศล ยอมมีทกุ ขเปน กําไร มที ุกขเปนวิบาก อยา งนแ้ี ล. ดกู อนภิกษุทั้งหลาย สตั วท ้ังหลายเม่อื ตายไป ยอ มเขาถงึ อบายทุคติ วินิบาต นรก เพราะเหตแุ หงความวบิ ัติอันเปนโทษแหงการงานทางกาย ๓ อยา ง อันมีความตั้งใจเปน อกุศล เพราะเหตแุ หงความวบิ ตั ิอนั เปน โทษแหงการงานทางวาจา ๔ อยาง อนั มคี วามตั้งใจเปน อกศุ ลหรือเพราะเหตแุ หงความวิบตั อิ นั เปนโทษแหง การงานทางใจ ๓ อยา ง อันมีความตั้งใจเปนอกศุ ล. ดกู อ นภิกษุท้งั หลาย เราไมร ูแ ลว ยอมไมกลา วความสนิ้ สดุ แหงกรรมที่สตั วตงั้ ใจกระทาํ สง่ั สมขึน้ กว็ บิ ากนัน้ อนั สตั วผทู าํ พงึ ไดเสวยใน

พระสุตตนั ตปฎก องั คตุ รนกิ าย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนาท่ี 480ปจ จบุ ัน ในอตั ภาพถดั ไป หรือในอตั ภาพตอ ๆ ไป ดกู อ นภิกษทุ ั้งหลายเราไมรูแลว ยอมไมก ลาวการทําทส่ี ดุ ทุกขแ หงกรรมทส่ี ัตวตั้งใจกระทําสัง่สมขนึ้ ดูกอนภกิ ษุท้ังหลาย ในขอ น้นั สมบตั ิแหง การงานทางกาย ๓ อยางอันมคี วามตงั้ ใจเปนกศุ ล ยอ มมสี ุขเปน กําไร มสี ุขเปน วบิ าก สมบัติแหงการงานทางวาจา ๔ อยาง อันมีความตั้งใจเปนกุศล ยอ มมีสขุ เปน กําไรมีสขุ เปน วบิ าก สมบตั แิ หง การงานทางใจ ๓ อยาง อันมคี วามตัง้ ใจเปนกศุ ล ยอมมสี ุขเปน กําไร มสี ขุ เปนวบิ ากอยา งนแี้ ล. ดกู อ นภกิ ษุท้ังหลาย ก็สมบัตแิ หง การงานทางกาย ๓ อยา ง อนั มีความตง้ั ใจเปนกุศล ยอมมสี ุขเปนกําไร มสี ุขเปน วบิ าก อยา งไร ดูกอนภิกษทุ งั้ หลาย บุคคลบางคนในโลกนี้ ละการฆา สัตว เวนขาดจากการฆาสตั ว ฯ ลฯ ดกู อนภกิ ษุทง้ั หลาย สมบัติแหง การงานทางกาย ๓ อยา งอันมคี วามตัง้ ใจเปน กุศล ยอมมีสุขเปนกําไร มสี ุขเปนวิบาก อยางน้แี ล. ดกู อ นภกิ ษทุ ้งั หลาย สมบัติแหงการงานทางวาจา ๔ อยา ง อันมีความตง้ั ใจเปน กุศล ยอมมีสขุ เปน กําไร มีสุขเปนวิบาก อยางไร ดูกอนภิกษุทั้งหลาย บุคคลบางคนในโลกนี้ ละการพดู เทจ็ เวน จากการพดู เท็จ ฯลฯ ดกู อนภิกษทุ ้งั หลาย สมบตั แิ หง การงานทางวาจา ๔ อยา งอันมคี วามตั้งใจเปน กุศล ยอมมสี ุขเปน กาํ ไร มสี ขุ เปน วบิ ากอยา งนี้แล. ดูกอนภกิ ษุทงั้ หลาย สมบัตแิ หง การงานทางใจ ๓ อยาง อนั มีความต้งั ใจเปน กศุ ล ยอมมีสขุ เปน กําไร มสี ุขเปน วิบาก อยางไร ดกู อ นภิกษทุ ัง้ หลาย บุคคลบางคนในโลกนี้ เปนผไู มอยากไดของผูอืน่ ฯลฯดูกอ นภิกษุทั้งหลาย สมบตั แิ หงการงานทางใจ ๓ อยาง อนั มีความต้งั ใจเปนกุศล ยอมมีสขุ เปน กําไร มสี ขุ เปน วบิ าก อยางนแี้ ล.

พระสตุ ตนั ตปฎก องั คตุ รนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนา ท่ี 481 ดกู อนภิกษทุ ัง้ หลาย สตั วท ง้ั หลาย เม่ือตายไป ยอมเขา ถึงสุคติโลกสวรรค เพราะเหตแุ หงสมบตั แิ หง การงานทางกาย ๓ อยา ง อนั มีความต้ังใจเปนกศุ ล เพราะเหตแุ หง สมบัตแิ หงการงานทางวาจา ๔ อยา งอันมีความต้ังใจเปนกศุ ล หรอื เพราะเหตุแหง สมบัติแหงการงานทางใจ๓ อยาง อันมคี วามตัง้ ใจเปน กศุ ล. จบทตุ ยิ กรรมสูตรที่ ๗ ๘. ตติยกรรมสูตร วา ดว ยการทาํ ที่สดุ ทุกขแ หงกรรมท่สี ัตวต ัง้ ใจทาํ [๑๙๖] ดูกอนภกิ ษุทง้ั หลาย เราไมร ูแ ลว ยอมไมกลา วความสน้ิ สดุ แหงกรรมที่สัตวต ั้งใจกระทาํ ส่ังสมข้นึ ก็วิบากน้ันแลอนั สตั วผูทําพงึ ไดเ สวยในปจจุบัน ในอัตภาพถัดไป หรือในอตั ภาพตอ ๆ ไป ดูกอนภกิ ษุทั้งหลาย เราไมรูแลว ยอ มไมกลาวการทาํ ที่สดุ ทกุ ขแหงกรรมทสี่ ตั วต้ังใจกระทําสง่ั สมขึ้น. ดกู อนภิกษุทง้ั หลาย อรยิ สาวกนนั้ น่นั แล เปนผปู ราศจากอภชิ ฌาปราศจากพยาบาท ไมล ุมหลง มีสัมปชญั ญะ มสี ติเฉพาะหนา มีใจประกอบดวยเมตตาแผไปตลอดทศิ หน่งึ อยู ทิศท่ีสอง ทศิ ที่สาม ทศิ ท่สี ี่กเ็ หมอื นกันโดยนัยนี้ ทง้ั ทศิ เบื้องบน เบอื้ งลาง เบือ้ งขวาง แผไ ปตลอดโลก ท่ัวสัตวทุกเหลา ในทที่ ุกสถาน ดว ยใจประกอบดว ยเมตตาอันไพบูลย เปนมหคั คตะ หาประมาณมไิ ด ไมม ีเวร ไมม คี วามเบียดเบียนอยู อรยิ สาวกน้ันยอ มรอู ยางน้ีวา ในกาลกอนแล จิตของเรานี้เปนจติ เลก็ นอ ย เปนจติไมไดอบรมแลว แตบ ัดน้ี จิตของเรานี้ เปนจิตหาประมาณมิได เปน

