ขา้ ฯ หมายถงึ สว่ นทเ่ี กย่ี วกบั การถกเถยี งดว้ ยตรรกะลกั ษณะตา่ งๆ – แลว้ กเ็ ลกิ [498b] กันเสยี ด้อื ๆ คือมันคงเก็บเอาไปเพอ้ ตอ่ ได้แลว้ ไง วา่ ขา้ ฯ เปน็ นักปรชั ญาโดย [498c] สมบรู ณแ์ ลว้ อะไรทำ� นองนนั้ พอเดก็ พวกนโ้ี ตขน้ึ พวกเขากจ็ ะรสู้ กึ ยงิ่ ใหญม่ าก [498d] หากมใี ครบางคนตงั้ วงถกเถยี งกนั แลว้ เชญิ พวกเขาไปรว่ มฟงั ดว้ ย พวกเขาจะ นั่งฟังด้วยความยินดี โดยเห็นว่าเป็นงานอดิเรกอย่างหนึ่ง และหลังจากน้ัน เม่ือพวกเขาแก่ตัวลง ไฟของพวกเขาก็จะดับมอด – แน่นอนว่ามีข้อยกเว้น บ้างเปน็ บางคน แต่กม็ เี พยี งหยบิ มือเท่านัน้ – ไม่ตา่ งอะไรจากดวงตะวนั ของ เฮราเคลตสั 23 ไมม่ วี นั ลุกโชนขึน้ มาใหมไ่ ดอ้ ีก” “แลว้ มันควรเป็นอย่างไรล่ะ?” เขาพดู “กต็ รงกนั ขา้ มจากนโี้ ดยสน้ิ เชงิ นะ่ สิ ทงั้ วยั รนุ่ และวยั เดก็ ตา่ งกค็ วรไดร้ บั การ ศกึ ษาและปรชั ญาอนั เหมาะควรแกว่ ยั ของตน และเมอ่ื ความเปน็ ชายเรม่ิ เตบิ โต เบง่ บาน พวกเขากค็ วรจะตอ้ งดแู ลรกั ษารา่ งกายของตวั เองใหด้ อี ยเู่ สมอ เพอื่ เปน็ การเกอื้ หนนุ ปรชั ญาใหม้ นั่ คงตอ่ ไปไดด้ ว้ ยอกี ทางหนงึ่ จากนน้ั เมอ่ื จติ วญิ ญาณ เรมิ่ มคี วามเปน็ ผใู้ หญ่ พวกเขากค็ วรจะฝกึ กายบรหิ ารใหห้ นกั ยงิ่ ขน้ึ อกี จนเมอื่ ถึงวัยทกี่ ำ� ลงั กายเร่มิ โรยรา และไมส่ ามารถจะรบั ผดิ ชอบหน้าทท่ี างการเมือง และการทหารไดอ้ กี ตอ่ ไป ชว่ งเวลานล้ี ะ่ พวกเขาจะไดร้ บั การปลดปลอ่ ย และ ตระเวนไปแหง่ หนไหนกไ็ ดโ้ ดยไมม่ หี นา้ ทผี่ กู มดั อกี มนั จะเปน็ ชว่ งเวลาทพ่ี วกเขา มเี วลาวา่ งสำ� หรบั งานอดเิ รก ซง่ึ จะทำ� ใหพ้ วกเขาไดใ้ ชช้ วี ติ ดว้ ยความสขุ สมบรู ณ์ และหลงั จากความตายไดพ้ รากชวี ติ ของพวกเขาไป พวกเขายอ่ มไดร้ บั รางวลั อนั ควรค่าในอีกโลกหนึ่ง ซึ่งมอบให้แก่ชีวิตตามอย่างท่ีพวกเขาได้ใช้ตอนยังมี ลมหายใจเท่าน้นั ” “ทา่ นพดู ดว้ ยความกระตอื รอื รน้ เสยี ดว้ ยจรงิ ๆ โสคราตสี ” เขาพดู “แตต่ าม ทศั นะขา้ ฯ ผฟู้ งั จำ� นวนมากเหลา่ นก้ี ม็ คี วามกระตอื รอื รน้ คนั ปากอยากเถยี งทา่ น ไมแ่ พ้กนั ทา่ นยังโน้มนา้ วพวกเขาไม่ได้ เรมิ่ ต้นจากธราซมิ าคัสเปน็ อยา่ งไร” “เฮย้ ! อยา่ ยใุ ห้ธราซิมาคสั กบั ขา้ ฯ ทะเลาะกันสิ เราอุตส่าห์เปน็ มติ รกนั ได้ แลว้ นะ (ถงึ กอ่ นหนา้ นนั้ เราจะไมไ่ ดเ้ ปน็ ศตั รกู นั กเ็ ถอะ)” ขา้ ฯ กลา่ ว “ไมว่ า่ ยงั ไง เพลโต : 301
เรากย็ งั ไมย่ อมแพง้ า่ ยๆ หรอกนา่ เราจะตอ้ งโนม้ นา้ วทง้ั เขาแลว้ กค็ นอน่ื ๆ ใหไ้ ด้ และยงั จะตอ้ งชว่ ยชแี้ นะวธิ กี ารเตรยี มพรอ้ มกอ่ นไปจตุ ใิ หมใ่ นโลกหนา้ ใหด้ ว้ ย เพราะถึงอย่างไร พวกเขากจ็ ะตอ้ งไดพ้ บกบั การถกเถียงในทำ� นองเดียวกนั น้ี เข้าสักวนั อย่แู ล้ว” “เข้าใจล่ะ อกี ประเดีย๋ วทา่ นกจ็ ะพดู ถงึ เรื่องน้ีสินะ” เขากล่าว “ถา้ เทยี บกบั นริ ันดรก์ าลละ่ ก็ มนั ไมม่ คี ำ� วา่ ประเดย๋ี วเสยี ดว้ ยซำ้� ” ขา้ ฯ พดู “แต่มันก็ไม่ได้น่าประหลาดใจเท่าไรนะ หากค�ำพูดข้าฯ จะยังโน้มน้าวคน จ�ำนวนมากไม่ได้ เพราะพวกเขาย่อมไม่เคยเห็นส่ิงท่ีเกิดข้ึนในชีวิตจริงใดๆ [498e] เขา้ คกู่ บั สงิ่ ทเ่ี ราเพง่ิ พดู กนั ไปไดม้ ากอ่ น อนั ทจี่ รงิ พวกเขาอาจเคยพบการเลน่ คำ� สัมผัส24โดยจงใจอย่างน้ีมาก่อนก็ได้ แต่ถ้าจะให้เกิดขึ้นมาเองโดยธรรมชาติ อย่างในข้อเสนอของเรานั้น ย่อมไม่เคยเจอมาก่อน กล่าวคือ พวกเขาย่อม ไม่เคยเห็นบุรุษผู้สามารถน�ำตัวเองเข้าไปสัมผัสสอดคล้อง หรือผสานเข้ากับ ความดงี ามไดโ้ ดยสมบรู ณ์ ไมว่ า่ ดา้ นคำ� พดู หรอื การกระทำ� หนำ� ซำ้� เขายงั ตอ้ งได้ [499a] กมุ อำ� นาจภายในเมอื งอันเหมาะสมกบั ตนอีกด้วย พวกเขายอ่ มไมเ่ คยไดเ้ หน็ มากอ่ นแม้แต่คนเดียวแนน่ อน หรือเจา้ ไม่คิดอยา่ งนัน้ ?” “เปล่า ไมใ่ ช่เสียหน่อย” “และพวกเขาก็คงไม่เคยได้ยินวาจาอันงดงามและเป็นอิสระ ซึ่งจดจ่ออยู่ เพยี งการรู้ และการแสวงหาความจรงิ แทเ้ ทา่ นนั้ – ขณะเดยี วกนั ก็ ‘เพยี งพยกั หนา้ ทกั ทายอยหู่ า่ งๆ’25 ใหแ้ กก่ ารเถยี งเพอื่ เอาชยั อนั ไรป้ ระโยชน์ ซงึ่ จดจอ่ อยู่ เพียงทศั นะ และการเบาะแวง้ กันในศาล หรอื ไมก่ ็ในกลุม่ ส่วนตวั ”26 “ใช่ พวกเขายอ่ มไม่เคยไดย้ นิ เรอ่ื งนเี้ ชน่ กัน” เขาพูด “กเ็ พราะอยา่ งนไี้ งละ่ ” ขา้ ฯ พดู “เพราะมองเหน็ อยา่ งนแี้ ตแ่ รก ตอนนน้ั เราถงึ [499b] ไดร้ สู้ กึ กลวั ๆ ไง อยา่ งไรกต็ าม ความจรงิ แทก้ ผ็ ลกั ดนั ใหเ้ รากลา่ วออกไปจนไดว้ า่ ไมม่ เี มอื งหรอื ระบอบปกครองใดจะสมบรู ณแ์ บบได้ และ – ในทำ� นองเดยี วกนั – ไมม่ บี รุ ษุ 27คนไหนจะสมบรู ณแ์ บบได้ จนกวา่ ความจำ� เปน็ บางประการ จะบงั เอญิ บบี บงั คบั เหลา่ นกั ปรชั ญา – ซงึ่ ไมใ่ ชค่ นเลวทราม มจี ำ� นวนเพยี งหยบิ มอื และ 302 : รพี บั ลิก
มักถูกกลา่ วหาวา่ ไร้ประโยชน์ – ให้ต้องเขา้ มาควบคมุ ดแู ลเมอื ง ไมว่ า่ จะด้วย [499c] ความเตม็ ใจหรอื ไม่ และเมอื งเมอื งนน้ั กจ็ ะตอ้ งเชอ่ื ฟงั พวกเขา หรอื ไมอ่ ยา่ งนน้ั [499d] เรากค็ งตอ้ งรอวา่ สกั วนั หนง่ึ จะปรากฏทพิ ยบนั ดาลในรปู ของราคะอนั จรงิ แท้ [499e] ซงึ่ มตี อ่ ปรชั ญาอนั จรงิ แท้ ไหลจากฟากฟา้ ลงมาสบู่ ตุ รธดิ าของผกู้ มุ อำ� นาจสบื บลั ลงั กร์ าชนั ย์ หรอื ไมก่ ไ็ หลเขา้ สผู่ เู้ ปน็ บดิ าโดยตรง ขา้ ฯ ไมเ่ หน็ ดว้ ยวา่ เราควร ปฏเิ สธส่ิงเหลา่ น้ีเสยี โดยบอกวา่ มันเปน็ ไปไมไ่ ด้ แตถ่ า้ มนั เป็นไปไมไ่ ด้จริงๆ พวกเราก็สมควรตอ้ งถูกหวั เราะเยาะ เพราะพดู จาหาสาระไมไ่ ด้ ไมต่ ่างอะไร จากถอ้ ยค�ำในบทสวดอธิษฐานเท่าไรใช่ไหมละ่ ?” “ใช”่ “ดงั นนั้ หากวา่ ในวนั เวลาอนั ยาวนานซงึ่ ไดผ้ า่ นพน้ มานน้ั เคยมคี วามจำ� เปน็ บางอยา่ งผลกั ดนั ใหผ้ เู้ ปน็ เลศิ ทางปรชั ญาตอ้ งเขา้ ควบคมุ ดแู ลเมอื งใดๆ มากอ่ น หรือกระท่ังในปัจจุบัน หากมีดินแดนป่าเถื่อนอันไกลลับตาหนไหนปรากฏ ความจ�ำเปน็ เช่นนัน้ หรือตอ่ ให้เป็นอนาคต พวกเรากพ็ ร้อมเสมอจะลุกข้ึนมา ตอ่ สเู้ พอ่ื ถกเถยี งวา่ ระบอบปกครองดงั เราไดเ้ สนอไปนนั้ –ไมว่ า่ จะในอดตี ปจั จบุ นั หรอื อนาคต – มนั จะเกดิ ขน้ึ ไดก้ ต็ อ่ เมอ่ื เทพศี ลิ ปอ์ งคน์ น้ั 28ไดข้ นึ้ เปน็ ผบู้ ญั ชานคร ดว้ ยเหตนุ ี้ มนั จงึ ไมใ่ ชว่ า่ จะเปน็ ไปไมไ่ ดเ้ สยี ทเี ดยี ว เราไมไ่ ดก้ ำ� ลงั พดู ถงึ สงิ่ ทเ่ี ปน็ ไป ไมไ่ ดโ้ ดยสนิ้ เชงิ แตอ่ ยา่ งใด แตม่ นั กเ็ กดิ ขน้ึ ไดย้ ากจรงิ ๆ นน่ั ละ่ เราตอ้ งยอมรบั ” “ขา้ ฯ เอง” เขาพดู “ก็มีทัศนะเช่นนั้น” “และเจา้ กค็ งจะบอกวา่ ” ขา้ ฯ พดู “ทศั นะของคนหมมู่ ากยอ่ มไมไ่ ดเ้ ปน็ เชน่ นนั้ ใชไ่ หม?” “กค็ งอย่างนน้ั ” เขาพดู “อยา่ กลา่ วหาคนหมมู่ ากอยา่ งนนั้ สิ คนเกง่ ” ขา้ ฯ พดู “พวกเขายอ่ มตอ้ งมี ทศั นะอกี ดา้ นหนึง่ ดว้ ยเช่นกัน หากเจา้ คอยปลอบโยนพวกเขา ท�ำให้พวกเขา ออ่ นโยนขนึ้ แทนจะชวนทะเลาะเพยี งเพื่อความสะใจของตน ชี้น�ำใหพ้ วกเขา หยดุ ปา้ ยสคี วามรกั ในการเรยี นรู้ โดยการชแี้ จงแกพ่ วกเขาวา่ แทจ้ รงิ แลว้ เหลา่ นักปรัชญาน้ันเป็นใคร จ�ำแนกแจงแจกให้พวกเขาเห็นถึงธรรมชาติและหลัก เพลโต : 303
[500a] ปฏบิ ตั ขิ องนกั ปรชั ญา หากคนหมมู่ ากไดฟ้ งั สง่ิ เหลา่ น้ี พวกเขาอาจไมเ่ ชอ่ื กไ็ ดว้ า่ เจ้าก�ำลังหมายถงึ นักปรชั ญาอย่างทีพ่ วกเขามักเข้าใจกนั เมื่อไดร้ ู้อย่างนแ้ี ล้ว พวกเขาจะมที ศั นะตา่ งไปเดมิ และใหค้ ำ� ตอบตา่ งไปจากเดมิ อยา่ งไมต่ อ้ งสงสยั หรอื เจา้ เหน็ วา่ ผกู้ ลบั ใจกลายเปน็ คนออ่ นโยน ไมเ่ จา้ คดิ เจา้ แคน้ อกี แลว้ จะยงั กระทำ� การหยาบคายตอ่ คนทไ่ี มไ่ ดโ้ หดรา้ ยและไมไ่ ดแ้ คน้ เคอื งใครอยา่ งนนั้ หรอื ? ขา้ ฯ พอเดาคำ� ตอบของเจา้ ได้ และคงตอ้ งกลา่ วเพมิ่ เตมิ วา่ ธรรมชาตอิ นั โหดรา้ ย นั้นมอี ยู่ก็จรงิ แตม่ ันกม็ อี ยู่ในคนจำ� นวนนอ้ ยเท่านั้น ไมม่ ีในคนกลุ่มใหญ”่ “แน่ละ่ ” เขากลา่ ว “ข้าเห็นพอ้ งด้วยกับความคิดเห็นของท่าน” [500b] “ถา้ อยา่ งนน้ั เจา้ เหน็ พอ้ งดว้ ยกบั ความคดิ เหน็ ของขา้ ฯ ไหมวา่ กลมุ่ คนซงึ่ ควรโดนประณามจรงิ ๆ เพราะเปน็ ตน้ เหตขุ องความหยาบคายทค่ี นจำ� นวนมาก มตี ่อปรชั ญาน้ัน ลว้ นแตเ่ ปน็ บุคคลภายนอกทง้ั สน้ิ ไม่ไดม้ สี ่วนเกย่ี วขอ้ งอะไร ดว้ ยเลย แตแ่ คช่ อบเทยี วไปเทยี วมากอ่ ความนา่ รำ� คาญไปทว่ั เหมอื นพวกขเ้ี มา ดา่ ทอคนโนน้ ชวนคนนที้ ะเลาะ ดว้ ยความสะใจของตวั เองลว้ นๆ นอกจากนน้ั ยงั ชอบใชต้ รรกะชนดิ โจมตตี วั บคุ คล29 กระทำ� แตส่ งิ่ ซง่ึ ไมไ่ ดด้ เู หมอื นปรชั ญาเลย แม้แต่นอ้ ย” “ขา้ ฯ เห็นพ้องด้วยอย่างมากเลยล่ะ” เขาพดู “ตามสมมตฐิ านของเรา อเดมนั ทสั ใครกต็ ามรจู้ กั ใชค้ วามคดิ คำ� นวณของตน หนั เขา้ หาสง่ิ ตา่ งๆ ตามที่ เปน็ อยา่ งจรงิ แท้ ยอ่ มไมเ่ หลอื เวลาวา่ งมากพอจะเบน [500c] สายตาลงมามองธรุ ะทงั้ หลายของมนษุ ย์ พวกเขาจะไมม่ ที งั้ ความอจิ ฉารษิ ยา และความประสงคร์ า้ ย ดว้ ยไมต่ อ้ งสรู้ บปรบมอื กบั คนเหลา่ นน้ั นน่ั เอง นอกจากนน้ั ด้วยเหตุว่าพวกเขามองเห็นและครุ่นคิดถึงแต่สิ่งซ่ึงตั้งอยู่ในความเป็นระบบ ระเบยี บ และคงสภาพเดมิ อยเู่ สมอ – สงิ่ ซงึ่ ไมม่ วี นั กอ่ การไมเ่ ทย่ี งธรรมตอ่ ผอู้ น่ื และไม่มีใครน�ำมาใช้ก่อความทุกข์เข็ญแก่ผู้ใดได้ หากด�ำรงอยู่ในระเบียบอัน สอดรบั กบั ตรรกะเสมอ – พวกเขาจงึ ถอดแบบจากสงิ่ เหลา่ นน้ั และทำ� ตวั เองให้ เหมอื นกับส่งิ เหล่านนั้ ให้มากทสี่ ุดเทา่ ท่ีจะทำ� ได้ หรอื เจา้ ยังคดิ วา่ พวกเขาจะ อดใจไม่ถอดแบบจากสง่ิ ที่ตนเฝ้าชื่นชมหลงใหลและยึดเปน็ คู่ชวี ิตได้ล่ะ?” 304 : รีพับลิก
