r_00001_ElKitap_TRready

["Polikristal g\u00fcne\u015f h\u00fccreleri k\u00f6\u015feleri dik olan d\u00f6k\u00fcm h\u00fccrelerdir. Monokristal h\u00fccreler polikristal h\u00fccrelerden daha verimlidirler ancak monokristal h\u00fccreler daha pahal\u0131d\u0131rlar ve karbon ayak izleri daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. 7.2.2. \u0130nce film fotovoltaik mod\u00fcller Kristalin levhalar y\u00fcksek verimli g\u00fcne\u015f h\u00fccreleri \u00fcretimini sa\u011flar ancak \u00fcretimleri nispeten y\u00fcksek maliyetlidir. \u0130nce film h\u00fccreler bunlarla kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda hem malzeme a\u00e7\u0131s\u0131ndan hem de daha basit \u00fcretim s\u00fcrecine sahip olmas\u0131ndan dolay\u0131 daha ucuzdurlar. Ancak ince film h\u00fccreler daha az verimlidirler. En geli\u015fmi\u015f ince film teknolojisi silisyumun daha az d\u00fczenli hali olan amorf formunun kullan\u0131lmas\u0131d\u0131r. Di\u011fer teknolojiler kadmiyum tell\u00fcrid ve bak\u0131r indiyum (galyum) di-selenid malzemelerin kullan\u0131m\u0131d\u0131r. Bu malzemeler ile birka\u00e7 mikron kal\u0131nl\u0131\u011f\u0131nda aktif tabakalar olu\u015fturmak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Genel olarak ince film teknolojileri kristalin teknolojisine nazaran daha az geli\u015fmi\u015f durumdad\u0131r. \u0130nce film fotovoltaik mod\u00fclleri bir alt tabaka \u00fczerine yar\u0131iletken malzemenin ince film halinde birikimi ile \u00fcretilirler. En verimli g\u00fcne\u015f h\u00fccreleri Galyum Arsenid ad\u0131 verilen malzemeden \u00fcretilirler, fakat \u00e7ok pahal\u0131 olduklar\u0131 i\u00e7in uzay mekiklerinde ve konsantre fotovoltaik uygulamalar\u0131nda kullan\u0131l\u0131rlar. \u0130nce film g\u00fcne\u015f h\u00fccresi \u00fcretiminde yayg\u0131n kullan\u0131lan malzemeler a\u015fa\u011f\u0131da belirtilmi\u015ftir: a) Amorf silisyum (a-Si): Bu malzemenin kullan\u0131m\u0131nda kristal silisyumun d\u00fczenli yap\u0131s\u0131 yoktur, atomlar geli\u015fig\u00fczel bir yap\u0131 olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Amorf silisyum g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n\u0131 kristal silisyumdan daha iyi absorbe etti\u011fi i\u00e7in h\u00fccreler \u00e7ok daha incedir. Amorf silisyum rijit veya esnek bir alt katman \u00fczerinde biriktirilebilmektedir. Amorf silisyumun d\u00fc\u015f\u00fck maliyeti bu malzemeyi maliyetin y\u00fcksek verimden daha \u00f6nemli oldu\u011fu durumlar i\u00e7in uygun k\u0131lar. Amorf silisyum teknolojisinde uzun kristalin silisyum d\u00fczeni bulunmamaktad\u0131r ve atomlar d\u00fczenli geli\u015fig\u00fczel bir a\u011f olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Amorf silisyum g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131n\u0131 kristalin silisyumdan daha iyi absorbe eder. Bu nedenle h\u00fccreler daha ince olabilir. Amorf silisyum (a-Si) kat\u0131 bir alt y\u00fczey veya d\u00fc\u015f\u00fck maliyetli esnek bir y\u00fczey \u00fczerine biriktirilebilir. a-Si malzemenin d\u00fc\u015f\u00fck maliyeti, y\u00fcksek verim yerine d\u00fc\u015f\u00fck maliyetin \u00f6n planda oldu\u011fu bir\u00e7ok uygulamada kullan\u0131lmas\u0131n\u0131 uygun k\u0131lar. b) Kadmiyum tell\u00fcrid (CdTe): Bu malzeme ile \u00fcretilmi\u015f h\u00fccre bir yar\u0131 iletken y\u0131\u011f\u0131n\u0131n\u0131n saydam iletken oksit kaplanm\u0131\u015f cam \u00fczerine biriktirilmesi ile olu\u015fturulur. CdTe bazl\u0131 \u00fcretilmi\u015f mod\u00fcller \u00e7e\u015fitli iklimsel ko\u015fullarda d\u00fc\u015f\u00fck s\u0131cakl\u0131k katsay\u0131s\u0131 ile y\u00fcksek enerji \u00e7\u0131kt\u0131s\u0131 vermektedir. Kadmiyum tell\u00fcrid (CdTe) kadmiyum ve tell\u00fcr\u00fcn bir bile\u015fi\u011fidir. Bu malzeme ile \u00fcretilmi\u015f h\u00fccre bir yar\u0131 iletken film y\u0131\u011f\u0131n\u0131n\u0131n saydam iletken oksit kaplanm\u0131\u015f cam \u00fczerine biriktirilmesi ile olu\u015fturulur. CdTe bazl\u0131 \u00fcretilmi\u015f mod\u00fcller \u00e7e\u015fitli iklimsel ko\u015fullarda d\u00fc\u015f\u00fck s\u0131cakl\u0131k katsay\u0131s\u0131 ile y\u00fcksek enerji \u00e7\u0131kt\u0131s\u0131 vermektedir. c) Bak\u0131r indiyum selenid (CIS) ve Bak\u0131r \u0130ndiyum (Galyum) di-selenid (CIGS): CIGS g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131n\u0131 kristal silisyumdan daha iyi absorbe eder, ancak bu malzeme bazl\u0131 mod\u00fcller a-Si bazl\u0131 mod\u00fcllerden daha ince olmal\u0131d\u0131r. \u0130ndiyum nispeten pahal\u0131 bir yar\u0131 iletken malzemedir, ancak mod\u00fcl yap\u0131m\u0131nda gereken indiyum miktar\u0131 levha bazl\u0131 teknoloji ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda son derece azd\u0131r. CIGS bak\u0131r, indiyum, galyum ve selenyumun bir bile\u015fi\u011fi olan yar\u0131 iletken malzemedir. CIGS g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131n\u0131 kristal silisyumdan daha iyi absorbe eder, ancak bu malzeme bazl\u0131 mod\u00fcller a-Si bazl\u0131 mod\u00fcllerden daha ince olmal\u0131d\u0131r. \u0130ndiyum nispeten pahal\u0131 bir yar\u0131 iletken malzemedir, ancak mod\u00fcl yap\u0131m\u0131nda gereken indiyum miktar\u0131 levha bazl\u0131 teknoloji ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda son derece azd\u0131r. CIGS mod\u00fcllerin ticari \u00fcretimi geli\u015fim s\u00fcrecinin erken a\u015famas\u0131ndad\u0131r. Bununla beraber t\u00fcm ince film fotovoltaik mod\u00fcl teknolojileri aras\u0131nda en y\u00fcksek verime ula\u015fabilme potansiyeline sahiptir. 7.3. MOD\u00dcL MAL\u0130YET\u0130 VE VER\u0130ML\u0130L\u0130\u011e\u0130 Tablo 3\u2019te g\u00f6sterge olmas\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan baz\u0131 fotovoltaik h\u00fccre\/mod\u00fcl teknolojilerinin verimleri ile avantaj ve dezavantajlar\u0131 g\u00f6sterilmektedir (daha detayl\u0131 ve g\u00fcncel h\u00fccre verimlilikleri \u015eekil 58\u2019de g\u00f6sterilmi\u015ftir). Beklendi\u011fi \u00fczere daha y\u00fcksek verimlili\u011fe sahip teknolojiler ayn\u0131 zamanda \u00fcretim a\u00e7\u0131s\u0131ndan da daha maliyetlidirler. Daha az verimli olan mod\u00fcller e\u015fit nominal g\u00fc\u00e7 \u00fcretmek i\u00e7in daha b\u00fcy\u00fck alana ihtiya\u00e7 duyarlar. Sonu\u00e7 olarak, mod\u00fcllerden elde edilen maliyet avantaj\u0131, ek olarak gerekli g\u00fc\u00e7 sistemi altyap\u0131s\u0131 (kablolar ve daha b\u00fcy\u00fck bir mod\u00fcl alan\u0131 i\u00e7in montaj \u00e7er\u00e7eveleri) sa\u011flamada ortaya \u00e7\u0131kan maliyetle MOD\u00dcL 1- 43","dengelenebilir. Yani en d\u00fc\u015f\u00fck maliyetli mod\u00fcl\u00fc kullanmak, her zaman \u00fcretilen birim g\u00fc\u00e7 ba\u015f\u0131na en d\u00fc\u015f\u00fck maliyet elde etmeyi sa\u011flamaz. Kristal silikon teknolojisi k\u00fcresel kurulu g\u00fcne\u015f enerjisi kapasitesinin yakla\u015f\u0131k %80'ini olu\u015fturmaktad\u0131r ve k\u0131sa vadede pazarda hakim rol oynamaya devam edecek \u015fekilde g\u00f6z\u00fckmektedir. Ancak ince film teknolojilerinin varl\u0131\u011f\u0131 da artmaktad\u0131r. Tablo 3. \u00c7e\u015fitli fotovoltaik h\u00fccre\/mod\u00fcl teknolojilerinin karakteristikleri 7.4. MOD\u00dcLLER\u0130N TEST VE SERT\u0130F\u0130KASYONU Uluslararas\u0131 Elektroteknik Komisyonu (IEC) FV mod\u00fclleri i\u00e7in uluslararas\u0131 kabul g\u00f6rm\u00fc\u015f standartlar\u0131 yay\u0131nlamaktad\u0131r. FV mod\u00fcller tipik olarak dayan\u0131kl\u0131l\u0131k ve g\u00fcvenilirlik a\u00e7\u0131s\u0131ndan test edilecektir. Tablo 4, ba\u015fl\u0131ca FV kalite standartlar\u0131n\u0131 \u00f6zetlemektedir. Belirtilen hususlar mod\u00fcllerin uzun s\u00fcre ve g\u00fcvenle kullan\u0131lmas\u0131 i\u00e7in kabul edilmi\u015f kalite maddeleridir. Ancak mod\u00fcl\u00fcn de\u011fi\u015fken g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131 ve maruz kal\u0131nan s\u0131cakl\u0131k gibi de\u011fi\u015fken olan saha ko\u015fullar\u0131ndaki performans\u0131 ile ilgili \u00e7ok k\u0131stas verilmektedir. Mod\u00fcllerin performans\u0131n\u0131 ve enerji derecesini \u00e7e\u015fitli \u0131\u015f\u0131n\u0131m ve s\u0131cakl\u0131k ko\u015fullar\u0131 alt\u0131nda test edecek IEC 61853 ad\u0131nda yeni bir standart olu\u015fturma \u00e7abalar\u0131 bulunmaktad\u0131r. Bu standart mod\u00fcllerin performansa dayal\u0131 se\u00e7imini ve kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131n\u0131 kolayla\u015ft\u0131rmaktad\u0131r. Tablo 4. Fotovoltaik mod\u00fcl standartlar\u0131 Test Tan\u0131m Yorum IEC 61215 Kristalin silisyum fotovoltaik mod\u00fcller Standart sertifika i\u00e7in 2.400 Pa bas\u0131n\u00e7 IEC 61646 \u2013 Design yeterlili\u011fi ve tip onay\u0131 alt\u0131nda test yap\u0131l\u0131r. Mod\u00fcller yo\u011fun EN\/IEC 61730 kar bulunan yerlerde daha s\u0131k\u0131 \u0130nce film fotovoltaik mod\u00fcller ko\u015fullar (5.400 Pa) alt\u0131nda test edilebilir Fotovoltaik mod\u00fcl g\u00fcvenlik yeterlili\u011fi IEC 61215 sertifikasyonuna benzer ko\u015fullar vard\u0131r, ancak ince film mod\u00fcllerin degradasyonuna y\u00f6nelik ek bir test bulunur. Sertifikasyonun ikinci k\u0131sm\u0131 3 de\u011fi\u015fik uygulama s\u0131n\u0131f\u0131 i\u00e7erir: G\u00fcvenlik s\u0131n\u0131f\u0131 0 \u2013 S\u0131n\u0131rl\u0131 eri\u015fimli uygulamalar MOD\u00dcL 1- 44","G\u00fcvenlik s\u0131n\u0131f\u0131 II \u2013 Genel uygulamalar G\u00fcvenlik s\u0131n\u0131f\u0131 III \u2013 D\u00fc\u015f\u00fck voltaj uygulamalar\u0131 IEC 60364-4-41 Elektrik \u015fokuna kar\u015f\u0131 koruma Mod\u00fcl g\u00fcvenli\u011fi a\u015fa\u011f\u0131daki maddelere IEC 61701 Tuzdan dolay\u0131 pus olu\u015fumuna ve tuz dayal\u0131 \u015fekilde de\u011ferlendirir: korozyonuna kar\u015f\u0131 diren\u00e7 Avrupa Bu sertifikaya sahip \u00fcr\u00fcnler Avrupa 1. Dayan\u0131kl\u0131l\u0131k uygunlu\u011fu Birli\u011fi\u2019nin sa\u011fl\u0131k, g\u00fcvenlik ve \u00e7evresel (Conformit\u00e9 gereksinimlerini sa\u011flamaktad\u0131r. 2. Y\u00fcksek dielektrik Europ\u00e9enne) (EC) dayan\u0131kl\u0131l\u0131\u011f\u0131 UL 1703 3. Mekanik stabilite 4. Yal\u0131t\u0131m kal\u0131nl\u0131\u011f\u0131 ve mesafesi Sahile yak\u0131n b\u00f6lgelerdeki veya denizcilik uygulamalar\u0131nda kurulan mod\u00fcllerde gereklidir. Avrupa ekonomik alan\u0131nda zorunludur. Ulusal Elektrik Standard\u0131 (NEC), Underwriters Laboratuvarlar\u0131 (UL) OSHA ve Ulusal yang\u0131n \u00f6nleme A.B.D. bazl\u0131 ba\u011f\u0131ms\u0131z bir \u00fcr\u00fcn derne\u011finin ko\u015fullar\u0131 ile uyumlulu\u011fu g\u00fcvenlik test sertifikasyon \u015firketidir ve sa\u011flar. Mod\u00fcller en az\u0131ndan \u00fcreticinin bir ulusal tan\u0131nm\u0131\u015f test laboratuvar\u0131d\u0131r belirtmi\u015f oldu\u011fu nominal g\u00fcc\u00fcn (NRTL). ABD\u2019de bir NRTL\u2019den %90\u2019\u0131n\u0131n\u0131 sa\u011flamal\u0131d\u0131r. sertifikasyon zorunludur. 7.5. H\u00dcCRE\/MOD\u00dcL TEKNOLOJ\u0130LER\u0130NDEK\u0130 GEL\u0130\u015e\u0130MLER Solar FV mod\u00fcl teknolojisi h\u0131zla geli\u015fmektedir. \u00c7ok \u00e7e\u015fitli farkl\u0131 teknik yakla\u015f\u0131mlar uygulanmakla beraber bu yakla\u015f\u0131mlar\u0131n etkileri ya mod\u00fcl verimlili\u011fini art\u0131rmak ya da \u00fcretim maliyetlerini azaltmaya odaklanmaktad\u0131r. Geleneksel c-Si h\u00fccreleri ile ilgili artan \u015fekilde geli\u015fmeler yap\u0131lmaktad\u0131r. Bu iyile\u015ftirmelerden biri, lazerle kesilmi\u015f mikroskobik oluklara \u00f6n y\u00fczeydeki ba\u011flant\u0131lar\u0131 g\u00f6mmek ve b\u00f6ylelikle ba\u011flant\u0131lar\u0131n y\u00fczeydeki alan\u0131n\u0131 azaltmak, bununla birlikte g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131na maruz kalan h\u00fccrenin alan\u0131n\u0131 ise artt\u0131rmakt\u0131r. Benzer \u015fekilde, bir ba\u015fka yakla\u015f\u0131m, \u00f6n y\u00fczeyde bulunan ba\u011flant\u0131lar\u0131 h\u00fccrenin arka y\u00fczeyi boyunca ve sonra do\u011frudan h\u00fccre i\u00e7inden belirli noktalarda \u00f6n y\u00fczeye ge\u00e7irmektir. Farkl\u0131 g\u00fcne\u015f pili t\u00fcrleri, kendi do\u011falar\u0131 gere\u011fi g\u00fcne\u015f spektrumunun farkl\u0131 b\u00f6l\u00fcmlerinde daha iyi performans g\u00f6sterir. Bu nedenle, ilgi alanlar\u0131ndan biri, farkl\u0131 tipteki h\u00fccrelerin istiflenmesidir. G\u00fcne\u015f pillerinin do\u011fru kombinasyonu istiflenirse (ve mod\u00fcller yeterince \u015feffafsa), o zaman daha geni\u015f bir g\u00fcne\u015f spektrumu aral\u0131\u011f\u0131nda daha iyi performans g\u00f6steren bir y\u0131\u011f\u0131n veya \u201c\u00e7oklu ba\u011flant\u0131\u201d h\u00fccresi \u00fcretilebilir. Bu yakla\u015f\u0131m, g\u00fcne\u015f spektrumunun her bir par\u00e7as\u0131 i\u00e7in optimum malzemelerin kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131 III-V h\u00fccrelerinde (Periyodik Tablodaki ilgili element gruplar\u0131ndan sonra adland\u0131r\u0131l\u0131r) en u\u00e7 noktaya ta\u015f\u0131n\u0131r. III-V h\u00fccreleri \u00e7ok pahal\u0131d\u0131r ancak %40'\u0131n \u00fczerinde verimlilik elde etmi\u015flerdir. Ayn\u0131 temel konsepte dayanan daha ucuz yakla\u015f\u0131mlar, hibrit h\u00fccreleri (istiflenmi\u015f c-Si ve ince film h\u00fccrelerinden olu\u015fan) ve \u00e7ok eklemli a-Si h\u00fccrelerini i\u00e7erir. \u015eekil 57, 1975'ten g\u00fcn\u00fcm\u00fcze fotovoltaik mod\u00fcllerin verimliliklerin geli\u015fimini g\u00f6stermektedir. Ticari g\u00fcne\u015f h\u00fccrelerinin verimlilik bak\u0131m\u0131ndan ara\u015ft\u0131rma durumundaki h\u00fccrelerden \u00f6nemli \u00f6l\u00e7\u00fcde geri kalmakta oldu\u011fu g\u00f6r\u00fclmektedir. MOD\u00dcL 1- 45","\u015eekil 58. Ara\u015ft\u0131rma durumundaki h\u00fccre verimlili\u011finin geli\u015fimi MOD\u00dcL 1- 46","KONU 8 FOTOVOLTA\u0130K MOD\u00dcL\/PANEL YERLE\u015e\u0130M\u0130 8.1. MOD\u00dcLLER\u0130N\/PANELLER\u0130N YERLE\u015eT\u0130R\u0130LMES\u0130 \u0130LE \u0130LG\u0130L\u0130 GEOMETR\u0130 G\u00fcne\u015f panelinin pozisyonu oryantasyonu olarak nitelendirilir. Oryantasyon panel \u00fczerine d\u00fc\u015fen g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla g\u00fc\u00e7 \u00fcretimine do\u011frudan etki etti\u011fi i\u00e7in \u00e7ok \u00f6nemlidir. Oryantasyon g\u00fcne\u015f panelinin do\u011frultusu (\u00f6r: g\u00fcney do\u011frultusu) ve e\u011fim a\u00e7\u0131s\u0131 ile tan\u0131mlan\u0131r. E\u011fim a\u00e7\u0131s\u0131 g\u00fcne\u015f panelinin yatay d\u00fczlemle yapt\u0131\u011f\u0131 a\u00e7\u0131d\u0131r (\u015eekil 59). \u015eekil 59. Panel \u00fczerine d\u00fc\u015fen \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131n e\u011fim a\u00e7\u0131s\u0131 ile de\u011fi\u015fimi G\u00fcne\u015f paneli \u00fczerine d\u00fc\u015fen g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131 G\u00fcne\u015fin g\u00fcn i\u00e7inde izledi\u011fi yol dolay\u0131s\u0131yla da de\u011fi\u015fken olacakt\u0131r. G\u00fcne\u015f panellerinden en fazla enerji elde edebilmek i\u00e7in genel olarak a\u015fa\u011f\u0131daki maddelere dikkat etmek gereklidir (\u015eekil 60): \u25cf Fotovoltaik mod\u00fcller \u00f6zellikle sabah 9 ile \u00f6\u011fleden sonra 3 saatleri aras\u0131nda \u00fczerlerine g\u00f6lge gelmeyecek \u015fekilde monte edilmelidirler. \u25cf Sadece yaz d\u00f6nemi dikkate al\u0131narak optimum e\u011fim a\u00e7\u0131s\u0131 bulunulan konumun enlemi \u2013 15o olarak tespit edilebilir. \u25cf Sadece k\u0131\u015f d\u00f6nemi dikkate al\u0131narak optimum e\u011fim a\u00e7\u0131s\u0131 bulunulan konumun enlemi + 15o olarak tespit edilebilir. \u25cf Sene boyu i\u00e7in en iyi enerji \u00fcretimini elde edebilmek i\u00e7in e\u011fim a\u00e7\u0131s\u0131 bulunulan konumun enlemi ile ayn\u0131 veya 30o olarak al\u0131nmal\u0131d\u0131r. MOD\u00dcL 1- 47","\u015eekil 60. Panel e\u011fim a\u00e7\u0131s\u0131n\u0131n mevsimsel performansa etkisi Ayr\u0131ca fotovoltaik sistemler kurulurken bulunulan konumun manyetik deklinasyonu da g\u00f6z \u00f6n\u00fcne al\u0131nmal\u0131d\u0131r. Manyetik deklinasyon kuzey kutbu (ger\u00e7ek kuzey) ile manyetik kuzey do\u011frultusunun aras\u0131ndaki a\u00e7\u0131d\u0131r. Manyetik kuzey bir pusulan\u0131n g\u00f6sterdi\u011fi kuzey do\u011frultusudur. Kuzey yar\u0131mk\u00fcrede fotovoltaik panelleri g\u00fcney do\u011frultusuna do\u011fru kurmak i\u00e7in pusulan\u0131n g\u00f6sterdi\u011fi g\u00fcney do\u011frultusuna manyetik deklinasyon de\u011feri de eklenmeli veya \u00e7\u0131kar\u0131lmal\u0131d\u0131r (\u015eekil 61). \u015eekil 61. Ger\u00e7ek kuzey ve manyetik kuzey 8.2. G\u00d6LGELEME Fotovoltaik paneller g\u00fc\u00e7 \u00fcretimi i\u00e7in G\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131na maruz kalmal\u0131d\u0131rlar. Herhangi bir \u015fekilde \u00fczerlerine g\u00f6lge gelmesi halinde g\u00fc\u00e7 \u00fcretiminde \u00f6nemli d\u00fc\u015f\u00fc\u015fler meydana gelmektedir. Bu nedenle fotovoltaik panellerin yerle\u015ftirilmesinde \u00e7evredeki engeller (binalar, a\u011fa\u00e7lar, elektrik direkleri vb.) dikkate al\u0131nmal\u0131d\u0131r. Bunun yan\u0131 s\u0131ra fotovoltaik paneller s\u0131ralar halinde kurulaca\u011f\u0131 i\u00e7in s\u0131ralar aras\u0131ndaki mesafe i\u00e7in \u00f6n s\u0131radaki panellerin arka s\u0131radaki panelleri g\u00f6lgelememesi konusunda dikkat edilmelidir. S\u0131ralar\u0131n birbirini g\u00f6lgelememesi i\u00e7in bir\u00e7ok fakt\u00f6r etkendir. Panellerin e\u011fim a\u00e7\u0131s\u0131, boyutlar\u0131, G\u00fcne\u015fin y\u00fckseklik ve azimut a\u00e7\u0131lar\u0131 s\u0131ralar\u0131n aras\u0131nda b\u0131rak\u0131lmas\u0131 gereken mesafeyi belirlemede g\u00f6z \u00f6n\u00fcne al\u0131nmal\u0131d\u0131r. \u015eekil 62\u2018de \u00f6n s\u0131radaki panellerin g\u00f6lgesinin arka s\u0131radaki panellerin \u00fczerine d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fc g\u00f6zlenmektedir. Bu durum sabah \u00e7ok erken veya \u00f6\u011fleden sonra ge\u00e7 saatler haricinde kabul edilebilir de\u011fildir. Enlem derecesi k\u00fc\u00e7\u00fck olan b\u00f6lgelerde s\u0131ralar aras\u0131 mesafe enlem derecesi b\u00fcy\u00fck olan b\u00f6lgelere g\u00f6re daha k\u0131sa olabilir. Bunun nedeni ekvatordan uzakla\u015f\u0131ld\u0131k\u00e7a G\u00fcne\u015fin izledi\u011fi yolun (\u00f6zellikle k\u0131\u015f\u0131n) daha al\u00e7ak olmas\u0131d\u0131r. MOD\u00dcL 1- 48","\u015eekil 62. Fotovoltaik panel s\u0131ralar\u0131n\u0131n birbirlerini g\u00f6lgelemesi Genel olarak fotovoltaik panelin en \u00fcst noktas\u0131n\u0131n yerden y\u00fcksekli\u011fi ile panel s\u0131ralar\u0131 aras\u0131nda b\u0131rak\u0131lmas\u0131 gereken mesafenin kabul edilebilece\u011fi bir oran bulunmaktad\u0131r. O\u011flak ve yenge\u00e7 d\u00f6nencelerine yak\u0131n yerlerde s\u0131ralar aras\u0131 mesafe \u00fcst nokta y\u00fckseklik oran\u0131 2:1, daha kuzey ve daha g\u00fcney b\u00f6lgelerde ise 3:1 oran\u0131 kabul edilebilmektedir. Fotovoltaik panellerin binalar\u0131n \u00e7at\u0131lar\u0131na yerle\u015ftirilmesi g\u00f6lgeme konusunda bir avantaj sa\u011flasa dahi bu durumda bile \u00e7evrede olan engeller paneller \u00fczerinde g\u00f6lgelemeye neden olabilir (\u015eekil 63). \u015eekil 63. Etrafta bulunan engellerin olu\u015fturdu\u011fu g\u00f6lgeleme Fotovoltaik \u00fczerindeki bir h\u00fccrenin k\u00fc\u00e7\u00fck bir k\u0131sm\u0131 dahi g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131 almazsa hi\u00e7 g\u00fc\u00e7 \u00fcretmeyecektir. Bu durum g\u00fc\u00e7 \u00fcretiminde b\u00fcy\u00fck kayba neden olur. Mod\u00fcller halindeki h\u00fccreler normalde seri halinde ba\u011fl\u0131d\u0131rlar, dolay\u0131s\u0131yla bir veya birden fazla h\u00fccrenin g\u00f6lgede kalmas\u0131 mod\u00fcl\u00fcn ak\u0131m \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. Mod\u00fcl bir dizinin par\u00e7as\u0131 ise, bu s\u0131ran\u0131n ak\u0131m \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131 da d\u00fc\u015fecektir. Bir dizinin g\u00f6lgede kalmas\u0131 geri d\u00f6n\u00fclmez hasara neden olabilir. Bir h\u00fccre g\u00f6lgede kal\u0131p g\u00fc\u00e7 \u00e7\u0131kt\u0131s\u0131 azal\u0131nca g\u00f6lgede kalmayan h\u00fccreler taraf\u0131ndan \u00fcretilen ak\u0131m bu h\u00fccrede \u0131s\u0131nmaya neden olacak ve s\u0131cak nokta \u0131s\u0131nmas\u0131na yol a\u00e7abilecektir. Bu durum h\u00fccrede hasara neden olabilmektedir. MOD\u00dcL 1- 49","\u015eekil 64. S\u0131cak nokta \u0131s\u0131nmas\u0131 dolay\u0131s\u0131yla hasar alm\u0131\u015f fotovoltaik panel \u015eekil 64\u2019te g\u00f6r\u00fclen fotovoltaik panel \u00fczerinde rengi de\u011fi\u015fmi\u015f olan h\u00fccre s\u0131cak nokta \u0131s\u0131nmas\u0131 dolay\u0131s\u0131yla hasar alm\u0131\u015ft\u0131r. G\u00f6lgeleme her zaman engellenemez bir durumdur. Ancak ge\u00e7ici bir s\u00fcre g\u00f6lgelenme durumunda diyotlar durumu hafifletmek i\u00e7in kullan\u0131lmaktad\u0131r. Bir h\u00fccre g\u00f6lge alt\u0131nda kald\u0131\u011f\u0131nda veya hasara u\u011frad\u0131\u011f\u0131nda bir diyot ak\u0131m\u0131n ba\u015fka bir yol izlemesi i\u00e7in kullan\u0131labilir. G\u00f6lgelenmi\u015f veya hasar alm\u0131\u015f h\u00fccre tamamen pas ge\u00e7ilip olu\u015facak etki minimuma indirilir. Bu tip diyotlara bypass diyotu denilmektedir ve \u00fcreticiler genellikle her mod\u00fclde bir, iki veya \u00fc\u00e7 bypass diyotu yerle\u015ftirmektedirler. MOD\u00dcL 1- 50","KONU 9 FOTOVOLTA\u0130K G\u00dc\u00c7 S\u0130STEM\u0130 B\u0130LE\u015eENLER\u0130 VE UYGULAMALARI 9.1. FOTOVOLTA\u0130K G\u00dc\u00c7 S\u0130STEM\u0130 TEMEL B\u0130LE\u015eENLER\u0130 T\u00fcm fotovoltaik sistemlerde ana bile\u015fen fotovoltaik mod\u00fcllerdir. Bu mod\u00fcller g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131na maruz kald\u0131klar\u0131nda do\u011fru ak\u0131m \u00fcretirler. Di\u011fer ana bile\u015fenler g\u00fc\u00e7 ko\u015fulland\u0131r\u0131c\u0131 ekipman, enerji depolama cihazlar\u0131, di\u011fer g\u00fc\u00e7 kaynaklar\u0131 ve elektriksel y\u00fckt\u00fcr. G\u00fc\u00e7 ko\u015fulland\u0131r\u0131c\u0131 ekipmanlar eviriciler (invert\u00f6r), \u015farj cihazlar\u0131 ve y\u00fck kontrol\u00f6rleri ve maksimum g\u00fc\u00e7 noktas\u0131 izleyicileri olarak s\u0131ralanabilir (\u015eekil 65). Fotovoltaik sistemlerde kullan\u0131lan enerji depolama cihazlar\u0131 esas olarak bataryalard\u0131r, ancak volanlar veya \u00fcretilen elektri\u011fi suyu depolamak i\u00e7in pompalamak suretiyle y\u00fcksek seviyeye \u00e7\u0131karacak pompalarda kullanmak gibi uygulamalar da olabilir. Fotovoltaik sistemlerle birlikte e\u015f zamanl\u0131 kullan\u0131labilecek di\u011fer enerji kaynaklar\u0131 elektrik jenerat\u00f6rleri, r\u00fczg\u00e2r t\u00fcrbinleri, yak\u0131t h\u00fccreleri ve elektrik \u015febekesi olabilir. \u015eekil 65. Fotovoltaik sistemi bile\u015fenleri Fotovoltaik Paneller: Fotovoltaik enerji sistemlerinin ana bile\u015feni olan paneller g\u00fcne\u015ften gelen enerjiyi do\u011frudan elektrik enerjisine d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcrler. Fotovoltaik paneller do\u011fru ak\u0131m elektrik enerjisi \u00fcretirler. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde ticari olarak kullan\u0131lan fotovoltaik panellerin b\u00fcy\u00fck \u00e7o\u011funlu\u011fu monokristal veya polikristal silikon teknolojisine sahiptirler. Batarya (Ak\u00fc): Fotovoltaik panellerde \u00fcretilen enerjinin fazlas\u0131 bataryada depolanarak gece veya d\u00fc\u015f\u00fck \u0131\u015f\u0131ma durumlar\u0131nda sistemin elektrik enerjisi ihtiyac\u0131 kar\u015f\u0131lan\u0131r. Bataryan\u0131n \u015farj-de\u015farj verimlili\u011fi y\u00fcksek, \u00f6mr\u00fcn\u00fcn ise uzun olmas\u0131 gerekir. S\u0131cakl\u0131\u011fa ve olumsuz \u00e7evre ko\u015fullar\u0131na g\u00f6re dayan\u0131kl\u0131 olmal\u0131d\u0131r. Fotovoltaik sistemlerde jel batarya, \u00f6zel OPzS tip sulu batarya ve derin \u00e7evrimli kur\u015fun asit bataryalar yayg\u0131n olarak kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u015earj Kontrol Cihaz\u0131: Fotovoltaik panellerin \u00fcretti\u011fi elektrik enerjisinin bataryada depolanmas\u0131n\u0131 ve bataryada depolu enerjinin y\u00fcklere transferini d\u00fczenler. \u00d6zellikle \u00e7at\u0131 ve binaya entegre sistemlerde yayg\u0131n olarak kullan\u0131l\u0131r. Batarya gerilimini takip ederek fotovoltaik mod\u00fcllerden bataryaya enerji transferini kontrol eder. Bataryalar\u0131n a\u015f\u0131r\u0131 \u015farj ve a\u015f\u0131r\u0131 de\u015farj durumlar\u0131na girerek y\u0131pranmalar\u0131n\u0131 \u00f6nlemeye yard\u0131mc\u0131 olur. Evirici (\u0130nvert\u00f6r): Fotovoltaik panelden veya bataryadan gelen do\u011fru ak\u0131m elektri\u011fi i\u00e7erisinde bulunan g\u00fc\u00e7 elektroni\u011fi devreleri vas\u0131tas\u0131yla 220V veya 380V alternatif ak\u0131m (AC) gerilimine d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcrler. Ev ve end\u00fcstriyel uygulamalarda \u00f6z t\u00fcketim noktas\u0131ndaki cihazlara AC elektrik enerjisi sa\u011flama g\u00f6revini \u00fcstlenirler. \u015eebekeye ba\u011fl\u0131 fotovoltaik enerji santrali uygulamalar\u0131nda \u015febeke frekans\u0131na kilitli \u00e7al\u0131\u015farak \u00fcretilen enerjinin \u015febekeye verilebilmesi i\u00e7in uygun gerilim ve frekans \u015fartlar\u0131n\u0131 sa\u011flarlar. MOD\u00dcL 1- 51","\u00c7ift y\u00f6nl\u00fc saya\u00e7: \u015eebekeye ba\u011fl\u0131 fotovoltaik enerji sistemlerinde \u00fcretilen elektrik enerjisinin \u00f6z t\u00fcketim sonras\u0131 kalan miktar\u0131 ana \u015febekeye sat\u0131lmaktad\u0131r. Bu sistemlerde elektrik enerjisinin her iki y\u00f6nde ak\u0131\u015f\u0131n\u0131 takip ederek net enerji ak\u0131\u015f y\u00f6n\u00fcn\u00fc ve miktar\u0131n\u0131 \u00f6l\u00e7en saya\u00e7lar \u201c\u00e7ift y\u00f6nl\u00fc saya\u00e7\u201d olarak adland\u0131r\u0131l\u0131rlar. Sistem dengesi bile\u015fenleri: Bir fotovoltaik sistem ile birle\u015ftirilecek t\u00fcm mekanik ve elektriksel ekipman ve donan\u0131mdan olu\u015fur. Elektriksel sistem dengesi bile\u015fenleri sistemdeki g\u00fcc\u00fcn iletilmesi, da\u011f\u0131t\u0131lmas\u0131 ve g\u00fc\u00e7 ak\u0131\u015f\u0131n\u0131n kontrol edilmesi i\u00e7in kullan\u0131lmaktad\u0131r. Sistem dengesi bile\u015fen ekipmanlar\u0131 a\u015fa\u011f\u0131dakileri i\u00e7erir; \u25cf \u0130letkenler ve kablolama \u25cf Kablo yollar\u0131 ve kanallar \u25cf Ba\u011flant\u0131 noktalar\u0131 ve birle\u015ftiriciler \u25cf Ba\u011flant\u0131 kesici anahtarlar \u25cf Sigortalar ve devre kesiciler \u25cf Ba\u011flant\u0131 u\u00e7lar\u0131 ve konekt\u00f6rler \u25cf Topraklama ekipmanlar\u0131 \u25cf Dizi birle\u015ftiricileri ve di\u011fer yap\u0131sal donan\u0131m 9.2. FOTOVOLTA\u0130K S\u0130STEMLER\u0130N UYGULAMA SAHASINA G\u00d6RE T\u00dcRLER\u0130 Fotovoltaik sistemler yayg\u0131n olarak uygulama sahalar\u0131na ba\u011fl\u0131 olarak \u00c7at\u0131 Tipi FV Sistemler, Binaya Entegre FV Sistemler ve G\u00fcne\u015f Enerjisi Tarlas\u0131 olarak \u00fc\u00e7 temel s\u0131n\u0131fa ayr\u0131l\u0131rlar. 9.2.1. \u00c7at\u0131 Tipi FV Sistemler Konut, ticari bina ve end\u00fcstriyel tesislerin \u00e7at\u0131lar\u0131nda FV sistemlerin kurulumu olduk\u00e7a yayg\u0131nd\u0131r. Bu sistemlerde \u00fcretilen elektrik enerjisi yerinde t\u00fcketildi\u011fi i\u00e7in hat iletim kay\u0131plar\u0131 en aza indirilmektedir (\u015eekil 66). \u015eekil 66. \u00c7at\u0131 tipi fotovoltaik sistem 9.2.2. Binalara Entegre Fotovoltaik Sistemler (BEFV) Fotovoltaik paneller, standart \u00e7at\u0131 uygulamalar\u0131 yan\u0131nda binalarda yap\u0131 bile\u015feni olarak da kullan\u0131labilmektedir (\u015eekil 67). Fotovoltaik enerji sistemlerinin binalar ile b\u00fct\u00fcnle\u015fik olarak kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bu t\u00fcr sistemler \u201cBinalara Entegre Fotovoltaik Sistemler (BEFV) \u2013 Building Integrated Phovoltaic Systems (BIPV)\u201d olarak adland\u0131r\u0131l\u0131rlar. BEFV sistemlerinin enerji \u00fcretimi yan\u0131nda bina a\u00e7\u0131s\u0131ndan ba\u015fka faydalar\u0131 da vard\u0131r. Bunlar; MOD\u00dcL 1- 52","\u25cf Mimari: yap\u0131 bile\u015feni olarak \u0131s\u0131, su, ses yal\u0131t\u0131m\u0131, g\u00fcne\u015f kontrol\u00fc sa\u011flarlar. \u25cf Estetik: yenilik\u00e7i mimari yakla\u015f\u0131mlarla binalara entegre edilebilirler. \u25cf Verimlilik: \u00dcretilen elektrik enerjisi t\u00fcketim merkezi ile ayn\u0131 noktada oldu\u011fundan iletim kay\u0131plar\u0131 en aza indirilir. \u25cf Ekonomik: \u00c7at\u0131lara ek olarak cephelerin de fotovoltaik enerji sistemleri i\u00e7in kullan\u0131labilmesi sonucu binalar\u0131n elektrik \u00fcretim kapasitelerini art\u0131r\u0131r, net s\u0131f\u0131r enerji hedefine ula\u015fmalar\u0131na yard\u0131mc\u0131 olur. \u25cf Toplumsal: Bina cephesinde estetik ve fonksiyonel bir enerji sisteminin yer almas\u0131 toplumda yenilenebilir enerji kaynaklar\u0131 ile ilgili bilincin de art\u0131r\u0131lmas\u0131na yard\u0131mc\u0131 olur. \u015eekil 67. Binaya entegre fotovoltaik sistem 9.2.3. G\u00fcne\u015f Enerjisi Tarlas\u0131 (Arazi Uygulamas\u0131) Bu sistemler genellikle b\u00fcy\u00fck kapasiteli (1 MW - 100 MW) ticari elektrik enerjisi \u00fcretimi yap\u0131lan fotovoltaik g\u00fc\u00e7 istasyonlar\u0131d\u0131r. Bu sistemler uzun g\u00fcne\u015flenme s\u00fcrelerinin bulundu\u011fu geni\u015f arazilerde kurulur (\u015eekil 68). \u015eekil 68. G\u00fcne\u015f enerjisi tarlas\u0131 MOD\u00dcL 1- 53","9.3. FOTOVOLTA\u0130K S\u0130STEMLER\u0130N \u015eEBEKE BA\u011eLANTISINA G\u00d6RE T\u00dcRLER\u0130 9.3.1. \u015eebekeye Ba\u011fl\u0131 (on-grid) Fotovoltaik Enerji Sistemleri Bu uygulama kendi i\u00e7inde iki farkl\u0131 s\u0131n\u0131fa ayr\u0131labilmektedir. a) \u015eebekeye ba\u011fl\u0131 da\u011f\u0131t\u0131k (distributed) fotovoltaik sistemler: \u015eebekeye ba\u011flant\u0131l\u0131 belirli bir t\u00fcketiciye elektrik sa\u011flamaktad\u0131rlar. b) \u015eebekeye ba\u011fl\u0131 merkezi (centralised) fotovoltaik sistemler: \u015eebekeye g\u00fc\u00e7 temini i\u00e7in merkezi g\u00fc\u00e7 \u00fcretimi yapan sistemler. \u015eebekeye ba\u011fl\u0131 FV sistemlerde \u00fcretilen elektrik enerjisinin varsa \u00f6z t\u00fcketimden sonra kalan fazlas\u0131 merkezi \u015febekeye ba\u011flanabilen eviriciler ile ana elektrik \u015febekesine aktar\u0131l\u0131r. Bu a\u00e7\u0131dan, \u015febekeye ba\u011fl\u0131 FV sistemler enerji santrali olarak de\u011ferlendirilirler. \u015eebekeye ba\u011fl\u0131 FV sistemler, g\u00fcne\u015f enerjisi tarlalar\u0131nda oldu\u011fu gibi y\u00fcksek g\u00fc\u00e7te kurulabilece\u011fi gibi evsel\/end\u00fcstriyel ihtiya\u00e7 i\u00e7in daha k\u00fc\u00e7\u00fck g\u00fc\u00e7lerde de tasarlanabilirler (\u015eekil 69). Bu sistemlerde \u00fcretilen fazla enerji elektrik \u015febekesine verilir, yeterli enerjinin \u00fcretilemedi\u011fi durumlarda ise \u015febekeden enerji al\u0131n\u0131r. Bu a\u00e7\u0131dan ana elektrik \u015febekesi enerji depolama g\u00f6revini \u00fcstlendi\u011finden on-grid FV sistemlerinde batarya gruplar\u0131na ihtiya\u00e7 yoktur. Bu da yat\u0131r\u0131m ve bak\u0131m maliyetlerini d\u00fc\u015f\u00fcrmektedir. \u015eebeke ba\u011flant\u0131l\u0131 sistemlerde depolama olmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in enerji \u00e7evrimi kaynakl\u0131 kay\u0131plar az olacakt\u0131r. Bu sistemlerin bir di\u011fer avantaj\u0131 da FV panellerde \u00fcretilen enerji yeterli olmad\u0131\u011f\u0131nda ana \u015febekenin devreye girerek y\u00fck\u00fc eksiksiz besleyebilecek olmas\u0131d\u0131r. Bu durum sistem tasar\u0131m\u0131 a\u015famas\u0131nda enerji arz\u0131, boyutland\u0131rma ve maliyet konular\u0131nda esneklik sa\u011flamaktad\u0131r. \u015eekil 69. \u015eebekeye ba\u011fl\u0131 fotovoltaik sistem 9.3.2. \u015eebekeden Ba\u011f\u0131ms\u0131z Fotovoltaik Enerji Sistemleri (Off-grid) Bu uygulama da kendi i\u00e7inde iki farkl\u0131 s\u0131n\u0131fa ayr\u0131labilmektedir. a) Yerel \u015febeke d\u0131\u015f\u0131 (off-grid domestic): Elektrik \u015febekesine ba\u011fl\u0131 bulunmayan evler ve kasabalara elektrik sa\u011flamaktad\u0131rlar. b) Yerel olmayan \u015febeke d\u0131\u015f\u0131 (off-grid non-domestic): Telekom\u00fcnikasyondan, su pompalamaya ve navigasyona kadar geni\u015f bir aral\u0131ktaki elektrik \u015febekesine ba\u011fl\u0131 olmayan sistemlere elektrik sa\u011flamaktad\u0131rlar. Merkezi elektrik \u015febekesinden uzak b\u00f6lgelerde kurulan, fotovoltaik panel \u00fczerinde \u00fcretilen elektrik enerjisinin bataryalarda depolan\u0131p eviriciler vas\u0131tas\u0131yla alternatif ak\u0131m elektrik enerjisine d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fclerek kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131 sistemlerdir. Off-grid sistemler temelde d\u00f6rt ana bile\u015fenden olu\u015fmaktad\u0131r: MOD\u00dcL 1- 54","fotovoltaik panel, batarya grubu, \u015farj kontrol cihaz\u0131 ve evirici. Merkezi elektrik \u015febekesine ba\u011fl\u0131 olmayan bu sistemlerde fotovoltaik panellerde \u00fcretilen enerji bataryalarda depolan\u0131r (\u015eekil 70). \u015eekil 70. \u015eebekeden ba\u011f\u0131ms\u0131z fotovoltaik sistem 9.4. H\u0130BR\u0130T FOTOVOLTA\u0130K G\u00dc\u00c7 S\u0130STEMLER\u0130 FV enerji sistemlerinin \u00fcretti\u011fi enerji miktar\u0131 d\u0131\u015f hava ko\u015fullar\u0131na (\u0131\u015f\u0131n\u0131m, s\u0131cakl\u0131k, nem, vb.) ba\u011fl\u0131 olarak de\u011fi\u015fiklik g\u00f6stermektedir. Baz\u0131 uygulamalarda enerji \u00fcretiminde s\u00fcreklili\u011fi ve kontrol edilebilirli\u011fi art\u0131rmak amac\u0131yla FV enerji sistemlerini r\u00fczgar t\u00fcrbinleri, dizel jenerat\u00f6rler, vb. di\u011fer teknolojiler ile birlikte kullanarak hibrit enerji sistemleri olu\u015fturulmaktad\u0131r (\u015eekil 71). Yenilenebilir enerji kaynaklar\u0131n\u0131n hibrit bir sistem i\u00e7inde bir arada kullan\u0131lmas\u0131 bir\u00e7ok a\u00e7\u0131dan olumlu \u00f6zellikler bar\u0131nd\u0131rmaktad\u0131r. FV sistemler sadece g\u00fcne\u015fli hava ko\u015fullar\u0131nda kayda de\u011fer enerji \u00fcretebilmektedirler. R\u00fczgar t\u00fcrbinleri ise r\u00fczgar\u0131n genellikle kesikli davran\u0131\u015f\u0131 nedeniyle s\u00fcrekli ve \u00f6ng\u00f6r\u00fclebilir de\u011fildirler. Hibrit enerji sistemlerinde r\u00fczgar ve g\u00fcne\u015f enerjisi sistemleri birbirini