พระสุตตนั ตปฎ ก อังคุตรนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาท่ี 482จติ อบรมดีแลว ก็กรรมทที่ ําแลวพอประมาณอยา งใดอยางหนงึ่ นนั้ ยอ มไมเ หลอื อยู ไมต ง้ั อยใู นจิตของเรานนั้ ดูกอ นภกิ ษทุ ง้ั หลาย เธอท้ังหลายจะสาํ คญั ความขอ น้ันเปน ไฉน คือหากในเวลายังเปนเด็ก เด็กนีพ้ งึ เจรญิเมตตาเจโตวิมุตติไซร พึงทําบาปกรรมบา งหรือ ภกิ ษุทั้งหลายกราบทลู วาไมใ ชเ ชน นน้ั พระเจา ขา. พ. กท็ ุกขจะพงึ ถกู ตองบุคคลผไู มทําบาปกรรมแลหรือ. ภ.ิ ไมใชเ ชนน้นั พระเจาขา ขาแตพ ระองคผ เู จรญิ ดว ยวา ทกุ ขจกั ถกู ตอ งบคุ คลผูไ มท ําบาปกรรมไดท ่ไี หน. พ. ดูกอนภิกษทุ ้ังหลาย ก็เมตตาเจโตวิมุตตินี้ อนั สตรหี รอื บุรุษพงึ เจริญแล ดูกอนภกิ ษทุ ้งั หลาย กายน้ีมิไดมสี ว นอนั สตรหี รอื บรุ ษุ จะพึงพาเอาไปได ดูกอนภกิ ษุท้งั หลาย สตั วผ ูมอี ันจะตองตายเปนสภาพนี้ เปนผูมีจิตเปนเหตุ สตั วน ั้นยอมรอู ยา งน้ีวา บาปกรรมไร ๆ ของเรา อนักรัชกายนีท้ าํ แลวในกาลกอน บาปกรรมนั้นทง้ั หมด เปน กรรมอนั เราพงึ เสวยในอตั ภาพน้ี จักไมต ดิ ตามไป ดงั น้ี ดูกอนภิกษทุ ั้งหลาย เมตตาเจโตวมิ ุตติ อนั ภิกษผุ ูมีปญ ญา ผยู งั ไมแทงตลอดวิมตุ ติอนั ยิง่ ในธรรมวินยั น้ีอมรมแลว ดว ยประการอยา งน้แี ล ยอ มเปนไปเพ่อื ความเปนพระอนาคาม.ี พระอริยสาวกมจี ิตประกอบดวยกรณุ า มุทิตา อเุ บกขา แผไปตลอดทิศหนึ่งอยู ทิศที่สอง ทิศทีส่ าม ทศิ ทส่ี ี่ก็เหมือนกนั โดยนยั น้ี ท้งัทิศเบือ้ งบน เบ้ืองลาง เบื้องขวาง แผไปตลอดโลก ทว่ั สตั วท กุ เหลาในทที่ กุ สถาน ดว ยจิตอนั ประกอบดวยอุเบกขาอนั ไพบลู ย เปน มหคั คตะ

พระสตุ ตนั ตปฎ ก องั คุตรนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนา ท่ี 483หาประมาณมิได ไมม เี วร ไมมีความเบียดเบียนอยู อริยสาวกนั้นยอ มรูอยางน้วี า ในกาลกอนแล จิตของเรานเ้ี ปนจิตเลก็ นอ ย เปนจติ ไมไดอบรมแลว แตบัดน้ี จติ ของเรานี้ เปนจติ หาประมาณมิได เปน จติ อบรมดแี ลว กก็ รรมที่ทาํ แลว พอประมาณอยางใดอยา งหนึ่งน้นั ยอ มไมเ หลอื อยูไมตงั้ อยูใ นจิตของเรานน้ั ดูกอ นภิกษุท้งั หลาย เธอทั้งหลาย จะสาํ คัญความขอนน้ั เปน ไฉน คอื หากวา ในเวลายังเปนเดก็ เด็กน้พี ึงเจริญอเุ บกาขาเจโตวมิ ุตตไิ ซร พึงกระทาํ บาปกรรมบา งหรอื . ภิ. ไมใ ชเชนนนั้ พระเจา ขา . พ. ก็ทุกขจ ะพงึ ถูกตอ งบุคคลผูไมทาํ บาปกรรมแลหรอื . ภ.ิ มใิ ชเ ชนน้ัน พระเจาขา ขาแตพ ระองคผ ูเจริญ ดว ยวาทกุ ขจักถกู ตอ งบุคคลผูไ มทําบาปกรรมไดแ ตท่ไี หน. พ. ดูกอ นภิกษุทัง้ หลาย อเุ บกขาเจโตวิมตุ ตินี้ อนั สตรหี รอื บุรษุพงึ เจรญิ แล ดกู อนภิกษทุ ง้ั หลาย การน้ีมิไดม สี วนอนั สตรหี รอื บุรษุจะพงึ พาเอาไปได ดกู อนภิกษทุ งั้ หลาย สตั วผมู ีอันจะตองตายเปนสภาพนี้เปน ผูมีจติ เปนเหตุ สัตวนน้ั ยอมรอู ยา งนวี้ า บาปกรรมไร ๆ ของเราอนั กรัชกายนที้ ําแลวในกาลกอน บาปกรรมนัน้ ท้งั หมด อันเราจะพึงเสวยในอัตภาพ จกั ไมตดิ ตามไปดงั น้ี ดูกอ นภิกษุท้งั หลาย อุเบกขาเจโต-วมิ ุตติ อันภกิ ษุผูมปี ญญา ผยู งั ไมแทงตลอดวมิ ตุ ตอิ ันยงิ่ ในธรรมวินัยน้ีเจริญแลวดวยประการอยา งน้แี ล ยอ มเปน ไปเพ่อื ความเปนพระอนาคามี. จบตติยกรรมสูตรที่ ๘