“เปน็ ไปไมไ่ ดห้ รอก” เขาพดู [500d] “ดังน้ัน นักปรัชญา เม่ือได้ครองคู่อยู่กับส่ิงอันเป็นระเบียบและทัดเทียม เทพเจ้า เขาย่อมกลายเป็นผู้มีระบบระเบียบและทัดเทียมเทพเจ้ามากที่สุด [500e] เทา่ ทมี่ นษุ ยค์ นหนึง่ จะท�ำได้ กระนนั้ การใส่ร้ายป้ายสีก็ยงั คงมีอยทู่ วั่ ไป” [501a] “แน่นอนไมว่ า่ จะมองทางไหนล้วนเปน็ เช่นน้นั ” “หากเกิดความจ�ำเปน็ บางประการ” ขา้ ฯ พูด “เป็นเหตุให้เขาตอ้ งใชช้ วี ิต โดยนำ� เอาสงิ่ ทเ่ี ขาเหน็ บนนนั้ ลงมาใชก้ บั อปุ นสิ ยั ตา่ งๆ ของมวลมนษุ ย์ – ไมว่ า่ สว่ นตวั หรอื สาธารณะ – แทนทจ่ี ะใชม้ นั เพอ่ื กอ่ รา่ งตนเองเพยี งอยา่ งเดยี ว เจา้ วา่ โดยภาพรวมแล้ว เขาจะกลายเป็นช่างฝีมืออันเลวร้ายด้านความสงบใจ ความเที่ยงธรรม และความดีงามของประชาชนท่วั ไปหรือเปล่า?” “ไมม่ ที างเสียล่ะ” เขาพดู “หากคนหมมู่ ากตระหนกั ไดว้ า่ สงิ่ ตา่ งๆ ทเี่ ราพดู กนั มาเกยี่ วกบั คนคนนเี้ ปน็ ความจรงิ เจา้ วา่ พวกเขาจะยงั หยาบคายตอ่ นกั ปรชั ญา และไมไ่ วว้ างใจพวกเรา อกี หรอื ไม่ หากเราบอกพวกเขาตอ่ ไปวา่ เมอื งเมอื งหนงึ่ จะไมม่ วี นั พบกบั ความ สขุ สมบรู ณไ์ ด้ นอกเสยี จากวา่ มนั จะมโี ครงรา่ ง ซงึ่ วาดขนึ้ โดยฝมี อื ของจติ รกร ผู้ร้จู กั นำ� โครงสรา้ งของเทพเจา้ มาใชเ้ ทา่ นัน้ ” “ไม่หรอก ถ้าตระหนักได้ถึงขนาดนั้นแล้ว พวกเขาก็คงจะเลิกหยาบคาย แลว้ ล่ะมง้ั ” เขาพูด “วา่ แต่ว่า ท่านหมายถงึ การวาดลักษณะไหนหรอื ?” “ขนั้ แรก พวกเขาตอ้ งมองเมอื งและอปุ นสิ ยั ของมนษุ ยภ์ ายในนนั้ ราวกบั เปน็ แผน่ หนิ จารกึ แผน่ หนงึ่ เสยี กอ่ น” ขา้ ฯ กลา่ ว “พวกเขาจะตอ้ งลบขอ้ ความตา่ งๆ บนแผน่ หนิ นที้ งิ้ ใหห้ มด จนเหลอื แตแ่ ผน่ จารกึ วา่ งๆ ซงึ่ แนน่ อนวา่ มนั ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งงา่ ย เพราะอยา่ งไร เจา้ คงรอู้ ยแู่ ลว้ วา่ พวกเขาเหลา่ นน้ั ไมเ่ หมอื นกบั จติ กรคนอนื่ ๆ พวกเขาไมส่ มคั รใจจะทำ� อยา่ งไรกบั เมอื ง หรอื กบั ปจั เจกชน และไมเ่ ตม็ ใจจะรา่ ง กฎหมายอะไรข้ึนมาเป็นอันขาด หากแผ่นจารึกซึ่งพวกเขาได้รับมาน้ัน ไม่ใช่ แผน่ จารึกเปล่า หรอื พวกเขาไมล่ บทกุ สิ่งท้ิงไปก่อน” “และพวกเขากท็ �ำถกู แลว้ ” เขากล่าว เพลโต : 305
“ขั้นตอนต่อไป พวกเขาก็จะต้องวาดโครงร่างของระบอบปกครองข้ึนมา เจา้ กค็ ิดอยา่ งนนั้ ใช่ไหม?” “แน่นอน” [501b] “ตอ่ จากนนั้ ขา้ ฯ เหน็ วา่ เวลาพวกเขาตอ้ งแตง่ เตมิ เนอ้ื หาตา่ งๆ ลงไปในชน้ิ งาน พวกเขาคงหนั หนา้ ไปมาอยบู่ อ่ ยๆ ทง้ั สองดา้ น ดา้ นแรกคอื ดา้ นของสง่ิ เทย่ี งธรรม งดงาม และสงบใจโดยธรรมชาติ หรอื อนื่ ๆ ในทำ� นองเดยี วกนั สว่ นอกี ดา้ นกค็ อื สงิ่ ซงึ่ ดำ� รงอยใู่ นตวั มนษุ ยท์ งั้ หลาย เอาละ่ แลว้ พวกเขากจ็ ะนำ� สว่ นผสมทง้ั สอง ดา้ นดงั กลา่ วมาผสมและผสานใหเ้ ขา้ กนั เปน็ เนอ้ื เดยี ว จากนนั้ จงึ วาดออกมาเปน็ ภาพเหมอื นของบรุ ษุ โดยอา้ งองิ จากวาจาของโฮเมอรซ์ งึ่ เรยี กรปู การณอ์ นั เกดิ แกม่ นษุ ยใ์ นลกั ษณะเดยี วกนั วา่ ‘ทพิ ยลกั ษณ’์ 30 หรอื ‘ภาพเหมอื นของเทพเจา้ ’” “ถกู ต้อง” เขาพดู “และขา้ ฯ วา่ พวกเขาคงจะตอ้ งคอ่ ยๆ ลบสว่ นเกนิ ออกไป และวาดเสรมิ เตมิ [501c] ส่วนขาดเข้าไปใหม่อยู่เรื่อยๆ จนกว่าจะสร้างอุปนิสัยของมนุษย์ ซึ่งพวกเขา พอใจ – และเปน็ ทีร่ ักของทวยเทพดว้ ย – ได้สำ� เร็จ” “ถา้ วาดดว้ ยวธิ นี ้ีละ่ ก็” เขาพูด “มนั จะตอ้ งงดงามกวา่ ภาพไหนๆ เป็นแน”่ “ถา้ เชน่ นน้ั เรากค็ งตอ้ งโนม้ นา้ วผทู้ จี่ ะวง่ิ เขา้ มาโจมตเี รา ดงั เจา้ ไดพ้ ดู ไป”31 ขา้ ฯ พดู “บอกพวกเขาวา่ บคุ คลซง่ึ เราไดส้ รรเสรญิ ใหพ้ วกเขาฟงั ในตอนนน้ั กค็ อื จติ กร ผวู้ าดระบอบปกครองดงั กลา่ ว และดว้ ยเหตวุ า่ เราสง่ มอบเมอื งตา่ งๆ ให้ แกเ่ ขาไปนน่ั เอง คนเหลา่ นนั้ ถงึ ไดห้ ยาบคายใสเ่ รา แตเ่ มอ่ื ฟงั เราพดู แลว้ พวกเขา จะอ่อนโยนลงบ้างไหมนะ?” “ถ้าพวกเขาร้จู ักสงบใจบ้าง” เขาพูด “กค็ งออ่ นโยนลงมากๆ แล้วล่ะ” [501d] “แลว้ พวกเขายงั จะโตแ้ ยง้ อะไรไดอ้ กี ? หรอื พวกเขาจะบอกวา่ นกั ปรชั ญานนั้ ไมใ่ ช่ผ้รู ักในความจรงิ ตามท่ี เป็น และในสิ่งตา่ งๆ ตามที่ เปน็ “ฟังไมเ่ ขา้ ทา่ เลย” เขากล่าว “หรอื วา่ ธรรมชาตขิ องคนเหลา่ นน้ั ดงั เราไดอ้ ธบิ ายไป ไมไ่ ดม้ คี วามเปน็ เลศิ ?” “ไมเ่ ขา้ ท่าอีกเชน่ กนั ” 306 : รพี ับลิก
“หรอื ธรรมชาตดิ งั กลา่ วตอ่ ใหบ้ งั เอญิ ไดใ้ ชช้ วี ติ อยา่ งเหมาะสม กไ็ มม่ วี นั จะดี [501e] และมีความรักในปัญญาโดยสมบูรณ์ได้? หรือจะบอกว่าบุคคลซ่ึงเราเคยได้ [502a] กีดกันออกไปนัน้ ยังมคี วามสมบรู ณก์ วา่ ?” [502b] “ไมม่ ที างอยแู่ ล้ว” “แล้วพวกเขาจะโกรธเราไหม หากเราพูดออกไปตรงๆ ว่าตราบใดชว่ งชน้ั แหง่ ปรชั ญายงั มิไดข้ ึน้ เปน็ นายเหนอื นครา เมืองและพลเมอื งทัง้ หลายก็ยงั จะ ต้องพบกับโรคภัยไม่หยุดหย่อน นอกจากน้ันระบอบปกครอง ซึ่งเราได้เล่า นิทานมากมายเกี่ยวกับมันผ่านวาจาก็คงไม่มีวันสัมฤทธิ์ผลข้ึนมาได้ในทาง ปฏบิ ตั ดิ ว้ ย?” “ก็คงน้อยลงแลว้ ม้งั ” เขากล่าว “ถา้ ทำ� ได้” ขา้ ฯ พูด “กอ็ ย่าใช้คำ� วา่ ‘โกรธน้อยลง’ เลย กลา่ ววา่ พวกเขา ออ่ นโยนข้นึ มากแล้วในทุกๆ ด้านจะเข้าทา่ กวา่ ไหนๆ การโน้มนา้ วของเราก็ สัมฤทธ์ผิ ลแลว้ ด้วยเหตนุ ้ี หากไมผ่ ดิ พลาด พวกเขากจ็ ะตอ้ งเหน็ พ้องกบั เรา ด้วยความรู้สกึ ละอายใจนั่นเอง” “แน่นอนเลย” เขาพูด “ถา้ เชน่ นนั้ กจ็ ะถอื วา่ เราโนม้ นา้ วพวกเขาไดส้ ำ� เรจ็ แลว้ ” ขา้ ฯ พดู “อนั ดบั ตอ่ ไป จะมใี ครเถยี งเราบา้ งไหมวา่ บตุ รธดิ าของราชนั ย์ หรอื ของผกู้ มุ อำ� นาจไวใ้ นมอื นน้ั ไม่มีโอกาสเกิดมาพร้อมกบั ธรรมชาติของนักปรัชญาได้?” “ไม่มีใครเถยี งเชน่ นนั้ หรอก” เขาพดู “แมแ้ ตค่ นเดยี วกไ็ ม่มี” “และหากคนประเภทนน้ั จตุ ขิ น้ึ มาได้ จะยงั มผี ใู้ ดกลา่ วอกี ไหมวา่ พวกเขาจะ ตอ้ งเสือ่ มทรามลงแน่ อยา่ งเลย่ี งไมไ่ ด?้ เราเองก็ยอมรบั นะ วา่ การช่วยเหลอื พวกเขาใหร้ อดพน้ จากสงิ่ เหลา่ นน้ั ยอ่ มทำ� ไดย้ าก กระนน้ั กค็ งไมม่ ใี ครเถยี งเรา หรอกใช่ไหมว่า ในตลอดกาลอนั ยาวนานน้ัน จะไมม่ พี วกเขาคนใดได้รับการ ชว่ ยเหลอื จนรอดพน้ ได้เลย?” “จะมีใครเถียงได้ละ่ ?” “แนน่ อนวา่ ” ขา้ ฯ พดู “ขอเพยี งจตุ ขิ นึ้ มาไดส้ กั คน – หากเมอื งเมอื งนน้ั ยอม เพลโต : 307
เชอ่ื ฟงั เขา – กเ็ กนิ พอจะทำ� ใหท้ กุ สง่ิ สมบรู ณแ์ บบไดแ้ ลว้ และทกุ คนกจ็ ะสนิ้ สงสยั กนั เสยี ท”ี “ใช่แลว้ ” เขาพูด “แค่คนเดียวกเ็ กนิ พอจรงิ ๆ” “เพราะแน่นอนว่า” ข้าฯ กล่าว “หากผ้ปู กครองวางรากฐานกฎหมายและ หลกั ปฏบิ ตั ติ า่ งๆ ดงั เรากลา่ วมาได้ การทำ� ใหพ้ ลเมอื งเหลา่ นน้ั ยนิ ดกี ระทำ� ตาม กย็ ่อมไมถ่ งึ กบั เปน็ ไปไมไ่ ดเ้ สยี ทเี ดียว” “ใช่แล้ว” “แลว้ เจา้ วา่ มนั จะนา่ ตกใจ หรอื ถงึ กบั เปน็ ไปไมไ่ ดเ้ ลยไหม หากใครคนอนื่ จะ มีทศั นะตา่ งๆ เหมือนกบั พวกเรา?” [502c] “คงไม่” เขาพูด “นอกจากนนั้ เรายงั กลา่ วกนั มาอยา่ งเกนิ พอแลว้ วา่ หากมนั เปน็ ไปไดจ้ รงิ มนั ย่อมเปน็ เลิศกวา่ ใครด้วย” “ใช่ เกินพอแลว้ ” “ถ้าอย่างน้ัน มันก็ดูเหมือนจะประจักษ์แก่เราแล้วว่า หากมันปรากฏขึ้น มาได้ สงิ่ ตา่ งๆ อนั เราไดพ้ ดู ไปเกย่ี วกบั การบญั ญตั กิ ฎหมาย กจ็ ะตอ้ งมคี วาม เปน็ เลศิ ดว้ ย และถงึ แมม้ นั จะปรากฏขนึ้ ไดย้ าก กระนนั้ กใ็ ชว่ า่ จะเปน็ ไปไมไ่ ด”้ “ใช”่ เขาพูด “มันประจกั ษแ์ กเ่ ราเชน่ นนั้ ” “งน้ั ในทส่ี ดุ หลงั จากลงแรงกนั มานาน จนเลอื ดตาแทบกระเดน็ การถกเถยี ง ในประเดน็ นกี้ ม็ าถงึ จดุ สน้ิ สดุ และประเดน็ ตอ่ ไปทยี่ งั รอคอยใหเ้ ราพดู ถงึ อยกู่ ค็ อื [502d] เหลา่ ผปู้ กปกั ษข์ องเรานนั้ จะตอ้ งรำ�่ เรยี นวชิ าและหลกั ปฏบิ ตั ใิ ดบา้ ง และอยา่ งไร ภายใตร้ ะบอบปกครองของเรา เพอ่ื พวกเรา โดยวชิ าเรยี นแตล่ ะแขนงนนั้ จะตอ้ ง เร่มิ ตอนชว่ งอายุเท่าไรบา้ ง?” “ใช่ นัน่ ละ่ คอื สง่ิ ทเ่ี ราต้องพดู ถึงกนั ” เขากลา่ ว “นนั่ สนิ ะ” ขา้ ฯ พดู “ขา้ ฯ พยายามเลย่ี งประเดน็ ไมค่ อ่ ยนา่ ฟงั ไวใ้ นตอนแรก – ไมว่ า่ จะเปน็ เรอ่ื งการถอื ครองผหู้ ญงิ การใหก้ ำ� เนดิ หรอื การคดั เลอื กผถู้ อื อำ� นาจ ปกครอง – แตก่ ารทำ� เชน่ นนั้ กด็ ทู า่ จะไมใ่ ชค่ วามมปี ญั ญาเสยี เทา่ ไร ขา้ ฯ ทำ� ไป 308 : รีพบั ลกิ
อย่างน้ันก็เพราะรู้ว่าระบบอันจริงแท้และสมบูรณ์พร้อมเช่นน้ัน นอกจากจะ [502e] ปรากฏขน้ึ ไดย้ ากแลว้ ยงั มแี นวโนม้ จะกอ่ ใหเ้ กดิ ความรสู้ กึ ไมเ่ ปน็ ธรรมไดอ้ กี ดว้ ย [503a] ทว่าต่อมา ความจ�ำเป็นต้องกล่าวถึงสิ่งเหล่านั้นก็อุบัติข้ึนมาจนได้ ส่ิงต่างๆ [503b] เกี่ยวกับผู้หญิงและบุตรธิดาจึงได้พูดกันไปจนสมบูรณ์ ยังเหลือก็แต่ส่ิงที่ เกย่ี วขอ้ งกบั ผปู้ กครอง ซงึ่ ดทู า่ จะตอ้ งกลบั ไปเรม่ิ ตงั้ หลกั กนั ใหมต่ งั้ แตจ่ ดุ เรมิ่ ตน้ [503c] เจา้ ยงั จ�ำได้ใช่ไหม เรากลา่ วกันไวว้ า่ พวกเขาจะตอ้ งแสดงให้เหน็ ไดว้ า่ ตนนน้ั เปน็ ผรู้ กั ในเมอื งแหง่ ตน พวกเขาจะตอ้ งไดร้ บั การทดสอบดว้ ยความสขุ สำ� ราญ และความเจบ็ ปวด โดยจะตอ้ งพสิ จู นใ์ หเ้ ราเหน็ ไดถ้ งึ ความมนั่ คงในประกาศติ ดงั กลา่ ว แมต้ อ้ งเผชญิ งานหนกั ความกลวั หรอื เหตกุ ารณพ์ ลกิ ผนั อน่ื ใดกต็ าม ผใู้ ดไมส่ ามารถทำ� เชน่ นนั้ ไดจ้ ะตอ้ งถกู คดั ออก สว่ นผรู้ อดมาได้ – บรสิ ทุ ธดิ์ งั ทอง ซง่ึ ทดสอบดว้ ยเปลวไฟ – จะไดร้ บั การแตง่ ตงั้ เปน็ ผปู้ กครอง พวกเขาจะไดร้ บั ของก�ำนัลล้�ำค่ามากมาย ขณะยังมีชีวิตและหลังจากตาย เอาล่ะ สิ่งเหล่านี้ เราเคยได้พูดกันไปแล้ว แต่ตรรกะดังกล่าวกลับหลบล้ีหนีจากเราไป ปิดบัง โฉมหน้าตัวเองไว้ ด้วยหวั่นเกรงต่อสิ่งท่ีจะตามมา ซึ่งตอนน้ีสิ่งเหล่าน้ันก็ตั้ง ตระหง่านอยตู่ รงหนา้ เราเรียบรอ้ ยแลว้ ” “จริงทีเดียว” เขาพดู “ขา้ ฯ ยงั จ�ำได้” “สหายนอ้ ย กอ่ นหนา้ ข้าฯ อาจยงั ไม่หา่ มพอจะพดู ถงึ มนั ” ข้าฯ พดู “แต่ ตอนน้ขี ้าฯ หา่ มพอแล้ว ฉะนนั้ เรามาเสนออะไรหา่ มๆกนั เถอะ – ผู้พทิ กั ษ์ ในความหมายอันละเอียดสุดน้ัน จะต้องมาจากนักปรัชญาเทา่ นนั้ ” “ตกลง เอาตามนั้น” เขากลา่ ว “งน้ั เจา้ ตอ้ งทำ� ใจเอาไวก้ อ่ นเลยวา่ คนประเภทดงั กลา่ วมอี ยเู่ พยี งจำ� นวนนอ้ ย เทา่ นนั้ เพราะสว่ นประกอบตา่ งๆ ของธรรมชาติ ซงึ่ จำ� เปน็ สำ� หรบั พวกเขา ดงั เรา ไดพ้ ูดกนั ไปนั้น มโี อกาสนอ้ ยมากจะเติบโตรว่ มกันในคนคนเดยี วกนั ได้ ส่วน ประกอบจำ� นวนมากมายดงั กลา่ ว มกั เตบิ โตขน้ึ โดยแยกขาดออกจากกนั ทงั้ นนั้ ” “ทา่ นหมายความวา่ อยา่ งไร?” เขาพดู “เจา้ ไมร่ ูห้ รอื ว่า ธรรมชาติซงึ่ เรยี นรู้ไดด้ ี มคี วามทรงจำ� ฉลาดเฉลียว และ เพลโต : 309