tamamlayarak daha s\u00fcrekli ve stabil enerji \u00fcretimi ger\u00e7ekle\u015ftirirler. Bu sistemlerde r\u00fczgar ve g\u00fcne\u015f enerjisinin yan\u0131nda dizel jenerat\u00f6r sisteminin kullan\u0131lmas\u0131 da enerjinin s\u00fcrekli olmas\u0131n\u0131 sa\u011flamakta, y\u00fcksek kapasitede g\u00fcne\u015f veya r\u00fczg\u00e2r enerjisi kurulumunu gerekli k\u0131lmadan enerji birim maliyet fiyat\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcrebilmektedir. \u015eekil 71. Hibrit fotovoltaik enerji sistemi MOD\u00dcL 1- 55","ANAHTAR NOT 1: ARAZ\u0130 T\u0130P\u0130 FOTOVOLTA\u0130K G\u00dc\u00c7 SANTRALLER\u0130NE GENEL BAKI\u015e \u015eekil 72\u2019de Megawatt \u00f6l\u00e7e\u011finde \u015febekeye ba\u011fl\u0131 fotovoltaik g\u00fc\u00e7 santralinin g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f\u00fc verilmektedir. \u015eekil 72. Fotovoltaik g\u00fc\u00e7 santralinin genel g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f\u00fc Bu g\u00fc\u00e7 santralinin ana bile\u015fenleri a\u015fa\u011f\u0131da a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r: a) Fotovoltaik mod\u00fcller: Bu mod\u00fcller g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131n\u0131 sessiz ve temiz bir s\u00fcre\u00e7le hareketli par\u00e7aya sahip olmayacak \u015fekilde fotovoltaik etki yoluyla do\u011frudan elektri\u011fe \u00e7evirirler. Fotovoltaik etki g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131nlar\u0131n\u0131n bir yar\u0131 iletken \u00fczerine d\u00fc\u015fmesi ile fotovoltaik h\u00fccrelerde elektron hareketini olu\u015fturmas\u0131 \u015feklinde tarif edilebilir. Fotovoltaik h\u00fccrede \u00e7\u0131kt\u0131 do\u011fru ak\u0131md\u0131r (DC). Bir fotovoltaik g\u00fc\u00e7 santrali bir \u00e7ok h\u00fccrenin mod\u00fcllerde bir araya getirildi\u011fi ve bir\u00e7ok mod\u00fcl\u00fcn de diziler (string) halinde ba\u011fland\u0131\u011f\u0131 bir sistemdir ve bu sistem ihtiya\u00e7 olunan do\u011fru ak\u0131m\u0131 \u00fcretmektedir. b) Mod\u00fcl ta\u015f\u0131y\u0131c\u0131 (veya g\u00fcne\u015fi takip) sistemleri: Bu sistemler fotovoltaik mod\u00fclleri yere belli bir sabit a\u00e7\u0131yla duracak \u015fekilde sabitleyen veya g\u00fcne\u015fi takip edecek \u00e7er\u00e7eveler \u015feklinde olan sistemlerdir. c) Eviriciler (invert\u00f6r): Bu cihazlar fotovoltaik taraf\u0131ndan \u00fcretilen do\u011fru ak\u0131m\u0131 \u015febekeye ba\u011flant\u0131 i\u00e7in alternatif ak\u0131ma d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcrmek i\u00e7in gereklidirler. Bir\u00e7ok miktarda seri veya paralel ba\u011fl\u0131 dizi \u015feklindeki mod\u00fcl eviricilere ba\u011flan\u0131r. d) Y\u00fckseltici transformat\u00f6rler (step-up trafolar): Eviricilerin \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131ndaki voltaj\u0131n genellikle \u015febekedeki alternatif ak\u0131m d\u00fczeyine ula\u015fabilmesi i\u00e7in y\u00fckseltilmesi gerekmektedir. Y\u00fckseltici transformat\u00f6r evirici \u00e7\u0131k\u0131\u015f gerilimini gerekli olan \u015febeke gerilimine (\u00f6rne\u011fin \u015febeke ba\u011flant\u0131 noktas\u0131na ve ihtiyaca ba\u011fl\u0131 olarak 25 kV, 33 kV, 38 kV, 110 kV gibi de\u011ferlere) y\u00fckseltir. e) \u015eebeke ba\u011flant\u0131 aray\u00fcz\u00fc: Bu noktada elektrik \u015febeke a\u011f\u0131na aktar\u0131l\u0131r. Bu indirici trafo merkezi (substation) ayn\u0131 zamanda ak\u0131m kesiciler gibi \u015febeke aray\u00fcz\u00fc \u015falterini de i\u00e7erirler ve fotovoltaik g\u00fc\u00e7 santrali ile \u00fcretim ve arz \u00f6l\u00e7\u00fcm ekipman\u0131n\u0131n izolasyonu ve korunmas\u0131n\u0131 sa\u011flarlar. \u0130ndirici trafo merkezi ve \u00f6l\u00e7\u00fcm noktas\u0131 genellikle fotovoltaik g\u00fc\u00e7 santralinden d\u0131\u015far\u0131da bulunur ve tipik olarak \u015febeke operat\u00f6r\u00fcn\u00fcn bulundu\u011fu binada yerle\u015ftirilmi\u015ftir. Anahtar not sonu MOD\u00dcL 1- 56","ANAHTAR NOT 2: \u00dcLKEM\u0130ZDEK\u0130 FOTOVOLTA\u0130K UYGULAMALARA GENEL BAKI\u015e \u00dclkemiz G\u00fcne\u015f enerjisi bak\u0131m\u0131ndan zengin bir konumdad\u0131r. Y\u0131ll\u0131k G\u00fcne\u015f enerjisi miktar\u0131 \u015eekil 73\u2019te g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc \u00fczere \u00f6zellikle \u00fclkemizin daha \u00e7ok g\u00fcney b\u00f6lgelerinde y\u00fcksek seviyededir. T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl\u0131\u011f\u0131\u2019n\u0131n verilerine g\u00f6re T\u00fcrkiye i\u00e7in ortalama y\u0131ll\u0131k toplam g\u00fcne\u015flenme s\u00fcresi 2.741 saattir. Ayr\u0131ca ortalama olarak y\u0131ll\u0131k toplam \u0131\u015f\u0131n\u0131m de\u011feri de 1.527,46 W\/m2 olarak belirtilmi\u015ftir. \u015eekil 73. T\u00fcrkiye\u2019deki de\u011fi\u015fik b\u00f6lgelere d\u00fc\u015fen y\u0131ll\u0131k toplam g\u00fcne\u015f radyasyonu de\u011ferleri \u00dclkemize d\u00fc\u015fen g\u00fcne\u015f enerjisinin ayl\u0131k de\u011fi\u015fimi de \u015eekil 74\u2019te g\u00f6r\u00fclmektedir. \u015eekil 74. T\u00fcrkiye\u2019de ayl\u0131k ortalama g\u00fcne\u015f radyasyonu de\u011ferleri Haziran 2022 y\u0131l\u0131 sonu itibar\u0131yle T\u00fcrkiye\u2019nin g\u00fcne\u015f enerjisine dayal\u0131 elektrik kurulu g\u00fcc\u00fc 8.479 MW olarak belirtilmektedir. Bu de\u011fer toplam kurulu g\u00fc\u00e7 i\u00e7erisinde %8,35\u2019lik bir paya sahiptir. \u00dclkemizin g\u00fcne\u015f enerjisinden elektrik \u00fcretimi pay\u0131n\u0131 2015 senesinden itibaren h\u0131zla y\u00fckseltmi\u015ftir. MOD\u00dcL 1- 57","\u015eekil 75. \u00dclkemizde g\u00fcne\u015f enerjisinden \u00fcretilen elektri\u011fin toplam i\u00e7erisindeki pay\u0131 \u00dclkemiz D\u00fcnya\u2019da g\u00fcne\u015f enerjisine dayal\u0131 elektrik kurulu g\u00fcc\u00fc bak\u0131m\u0131ndan \u00f6nemli s\u0131radad\u0131r. G\u00fcne\u015f Enerjisi Sanayici ve End\u00fcstrisi Derne\u011fi\u2019nin bildirimine g\u00f6re T\u00fcrkiye 2020 y\u0131l\u0131nda Avrupa\u2019da g\u00fcne\u015ften elektrik enerjisi \u00fcretiminde 6. s\u0131rada yer almaktad\u0131r. \u015eekil 76. 2020 y\u0131l\u0131 Avrupa \u00fclkeleri g\u00fcne\u015ften elektrik \u00fcretim miktarlar\u0131 G\u00fcne\u015f enerjisi teknolojilerinin ula\u015ft\u0131\u011f\u0131 noktada 1 MWp g\u00fcc\u00fcndeki bir fotovoltaik g\u00fcne\u015f santrali yakla\u015f\u0131k 15-17 d\u00f6n\u00fcml\u00fck bir araziye kurulabilmektedir. T\u00fcrkiye\u2019de bu t\u00fcr sistemler i\u00e7in kuruluma uygun alanlar\u0131n toplam\u0131n\u0131n 12 milyon d\u00f6n\u00fcm civar\u0131nda oldu\u011fu \u00f6ng\u00f6r\u00fclmektedir. Fotovoltaik sistemlerin elektrik \u00fcretimi bulunduklar\u0131 b\u00f6lgeye ba\u011fl\u0131 olarak de\u011fi\u015fmektedir ancak T\u00fcrkiye i\u00e7in ortalama olarak 1MWp kapasiteli bir santralin y\u0131ll\u0131k elektrik \u00fcretiminin 1.600 MWh olaca\u011f\u0131 tahmin edilmektedir. \u00dclkemizin \u00f6zellikle g\u00fcney b\u00f6lgeleri g\u00fcne\u015f enerjisi santralleri kurulumu i\u00e7in y\u00fcksek g\u00fcne\u015f enerjisi potansiyeline sahip oldu\u011fundan dolay\u0131 uygun b\u00f6lgelerdir. T\u00fcrkiye\u2019de bulunan en y\u00fcksek kurulu g\u00fcce sahip fotovoltaik g\u00fcne\u015f santralleri ise Tablo 5\u2019te verilmektedir. Tablo 5. T\u00fcrkiye fotovoltaik g\u00fcne\u015f santralleri ilk 10 s\u0131ralamas\u0131 Santral Ad\u0131 \u0130l Kurulu G\u00fc\u00e7 1) Karap\u0131nar YEKA-1 GES Konya 1000 MW 2) Naturel & Esenbo\u011fa Enerji GES Ankara 118 MW 3) Kayseri OSB G\u00fcne\u015f Enerjisi Santrali Kayseri 50 MW 4) Van Ar\u0131su GES Van 45 MW 5) \u00d6zkoyuncu Madencilik Bal\u0131kesir GES Bal\u0131kesir 40 MW 6) K\u0131van\u00e7 2 GES Mersin 35 MW 7) Teksin Enerji GES Karaman 33 MW 8) C\u0131ng\u0131ll\u0131 GES Ni\u011fde 26 MW 9) Akseki B\u00fcy\u00fckalan GES Antalya 23 MW 10) Fernas 4 GES Burdur 20 MW Anahtar not sonu MOD\u00dcL 1- 58","KONU 10 FOTOVOLTA\u0130K G\u00dc\u00c7 S\u0130STEMLER\u0130 PERSONEL\u0130 (SEV\u0130YE 5) MESLEK TANIMI VE TEMEL ESASLARI 10.1. MESLEK TANIMI Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemleri Personeli (Seviye 5) i\u015f sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcvenli\u011fi ile \u00e7evre koruma \u00f6nlemlerini uygulayarak kalite gereklilikleri \u00e7er\u00e7evesinde fotovoltaik g\u00fc\u00e7 sistemleri montaj\u0131 a\u015famas\u0131nda i\u015f organizasyonu yapan, fotovoltaik g\u00fc\u00e7 sistemlerinin mekanik ve elektriksel bile\u015fen montaj\u0131n\u0131 yaparak kurulum s\u00fcrecini y\u00fcr\u00fcten, fotovoltaik g\u00fc\u00e7 sistemlerin \u00f6l\u00e7\u00fcm\u00fcn\u00fc, bak\u0131m ve onar\u0131m\u0131 yapan ve mesleki geli\u015fime ili\u015fkin faaliyetlerde bulunan nitelikli ki\u015fidir. Mevcut kitaptaki (Kitap 1) konu ve e\u011fitim i\u00e7in \u00f6nerilen uygulamalar, Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemleri Personeli (Seviye 5)\u2019in yukar\u0131da k\u0131saca verilen meslek tan\u0131m\u0131na uygun niteliklerin tamam\u0131n\u0131 kazand\u0131racak \u015fekilde haz\u0131rlanm\u0131\u015ft\u0131r. Ayr\u0131ca Seviye 5 personeli ile birlikte \u00e7al\u0131\u015fan y\u00f6netici tekniker ve y\u00f6netici m\u00fchendislerin fotovoltaik g\u00fc\u00e7 sistemlerinin tasar\u0131m\u0131, projelendirilmesi, kurulumu, i\u015fletimi ve izlenmesi ile ilgili bilgilere sahip olmas\u0131n\u0131 sa\u011flayacak Seviye 5 \u00fcst\u00fc ek bilgi ve uygulamalar da (k\u0131saca Seviye 5+ olarak isimlendirilmi\u015ftir) kitaplar\u0131n i\u00e7eri\u011fine ilave edilmi\u015ftir. Yine Seviye 5+ kapsam\u0131ndaki bilgi derinli\u011fini artt\u0131rmak amac\u0131yla bu kitaba ek olacak \u015fekilde Mesleki Geli\u015fim Ek Kitab\u0131 (Kitap 2) haz\u0131rlanm\u0131\u015ft\u0131r. Seviye 5 ve Seviye 5+ kapsam\u0131ndaki niteliklerin kazand\u0131r\u0131lmas\u0131na y\u00f6nelik bilgi ve uygulamalar\u0131n bu kitaptaki mod\u00fcllerle ili\u015fkilendirilmesi a\u015fa\u011f\u0131da a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r: Meslek \u0130\u00e7in Aranan Nitelik Kitaptaki Mod\u00fcllerle \u0130li\u015fkilendirme Meslekle ilgili temel kavramlar\u0131 a\u00e7\u0131klar, meslekle ili\u015fkili konular\u0131 ara\u015ft\u0131r\u0131r. Mod\u00fcl 1 bu gereklilikleri kar\u015f\u0131layacak \u015fekilde haz\u0131rlanm\u0131\u015ft\u0131r. Ayr\u0131ca Seviye5+ \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve G\u00fcvenli\u011fi, \u00c7evre Koruma \u00d6nlemleri, konular\u0131n\u0131 da kapsamaktad\u0131r. Kalite Gereklilikleri ve \u0130\u015f Organizasyonu temel kurallar ve prensiplerini montaj, i\u015fletme ve bak\u0131m-onar\u0131m Mod\u00fcl 2 bu gereklilikleri kar\u015f\u0131layacak s\u00fcre\u00e7lerinde uygular. \u015fekilde ve ili\u015fkili ULUSAL Meslekle ilgili ve ili\u015fkili temel kavramlar\u0131 detayland\u0131r\u0131r, YETERL\u0130L\u0130K BA\u015eARI \u00d6L\u00c7\u00dcTLER\u0130 de mesleki geli\u015fime y\u00f6nelik konularda e\u011fitim al\u0131r. Ayr\u0131ca dikkate al\u0131narak haz\u0131rlanm\u0131\u015ft\u0131r. mesleki geli\u015fime ili\u015fkin faaliyetlerde bulunur. Mekanik montaj kapsam\u0131nda montaj i\u00e7in haz\u0131rl\u0131k Mod\u00fcl 3 bu gereklilikleri kar\u015f\u0131layacak yap\u0131lmas\u0131n\u0131 ve mekanik montaj\u0131n ger\u00e7ekle\u015ftirilmesini \u015fekilde haz\u0131rlanm\u0131\u015ft\u0131r. Ayr\u0131ca Seviye5+ sa\u011flayarak ve mekanik montaj\u0131 kontrol eder. konular\u0131n\u0131 da kapsamaktad\u0131r. Elektriksel bile\u015fen montaj\u0131 kapsam\u0131nda montaj Mod\u00fcl 4 bu gereklilikleri kar\u015f\u0131layacak haz\u0131rl\u0131klar\u0131n\u0131 tamamlad\u0131ktan sonra evirici \u00f6ncesi ve \u015fekilde ve ili\u015fkili ULUSAL sonras\u0131 montaj\u0131 yap\u0131lmas\u0131 gereken bile\u015fenlerin YETERL\u0130L\u0130K BA\u015eARI \u00d6L\u00c7\u00dcTLER\u0130 de montaj\u0131n\u0131 yaparak elektrik ba\u011flant\u0131lar\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftir, dikkate al\u0131narak haz\u0131rlanm\u0131\u015ft\u0131r. panel dizilerinin elektriksel de\u011ferlerini kontrol eder, topraklama direncinin \u00f6l\u00e7er, elektrik panolar\u0131n\u0131n ve Mod\u00fcl 5 bu gereklili\u011fi kar\u015f\u0131layacak eviricinin elektrik kablo ba\u011flant\u0131lar\u0131n\u0131 yapar ve \u015fekilde ve ili\u015fkili ULUSAL tamamlad\u0131\u011f\u0131 elektriksel bile\u015fen montaj\u0131n\u0131 kontrol eder. YETERL\u0130L\u0130K BA\u015eARI \u00d6L\u00c7\u00dcTLER\u0130 de dikkate al\u0131narak haz\u0131rlanm\u0131\u015ft\u0131r. Ayr\u0131ca Seviye5+ konular\u0131n\u0131 da kapsamaktad\u0131r. Bak\u0131m ve onar\u0131m s\u00fcre\u00e7leri kapsam\u0131nda bak\u0131m ve Mod\u00fcl 6 bu gereklili\u011fi kar\u015f\u0131layacak onar\u0131m haz\u0131rl\u0131\u011f\u0131 yaparak faaliyette olan sistemin bak\u0131m \u015fekilde ve ili\u015fkili ULUSAL onar\u0131m\u0131n\u0131 ve \u00f6l\u00e7\u00fcmlerini yapar. YETERL\u0130L\u0130K BA\u015eARI \u00d6L\u00c7\u00dcTLER\u0130 de dikkate al\u0131narak haz\u0131rlanm\u0131\u015ft\u0131r. Ayr\u0131ca Seviye5+ konular\u0131n\u0131 da kapsamaktad\u0131r. MOD\u00dcL 1- 59","10.2. MESLE\u011e\u0130N \u00c7ALI\u015eMA ORTAMI VE KO\u015eULLARI Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemi Personeli (Seviye 5), mekanik montaj kapsam\u0131nda montaj i\u00e7in haz\u0131rl\u0131k yap\u0131lmas\u0131n\u0131 ve mekanik montaj\u0131n ger\u00e7ekle\u015ftirilmesini sa\u011flayarak mekanik montaj\u0131 kontrol eder. Elektriksel bile\u015fen montaj\u0131 kapsam\u0131nda montaj haz\u0131rl\u0131klar\u0131n\u0131 tamamlad\u0131ktan sonra evirici \u00f6ncesi ve sonras\u0131 montaj\u0131 yap\u0131lmas\u0131 gereken bile\u015fenlerin montaj\u0131n\u0131 yaparak elektrik ba\u011flant\u0131lar\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftirir, panel dizilerinin elektriksel de\u011ferlerini kontrol eder, topraklama direncini \u00f6l\u00e7er, elektrik panolar\u0131n\u0131n ve eviricinin elektrik kablo ba\u011flant\u0131lar\u0131n\u0131 yapar ve tamamlad\u0131\u011f\u0131 elektriksel bile\u015fen montaj\u0131n\u0131 kontrol eder. Ayr\u0131ca, bak\u0131m ve onar\u0131m s\u00fcre\u00e7leri kapsam\u0131nda bak\u0131m ve onar\u0131m haz\u0131rl\u0131\u011f\u0131 yaparak faaliyette olan sistemin bak\u0131m\u0131n\u0131, onar\u0131m\u0131n\u0131 ve \u00f6l\u00e7\u00fcmlerini yapar. Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemleri Personeli (Seviye 5), fotovoltaik g\u00fc\u00e7 sistemleri montaj\u0131 ve bak\u0131m onar\u0131m\u0131 a\u015famas\u0131nda genellikle a\u00e7\u0131k alanda, \u00e7at\u0131, bina sath\u0131 gibi y\u00fcksek yerlerde, gemi ve benzeri deniz ta\u015f\u0131tlar\u0131nda \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. \u00c7al\u0131\u015fma alan\u0131 fotovoltaik g\u00fc\u00e7 sistemin kurulaca\u011f\u0131 veya bulundu\u011fu yere g\u00f6re ada veya da\u011fl\u0131k b\u00f6lgeler gibi eri\u015fimi g\u00fc\u00e7 ve elektrik \u015febekesinin ula\u015fmad\u0131\u011f\u0131 \u00fccra yerler olabilir. Bu nedenlerle \u00e7al\u0131\u015fma ortam\u0131 genellikle a\u00e7\u0131k hava ko\u015fullar\u0131ndan etkilenen, g\u00fcr\u00fclt\u00fcl\u00fc, tozlu, y\u00fcksek ve \u00e7ok say\u0131da elektriksel ve mekanik bile\u015fenin ba\u011flant\u0131lar\u0131n\u0131n oldu\u011fu yerlerdir. Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemleri Personeli (Seviye5), \u00e7al\u0131\u015fmalar s\u0131ras\u0131nda Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemleri Personeli (Seviye 4) ve \u00e7elik kaynak\u00e7\u0131s\u0131, al\u00fcminyum kaynak\u00e7\u0131s\u0131, elektrik\u00e7i, nakliyeci ve in\u015faat eleman\u0131 gibi di\u011fer meslek elemanlar\u0131 ile etkile\u015fimli ve d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcml\u00fc \u00e7al\u0131\u015fmalar yapar. Hafta sonu veya resmi tatil g\u00fcnlerinde ve seyahat gerekti\u011finde \u00f6nceden belirlenmi\u015f \u00e7al\u0131\u015fma ko\u015fullar\u0131, s\u00f6zle\u015fme, i\u015f akdi ve ilgili kanunlar do\u011frultusunda \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. Mesle\u011fin icras\u0131 esnas\u0131nda, yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015fin ve \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 alan\u0131n \u00f6zellikleri nedeniyle i\u015f sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcvenli\u011fi \u00f6nlemlerinin al\u0131nmas\u0131n\u0131 gerektiren kaza, meslek hastal\u0131\u011f\u0131, yaralanma ve psikososyal sorunlar olu\u015fma riskleri bulunmaktad\u0131r. Mesle\u011fe y\u00f6nelik olarak ortaya \u00e7\u0131kabilecek risklerle kayna\u011f\u0131nda m\u00fccadele edilir. Risklerin tamamen bertaraf edilmesi ve \u00f6nlenebilmesi i\u00e7in i\u015fveren taraf\u0131ndan gerekli \u00f6nlemler al\u0131n\u0131r. Risklerin tamamen ortadan kald\u0131r\u0131lamad\u0131\u011f\u0131 durumlarda i\u015fveren taraf\u0131ndan sa\u011flanan uygun ki\u015fisel koruyucu donan\u0131m\u0131 kullanarak \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. Bu kapsamda i\u015fveren taraf\u0131ndan risklerin de\u011ferlendirilmesi ve bertaraf edilmesi sa\u011flan\u0131r. \u00d6te yandan mesle\u011fin icra edildi\u011fi ko\u015fullar, stres alt\u0131nda \u00e7al\u0131\u015fma ile psikolojik ve fiziksel y\u0131pranma risklerini de i\u00e7erir. 10.3. MESLEKTE KULLANILAN TEMEL ARA\u00c7, GERE\u00c7 ve EK\u0130PMANLAR Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemleri Personeli (Seviye5), \u00e7al\u0131\u015fmalar s\u0131ras\u0131nda a\u015fa\u011f\u0131daki ara\u00e7, gere\u00e7 ve ekipmanlar\u0131 kullan\u0131r: \u2022 Ayd\u0131nlatma cihazlar\u0131 (el feneri, seyyar lambalar ve benzeri) \u2022 Ba\u011flama elemanlar\u0131 (c\u0131vata, per\u00e7in, somun ve benzeri) \u2022 \u00c7elik halat ve \u00e7elik halat kilidi \u2022 El aletleri (kablo pensi, silikon tabancas\u0131, pafta tak\u0131m\u0131, anahtar tak\u0131mlar\u0131, balyoz, \u00e7eki\u00e7, kargaburnu, kazma, keser, keski, k\u00fcrek, maket b\u0131\u00e7a\u011f\u0131, pense, testere, tornavida, matkap, haval\u0131 tabanca ve benzeri) \u2022 Fotovoltaik sistem bile\u015fenleri (panel, evirici, kablo \u00e7e\u015fitleri, kablo kanallar\u0131, koruma ve kontrol elemanlar\u0131, ta\u015f\u0131y\u0131c\u0131 sistem, paratoner ve benzeri) \u2022 \u0130kaz ve i\u015faret levhalar\u0131 \u2022 \u0130leti\u015fim ara\u00e7lar\u0131 \u2022 \u0130lkyard\u0131m \u00e7antas\u0131 \u2022 \u0130\u015faretleme bayra\u011f\u0131 \u2022 Ki\u015fisel koruyucu donan\u0131m (baret, i\u015f ayakkab\u0131s\u0131, eldiven, para\u015f\u00fct tipi emniyet kemeri ve kilidi, ya\u015fam halat\u0131, g\u00f6zl\u00fck, i\u015f elbisesi, kulakl\u0131k, kulak t\u0131kac\u0131, siperlik, toz maskesi, yanmaz tulum ve benzeri) \u2022 Markalama kalemleri ve etiketleri \u2022 Merdiven \u00e7e\u015fitleri MOD\u00dcL 1- 60","\u2022 \u00d6l\u00e7me ve kontrol aletleri (su terazisi, pens ampermetre, e\u011fim \u00f6l\u00e7er, avometre, kumpas, \u015feritmetre, termometre ve benzeri) \u2022 Ta\u015f\u0131ma ve kald\u0131rma ekipmanlar\u0131 (mapa, \u00e7ektirme, el ve ta\u015f\u0131ma arabalar\u0131, manivela, tekerlekli konteyner, transpalet, zincir vb.) \u2022 Temizlik malzemeleri ve ekipmanlar\u0131 10.4. MESLE\u011e\u0130N GEREKT\u0130RD\u0130\u011e\u0130 TUTUM VE DAVRANI\u015eLAR Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemleri Personeli (Seviye5), mesle\u011fin icras\u0131 s\u0131ras\u0131nda a\u015fa\u011f\u0131daki tutum ve davran\u0131\u015flar\u0131 sergilemelidir: \u2022 Acil durum t\u00fcrleri ve acil durum talimatlar\u0131na uygun davranma \u2022 Bilgi, tecr\u00fcbe ve yetkisi d\u00e2hilinde karar vermek \u2022 \u00c7al\u0131\u015fma ko\u015fullar\u0131n\u0131n gizlilik kurallar\u0131na uymak \u2022 \u00c7al\u0131\u015fma ortam\u0131nda i\u015f disiplini sa\u011flamada etkili tutum ve davran\u0131\u015flara sahip olmak \u2022 \u00c7al\u0131\u015fma zaman\u0131n\u0131 i\u015f emrine uygun \u015fekilde etkili ve verimli kullanmak \u2022 \u00c7al\u0131\u015fmalar\u0131nda planl\u0131 ve organize olmak \u2022 \u00c7al\u0131\u015fma ko\u015fullar\u0131n\u0131n gizlilik kurallar\u0131na uymak \u2022 \u00c7evre korumaya kar\u015f\u0131 duyarl\u0131 olmak \u2022 \u00c7evre, kalite ve \u0130SG mevzuat\u0131nda yer alan d\u00fczenlemeleri benimsemek \u2022 Deneyimlerini i\u015f arkada\u015flar\u0131na aktarmak \u2022 G\u00f6rev tan\u0131m\u0131n\u0131, g\u00f6revi ile ilgili talimatlar\u0131 ve sorumluluklar\u0131n\u0131 bilmek ve yerine getirmek \u2022 G\u00fcvenli \u00e7al\u0131\u015fma \u015fartlar\u0131na uymak \u2022 \u0130\u015f s\u00fcre\u00e7lerini de\u011ferlendirmek \u2022 \u0130\u015fyeri \u00e7al\u0131\u015fma prensiplerine uymak \u2022 \u0130\u015fyerinde ilgili ki\u015filerden, zaman\u0131nda bilgi almak ve aktarmak \u2022 \u0130\u015fyerine ait ara\u00e7, gere\u00e7 ve malzemelerin kullan\u0131m\u0131na \u00f6zen g\u00f6stermek \u2022 Kaynaklar\u0131n verimli kullan\u0131lmas\u0131na \u00f6zen g\u00f6stermek \u2022 Mesle\u011fine ili\u015fkin yeniliklere ve yeni fikirlere a\u00e7\u0131k olmak \u2022 Meslek eti\u011fine uygun davranmak \u2022 Sorumlu oldu\u011fu \u00e7al\u0131\u015fanlar\u0131n mesleki ve ki\u015fisel geli\u015fimlerini te\u015fvik etmek \u2022 Tehlike durumlar\u0131n\u0131 dikkatle alg\u0131lay\u0131p ilgilileri bilgilendirmek \u2022 Temizlik, d\u00fczen ve i\u015fyeri tertibine \u00f6zen g\u00f6stermek 10.5. MESLEKLE \u0130LG\u0130L\u0130 TEMEL KAVRAMLAR FOTOVOLTA\u0130K: Fotovoltaik, fizik, fotokimya ve elektrokimya etkileri ile fotovoltaik etkilere sahip olarak adland\u0131r\u0131lan yar\u0131 iletken malzemeler sayesinde olu\u015fturulan yap\u0131 kullan\u0131larak g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n\u0131n elektri\u011fe d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fclmesidir. FOTOVOLTA\u0130K H\u00dcCRE: Fotovoltaik etki sayesinde g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n\u0131n elektrik enerjisine d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm\u00fcnde yer alan ve yar\u0131 iletken malzemelerin kombinasyonu ile olu\u015fmu\u015f en k\u00fc\u00e7\u00fck yap\u0131n\u0131n ad\u0131d\u0131r. YARI \u0130LETKEN MALZEME: Normal durumda yal\u0131tkan olan bu maddeler \u0131s\u0131, \u0131\u015f\u0131k, manyetik etki veya elektriksel gerilim gibi d\u0131\u015f etkiler uyguland\u0131\u011f\u0131nda bir miktar de\u011ferlik elektronlar\u0131n\u0131 serbest hale ge\u00e7irerek iletken duruma gelirler. Uygulanan bu d\u0131\u015f etki veya etkiler ortadan kald\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda ise yal\u0131tkan duruma geri d\u00f6nerler. Yar\u0131 iletken, bak\u0131r gibi bir iletken ile cam gibi bir yal\u0131tkan aras\u0131nda kalan elektriksel iletkenlik de\u011ferine sahip bir malzemedir. Baz\u0131 yar\u0131 iletken \u00f6rnekleri silikon, germanyum, galyum arsenit ve periyodik tablodaki s\u00f6zde \\\"metaloid merdiven\\\" yak\u0131n\u0131ndaki elementlerdir. Silisyumdan sonra, galyum arsenit ikinci en yayg\u0131n yar\u0131 iletkendir ve lazer diyotlar\u0131nda, g\u00fcne\u015f h\u00fccrelerinde, mikrodalga frekansl\u0131 entegre devrelerde ve di\u011ferlerinde kullan\u0131l\u0131r. Silikon, \u00e7o\u011fu elektronik devrenin imalat\u0131 i\u00e7in kritik bir elementtir. FOTOVOLTA\u0130K PANEL: Fotovoltaik h\u00fccrelerin seri-paralel elektriksel ba\u011flant\u0131 kombinasyonlar\u0131ndan olu\u015fan farkl\u0131 boyut ve g\u00fc\u00e7 seviyelerinde karakteristik \u00f6zellik g\u00f6steren ve yine MOD\u00dcL 1- 61","kendi aralar\u0131nda belirli say\u0131da elektriksel seri-paralel ba\u011flant\u0131 yap\u0131lmalar\u0131yla b\u00fcy\u00fck g\u00fc\u00e7 \u00e7\u0131k\u0131\u015flar\u0131na olanak sa\u011flayarak g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n\u0131 elektriksel enerjiye \u00e7eviren yap\u0131d\u0131r. FOTOVOLTA\u0130K PANEL STC KO\u015eULLARI: T\u00fcm g\u00fcne\u015f panellerinde; 25 \u00b0C s\u0131cakl\u0131k, 1.5 AM hava k\u00fctlesi ve 1000 W\/m2 \u0131\u015f\u0131k radyasyonunda elde edilen sonu\u00e7lar \u00fczerinden de\u011ferlendirilir ve bu ko\u015fullara panellerin standart test ko\u015fullar\u0131 ad\u0131 verilir. LID (LIGHT-INDUCED DEGRADATION): Bir fotovoltaik panelin, g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131na (UV) maruz kald\u0131ktan sonra ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 kal\u0131c\u0131 g\u00fc\u00e7 ve performans kayb\u0131n\u0131 ifade eder. PID (POTENTIAL INDUCED DEGRADATION): Fotovoltaik panellerde nem, s\u0131cakl\u0131k, kirlilik, g\u00f6lgeleme gibi etkenlerle beraber a\u015f\u0131r\u0131 gerilim etkileri alt\u0131nda h\u00fccre i\u00e7erisindeki bozulmalar\u0131 ifade eder. FOTOVOLTA\u0130K PANEL ISC ve VOC : A\u00e7\u0131k devre gerilimi (Open Circuit Voltage), h\u00fccreden ge\u00e7en ak\u0131m\u0131n s\u0131f\u0131r olmas\u0131 durumunda, h\u00fccre u\u00e7lar\u0131nda g\u00f6r\u00fclen gerilimdir, K\u0131sa devre ak\u0131m\u0131 (Short Circuit Current): Gerilim \u201c0\u201d oldu\u011fu andaki h\u00fccreden ge\u00e7en ak\u0131md\u0131r. FOTOVOLTA\u0130K PANEL IMPP ve VMPP: Maksimum g\u00fc\u00e7 noktas\u0131nda Fotovoltaik Panelin gerilim ve ak\u0131m de\u011ferlerini ifade etmektedir. D\u0130Z\u0130 \/ STR\u0130NG: Fotovoltaik panellerin elektriksel olarak seri-paralel ba\u011flant\u0131lar\u0131ndan olu\u015fan ve belli bir gerilim seviyesine kadar ba\u011flant\u0131lanabilen yap\u0131d\u0131r. EV\u0130R\u0130C\u0130: De\u011fi\u015fken \u00f6zellikli do\u011fru ak\u0131m kayna\u011f\u0131ndan ald\u0131\u011f\u0131 elektriksel \u00f6zelli\u011fi, i\u00e7erisinde bulundurdu\u011fu g\u00fc\u00e7 elektroni\u011fi ekipmanlar\u0131ndan olu\u015fan devre yap\u0131s\u0131 sayesinde referans olarak istenen alternatif ak\u0131m formuna getiren cihazlard\u0131r. ON GR\u0130D \/ \u015eEBEKE BA\u011eLANTILI EV\u0130R\u0130C\u0130: DA \u00f6zellikli enerjiyi AA \u00f6zellikli enerji formuna d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcr iken, AA \u00f6zellikli enerjinin referans olarak eviricinin AA giri\u015fine ba\u011fl\u0131 olarak d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcrme i\u015flemi yapabildi\u011fi cihazlad\u0131r. Bu tip eviricilerde d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcrme i\u015flemi i\u00e7in, d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fclecek enerji formunun eviriciye dolayl\u0131 olarak (transformat\u00f6r \u00fczerinden) ya da do\u011frudan kesintisiz olarak ba\u011fl\u0131 olmas\u0131 gerekir. Evirici b\u00f6ylelikle, AA \u00f6zellikli bu enerji formuna ili\u015fkin olarak enerji d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcrme ve aktar\u0131m i\u015flemini ger\u00e7ekle\u015ftirir. OFF GR\u0130D \/ \u015eEBEKEDEN BA\u011eIMSIZ EV\u0130R\u0130C\u0130: DA \u00f6zellikli enerjiyi AA formuna \u00e7evirirken, AA taraf\u0131nda referans olmadan an\u0131nda kullan\u0131labilir AA \u00f6zellikli enerji formunu sa\u011flayan cihazlard\u0131r. Bu tip eviriciler \u015febeke ile senkron olamazlar ve sundu\u011fu AA \u00f6zellikli enerji formunu direkt olarak kullan\u0131c\u0131ya aktaran cihazlard\u0131r. DEPOLAMALI EV\u0130R\u0130C\u0130: DA \u00f6zellikli enerji kayna\u011f\u0131ndan gelen enerjinin bir k\u0131sm\u0131n\u0131 veya tamam\u0131n\u0131 harici depolama elemanlar\u0131nda (batarya-ak\u00fc) depolanmas\u0131 i\u015flevini sa\u011flayabilen, istenen miktarda DA \u00f6zellikli enerjiyi, kullan\u0131c\u0131ya(\u015febeke), kullan\u0131c\u0131n\u0131n istedi\u011fi formda AA formuna \u00e7evirebilen, G\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n\u0131n olmad\u0131\u011f\u0131 zaman dilimlerinde di\u011fer DA \u00f6zellikli kaynaklardan (ak\u00fc-batarya) alarak AA formuna d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcrebilen cihazlard\u0131r. H\u0130BR\u0130T EV\u0130R\u0130C\u0130: Hibrit evirici DA kaynaklar\u0131ndan ve elektrik \u015febekesinden gelen talep ve arz isteklerini ayn\u0131 anda \u00e7ift tarafl\u0131 olarak ak\u0131ll\u0131ca y\u00f6netebilen bir evirici \u00e7e\u015fididir. M\u0130KRO EV\u0130R\u0130C\u0130: Fotovoltaik panellere direkt olarak entegre edilebilen ve panel bazl\u0131 DA-AA d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm\u00fcn\u00fc sa\u011flayarak \u00e7\u0131k\u0131\u015f verebilen k\u00fc\u00e7\u00fck ve mod\u00fcler eviricilerdir. MERKEZ\u0130 EV\u0130R\u0130C\u0130: B\u00fcy\u00fck boyutlu fotovoltaik g\u00fc\u00e7 tesislerinde kullan\u0131lan bu evirici tipinde, fotovoltaik dizeler toplanarak b\u00fcy\u00fck hatlar \u00fczerinden eviriciye ba\u011flan\u0131r. Bu yap\u0131da evirici g\u00fc\u00e7leri 5.000 kW seviyelerine kadar g\u00fc\u00e7 \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131n\u0131 tek bir merkezden yapabilmektedirler. Geli\u015fen teknoloji ile beraber b\u00fcy\u00fck kapasiteler ortaya \u00e7\u0131kmakta olup, AA \u00f6zellikli kablolar\u0131n daha az kullan\u0131lmas\u0131na, i\u015fletme ve operasyonel kolayl\u0131klar sa\u011flanmas\u0131na yard\u0131mc\u0131 olmaktad\u0131r. D\u0130Z\u0130 EV\u0130R\u0130C\u0130: Belirli bir g\u00fc\u00e7 seviyesine kadar fotovoltaik panellerin seri-paralel elektriksel ba\u011flant\u0131lar\u0131 sonucunda do\u011frudan evirici giri\u015fine ba\u011flant\u0131lanabildi\u011fi, g\u00fc\u00e7 sistemi i\u00e7erisinde herhangi bir noktaya konumland\u0131rabilen ve g\u00fc\u00e7 optimizasyonunu mod\u00fcler olarak sunabilen eviricilerdir. MOD\u00dcL 1- 62","MPPT \/ MGN\u0130 : Maximum Power Point Tracker \/ Maksimum G\u00fc\u00e7 Noktas\u0131 \u0130zleyicisi: Lineer olmayan \u015fekilde, s\u00fcrekli de\u011fi\u015fken giri\u015f elektriksel karakteristi\u011fini, maksimum fayda sa\u011flayacak \u015fekilde optimize eden, g\u00fc\u00e7 elektroni\u011fi ekipmanlar\u0131 ve algoritmik y\u00f6ntemler ile istenen \u00e7\u0131kt\u0131y\u0131 sa\u011flayan yap\u0131lard\u0131r. Eviriciler baz\u0131nda, fotovoltaikten elde edilen giri\u015f b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc maksimum noktada iletim ve aktar\u0131m sa\u011flayan yap\u0131lard\u0131r. KONSTR\u00dcKS\u0130YON: Birden fazla malzemenin bir araya getirilip yeni bir malzeme olu\u015fturulmas\u0131d\u0131r. Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemlerinde \u00f6zellikle panellerden olu\u015fan yap\u0131y\u0131 ta\u015f\u0131yan sistemlerin b\u00fct\u00fcn\u00fc olarak adland\u0131r\u0131lmaktad\u0131r. KLEMP: Panellerin, ta\u015f\u0131y\u0131c\u0131 sistemlere mekaniksel olarak ba\u011flant\u0131s\u0131ndan kullan\u0131lan bir s\u0131k\u0131\u015ft\u0131rma ve sabitleme eleman\u0131d\u0131r. KONNEKT\u00d6R: Panellerin elektriksel olarak birbiriyle veya bir ba\u011flant\u0131 noktas\u0131yla birle\u015fimini sa\u011flayan \u00f6zel bir birle\u015fim eleman\u0131d\u0131r. KABLO: Elektrik ak\u0131m\u0131n\u0131n iletiminde kullan\u0131lan genellikle d\u0131\u015f\u0131 yal\u0131t\u0131ml\u0131, i\u00e7i iletken malzemeden (bak\u0131r, al\u00fcminyum) olu\u015fan yap\u0131d\u0131r. S\u0130GORTA: Alternatif ve do\u011fru ak\u0131m devrelerinde kullan\u0131lan cihazlar\u0131 ve bu cihazlarla ili\u015fkili iletkenleri, a\u015f\u0131r\u0131 ak\u0131mlardan koruyarak hasar almas\u0131n\u0131 engelleyen devre a\u00e7ma elemanlar\u0131d\u0131r. SENS\u00d6R: Ortamdaki olaylar\u0131 ve de\u011fi\u015fkenlikleri tespit ve \u00f6l\u00e7\u00fcmleyerek istenen boyutta bilgi paketi sa\u011flayan cihazlard\u0131r. G\u00dcNE\u015e I\u015eINIMI \/ RADYASYONU: G\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131, \u00f6l\u00e7\u00fcm cihaz\u0131n\u0131n dalga boyu aral\u0131\u011f\u0131nda G\u00fcne\u015f'ten elektromanyetik radyasyon \u015feklinde al\u0131nan birim alan ba\u015f\u0131na g\u00fc\u00e7t\u00fcr. G\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131, SI birimlerinde metrekare ba\u015f\u0131na Watt (W\/m2) cinsinden \u00f6l\u00e7\u00fcl\u00fcr. REFERANS H\u00dcCRE SENS\u00d6R\u00dc: Fotovoltaik h\u00fccre ve g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131 sayesinde elde edilen b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcn, ters \u00e7evrimi ile \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131 \u00f6l\u00e7meye yarayan cihazlard\u0131r. P\u0130RONAMETRE SENS\u00d6R\u00dc: G\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131n dalga boylar\u0131n\u0131n yaratt\u0131\u011f\u0131 \u0131s\u0131 farkl\u0131l\u0131klar\u0131 sayesinde \u0131\u015f\u0131n\u0131m miktar\u0131n\u0131 ortaya koyan cihazlard\u0131r. ELEKTR\u0130KSEL G\u00dc\u00c7: Birim zamanda yap\u0131lan i\u015f miktar\u0131d\u0131r. Elektriksel i\u015flerde birimi Watt olarak kabul edilmektedir. ELEKTR\u0130KSEL ENERJ\u0130: Elektriksel G\u00fc\u00e7 ile bu g\u00fcc\u00fcn uyguland\u0131\u011f\u0131 zaman diliminin \u00e7arp\u0131m\u0131d\u0131r. E\u015e POTANS\u0130YEL: Bir sistemde bulunan t\u00fcm topraklama sistemlerinin e\u015f bir potansiyel de\u011ferine getirilmesidir. TOPRAKLAMA: Topraklama, elektrikli sistemlerin herhangi bir elektrik ka\u00e7a\u011f\u0131 tehlikesine kar\u015f\u0131 g\u00f6vdelerinin bir iletkenle topra\u011fa g\u00f6m\u00fcl\u00fc vaziyetteki \\\"topraklama\\\" sistemine ba\u011flanmas\u0131 y\u00f6ntemidir. PARATONER: Bir yap\u0131y\u0131 bir sistemi y\u0131ld\u0131r\u0131m etkilerinden koruma i\u00e7in koruma alan\u0131 i\u00e7erisinde monte edilmi\u015f metal, ucu sivri bir cihazd\u0131r. PARAFUDR: Cihazlar\u0131 ve elektrik hatlar\u0131n\u0131 a\u015f\u0131r\u0131 ve ani gerilim darbelerine kar\u015f\u0131n korumak \u00fczere tasarlanm\u0131\u015f cihazlard\u0131r. TM\u015e (TERM\u0130K MANYET\u0130K \u015eALTER) : Elektriksel devrelerde a\u00e7ma ve kapama i\u015flevi g\u00f6ren, termik ve ak\u0131m koruma seviyelerine kar\u015f\u0131n devreyi otomatik olarak a\u00e7abilen, ya da devresi a\u00e7\u0131k olan bir sistemi yine harici komutlar ve ek bile\u015fenler ile otomatik kapayabilen cihazlard\u0131r. KAKR (KA\u00c7AK AKIM KORUMA R\u00d6LES\u0130): Elektrik devrelerinde faz iletkenleri ile n\u00f6tr iletkenleri aras\u0131ndaki ak\u0131m dengesi y\u00f6n\u00fcnden ka\u00e7ak ak\u0131m olu\u015fumlar\u0131na kar\u015f\u0131n devre a\u00e7ma elemanlar\u0131na \/ mekanizmalar\u0131na sinyal g\u00f6nderen cihazlard\u0131r. SCADA: SCADA terimi \u0130ngilizce \\\"Supervisory Control and Data Acquisition\\\" kelimelerinin ilk harflerinden olu\u015fan bir k\u0131saltmad\u0131r. Bir