พระสตุ ตนั ตปฎ ก องั คุตรนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาที่ 484 อรรถกถาสูตรท๑ี่ ๙ สตู รที่ ๙ พงึ ทราบวนิ จิ ฉยั ดงั ตอไปน้.ี บทวา ทกุ ขฺ สฺส ไดแ ก ทุกขท เ่ี ปนวิบาก หรอื ทุกขในวัฎฏะ ในสูตรน้ี ไมมีขอ อุปหาดว ยลกู บาศก. คาํ วา เอว ในบทวา เอว วคิ ตา-ภชิ โฺ ณ นเี้ ปน เพยี งนบิ าต. อกี นัยหนงึ่ ชนท้งั หลายเจรญิ เมตตา ยอมเปนผปู ราศจากอภิชฌาฉนั ใด พระอริยสาวกกเ็ ปน ผปู ราศจากอภชิ ฌาฉนั นนั้พระผมู พี ระภาคเจาครั้นทรงแสดงการที่พระอรยิ สาวกน้ัน ขมนิวรณไ ดดวยความเปน ผปู ราศจากอภิชฌาเปน ตนอยา งนีแ้ ลว เมื่อจะตรัสนิสสรณะการแลน ออกไปจากอกุศล จึงตรัสวา เมตตฺ าสหคเตน เปน ตน. บทวาอปฺปมาณ ไดแก ช่อื วา ไมม ปี ระมาณ เพราะเปน ผูมสี ัตวไ มมปี ระ-มาณเปนอารมณ หรอื เพราะเปน ผูมีความชาํ นาญอันสั่งสมแลว กามาวจร-กรรม ช่อื วา กรรมทที่ าํ โดยประมาณ. บทวา น ต ตตรฺ าวติฏติ ความวากามาวจรกรรมนนั้ ไมอาจถือโอกาสของตนตั้งอยูไ ด เหมอื นน้ําเลก็ นอยในหว งนํา้ ใหญ ท่แี ทกรรมท่ีไมมปี ระมาณนี้เทานัน้ ครอบงํากามาวจร-กรรมนั้นเหมอื นนํ้าเลก็ นอยในหว งนํา้ ยอ มทําวิบากของตนใหบ งั เกดิ . บทวา ทหรตคเฺ ค แปลวา ตงั้ แตเ ปนเด็ก. บทวา นาย กาโยอาพาย คมนีโย ความวา ไมอาจพากายนีไ้ ปยังปรโลกได. บทวาจติ ตฺ นฺตโร แปลวา มีจิตเปน เหตุ. อกี นัยหน่งึ แปลวา เปน ไปในลาํ ดับโดยจิตนน้ั แล. อธิบายวา จรงิ อยู จะชอ่ื วา เทวะ ชอ่ื วาสัตวน รก ชือ่ วาสัตวเดยี รจั ฉาน ก็เพราะปฏิสนธิจิตดวงที่ ๒ ในลําดบั แหง จตุ ิจิตดวงท่ี ๑นัน่ แล. แตในนยั ตน จะเปนเทวะ หรอื สตั วน รก ก็ดว ยทั้งจิตที่เปน๑. อรรถกถาแกบาลขี อ ๑๙๖ ซึ่งเปนพระสตู รที่ ๘ ในวรรคน้ี.

พระสุตตันตปฎก อังคตุ รนิกาย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนา ท่ี 485ตวั เหตุ. บทวา สพพฺ นฺต อธิ เวทนยี  นี้ ตรัสดวยอํานาจสว นแหงทิฏฐธรรมเวทนียกรรม. บทวา น ต อนภุ ิสสฺ ติ ความวา จักเปน กรรมท่ีไมด าํ เนินตามดวยอํานาจอุปปช ชเวทนียกรรม เพราะความเปน อุปปช ช-เวทนยี กรรมถกู เมตตาตดั ขาดแลว. แตข อ นีพ้ งึ ทราบวา เปน ปจจเวกขณ-ญาณของพระอริยบคุ คล คือพระโสดาบนั และพระสกทาคาม.ี บทวาอนาคามติ าย ไดแก เพือ่ ความเปนพระอนาคามโี ดยฌาน. บทวา อิธปฺสสฺ ความวา ชอื่ วา ปญ ญา ในพระศาสนาน้ี เปนของสาํ หรบัพระอริยสาวก ผตู ง้ั อยใู นอริยปญญา ซง่ึ เปน ศาสนจารตี . บทวา อนุตฺตรึวมิ ตุ ตฺ ึ ไดแ กพระอรหัต. จบอรรถกถาสูตรท่ี ๙ จบอรรถกถาวรรคท่ี ๑ ๙. พราหมณสตู ร๑ วา ดวยเหตปุ จ จัยท่ีใหส ัตวเ ขา ถึงอบาย ทคุ ติ วนิ ิบาต นรก [๑๙๗] ครง้ั น้ันแล พราหมณค นหนงึ่ เขา ไปเฝา พระผมู ีพระภาค-เจา ถึงท่ีประทบั ไดป ราศรัยกบั พระผมู ีพระภาคเจา คร้ันผานการปราศรยัพอใหระลึกถึงกันไปแลว นงั่ ณ ท่คี วรสว นขางหนึ่ง ครน้ั แลว ไดท ูลถามพระผูมพี ระภาคเจาวา ทา นพระโคดมผเู จรญิ อะไรหนอแล เปนเหตุเปน ปจจยั เคร่อื งใหส ัตวบ างพวกในโลกน้ี เมื่อตายไป ยอ มเขา ถึงอบายทุคติ วินิบาต นรก. พระผูมีพระภาคเจา ตรสั ตอบวา ดูกอ นพราหมณ เพราะเหตุแหงการประพฤติอธรรมและการประพฤตไิ มส ม่าํ เสมอ สัตวบางพวกในโลกนี้เมื่อตายไป ยอมเขาถงึ อบาย ทคุ ติ วนิ ิบาต นรก.๑. อรรถกถาเปนสูตรท่ี ๑๐ แกวามีเนือ้ ความงา ยท้งั นนั้ แล.

พระสตุ ตนั ตปฎก อังคุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนา ท่ี 486 พร. ทานพระโคดมผเู จรญิ กอ็ ะไรเลา เปน เหตุเปนปจ จยั เครอ่ื งใหส ตั วบางพวกในโลกน้ี เมอื่ ตายไป ยอมเขา ถงึ สุคตโิ ลกสวรรค. พ. ดกู อนพราหมณ เพราะเหตแุ หง การประพฤตธิ รรมและประ-พฤติสมํา่ เสมอ สัตวบ างพวกในโลกนี้ เม่ือตายไป ยอ มเขา ถึงสคุ ติโลกสวรรค. พร. ขา พเจา ยงั มิรูทว่ั ถึงอรรถแหงภาษติ โดยยอ ของทา นพระโคดมผูเจรญิ นี้โดยพิสดาร ขอประทานโอกาส ขอทานพระโคดมผเู จรญิ โปรดทรงแสดงธรรม โดยประการท่ขี า พระองคจะพงึ รทู ว่ั ถึงอรรถแหงภาษติโดยยอของทา นพระโคดมผเู จรญิ นโ้ี ดยพสิ ดารเถดิ . พ. ดูกอ นพราหมณ ถา เชนน้ัน ทา นจงฟง จงใสใ จใหดี เราจกักลาว. พราหมณน ั้นทูลรับพระผูมีพระภาคเจาแลว พระผูม ีพระภาคเจาไดตรัสวา ดูกอ นพราหมณ การประพฤตอิ ธรรมและการประพฤติไมส มา่ํเสมอทางกายมี ๓ อยา ง การประพฤติอธรรมและการประพฤตไิ มส มํา่ เสมอทางวาจามี ๔ อยา ง การประพฤติอธรรมและการประพฤตไิ มสม่ําเสมอทางใจมี ๓ อยาง. ดูกอ นพราหมณ กก็ ารประพฤตอิ ธรรมและการประพฤตไิ มส มาํ่เสมอทางกายมี ๓ อยาง อยา งไรเลา ดกู อ นพราหมณ บคุ คลบางคนในโลกนี้ เปน ผูฆา สตั ว ฯลฯ ดกู อนพราหมณ การประพฤติอธรรมและการประพฤตไิ มสมํา่ เสมอทางกายมี ๓ อยาง อยางนแ้ี ล. ดูกอ นพราหมณ ก็การประพฤติอธรรมและการประพฤตไิ มสมํ่าเสมอทางวาจามี ๔ อยาง อยา งไรเลา ดกู อนพราหมณ บุคคลบางคน