อนื่ ๆ ในทำ� นองเดยี วกนั อกี ทง้ั ยงั หนมุ่ แนน่ ไฟแรง กอปรดว้ ยคณุ สมบตั ขิ องผู้ ยง่ิ ใหญ่ – ธรรมชาตเิ ชน่ นม้ี กั ไมย่ นิ ดเี ตบิ โตขน้ึ รว่ มกบั ความคดิ คำ� นวณซงึ่ เลอื ก จะใชช้ วี ติ อยา่ งมรี ะเบยี บ มเี สถยี รภาพ และสงบสขุ ผทู้ ม่ี ธี รรมชาตดิ งั กลา่ วจงึ มกั ถกู ความใจรอ้ นและใจเรว็ พดั พาไปยงั ทศิ ทางตา่ งๆ อยบู่ อ่ ยครงั้ เสถยี รภาพ ม่นั คงในชวี ติ จึงยากจะเกดิ ขึน้ ได”้ “เป็นจรงิ ตามนน้ั ” เขาพูด “ในทางกลับกัน ผู้มอี ปุ นสิ ัยอันมน่ั คง มเี สถยี รภาพ ไม่เปลีย่ นแปลงง่ายๆ [503d] นา่ ไวว้ างใจ และไมห่ วนั่ ไหวงา่ ยๆ แมต้ อ้ งเผชญิ ความกลวั ในสนามรบกม็ กั จะนำ� คณุ สมบตั ติ า่ งๆ เหลา่ นนั้ ไปใชใ้ นการรำ�่ เรยี นวชิ าดว้ ย พวกเขาจะไมเ่ ปลย่ี นแปลง อะไรงา่ ยๆ ไมส่ ามารถสอนไดง้ า่ ยๆ ราวกบั งว่ งซมึ อยตู่ ลอดเวลา หรอื เมอ่ื ตอ้ ง ออกแรงทำ� งานอะไรสกั อยา่ งในทำ� นองเดยี วกนั พวกเขากจ็ ะเอาแตอ่ า้ ปากหาว เหมอื นคนอดหลับอดนอนไมม่ ีผดิ ” “เป็นเช่นนัน้ ” เขาพูด “แตเ่ รากพ็ ดู กนั เอาไวม้ ใิ ชห่ รอื วา่ ธรรมชาตซิ ง่ึ เราตอ้ งการนน้ั จะตอ้ งเขา้ ไป มีส่วนร่วมไดท้ ้ังกับความดีและความงดงาม มิเชน่ น้ัน เรากม็ อิ าจใหม้ นั ไดร้ บั การปกครอง เกยี รติยศ หรอื การศึกษาอันละเอียดกว่าส่งิ ใดได้” “ถกู ตอ้ ง” เขากล่าว “หรอื ยงั ไม่เหน็ ว่ามันหายากอีก?” “ข้าฯ เหน็ แลว้ ” [503e] “ดงั นน้ั มนั จงึ ตอ้ งถกู ทดสอบดว้ ยงานหนกั ความหวาดกลวั และความสขุ สำ� ราญตา่ งๆ ดงั ไดพ้ ดู กนั ไป เอาละ่ ไดเ้ วลาพดู ถงึ สงิ่ ทเี่ ราขา้ มไปในตอนนนั้ แลว้ นน่ั คอื มนั ยงั จะตอ้ งไดร้ บั กายบรหิ ารในวชิ าเรยี นหลายๆ วชิ า เพอื่ ทดสอบวา่ มนั จะอดทนตอ่ วชิ าสำ� คญั ทสี่ ดุ ไดห้ รอื ไม่ หรอื วา่ มนั จะขลาดเขลาไปเสยี กอ่ น [504a] เหมอื นอกี หลายๆ คน ซ่งึ มักแสดงความขลาดเขลาออกมาในด้านอ่ืนๆ” “นนั่ ยอ่ มเปน็ วธิ กี ารตรวจสอบอนั เหมาะสม” เขาพดู “วา่ แตว่ า่ วชิ าสำ� คญั ทีส่ ดุ ดงั ทา่ นว่ามานน่ั นะ่ มันหมายถงึ อะไรหรือ?” 310 : รพี ับลิก
“เจา้ ตอ้ งจำ� ไดแ้ นว่ า่ ” ขา้ ฯ พดู “เราไดแ้ บง่ จติ วญิ ญาณออกเปน็ สามรปู แบบ32 [504b] และนนั่ กท็ ำ� ใหเ้ ราคน้ พบวา่ ความเทยี่ งธรรม ความสงบใจ ความกลา้ หาญ และ [504c] ปญั ญา แตล่ ะสิ่งนน้ั คืออะไร” “แหม ถา้ ข้าฯ จ�ำไม่ได”้ เขาพดู “ขา้ ฯ คงไม่คู่ควรได้ฟงั สง่ิ ทีเ่ หลอื หรอก” “แลว้ เร่อื งท่พี ูดกันกอ่ นหน้านัน้ ล่ะ?” “หา? เร่ืองไหน?” “ขา้ ฯ วา่ เราไดพ้ ดู กนั ไปแลว้ นะวา่ หากตอ้ งการจะตรวจสอบสง่ิ เหลา่ นอี้ ยา่ ง ประณตี สดุ เทา่ ทจี่ ะเปน็ ไปได้ เรากจ็ ะตอ้ งเดนิ ไปบนหนทางอกี สายหนง่ึ ซงึ่ ยาว กวา่ นมี้ าก แตถ่ า้ ไดล้ องเดนิ ไปจนสดุ ทางแลว้ ละ่ ก็ สง่ิ เหลา่ นน้ั กจ็ ะปรากฏชดั แกต่ า อย่างไรก็ตาม เวลาน้ันเราเลือกจะให้ค�ำอธิบายแก่มันในระดับเดียวกับการ ถกเถยี งซงึ่ เราเพง่ิ ไปถงึ เทา่ นนั้ และตอนนนั้ เจา้ กเ็ หน็ วา่ เทา่ นนั้ กเ็ พยี งพอแลว้ แตต่ อนนเี้ จา้ คงเหน็ แลว้ สนิ ะวา่ คำ� อธบิ ายทงั้ หลาย ซง่ึ เราไดใ้ หไ้ วใ้ นเวลานนั้ – จากมมุ มองของข้าฯ – มนั ยงั ขาดความละเอียดอยู่มาก หรือเจ้ายังรู้สกึ พอใจ แคต่ รงนน้ั ขา้ ฯ ให้เจา้ เลือกแลว้ กนั ” “คำ� อธบิ ายตอนนน้ั มนั กน็ า่ พอใจพอประมาณนะ สำ� หรบั ขา้ ฯ” เขาพดู “และ ก็ดเู หมือนสำ� หรบั คนอ่นื ๆ ดว้ ย” “สหายนอ้ ย” ขา้ ฯ กลา่ ว “ความพอประมาณนะ่ ถา้ มนั ยงั ไปไมถ่ งึ สงิ่ ท่ี เปน็ ละ่ ก็ มนั กไ็ มม่ สี ง่ิ ใดพอประมาณไดท้ งั้ นนั้ นนั่ ละ่ สงิ่ ไมส่ มบรู ณย์ อ่ มมอิ าจนำ� ไป ใชต้ ดั สนิ ความพอประมาณของสง่ิ ใดได้ แตก่ แ็ นล่ ะ่ คนบางคนอาจจะมที ศั นะวา่ ประเด็นดังกล่าวได้รับการแถลงไขอย่างน่าพอใจแล้ว และไม่ต้องแสวงสิ่งใด เพมิ่ เตมิ อีกกเ็ ป็นได้” “ความขเี้ กยี จ” เขาพูด “เปน็ ตน้ เหตขุ องประสบการณด์ งั กลา่ ว อันเกิดแก่ คนเหล่านนั้ ” “และ” ขา้ ฯ พดู “ประสบการณเ์ ชน่ นน้ั กไ็ มพ่ งึ ประสงคท์ ง้ั ตอ่ ผพู้ ทิ กั ษเ์ มอื ง และตอ่ กฎหมาย” “กค็ งอยา่ งนัน้ ” เขากล่าว เพลโต : 311
“เอาละ่ สหาย” ขา้ ฯ พดู “ถา้ อยา่ งนนั้ พวกเขาเหลา่ นนั้ กจ็ ะตอ้ งเลอื กเดนิ บน เสน้ ทางอกี สายหนง่ึ ซง่ึ ยาวกวา่ และจะตอ้ งลงแรงกบั วชิ าเรยี นตา่ งๆ ไมน่ อ้ ย ไปกว่าด้านกายบริหาร มิเช่นน้ัน พวกเขาจะไม่มีวันบรรลุเป้าหมายแห่งการ เรียนอนั เหมาะควรและสำ� คัญกว่าสงิ่ อื่นใดไดเ้ ลย” “งนั้ สง่ิ เหลา่ นกี้ ย็ งั ไมไ่ ดส้ ำ� คญั ทสี่ ดุ สนิ ะ” เขาพดู “วา่ แตว่ า่ ยงั มสี งิ่ ใดสำ� คญั และยง่ิ ใหญ่ไปกว่าความเทยี่ งธรรม และส่ิงอื่นๆ ในทำ� นองเดียวกัน ดังเราได้ กลา่ วกันไปอกี หรือ?” “ใช่ ยงั มบี างสงิ่ สำ� คญั และยงิ่ ใหญก่ วา่ นนั้ ” ขา้ ฯ พดู “นอกจากนน้ั การมอง ความดงี ามตา่ งๆดงั กลา่ วเพยี งโครงรา่ ง–ดงั เราไดท้ ำ� ไปกอ่ นหนา้ –กไ็ มเ่ พยี งพอ อกี ตอ่ ไป เราตอ้ งใหค้ ำ� อธบิ ายแกม่ นั อยา่ งสมบรู ณแ์ บบ จะละเลยตอ่ ไปไมไ่ ดอ้ กี [504e] คดิ ดสู ิ มนั ไมน่ า่ ขนั ไปหนอ่ ยหรอื เราใชค้ วามพยายามทกุ วถิ ที างไปกบั การใหค้ ำ� อธบิ ายอนั ละเอยี ดลออแกส่ งิ่ เลก็ นอ้ ยและไมค่ วรคา่ แตก่ ลบั ละเลยสง่ิ สำ� คญั ทสี่ ดุ ซงึ่ ควรคา่ แกค่ วามละเอยี ดทส่ี ดุ ไป” “นนั่ ยอ่ มเปน็ ความคดิ อนั ควรคา่ ” เขาพดู “เดยี๋ วส!ิ ทา่ นคดิ วา่ เราจะยอมให้ ทา่ นไปตอ่ โดยไมต่ ง้ั คำ� ถามวา่ ‘วชิ าสำ� คญั ทสี่ ดุ ’ ของทา่ นนน้ั หมายถงึ อะไร และ เก่ียวกับอะไรนะ่ หรือ?” “ไมห่ รอกนะ่ เจา้ อยากรอู้ ะไรกถ็ ามมา” ขา้ ฯ กลา่ ว “อนั ทจ่ี รงิ พวกเจา้ กไ็ ดฟ้ งั [505a] เรอื่ งนมี้ าไมน่ อ้ ยแลว้ นะ แตอ่ าจจะไมท่ นั ไดใ้ ชค้ วามคดิ หรอื ไม่ กอ็ าจจะรกู้ นั ดี อยแู่ ลว้ เพยี งแตต่ อ้ งการรง้ั ตวั ขา้ ฯ ไวก้ อ่ กวนเลน่ เฉยๆ ขา้ ฯ กไ็ มร่ ู้แตข่ า้ ฯ วา่ นา่ จะ เปน็ อยา่ งหลงั มากกวา่ เพราะพวกเจา้ กไ็ ดฟ้ งั กนั ตง้ั หลายรอบแลว้ วา่ รปู แบบ ของ ความดนี นั่ เอง คอื วชิ าเรยี นอนั สำ� คญั ทสี่ ดุ หากเรามองเหน็ มนั และเชอื่ มโยงมนั เขา้ กบั สงิ่ ตา่ งๆ ได้ เมอื่ นน้ั แล สง่ิ เทย่ี งธรรมและอน่ื ๆ ทเ่ี หลอื จงึ จะมปี ระโยชน์ และใหค้ ณุ แกเ่ ราจรงิ ๆ33 พวกเจา้ คงรกู้ นั อยแู่ ลว้ ใชไ่ หมวา่ ขา้ ฯ จะตอ้ งพดู อยา่ งน้ี กระนน้ั เรากย็ งั ไมร่ สู้ งิ่ ใดเกยี่ วกบั มนั มากนกั แตห่ ากเรายงั ปลอ่ ยไวเ้ ชน่ นต้ี อ่ ไป ต่อให้เรามีองค์ความรู้ในเร่ืองอื่นๆ อีกมากมายแค่ไหน มันก็ไม่มีประโยชน์ เพราะไมว่ า่ เราจะไดค้ รอบครองสงิ่ ใด หากสงิ่ นนั้ ปราศจากความดแี ลว้ ไซร้ มนั ก็ 312 : รพี บั ลิก
ไม่เหลอื คุณคา่ อันใดอกี หรือเจ้าเห็นว่าการได้ครอบครองทกุ ส่ิงยกเว้นส่ิงทีด่ ี [505b] ยงั ใหผ้ ลประโยชนอ์ ะไรได?้ หรอื การมปี ฏภิ าณในทกุ สงิ่ โดยขาดความดี โดยไมเ่ คย [505c] มปี ฏภิ าณในสงิ่ ดหี รอื งดงามใดมากอ่ นเลย เจา้ วา่ นน่ั จะยงั มคี ณุ อนั ใดอกี หรอื ?” [505d] “ขา้ ฯ ไมไ่ ด้วา่ อย่างนั้นเสยี หน่อย” เขาพูด “เทพซุสเปน็ พยาน” “และเจา้ กร็ ใู้ ชไ่ หมวา่ ตามทศั นะของคนหมมู่ าก ความดจี ะหมายถงึ ความ สขุ สำ� ราญ แตถ่ า้ เปน็ ของผมู้ คี วามเฉยี บคมมากกวา่ นนั้ หนอ่ ย มนั กจ็ ะหมายถงึ ปฏภิ าณ?”34 “แน่นอน” “แตร่ อู้ ะไรไหม สหายนอ้ ย? แมค้ นพวกหลงั จะเชอ่ื เชน่ นนั้ แตพ่ วกเขากไ็ ม่ สามารถจำ� แนกไดเ้ ชน่ กนั วา่ มนั คอื ปฏภิ าณประเภทไหน สดุ ทา้ ย เมอ่ื โดนบบี ให้ตอบ พวกเขาจงึ มักตอบว่า ‘เกี่ยวกบั ความดี’” “ช่างฟงั น่าตลก” เขาพดู “กใ็ ชน่ ะ่ ส”ิ ขา้ ฯ พดู “พวกเขาตำ� หนเิ ราวา่ ไมร่ จู้ กั ความดี แตจ่ ากนน้ั กพ็ ดู ราว กับวา่ เราตอ้ งรู้แน่ๆ – พวกเขาพาดพิงถงึ ปฏิภาณเกี่ยวกับความดี ราวกบั ว่า พวกเราเขา้ ใจความหมายของความดดี ังกล่าวอย่แู ล้วอย่างน้นั ” “จรงิ ทีเดียว” เขาพดู “แลว้ ถา้ เปน็ คนพวกแรก ซงึ่ นยิ ามความดไี วว้ า่ หมายถงึ ความสขุ สำ� ราญละ่ ? พวกเขาก็พูดขัดกันเองไม่ต่างอะไรกับคนอีกพวกเลยใช่ไหม? เพราะสุดท้าย พวกเขากจ็ ะถกู บบี ใหต้ อ้ งยอมรบั อยดู่ วี า่ มนั ยงั มสี งิ่ ทเี่ รยี กวา่ ‘ความสขุ สำ� ราญ อนั เลวร้าย’ อยู่ด้วย ใชห่ รอื เปลา่ ?” “ใช่แลว้ ละ่ ” “และผลลพั ธก์ ค็ อื พวกเขาจะเหน็ วา่ สงิ่ สง่ิ เดยี วกนั ดแี ละเลวในเวลาเดยี วกนั 35 ใชไ่ หม?” “ใช่” “เจา้ คงเห็นชดั เจนแล้วสินะ วา่ ประเด็นนีม้ คี วามไมล่ งรอยกันมากมาย” “ใช”่ เพลโต : 313