tesise veya i\u015fletmeye ait t\u00fcm ekipmanlar\u0131n kontrol\u00fcnden \u00fcretim MOD\u00dcL 1- 63","planlamas\u0131na, \u00e7evre kontrol \u00fcnitelerinden yard\u0131mc\u0131 i\u015fletmelere kadar t\u00fcm birimlerin otomatik kontrol\u00fc, g\u00f6zetlenmesi ve sonu\u00e7lar\u0131n raporlanmas\u0131 sa\u011flayan birimlerin t\u00fcm\u00fcd\u00fcr. \u015eEBEKE: Elektri\u011fin kullan\u0131c\u0131lara iletilmesi i\u00e7in olu\u015fturulmu\u015f iletim ve da\u011f\u0131t\u0131m hatlar\u0131ndan olu\u015fan bile\u015fik bir a\u011fd\u0131r. DA\u011eITIM HATTI: Kullan\u0131c\u0131lar\u0131n kullanabilece\u011fi elektri\u011fi, iletim hatlar\u0131ndan alarak kullan\u0131labilir seviyelere getiren b\u00f6l\u00fcmleri i\u00e7eren hatlard\u0131r. Bir ba\u015fka anlat\u0131m ile elektrik enerjisinin gerilim seviyesi 36kV ve alt\u0131 elektrik hatlar\u0131 \u00fczerinden naklini yapan b\u00f6l\u00fcmlerdir. \u0130LET\u0130M HATTI: Elektrik santralinde kontroll\u00fc ve planl\u0131 olarak elde edilmi\u015f elektrik enerjisinin, santrallerden da\u011f\u0131t\u0131m hatlar\u0131na iletilmesini sa\u011flayan hatlard\u0131r. Bir ba\u015fka anlat\u0131m ile elektrik enerjisinin gerilim seviyesi 36kV \u00fcst\u00fc elektrik hatlar\u0131 \u00fczerinden naklini yapan b\u00f6l\u00fcmlerdir. AL\u00c7AK GER\u0130L\u0130M S\u0130STEMLER\u0130: Etkin de\u011feri 1000V gerilim seviyesine kadar olan fazlar aras\u0131 gerilime sahip sistemleri ifade eder. Y\u00dcKSEK GER\u0130L\u0130M S\u0130STEMLER\u0130: Etkin de\u011feri 1000V \u00fczeri fazlar aras\u0131 gerilim seviyesine sahip olan sistemleri ifade eder. TRANSFORMAT\u00d6R: \u0130ki veya daha fazla devre aras\u0131ndaki elektrik enerjisi aktar\u0131m\u0131n\u0131 elektromanyetik ind\u00fcksiyonla sa\u011flayan bir sistemdir. ENERJ\u0130 ANAL\u0130Z\u00d6R\u00dc: Enerji analiz\u00f6r\u00fc, g\u00fcncel teknolojiler ile elektrik enerjisinin s\u00fcrekli olarak izlenmesini, \u00f6l\u00e7\u00fcm verilerinin s\u00fcrekli olarak kay\u0131t alt\u0131na alan cihazlard\u0131r. ELEKTR\u0130K SAYACI: Kullan\u0131lan elektri\u011fin kullan\u0131m miktar\u0131n\u0131 \u00f6l\u00e7en ve kay\u0131t alt\u0131na alan cihazlard\u0131r. BA\u011eLANTI ANLA\u015eMASI: Bir \u00fcretim \u015firketi, da\u011f\u0131t\u0131m \u015firketi ya da t\u00fcketicinin iletim sistemine ya da da\u011f\u0131t\u0131m sistemine ba\u011flant\u0131 yapmas\u0131 i\u00e7in yap\u0131lan genel ve \u00f6zel h\u00fck\u00fcmleri i\u00e7eren anla\u015fmad\u0131r. GE\u00c7\u0130C\u0130 KABUL: \u00dcnitenin veya \u00fcnitelerin senkronizasyonu sonras\u0131 \u015febeke gereksinimleri de d\u00e2hil olmak \u00fczere yap\u0131lan test, kontrol, raporlama ve gerekli izin i\u015flemlerinin tamamlanarak emniyetli bir \u015fekilde senkronizasyona ve elektrik piyasas\u0131nda ticari faaliyetine devam edebilmesi i\u00e7in yap\u0131lan kabul i\u015flemlerini ifade eder. \u0130SG: \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve G\u00fcvenli\u011fi AC\u0130L DURUM PLANI: \u0130\u015fyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yap\u0131lacak i\u015f ve i\u015flemlere dair bilgilerin ve uygulamaya y\u00f6nelik eylemlerin yer ald\u0131\u011f\u0131 plan\u0131, AC\u0130L DURUM: \u0130\u015fyerinin tamam\u0131nda veya bir k\u0131sm\u0131nda meydana gelebilecek yang\u0131n, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yay\u0131l\u0131m, do\u011fal afet gibi acil m\u00fcdahale, m\u00fccadele, ilk yard\u0131m veya tahliye gerektiren olaylar\u0131, DEVREYE ALMA: Gerekli kontrollerin yap\u0131lmas\u0131n\u0131n ard\u0131ndan, bir sisteme ait tesisat elemanlar\u0131n\u0131n ilk \u00e7al\u0131\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131n\u0131n yap\u0131lmas\u0131 i\u015flemini, \u0130\u015e KAZASI: \u0130\u015fyerinde veya i\u015fin y\u00fcr\u00fct\u00fcm\u00fc nedeniyle meydana gelen, \u00f6l\u00fcme sebebiyet veren veya v\u00fccut b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc ruhen ya da bedenen engelli h\u00e2le getiren olay\u0131, K\u0130\u015e\u0130SEL KORUYUCU DONANIM (KKD): \u00c7al\u0131\u015fan\u0131, y\u00fcr\u00fct\u00fclen i\u015ften kaynaklanan, sa\u011fl\u0131k ve g\u00fcvenli\u011fi etkileyen bir veya birden fazla riske kar\u015f\u0131 koruyan, \u00e7al\u0131\u015fan taraf\u0131ndan giyilen, tak\u0131lan veya tutulan t\u00fcm alet, ara\u00e7, gere\u00e7 ve cihazlar\u0131, MONTAJ: Metal, plastik ve cam malzemelerden yap\u0131lm\u0131\u015f par\u00e7alar\u0131n \u00e7e\u015fitli birle\u015ftirme metotlar\u0131 kullan\u0131larak teknik dok\u00fcmanlarda belirtilen yerlerine tak\u0131lmas\u0131n\u0131, gerekli ayarlar\u0131n\u0131n ve ba\u011flant\u0131lar\u0131n\u0131n yap\u0131lmas\u0131n\u0131, RAMAK KALA OLAY: \u0130\u015fyerinde meydana gelen; \u00e7al\u0131\u015fan, i\u015fyeri ya da i\u015f ekipman\u0131n\u0131 zarara u\u011fratma potansiyeli oldu\u011fu halde zarara u\u011fratmayan olay\u0131, R\u0130SK DE\u011eERLEND\u0130RMES\u0130: \u0130\u015fyerinde var olan ya da d\u0131\u015far\u0131dan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske d\u00f6n\u00fc\u015fmesine yol a\u00e7an fakt\u00f6rler ile tehlikelerden kaynaklanan MOD\u00dcL 1- 64","risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararla\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131 amac\u0131yla yap\u0131lmas\u0131 gerekli \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131, R\u0130SK: Tehlikeden kaynaklanacak kay\u0131p, yaralanma ya da ba\u015fka zararl\u0131 sonu\u00e7 meydana gelme ihtimalini, SA\u011eLIK VE G\u00dcVENL\u0130K \u0130\u015eARETLER\u0130: Levha, renk, sesli veya \u0131\u015f\u0131kl\u0131 sinyal, s\u00f6zl\u00fc ileti\u015fim veya el kol i\u015faretleri yoluyla i\u015f sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcvenli\u011fi hakk\u0131nda bilgi ya da talimat veren veya tehlikelere kar\u015f\u0131 uyaran i\u015faretleri, TEHL\u0130KE: \u0130\u015fyerinde var olan ya da d\u0131\u015far\u0131dan gelebilecek, \u00e7al\u0131\u015fan\u0131 veya i\u015fyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini, UYGULAMA \u0130\u015eARET\u0130: Elektriksel ve\/veya mekanik tasar\u0131m planlar\u0131 ve devreler \u00fczerine sonradan \u00e7izilen ve uygulamaya \u00f6zg\u00fc montaj \u00f6zelliklerini veya dikkat edilecek \u00f6zellikleri belirten i\u015faretlemeleri, ifade eder. 10.6 MESLEK\u0130 GEL\u0130\u015e\u0130M VE YEN\u0130L\u0130KLER\u0130N TAK\u0130P ED\u0130LMES\u0130 (SEV\u0130YE 5+) Mesleki geli\u015fim, ki\u015finin kendi istek ve \u00e7abalar\u0131 ile mesleki bilgisini, yeteneklerini ve davran\u0131\u015flar\u0131n\u0131 geli\u015ftirmeye, s\u00fcrekli olarak yenilikler \u00e7er\u00e7evesinde bilgi ve beceri yetkinliklerini artt\u0131rmaya y\u00f6nelik planl\u0131 olarak yap\u0131lan \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131n b\u00fct\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Mesleki geli\u015fimin en \u00f6nemli \u00f6zellikleri: \u2022 U\u011fra\u015f verilen t\u00fcm s\u00fcrecin mesleki geli\u015fim ama\u00e7l\u0131 olmas\u0131 \u2022 S\u00fcreklili\u011fi ve Yenili\u011fi i\u00e7ermesi \u2022 Sistematik ve planl\u0131 bir s\u00fcre\u00e7 y\u00f6netimi i\u00e7ermesi \u2022 Mesleki geli\u015fimi k\u0131saca \u00f6zetleyen en basit anlat\u0131m, ki\u015finin mesleki anlamda kendini geli\u015ftirmeye y\u00f6nelik yapt\u0131\u011f\u0131 t\u00fcm faaliyetlerin b\u00fct\u00fcn\u00fcd\u00fcr. \u2022 Mesleki b\u00fct\u00fcnl\u00fck veya meslek i\u00e7erisinde \u00f6zel bir alan \u00fczerinde \u00e7al\u0131\u015f\u0131lan konulara y\u00f6nelik ulusal ve uluslararas\u0131 yay\u0131nlar\u0131 okuma \u2022 Mentorl\u00fck \u2013 Meslek veya alan konusunda tecr\u00fcbeli ve deneyimli ki\u015filer taraf\u0131ndan yol g\u00f6stericilik \/ rehberlik faaliyetlerine kat\u0131lmak \u2022 \u0130\u015fba\u015f\u0131 e\u011fitim programlar\u0131 veya alana indirgenen \u00f6zel kurs\/e\u011fitim programlar\u0131 \u2022 Meslek ile ilgili dernek ve gruplara \u00fcye olmak ve faaliyetleri i\u00e7erisinde bulunmak \u2022 Meslekta\u015flar aras\u0131nda payla\u015f\u0131m \u2022 Mesleki geli\u015fim programlar\u0131na kat\u0131lmak \u2022 Konferans, Fuar veya etkinliklere kat\u0131lmak \u2022 \u0130lgili meslek veya alan \u00fczerine makale, derleme, tez vb. yay\u0131nlar\u0131 takip etmek ve okumak \u2022 Mesleki geli\u015fimi planlamak \u2022 \u0130lgi duyulan alan ile ilgili dergi, yay\u0131n ve interneti takip etmek \u2022 Y\u00f6netmelik, Mevzuat, Kararname, Kanun, Tebli\u011f gibi mesleki ve ilgili alana dair geli\u015fmeleri takip etmek MOD\u00dcL 1- 65","KONU 11 UYGULAMA FAAL\u0130YETLER\u0130 Her bir mod\u00fcldeki uygulama faaliyetlerinin; \u00f6ncelikle Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemleri Personeli (Seviye 5) Ulusal Yeterlili\u011fi Performansa Dayal\u0131 S\u0131nav ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda belirlenmi\u015f \u201cBeceriler ve Yetkinlikler\u201d kontrol listesine g\u00f6re planlanmas\u0131 gerekti\u011fi dikkate al\u0131nmal\u0131d\u0131r. Beceri ve yetkinlikler kontrol listesinde aday taraf\u0131ndan ba\u015far\u0131lmas\u0131 zorunlu kritik ad\u0131mlar\u0131 i\u00e7erecek uygulamalara mutlaka yer verilmelidir. E\u011fer mevcut Mod\u00fcl i\u00e7eri\u011fine direkt hitap eden bir Yeterlilik Birimi yoksa (\u00f6rne\u011fin Mod\u00fcl 1 ve Mod\u00fcl 3) Yeterlilik Birimi i\u00e7in Performans S\u0131nav\u0131 uygulamas\u0131 yoksa (\u00f6rne\u011fin Mod\u00fcl 2), bu durumdaki uygulama faaliyetlerinin mesleki geli\u015fime katk\u0131 sa\u011flayacak \u015fekilde geli\u015ftirilmesi \u00f6nerilmektedir. Uygulamalar; e\u011fitimin verilece\u011fi \u00fcniversitelerin laboratuvar olanaklar\u0131 ve saha gezisi i\u00e7in elveri\u015fli tesislerin olanaklar\u0131 \u00e7er\u00e7evesinde geli\u015ftirilmelidir. \u00d6zellikle kapal\u0131 alan laboratuvar altyap\u0131s\u0131 g\u00fc\u00e7l\u00fc \u00fcniversiteler taraf\u0131ndan verilecek e\u011fitimlerde; ba\u015fta M\u00fchendis kat\u0131l\u0131mc\u0131lar olmak \u00fczere, t\u00fcm teknik bran\u015flardan kat\u0131l\u0131mc\u0131lar i\u00e7in \u2018Laboratuvar Uygulamalar\u0131 Rehberi\/F\u00f6y\u00fc\u2019 niteli\u011findeki ek bir materyalin haz\u0131rlanmas\u0131, e\u011fitimin meslekte geli\u015fim ve rekabet\u00e7ilik y\u00f6n\u00fcyle \u00f6ne \u00e7\u0131kmas\u0131na katk\u0131 sa\u011flayabilecektir. Mod\u00fcl 1 \u0130\u00e7in \u00d6rnek Uygulama Faaliyetleri Listesi: \u2022 FV Sistem Performans Deneyleri-LAB \u2022 FV Teknik Gezi-1: Genel Bilgilendirme MOD\u00dcL 1- 66","KONU 12 \u00d6L\u00c7ME VE DE\u011eERLEND\u0130RME Her bir mod\u00fcldeki \u00f6l\u00e7me-de\u011ferlendirme k\u0131sm\u0131nda; \u00f6ncelikle Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemleri Personeli (Seviye 5) Ulusal Yeterlili\u011fi Teorik S\u0131nav ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda belirlenmi\u015f \u201cBilgi (BG)\u201d kontrol listesine g\u00f6re test sorular\u0131n\u0131n haz\u0131rlanmas\u0131 gerekti\u011fi dikkate al\u0131nmal\u0131d\u0131r. E\u011fer Ulusal Yeterlilik dosyas\u0131nda mevcut Mod\u00fcl i\u00e7eri\u011fine direkt hitap eden bir teorik s\u0131nav uygulamas\u0131 yoksa (\u00f6rne\u011fin Mod\u00fcl 1 ve Mod\u00fcl 3 i\u00e7in), bu durumdaki test sorular\u0131n\u0131n sadece mevcut mod\u00fcl i\u00e7in listelenmi\u015f \u00f6\u011frenme kazan\u0131mlar\u0131n\u0131 \u00f6l\u00e7ecek \u015fekilde geli\u015ftirilmesi \u00f6nerilmektedir. Mod\u00fcl 1 i\u00e7in belirlenen \u00f6\u011frenme kazan\u0131mlar\u0131 a\u015fa\u011f\u0131da listelenmi\u015ftir: \u00d6\u011frenme Kazan\u0131m\u0131 1: Enerji ve Yenilenebilir Enerji ile \u0130lgili Temel kavramlar\u0131 a\u00e7\u0131klar \u00d6\u011frenme Kazan\u0131m\u0131 2: G\u00fcne\u015f Enerjisi ile \u0130lgili Temel kavramlar\u0131 a\u00e7\u0131klar \u00d6\u011frenme Kazan\u0131m\u0131 3: Fotovoltaik Paneller ile ilgili geometrik bilgiye ve g\u00f6lgelendirme hakk\u0131nda bilgiye sahip olur \u00d6\u011frenme Kazan\u0131m\u0131 4: K\u0131smi g\u00f6lgelenmeye neden olabilecek \u00e7evresel etkenleri a\u00e7\u0131klar. \u00d6\u011frenme Kazan\u0131m\u0131 5: Meslekle ilgili temel kavramlar\u0131 a\u00e7\u0131klar. MOD\u00dcL 1 \u00d6RNEK TEST SINAVI SORULARI Soru 1. A\u015fa\u011f\u0131dakilerden hangisi enerjinin bir formu DE\u011e\u0130LD\u0130R? a) Is\u0131 enerjisi b) Kimyasal enerji c) Elektrik enerjisi d) Atmosfer enerjisi Soru 2. Enerjinin birimi a\u015fa\u011f\u0131dakilerden hangisidir? a) Newton b) Joule c) Amper d) Volt Soru 3. 1 kiloJoule ka\u00e7 Joule\u2019a e\u015f de\u011ferdir? a) 1 b) 10 c) 100 d) 1000 Soru 4. A\u015fa\u011f\u0131dakilerden hangisi bir yenilenebilir enerji t\u00fcr\u00fcn\u00fcn kayna\u011f\u0131 DE\u011e\u0130LD\u0130R? a) Fosil yak\u0131tlar b) G\u00fcne\u015f c) R\u00fczgar d) Biyok\u00fctle Soru 5. A\u015fa\u011f\u0131dakilerden hangisi G\u00fcne\u015f enerjisi uygulamalar\u0131nda KULLANILMAZ? a) Hava tipi d\u00fczlemsel kolekt\u00f6r b) Odaklamal\u0131 g\u00fcne\u015f kolekt\u00f6r\u00fc c) Fotovoltaik panel d) Biyok\u00fctle MOD\u00dcL 1- 67","Soru 6. T\u00fcrkiye\u2019de kurulu fotovoltaik g\u00fc\u00e7 Haziran 2022 y\u0131l\u0131 itibariyle hangi aral\u0131ktad\u0131r? a) 0 \u2013 1 MW b) 1-5 MW c) 5 - 10 MW d) 10 \u2013 100 MW Soru 7. A\u015fa\u011f\u0131daki \u00fclkelerden hangisi 2021 y\u0131l\u0131 itibariyle D\u00fcnya\u2019da fotovoltaik kurulu g\u00fcc\u00fc olarak ilk 3 \u00fclke aras\u0131nda YER ALMAZ? a) Brezilya b) \u00c7in c) ABD d) Japonya Soru 8. A\u015fa\u011f\u0131dakilerden hangisi bir fotovoltaik sistemin bile\u015fenlerinden birisi DE\u011e\u0130LD\u0130R? a) \u0130nvert\u00f6r b) Panel c) Motor d) Kablo Soru 9. \u0130nvert\u00f6r\u00fcn g\u00f6revi nedir? a) Fotovoltaik sistemin mekanik olarak ta\u015f\u0131nmas\u0131 sa\u011flar b) Gelen G\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131n\u0131 elektriksel g\u00fcce \u00e7evirir c) Fotovoltaik panellerde olu\u015fan do\u011fru ak\u0131m\u0131 (DC) alternatif ak\u0131ma (AC) \u00e7evirir. d) Fotovoltaik panellerde olu\u015fan alternatif ak\u0131m\u0131 (AC) do\u011fru ak\u0131ma (DC)\u00e7evirir. Soru 10. A\u015fa\u011f\u0131dakilerden hangisi fotovoltaik panellerin \u00fcretiminde kullan\u0131lan malzemelerden DE\u011e\u0130LD\u0130R? a) Silisyum b) Kadmiyum-Tell\u00fcrid c) Kur\u015fun d) Bak\u0131r \u0130ndiyum Selenid Soru 11. Bir fotovoltaik panelin yap\u0131s\u0131nda a\u015fa\u011f\u0131dakilerden hangisi YER ALMAZ? a) P tipi levha b) N tipi levha c) Antireflekte kaplama d) G\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131 odaklay\u0131c\u0131 Soru 12. G\u00fcne\u015f enerjisi D\u00fcnya \u00fczerine hangi yolla ula\u015fmaktad\u0131r? a) \u0130letim b) Ta\u015f\u0131n\u0131m c) I\u015f\u0131n\u0131m d) \u0130letim+Ta\u015f\u0131n\u0131m Soru 13. Pik G\u00fcne\u015f Saati (PGS) a\u015fa\u011f\u0131dakilerden hangisidir? a) G\u00fcne\u015fin do\u011fu\u015fu esnas\u0131ndaki fotovoltaik panel \u00fczerine d\u00fc\u015fen G\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131 de\u011feri b) G\u00fcne\u015fin bat\u0131\u015f\u0131 esnas\u0131ndaki fotovoltaik panel \u00fczerine d\u00fc\u015fen G\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131 de\u011feri c) Bir y\u00fczeye 1 saat boyunca 1000 W\/m2 de\u011ferinde d\u00fc\u015fen G\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131 de\u011feri d) Bir y\u00fczeye 1 saat boyunca d\u00fc\u015fen G\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131 de\u011feri MOD\u00dcL 1- 68","Soru 14. A\u015fa\u011f\u0131daki c\u00fcmlelerden hangisi YANLI\u015eTIR? D\u00fcnya atmosferi \u00fczerine gelen G\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131n\u0131m\u0131n\u0131n; a) Bir miktar\u0131n\u0131 uzaya geri yans\u0131t\u0131r b) Bir miktar\u0131n\u0131n bulutlar vas\u0131tas\u0131yla sa\u00e7\u0131lmas\u0131na neden olur c) \u015eiddetinin artt\u0131rarak D\u00fcnya y\u00fczeyine ula\u015fmas\u0131n\u0131 sa\u011flar d) Bir miktar\u0131n\u0131n yery\u00fcz\u00fcne ula\u015fmas\u0131na izin verir. Soru 15. Hava k\u00fctlesinin (AM) 1 oldu\u011fu durumda; a) G\u00fcne\u015f yatay d\u00fczleme tam dik do\u011frultuda gelmektedir b) G\u00fcne\u015f yatay d\u00fczleme 30 derece a\u00e7\u0131 ile gelmektedir. c) G\u00fcne\u015f yatay d\u00fczleme 45 derece a\u00e7\u0131 ile gelmektedir. d) G\u00fcne\u015f yatay d\u00fczleme 60 derece a\u00e7\u0131 ile gelmektedir. Soru 16. A\u015fa\u011f\u0131dakilerden hangisi fotovoltaik paneller \u00fczerine g\u00f6lge gelmesinin sonu\u00e7lar\u0131ndan biri DE\u011e\u0130LD\u0130R? a) Fotovoltaik panellerde enerji \u00fcretiminin d\u00fc\u015fmesi b) Fotovoltaik panellerde s\u0131cak nokta (hot spot) olu\u015fumu c) Fotovoltaik panellerde enerji \u00fcretiminde art\u0131\u015f d) Fotovoltaik panellerin hasar g\u00f6rmesi Soru 17. A\u015fa\u011f\u0131dakilerden hangisi fotovoltaik paneller \u00fczerine g\u00f6lge gelmesinin nedenlerinden biri DE\u011e\u0130LD\u0130R? a) S\u0131ralar halinde dizilmi\u015f fotovoltaik panellerde \u00f6n s\u0131rada bulunan panel dizisi b) \u00c7evrede bulunan binalar c) \u00c7evrede bulunan a\u011fa\u00e7, elektrik dire\u011fi vb. d) S\u0131ralar halinde dizilmi\u015f fotovoltaik panellerde yan yana bulunan fotovoltaik panel MOD\u00dcL 1- 69","MOD\u00dcL 1 - CEVAP ANAHTARI 1) d 2) b 3) d 4) a 5) d 6) c 7) a 8) c 9) c 10) c 11) d 12) c 13) c 14) c 15) a 16) c 17) d MOD\u00dcL 1- 70","KONU 13 YETERL\u0130L\u0130K KONTROL L\u0130STES\u0130 Her bir mod\u00fcldeki yeterlilik kontrol k\u0131sm\u0131; Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemleri Personeli (Seviye 5) Ulusal Standart Dosyas\u0131nda Listelenen Ba\u015far\u0131m \u00d6l\u00e7\u00fctleri dikkate al\u0131narak haz\u0131rlanm\u0131\u015ft\u0131r. E\u011fitmenlerin ve \u00d6\u011frencilerin bu k\u0131s\u0131mda belirtilen kontrol listesine g\u00f6re e\u011fitim ve \u00f6\u011frenme yeterlili\u011fini de\u011ferlendirmeleri \u00f6nerilmektedir. Mod\u00fcl i\u00e7eri\u011fine direkt hitap eden bir \u00f6l\u00e7\u00fct listesinin bulunmad\u0131\u011f\u0131 durumlar (\u00d6rne\u011fin Mod\u00fcl 1 ve Mod\u00fcl 3) i\u00e7in kapsaml\u0131 bir yeterlilik kontrol listesi haz\u0131rlanmam\u0131\u015ft\u0131r. Ancak Mod\u00fcl 1 kapsam\u0131nda verilen e\u011fitimin Ulusal Meslek Standard\u0131 Dosyas\u0131nda verilen a\u015fa\u011f\u0131daki Ba\u015far\u0131m \u00d6l\u00e7\u00fctleri ile k\u0131smen ili\u015fkilendirilmesi ve ba\u015far\u0131m\u0131n ne oranda sa\u011fland\u0131\u011f\u0131n\u0131n kontrol edilmesi m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr: Ba\u015far\u0131m \u00d6l\u00e7\u00fctleri Mesleki Bilgiler ve Uygulama Becerileri Kod A\u00e7\u0131klama F.1.1 1. Mesle\u011fe ili\u015fkin yasal F.1.2 Fotovoltaik g\u00fc\u00e7 sistemleri ile ilgili yeni d\u00fczenlemeler ve i\u015f s\u00fcre\u00e7lerinde F.2.1 teknolojileri takip eder. kullan\u0131lan prosed\u00fcrler Fotovoltaik g\u00fc\u00e7 sistemleri ile ilgili mesleki 2. Mesleki geli\u015fmeleri takip etme e\u011fitimlere kat\u0131l\u0131r. 3. Mesleki terminoloji 4. \u00d6\u011frenme ve \u00f6\u011frendi\u011fini aktarma Bilgi ve deneyimlerini birlikte \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 ki\u015filere 5. S\u00f6zl\u00fc ve yaz\u0131l\u0131 ileti\u015fim aktar\u0131r. F.2.2 Fotovoltaik g\u00fc\u00e7 sistemleri ile ilgili s\u0131n\u0131rl\u0131 seviyede bilgilendirme ve e\u011fitimleri uygular. MOD\u00dcL 1- 71","FAYDALANILAN KAYNAKLAR Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemleri Personeli (Seviye 5) Ulusal Meslek Standard\u0131 (G\u00dcNDER taraf\u0131ndan revize edilen g\u00fcncel versiyon, 2022), Mesleki Yeterlilik Kurumu. Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemleri Personeli (Seviye 5) Ulusal Yeterlilik (G\u00dcNDER taraf\u0131ndan revize edilen g\u00fcncel versiyon, 2022), Mesleki Yeterlilik Kurumu. Encyclopedia of Energy, Editor in Chief: Cuttler J. Cleveland, Volume 6: World History and Energy, Vaclav Smil, 2004 Elsevier Inc. Energy and environmental performance analysis of grid-connected photovoltaic systems under similar outdoor conditions in the Saharan environment, Diagnostyka, vol. 21 (3), pp. 13-23, May 2020. World Energy Assessment: Energy and the Challenge of Sustainability, Chapter 7: Renewable Energy Technologies, 2015, UNDP Klaus Jagler, Olindo Isabella, Arno H.M. Smets Ren\u00e9 A.C.M.M. van Swaaij Miro Zeman, 2014, Delft University of Technology. Grid-Connected Solar Electricity Systems, Geoff Stapleton and Susan Neill, 2012, Earthscan Publishing. NABCEP PV Installation Professional Resource Guide, William Brooks, James Dunlop, 2016, NABCEP. Solar Photovoltaic Basics: A Study Guide for the NABCEP Entry Level Exam, Sean White, 2015, Routledge. Solar Photovoltaic Basics: A Study Guide for the NABCEP Entry Level Exam, Sean White, 2015, Routledge. Klaus Jagler, Olindo Isabella, Arno H.M. Smets Ren\u00e9 A.C.M.M. van Swaaij Miro Zeman, 2014, Delft University of Technology. Utility Scale Solar Power Plants, International Finance Corporetion, 2012, IFC. Grid-Connected Solar Electricity Systems, Geoff Stapleton and Susan Neill, 2012, Earthscan Publishing. NABCEP PV Installation Professional Resource Guide, William Brooks, James Dunlop, 2016, NABCEP. Solar Photovoltaic Basics: A Study Guide for the NABCEP Entry Level Exam, Sean White, 2015, Routledge. NABCEP PV Installation Professional Resource Guide, William Brooks, James Dunlop, 2016, NABCEP. Collector Efficiency in Downward-Type Internal-Recycle Solar Air Heaters with Attached Fins, Ho Minh Ye, Chii Dong Ho, Energies 2013, 6(10), 5130-5144) \u0130nternet Kaynaklar\u0131: https:\/\/www.energy.gov.za\/EEE\/Projects\/Building%20Energy%20Audit%20Training\/Training%20M odules\/Building%20Energy%20Auditing%20Module%202_final.pdf https:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/Growth_of_photovoltaics https:\/\/www.nkfu.com\/yatay-ve-dikey-eksenli-ruzgar-turbinlerinin-karsilastirmasi-farklari\/ https:\/\/tureb.com.tr\/\/lib\/uploads\/55081baf3b9a1091.pdf https:\/\/bilimgenc.tubitak.gov.tr\/makale\/hidroelektrik-santrallerinde-surdurulebilirlik-saglayan-proje- milhes MOD\u00dcL 1- 72","https:\/\/enerji.gov.tr\/bilgi-merkezi-enerji-hidrolik https:\/\/enerji.gov.tr\/bilgi-merkezi-enerji-jeotermal https:\/\/img3965.weyesimg.com\/uploads\/www.osbheatpump.com\/images\/15822692785373.jpg https:\/\/htproducts.com\/images\/products\/Solar-Evacuated-Tube-Collectors.jpg https:\/\/www.indiamart.com\/greentek\/solar-thermal-systems.html#1273379055 https:\/\/byjus.com\/cbse\/science-working-models-for-class-8\/ https:\/\/in.pinterest.com\/pin\/154600199696838212\/?mt=login https:\/\/www.researchgate.net\/publication\/316273335_Renewable_energy_technologies_for_sustainable _development_of_energy_efficient_building\/figures?lo=1 http:\/\/tee.pau.edu.tr\/fotos.html https:\/\/www.solarchoice.net.au\/blog\/solimpeks-hybrid-pv-thermal-solar-panels-in-australia\/ https:\/\/mavink.com\/post\/B1ED54BB0DE743BDEBBB9EE7D1780D580CAMA2400C https:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/Growth_of_photovoltaics https:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/Solar_power_by_country https:\/\/enerji.gov.tr\/eigm-yenilenebilir-enerji-kaynaklar-gunes https:\/\/bilimgenc.tubitak.gov.tr\/makale\/gunesi-daha-once-hic-boyle-gormemistik https:\/\/tr.environment-today.com\/questions-and-answers\/2 https:\/\/evrimagaci.org\/ruzgar-neden-eser-ruzgarlar-nasil-olusur-9714 https:\/\/tr.wikipedia.org\/wiki\/Su_d%C3%B6ng%C3%BCs%C3%BC#\/media\/Dosya:Water_cycle_tr.jpg https:\/\/wordwall.net\/tr\/resource\/7271216\/science\/y5-how-coal-is-made http:\/\/www.seylenergy.com\/oil_and_gas.html https:\/\/www.slideserve.com\/kasa\/earth-and-its-uniqueness https:\/\/bilimgenc.tubitak.gov.tr\/makale\/dunyanin-eksen-egikligini-nasil-olcebiliriz https:\/\/www.bnamericas.com\/en\/news\/celsia-and-zip-buffalo-inaugurate-photovoltaic-roof-in- industrial-park-in-villanueva-cortes https:\/\/wfmmedia.com\/future-of-bipv\/ https:\/\/www.afrik21.africa\/en\/kenya-eib-and-fmo-provide-e106-million-for-two-80-mw-solar- projects\/amp\/ https:\/\/www.elektrikde.com https:\/\/enerji.gov.tr\/eigm-yenilenebilir-enerji-kaynaklar-gunes MOD\u00dcL 1- 73","https:\/\/www.gensed.org\/bilgi-bankasi\/g%C3%BCne%C5%9F-enerjisinin-t%C3%BCrkiyenin-toplam- elektrik-%C3%BCretimi-i%C3%A7indeki-pay%C4%B1 https:\/\/www.gensed.org\/bilgi-bankasi\/grafi%CC%87k-2020-y%C4%B1l%C4%B1- g%C3%BCne%C5%9Ften-elektrik-%C3%BCretiminde-avrupan%C4%B1n-ilk-10-%C3%BClkesi T\u00dcBA-G\u00fcne\u015f Enerjisi Teknolojileri Raporu.pdf - https:\/\/www.britannica.com\/science\/latitude https:\/\/fbe.cu.edu.tr\/storage\/fbeyedek\/makaleler\/2017\/T%C3%9CRK%C4%B0YE%20%C4%B0%C3 %87%C4%B0N%20G%C3%9CNE%C5%9ELENME.pdf https:\/\/geography.name\/what-do-latitude-and-longitude-indicate\/ https:\/\/www.endustriyeltestcihazlari.com\/urun\/ikinci-el-delta-ohm-ikinci-standart-piranometre-lp-pyra-10\/ http:\/\/dspace.trakya.edu.tr:8080\/xmlui\/bitstream\/handle\/trakya\/8089\/0188472.pdf?sequence=1&isAll owed=y Mod\u00fcl 1 Bu Sayfada Sonlanm\u0131\u015ft\u0131r. MOD\u00dcL 1- 74","MOD\u00dcL 2 \u0130\u015e SA\u011eLI\u011eI VE G\u00dcVENL\u0130\u011e\u0130, \u00c7EVRE KORUMA, KAL\u0130TE Y\u00d6NET\u0130M\u0130 VE \u0130\u015e ORGAN\u0130ZASYONU MOD\u00dcL 2 - 1","MOD\u00dcL K\u00dcNYES\u0130 Mod\u00fcl Ba\u015fl\u0131\u011f\u0131: \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve G\u00fcvenli\u011fi, \u00c7evre Koruma, Kalite Y\u00f6netimi ve \u0130\u015f Organizasyonu Mod\u00fcl\u00fcn Amac\u0131: \u0130\u015f s\u00fcre\u00e7lerinde gerekli \u0130SG kurallar\u0131, \u00e7evre koruma ve kalite gereklilikleri ile i\u015f organizasyonu konular\u0131nda \u00d6\u011frenme Kazan\u0131mlar\u0131: \u00d6\u011frenme Kazan\u0131m\u0131 1: \u0130\u015f s\u00fcre\u00e7lerinde \u0130SG ve \u00e7evre koruma risklerini ve \u00f6nlemlerini a\u00e7\u0131klar. 1.1: \u00c7al\u0131\u015fma s\u00fcrecindeki olas\u0131 tehlike ve riskler ile \u0130SG \u00f6nlemlerini a\u00e7\u0131klar. 1.2: Acil durumlarda uygun davran\u0131\u015f ve \u00f6nlemlerini a\u00e7\u0131klar. 1.3: \u00c7al\u0131\u015fma ortam\u0131nda at\u0131k tasnifi ve bertaraf\u0131na y\u00f6nelik y\u00f6ntemleri a\u00e7\u0131klar. \u00d6\u011frenme Kazan\u0131m\u0131 2: \u0130\u015f s\u00fcre\u00e7lerinde kalite ve i\u015f organizasyonu gerekliliklerini a\u00e7\u0131klar. 2.1: \u0130\u015f s\u00fcre\u00e7lerinde uyulmas\u0131 gereken kalite gerekliliklerini a\u00e7\u0131klar. 2.2: \u0130\u015f s\u00fcre\u00e7lerine i\u015f organizasyonu prosed\u00fcrlerini a\u00e7\u0131klar. \u00d6nerilen Teorik E\u011fitim S\u00fcresi (Saat): T: 16, M:16 \u00d6nerilen Uygulamal\u0131 E\u011fitim S\u00fcresi: T: 4, M:4 MOD\u00dcL 2 - 2","MOD\u00dcL \u0130\u00c7ER\u0130K TABLOSU Konu Konu Ba\u015fl\u0131klar\u0131 Sayfa No Kodu Konu 1 \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve G\u00fcvenli\u011fi Temel Esaslar\u0131na Giri\u015f 6 Ama\u00e7 ve Kapsam 6 1.1 Temel Kavramlar 6 1.2 Ki\u015fisel Koruyucu Donan\u0131mlar 8 1.3 Uyar\u0131 ve \u0130\u015faret Levhalar\u0131 12 1.4 \u0130SG Kapsam\u0131nda Acil Durum Talimatlar\u0131 ve Prosed\u00fcrleri 21 Konu 2 Giri\u015f 21 2.1 \u00d6nleyici ve S\u0131n\u0131rland\u0131r\u0131c\u0131 Tedbirlerin Belirlenmesi 21 2.2 Acil Durum M\u00fcdahale Y\u00f6ntemlerinin Belirlenmesi 24 2.3 \u0130SG Kapsam\u0131nda Ba\u015fl\u0131ca Kullan\u0131m Talimatlar\u0131 28 Konu 3 El Aletleri Kullanma Talimat\u0131 28 Personel Koruyucu Ekipman Kullan\u0131m Talimat\u0131 29 Konu 4 Kaz\u0131 \u0130\u015flerinde \u0130\u015f G\u00fcvenli\u011fi Talimat\u0131 30 Elle Ta\u015f\u0131ma \u0130\u015flerinde \u0130\u015f G\u00fcvenli\u011fi Talimat\u0131 31 Konu 5 Elektrik Panosu, Priz ve Fi\u015f G\u00fcvenlik Talimat\u0131 32 Seyyar Merdiven Kullan\u0131m Talimat\u0131 33 \u0130lk Yard\u0131m Talimat\u0131 34 \u0130\u015fyerinde Uyulacak \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve G\u00fcvenli\u011fi Kurallar\u0131 Talimat\u0131 35 \u0130\u015fyerinde Uyulacak Vardiya Devir Teslim Uygulamalar\u0131 Talimat\u0131 37 \u00d6rnek Yang\u0131n Talimat\u0131 37 Caraskal Kullan\u0131m Talimat\u0131 38 Sapan Kullan\u0131m Talimat\u0131 39 \u0130SG Kapsam\u0131nda Acil Durum Y\u00f6netimi ve Kurallar\u0131 2 Ama\u00e7 45 Ekipler ve Sorumluluklar\u0131 45 Acil Durum S\u0131ras\u0131ndaki \u00d6neriler 45 Yang\u0131n ile \u0130lgili Kurallar 46 Kazalarda \u0130lk Yard\u0131m 46 Deprem S\u0131ras\u0131nda Uyulmas\u0131 Gereken Genel Kurallar 47 Kimyasal S\u0131z\u0131nt\u0131 Durumunda Yap\u0131lmas\u0131 Gerekenler 47 Bas\u0131n\u00e7l\u0131 Kaplar\u0131n Patlamas\u0131 Halinde Yap\u0131lmas\u0131 Gerekenler 47 Sabotaj Halinde Yap\u0131lmas\u0131 Gerekenler 48 Sel-Su Bask\u0131n\u0131 Halinde Yap\u0131lmas\u0131 Gerekenler 48 \u0130lk Yard\u0131m Durumunda Yap\u0131lmas\u0131 Gerekenler 48 \u0130SG Kapsam\u0131nda Olas\u0131 Tehlike ve Risklerin Y\u00f6netimi 51 Seyyar Merdiven Kullan\u0131m\u0131nda Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 51 Kaz\u0131 \u0130\u015flerinde Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 53 \u00c7al\u0131\u015fanlar\u0131n \u00dczerine Y\u00fck D\u00fc\u015fmesi Tehlikelerine Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 53 \u00c7al\u0131\u015fanlar\u0131n Kaz\u0131 Alan\u0131na D\u00fc\u015fmesi Tehlikelerine Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 54 MOD\u00dcL 2 - 3","Konu 6 Ara\u00e7lar, A\u011f\u0131r ve Mobil Ekipmanlar ile Ya\u015fanabilecek Tehlikelere 54 Konu 7 Kar\u015f\u0131n \u00d6nlemler Konu 8 Yeralt\u0131 Hizmetleri ve \u00dcstten Ge\u00e7en Enerji Hatlar\u0131 ile Temas 54 Durumlar\u0131nda Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler Konu 9 Kaz\u0131ya Giri\u015f ve \u00c7\u0131k\u0131\u015flar Esnas\u0131nda Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 55 \u00d6nlemler 55 Su Birikmesi Durumlar\u0131nda Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 55 Beton D\u00f6k\u00fcm \u0130\u015flerinde Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 57 59 \u0130\u015f Makinalar\u0131 ile \u00c7al\u0131\u015fma Durumlar\u0131nda Ya\u015fanabilecek Tehlikelere 60 Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 61 Kaynak \u0130\u015flemlerinde Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 61 Ta\u015flama \u0130\u015flemlerinde Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 62 Trafik Y\u00f6netimi S\u0131ras\u0131nda Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 63 Ta\u015feron ve Ziyaret\u00e7ilerin Giri\u015f, \u00c7\u0131k\u0131\u015f ve Kontrol\u00fc Esnas\u0131nda 64 Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler Nakliye Esnas\u0131nda Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 66 \u0130stifleme Depolama Esnas\u0131nda Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 67 \u00d6nlemler Elektrik \u0130\u015flerinin Yap\u0131lmas\u0131 Esnas\u0131nda Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 68 \u00d6nlemler 70 Elektrikli El ve \u00d6l\u00e7\u00fc Aletleri ile \u00c7al\u0131\u015fma Yap\u0131lmas\u0131 Esnas\u0131nda 70 Ya\u015fanabilecek Tehlikelere Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 70 Y\u00fcksekte \u00c7al\u0131\u015fma Yap\u0131lmas\u0131 Esnas\u0131nda Ya\u015fanabilecek Tehlikelere 73 Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 74 \u0130\u015fletme ve Bak\u0131m \u00c7al\u0131\u015fmalar\u0131 Esnas\u0131nda Ya\u015fanabilecek Tehlikelere 75 Kar\u015f\u0131 \u00d6nlemler 76 \u0130SG Kapsam\u0131nda \u0130\u015f Kazas\u0131 ve Y\u00f6netimi 76 79 \u0130\u015f Kazalar\u0131 ve Nedenleri 79 84 \u0130\u015f Kazalar\u0131na Kar\u015f\u0131 Al\u0131nmas\u0131 Gereken \u00d6nlemler 84 85 \u0130\u015f Kazas\u0131 Sonras\u0131 Yap\u0131lmas\u0131 Gerekenler 86 \u0130\u015f Kazas\u0131 Sonras\u0131 Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 89 \u0130\u015f Kazas\u0131nda Yap\u0131lacak \u0130dari \u0130\u015flemler 90 93 \u0130SG Kapsam\u0131nda Meslek Hastal\u0131klar\u0131 ve Y\u00f6netimi 93 94 Meslek Hastal\u0131klar\u0131 ve Nedenleri 95 96 Meslek Hastal\u0131klar\u0131n\u0131n T\u00fcrleri Meslek Hastal\u0131klar\u0131n\u0131n Azalt\u0131lmas\u0131 ve \u00d6nlenmesi \u00c7evre Koruma Esaslar\u0131na Giri\u015f \u0130li\u015fkili Tan\u0131mlar \u00c7evre Koruma Talimatlar\u0131 ve \u0130\u015f S\u00fcre\u00e7lerinde Uygulanmas\u0131 \u00c7evresel Tehlike ve Riskler ile Al\u0131nacak \u00d6nlemler Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemlerinin \u0130\u015fletme A\u015famas\u0131nda Meydana Gelen \u00c7evresel Etkiler ve Bu Etkileri Azalt\u0131c\u0131 \u00d6nlemler Fotovoltaik G\u00fc\u00e7 Sistemleri Tesisini \u0130\u015fletmeye Kapand\u0131ktan Sonra Meydana Gelen \u00c7evresel Etkiler ve Bu Etkileri Azalt\u0131c\u0131 \u00d6nlemler \u00c7evre Koruma Kapsam\u0131nda At\u0131klar ve At\u0131k Y\u00f6netimi At\u0131k Y\u00f6netimi At\u0131klar\u0131n S\u0131n\u0131fland\u0131r\u0131lmas\u0131 At\u0131k Kaplar\u0131 At\u0131k Y\u00f6netimi \u0130\u015f Ak\u0131\u015f \u015eemas\u0131 MOD\u00dcL 2 - 4","Konu 10 At\u0131k Y\u00f6netimi ile \u0130lgili Y\u00f6netmelik ve Tebli\u011fler 96 Geri Kazan\u0131labilir\/D\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fclebilir At\u0131klar 97 Konu 11 Kalite Y\u00f6netimi ve Gereklilikleri 99 99 Konu 12 \u0130\u015f S\u00fcre\u00e7lerinde Kalite Gereklilikleri 99 Konu 13 Toplam Kalite Y\u00f6netiminin \u0130lkeleri 100 Konu 14 \u0130\u015f S\u00fcre\u00e7lerinin Kalite \u015eartlar\u0131\/Gerekliliklerine G\u00f6re Ger\u00e7ekle\u015ftirilmesi 105 \u0130\u015f Organizasyonu 105 \u00c7al\u0131\u015fma Ortam\u0131 Ko\u015fullar\u0131na G\u00f6re \u00d6ng\u00f6r\u00fclen Riskler 106 \u00c7al\u0131\u015fma Ortam Ko\u015fullar\u0131na G\u00f6re G\u00fcnl\u00fck \u0130\u015flerin Planlamas\u0131 ve Kontrol\u00fc 108 \u0130\u015f S\u00fcre\u00e7lerinin Ak\u0131\u015f\u0131 ve \u0130zlenmesi, Bilgi Aktar\u0131m\u0131 ile Beraber G\u00f6rev ve 115 Sorumluluklar 116 Uygulama Faaliyetleri 125 \u00d6l\u00e7me ve De\u011ferlendirme Sorular\u0131 127 Yeterlilik Kontrol Listesi 128 Faydalan\u0131lan Kaynaklar Mod\u00fcl Son Sayfas\u0131 MOD\u00dcL 2 - 5","KONU 1 \u0130\u015e SA\u011eLI\u011eI VE G\u00dcVENL\u0130\u011e\u0130 (\u0130SG) TEMEL ESASLARINA