พระสตุ ตันตปฎ ก อังคุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนาที่ 487ในโลกนี้ เปนผูก ลาวเทจ็ ฯลฯ ดูกอนพราหมณ การประพฤตอิ ธรรมและการประพฤตไิ มส มํ่าเสมอทางวาจามี ๔ อยา ง อยา งน้ีแล. ดกู อ นพราหมณ ก็การประพฤติอธรรมและการประพฤตไิ มส มาํ่เสมอทางใจมี ๓ อยา ง อยา งไรเลา ดูกอ นพราหมณ บคุ คลบางคนในโลกน้ี เปน ผูอยากไดของผูอ่นื ฯ ลฯ ดูกอ นพราหมณ การประพฤติอธรรม และการประพฤติไมสมํา่ เสมอทางใจมี ๓ อยา ง อยา งนแ้ี ล. ดูกอ นพราหมณ เพราะเหตแุ หงการประพฤตอิ ธรรมและการประ-พฤติไมส มํา่ เสมออยา งนแี้ ล สตั วบ างพวกในโลกนี้ เม่อื ตายไปยอ มเขาถงึอบาย ทคุ ติ วนิ ิบาต นรก. ดกู อนพราหมณ การประพฤตแิ ละการประพฤติสมาํ่ เสมอทางกายมี ๓ อยา ง การประพฤตธิ รรมและการประพฤติสม่ําเสมอทางวาจามี๔ อยาง การประพฤตธิ รรมและการประพฤตสิ มาํ่ เสมอทางใจมี ๓ อยา ง. ดกู อนพราหมณ กก็ ารประพฤติธรรมและการประพฤตสิ ม่ําเสมอทางกายมี ๓ อยาง อยา งไรเลา ดกู อนพราหมณ บุคคลบางคนในโลกนี้ละการฆาสตั ว เวน ขาดจากการฆาสตั ว ฯลฯ ดูกอ นพราหมณ การประพฤติธรรมและการประพฤติสม่าํ เสมอทางกายมี ๓ อยา ง อยา งนแ้ี ล. ดูกอ นพราหมณ การประพฤตธิ รรมและการประพฤตสิ มา่ํ เสมอทางวาจามี ๔ อยา ง อยางไรเลา ดกู อ นพราหมณ บคุ คลบางคนในโลกนี้ ละการกลาวเท็จ เวนขาดจากการกลาวเทจ็ ฯลฯ ดูกอ นพราหมณ การประ-พฤตธิ รรมและการประพฤติสมาํ่ เสมอทางวาจามี ๓ อยา ง อยา งน้ีแล. ดกู อ นพราหมณ ก็การประพฤติธรรมและการประพฤตสิ ม่ําเสมอทางใจมี ๓ อยา ง อยางไรเลา ดกู อ นพราหมณ บคุ คลบางคนในโลกน้ี

พระสุตตนั ตปฎก องั คตุ รนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนา ท่ี 488ไมอ ยากไดข องผอู น่ื ฯลฯ ดูกอนพราหมณ การประพฤตธิ รรมและการประพฤตสิ มํ่าเสมอทางใจมี ๓ อยา ง อยา งนแ้ี ล. ดกู อ นพราหมณ เพราะเหตุแหง การประพฤติธรรมและการประ-พฤติสมาํ่ เสมออยางนีแ้ ล สตั วบ างพวกในโลกนี้ เมือ่ ตายไป ยอ มเขาถงึสคุ ตโิ ลกสวรรค. พ. ขาแตพระโคดมผเู จริญ ภาษิตของพระองคแ จมแจงย่งิ นัก ฯลฯขอพระโคดมผูเจรญิ โปรดทรงจาํ ขาพระองคว าเปน อบุ าสก ผูถ ึงสรณะตลอดชวี ิต ต้งั แตว ันน้ีเปนตนไป. จบพราหมณสูตรที่ ๙ จบปฐมวรรคที่ ๑ รวมพระสูตรท่ีมใี นวรรคนี้ คือ๑. ยถาภตสตู ร ๒. มาตุคามสูตร ๓. ปฐมอปุ าสิกาสูตร ๔. ทตุ ยิ อปุ าสิกาสูตร๕. ธรรมปรยิ ายสตู ร ๖. ปฐมกรรมสูตร ๗. ทตุ ยิ กรรมสูตร๘. ตติยกรรมสตู ร ๙. พราหมณสตู ร.

พระสตุ ตันตปฎ ก อังคตุ รนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนา ที่ 489 ทตุ ิยวรรคที่ ๒ วาดว ยบคุ คลผูประกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ [๑๙๘] ดกู อนภกิ ษทุ ง้ั หลาย บคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ประการ เปน ผูถูกทอดทง้ิ ไวใ นนรก เหมอื นสง่ิ ของท่เี ขานาํ มาทอดทง้ิไว ธรรม ๑๐ ประการเปน ไฉน คอื เปนผูฆ า สัตว ๑ ลกั ทรัพย ๑ประพฤติผิดในกาม ๑ พดู เทจ็ ๑ พูดสอเสียด ๑ พดู คําหยาบ ๑พดู เพอ เจอ ๑ อยากไดของผูอื่น ๑ มีจิตปองราย ๑ มคี วามเห็นผดิ ๑ดกู อ นภกิ ษทุ ง้ั หลาย บคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการน้ีแล เปนผูถกู ทอดทิ้งไวใ นนรก เหมือนสิง่ ของท่ีเขานาํ มาทอดทงิ้ ไว. ดกู อนภิกษุทั้งหลาย บคุ คลผูประกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ เปนผูถูกเชญิ มาไวใ นสวรรค เหมือนส่ิงของทีเ่ ขานาํ มาประดษิ ฐานไว ธรรม๑๐ ประการเปน ไฉน คอื เปน ผูเวน ขาดจากการฆา สตั ว ๑ จากการลกั ทรพั ย ๑ จากการประพฤติผิดในกาม ๑ จากการพดู เทจ็ ๑ จากการพดู สอเสยี ด ๑ จากการพดู คาํ หยาบ ๑ จากการพดู เพอ เจอ ๑ ไมอ ยากไดของผูอ ืน่ ๑ มีจิตไมปองราย ๑ มีความเห็นชอบ ๑ ดูกอนภิกษุทง้ั หลาย บุคคลผูประกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการนแี้ ล ยอ มเปนผูถ กู เชิญมาไวในสวรรค เหมือนส่ิงของทเ่ี ขานาํ มาประดษิ ฐานไว. วาดวยผูป ระกอบดวยธรรม ๒๐ ประการ [๑๙๙] ดูกอ นภกิ ษทุ ั้งหลาย บคุ คลผูประกอบดว ยธรรม ๒๐ ประ-การ เปนผูถกทอดท้ิงไวในนรก เหมือนสิ่งของที่เขานํามาทอดท้งิ ไว๒๐ ประการเปนไฉน คือ เปน ผูฆา สัตวด วยตนเอง ๑ ชักชวนผูอ่ืนใน