“นอกจากนน้ั คนจำ� นวนมากกม็ กั เลอื กกระทำ� ถอื ครอง และยนิ ดกี บั ชอ่ื เสยี ง ของส่งิ ตา่ งๆ ซ่ึงพวกเขามีทัศนะวา่ เทย่ี งธรรมและงดงามเท่านัน้ ตอ่ ให้มนั จะ ไมไ่ ดเ้ ปน็ เชน่ นน้ั เลยกต็ าม อยา่ งไรกต็ าม หากเปน็ กรณขี องความดลี ะ่ ก็ มนั กลบั ไมค่ อ่ ยมใี ครพอใจกบั ทศั นคตเิ สยี เทา่ ไรนกั แตล่ ะคนลว้ นพยายามมองสง่ิ ตา่ งๆ ตามทเี่ ป็นกันท้ังน้นั และเมอ่ื ถงึ จดุ จดุ น้ี ทกุ คนกจ็ ะเรมิ่ ชงิ ชงั ทศั นคตใิ ชไ่ หม?” “เปน็ เช่นนน้ั ” เขาพดู “น่ีล่ะ คือส่ิงที่จิตวิญญาณทุกดวงถวิลหา และท�ำได้ทุกอย่างเพื่อสิ่งส่ิงนี้ [505e] จติ วญิ ญาณแตล่ ะดวงตา่ งกม็ ที พิ ยญาณในตวั เอง มนั รวู้ า่ สง่ิ สงิ่ นน้ั เหนอื ลำ�้ หากแต่ มอิ าจเขา้ ใจมนั ได้ ไมม่ คี วามสามารถพอจะเขา้ ใจไดว้ า่ มนั คอื อะไร จงึ ไมอ่ าจให้ ความไวว้ างใจอนั มน่ั คงและตอ่ เนอื่ งแกส่ ง่ิ สงิ่ นน้ั ได้ แตกตา่ งจากสง่ิ อน่ื ๆ ซง่ึ มนั วางใจเสมอ ดว้ ยเหตนุ เ้ี อง จติ วญิ ญาณจงึ มกั สญู เสยี ผลกำ� ไรอนั พงึ ไดร้ บั จากสง่ิ อนื่ ๆ นอกเหนอื จากนนั้ ไป เอาละ่ เจา้ วา่ เหลา่ ผมู้ คี วามเปน็ เลศิ ในเมอื งของเรา ซงึ่ เปน็ ผทู้ เี่ รามอบทกุ สงิ่ ใหด้ แู ล จะหลงทางอยใู่ นความมดื มดิ เพราะมอิ าจอธบิ าย [506a] ไดอ้ ยา่ งถอ่ งแทว้ า่ สง่ิ สงิ่ นคี้ อื อะไร และมคี วามสำ� คญั แคไ่ หน อยา่ งนนั้ ใชไ่ หม?” “ไมม่ ที างหรอกน่า” เขาพูด “อยา่ งนอ้ ยขา้ ฯ กเ็ หน็ วา่ ” ขา้ ฯ กลา่ ว “ไมว่ า่ จะเปน็ สง่ิ งดงามกด็ ี หรอื สง่ิ เทยี่ ง ธรรมก็ดี หากคนคนหนึ่งไม่รู้ว่าส่ิงเหล่านี้มันดีอย่างไรแล้วล่ะก็ เขาก็คงเป็น ผพู้ ทิ กั ษใ์ หก้ บั มนั ไดย้ ากใชเ่ ลน่ เลยเหมอื นกนั นะ เพราะถา้ เขาไมม่ รี จู้ กั มนั เลย เขาจะควรคา่ แกห่ นา้ ทน่ี ไ้ี ดอ้ ยา่ งไร ขา้ ฯ ขอพยากรณไ์ วเ้ ลยวา่ ตราบใดยงั ไมม่ ใี คร รู้เร่ืองน้ี ก็จะยังไม่มีใครรู้จักความงดงามและความเที่ยงธรรมโดยตัวมันเอง ได้เชน่ กนั ” “พยากรณ์ได้เลศิ มาก” เขาพดู “ระบอบปกครองของเราจะดำ� เนนิ ไปไดอ้ ยา่ งเปน็ ระเบยี บ และสมบรู ณแ์ บบ [506b] หากผู้พทิ ักษ์ ซ่งึ เฝ้าดูแลมัน มีองค์ความรู้เก่ียวกับสง่ิ ตา่ งๆ ดังกล่าวใช่ไหม?” “จำ� เปน็ ตอ้ งเปน็ อยา่ งนนั้ ” เขากลา่ ว “วา่ แตว่ า่ โสคราตสี ทา่ นจะบอกวา่ ความดี นนั้ เปน็ องคค์ วามรู้ เปน็ ความสขุ สำ� ราญ หรอื วา่ เปน็ อะไรนอกเหนอื จากนลี้ ะ่ ?” 314 : รีพับลกิ
“นส่ี ถิ งึ จะนบั วา่ เปน็ บรุ ษุ !”36 ขา้ ฯ พดู “เจา้ แสดงใหข้ า้ ฯ เหน็ อยา่ งชดั เจนมา [506c] โดยตลอดวา่ ทศั นคตติ า่ งๆ ของผคู้ นรอบขา้ งนน้ั ไมเ่ คยทำ� ใหเ้ จา้ รสู้ กึ พอไดเ้ ลย” [506d] [506e] “นน่ั เปน็ เพราะขา้ ฯ ไมเ่ หน็ วา่ มนั เทยี่ งธรรมอยา่ งไรละ่ โสคราตสี ” เขากลา่ ว “เราใช้เวลาครนุ่ คดิ กับเรอื่ งเหล่านี้มาต้ังมากมาย ท�ำไมจะต้องเอาประกาศิต ของคนอน่ื มาพูด ท�ำไมไม่พดู ในส่งิ ทเ่ี ปน็ ของของเรา?” “งนั้ หรอื ?” ขา้ ฯ พดู “ถา้ อยา่ งนน้ั ตามทศั นะเจา้ การพดู ถงึ สง่ิ ไมร่ รู้ าวกบั วา่ ตวั เองรู้ ยังนบั เปน็ ความเทีย่ งธรรมได้อย่หู รอื เปลา่ ?” “ไมไ่ ดห้ รอก การพดู ราวกบั วา่ ตวั เองรนู้ บั เปน็ ความเทย่ี งธรรมไดอ้ ยา่ งไร” เขากลา่ ว “กระนนั้ เรากย็ งั สมควรจะพดู ตามสงิ่ ทเี่ รามคี วามเหน็ เพราะนน่ั คอื ความเห็นของเรา”37 “อะไรกัน? เจ้าไม่สังเกตหรอกหรือว่า” ข้าฯ พูด “ทัศนคติอันปราศจาก องคค์ วามรใู้ ดๆ นนั้ ลว้ นนา่ ละอายเสมอ? ตอ่ ใหเ้ ลศิ เลอแคไ่ หนกย็ งั คงมดื บอด อยดู่ ี กลา่ วคอื ตอ่ ใหแ้ สดงทศั นะตอ่ สง่ิ สงิ่ หนงึ่ ไดจ้ รงิ ตามทเ่ี ปน็ มนั กย็ งั ไมต่ า่ ง อะไรกบั คนตาบอด ซง่ึ บงั เอญิ ไดเ้ ดนิ บนทางอนั ถกู ควรเทา่ นนั้ หรอื เจา้ เหน็ ตา่ ง ไปจากนี้?” “เปลา่ เลย” เขาพดู “แล้วเจ้าอยากเห็นส่ิงน่าละอาย บูดเบ้ียว และมืดบอดหรือ ในเมื่อเจ้า เลือกฟังสง่ิ แจม่ ใสและงดงามจากคนอ่ืนๆ ได้?” แลว้ กลาวคอนกพ็ ดู ขน้ึ มาวา่ “ในนามของเทพซสุ ไมม่ ที างเสยี หรอกโสคราตสี ขา้ ฯ รนู้ ะวา่ ทา่ นกำ� ลงั จะวางมอื หลงั จากพดู จบนะ่ พวกเราทกุ คนคงรสู้ กึ พอใจ มากกวา่ นแี้ น่หากทา่ นจะชว่ ยอธบิ ายเรอ่ื งความดี เหมอื นกบั ทท่ี า่ นไดอ้ ธบิ ายเรอ่ื ง ความเทยี่ งธรรม ความสงบใจ และเรอื่ งอน่ื ๆ ไปแลว้ ” “ถา้ ทำ� ได้ ขา้ ฯ กค็ งรสู้ กึ พอใจเชน่ กนั สหายนอ้ ย” ขา้ ฯ พดู “แตข่ า้ ฯ เกรงวา่ จะ ไมไ่ หวนะ่ สิ หากยงั ดนั ทรุ งั พยายามตอ่ ไป ขา้ ฯ กค็ งมแี ตจ่ ะตอ้ งเสยี สงา่ หนำ� ซำ้� ยงั ตอ้ งโดนหวั เราะเยาะเปน็ การลงโทษเจา้ เองกเ็ ชน่ กนั นะ คนเกง่ เราทงิ้ คำ� ถามนี้ – ความดโี ดยตวั มนั เองคอื อะไร? – เอาไวก้ อ่ นเถอะ เพราะขา้ ฯ เหน็ วา่ การบรรลถุ งึ เพลโต : 315
ทัศนะดงั กลา่ วของขา้ ฯ น้ัน มันอยนู่ อกเหนอื ขอบเขตประเดน็ ของพวกเรานะ กระนนั้ ขา้ ฯ กย็ นิ ดจี ะแถลงไขใหพ้ วกเจา้ ฟงั วา่ สงิ่ ตา่ งๆ อนั มลี กั ษณะคลบั คลา้ ย กบั ลกู หลานของความดนี น้ั มหี นา้ ตาอยา่ งไร เอาชนดิ ทคี่ ลา้ ยทสี่ ดุ เลยกย็ งั ได้ ถา้ พวกเจ้าต้องการจะฟังนะ่ นะ แต่ถา้ ไม่อยากฟงั กข็ ้ามไปก็ได”้ “ว่ามาส”ิ เขาพดู “คร้งั หนา้ ค่อยให้ท่านเล่าชดใช้เรื่องบิดามนั ก็ได”้ [507a] “ขา้ ฯ กห็ วงั วา่ ตวั เองจะชดใชใ้ หเ้ จา้ ไดเ้ หมอื นกนั ” ขา้ ฯ กลา่ ว “และยงั หวงั ด้วยว่า เจ้าจะรับมันโดยตัวของมันได้ ไม่ใช่รับไปแต่ดอกเบ้ียเหมือนคร้ังนี้38 เอาเถอะ จงรับไปเสยี น่ีคอื ดอกเบย้ี ของเจ้า – ลูกหลานของความดี แตก่ ็ช่วย รอบคอบหน่อยนะ อย่าใหข้ ้าฯ พลั้งไปคดโกงเจา้ โดยไม่ต้ังใจได้ละ่ เจ้าคงไม่ อยากไดด้ อกเบ้ียนอกกฎหมายหรอกม้งั ” “พวกเราจะรอบคอบใหม้ ากทสี่ ดุ เทา่ ทจ่ี ะทำ� ไดแ้ ลว้ กนั ” เขากลา่ ว “ทา่ นพดู เสยี ทเี ถอะ” “ได้” ขา้ ฯ พูด “แต่ขา้ ฯ ต้องเหน็ พ้องกับเจ้า – และเตือนให้เจ้านึกถึง – เรื่องหนึ่งก่อน มันเป็นเรื่องที่เราได้พูดกันไปแล้วก่อนหน้า และยังได้พูดกัน ซ�ำ้ ไปซ้�ำมาอย่อู กี หลายคร้งั ” [507b] “อะไรเหรอ?” เขาพดู “พวกเราได้เสนอกันไปแล้ว และได้ใช้ตรรกะจ�ำแนกมันออกมาให้ได้เห็น แลว้ วา่ ”39 ขา้ ฯ พดู “สง่ิ ตา่ งๆ แตล่ ะชนดิ ลว้ นแตม่ สี งิ่ สง่ิ นน้ั ในจำ� นวนมาก เชน่ ส่งิ งดงามจ�ำนวนมาก สง่ิ ดจี �ำนวนมาก เปน็ ตน้ ” “ใช่ เราวา่ กนั ไว้อย่างนนั้ ” “ขณะเดียวกัน เรากเ็ สนอว่า ในทุกๆ สิง่ ซงึ่ เราได้ชใี้ หเ้ ห็นว่ามีจำ� นวนมาก น้ัน มันยังมีแต่ละสิ่งโดยตัวมันเองอยู่ด้วย เช่น ความงดงามโดยตัวมันเอง ความดโี ดยตวั มนั เอง เปน็ ตน้ เอาละ่ จากนไ้ี ป เราจะพดู ถงึ แตล่ ะสง่ิ เหลา่ นใี้ น ฐานะ รปู แบบ ของสิง่ นั้นๆ ราวกับวา่ รปู แบบ ของสิ่งสงิ่ หน่งึ นั้นมีเพียงหน่ึง เดยี ว และเราก็จะน�ำมนั มาใชเ้ รียกส่งิ ต่างๆ ตามท่ี เปน็ จริงๆ”40 “ไดเ้ ลย” 316 : รีพบั ลกิ
“ย่ิงไปกว่านั้น เรายังจะกล่าวว่าฝ่ายแรกนั้นใช้การมองเห็น ไม่ใช่การท�ำ [507c] ความเขา้ ใจ สว่ นรปู แบบตา่ งๆ นน้ั ตอ้ งใชก้ ารทำ� ความเขา้ ใจ ไมใ่ ชก่ ารมองเหน็ ” [507d] [507e] “แนน่ อน” “แลว้ สิ่งใดในตวั เราท�ำให้เรามองเห็นสงิ่ ตา่ งๆ รอบตวั ได้?” “การมองเหน็ ” เขาพดู “สว่ นการไดย้ นิ ” ขา้ ฯ กลา่ ว “กท็ ำ� ใหเ้ ราไดย้ นิ เสยี งตา่ งๆ รอบตวั ได้ เชน่ เดยี วกบั ผัสสะอืน่ ๆ ซงึ่ ท�ำใหเ้ รารบั รสู้ งิ่ ตา่ งๆ รอบตัวได้ตามแตผ่ ัสสะน้นั ๆ ใชไ่ หม?” “แน่นอน” “เจา้ ไมเ่ คยคดิ มากอ่ นเลยใชไ่ หมวา่ ” ขา้ ฯ พดู “ชา่ งฝมี อื ผสู้ รา้ งผสั สะเหลา่ นนั้ ไดถ้ กั ทอพลงั อำ� นาจแหง่ การมองเหน็ และการถกู เหน็ ใหม้ คี วามหรหู ราฟมุ่ เฟอื ย มากมายเพียงไร?” “ใชแ่ ลว้ ไม่เคยคดิ มาก่อน” เขาพูด “งัน้ ลองคิดอย่างนี้ นอกจากการไดย้ ินและเสียงแลว้ เรายังต้องการปจั จยั อ่ืนใดเพ่มิ เตมิ อีกหรอื ไม่ จึงจะสามารถได้ยิน และเสยี งๆ น้นั จงึ จะถกู ไดย้ นิ ? ถา้ มี ปจั จยั ๆ นน้ั กจ็ ะตอ้ งมคี วามสำ� คญั ถงึ ขน้ั วา่ หากขาดมนั ไป การไดย้ นิ หรอื การถกู ไดย้ นิ ก็จะเกดิ ขนึ้ ไมไ่ ดอ้ ีก เจา้ ว่าสง่ิ สิ่งน้ีมีอยไู่ หม?” “ไมม่ หี รอก” เขาพูด “ขา้ ฯ เหน็ วา่ ” ขา้ ฯ กลา่ ว “มอี ยจู่ ำ� นวนไมม่ าก – แตไ่ มถ่ งึ กบั ไมม่ ี – ซง่ึ ยงั ตอ้ ง การปัจจยั เพ่มิ เตมิ ท�ำนองน้นั เจา้ บอกไดส้ กั อนั ไหม?” “อย่าถามข้าฯ” เขากลา่ ว “เจ้าไม่สังเกตหรือว่า พลังอ�ำนาจในการมองเห็นและสิ่งซึ่งถูกเห็นน้ันน่ะ ยังตอ้ งการปจั จัยเพ่มิ เติมดังกล่าว?” “อย่างไรหรอื ?” “เมอ่ื การมองเหน็ ปรากฏในดวงตา และผ้เู ปน็ เจา้ ของพยายามดึงมันออก มาใช้ สีสันจงึ ปรากฏขน้ึ ในสง่ิ ที่ถกู เห็น แนน่ อนว่า หากปจั จยั ลำ� ดับสาม – ซงึ่ ธรรมชาตขิ องมนั มเี ปา้ หมายอยู่ทสี่ ิ่งนี้โดยเฉพาะ – ขาดหายไป การมองเหน็ เพลโต : 317
ยอ่ มมองไมเ่ หน็ สิ่งใดอกี และสีสันตา่ งๆ กจ็ ะไม่ถูกเหน็ อีก” “ทา่ นหมายถึงปจั จยั ลกั ษณะไหนน่ะ?” เขาพดู “มนั กค็ ือแสงอยา่ งไรละ่ ” ข้าฯ กลา่ ว “โอ!้ จริงทีเดยี ว” เขาพูด “ดงั นนั้ การผสั สะแหง่ การมองเหน็ และอำ� นาจแหง่ การถกู เหน็ จงึ เชอ่ื มโยง เขา้ ดว้ ยกนั ได้ ดว้ ยตวั เชอ่ื มตวั หนง่ึ – โดยตวั เชอื่ ม รปู แบบ ดงั กลา่ ว41 กไ็ มไ่ ดม้ ี [508a] ความส�ำคัญน้อยไปกว่าส่ิงอื่นใดเลย – ตัวเชื่อมตัวนี้ย่อมทรงเกียรติยิ่งกว่า ตวั เช่ือมของสิ่งอ่ืนๆ มาก แนล่ ะ่ แสงสวา่ งย่อมไม่ไร้เกียรติอยู่แล้วใชไ่ หม?” “แนน่ อน” เขาพดู “มนั ยอ่ มไมไ่ รเ้ กยี รติ” “แลว้ เจา้ บอกขา้ ฯ ไดไ้ หมวา่ ทวยเทพองคใ์ ดบนสวรรคเ์ ปน็ ผทู้ ำ� หนา้ ทน่ี ี้ – มอบแสงสวา่ ง อนั ทำ� ใหก้ ารมองเหน็ ของพวกเรานนั้ มองเหน็ สง่ิ ตา่ งๆ ไดอ้ ยา่ ง ยอดเยีย่ ม และท�ำให้สงิ่ ต่างๆ ซึง่ มองเห็นไดน้ ั้นถกู เห็น” “ท้ังทา่ นและคนอนื่ ๆ ตา่ งกต็ อ้ งเอย่ นามเดยี วกัน” เขาพดู “แน่นอน ทา่ น กำ� ลงั หมายถึงดวงอาทติ ย”์ “งนั้ โดยธรรมชาตแิ ลว้ การมองเหน็ กย็ ดึ โยงกบั เทพเจา้ องคน์ ไี้ ดใ้ นลกั ษณะ เช่นนส้ี นิ ะ?” “ลักษณะไหนหรือ?” “ไมว่ า่ จะเปน็ การมองเหน็ โดยตวั มนั เอง หรอื แหลง่ กำ� เนดิ ของมนั – ซงึ่ เรา เรียกวา่ ดวงตา – ต่างก็เป็นคนละสงิ่ กบั ดวงอาทติ ย์”42 [508b] “กแ็ หงอยแู่ ลว้ ” “กระนั้นข้าฯ ก็เห็นว่า ดวงตานั้นเป็นอวัยวะแห่งผัสสะอันกอปรด้วย อาทติ ยลกั ษณ4์ 3มากกว่าส่วนอ่ืนใด” “ใช่ มากๆ เลยละ่ ” “เพราะมนั ไดร้ บั พลงั อำ� นาจ ซง่ึ ไหลบา่ ลงมาจากทอ้ งพระคลงั ดา้ นบนนนั้ ใช่ไหม?” “แนน่ อน” 318 : รีพับลกิ