G\u0130R\u0130\u015e 1.1. AMA\u00c7 VE KAPSAM \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcvenli\u011fi; herhangi bir i\u015fyerindeki herhangi bir i\u015fte, \u00e7al\u0131\u015fanlar\u0131n sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131n ve g\u00fcvenli\u011finin tam anlam\u0131yla korunmas\u0131 i\u00e7in kar\u015f\u0131la\u015f\u0131labilecek t\u00fcm tehlikelere kar\u015f\u0131 al\u0131nmas\u0131 gerekli t\u00fcm \u00f6nleyici eylemleri kapsayan bir sistemi ifade eder. Bu sistem i\u00e7erisinde \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve G\u00fcvenli\u011fi \u00e7al\u0131\u015fanlar\u0131 korumak, \u00fcretim ve \u00e7al\u0131\u015fma ortam\u0131 g\u00fcvenli\u011fini sa\u011flamay\u0131 ama\u00e7lamaktad\u0131r. Bu ama\u00e7lar\u0131n detay\u0131na bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131 zaman; \u00a7 \u00c7al\u0131\u015fanlar\u0131 Korumak: \u0130\u015f sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcvenli\u011finin en \u00f6nemli amac\u0131, \u00e7al\u0131\u015fanlar\u0131n hayatlar\u0131n\u0131n ve v\u00fccut b\u00fct\u00fcnl\u00fcklerinin korunmas\u0131d\u0131r. \u0130\u015f sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcvenli\u011fi \u00f6nlemleri sayesinde \u00e7al\u0131\u015fma ortam\u0131ndaki risklerin tamamen ortadan kald\u0131r\u0131lmas\u0131 veya en aza indirilmesi yoluyla \u00e7al\u0131\u015fanlar i\u00e7in tehlikelerden uzak ve sa\u011fl\u0131klar\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan uygun \u00e7al\u0131\u015fma ortam\u0131 sa\u011flanmaktad\u0131r. Bu \u015fekilde \u00e7al\u0131\u015fanlar\u0131n, \u00e7al\u0131\u015fma ko\u015fullar\u0131n\u0131n olumsuz etkilerinden ve i\u015f kazalar\u0131 ve meslek hastal\u0131klar\u0131ndan korunmalar\u0131 ama\u00e7lanmaktad\u0131r. \u00a7 \u00dcretim G\u00fcvenli\u011fini Sa\u011flamak: \u00c7al\u0131\u015fma ortam\u0131nda al\u0131nacak i\u015f sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcvenli\u011fi \u00f6nlemleriyle, meydana gelebilecek i\u015f kazas\u0131 veya meslek hastal\u0131klar\u0131 ve bunlar\u0131n sonucunda ortaya \u00e7\u0131kabilecek i\u015fg\u00fcc\u00fc kay\u0131plar\u0131 azalacak, \u00e7al\u0131\u015fanlar daha verimli \u00e7al\u0131\u015facaklard\u0131r. \u00c7al\u0131\u015fanlar\u0131n daha verimli \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 da i\u015fyerlerine ekonomik a\u00e7\u0131dan katk\u0131da bulunacakt\u0131r. \u0130\u015fyerinde \u00fcretimin d\u00fczenli bir \u015fekilde yap\u0131lmas\u0131na ba\u011fl\u0131 olarak \u00fcretim g\u00fcvenli\u011fi ger\u00e7ekle\u015fecektir. \u00a7 \u00c7al\u0131\u015fma Ortam\u0131 G\u00fcvenli\u011fini Sa\u011flamak: \u00c7al\u0131\u015fma ortamlar\u0131nda al\u0131nacak i\u015f sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcvenli\u011fi \u00f6nlemleriyle kullan\u0131lan ara\u00e7, gere\u00e7, makine, donan\u0131m ve te\u00e7hizatla \u00e7al\u0131\u015fma ortam\u0131n\u0131 tehlikeye d\u00fc\u015f\u00fcrebilecek riskler ortadan kalkacakt\u0131r. Bu \u015fekilde, \u00e7al\u0131\u015fma ortam\u0131 g\u00fcvenli\u011fi sa\u011flanm\u0131\u015f olmakla beraber, i\u015f sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcvenli\u011finin en \u00f6nemli amac\u0131ndan biri olan \u00e7al\u0131\u015fanlar\u0131n hayatlar\u0131n\u0131n ve v\u00fccut b\u00fct\u00fcnl\u00fcklerinin korunmas\u0131na katk\u0131 sa\u011flayacakt\u0131r. 1.2. TEMEL KAVRAMLAR \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131: \u0130\u015f sa\u011fl\u0131\u011f\u0131, \u00e7al\u0131\u015fma ortam\u0131nda bulunan ve i\u015f\u00e7inin sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 etkileyebilecek risk fakt\u00f6rleri kar\u015f\u0131s\u0131nda i\u015f\u00e7inin sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131n korunmas\u0131n\u0131 i\u00e7eren bir ifadedir. Uluslararas\u0131 \u00c7al\u0131\u015fma \u00d6rg\u00fct\u00fc (ILO) ve D\u00fcnya Sa\u011fl\u0131k \u00d6rg\u00fct\u00fc (WHO) taraflar\u0131yla olu\u015fturulan \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 Ortak Komitesi taraf\u0131ndan tan\u0131mlanan ve son halini alan tan\u0131m \u015fu \u015fekilde \u00f6zetlenmi\u015ftir: \u201c\u0130\u015f sa\u011fl\u0131\u011f\u0131, hangi i\u015fi yaparlarsa yaps\u0131nlar b\u00fct\u00fcn \u00e7al\u0131\u015fanlar\u0131n fiziksel, ruhsal ve sosyal refahlar\u0131n\u0131n m\u00fcmk\u00fcn olan en y\u00fcksek d\u00fczeye \u00e7\u0131kar\u0131lmas\u0131n\u0131 ve burada tutulmas\u0131n\u0131; \u00e7al\u0131\u015fma ko\u015fullar\u0131ndan kaynaklanan sa\u011fl\u0131k sorunlar\u0131n\u0131n \u00f6nlenmesini, i\u015f\u00e7ilerin i\u015fleriyle ilgili olup sa\u011fl\u0131\u011fa zararl\u0131 risklerden korunmalar\u0131n\u0131; i\u015f\u00e7ilerin fiziksel ve biyolojik kapasitelerine uygun mesleki ortamlarda \u00e7al\u0131\u015ft\u0131r\u0131lmalar\u0131n\u0131; \u00f6zetle i\u015fin insana, insan\u0131n da i\u015fe uygun hale getirilmesini hedeflemektedir\u201d \u0130\u015f G\u00fcvenli\u011fi: \u00c7al\u0131\u015fma ortamlar\u0131n\u0131, i\u015fin y\u00fcr\u00fct\u00fcm\u00fc nedeniyle olu\u015fan tehlikelerden ve sa\u011fl\u0131\u011fa zarar verebilecek ko\u015fullardan ar\u0131nd\u0131rarak, daha iyi bir hale getirmek i\u00e7in yap\u0131lan sistemli uygulamalar\u0131n b\u00fct\u00fcn\u00fcd\u00fcr. \u0130\u015f Kazas\u0131: D\u00fcnya Sa\u011fl\u0131k \u00d6rg\u00fct\u00fc taraf\u0131ndan \u201c\u00f6nceden planlanmam\u0131\u015f, \u00e7o\u011fu zaman yaralanmalara, makine ve te\u00e7hizat\u0131n zarara u\u011framas\u0131na veya \u00fcretimin bir s\u00fcre durmas\u0131na yol a\u00e7an olay\u201d, Uluslararas\u0131 \u00c7al\u0131\u015fma \u00d6rg\u00fct\u00fc (ILO) taraf\u0131ndan \u201cbelirli bir zarar veya yaralanmaya yol a\u00e7an, \u00f6nceden planlanmam\u0131\u015f beklenmedik bir olay\u201d olarak tan\u0131mlanmaktad\u0131r. 6331 say\u0131l\u0131 \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve G\u00fcvenli\u011fi Kanunu m.3\/g\u2019de i\u015f kazas\u0131, \u201c\u0130\u015fyerinde veya i\u015fin y\u00fcr\u00fct\u00fcm\u00fc nedeniyle meydana gelen, \u00f6l\u00fcme sebebiyet veren veya v\u00fccut b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc ruhen ya da bedenen engelli hale getiren olay\u201d olarak tan\u0131mlanm\u0131\u015ft\u0131r. MOD\u00dcL 2 - 6","\u0130\u015fveren: 6331 say\u0131l\u0131 \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve G\u00fcvenli\u011fi Kanunu m.3 i\u00e7eri\u011finde tan\u0131mland\u0131\u011f\u0131 \u015fekliyle \u201c\u00e7al\u0131\u015fan istihdam eden ger\u00e7ek veya t\u00fczel ki\u015fi yahut t\u00fczel ki\u015fili\u011fi olmayan kurum ve kurulu\u015flar\u0131\u201d ifade edilmektedir. \u0130\u015fyeri: 6331 say\u0131l\u0131 \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve G\u00fcvenli\u011fi Kanunu m.3 i\u00e7eri\u011finde tan\u0131mland\u0131\u011f\u0131 \u015fekliyle \u201cMal veya hizmet \u00fcretmek amac\u0131yla maddi olan ve olmayan unsurlar ile \u00e7al\u0131\u015fan\u0131n birlikte \u00f6rg\u00fctlendi\u011fi, i\u015fverenin i\u015fyerinde \u00fcretti\u011fi mal veya hizmet ile nitelik y\u00f6n\u00fcnden ba\u011fl\u0131l\u0131\u011f\u0131 bulunan ve ayn\u0131 y\u00f6netim alt\u0131nda \u00f6rg\u00fctlenen i\u015fyerine ba\u011fl\u0131 yerler ile dinlenme, \u00e7ocuk emzirme, yemek, uyku, y\u0131kanma, muayene ve bak\u0131m, beden ve mesleki e\u011fitim yerleri ve avlu gibi di\u011fer eklentiler ve ara\u00e7lar\u0131 da i\u00e7eren organizasyon\u201d b\u00fct\u00fcn\u00fc olarak ele al\u0131nmaktad\u0131r. Meslek hastal\u0131\u011f\u0131: 6331 say\u0131l\u0131 \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve G\u00fcvenli\u011fi Kanunu m.3 i\u00e7eri\u011finde meslek hastal\u0131\u011f\u0131, \u201cmesleki risklere maruziyet sonucu ortaya \u00e7\u0131kan hastal\u0131k\u201d olarak tan\u0131mlanm\u0131\u015ft\u0131r. Tehlike: 6331 say\u0131l\u0131 \u0130\u015f Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve G\u00fcvenli\u011fi Kanunu m.3 i\u00e7eri\u011finde tehlike, \u201c\u0130\u015fyerinde var olan ya da d\u0131\u015far\u0131dan gelebilecek, \u00e7al\u0131\u015fan\u0131 veya i\u015fyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini\u201d ifade etmektedir. Uluslararas\u0131 \u00c7al\u0131\u015fma \u00d6rg\u00fct\u00fc (ILO) taraf\u0131ndan \u201c\u0130nsanlar\u0131n sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na zarar veren ya da yaralanmalar\u0131na neden olan do\u011fal potansiyel\u201d olarak ifade edilmi\u015ftir. Acil Durum: Hemen m\u00fcdahale ya da reaksiyon gerektiren, beklenmeyen ve ciddi olay ya da bir durumun g\u00f6stergesidir. Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kay\u0131p, yaralanma ya da ba\u015fka zararl\u0131 sonu\u00e7 meydana gelme ihtimalini ifade etmektedir. Uluslararas\u0131 \u00c7al\u0131\u015fma \u00d6rg\u00fct\u00fc (ILO) taraf\u0131ndan \u201cTehlikeli bir olay\u0131n meydana gelme olas\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile bu olay\u0131n neden oldu\u011fu yaralanman\u0131n veya insanlar\u0131n sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na verilen zarar\u0131n ciddiyetinin birle\u015fimi\u201d olarak ifade edilmi\u015ftir. Risk de\u011ferlendirmesi: \u0130\u015fyerinde var olan ya da d\u0131\u015far\u0131dan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske d\u00f6n\u00fc\u015fmesine yol a\u00e7an fakt\u00f6rler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararla\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131 amac\u0131yla yap\u0131lmas\u0131 gerekli \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 ifade eder. Ramak Kala Olay: \u0130\u015fyerinde meydana gelen; \u00e7al\u0131\u015fan, i\u015fyeri ya da i\u015f ekipman\u0131n\u0131 zarara u\u011fratma potansiyeli oldu\u011fu halde zarara u\u011fratmayan olay\u0131 ifade eder. \u00d6nleme: \u0130\u015fyerinde y\u00fcr\u00fct\u00fclen i\u015flerin b\u00fct\u00fcn safhalar\u0131nda i\u015f sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcvenli\u011fi ile ilgili riskleri ortadan kald\u0131rmak veya azaltmak i\u00e7in planlanan ve al\u0131nan tedbirlerin t\u00fcm\u00fcn\u00fc ifade eder. Y\u00fcksekte \u00c7al\u0131\u015fma: \u00c7al\u0131\u015fma hayat\u0131nda \u00e7al\u0131\u015fanlar taraf\u0131ndan y\u00fcr\u00fct\u00fclmekte olan \u00e7e\u015fitli i\u015f ve faaliyetler, \u00e7al\u0131\u015fanlar\u0131n genel olarak a\u00e7\u0131k ve kapal\u0131 ortamlarda \u00f6zel olarak ise ofis ortam\u0131nda, yerin alt\u0131nda, y\u00fcksek yerlerde, su \u00fcst\u00fcnde veya alt\u0131nda vb. farkl\u0131 \u015fart ve ko\u015fullarda \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 gerektirebilmektedir. Bir\u00e7ok sekt\u00f6rde y\u00fcr\u00fct\u00fclmekte olan i\u015flerin do\u011fas\u0131 gere\u011fi ortaya \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 olumsuz \u00e7al\u0131\u015fma ko\u015fullar\u0131n\u0131n en yayg\u0131n olanlar\u0131ndan birisi de \u015f\u00fcphesiz ki \u00e7al\u0131\u015fanlar\u0131n d\u00fc\u015fme riskine maruz kald\u0131klar\u0131 y\u00fcksekte \u00e7al\u0131\u015fmalard\u0131r. \u00dclkemiz mevzuat\u0131nda y\u00fcksekte \u00e7al\u0131\u015fma \u201cseviye fark\u0131 bulunan ve d\u00fc\u015fme sonucu yaralanma ihtimalinin olu\u015fabilece\u011fi her t\u00fcrl\u00fc alanda yap\u0131lan \u00e7al\u0131\u015fma\u201d \u015feklinde tan\u0131mlanmaktad\u0131r. Mevzuat\u0131m\u0131zda belirtilen tan\u0131m\u0131n konuyu geni\u015f yelpazede de\u011ferlendirdi\u011fi ve bir faaliyetin y\u00fcksekte \u00e7al\u0131\u015fma olarak dikkate al\u0131nabilmesi i\u00e7in iki hususun ayn\u0131 anda bir araya gelmesi gerekti\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. Bu hususlar seviye fark\u0131 ve yaralanma ihtimalidir. Seviye fark\u0131 yani y\u00fckseklik ile ilgili olarak baz\u0131 Avrupa Birli\u011fi \u00fclkeleri, Amerika Birle\u015fik Devletleri, Avustralya gibi \u00fclkelerde farkl\u0131 s\u0131n\u0131r de\u011ferleri yer almaktad\u0131r. Mevzuat\u0131m\u0131zda ise bir rakamsal s\u0131n\u0131rlamaya gidilmemi\u015f ve kapsam daha geni\u015f tutulmu\u015ftur. \u00d6rne\u011fin, mevzuat\u0131m\u0131z 50 cm y\u00fckseklikte bir platform ya da basamak \u00fczerine \u00e7\u0131k\u0131larak yap\u0131lan k\u0131sa s\u00fcreli bir tadilat i\u015fini de yerden 3 metre y\u00fckseklikte bir iskele \u00fczerinde yap\u0131lan bak\u0131m, onar\u0131m i\u015fini de y\u00fcksekte \u00e7al\u0131\u015fma olarak kabul etmektedir. MOD\u00dcL 2 - 7","1.3. K\u0130\u015e\u0130SEL KORUYUCU DONANIMLAR (KKD) Ki\u015fisel koruyucu donan\u0131mlar (KKD); \u2022 \u00c7al\u0131\u015fan\u0131, y\u00fcr\u00fct\u00fclen i\u015ften kaynaklanan, sa\u011fl\u0131k ve g\u00fcvenli\u011fi etkileyen bir veya birden fazla riske kar\u015f\u0131 koruyan, \u00e7al\u0131\u015fan taraf\u0131ndan giyilen, tak\u0131lan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasar\u0131m\u0131 yap\u0131lm\u0131\u015f t\u00fcm alet, ara\u00e7, gere\u00e7 ve cihazlar\u0131, \u2022 Ki\u015fiyi bir veya birden fazla riske kar\u015f\u0131 korumak amac\u0131yla \u00fcretici taraf\u0131ndan bir b\u00fct\u00fcn haline getirilmi\u015f cihaz, alet veya malzemeden olu\u015fmu\u015f donan\u0131m\u0131, \u2022 Belirli bir faaliyette bulunmak i\u00e7in korunma amac\u0131 olmaks\u0131z\u0131n ta\u015f\u0131nan veya giyilen donan\u0131mla birlikte kullan\u0131lan, ayr\u0131labilir veya ayr\u0131lamaz nitelikteki koruyucu cihaz, alet veya malzemeyi, Ifade eder. A\u015fa\u011f\u0131da belirtilen Ki\u015fisel Koruyucu Donan\u0131mlar asgari standartta her \u00e7al\u0131\u015fan\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015f \u00f6zelinde kullanmas\u0131 gereken donan\u0131mlar\u0131 g\u00f6stermektedir. a) G\u00f6zlerin Korunmas\u0131: Yap\u0131lan i\u015fe ba\u011fl\u0131 olarak, u\u00e7ucu, f\u0131rlay\u0131c\u0131 ve s\u0131\u00e7rayan par\u00e7alar ile s\u0131\u00e7rayan zehirli malzemelerle \u00e7al\u0131\u015fmalar ya da tehlikeli \u0131\u015f\u0131nlardan dolay\u0131 g\u00f6zlerin zamanla hasar g\u00f6rmesine veya g\u00f6rme kayb\u0131na sebep olabilmektedir. o G\u00f6zlerin hasar g\u00f6rmesini ya da g\u00f6rme kayb\u0131n\u0131 \u00f6nlemek i\u00e7in yandan gelebilecek tehlikeleri de engelleyecek g\u00f6zl\u00fck kullan! b) Ellerin Korunmas\u0131: Eller v\u00fccudun s\u0131k\u00e7a yaralanan b\u00f6lgeleri aras\u0131ndad\u0131r. El yaralanmalar\u0131na kimyasal, fiziksel, ergonomik ve biyolojik tehlikeler sebep olabilir. Bu tehlikeler neticesinde uzuv kay\u0131plar\u0131 ya da kanamal\u0131 a\u011f\u0131r yaralanmalar meydana gelebilir. o Kullan\u0131lan el aletleri ve\/veya malzemenin ele zarar vermesini \u00f6nlemek ya da yap\u0131lan i\u015f nedeniyle kesilme, ezilme, s\u0131k\u0131\u015fma ve darbelere kar\u015f\u0131 ellerini korumak i\u00e7in yap\u0131lan \u00e7al\u0131\u015fmaya uygun i\u015f eldiveni kullan! c) Kulaklar\u0131n Korunmas\u0131: Yap\u0131lan istatistikler, \u00e7al\u0131\u015fanlar\u0131n yakla\u015f\u0131k %25\u2019inin i\u015fitme kayb\u0131 ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6stermektedir. \u00d6zellikle olduk\u00e7a g\u00fcr\u00fclt\u00fcl\u00fc ortam ya da i\u015f makinalar\u0131na yak\u0131n yap\u0131lan \u00e7al\u0131\u015fmalarda, ani i\u015fitme kayb\u0131 ya\u015fanabilmektedir. o G\u00fcr\u00fclt\u00fcl\u00fc ortamlarda ya da i\u015f makinalar\u0131na yak\u0131n \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken, i\u015fitme kayb\u0131 veya kal\u0131c\u0131 i\u015fitme sorunlar\u0131 ya\u015famamak i\u00e7in kulak koruyucusu (kulak t\u0131kac\u0131 veya kulakl\u0131k) kullan! d) Ayaklar\u0131n Korunmas\u0131: Meydana gelen i\u015f kazalar\u0131n\u0131n ve yaralanmalar\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011funda uzuv kayb\u0131, derin kesikler, yan\u0131klar veya k\u0131r\u0131k ve ezilmeler sonucunda a\u011f\u0131r yaralanma veya ne yaz\u0131k ki \u00f6l\u00fcmler olmaktad\u0131r. o Y\u00fcksekten d\u00fc\u015fme riski olan malzemeler ya da yuvarlanan ve a\u011f\u0131r malzemelerle \u00e7al\u0131\u015f\u0131lan i\u015flerde, ayak parmaklar\u0131n\u0131 ezilmekten ya da k\u0131r\u0131lmalardan korumak i\u00e7in \u00e7elik u\u00e7lu i\u015f ayakkab\u0131s\u0131 kullan! o \u00d6zellikle enerji alt\u0131nda yap\u0131lan \u00e7al\u0131\u015fmalarda, insan v\u00fccudunda olu\u015fan statik elektri\u011fin tehlikesiz bir \u015fekilde topra\u011fa iletilmesi i\u00e7in yal\u0131t\u0131ml\u0131\/iletken \u00f6zellikli elektrik\u00e7i i\u015f ayakkab\u0131s\u0131 kullan! o Kaygan olan zeminlerde yap\u0131lan \u00e7al\u0131\u015fmalarda, kay\u0131p d\u00fc\u015fmeyi \u00f6nleyebilecek \u00f6zellikte ve yap\u0131lan i\u015fe uygun i\u015f ayakkab\u0131s\u0131 kullan! e) Solunum Sisteminin Korunmas\u0131: \u00c7al\u0131\u015f\u0131lan ortam\u0131n havas\u0131nda bulunan zararl\u0131 maddeler; metal tozlar\u0131, \u00e7\u00f6z\u00fcc\u00fcler (solventler) \u00e7e\u015fitli zehirlenmelere, toz ve duman gibi etmenler de solunum sistemi rahats\u0131zl\u0131klar\u0131na sebep olurlar. Bu gibi durumlara maruz kal\u0131nmas\u0131 durumunda ciddi solunum sistemi rahats\u0131zl\u0131klar\u0131 ve