พระสตุ ตันตปฎก อังคตุ รนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนา ที่ 490การฆาสัตว ๑ ลกั ทรพั ยด ว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผูอน่ื ในการลกั ทรพั ย ๑ประพฤตผิ ิดในกามดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผอู นื่ ในการประพฤติผดิ ในกาม ๑พดู เท็จดวยตนเอง ๑ ชักชวนผอู นื่ ในการพูดเท็จ ๑ พดู สอเสียดดวยตนเอง ๑ ชกั ชวนผอู ืน่ ในการพดู สอ เสียด ๑ พูดคาํ หยาบดว ยตนเอง ๑ชกั ชวนผูอืน่ ในการพูดคาํ หยาบ ๑ พดู เพอเจอ ดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผอู ่นืในการพูดเพอเจอ ๑ อยากไดข องผอู น่ื ดว ยตนเอง ๑ ชักชวนผูอ ่ืนในการอยากไดข องผูอนื่ ๑ คิดปองรายดว ยตนเอง ๑ ชักชวนผอู ่ืนในการปองราย ๑ มีความเห็นผิดดวยตนเอง ๑ ชักชวนผอู น่ื ในการเห็นผดิ ๑ดูกอนภกิ ษุทั้งหลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๒๐ ประการนแ้ี ล เปนผูถกู ทอดทิ้งไวในนรก เหมอื นสง่ิ ของท่ีเขานาํ มาทอดท้ิงไว. ดกู อนภกิ ษทุ ั้งหลาย บุคคลผปู ระกอบดว ยธรรม ๒๐ ประการ เปนผูถกู เชญิ มาไวใ นสวรรค เหมือนสิง่ ของทีเ่ ขานาํ มาประดษิ ฐานไว ๒๐ ประ-การเปน ไฉน คอื เปน ผเู วน ขาดจากการฆาสัตวดว ยตนเอง๑ ชกั ชวนผูอ ื่นในการเวน จากการฆาสตั ว ๑ เวนขาดจากการลกั ทรพั ยดวยตนเอง ๑ ชกั ชวนผูอ่นื ในการเวน จากการลกั ทรพั ย ๑ เวน ขาดจากการประพฤตผิ ิดในกามดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผอู ืน่ ในการเวนจากการประพฤตผิ ิดในกาม ๑ เวนขาดจากการพูดเทจ็ ดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผูอน่ื ในการเวนจากการพูดเทจ็ ๑เวน ขาดจากการพูดสอ เสยี ดดวยตนเอง ๑ ชกั ชวนผอู ่ืนในการเวน จากการพูดสอ เสียด ๑ เวน ขาดจากการพูดคาํ หยาบดว ยตนเอง ๑ ชักชวนผอู นื่ในการเวนจากการพดู คําหยาบ ๑ เวน ขาดจากการพูดเพอ เจอ ดว ยตนเอง ๑ชักชวนผอู น่ื ในการเวน จากการพูดคาํ เพอ เจอ ๑ ไมอยากไดข องผอู ืน่ ดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผอู น่ื ในการไมอยากไดของผูอนื่ ๑ ไมค ดิ ปองราย

พระสุตตนั ตปฎ ก อังคตุ รนิกาย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาท่ี 491ดว ยตนเอง ๑ ชักชวนผูอ ่ืนในการไมป องราย ๑ เห็นชอบดว ยตนเอง ๑ชักชวนผอู ่นื ในการเห็นชอบ ๑ ดกู อ นภกิ ษทุ ้งั หลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๒๐ ประการน้ีแล เปน ผถู ูกเชญิ มาไวในสวรรค เหมือนส่งิ ของทเ่ี ขานํามาประดิษฐานไว. วาดว ยผูประกอบดว ยธรรม ๓๐ ประการ [๒๐๐] ดูกอ นภกิ ษุทั้งหลาย บุคคลผูประกอบดว ยธรรม ๓๐ ประ-การ เปน ผถู กู ทอดทง้ิ ไวในนรก เหมือนสิง่ ของที่เขานํามาทอดทงิ้ ไว ธรรม๓๐ ประการเปน ไฉน คอื เปนผูฆาสัตวดว ยตนเอง ๑ ชักชวนผอู น่ื ในการฆาสัตว ๑ พอใจในการฆา สตั ว ๑ ลักทรัพยด วยตนเอง ๑ ชักชวนผอู ื่นในการลักทรพั ย ๑ พอใจในการลักทรพั ย ๑ ประพฤตผิ ดิ ในกามดวยตนเอง ๑ ชักชวนผอู ่นื ในการประพฤตผิ ดิ ในกาม ๑ พอใจในการประพฤติผิดในกาม ๑ พดู เทจ็ ดวยตนเอง ๑ ชกั ชวนผูอ่นื ในการพูดเท็จ ๑ พอใจในการพูดเท็จ ๑ พดู สอ เสียดดวยตนเอง ชักชวนผูอื่นในการพูดสอเสยี ด ๑ พอใจในการพดู สอ เสียด ๑ พูดคําหยาบดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผูอ่นื ในการพูดคาํ หยาบ ๑ พอใจในการพูดคาํ หยาบ ๑ พดู เพอเจอดวยตนเอง ๑ ชักชวนผูอน่ื ในการพูดเพอเจอ ๑ พอใจในการพดู เพอ เจอ ๑อยากไดข องผูอ ืน่ ดวยตนเอง ๑ ชักชวนผูอื่นในการอยากไดข องผูอ่ืน ๑พอใจในการอยากไดข องผูอื่น ๑ มจี ิตคิดปองรา ยดวยตนเอง ๑ ชักชวนผอู ่ืนในการปองราย ๑ พอใจในการปองรา ย ๑ มคี วามเห็นผิดดว ยตนเอง ๑ชักชวนผูอื่นในการเห็นผิด ๑ พอใจในความเห็นผิด ๑ กอ นภกิ ษุทั้งหลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๓๐ ประการน้ีแล เปน ผถู กู ทอดทง้ิไวใ นนรก เหมอื นส่งิ ของท่ีเขานํามาทอดท้ิงไว.

พระสุตตันตปฎก อังคุตรนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนา ที่ 492 ดกู อ นภิกษุทัง้ หลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๓๐ ประการเปนผูถูกเชิญมาไวในสวรรค เหมือนส่ิงของท่เี ขานํามาประดิษฐานไว ธรรม๓๐ ประการเปนไฉน คอื เปน ผเู วน ขาดจากการฆา สัตวดวยตนเอง ๑ชักชวนผูอ่นื ในการเวนจากการฆา สตั ว ๑ พอใจในการเวน จากการฆาสัตว ๑ เวนขาดจากการลกั ทรพั ยด ว ยตนเอง ๑ ชักชวนผูอื่นในการเวนจากการลักทรัพย ๑ พอใจในการเวน จากการลักทรัพย ๑ เวน ขาดจากการประพฤติผิดในกามดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผอู ่นื ในการเวนจากการประพฤติผิดในกาม ๑ พอใจในการเวน จากการประพฤตผิ ดิ ในกาม ๑เวนขาดจากการพดู เท็จดว ยตนเอง ๑ ชักชวนผูอนื่ ในการเวน จากการพดู เท็จ ๑ พอใจในการเวน จากการพูดเท็จ ๑ เวน ขาดจากการพดู สอ เสยี ดดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผอู น่ื ในการเวนจากการพดู สอเสียด ๑ พอใจในการเวน จากการพูดสอเสยี ด ๑ เวนขาดจากการพูดคําหยาบดว ยตนเอง ๑ชกั ชวนผูอ ื่นในการเวน จากการพูดคําหยาบ ๑ พอใจในการเวน จากการพูดคาํ หยาบ ๑ เวนขาดจากการพูดเพอเจอ ดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผอู น่ืในการเวน จากการพูดเพอเจอ ๑ พอใจในการเวนจากการพูดเพอเจอ ๑ไมอ ยากไดข องผอู ่นื ดว ยตนเอง ๑ ชวนผูอื่นในการไมอ ยากไดข องผอู ่ืน ๑พอใจในการไมอ ยากไดข องผอู ื่น ๑ มีจิตไมปองรายดวยตนเอง ๑ ชักชวนผูอ ่ืนในการไมปองรา ย ๑ พอใจในการไมป องรา ย ๑ มีความเห็นชอบดวยตนเอง ๑ ชกั ชวนผูอน่ื ในการเหน็ ชอบ ๑ พอใจในการเห็นชอบ ๑ดูกอ นภิกษุท้งั หลาย บคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๓๐ ประการน้ี เปนผถู กูเชิญมาไวในสวรรค เหมือนส่ิงของทีเ่ ขานาํ มาประดิษฐานไว.