“ขณะเดียวกัน ดวงอาทติ ยก์ เ็ ป็นคนละอยา่ งกบั การมองเห็น มันเป็นเหตุ [508c] แห่งการมองเห็น และยังถูกเหน็ ไดด้ ว้ ยการมองเห็นโดยตัวของมนั ” [508d] [508e] “เปน็ เช่นน้นั ” เขาพดู “ถา้ อยา่ งนน้ั ” ข้าฯ พูด “สมมตวิ า่ ดวงอาทติ ย์เป็นลูกหลานของความดี – กลา่ วคอื ความดไี ดใ้ หก้ ำ� เนดิ แกม่ นั อยา่ งเปน็ สดั สว่ นกบั ตวั มนั เอง ขา้ ฯ หมาย ความวา่ เฉกเชน่ ความดนี นั้ ดำ� รงอยใู่ นดนิ แดนแหง่ สงิ่ ซงึ่ เขา้ ใจได้ อนั เชอื่ มโยงกบั ความเข้าใจ และส่ิงที่ถูกเข้าใจ44 ดวงอาทิตย์ก็ด�ำรงอยู่ในดินแดนแห่งสิ่งซ่ึง มองเหน็ ได้ อนั เช่ือมโยงกบั การมองเห็น และส่งิ ท่ถี กู เห็น” “อยา่ งไรหรือ?” เขาพดู “ชว่ ยอธบิ ายให้ชัดเจนกว่านอี้ ีกหน่อยสิ” “เจา้ รใู้ ชไ่ หมวา่ ” ขา้ ฯ พดู “ดวงตาของเรานน้ั ถา้ มไิ ดห้ นั เขา้ หาสสี นั ซงึ่ แสงสวา่ ง แหง่ วนั สาดสอ่ ง มวั แตม่ องแสงซดี หมองแหง่ คนื เทา่ นน้ั ในทสี่ ดุ มนั กจ็ ะพรา่ มวั ไป จนเกอื บจะมดื บอด ราวกบั วา่ การมองเหน็ อนั บรสิ ทุ ธแ์ิ จม่ ใสมไิ ดด้ ำ� รงอยใู่ นนน้ั ” “ถูกทีเดยี ว” เขากลา่ ว “กระนนั้ ขา้ ฯ กเ็ หน็ วา่ หากเราหนั มนั เขา้ หาสงิ่ ตา่ งๆ ซงึ่ สอ่ งสวา่ งดว้ ยแสง อาทติ ย์อย่เู สมอ มันก็จะมองเห็นไดแ้ จม่ ชัดขึน้ และการมองเหน็ ก็จะปรากฏ เดน่ ข้ึนในดวงตาคู่เดยี วกันน้นั โดยตวั มนั เอง” “แน่นอน” “เอาละ่ ถา้ อยา่ งนนั้ ลองคดิ ถงึ จติ วญิ ญาณในลกั ษณะเดยี วกนั เมอ่ื ใดกต็ าม มนั จดจอ้ งตวั เองลงยงั สง่ิ ซง่ึ สอ่ งสวา่ งจากความจรงิ แทแ้ ละสง่ิ ตา่ งๆ ตามทเี่ ปน็ เมอื่ นนั้ มนั ยอ่ มเขา้ ใจ ยอ่ มรู้และยอ่ มไดถ้ อื ครองความเขา้ ใจ ทวา่ หากมนั จดจอ้ ง ตนเองลงยงั สงิ่ ซง่ึ เจอื ดว้ ยความมดื มน อนั เกดิ ขน้ึ และโรยราอยเู่ สมอ เมอ่ื นน้ั มนั ยอ่ มแสดงทศั นะยอ่ มมวั หมองยอ่ มเปลยี่ นทศั นะไปๆมาๆและยอ่ มดเู หมอื นวา่ ในเวลาเช่นนน้ั มันจะไมม่ วี ันไดถ้ อื ครองความเขา้ ใจอกี ” “ใช่ ดูเหมอื นจะเปน็ อย่างนัน้ ” “ดงั นนั้ เราจงึ กลา่ วไดว้ า่ สงิ่ ซงึ่ ถา่ ยทอดความจรงิ แทแ้ กส่ งิ่ ตา่ งๆ ซง่ึ ถกู รู้ และ สง่ มอบพลงั อำ� นาจแกผ่ รู้ นู้ น้ั มนั กค็ อื รปู แบบ ของความดนี น่ั ละ่ หลงั จากนน้ั – เพลโต : 319
ในฐานะตน้ กำ� เนดิ แหง่ องคค์ วามรแู้ ละความจรงิ แท้ – เราจงึ จะเขา้ ใจมนั ไดใ้ น ฐานะของสง่ิ ซง่ึ ถกู รู้ อยา่ งไรก็ตาม ผวิ า่ การร้กู บั ความจรงิ แทจ้ ะเป็นสงิ่ งดงาม ปานใด แตห่ ากเจา้ เชอ่ื วา่ ความดเี ปน็ สง่ิ งดงามยงิ่ กวา่ นน้ั และแตกตา่ งออกไป จากสองสงิ่ ดงั กลา่ ว ความเชอ่ื ของเจา้ กถ็ กู ตอ้ งแลว้ องคค์ วามรกู้ บั ความจรงิ แท้ [509a] ในดนิ แดนแหง่ น้ี ยอ่ มเปรยี บไดก้ บั แสงสวา่ งและการมองเหน็ ในอกี ดนิ แดนหนงึ่ การยดึ ถอื วา่ สองสงิ่ นก้ี อปรดว้ ยอาทติ ยลกั ษณน์ นั้ ยอ่ มเปน็ เรอื่ งถกู ตอ้ ง แตถ่ า้ เชื่อว่ามันเป็นดวงอาทิตย์ล่ะก็ ไม่ถูกต้องแน่ ในดินแดนแห่งน้ีก็เช่นเดียวกัน การยดึ ถอื ทงั้ สองสง่ิ ดงั กลา่ ววา่ กอปรดว้ ยความดนี น้ั ยอ่ มเปน็ เรอื่ งถกู ตอ้ ง แต่ ถ้าเช่ือว่าท้ังสองสิ่งน่ันเป็นความดีล่ะก็ ไม่ถูกต้องแน่ สภาวะแห่งความดีนั้น จะต้องได้รบั เกียรตอิ นั ย่ิงใหญ่กวา่ เสมอ” “ถา้ มนั เปน็ สง่ิ ซง่ึ ถา่ ยทอดออกมาไดท้ ง้ั องคค์ วามรแู้ ละความจรงิ แท”้ เขาพดู “แตต่ วั มนั เองกลบั มคี วามงามยงิ่ กวา่ สง่ิ เหลา่ นน้ั สง่ิ ทที่ า่ นกำ� ลงั พดู ถงึ ยอ่ มตอ้ ง มีความงามเกินกว่าจะรับไหว และท่านย่อมไม่ได้หมายถึงความสุขส�ำราญ45 อย่างแนน่ อน” “พูดใหม้ ันดๆี หนอ่ ย กลาวคอน” ข้าฯ พูด “เรามาพจิ ารณาภาพสะทอ้ น ของมนั ให้ถ่ีถว้ นยง่ิ ขึ้นด้วยวธิ ีนกี้ นั ดกี ว่า” [509b] “วธิ ีไหน?” “ขา้ ฯ วา่ เจา้ คงตอ้ งกลา่ ววา่ ดวงอาทติ ยน์ น้ั ไมเ่ พยี งถา่ ยทอดพลงั อำ� นาจใน การถกู เหน็ ใหแ้ กส่ ง่ิ ทถี่ กู เหน็ เทา่ นน้ั หากแตย่ งั ถา่ ยทอดการใหก้ ำ� เนดิ การเตบิ โต และการหลอ่ เลย้ี งชพี แกส่ งิ่ ตา่ งๆ ดว้ ย ถงึ แมโ้ ดยตวั มนั เองแลว้ มนั จะไมใ่ ชก่ าร ให้ก�ำเนดิ กต็ าม” “แนล่ ่ะ” “ดว้ ยเหตนุ ี้ เราจงึ กลา่ วไดว้ า่ ความดนี นั้ ไมเ่ พยี งกอ่ ใหเ้ กดิ การถกู รขู้ นึ้ ในสง่ิ ตา่ งๆทถี่ กู รเู้ ทา่ นนั้ แตก่ ารดำ� รงอยแู่ ละการ เปน็ กล็ ว้ นแตเ่ ปน็ ผลจากมนั และมนั ก็ปรากฏอยู่ในส่ิงเหล่านั้นด้วย แม้ว่าความดีน้ันจะไม่ใช่การ เป็น – หากแต่ อยเู่ หนอื การ เปน็ ลำ้� กวา่ ทงั้ ในแงข่ องความเกา่ แก่ และในแงข่ องพลงั อำ� นาจ”46 320 : รพี ับลิก
แลว้ กลาวคอนกพ็ ดู ตดิ ตลกขน้ึ มาวา่ “ในนามแหง่ อพอลโล47 เรอ่ื งนมี้ นั ชา่ ง [509c] เหนอื ล�้ำขน้ั เทพ48จริงๆ!” [509d] “เจา้ นนั่ แหละ” ขา้ ฯ พดู “ตอ้ งรบั ผดิ ชอบ ดนั มาบบี บงั คบั ใหข้ า้ ฯ แสดงทศั นะ [509e] ในเร่อื งนเ้ี สยี ได”้ [510a] “ทา่ นอยา่ เพง่ิ หยดุ พดู เชยี วนะ” เขากลา่ ว “อยา่ งนอ้ ย ถา้ ทา่ นจะขา้ มอะไรไป ทา่ นกค็ วรจะอธบิ ายเรอื่ งความคลา้ ยคลงึ กบั ดวงอาทติ ยอ์ ะไรนน่ั ใหจ้ บเสยี กอ่ น” “แน่ละ!” ข้าฯ พดู “ขา้ ฯ กำ� ลังจะข้ามอะไรอกี เยอะเชยี ว” “ง้นั เรอะ” เขากลา่ ว “อยา่ ขา้ มอะไรไปแม้แตน่ ิดเชียวนะ” “ขา้ ฯ วา่ เดยี๋ วขา้ ฯ คงตอ้ งขา้ มอะไรไปไมน่ อ้ ยแนๆ่ ” ขา้ ฯพดู “แตก่ เ็ อาเถอะ ถา้ เปน็ ไปได้ ขา้ ฯ จะไม่ข้ามอะไรไปโดยสมัครใจแน่นอน” “หา้ มท�ำอยา่ งนั้นเชียว” เขาพดู “เอาละ่ ถา้ อยา่ งนนั้ ”ขา้ ฯกลา่ ว“ลองคดิ อยา่ งนนี้ ะดงั เราไดพ้ ดู ไปแลว้ ทง้ั สอง ส่ิงเหล่านน้ั ต่างก็เปน็ เหมอื นกนั โดยสิ่งหนึง่ เป็นราชาแหง่ ชว่ งช้นั และดินแดน ซง่ึ เขา้ ใจได้ ขณะอกี สงิ่ หนง่ึ เปน็ ราชาของสง่ิ ซง่ึ มองเหน็ ได้ – ขา้ ฯ ไมอ่ ยากใชค้ ำ� วา่ ‘สวรรค’์ มเิ ชน่ นนั้ เจา้ อาจเหน็ วา่ ขา้ ฯ กำ� ลงั เลน่ คำ� อยา่ งพวกโซฟสิ ท4์ 9 – เอาละ่ เจ้ายอมรบั รปู แบบทงั้ สองนห้ี รอื ไม่ – มองเหน็ ได้ กับ เข้าใจได?้ ” “ขา้ ฯ ยอมรับ” “งนั้ ลองลากเสน้ ตรงเสน้ หนง่ึ แลว้ แบง่ มนั เปน็ สองสว่ นไมเ่ ทา่ กนั – สว่ นแรก แทนชว่ งชน้ั ของสง่ิ ซง่ึ มองเหน็ ได้ และอกี สว่ นหนงึ่ แทนชว่ งชนั้ ของสง่ิ ซง่ึ เขา้ ใจได้ – จากนน้ั แบง่ ครงึ่ ทงั้ สองสว่ นดงั กลา่ ว โดยใชส้ ดั สว่ นเดยี วกนั กบั ครงั้ แรก ทนี ส้ี ว่ น ของสง่ิ ซงึ่ มองเหน็ ไดน้ น้ั – ซงึ่ สมั พนั ธก์ บั ความแจม่ ชดั และความขนุ่ มวั – กจ็ ะ ประกอบดว้ ยภาพสะทอ้ นของสงิ่ ตา่ งๆ โดยภาพสะทอ้ นดงั กลา่ ว อนั ดบั แรกเลย ขา้ ฯหมายถงึ เงาแลว้ กร็ ปู รา่ งตา่ งๆทป่ี รากฏบนผวิ นำ้� และบนผวิ วสั ดเุ รยี บมนั วาว มคี วามละเอยี ดสงู และอกี หลายสง่ิ หลายอยา่ งทำ� นองน้ี เจา้ พอเขา้ ใจใชไ่ หม?” เพลโต : 321
“ขา้ ฯ เข้าใจ” “จากนน้ั ในสว่ นตดิ กนั นำ� สงิ่ ตา่ งๆ ซงึ่ เปน็ ตน้ แบบของภาพสะทอ้ นเหลา่ นนั้ เตมิ ลงไป นนั่ กค็ อื สรรพสตั วท์ งั้ หลายรอบตวั เรา พชื ผกั ซง่ึ เจรญิ เตบิ โตขนึ้ ตามที่ ต่างๆ แลว้ กส็ ่งิ ประดษิ ฐ์ทุกประเภท” 322 : รีพับลกิ
“ใส่เขา้ ไปแล้ว” เขาพดู [510b] “จากนน้ั เชน่ เดยี วกนั กบั สง่ิ ตา่ งๆ อนั เกยี่ วขอ้ งกบั ความจรงิ แทแ้ ละไรค้ วาม จรงิ แท้–หรอื เชน่ เดยี วกบั ทส่ี ง่ิ ตา่ งๆซงึ่ รไู้ ดน้ น้ั แยกขาดจากสงิ่ ซง่ึ แสดงทศั นะได้– ภาพสะทอ้ นก็ยอ่ มตอ้ งแตกต่างจากสง่ิ ต่างๆ ซงึ่ เปน็ ต้นแบบของการสะทอ้ น น้นั ๆ ดว้ ย เจ้ายนิ ดจี ะกลา่ วเชน่ นั้นไหม?” “ข้าฯ ยนิ ด”ี เขากล่าว “ถา้ อยา่ งนน้ั ลองพจิ ารณาดซู วิ า่ สว่ นของสงิ่ ซง่ึ เขา้ ใจไดน้ น้ั ควรแบง่ อยา่ งไร?” “อยา่ งไรละ่ ?” “อยา่ งนไ้ี ง–ถา้ เปน็ ในสว่ นแรกจติ วญิ ญาณจะนำ� เอาสง่ิ ตา่ งๆซงึ่ ถกู ถอดแบบ มาก่อนหน้านั้น มาใช้ต่างภาพสะท้อน50 มันจะถูกบังคับให้ต้องตรวจสอบ สงิ่ ตา่ งๆ บนฐานของการสมมติ และจะตรงเขา้ หาจดุ สน้ิ สดุ ไมใ่ ชจ่ ดุ เรม่ิ ตน้ 51 เพลโต : 323
อยา่ งไรกต็ าม ในอกี สว่ นหนงึ่ นน้ั การตรวจสอบจะตรงเขา้ หาจดุ เรมิ่ ตน้ ซง่ึ ยงั เปน็ อสิ ระจากการสมมตใิ ดๆ โดยจะเรม่ิ ตน้ จากการสมมตเิ ชน่ กนั หากแตไ่ มม่ ี การนำ� ภาพสะทอ้ นมาใชอ้ ย่างในส่วนแรก กล่าวคือ มนั จะน�ำเอารปู แบบของ สง่ิ ตา่ งๆ โดยตัวมนั เองมาใช้ และท�ำการตรวจสอบผา่ นสิ่งเหลา่ น”ี้ “ข้าฯ ไมค่ อ่ ยเขา้ ใจความหมายของทา่ นในเรอื่ งน้ีเท่าไรนกั ” เขาพูด [510c] “งน้ั มาลองกนั อกี หน” ขา้ ฯ กลา่ ว “เจา้ จะเขา้ ใจไดง้ า่ ยขน้ึ หลงั ฟงั คำ� แนะนำ� ตอ่ ไปนี้ ขา้ ฯ วา่ เจา้ คงรวู้ า่ บรรดาผทู้ ำ� งานดา้ นเรขาคณติ ดา้ นการคำ� นวณ หรอื อนื่ ๆ มกั สมมตจิ ำ� นวนคแู่ ละคี่ รปู ทรงตา่ งๆ มมุ สามรปู แบบ หรอื สงิ่ อน่ื ๆ ในทำ� นองน้ี เพอื่ พจิ ารณาตรวจสอบแตล่ ะสงิ่ แตล่ ะอยา่ งของพวกเขาราวกบั วา่ สง่ิ เหลา่ นเ้ี ปน็ สิ่งซ่ึงรู้ได้ พวกเขาน�ำส่ิงเหล่านี้มาใช้เป็นฐานของการสมมติ โดยพวกเขาก็ ไมค่ ดิ วา่ จะตอ้ งใหค้ ำ� อธบิ ายเพมิ่ เตมิ แกพ่ วกมนั หรอื แกต่ วั พวกเขาเอง หรอื แก่ คนอนื่ ๆ พวกเขาทำ� ราวกบั วา่ ทกุ ๆ คนเขา้ ใจมนั ไดโ้ ดยแจม่ แจง้ อยแู่ ลว้ พวกเขา [510d] เรม่ิ ตน้ จากสง่ิ เหลา่ นี้ จากนนั้ กเ็ ดนิ หนา้ อยา่ งมนั่ คงตอ่ ไปเพอื่ หาคำ� อธบิ ายแก่ สง่ิ ตา่ งๆ ทย่ี งั เหลอื และทา้ ยทส่ี ดุ กย็ งั สามารถไปถงึ สงิ่ ซง่ึ เปน็ เปา้ หมายแหง่ การ พจิ ารณาตรวจสอบของตนได้อีกด้วย” “เรอื่ งน้ขี า้ ฯ ร้แู น่ทเี ดยี ว” เขาพูด “อยา่ งนนั้ เจา้ คงรเู้ ชน่ กนั ใชไ่ หมวา่ พวกเขาเหลา่ นนั้ นำ� เอารปู แบบอนั มองเหน็ ไดม้ าใชแ้ ทน และยงั สรา้ งขอ้ ถกเถยี งขน้ึ บนฐานของสง่ิ เหลา่ นนั้ อกี ดว้ ย อยา่ งไร กต็ าม สงิ่ ทพี่ วกเขาทำ� นนั้ ไมใ่ ชก่ ารคดิ คำ� นวณเกยี่ วกบั สงิ่ เหลา่ นี้ หากแตเ่ กย่ี วกบั สงิ่ อนื่ ๆ ซงึ่ เหมอื นสง่ิ เหลา่ นต้ี า่ งหาก กลา่ วคอื พวกเขาสรา้ งขอ้ ถกเถยี งดงั กลา่ ว ผา่ นมมุ มองของสเี่ หลย่ี มจตั รุ สั โดยตวั มนั เอง หรอื เสน้ ทแยงมมุ โดยตวั มนั เอง ทง้ั นน้ั ไมใ่ ชผ่ า่ นมมุ มองของเสน้ ทแยงมมุ ซงึ่ พวกเขาวาดขน้ึ มาเองบนพนื้ 52 และ [510e] อนื่ ๆ ทเี่ หลอื กท็ ำ� นองเดยี วกนั รปู ทรงตา่ งๆ ทพี่ วกเขาวาดหรอื ปน้ั ขน้ึ เหลา่ นน้ั กเ็ หมอื นกบั เงาหรอื ภาพเหมอื นอนั เกดิ ขน้ึ บนผวิ นำ�้ พวกมนั ถกู นำ� มาใชใ้ นฐานะ ของภาพเหมอื นเทา่ นนั้ เพอื่ การทำ� ความเขา้ ใจสง่ิ ทง้ั หลาย โดยตวั มนั เอง โดยการ จะมองเห็นสง่ิ เหล่านั้นได้ก็มีอยู่หนทางเดยี วคือ การคดิ คำ� นวณ น่นั เอง” 324 : รีพบั ลกิ