zamanla ortaya \u00e7\u0131kabilecek akci\u011fer hastal\u0131\u011f\u0131na neden olurlar. o \u00c7al\u0131\u015fma ortam\u0131ndaki tozlara ve\/veya zehirli gazlar ile salg\u0131n hastal\u0131klar\u0131 \u00f6nlemek amac\u0131yla solunum sistemi koruyucusu (maske) kullan! MOD\u00dcL 2 - 8","f) Ba\u015f ve V\u00fccudun Korunmas\u0131: Y\u00fcksekten d\u00fc\u015fme, kaygan ve bozuk sat\u0131hta d\u00fc\u015fme, trafik kazas\u0131, y\u00fcksekten malzeme d\u00fc\u015fmesi gibi durumlarda ya\u015fanan i\u015f kazalar\u0131n\u0131n b\u00fcy\u00fck bir \u00e7o\u011funlu\u011funda, ba\u015f ve v\u00fccudun g\u00f6vde k\u0131sm\u0131na al\u0131nan darbeler neticesinde, kan kayb\u0131 veya y\u00fcksek \u015fiddetli darbelere ba\u011fl\u0131 \u00f6l\u00fcmler ya\u015fand\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir. o Ba\u015fa d\u00fc\u015febilecek veya \u00e7arpabilecek par\u00e7alar i\u00e7in y\u00fcksekte \u00e7al\u0131\u015fma esnas\u0131nda ba\u015f koruyucusu (baret) kullan! o Y\u00fcksekten d\u00fc\u015fme tehlikesi olan alanlardaki \u00e7al\u0131\u015fmalarda, d\u00fc\u015fmeye ba\u011fl\u0131 yaralanmalara kar\u015f\u0131 y\u00fcksekte \u00e7al\u0131\u015fma ekipman\u0131 (emniyet kemeri ve d\u00fc\u015f\u00fc\u015f durdurucular) kullan! o A\u00e7\u0131k alanda \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken hava \u015fartlar\u0131n\u0131n olumsuz etkilerinden korunmak i\u00e7in v\u00fccut koruyucusu (g\u00fcne\u015f kremi, nemlendirici krem) kullan! o \u00c7al\u0131\u015fma ortam\u0131nda di\u011fer \u00e7al\u0131\u015fanlar\u0131n ya da i\u015f makinesi operat\u00f6rlerinin sizi fark edebilmesi ve hayati bir kazaya mahal vermemek i\u00e7in yans\u0131t\u0131c\u0131 i\u015f k\u0131yafetini kullan! Ki\u015fisel Koruyucu Donan\u0131m (KKD) T\u00fcrlerinin A\u00e7\u0131klanmas\u0131: MOD\u00dcL 2 - 9","a) BA\u015e KORUYUCULARI \u2022 End\u00fcstride (madenler, in\u015faat sahalar\u0131 ve di\u011fer end\u00fcstriyel alanlar) kullan\u0131lan koruyucu baretler \u2022 Sa\u00e7l\u0131 derinin korunmas\u0131 (kepler, boneler, siperlikli veya siperliksiz sa\u00e7 fileleri) \u2022 Koruyucu ba\u015fl\u0131k (kuma\u015ftan veya ge\u00e7irimsiz kuma\u015ftan yap\u0131lm\u0131\u015f boneler, kepler, gemici ba\u015fl\u0131klar\u0131 ve benzeri) b) KULAK KORUYUCULARI \u2022 Kulak t\u0131ka\u00e7lar\u0131 ve benzeri cihazlar \u2022 Tam akustik baretler \u2022 End\u00fcstriyel baretlere uyan kulakl\u0131klar \u2022 D\u00fc\u015f\u00fck frekansl\u0131 kapal\u0131 devre haberle\u015fme al\u0131c\u0131s\u0131 olan kulak koruyucular\u0131 \u2022 \u0130\u00e7 haberle\u015fme donan\u0131ml\u0131 kulak koruyucular\u0131 c) G\u00d6Z VE Y\u00dcZ KORUYUCULARI \u2022 G\u00f6zl\u00fckler \u2022 Kapal\u0131 g\u00f6zl\u00fck (dalg\u0131\u00e7 tipi g\u00f6zl\u00fck) \u2022 X-\u0131\u015f\u0131n\u0131 g\u00f6zl\u00fc\u011f\u00fc, lazer \u0131\u015f\u0131n\u0131 g\u00f6zl\u00fc\u011f\u00fc, ultraviyole (mor\u00f6tesi), k\u0131z\u0131l\u00f6tesi, g\u00f6r\u00fcn\u00fcr radyasyon g\u00f6zl\u00fckleri \u2022 Y\u00fcz siperleri \u2022 Ark kayna\u011f\u0131 maskeleri ve baretleri (elle tutulan maskeler, koruyucu baretlere tak\u0131labilen maskeler veya ba\u015f bantl\u0131 maskeler) d) SOLUNUM S\u0130STEM\u0130 KORUYUCULARI \u2022 Gaz, toz ve radyoaktif toz filtreli maskeler \u2022 Hava beslemeli solunum cihazlar\u0131 \u2022 Tak\u0131l\u0131p \u00e7\u0131kar\u0131labilen kaynak maskesi bulunduran solunum cihazlar\u0131 \u2022 Dalg\u0131\u00e7 donan\u0131m\u0131 \u2022 Dalg\u0131\u00e7 elbisesi e) EL VE KOL KORUYUCULARI \u2022 \u00d6zel koruyucu eldivenler: o Makinelerden (delinme, kesilme, titre\u015fim ve benzeri) o Kimyasallardan o Elektrikten o S\u0131cak ve so\u011fuktan \u2022 Tek parmakl\u0131 eldivenler \u2022 Parmak k\u0131l\u0131flar\u0131 \u2022 Kolluklar \u2022 A\u011f\u0131r i\u015fler i\u00e7in bilek koruyucular\u0131 (bileklik) \u2022 Parmaks\u0131z eldivenler MOD\u00dcL 2 - 10","\u2022 Koruyucu eldivenler f) AYAK VE BACAK KORUYUCULARI \u2022 Normal ayakkab\u0131lar, botlar, \u00e7izmeler, uzun botlar, g\u00fcvenlik bot ve \u00e7izmeleri \u2022 Ba\u011flar\u0131 ve kancalar\u0131 \u00e7abuk a\u00e7\u0131labilen ayakkab\u0131lar \u2022 Parmak koruyuculu ayakkab\u0131lar \u2022 Taban\u0131 \u0131s\u0131ya dayan\u0131kl\u0131 ayakkab\u0131 ve ayakkab\u0131 k\u0131l\u0131flar\u0131 \u2022 Is\u0131ya dayan\u0131kl\u0131 ayakkab\u0131, bot, \u00e7izme ve tozluklar \u2022 Termal ayakkab\u0131, bot, \u00e7izme ve k\u0131l\u0131flar\u0131 \u2022 Titre\u015fime dayan\u0131kl\u0131 ayakkab\u0131, bot, \u00e7izme ve k\u0131l\u0131flar\u0131 \u2022 Anti statik ayakkab\u0131, bot, \u00e7izme ve k\u0131l\u0131flar\u0131 \u2022 \u0130zolasyonlu ayakkab\u0131, bot, \u00e7izme ve k\u0131l\u0131flar\u0131 \u2022 Zincirli testere operat\u00f6rleri i\u00e7in koruyucu bot ve \u00e7izmeler \u2022 Tahta tabanl\u0131 ayakkab\u0131lar \u2022 Tak\u0131p \u00e7\u0131kar\u0131labilen ayak \u00fcst k\u0131sm\u0131 koruyucular\u0131 \u2022 Dizlikler \u2022 Tozluklar \u2022 Tak\u0131l\u0131p \u00e7\u0131kar\u0131labilen i\u00e7 tabanl\u0131klar (\u0131s\u0131ya dayan\u0131kl\u0131, delinmeye dayan\u0131kl\u0131, ter ge\u00e7irmez) \u2022 Tak\u0131l\u0131p \u00e7\u0131kar\u0131labilen \u00e7iviler (buz, kar ve kaygan y\u00fczeylere kar\u015f\u0131) g) C\u0130LT KORUYUCULARI \u2022 Koruyucu kremler \/ merhemler h) G\u00d6VDE VE KARIN B\u00d6LGES\u0130 KORUYUCULARI \u2022 Makinelerden korunmak i\u00e7in kullan\u0131lan koruyucu yelek, ceket ve \u00f6nl\u00fckler (delinme, kesilme, ergimi\u015f metal s\u0131\u00e7ramalar\u0131na kar\u015f\u0131) \u2022 Kimyasallara kar\u015f\u0131 kullan\u0131lan koruyucu yelek, ceket ve \u00f6nl\u00fckler \u2022 Is\u0131tmal\u0131 yelekler \u2022 Cankurtaran yelekleri \u2022 X \u0131\u015f\u0131n\u0131na kar\u015f\u0131 koruyucu \u00f6nl\u00fckler \u2022 V\u00fccut ku\u015faklar\u0131 \/ kemerleri i) V\u00dcCUT KORUYUCULARI \u2022 D\u00fc\u015fmelere kar\u015f\u0131 kullan\u0131lan donan\u0131m: o D\u00fc\u015fmeyi \u00f6nleyici ekipman (gerekli t\u00fcm aksesuarlar\u0131yla birlikte) o Kinetik enerjiyi absorbe eden frenleme ekipman\u0131 (gerekli t\u00fcm aksesuarlar\u0131yla birlikte) o V\u00fccudu bo\u015flukta tutabilen donan\u0131m (para\u015f\u00fct tipi emniyet kemeri) \u2022 Koruyucu giysiler: o Koruyucu i\u015f elbisesi (iki par\u00e7al\u0131 ve tulum) o Makinelerden korunma sa\u011flayan giysi (delinme, kesilme ve benzeri) MOD\u00dcL 2 - 11","o Kimyasallardan korunma sa\u011flayan giysi o K\u0131z\u0131l\u00f6tesi radyasyon ve ergimi\u015f metal s\u0131\u00e7ramalar\u0131na kar\u015f\u0131 korunma sa\u011flayan giysi o Is\u0131ya dayan\u0131kl\u0131 giysi o Termal giysi o Radyoaktif kirlilikten koruyan giysi o Toz ge\u00e7irmez giysi o Gaz ge\u00e7irmez giysi o Floresan maddeli, yans\u0131t\u0131c\u0131l\u0131 giysi ve aksesuarlar\u0131 (kol bantlar\u0131, eldiven ve benzeri) o Koruyucu \u00f6rt\u00fcler 1.4. UYARI VE \u0130\u015eARET LEVHALARI 28762 Say\u0131l\u0131 G\u00fcvenlik \u0130\u015faretleri Y\u00f6netmeli\u011fine g\u00f6re, t\u00fcm i\u015faretlerin standartlar\u0131 mevcuttur. Sabit ve kal\u0131c\u0131 i\u015faret levhalar\u0131; yasaklamalar, uyar\u0131lar ve yap\u0131lmas\u0131 zorunlu i\u015fler ile acil ka\u00e7\u0131\u015f yollar\u0131n\u0131n ve ilk yard\u0131m b\u00f6l\u00fcmlerinin yerlerinin belirtilmesi ve tan\u0131nmas\u0131 i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r. \u00c7al\u0131\u015fma ortam\u0131nda\/i\u015fyerinde ger\u00e7ekle\u015ftirilen risk de\u011ferlendirmesi sonu\u00e7lar\u0131na g\u00f6re; ortamdaki risklerin ortadan kald\u0131r\u0131lamad\u0131\u011f\u0131 veya toplu korumaya y\u00f6nelik teknikler veya i\u015fin organizasyonunda kullan\u0131lan \u00f6nlem, y\u00f6ntem veya s\u00fcre\u00e7lerle yeterince azalt\u0131lamad\u0131\u011f\u0131 durumlarda, sa\u011fl\u0131k, g\u00fcvenlik, uyar\u0131, emredici ve bilgi verici i\u015faretlerinin bulundurulmas\u0131 ve uygun yerlerde kullan\u0131m\u0131 sa\u011flanmal\u0131d\u0131r. A\u015fa\u011f\u0131daki tabloda yer alan hususlar, g\u00fcvenlik rengi kullan\u0131lan t\u00fcm i\u015faretlere uygulan\u0131r. Renk Anlam\u0131 veya Amac\u0131 Talimat ve Bilgi K\u0131rm\u0131z\u0131 Yasak i\u015fareti Tehlikeli hareket veya davran\u0131\u015f Sar\u0131 Mavi (1) Tehlike alarm\u0131 Dur, kapat, d\u00fczene\u011fi acil durdur, tahliye et Ye\u015fil Yang\u0131nla m\u00fccadele ekipman\u0131 Ekipmanlar\u0131n yerinin g\u00f6sterilmesi ve (1) Mavi: (2) Parlak tan\u0131mlanmas\u0131 turuncu: Uyar\u0131 i\u015fareti Dikkatli ol, \u00f6nlem al, kontrol et Zorunluluk i\u015fareti \u00d6zel bir davran\u0131\u015f ya da eylem Ki\u015fisel koruyucu donan\u0131m kullan Acil \u00e7\u0131k\u0131\u015f, ilk yard\u0131m i\u015fareti Kap\u0131lar, \u00e7\u0131k\u0131\u015f yerleri ve yollar\u0131, ekipman, tesisler Tehlike yok Normale d\u00f6n Sadece dairevi bir \u015fekil i\u00e7inde kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda emniyet rengi olarak kabul edilir. Emniyet i\u015faretleri d\u0131\u015f\u0131nda sar\u0131 yerine kullan\u0131labilir. \u00d6zellikle zay\u0131f do\u011fal g\u00f6r\u00fc\u015f \u015fartlar\u0131nda floresan \u00f6zellikli bu renk \u00e7ok dikkat \u00e7ekicidir. NOT: \u0130\u015faret levhalar\u0131 \u00f6zel bir tehlike olan yerlerin ve tehlikeli cisimlerin hemen yak\u0131n\u0131na, genel tehlike olan yerlerin giri\u015fine, engeller dikkate al\u0131narak, g\u00f6r\u00fc\u015f seviyesine uygun y\u00fckseklik ve konumda, iyi ayd\u0131nlat\u0131lm\u0131\u015f, eri\u015fimi kolay ve g\u00f6r\u00fcn\u00fcr bir \u015fekilde yerle\u015ftirilmelidir. \u0130\u015faret levhas\u0131n\u0131n g\u00f6sterdi\u011fi durum ortadan kalkt\u0131\u011f\u0131nda, i\u015faret levhas\u0131 da kald\u0131r\u0131lmal\u0131d\u0131r. Uyar\u0131 \u0130\u015faret ve Levhalar\u0131 T\u00fcrlerinin A\u00e7\u0131klanmas\u0131: a) Yasaklay\u0131c\u0131 i\u015faretler: Daire bi\u00e7iminde, beyaz zemin \u00fczerine siyah piktogram, k\u0131rm\u0131z\u0131 \u00e7er\u00e7eve ve diyagonal \u00e7izgi (k\u0131rm\u0131z\u0131 k\u0131s\u0131mlar i\u015faret alan\u0131n\u0131n en az %35\u2019ini kapsayacak \u015fekilde) olmal\u0131d\u0131r. MOD\u00dcL 2 - 12","Sigara \u0130\u00e7ilmez Sigara i\u00e7mek ve a\u00e7\u0131k alev Yaya giremez kullanmak yasakt\u0131r Suyla s\u00f6nd\u00fcrmek yasakt\u0131r \u0130\u00e7ilmez Yetkisiz kimse giremez \u0130\u015f makinas\u0131 giremez Dokunma b) Uyar\u0131 i\u015faretleri: \u00dc\u00e7gen \u015feklinde, sar\u0131 zemin \u00fczerine siyah piktogram, siyah \u00e7er\u00e7eve (sar\u0131 k\u0131s\u0131mlar i\u015faret alan\u0131n\u0131n en az %50\u2019sini kapsayacak \u015fekilde) olmal\u0131d\u0131r. Parlay\u0131c\u0131 madde veya y\u00fcksek \u0131s\u0131 Patlay\u0131c\u0131 madde Toksik (Zehirli) madde MOD\u00dcL 2 - 13","A\u015f\u0131nd\u0131r\u0131c\u0131 madde Radyoaktif madde As\u0131l\u0131 y\u00fck \u0130\u015f makinas\u0131 Elektrik tehlikesi Tehlike Lazer \u0131\u015f\u0131n\u0131 Oksitleyici madde \u0130yonla\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 olmayan radyasyon Kuvvetli manyetik alan Engel D\u00fc\u015fme tehlikesi Biyolojik risk D\u00fc\u015f\u00fck s\u0131cakl\u0131k Zararl\u0131 veya tahri\u015f edici madde MOD\u00dcL 2 - 14","c) Emredici i\u015faretler: Daire bi\u00e7iminde, mavi zemin \u00fczerine beyaz piktogram (mavi k\u0131s\u0131mlar i\u015faret alan\u0131n\u0131n en az %50\u2019sini kapsayacak \u015fekilde) olmal\u0131d\u0131r. G\u00f6zl\u00fck kullan Baret tak Eldiven giy Maske kullan \u0130\u015f ayakkab\u0131s\u0131 giy Yaya yolunu kullan Koruyucu elbise giy Y\u00fcz siperi kullan Emniyet kemeri kullan Kulak koruyucu tak Genel emredici i\u015faret (gerekti\u011finde ba\u015fka i\u015faretle birlikte kullan\u0131lacakt\u0131r) MOD\u00dcL 2 - 15","d) Acil \u00e7\u0131k\u0131\u015f ve ilkyard\u0131m i\u015faretleri: Dikd\u00f6rtgen veya kare bi\u00e7iminde, ye\u015fil zemin \u00fczerine beyaz piktogram (ye\u015fil k\u0131s\u0131mlar i\u015faret alan\u0131n\u0131n en az %50\u2019sini kapsayacak \u015fekilde) olmal\u0131d\u0131r. \u0130lk Yard\u0131m Sedye G\u00fcvenlik du\u015fu G\u00f6z du\u015fu Acil yard\u0131m ve ilk yard\u0131m telefonu e) Yang\u0131nla m\u00fccadele i\u015faretleri: Dikd\u00f6rtgen veya kare bi\u00e7iminde, k\u0131rm\u0131z\u0131 zemin \u00fczerine beyaz piktogram (k\u0131rm\u0131z\u0131 k\u0131s\u0131mlar i\u015faret alan\u0131n\u0131n en az %50\u2019sini kapsayacak \u015fekilde) olmal\u0131d\u0131r. Yang\u0131n Hortumu Yang\u0131n Merdiveni Yang\u0131n S\u00f6nd\u00fcrme Acil Yang\u0131n Telefonu Cihaz\u0131 Y\u00f6nler (Yard\u0131mc\u0131 bilgi i\u015fareti) MOD\u00dcL 2 - 16","ANAHTAR NOT 1: S\u00d6ZL\u00dc \u0130LET\u0130\u015e\u0130M KOD VE KOMUTLARI Bir veya birden fazla ki\u015fi aras\u0131nda yap\u0131lan s\u00f6zl\u00fc ileti\u015fimde; belirli bir formda veya kodlanm\u0131\u015f haldeki k\u0131sa metinler, c\u00fcmleler, kelime veya kelime gruplar\u0131 kullan\u0131lmal\u0131d\u0131r. S\u00f6zl\u00fc mesajlar m\u00fcmk\u00fcn oldu\u011funca k\u0131sa, yal\u0131n ve a\u00e7\u0131k olmal\u0131d\u0131r. Konu\u015fan\u0131n konu\u015fma becerisi ve dinleyenin duyma yetene\u011fi g\u00fcvenilir bir s\u00f6zl\u00fc ileti\u015fime uygun olmal\u0131d\u0131r. S\u00f6zl\u00fc ileti\u015fim do\u011frudan insan sesi veya uygun bir vas\u0131tayla yay\u0131nlanan insan sesi ya da yapay insan sesi ile yap\u0131labilir. S\u00f6zl\u00fc ileti\u015fimde yer alan ki\u015filer, sa\u011fl\u0131k ve g\u00fcvenlik a\u00e7\u0131s\u0131ndan istenilen davran\u0131\u015f\u0131 yapabilmeleri i\u00e7in s\u00f6zl\u00fc mesaj\u0131 do\u011fru telaffuz edebilecek ve anlayabilecek seviyede kullan\u0131lan dili bilmelidirler. S\u00f6zl\u00fc ileti\u015fim, el\u2013kol hareketleri yerine ya da onlarla birlikte kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda a\u015fa\u011f\u0131da verilen komutlar kullan\u0131larak yerine getirilebilir. Ba\u015flat: bir i\u015flem veya hareketi ba\u015flatmak i\u00e7in Dur: bir hareketi durdurmak veya sona erdirmek i\u00e7in Tamam: bir i\u015flemi sona erdirmek i\u00e7in Yukar\u0131: bir y\u00fck\u00fc yukar\u0131 kald\u0131rmak i\u00e7in A\u015fa\u011f\u0131: bir y\u00fck\u00fc a\u015fa\u011f\u0131 indirmek i\u00e7in \u0130leri\/geri\/sa\u011f\/sol: uygun el hareketleri ile e\u015fg\u00fcd\u00fcml\u00fc olacak \u015fekilde y\u00f6n g\u00f6stermek i\u00e7in Kes: acil olarak durdurmak i\u00e7in \u00c7abuk: g\u00fcvenlik nedeniyle bir hareketi h\u0131zland\u0131rmak i\u00e7in. Anahtar not sonu ANAHTAR NOT 2: EL \u0130\u015eARETLER\u0130 KOD VE KOMUTLARI El i\u015faretleri kesin, yal\u0131n, yap\u0131lmas\u0131 ve anla\u015f\u0131lmas\u0131 kolay olmal\u0131 ve benzer i\u015faretlerden belirgin bir \u015fekilde farkl\u0131 olmal\u0131d\u0131r. Ayn\u0131 anda iki kol birden kullan\u0131l\u0131yorsa, bunlar simetrik olarak hareket ettirilerek ve bir harekette sadece bir i\u015faret verilerek komutlar yerine getirtilir. \u0130\u015faret\u00e7i: El\u2013kol hareketleri ile i\u015faretleri veren ki\u015fi, Operat\u00f6r: \u0130\u015faret\u00e7inin talimatlar\u0131 ile hareket eden ki\u015fi \u2022 \u0130\u015faret\u00e7i, operat\u00f6re manevra talimatlar\u0131n\u0131 vermek i\u00e7in el\u2013kol hareketleri kullanmal\u0131d\u0131r. \u2022 \u0130\u015faret\u00e7i, kendisi tehlikeye d\u00fc\u015fmeyecek \u015fekilde, bulundu\u011fu yerden b\u00fct\u00fcn manevralar\u0131 g\u00f6rsel olarak izleyebilmelidir. \u2022 \u0130\u015faret\u00e7inin esas g\u00f6revi; manevralar\u0131 y\u00f6nlendirmek ve manevra alan\u0131ndaki \u00e7al\u0131\u015fanlar\u0131n g\u00fcvenli\u011fini sa\u011flamaya y\u00f6nelik hareket etmektir. \u2022 Operat\u00f6r, alm\u0131\u015f oldu\u011fu emirleri g\u00fcvenlik i\u00e7erisinde yerine getiremeyece\u011fi durumlarda y\u00fcr\u00fctmekte oldu\u011fu manevray\u0131 durdurarak yeni talimat isteyecektir. \u2022 Operat\u00f6r, i\u015faret\u00e7iyi kolayl\u0131kla fark edebilmelidir. \u2022 \u0130\u015faret\u00e7i, ceket, baret, kolluk veya kol band\u0131 gibi ay\u0131rt edici e\u015fyalardan (parlak renkli, tercihen hepsi ayn\u0131 renkte ve sadece i\u015faret\u00e7ilere \u00f6zel) bir veya daha fazlas\u0131n\u0131 giyecek ya da uygun bir i\u015faret arac\u0131 ta\u015f\u0131yacakt\u0131r. MOD\u00dcL 2 - 17","a) Genel \u0130\u015faretler Tarifi \u015eekil Anlam\u0131 Avu\u00e7 i\u00e7leri \u00f6ne bakacak \u015fekilde her iki kol yere BA\u015eLAT paralel Haz\u0131r ol Ba\u015flama komutu Avu\u00e7 i\u00e7i \u00f6ne bakacak \u015fekilde sa\u011f kol yukar\u0131 kalk\u0131k DUR Kesinti \/ ara Hareketi durdur TAMAM Her iki kol g\u00f6\u011f\u00fcs hizas\u0131nda \u0130\u015flemin sonu eller kenetli b) Dikey hareketler Tarifi \u015eekil Anlam\u0131 Sa\u011f kol avu\u00e7 i\u00e7i \u00f6ne bakacak KALDIR \u015fekilde yukar\u0131 kalk\u0131kken yava\u015f\u00e7a daire \u00e7izer \u0130ND\u0130R Sa\u011f kol avu\u00e7 i\u00e7i i\u00e7eri bakacak \u015fekilde yere do\u011fru indirilmi\u015fken yava\u015f\u00e7a daire \u00e7izer D\u00dc\u015eEY MESAFE Mesafe her iki elin aras\u0131ndaki bo\u015flukla ifade edilir MOD\u00dcL 2 - 18"]