พระสุตตันตปฎ ก อังคตุ รนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนา ที่ 493 วา ดวยผูป ระกอบดวยธรรม ๔๐ ประการ [๒๐๑] ดูกอนภิกษทุ ้ังหลาย บุคคลผปู ระกอบดว ยธรรม ๔๐ประการเปน ผถู กู ทอดทงิ้ ไวในนรก เหมอื นสง่ิ ของทเ่ี ขานาํ มาทอดทงิ้ ไวธรรม ๔๐ ประการเปนไฉน คอื เปน ผูฆ าสัตวดว ยตนเอง ๑ ชักชวนผอู น่ืในการฆาสตั ว ๑ พอใจในการฆา สตั ว ๑ กลา วสรรเสริญการฆาสัตว ๑ลักทรพั ยดวยตนเอง ๑ ชักชวนผูอ นื่ ในการลักทรัพย ๑ พอใจในการลกั ทรัพย ๑ กลา วสรรเสริญการลักทรพั ย ๑ ประพฤตผิ ิดในการดว ยตนเอง ๑ ชักชวนผูอื่นในการประพฤตผิ ิดในกาม ๑ พอใจในการประพฤติผิดในกาม ๑ กลา วสรรเสริญการประพฤตผิ ดิ ในกาม ๑ พูดเท็จดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผูอ ื่นในการพดู เทจ็ ๑ พอใจในการพดู เทจ็ ๑ กลาวสรรเสรญิ การพูดเทจ็ ๑ พดู สอ เสยี ดดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผอู ่ืนในการพดู สอ เสยี ด ๑ พอใจในการพูดสอเสยี ด ๑ กลาวสรรเสรญิ การพูดสอเสียด ๑ พดู คาํ หยาบดว ยตนเอง ๑ ชักชวนผูอื่นในการพดู คําหยาบ ๑พอใจในการพดู คาํ หยาบ ๑ กลาวสรรเสริญการพูดคาํ หยาบ ๑ พูดเพอ เจอดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผูอ่ืนในการพูดเพอ เจอ ๑ กลาวสรรเสริญการพูดเพอ เจอ ๑ อยากไดของผอู ่นื ดวยตนเอง ๑ ชักชวนผอู ่นื ในการอยากไดของผอู น่ื ๑ พอใจในการอยากไดของผูอ่นื ๑ กลาวสรรเสรญิ การอยากไดข องผอู ่ืน ๑ มีจิตปองรา ยดว ยตนเอง ๑ ชักชวนผอู นื่ ในการปองราย ๑พอใจในการปองรา ย ๑ กลาวสรรเสริญการปองราย ๑ มีความเห็นผิดดว ยตนเอง ๑ ชักชวนผูอ่นื ในความเห็นผดิ ๑ พอใจในความเห็นผิด ๑กลา วสรรเสรญิ ความเหน็ ผดิ ๑ ดกู อนภกิ ษทุ ั้งหลาย บคุ คลผปู ระกอบ

พระสตุ ตันตปฎ ก องั คตุ รนกิ าย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนาท่ี 494ดวยธรรม ๔๐ ประการน้ี เปนผถู กู ทอดทิ้งไวในนรก เหมอื นส่งิ ของที่เขานาํ มาทอดท้ิงไว. ดกู อนภิกษทุ ้ังหลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๔๐ ประการ เปนผถู ูกเชิญมาไวในสวรรค ธรรม ๔๐ ประการเปนไฉน คอื เปน ผเู วนจากการฆา สัตวด ว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผอู น่ื ในการเวนขาดจากการฆา สัตว ๑ พอใจในการเวน จากการฆาสตั ว ๑ กลาวสรรเสรญิ การเวนจากการฆาสตั ว ๑เวนขาดจากการลกั ทรัพยดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผอู ่ืนในการเวน จากการลกั ทรพั ย ๑ พอใจในการเวน จากการลกั ทรัพย ๑ กลาวสรรเสริญการเวนจากการลักทรัพย ๑ เวน ขาดจากการประพฤตผิ ิดในกามดว ยตนเอง ๑ชักชวนผูอ ื่นในการเวน จากการประพฤติผิดในกาม ๑ พอใจในการเวนจากการประพฤตผิ ิดในกาม ๑ กลาวสรรเสริญการเวนจากการประพฤติผดิในกาม ๑ เวนขาดจากการพูดเท็จดวยตนเอง ๑ ชักชวนผอู น่ื ในการเวนจากการพูดเทจ็ ๑ พอใจในการเวนจากการพดู เทจ็ ๑ กลา วสรรเสริญการเวนจากการพูดเทจ็ ๑ เวน ขาดจากการพดู สอ เสียดดวยตนเอง ๑ ชักชวนผอู ื่นในการเวน จากการพดู สอเสยี ด ๑ พอใจในการเวนจากการพูดสอเสียด ๑ กลาวสรรเสริญการเวนจากการพดู สอ เสยี ด ๑ เวน ขาดจากการพูดคําหยาบดว ยตนเอง ๑ ชักชวนผอู ื่นในการเวนจากการพดู คําหยาบพอใจในการเวน จากการพดู คาํ หยาบ ๑ กลา วสรรเสรญิ การเวน จากการพดูคาํ หยาบ ๑ เวนขาดจากการพูดเพอ เจอ ดวยตนเอง ๑ ชักชวนผูอ น่ื ในการเวน จากการพดู เพอเจอ ๑ พอใจในการเวน จากการพดู เพอ เจอ ๑ กลาวสรรเสริญการเวน จากการพูดเพอเจอ ๑ ไมอ ยากไดของผูอน่ื ดวยตนเอง ๑ชักชวนผอู ื่นในการไมอยากไดของผูอื่น ๑ พอใจในการไมอยากไดข อง