“เปน็ จริงตามน้ัน” เขาพูด [511a] “เอาละ่ งั้นนกี่ ค็ อื รปู แบบหนง่ึ ของสงิ่ ซ่งึ เข้าใจได้ อย่างไรกต็ าม การทีจ่ ิต [511b] วญิ ญาณดวงหนงึ่ จะตรวจสอบมนั ไดน้ นั้ มนั กย็ งั ตอ้ งอาศยั การสมมตอิ ย5ู่ 3 และ มันก็ไม่ได้ตรงเขา้ หาจดุ เรมิ่ ต้น ดว้ ยเหตุว่า มันยังไม่สามารถกา้ วพน้ จากการ สมมติไปได้ มนั ยงั ตอ้ งนำ� เอาสิง่ ตา่ งๆ ซ่งึ เป็นตน้ แบบแก่ภาพสะทอ้ นในสว่ น กอ่ นหนา้ มาใช้ตา่ งภาพสะทอ้ น เพือ่ เป้าหมายของตัวเอง54อยู่ โดยสง่ิ เหลา่ นี้ มักได้รับการแสดงทัศนะว่ามีความชัดเจนและมีเกียรติ เมื่อเปรียบเทียบกับ ภาพสะทอ้ นของตัวมันเองเทา่ นัน้ ”55 “ขา้ ฯ เขา้ ใจแลว้ ” เขาพดู “ทา่ นกำ� ลงั หมายถงึ สงิ่ ตา่ งๆ ในเรขาคณติ และใน ศลิ ปะแขนงอื่นๆ อนั เปน็ พ่นี ้องของมัน” “เอาละ่ ถ้าอยา่ งน้ันก็จงทำ� ความเข้าใจตอ่ ไปเลยวา่ สว่ นย่อยสุดทา้ ยที่ยงั เพลโต : 325
เหลอื อยใู่ นสว่ นของสง่ิ ซง่ึ เขา้ ใจไดน้ นั้ มนั กค็ อื สง่ิ ซงึ่ ตรรกะโดยตวั มนั เองไขวค่ วา้ ไดด้ ว้ ยพลงั อำ� นาจแหง่ วภิ าษวธิ 5ี 6 โดยไมไ่ ดใ้ ชก้ ารสมมตใิ นฐานะจดุ เรมิ่ ตน้ แตใ่ ช้ มันในฐานะของการสมมติ จริงๆ เพ่ือก้าวไปให้ถึงส่ิงซึ่งเป็นอิสระจากการ สมมติท้ังมวล ณ จดุ เร่มิ ต้นของทุกสิ่งทุกอยา่ ง เหมอื นการก้าวกระโดดไปบน ผวิ นำ�้ เพอื่ ไปใหถ้ งึ ฝง่ั หากควา้ สงิ่ นมี้ าครองได้ ตรรกะกจ็ ะวางอยบู่ นสงิ่ ซง่ึ อาศยั จดุ เรม่ิ ตน้ ดงั กลา่ วเปน็ ฐาน และมนั กจ็ ะไหลยอ้ นกลบั ลงไปยงั จดุ สนิ้ สดุ อกี ครง้ั [511c] เปน็ เชน่ นเี้ รอื่ ยไป โดยไมต่ อ้ งอาศยั การรบั รจู้ ากผสั สะใดๆ ทง้ั สนิ้ หากแตอ่ าศยั เพยี งรปู แบบตา่ งๆ โดยตวั มนั เองเทา่ นนั้ จากรปู แบบถงึ รปู แบบ และสน้ิ สดุ ลงท่ี รปู แบบเชน่ กนั ”57 326 : รีพบั ลิก
“ขา้ ฯ เขา้ ใจอยนู่ ะ” เขาพดู “ถงึ จะไมไ่ ดเ้ ขา้ ใจครบทง้ั หมดกต็ าม เพราะตาม [511d] ทศั นะขา้ ฯ ทา่ นกำ� ลงั พดู ถงึ ภารกจิ อนั มโหฬารมาก ทา่ นตอ้ งการจะชใี้ หเ้ หน็ วา่ [511e] สว่ นของสง่ิ ตา่ งๆ ตามทเี่ ปน็ และเขา้ ใจได้ – อนั เปน็ สว่ นซงึ่ ตอ้ งใครค่ รวญโดยใช้ องคค์ วามรดู้ า้ นวภิ าษวธิ เี ทา่ นน้ั – ยอ่ มมคี วามแจม่ ชดั มากกวา่ อกี สว่ นหนงึ่ ซงึ่ ใครค่ รวญไดโ้ ดยการใชส้ งิ่ ทเี่ รยี กวา่ ศลิ ปะเฉพาะทาง58 และจดุ เรม่ิ ตน้ ของศลิ ปะ เหลา่ นกี้ ค็ อื การสมมต5ิ 9 และถงึ แมว้ า่ บรรดาผชู้ ำ� นาญศลิ ปะเหลา่ นน้ั จะถกู บบี ให้ ต้องใช้การคิดค�ำนวณ60 ไม่ใช่ผัสสะ อยู่บ่อยครั้ง แต่ด้วยเหตุท่ีพวกเขาไม่ได้ พจิ ารณาสงิ่ เหลา่ นน้ั ดว้ ยการขนึ้ ไปสจู่ ดุ เรม่ิ ตน้ หากแตต่ ดิ อยกู่ บั การสมมตเิ ทา่ นนั้ ตามทศั นะขา้ ฯ พวกเขาจงึ ยงั ไมไ่ ดม้ คี วามเขา้ ใจสง่ิ ตา่ งๆ ภายในศลิ ปะของตน อยา่ งแทจ้ รงิ ถงึ แมว้ า่ สง่ิ เหลา่ นนั้ หากมองจากจดุ เรม่ิ ตน้ จะเปน็ สง่ิ ซง่ึ เขา้ ใจได้ กต็ าม และกด็ เู หมอื นวา่ ทา่ นจะเรยี กการปฏบิ ตั จิ นเคยชนิ ของนกั เรขาคณติ และ อาชพี อนื่ ๆ ในทำ� นองเดยี วกนั วา่ การคดิ คำ� นวณ ไมใ่ ช่ ความเขา้ ใจ กลา่ วคอื การคิดค�ำนวณนั้นเปน็ สง่ิ ซ่งึ อยูร่ ะหว่างทัศนะกับความเขา้ ใจนน่ั เอง”61 “เจ้าอธิบายได้ละเอียดพอเหมาะพอดเี ชียวล่ะ” ขา้ ฯ พูด “เราจะเห็นว่าใน สส่ี ว่ นยอ่ ยเหลา่ นนั้ แตล่ ะสว่ นตา่ งกส็ มั พนั ธก์ บั สภาวะภายในของจติ วญิ ญาณ อนั แตกตา่ งกนั – การทำ� ความเขา้ ใจยอ่ มสมั พนั ธก์ บั สงิ่ ซงึ่ สงู ทส่ี ดุ สว่ นการคดิ คำ� นวณกส็ มั พนั ธก์ บั สงิ่ ซง่ึ สงู รองลงมา สว่ นสงิ่ ซงึ่ สงู เปน็ อนั ดบั สามกส็ มั พนั ธก์ บั การวางใจ และสง่ิ ซง่ึ อยลู่ า่ งสดุ กจ็ ะสมั พนั ธก์ บั การสรา้ งภาพสะทอ้ น จดั เรยี ง พวกมนั เขา้ ไวต้ ามสดั สว่ น และจำ� ไวใ้ หด้ วี า่ ยงิ่ สว่ นสว่ นนน้ั เขา้ ไปมสี ว่ นรว่ มบน ความจรงิ แทม้ ากเทา่ ไร กย็ ง่ิ เขา้ ไปมสี ว่ นรว่ มบนความกระจา่ งชดั มากขนึ้ เทา่ นน้ั ” “ข้าฯ เข้าใจแล้ว” เขาพูด “ข้าฯ เห็นด้วยกับท่าน และข้าฯ ก็จะจัดเรียง มนั ดังท่านวา่ ” เพลโต : 327
328 : รีพบั ลกิ
เลม่ 7 “เอาละ่ ” ขา้ ฯ พดู “เรามาสรา้ งภาพเหมอื นธรรมชาตขิ องพวกเรา เมอ่ื ไดร้ บั การ [514a] ศกึ ษา และเมอ่ื ขาดการศกึ ษากนั ดกี วา่ พจิ ารณาสถานการณด์ งั ตอ่ ไปนดี้ นู ะ – [514b] ลองจินตนาการถึงมนุษย์กลุ่มหนึ่งซึ่งอยู่ในห้องใต้ดิน โดยห้องน้ีมีลักษณะ [514c] เหมอื นถ้�ำ มที างเขา้ ซึ่งเชอื่ มดว้ ยทางเดินยาวออกไปเปิดสแู่ สงสวา่ งด้านนอก ตวั ถำ้� พวกเขาอาศยั อยใู่ นนน้ั มาตงั้ แตเ่ ดก็ โดยทง้ั ขาและคอตา่ งถกู ตตี รวนตรงึ ไว้กับท่ี เพ่อื ให้พวกเขามองเหน็ ได้เพยี งสิ่งซงึ่ อยเู่ บ้อื งหนา้ เทา่ น้นั พวกเขาไม่ สามารถหันศีรษะไปทางใดได้เน่ืองจากคอถูกล่ามตรึงเอาไว้ แสงสว่างเพียง อยา่ งเดยี วของพวกเขามาจากไฟกองหนง่ึ ซงึ่ ลกุ ไหมอ้ ยไู่ กลๆ เหนอื พวกเขาขนึ้ ไปทางดา้ นหลงั นอกจากนนั้ ยงั ปรากฏทางเดนิ สายหนง่ึ ตง้ั อยบู่ นเนนิ สงู ทคี่ น่ั กลางระหว่างนักโทษกับกองไฟ บนเนินนัน้ มีแนวก�ำแพงเตยี้ ๆ เลยี บทางเดนิ เหมือนฉากบงั ตาแบบทค่ี นเชิดหุน่ ใชบ้ ดบังด้านหนา้ มวลมนุษยแ์ ละแสดงหุน่ เหนือฉากนัน้ ” “ขา้ ฯ กำ� ลังจนิ ตนาการ” เขาพูด “งนั้ จงจนิ ตนาการตอ่ ไปวา่ เลยี บกำ� แพงเตยี้ นม้ี มี นษุ ยก์ ลมุ่ หนงึ่ พากนั ถอื สง่ิ ของทำ� มอื ตา่ งๆแทบทกุ ชนดิ –ทง้ั รปู สลกั ของคนและของสตั วอ์ น่ื ๆอกี มากมาย บา้ งกท็ ำ� จากหนิ บา้ งกจ็ ากไม้ บา้ งกท็ ำ� จากวสั ดอุ นื่ ๆ – ชไู วเ้ หนอื กำ� แพงเพอื่ ฉาย เพลโต : 329
[515a] เงาของสง่ิ เหลา่ น้ี และเจ้าคงคาดเดาไดอ้ ยู่แล้วใช่ไหมว่า ผถู้ อื สิ่งของเหลา่ นน้ั บางคนยังเปล่งเสียงตา่ งๆ ออกมาดว้ ย ขณะคนอืน่ ๆ เงยี บไว”้ “ภาพเหมอื นของทา่ นมนั แปลกๆ อยูน่ ะ” เขาพดู “และนักโทษพวกนั้นก็ แปลกด้วยเหมอื นกนั ” “พวกเขาเหลา่ นนั้ กเ็ หมอื นพวกเรานน่ั เอง” ขา้ ฯ กลา่ ว “เพราะโดยพน้ื ฐาน แลว้ เจา้ เหน็ วา่ คนเหลา่ นน้ั จะมองเหน็ ตนเองหรอื คนอน่ื ๆ ไหม หรอื วา่ มองเหน็ ได้เพยี งเงาตรงหนา้ ซึง่ เนรมติ ขึน้ จากกองไฟอกี ดา้ นหน่งึ ของถ้�ำเท่านน้ั ?” “พวกเขาจะมองเห็นตัวเองได้อย่างไรกัน” เขาพูด “ในเมื่อโดนบีบบังคับ [515b] ให้ตรึงศรี ษะไวก้ บั ท่ี เคลอ่ื นไหวไมไ่ ดเ้ ลยท้งั ชีวติ ” “และสง่ิ ของต่างๆ ซึง่ ถกู ถือชูไวด้ ้านหลังกเ็ ช่นเดียวกัน?” “แน่ละ” “และหากพวกเขาสนทนาแลกเปลย่ี นเรอ่ื งตา่ งๆ กบั เพอ่ื นนกั โทษดว้ ยกนั ได้ พวกเขากค็ งยดึ ถอื สง่ิ ตา่ งๆ ซงึ่ พวกเขาเหน็ ผา่ นไปมาอยตู่ รงหนา้ วา่ คอื สงิ่ ตา่ งๆ ตามท่ี เปน็ 1 เจ้าก็เชอ่ื เช่นนน้ั ใช่ไหม?” “นน่ั ยอ่ มหลีกเลี่ยงไม่ได”้ “ถ้าเกิดเสียงสะท้อนขึ้นเบื้องหน้าของพวกเขาล่ะ? เมื่อใดก็ตามผู้คนท่ี ผ่านไปมาด้านหลังเปล่งเสียงออกมา นักโทษเหล่าน้ันก็ย่อมต้องเชื่อแน่ว่า เสยี งตา่ งๆ เปน็ เสยี งซง่ึ เปลง่ ออกมาจากเงา ไมใ่ ชแ่ หลง่ อนื่ หรอื เจา้ เหน็ ตา่ งไป จากน้ี? “ในนามแห่งซสุ ไมห่ รอก” เขาพดู [515c] “แนน่ อน” ขา้ ฯ กล่าว “พวกเขาย่อมยดึ เอาเงาแหง่ สงิ่ ของทำ� มอื เหล่าน้นั เป็นความจริงตามที่ เปน็ ไมใ่ ช่ใดอ่ืน” “จ�ำเปน็ ต้องเปน็ อยา่ งนนั้ ” เขาพูด “เอาละ่ ลองพจิ ารณาตอ่ ไปวา่ ” ขา้ ฯ พดู “โดยธรรมชาตแิ ลว้ จะเกดิ อะไรขนึ้ หากพวกเขาได้ถูกปล่อยตัวและเยียวยาให้หลุดพ้นจากการล่ามตรึงและการ ลวงหลอก – เจา้ ลองนกึ ถงึ นกั โทษคนหนงึ่ ซง่ึ ไดร้ บั การปลอ่ ยตวั อยา่ งกะทนั หนั 330 : รพี บั ลกิ
และโดนบีบบังคบั ใหต้ อ้ งลุกข้นึ ยืน เอี้ยวคอไปรอบๆ ก้าวเทา้ และแหงนหน้า [515d] ขนึ้ มองแสงสวา่ ง เขาย่อมเต็มไปด้วยความเจ็บปวด ดวงตาของเขาจะพรา่ มัว [515e] จนมอิ าจสงั เกตเห็นสิง่ ต่างๆ อนั เปน็ ต้นแบบแห่งเงาของส่งิ ซง่ึ เขาเฝา้ มองมา [516a] กอ่ นหนา้ นนั้ ได้ เจา้ วา่ เขาจะกลา่ วอยา่ งไร หากมใี ครบางคนบอกเขาวา่ สง่ิ ทเ่ี ขา ได้มองเห็นมาก่อนหน้าน้ัน มีค่าเพียงเศษเส้ียวเล็กๆ เม่ือเทียบกับส่ิงต่างๆ ตามที่ เปน็ ซงึ่ ขณะนี้ เขาอยใู่ กลม้ นั มากขน้ึ อกี กา้ วหนง่ึ แลว้ เขาอยใู่ กล้ การเปน็ ของสง่ิ ตา่ งๆ มากขนึ้ และเขากม็ องเหน็ สงิ่ ตา่ งๆ ไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ งแมน่ ยำ� มากขนึ้ หรือหากจะกล่าวให้ละเอียดลงไปอีก ถ้าใครคนนั้นช้ีให้เขาดูสิ่งของแต่ละส่ิง ซง่ึ ผา่ นไปมาอยดู่ า้ นหลงั ถามเขาวา่ สงิ่ เหลา่ นนั้ คอื อะไร เรง่ เรา้ ใหเ้ ขาตอบคำ� ถาม เจา้ ไมค่ ดิ หรอื วา่ เขาคงตอ้ งสบั สนขนานใหญ่ และคงยงั เชอื่ มนั่ ตอ่ ไปแนว่ า่ สงิ่ ตา่ งๆ ซึ่งเขาเฝ้ามองมาก่อนหน้าน้ัน ล้วนมีความจริงมากกว่าสิ่งซึ่งเขาก�ำลังถูกช้ี ให้เหน็ อยู่ ณ ขณะน้ี?” “ใช”่ เขาพดู “มากๆ เลยละ่ ” “และถ้าใครคนนั้นบีบบังคับให้เขาหันกลับไปมองแสงสว่างน่ันอีกคร้ัง ตามทมี่ นั เปน็ ดวงตาของเขากค็ งตอ้ งเจบ็ ปวด ตวั เขาเองอาจถอยหนี เพอ่ื หนั กลบั มามองสง่ิ ทตี่ นยงั มองเหน็ ได้ และยงั เชอ่ื มนั่ วา่ สง่ิ เหลา่ นนั้ ถกู ตอ้ งชดั เจน มากกว่าสง่ิ ท่ถี กู ช้ีให้เหน็ ใชไ่ หม?” “เขาคงท�ำอยา่ งนนั้ ” เขากล่าว “และถา้ หากวา่ ” ขา้ ฯ พดู “มคี นใครบางคนใชก้ ำ� ลงั ฉดุ ลากเขาออกมาจาก ทต่ี รงนนั้ ผา่ นเสน้ ทางอนั ขรขุ ระ สงู ชนั ไมป่ ลอ่ ยเขาไปเดด็ ขาด จนกวา่ จะดงึ ตวั เขาออกไปอาบแสงแห่งดวงอาทิตย์ได้ นักโทษคนน้ันก็คงรู้สึกปวดร้าวและ ขนุ่ เคอื งมากแน่ หากไดร้ บั การปฏบิ ตั เิ ชน่ นน้ั ใชไ่ หม? และทนั ทที เี่ ขาไดอ้ อกมา พบกับความสว่าง ล�ำแสงแห่งดวงอาทิตย์ก็คงเต็มแน่นอยู่ในดวงตาของเขา จนไม่สามารถมองเห็นสิ่งใด แม้ว่าส่ิงเหล่านั้นจะได้รับการบอกเล่าว่าเป็น ความจรงิ แท้ก็ตาม ใชห่ รอื เปลา่ ?” “ใช่ เขาคงมองไมเ่ หน็ อะไร” เขาพูด “อย่างนอ้ ยกอ็ ีกสกั พกั ” เพลโต : 331