พระสตุ ตันตปฎ ก องั คุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาท่ี 495ผอู ่ืน ๑ กลา วสรรเสรญิ การไมอยากไดของผูอ น่ื ๑ มีจติ ไมปองรายดว ยตนเอง ๑ ชกั ชวนผูอน่ื ในการไมป องรา ย ๑ พอใจในการไมป องรา ย ๑กลาวสรรเสรญิ การไมป องราย ๑ มีความเหน็ ชอบดว ยตนเอง ๑ ชักชวนผูอ่ืนในความเหน็ ชอบ ๑ พอใจในความเหน็ ชอบ ๑ กลาวสรรเสรญิความเหน็ ชอบ ๑ ดกู อ นภกิ ษทุ งั้ หลาย บุคคลผูประกอบดวยธรรม ๔๐ประการน้ีแล เปน ผถู กู เชญิ มาไวในสวรรค เหมือนสิ่งของทเ่ี ขานํามาประดษิ ฐานไว. วา ดวยผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ [๒๐๒] ดูกอนภิกษุท้งั หลาย บุคคลผปู ระกอบดว ยธรรม ๑๐ประการ ยอมบริหารตนใหถ กู กาํ จัด ถูกทําลาย ธรรม ๑๐ ประการเปน ไฉนคือเปนผฆู าสตั ว ฯลฯ มคี วามเห็นผดิ ดกู อ นภิกษทุ ้งั หลาย บุคคลผูประกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการนี้แล ยอมบรหิ ารตนใหถกู กําจดั ถกูทําลาย. ดูกอนภิกษทุ ้งั หลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ ประการ ยอ มบริหารตนไมใ หถูกกําจัด ไมใ หถกู ทาํ ลาย ธรรม ๑๐ ประการเปน ไฉนคอื เปน ผเู วนขาดจากการฆาสตั ว ฯลฯ มคี วามเห็นชอบ ดูกอนภิกษุทง้ั หลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ ประการนแ้ี ล ยอ มบรหิ ารตนไมใหถกู กาํ จัด ไมใหถูกทําลาย. วา ดวยผปู ระกอบดวยธรรม ๒๐ ประการ ดูกอ นภกิ ษุทัง้ หลาย บคุ คลผปู ระกอบดวยธรรม ๒๐ ประการ ยอมบรหิ ารตนใหถ กู กําจัด ถูกทําลาย ๒๐ ประการเปน ไฉน คือเปน ผฆู า สัตว

พระสตุ ตนั ตปฎ ก อังคุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนาท่ี 496ดว ยตนเอง ฯลฯ ชักชวนผอู นื่ ในความเหน็ ผิ ดูกอ นภิกษทุ งั้ หลาย บุคคลผูประกอบดวยธรรม ๒๐ ประการนแ้ี ล ยอมบรหิ ารตนใหถกู กาํ จดั ถกูทําลาย. ดกู อนภกิ ษทุ ั้งหลาย บุคคลผูประกอบดวยธรรม ๒๐ ประการ ยอ มบรหิ ารตนไมใ หถูกกําจัด ไมใ หถ กู ทาํ ลาย ธรรม ๒๐ ประการเปนไฉนคือเปนผเู วนขาดจากการฆา สัตวดวยตนเอง ฯลฯ ชกั ชวนผูอ น่ื ในความเห็นชอบ ดกู อ นภกิ ษุทงั้ หลาย บุคคลผูป ระกอบดวยธรรม ๒๐ ประการนีแ้ ลยอมบริหารตนไมใหถ กู กาํ จัด ไมใหถกู ทาํ ลาย. วาดว ยผปู ระกอบดว ยธรรม ๓๐ ประการ ดกู อนภิกษุท้ังหลาย บุคคลผปู ระกอบดว ยธรรม ๓๐ ประการ ยอมบรหิ ารตนใหถูกกําจดั ถูกทําลาย ธรรม ๓๐ ประการเปนไฉน คือเปนผูฆาสตั วดว ยตนเอง ฯลฯ พอใจในความเหน็ ผิด ดูกอนภกิ ษทุ ง้ั หลายบคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๓๐ ประการนแี้ ล ยอมบรหิ ารตนใหถกู กําจดัถกู ทําลาย. ดกู อนภิกษทุ ้งั หลาย บคุ คลผูป ระกอบดว ยธรรม ๓๐ ประการยอมบรหิ ารตนไมใหถูกกาํ จดั ไมใหถ กู ทาํ ลาย ธรรม ๓๐ ประการเปน ไฉนคือเปนผูเ วนขาดจากการฆาสัตวดว ยตนเอง ฯลฯ พอใจในความเหน็ ชอบดกู อ นภกิ ษทุ ั้งหลาย บคุ คลผปู ระกอบดวยธรรม ๓๐ ประการนแ้ี ล ยอ มบรหิ ารตนไมใ หถูกกําจดั ไมใ หถ ูกทําลาย. วา ดว ยผูป ระกอบดวยธรรม ๔๐ ประการ ดกู อนภกิ ษุทง้ั หลาย บคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๔๐ ประการ ยอมบรหิ ารตนใหถ ูกกาํ จัด ถูกทาํ ลาย ธรรม ๔๐ ประการเปนไฉน คือ

พระสตุ ตันตปฎ ก องั คุตรนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาท่ี 497เปน ผูฆ าสตั วด ว ยตนเอง ฯลฯ กลาวสรรเสรญิ ความเหน็ ผดิ ดกู อนภกิ ษุทั้งหลาย บคุ คลผูป ระกอบดว ยธรรม ๔๐ ประการนี้แล ยอ มบรหิ ารตนใหถ ูกกาํ จดั ถกู ทําลาย. ดูกอ นภิกษทุ ัง้ หลาย บุคคลผูป ระกอบดว ยธรรม ๔๐ ประการ ยอมบริหารตนไมใหถ ูกกําจดั ไมใ หถ ูกทาํ ลาย ธรรม ๔๐ ประการเปน ไฉนเปนผเู วนขาดการฆาสัตวดว ยตนเอง ฯลฯ กลาวสรรเสรญิ ความเห็นชอบดกู อนภกิ ษทุ ั้งหลาย บคุ คลผปู ระกอบดวยธรรม ๔๐ ประการน้ีแล ยอ มบริหารตนไมใหถ ูกกําจดั ไมใหถ กู ทําลาย. จบทุตยิ วรรคท่ี ๒ อรรถกถาทุตยิ วรรค ทตุ ยิ วรรค บาลไี ปยาลทั้งหมดต้งั แตส ูตรท่ี ๑ เปนตน ไป มเี น้อืความงา ยทัง้ น้นั แล. จบอรรถกถาทสกนิบาต