“ถา้ อยา่ งนนั้ เขากค็ งตอ้ งคนุ้ ชนิ กบั มนั เสยี กอ่ น จงึ จะมองเหน็ สงิ่ เบอื้ งบนได้ ในชว่ งแรก เขาคงพบวา่ เงาของส่งิ ตา่ งๆ น้นั เป็นสิ่งทม่ี องเห็นไดง้ ่ายดายท่สี ุด ตอ่ มาจงึ เรม่ิ มองเหน็ แบบสะทอ้ น2ของมวลมนษุ ย์ และของสง่ิ ตา่ งๆ บนผวิ นำ�้ และหลังจากน้ัน จึงค่อยมองเห็นสิ่งต่างๆ ตามท่ีเป็น เม่ือถึงจุดน้ี เขาจึง สามารถพศิ สงิ่ ตา่ งๆ บนสรวงสวรรค์ และมองสวรรคต์ ามทเ่ี ปน็ ได้ โดยเฉพาะ [516b] ในเวลากลางคนื ซงึ่ การแหงนมองแสงดาวและดวงจนั ทรน์ น้ั ทำ� ไดง้ า่ ยดายกวา่ การเพง่ มองดวงอาทิตย์และแสงตะวันในเวลากลางวนั ” “ใชแ่ ล้ว” “และขา้ ฯ กเ็ หน็ วา่ เขาจะเพง่ มองดวงอาทติ ยไ์ ดใ้ นทสี่ ดุ ไมใ่ ชเ่ พยี งภาพบน ผวิ นำ้� หรอื บนพน้ื ผวิ อนื่ ๆ อนั ผดิ ทผี่ ดิ ทางของมนั เทา่ นนั้ เขาจะมองดวงอาทติ ย์ ได้ตามท่ีมันเป็น ในดินแดนของมัน และยังมองเห็นส่ิงต่างๆ ซ่ึงคล้ายคลึง กบั มันไดอ้ กี ด้วย” “จ�ำเป็นต้องเป็นอยา่ งน้ัน” เขากลา่ ว “หลงั จากนนั้ เขายอ่ มอยใู่ นสภาพพรอ้ มจะใหข้ อ้ สรปุ ไดว้ า่ ดวงอาทติ ยค์ อื ต้นธารแห่งฤดูกาลและเดือนปี มันเป็นผู้ดูแลจัดการทุกสิ่งในถิ่นฐานอันมอง [516c] เห็นได้ ณ ท่ีแห่งน้ัน มันเป็นเหตุแห่งสรรพสิ่ง ซึ่งท้ังเขาและผองเพ่ือนเคย มองเหน็ มา” “นัน่ ย่อมเปน็ กา้ วตอ่ ไปของเขา” เขาพดู “ชดั เจนทีเดียว” “แล้วต่อจากนั้นละ่ ? ยามเขาย้อนนกึ ถงึ บา้ นหลงั แรกของตน และปญั ญา อันเกดิ ขึ้นทน่ี นั่ และยงั มีเพื่อนนกั โทษของเขาในเวลานั้นอกี เจ้าคดิ ว่าเขาจะ มองตนเองมีความสุขไหม ที่ได้พบกับความเปลี่ยนแปลงเช่นนี้ และจะรู้สึก เวทนาเพื่อนคนอนื่ ๆ หรือเปลา่ ?” “นา่ จะเป็นอยา่ งนนั้ ” “ถา้ หากวา่ แตก่ อ่ นนนั้ ทงั้ เกยี รตยิ ศ คำ� สรรเสรญิ และรางวลั ทง้ั หลายจะตก เปน็ ของผมู้ คี วามหลกั แหลมในการสงั เกตสงิ่ ตา่ งๆ ซงึ่ ผา่ นไปมาตรงหนา้ เทา่ นนั้ ผใู้ ดคนุ้ เคยและจดจำ� ไดอ้ ยา่ งเยยี่ มยอดวา่ ภาพใดมกั ปรากฏขน้ึ กอ่ น ภาพใดมกั 332 : รีพบั ลิก
ปรากฏขน้ึ หลงั และภาพใดมกั ปรากฏขนึ้ เคยี งคกู่ นั และสามารถพยากรณถ์ งึ สงิ่ [516d] ทก่ี ำ� ลงั จะเกดิ ขนึ้ ไดอ้ ยา่ งแมน่ ยำ� คนผนู้ นั้ ยอ่ มไดร้ บั รางวลั เหลา่ นนั้ ไป อยา่ งไร [516e] ก็ตามในทัศนะของเจ้า คนผู้นี้ของเราจะยังปรารถนาส่ิงเหล่านั้นอยู่อกี ไหม? [517a] เขาจะยังรู้สึกอิจฉาบรรดาผู้ได้รับเกียรติยศ ผู้มีอ�ำนาจในหมู่คนเหล่านั้นอีก [517b] หรอื ไม?่ หรอื เขาจะรสู้ กึ ดงั คำ� กลา่ วของโฮเมอร์ – ‘ขา้ ฯ ขอพลกี ายรบั ใช้ เปน็ ทาส บนผนื ดนิ แกบ่ รุ ษุ ผขู้ น้ แคน้ ยากไร้ไมม่ ที ที่ ำ� กนิ ’3–ยอมเผชญิ หนา้ กบั ทกุ สงิ่ แตจ่ ะ ไม่ยอมแสดงทศั นะถึงส่งิ เหล่านัน้ หรือใช้ชวี ิตเยี่ยงน้ันอกี เปน็ อันขาด?” “แนล่ ะ” เขากลา่ ว “ขา้ ฯ วา่ เขาคงเลอื กเผชญิ หนา้ กบั ทกุ สงิ่ และไมย่ อมกลบั ไปใช้ชีวติ เยยี่ งน้ันอกี แน่” “ลองตรองดูว่า” ข้าฯ พูด “หากคนอย่างเขาได้กลับลงไปข้างล่างนั่นอีก เปน็ หนทส่ี อง และไดน้ งั่ ลงบนเกา้ อต้ี วั เดมิ อกี ครง้ั การเดนิ ออกจากแสงตะวนั โดยฉบั พลนั เชน่ นน้ั ยอ่ มสง่ ผลใหด้ วงตาของเขาถกู แทรกแซงโดยความมดื ใช่ หรือไม?่ ” “แนน่ อนเชยี ว” เขากลา่ ว “และถา้ หากวา่ ขณะการมองเหน็ ยงั หมน่ มวั ยงั ไมค่ นุ้ กบั ความมดื –สมมตวิ า่ ระยะเวลาปรบั ตวั นน้ั ไมใ่ ชส่ น้ั ๆ – และเขาตอ้ งกลบั ไปแขง่ ขนั กบั นกั โทษผอู้ ยมู่ า นานเหล่านั้นอีก – นั่นคือ แข่งกันจำ� แนกเงาเหล่านั้น – เขาย่อมกลายเป็น ตัวตลกเรียกเสียงหัวเราะแน่ใช่ไหม? พวกเขาจะพากันกล่าวว่า เขาได้ขึ้นไป ดา้ นบนนนั้ และกลบั ลงมาพรอ้ มดวงตาอนั ฟอนเฟะเสยี แลว้ ดว้ ยเหตดุ งั กลา่ ว การเดินทางขึ้นไปด้านบนนั้น จึงไม่คุ้มค่าแก่การพยายามแม้แต่น้อยใช่ไหม? นอกจากนน้ั หากมคี นพยายามจะปลดปลอ่ ยและนำ� ทางพวกเขาออกไป และ หากพวกเขาเหล่าน้ันคว้าจับคนคนน้ันเอาไว้ได้ เจ้าว่าพวกเขาจะไม่ฆ่าคน คนน้ันทงิ้ หรอื ?” “โอ้ ไมต่ อ้ งสงสัยเลย” เขาพูด “ถา้ เชน่ นน้ั กลาวคอนทร่ี กั ” ขา้ ฯ พดู “เรากจ็ ะตอ้ งนำ� เอาภาพเหมอื นตา่ งๆ เหล่านี้ไปเช่ือมโยงเข้ากับสิ่งท่ีเราได้พูดไว้ก่อนหน้า กล่าวคือ น�ำเอาดินแดน เพลโต : 333
ซงึ่ ประจกั ษผ์ า่ นการมองเหน็ นน้ั ไปเชอ่ื มโยงเขา้ กบั บา้ นหอ้ งขงั นนั่ และนำ� เอา แสงสวา่ งจากกองไฟดา้ นในนนั้ ไปเชอ่ื มโยงเขา้ กบั พลงั อำ� นาจแหง่ ดวงอาทติ ย์ จากนน้ั เราจะนำ� เอาการเดนิ ทางขน้ึ ไปดา้ นบนและการมองเหน็ สงิ่ ตา่ งๆ บนนนั้ ไปสอดสมั พนั ธก์ บั การเดนิ ทางของจติ วญิ ญาณ เพอื่ ขน้ึ สถู่ น่ิ ฐานของสงิ่ ซง่ึ เขา้ ใจ ได4้ เจา้ ตอ้ งไมท่ ำ� ใหข้ า้ ฯ ผดิ หวงั แน่ เพราะเจา้ เองกป็ รารถนาจะฟงั ตงั้ แตต่ น้ อยู่ แลว้ น่ี และมเี พยี งเทพเจา้ เทา่ นน้ั จงึ จะรไู้ ดว้ า่ สงิ่ เหลา่ นม้ี คี วามจรงิ แทแ้ คไ่ หน เอาละ่ จากทงั้ หมดทกี่ ลา่ วมา ขา้ ฯ เหน็ วา่ ในดนิ แดนของสงิ่ ทรี่ ไู้ ดน้ นั้ สง่ิ สดุ ทา้ ย [517c] ทจ่ี ะไดเ้ หน็ – หลงั จากลงแรงพยายามอยา่ งยากลำ� บาก – ยอ่ มตอ้ งเปน็ รปู แบบ แหง่ ความดี และเมื่อไดม้ องเห็นแล้ว เราก็จะได้ข้อสรุปวา่ ส่งิ นี้น่ันเองคอื เหตุ แหง่ ความถกู ตอ้ งและงดงามทง้ั ปวง กลา่ วคอื มนั ใหแ้ สงสวา่ งอนั เปน็ นายเหนอื ทุกส่ิงในดินแดนของสิ่งซ่ึงมองเห็นได้ด้วยตา และมันก็มอบความจริงแท้กับ ความเขา้ ใจ – อนั เปน็ นายเหนอื สรรพสง่ิ อยแู่ ลว้ โดยตวั ของมนั – ในดนิ แดนของ สง่ิ ซง่ึ เขา้ ใจได้ ดงั นน้ั ไมว่ า่ ผใู้ ด หากตอ้ งการกระทำ� สง่ิ ตา่ งๆ อยา่ งมปี ฏภิ าณ – ไม่วา่ ส่วนตัวหรือสาธารณะ – ก็จะตอ้ งมองเห็นมันกอ่ นเสมอ” “ขา้ ฯ เองกค็ ดิ เชน่ นน้ั และยนิ ดจี ะอยขู่ า้ งเดยี วกบั ทา่ น” เขาพดู “อยา่ งนอ้ ย ก็เทา่ ทขี่ ้าฯ พอจะท�ำได้นะ่ ” “เอาซี ง้ันมาอยู่ข้างข้าฯ ในเรื่องน้ีด้วยแล้วกัน” ข้าฯ พูด “คงไม่ใช่เรื่อง นา่ ประหลาดใจเทา่ ไร หากจะกลา่ ววา่ ผไู้ ปถงึ จดุ นนั้ ไดจ้ ะไมส่ นใจธรุ ะของมวล มนษุ ยโ์ ดยสมคั รใจอกี ดว้ ยจติ วญิ ญาณของพวกเขาประสงคแ์ ตจ่ ะไดใ้ ชว้ นั เวลา [517d] อยเู่ บอ้ื งบนนน่ั เทา่ นนั้ หากเราเดนิ ตามภาพเหมอื น ซงึ่ ขา้ ฯ เพง่ิ เลา่ ไป ผลลพั ธ์ ย่อมออกมาเช่นน้ีอยา่ งแนน่ อน” “มนั ก็คงต้องเป็นอย่างน้นั ล่ะ” เขากลา่ ว “แลว้ ถา้ เปน็ เรอ่ื งตอ่ ไปนลี้ ะ่ เจา้ ยงั เหน็ วา่ มอี ะไรนา่ ประหลาดใจอยไู่ หม?” ขา้ ฯ พดู “จะเกดิ อะไรขน้ึ หากคนคนหนงึ่ จำ� ตอ้ งเบอื นหนา้ จากการครนุ่ คดิ ดจุ เทพเจา้ ลงมาอยทู่ า่ มกลางสง่ิ ตา่ งๆ ของมวลมนษุ ย?์ หากการมองเหน็ ของเขา ยังหม่นมัว ยังไม่อาจปรับตัวเข้ากับความมืดมนรอบกายได้ เขาย่อมกลาย 334 : รีพบั ลกิ
เปน็ ตวั ตลก และดไู รส้ งา่ ไปในทันใด หากเขาถกู บีบบงั คบั ใหต้ อ้ งขึ้นศาล หรอื [517e] ทแ่ี หง่ ใดก็ตาม และจำ� ตอ้ งกลา่ วถึงเงาของความเที่ยงธรรม หรือสงิ่ ทง้ั หลาย [518a] อนั เปน็ ตน้ แบบแหง่ เงาเหลา่ นน้ั ซำ�้ เขายงั ตอ้ งโตแ้ ยง้ บนฐานคดิ ของคนพวกนน้ั [514a] อกี ดว้ ย ทง้ั ๆ ทพ่ี วกเขากไ็ มเ่ คยไดเ้ หน็ ความเทย่ี งธรรมโดยตวั มนั เองมากอ่ น” [518b] “น่ีกไ็ มใ่ ชเ่ ร่ืองนา่ ประหลาดอะไรเช่นกนั ” เขาพดู [518c] “อยา่ งไรกต็ าม ผกู้ อปรดว้ ยความเขา้ ใจยอ่ มตระหนกั ไดเ้ สมอวา่ ” ขา้ ฯ พดู “ความระคายตานน้ั มอี ยสู่ องประเภทดว้ ยกนั (โดยตน้ เหตนุ น้ั กม็ าจากสองแหลง่ ) น่ันคือเมื่อดวงตาต้องเบือนจากแสงสว่างไปสู่ความมืด และเม่ือดวงตาต้อง เบือนจากความมืดมาสู่แสงสว่าง – หากคนผู้นั้นเข้าใจว่าสภาวะเดียวกันยัง เกิดขึ้นกับจิตวิญญาณได้ด้วยแล้วไซร้ เมื่อใดก็ตามเขาเห็นจิตวิญญาณดวง ใดตกอยใู่ นความสบั สนจนมอิ าจแยกแยะสงิ่ ใดได้ เขากจ็ ะไมห่ วั เราะเยาะโดย ปราศจากตรรกะใดๆ เป็นอันขาด เขาจะพิจารณาต่อไปเสียด้วยซ�้ำ ว่ามัน เกิดจากวิถีชีวิตอันสว่างไสวกว่านั้นใช่หรือไม่ หากภายหลังจ�ำต้องตกอยู่ใน อนธการ มนั จงึ ยงั สบั สน ยงั ปรบั ตวั ไมไ่ ด้ หรอื วา่ ทจ่ี รงิ แลว้ มนั กำ� ลงั เปลย่ี นผา่ น จากความขาดการเรยี นรไู้ ปสคู่ วามสกุ ไสวอนั รงุ่ โรจนก์ วา่ กอ่ น มนั จงึ ยงั พรา่ มวั สับสนด้วยความเจิดจ้านั้น แน่ล่ะเขาย่อมประกาศว่า จิตวิญญาณดวงหนึ่ง กำ� ลงั มคี วามสขุ จากสถานภาพและจากการใชช้ วี ติ ขณะเดยี วกนั กร็ สู้ กึ เวทนา จิตวิญญาณอีกดวงหน่ึง ถ้าเขาต้องการจะหัวเราะเยาะจิตวิญญาณดวงหลัง เสยี งหวั เราะของเขากค็ งเจอื ไวด้ ว้ ยความเยย้ เยาะ นอ้ ยกวา่ เวลาตอ้ งหวั เราะใส่ จิตวญิ ญาณอันลงมาจากแสงสว่างเบอื้ งบนเปน็ แนแ่ ท้” “ทา่ นพดู ได้ควรแก่เหตทุ ีเดียว” เขากล่าว “และหากสงิ่ เหลา่ นเ้ี ปน็ ความจรงิ ” ขา้ ฯ พดู “พวกเรากจ็ ะตอ้ งยดึ ขอ้ เสนอ ดงั ตอ่ ไปนวี้ า่ จรงิ ดว้ ย นนั่ คอื การศกึ ษาเปน็ สงิ่ ซงึ่ แตกตา่ งจากทค่ี นพวกหนง่ึ มกั พดู กัน พวกเขามักเสนอว่าการศกึ ษาเปน็ การน�ำองค์ความรู้ ซึ่งไม่มอี ยใู่ นจติ วญิ ญาณมาเตมิ เขา้ ไปใหเ้ กดิ มขี นึ้ มา เหมอื นกบั การนำ� เอาการมองเหน็ มาเตมิ ใส่เข้าไปในดวงตาอันมืดบอด”5 เพลโต : 335
“ใช่ พวกเขามักเสนอว่าอยา่ งน้นั จรงิ ๆ” เขากลา่ ว “อยา่ งไรกต็ าม ตรรกะของพวกเราในตอนนกี้ ลบั ชวี้ า่ ” ขา้ ฯ พดู “นอกจาก พลังอ�ำนาจดังกล่าวจะปรากฏในจิตวิญญาณของคนแต่ละคนอยู่แล้ว มันยัง เปน็ เครอ่ื งมอื สำ� คญั ในการเรยี นรขู้ องแตล่ ะคนอกี ดว้ ย เปรยี บไดก้ บั การเบอื น ดวงตาออกหา่ งจากความมดื สแู่ สงสวา่ ง มนั จะทำ� ไมไ่ ดเ้ ลย หากรา่ งกายทง้ั หมด ไมย่ อมหนั ตามไปดว้ ย เชน่ เดยี วกนั พลงั อำ� นาจแหง่ การเรยี นรกู้ จ็ ะตอ้ งหนั ออก จากสงิ่ ท่ี กลายเปน็ 6พรอ้ มๆ กบั จติ วญิ ญาณทงั้ ดวง จนมนั ทนทานตอ่ การแหงน มองสงิ่ ท่ี เป็น และอาณาบรเิ วณอนั สวา่ งจ้าทีส่ ุดของส่งิ ที่ เปน็ ได้ ซง่ึ เรากเ็ ห็น [518d] พอ้ งกนั แลว้ วา่ อาณาบริเวณดังกลา่ วก็คอื ความดี น่นั เองใชไ่ หม?” “ใช่” “มนั จงึ นา่ จะมศี ลิ ปะเฉพาะดา้ นการเบอื นออกในลกั ษณะดงั กลา่ ว” ขา้ ฯ พดู “อนั ชว่ ยใหพ้ ลงั อำ� นาจเชน่ นน้ั สามารถเบอื นออกไปอกี ทางอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ และงา่ ยดายขนึ้ ได้ แนน่ อนละ่ มนั ยอ่ มไมใ่ ชศ่ ลิ ปะสำ� หรบั สรา้ งการมองเหน็ ขน้ึ ภายในนนั้ หากแตถ่ อื วา่ การมองเหน็ ไดป้ รากฏอยภู่ ายในนน้ั อยแู่ ลว้ เพยี งแต่ ยังไม่ได้หันไปในวิถีทางอันถูกควร หรือยังไม่ได้มองสิ่งอันควรมองเท่านั้น ศิลปะแขนงน้จี ึงมีเป้าหมายอยู่ทก่ี ารเติมเต็มเป้าหมายดงั กลา่ ว” “ดูเหมือนจะเปน็ อย่างนั้น” เขากล่าว “ด้วยเหตุนี้ ความดีงามอื่นๆ ที่เหลือภายในจิตวิญญาณจึงน่าจะมีความ ใกลเ้ คยี งกบั ความดงี ามของรา่ งกายมากกวา่ เพราะมนั มไิ ดม้ อี ยแู่ ลว้ กอ่ นหนา้ [518e] หากแตถ่ กู สรา้ งขน้ึ ในภายหลงั โดยความเคยชนิ และการฝกึ ฝน7 ขณะทค่ี วามดงี าม ดา้ นการรจู้ กั ใชป้ ฏภิ าณนน้ั ดเู หมอื นจะมลี กั ษณะใกลเ้ คยี งกบั เทพเจา้ บนสวรรค์ เหนอื สง่ิ อน่ื ใด มนั ไมม่ วี นั สญู พลงั อำ� นาจของตวั เองได้ อยา่ งไรกต็ าม มนั จะนำ� ไปใชใ้ หเ้ กดิ ประโยชนไ์ ดม้ ากนอ้ ยแคไ่ หนนน้ั ยอ่ มขน้ึ อยกู่ บั วถิ ที างทมี่ นั หนั หนา้ ไป ถ้ามนั หันไปผดิ ทาง มันก็จะกลายเปน็ สงิ่ อนั ตราย ไรค้ า่ ไร้ราคาไดเ้ หมือนกัน [519a] เจา้ ไมเ่ คยลองครนุ่ คดิ เรอ่ื งคนเลวทรามแตม่ ปี ญั ญาบา้ งหรอื ? จติ วญิ ญาณอนั คบั แคบของคนประเภทนนั้ มคี วามหลกั แหลมปานใด? มนั แยกแยะสงิ่ ตา่ งๆได้ 336 : รพี ับลกิ