พระสตุ ตนั ตปฎก องั คุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เลม ๕ - หนา ท่ี 498 ตตยิ วรรคท๑่ี ๓ วาดวยผูประกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ [๒๐๓] ดูกอนภิกษุทั้งหลาย บุคคลบางคนในโลกนี้ ประกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการ เมือ่ ตายไป ยอ มเขา ถงึ อบาย ทุคติ วนิ ิบาตนรก ธรรม ๑๐ ประการเปนไฉน คอื เปน ผูฆาสัตว ฯล ฯ มคี วามเหน็ ผดิ ดกู อ นภิกษุทั้งหลาย บคุ คลผูประกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการนแี้ ลเมื่อตายไป ยอมเขา ถึงอบาย ทคุ ติ วินิบาต นรก. ดูกอ นภกิ ษทุ ง้ั หลาย บุคคลผูประกอบดวยธรรม ๑๐ ประการ เมอื่ตายไป ยอ มเขา ถึงสุคติโลกสวรรค ธรรม ๑๐ ประการเปน ไฉน คอื เปนผเู วนขาดจากการฆา สัตว ฯลฯ มีความเห็นชอบ ดูกอ นภิกษทุ งั้ หลายบคุ คลผูประกอบดว ยธรรม ๑๐ การนแ้ี ล เมื่อตายไป ยอมเขาถงึ สุคติ-โลกสวรรค วาดว ยผูประกอบดวยธรรม ๒๐ ประการ ดูกอ นภิกษุทงั้ หลาย บุคคลบางคนในโลกน้ี ประกอบดวยธรรม๒๐ ประการ เมื่อตายไป ยอ มเขา ถึงอบาย ทคุ ติ วินบิ าต นรกธรรม ๒๐ ประการเปน ไฉน คอื เปนผฆู า สตั วดวยตนเอง ฯลฯ ชักชวนผูอนื่ ในความเหน็ ผดิ ดูกอ นภกิ ษทุ ง้ั หลาย บุคคลผูประกอบดวยธรรม๒๐ ประการนแี้ ล เมื่อตายไป ยอ มเขา ถงึ อบาย ทคุ ติ วินิบาต นรก. ดกู อนภิกษุทัง้ หลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๒๐ ประการ เมื่อตายไปยอ มเขา ถึงสคุ ติโลกสวรรค ธรรม ๒๐ ประการเปนไฉน คอื เปนผูเวนขาดจากการฆา สตั วด ว ยตนเอง ฯลฯ ชกั ชวนผอู ่นื ในความเหน็ ชอบ๑. ตง้ั แตว รรคนี้เปน ตน ไป ไมมอี รรถกถาอธบิ าย.

พระสุตตนั ตปฎ ก องั คุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนา ท่ี 499ดูกอนภิกษุท้งั หลาย บคุ คลผูประกอบดวยธรรม ๒๐ ประการนีแ้ ล ยอ มเขาถงึ สุคติโลกสวรรค.วาดว ยผูประกอบดวยธรรม ๓๐ ประการ ตายแลวไปอบายหรือสุคติ ดูกอนภิกษุท้งั หลาย บคุ คลบางคนในโลกนี้ ประกอบดว ยธรรม๓๐ ประการ เม่อื ตายไป ยอ มเขา ถงึ อบาย ทคุ ติ วินิบาต นรก ธรรม๓๐ ประการเปน ไฉน คือเปนผูฆ า สตั วด วยตนเอง ฯลฯ พอใจในความเห็นผดิ ดกู อนภิกษุทั้งหลาย บคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๓๐ ประการน้ีแล เม่ือตายไป ยอมเขาถงึ อบาย ทุคติ วนิ ิบาต นรก. ดกู อ นภกิ ษุท้ังหลาย บคุ คลผูประกอบดวยธรรม ๓๐ ประการ เมือ่ตายไป ยอ มเขา ถึงสุคติโลกสวรรค ธรรม ๓๐ ประการเปน ไฉน คอื เปนผเู วน ขาดจากการฆาสัตวด ว ยตนเอง ฯลฯ พอใจในความเหน็ ชอบ ดกู อ นภกิ ษทุ ง้ั หลาย บคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๓๐ ประการนแี้ ล เมื่อตายไปยอ มเขาถึงสคุ ตโิ ลกสวรรค.วา ดว ยผูป ระกอบดว ยธรรม ๔๐ ประการตายแลวไปอบายหรือสคุ ติ ดูกอ นภกิ ษทุ ั้งหลาย บคุ คลบางคนในโลกน้ี ประกอบดว ยธรรม๔๐ ประการ เมอ่ื ตายไป ยอมเขาถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรกธรรม ๔๐ ประการเปน ไฉน ดูเปน ผูฆา สัตวดว ยตนเอง ฯลฯ กลาวสรรเสริญความเห็นผดิ ดูกอนภกิ ษุทงั้ หลาย บุคคลผูป ระกอบดวยธรรม๔๐ ประการน้แี ล เมอ่ื ตายไป ยอ มเขาถึงอบาย ทคุ ติ วินิบาต นรก. ดูกอนภกิ ษทุ งั้ หลาย บคุ คลผปู ระกอบดวยธรรม ๔๐ ประการ เมอ่ืตายไป ยอมเขา ถงึ สุคตโิ ลกสวรรค ธรรม ๔๐ ประการเปน ไฉน คอื เปน

พระสุตตนั ตปฎ ก องั คตุ รนกิ าย ทสก-เอกาทสกนบิ าต เลม ๕ - หนาท่ี 500ผูเวนขาดจากการฆาสตั วด วยตนเอง ฯลฯ กลาวสรรเสริญความเหน็ ชอบดกู อ นภกิ ษุท้ังหลาย บุคคลผูประกอบดว ยธรรม ๔๐ ประการนี้แล เม่อื ตายไปยอ มเขาถึงสุคตโิ ลกสวรรค.วา ดวยผูประกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการเปน พาลและเปน บัณฑิต ดูกอ นภิกษทุ ้งั หลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ ประการ พึงทราบวาเปนพาล ธรรม ๑๐ ประการเปนไฉน คือเปน ผฆู า สัตว ฯลฯมีความเห็นผดิ ดูกอนภกิ ษทุ ั้งหลาย บุคคลผูประกอบดวยธรรม ๑๐ประการน้แี ล พึงทราบวา เปน พาล. ดกู อ นภกิ ษทุ ั้งหลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๑๐ ประการ พงึทราบวาเปน บณั ฑติ ธรรม ๑๐ ประการเปน ไฉน คอื เปนผเู วน ขาดจากการฆา สตั ว ฯลฯ มีความเห็นชอบ ดกู อ นภิกษทุ ง้ั หลาย บคุ คลผูประกอบดว ยธรรม ๑๐ ประการนแี้ ล พงึ ทราบวา เปนบณั ฑิต.วา ดวยผูป ระกอบดว ยธรรม ๒๐ ประการเปน พาลและเปนบัณฑิต ดูกอนภิกษทุ ัง้ หลาย บุคคลผปู ระกอบดว ยธรรม ๒๐ ประการพงึ ทราบวา เปนพาล ธรรม ๒๐ ประการเปนไฉน คือเปนผฆู าสตั วดวยตนเอง ฯลฯ ชกั ชวนผอู น่ื ในความเหน็ ผิด ดกู อนภกิ ษทุ ้งั หลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๒๐ ประการนแ้ี ล พึงทราบวาเปน คนพาล. ดกู อ นภกิ ษทุ งั้ หลาย บคุ คลผปู ระกอบดว ยธรรม ๒๐ ประการ พึงทราบวา เปนบัณฑิต ธรรม ๒๐ ประการเปน ไฉน คือเปนผเู วนขาดจากการฆาสัตวด ว ยตนเอง ฯลฯ ชักชวนผอู ่นื ในความเห็น ดกู อ นภิกษุทงั้ หลาย บุคคลผปู ระกอบดวยธรรม ๒๐ ประการนีแ้ ล พงึ ทราบวาเปน บัณฑติ .