อย่างเฉียบคมแค่ไหน? และไม่ว่ามันจะหันหน้าสู่ทิศใด มันก็แสดงให้เห็นได้ [519b] อยเู่ สมอวา่ วสิ ยั ทศั นข์ องตวั มนั นน้ั ไมไ่ ดต้ อ้ ยตำ�่ กวา่ ผใู้ ดเลย แมว้ า่ มนั จะหนั เห [519c] ไปรบั ใชค้ วามเลวทรามกต็ าม เมอื่ เปน็ เชน่ นนั้ ยงิ่ มนั มองเหน็ ไดอ้ ยา่ งแหลมคม [519d] เทา่ ไหร่ มันกย็ ่งิ ส�ำเร็จการชว่ั รา้ ยได้มากเทา่ น้นั ใชไ่ หม?” “แน่ละ” เขาพูด “อย่างไรก็ตาม หากธรรมชาติส่วนดังกล่าวได้รับการตัดแต่งให้เข้าท่ีเข้า ทางตงั้ แตย่ งั เดก็ มนั กจ็ ะไมน่ บั ญาตกิ บั สง่ิ ซง่ึ กลายเปน็ อกี ตอ่ ไป ไมว่ า่ จะเปน็ ความตะกละตะกลาม ความสขุ สำ� ราญ หรอื ความหรหู ราอน่ื ๆ สง่ิ เหลา่ นลี้ ว้ นแต่ เปน็ เฉกเชน่ ทนุ่ ตะกว่ั ซง่ึ โดยธรรมชาตแิ ลว้ คอยแตจ่ ะเกาะเกย่ี วจติ วญิ ญาณเอาไว้ และหันเหวิสัยทัศน์ของมันให้ดิ่งลงสู่เบื้องล่างอยู่เนืองนิตย์ หากมันสามารถ ปลดสิง่ เหล่านที้ ้งิ ไป และเบือนสายตากลับขึ้นสคู่ วามจริงตามท่ี เป็น ดา้ นบน นนั้ ได้ สว่ นส่วนเดียวกันของมนษุ ยค์ นน้ัน ย่อมมองเห็นส่ิงตา่ งๆ ดังกลา่ วได้ อยา่ งคมชดั ในระดบั พอๆ กบั สรรพสง่ิ ซงึ่ มนั กำ� ลงั แหงนมองอยู่ ณ บดั นน้ั ดว้ ย” “น่าจะเปน็ อย่างนน้ั ” เขาพูด “แลว้ ถา้ เปน็ เรอื่ งนลี้ ะ่ ? มนั กน็ า่ จะเปน็ ผลจากสงิ่ ทเ่ี ราเพง่ิ พดู กนั ไปเชน่ กนั หรอื ไม่ ซำ�้ ยงั หลกี เลยี่ งไมไ่ ดอ้ กี ดว้ ย?” ขา้ ฯ พดู “บรรดาผไู้ มเ่ คยไดร้ บั การศกึ ษา หรือไม่เคยมีประสบการณ์กับความจริงแท้ ย่อมไม่มีวันท�ำหน้าที่เป็นผู้ดูแล เมอื งเมอื งหนง่ึ ได้ หรอื บรรดาผไู้ ดร้ บั อนญุ าตใหใ้ ชช้ วี ติ ทง้ั ชวี ติ เพอ่ื การศกึ ษาแต่ เพยี งอยา่ งเดยี ว กร็ บั หนา้ ทน่ี ไี้ มไ่ ดเ้ ชน่ กนั คนพวกแรกเปน็ ไมไ่ ด้ เพราะพวกเขา มอิ าจตงั้ เปา้ หมายเพอื่ สาธารณะหรอื สว่ นตวั ใดๆ ไดเ้ ลย สว่ นคนพวกหลงั นน้ั เปน็ ไมไ่ ด้ เพราะพวกเขาจะไมเ่ ตม็ ใจปฏบิ ตั สิ ง่ิ ใด ราวกบั วา่ ตนเองไดอ้ พยพมาตงั้ หลกั แหลง่ อยบู่ นเกาะของผไู้ ดร้ บั พรจากทวยเทพ8ขณะยงั มชี วี ติ ยงั ไงยงั งน้ั ” “จรงิ ” เขาพดู “และในฐานะผู้ก่อต้ังเมือง ภารกิจของเราย่อมเป็นการผลักดันธรรมชาติ อันเป็นเลิศทั้งหลายให้เข้าสู่การเรียนในสิ่งส�ำคัญที่สุด ซึ่งเราเพิ่งพูดกันไป เมอ่ื คร9ู่ นนั่ คอื การไตข่ นึ้ ไปบนนน้ั เพอื่ มองความดี อยา่ งไรกต็ าม เมอื่ พวกเขาได้ เพลโต : 337
ขึ้นไปถึงที่นั่น และได้ใช้เวลาเฝ้ามองมันสักระยะแล้ว เราต้องไม่อนุญาตให้ พวกเขาไดก้ ระทำ� สงิ่ ซงึ่ ทกุ วันนอ้ี นญุ าตกนั อยู่อยา่ งเด็ดขาด” “อะไรหรือ?” “กก็ ารอยแู่ ตบ่ นนน้ั ไงเลา่ ” ขา้ ฯ พดู “อยแู่ ตข่ า้ งบนนนั้ และไมเ่ ตม็ ใจจะกลบั ลงมาหาพวกนักโทษด้านล่าง เพราะไม่ต้องการจะร่วมรับความล�ำบากหรือ เกยี รตยิ ศกับคนเหล่านน้ั ไม่ว่ามนั จะมีคุณคา่ มากหรือนอ้ ยกว่าก็ตาม” “หะ้ ?” เขาพดู “เรากำ� ลงั ปฏบิ ตั ไิ มเ่ ทยี่ งธรรมตอ่ พวกเขาหรอื เปลา่ เนยี่ ? เรา กำ� ลงั ทำ� ใหช้ วี ติ ของพวกเขาเหลา่ นนั้ เลวลง แทนทจ่ี ะไดใ้ ชช้ วี ติ ดกี วา่ หรอื เปลา่ ?” [519e] “สหายนอ้ ยเอย๋ เจา้ คงลมื ไปแลว้ สนิ ะวา่ ” ขา้ ฯ พดู “กฎหมายของเรานนั้ ไมไ่ ด้ ตงั้ เปา้ ไวท้ ก่ี ารทำ� ใหผ้ คู้ นในชว่ งชนั้ ใดๆ กนิ ดอี ยดู่ มี ากกวา่ ชว่ งชน้ั อน่ื ๆ เปน็ พเิ ศษ หากแต่จะต้องท�ำให้เกิดแก่เมืองทั้งเมืองอย่างเป็นองค์รวม – มันต้องสร้าง ความสอดประสานขน้ึ ในหมพู่ ลเมอื ง โดยการชกั จงู และกดดนั บงั คบั เรยี กรอ้ ง [520a] ให้แต่ละช่วงช้ันแบ่งปันผลประโยชน์แก่กันและกัน ผ่านทรัพย์สินส่วนรวม – มันจะต้องผลิตบุรุษลักษณะดังกล่าวแก่เมืองเสมอ แต่จะปล่อยให้พวกเขา หันหน้าไปไหนตามใจชอบไม่ได้ มันต้องใช้พวกเขาเป็นองค์ประกอบส�ำหรับ ผกู เมอื งทัง้ เมอื งเข้าไวด้ ว้ ยกันเท่านัน้ ” “จรงิ ด้วยสิ ขา้ ฯ ลืมไป” เขากล่าว “เอาล่ะ กลาวคอน” ขา้ ฯ พดู “จงพิจารณาให้ดวี ่า พวกเรามิได้ปฏิบตั ไิ ม่ เทยี่ งธรรมตอ่ ผกู้ ำ� ลงั จะไดเ้ ปน็ นกั ปรชั ญาในหมเู่ ราเหลา่ นนั้ เลย เรากำ� ลงั หยบิ ยน่ื วาจาอนั เทย่ี งธรรมใหแ้ กพ่ วกเขาตา่ งหาก ขณะเดยี วกนั เรากต็ อ้ งคอยผลกั ดนั ใหพ้ วกเขากลบั มาดแู ลและพทิ กั ษร์ กั ษาคนอน่ื ๆ เราจะกลา่ วกบั พวกเขาวา่ หากคนเชน่ พวกเขาได้เกดิ ในเมืองอ่นื มันกอ็ าจเปน็ การเหมาะควรกว่า หาก [520b] พวกเขาจะเลอื กไมเ่ ข้าไปมสี ่วนรว่ มกบั กจิ กรรมใดๆ ในเมอื งเหล่านน้ั เพราะ เม่ือเติบใหญ่ข้ึน พวกเขาย่อมต้องอยู่ฝั่งตรงข้ามกับเจตจ�ำนงของระบอบ ปกครองเหล่านัน้ อยา่ งเล่ยี งไม่ได้ นอกจากน้นั ธรรมชาติ ซงึ่ เติบโตขึ้นได้ดว้ ย ตวั เอง โดยไมต่ ดิ คา้ งการอบรมเลย้ี งดจู ากใคร หากมนั ไมต่ อ้ งการชดใชห้ นส้ี นิ 338 : รพี บั ลิก
แห่งการเล้ียงดูแก่ผู้ใด นั่นก็ย่อมเป็นความเท่ียงธรรมโดยตัวมันเองอยู่แล้ว [52oc] แตเ่ รากต็ อ้ งบอกพวกเขาดว้ ยวา่ ‘อยา่ งไรเสยี เรากไ็ ดใ้ หก้ ำ� เนดิ แกส่ ง่ิ ทพ่ี วกเจา้ เปน็ [52od] เราสรา้ งใหพ้ วกเจา้ เปน็ ผนู้ ำ� ของเมอื งทงั้ เมอื ง ดจุ ราชาแหง่ รวงผงึ้ ใหญ่ พวกเจา้ [52oe] ไดร้ บั การพฒั นาใหเ้ กง่ กาจมากยง่ิ ขนึ้ สมบรู ณท์ างการศกึ ษามากกวา่ ใคร พวกเจา้ สามารถใชช้ วี ติ อยไู่ ดท้ งั้ สองดนิ แดน พวกเจา้ จงลงไปขา้ งลา่ งนน่ั จงผลดั กนั ลงไป ใชช้ วี ติ อยา่ งเปน็ สว่ นรวมกบั ผคู้ นทง้ั หลายเหลา่ นน้ั และจงทำ� ตนใหค้ นุ้ กบั การ มองฝา่ ความมดื รว่ มกบั คนเหลา่ นนั้ และเมอ่ื พวกเจา้ คนุ้ ชนิ กบั มนั แลว้ พวกเจา้ ย่อมมองเหน็ สิ่งตา่ งๆ ไดแ้ จ่มชัดมากกวา่ คนอืน่ ๆ เปน็ พนั เป็นหมื่นเทา่ ดว้ ย พวกเจ้าย่อมรู้จักแบบสะท้อนแต่ละชนิดเป็นอย่างดี แยกแยะได้ว่ามันเป็น แบบสะทอ้ นของสงิ่ ใด เพราะพวกเจา้ ไดเ้ คยมองเหน็ ความจรงิ แทม้ ากอ่ นแลว้ ทง้ั ความงดงาม ความเทยี่ งธรรม และความดี เมอื่ เปน็ ดงั นี้ เมอื งเมอื งนย้ี อ่ มได้ รบั การอภบิ าลจากพวกเรา และจากพวกเจา้ ใหค้ งอยใู่ นสภาพแหง่ ความฟน้ื ตนื่ ไม่ใชค่ วามฝัน อย่างเมืองต่างๆ มากมายทกุ วันนี้เป็นกนั เมืองเหลา่ นน้ั ไดร้ บั การอภบิ าลจากผคู้ น ซง่ึ ทำ� สงครามกนั เพยี งเพอ่ื แยง่ ชงิ เงาของสง่ิ ตา่ งๆ พวกเขา สรา้ งความรา้ วฉานขนึ้ เพอ่ื จะถอื อำ� นาจปกครอง อยา่ งกบั วา่ สง่ิ เหลา่ นน้ั มคี ณุ ความดีใหญย่ ่งิ อยา่ งไรอย่างน้นั อยา่ งไรกต็ าม ความจรงิ น้ันมีอย่วู ่า เมอื งใด ผปู้ กครองไมก่ ระหายการปกครอง เมอื งนนั้ ยอ่ มไดร้ บั การอภบิ าลอยา่ งเปน็ เลศิ ปราศจากรอยรา้ ว ทวา่ เมอื งใดไดผ้ ปู้ กครองมลี กั ษณะตรงขา้ ม เมอื งนนั้ ยอ่ มได้ รบั การอภิบาลในทางตรงกนั ข้ามดุจเดยี วกัน’” “แน่นอน” เขาพูด “แล้วเจ้าคิดว่า หลังจากศิษยานุศิษย์ของพวกเรา ได้ใช้ชีวิตในห้วงเวลา อันยิ่งใหญ่ร่วมกันบนดินแดนอันพิสุทธ์ินั้นแล้ว ได้มาฟังส่ิงเหล่านี้ และเกิด ไม่อยากเข้าร่วมผลัดกันรับความล�ำบากในเมืองข้ึนมา เจ้าว่า พวกเขาจะขัด ค�ำสั่งของเราไหม?” “เป็นไปไม่ได้หรอก” เขาพูด “พวกเราย่อมใช้ค�ำส่ังอันเท่ียงธรรมกับผู้ เที่ยงธรรมเท่านั้น ด้วยเหตุน้ี พวกเขาแต่ละคนย่อมจะต้องปฏิบัติต่อการ เพลโต : 339
ปกครองราวสง่ิ จำ� เปน็ อนั ขาดมไิ ด้ อยา่ งไรกต็ าม การปฏบิ ตั เิ ชน่ นย้ี อ่ มตรงขา้ ม กบั ผู้ปกครองท้งั หลายในเมืองทกุ เมอื งทกุ วันน้ี” “ใช่แล้วล่ะ สหายนอ้ ย” ขา้ ฯ พดู “หากเจา้ คน้ พบวถิ ชี วี ิตทด่ี ีกว่าการขนึ้ รบั อ�ำนาจปกครอง และส่งมอบวิถีชีวิตดังกล่าวแก่ผู้จะต้องปกครองเหล่านั้นได้ [521a] เมืองซึ่งได้รับการอภิบาลอย่างดีเย่ียมของเจ้าย่อมมีโอกาสเกิดข้ึนมา มีเพียง ทางนเี้ ทา่ นนั้ ทค่ี นรำ่� รวย จรงิ ๆ จะไดป้ กครอง แนน่ อน ความรำ�่ รวยในทนี่ ม้ี ไิ ด้ หมายถงึ รำ่� รวยเงนิ ทอง มนั คอื ความรำ่� รวยตามอยา่ งผไู้ ดพ้ บความสขุ สมบรู ณ์ กล่าวคือ เป็นความร่�ำรวยของชีวิตอันดีและมีปฏิภาณ ทว่าถ้ายังมีขอทาน หวิ โหยตอ้ งการของดๆี สว่ นตวั และพยายามเขา้ ไปยงุ่ เกยี่ วกบั ธรุ ะสาธารณะ โดยเห็นวา่ สามารถยึดครองของดีๆ จากตรงนั้นได้ เมอื งซ่งึ ไดร้ บั การอภบิ าล อย่างดีเยี่ยมดังกล่าวก็จะเป็นไปไม่ได้อีกเช่นกัน เพราะเมื่อใดก็ตามการ ปกครองกลายเป็นส่ิงซึ่งต้องต่อสู้แย่งชิงกัน เม่ือนั้นสงครามกลางเมือง หรือ สงครามภายในวงศ์ตระกูลก็จะเกิดข้ึนตามมา ท�ำลายล้างทั้งตัวคนเหล่าน้ัน และเมอื งท้ังเมอื ง” “จรงิ ทีเดยี ว” เขากลา่ ว [521b] “เจา้ ยงั รจู้ กั วถิ ชี วี ติ อน่ื ใด” ขา้ ฯ พดู “ชงิ ชงั ตำ� แหนง่ ทางการเมอื งไดม้ ากเทา่ วิถีชีวิตแห่งปรชั ญาอนั จรงิ แทอ้ กี ไหม?” “ไม่เคย เทพซุสเป็นพยาน” เขากลา่ ว “ข้าฯ ไมร่ จู้ กั อนื่ ใดอีก” “ทวา่ ตอ่ ใหไ้ มใ่ ชผ่ รู้ กั ในการปกครอง แตพ่ วกเขากย็ งั จำ� เปน็ ตอ้ งเขา้ ไปอยกู่ นิ กับต�ำแหน่งเหล่านั้น หาไม่แล้วคนรักต�ำแหน่งทั้งหลายย่อมตบตีแย่งชิงกัน เปน็ แนแ่ ท้” “แน่ละ” “ถา้ อยา่ งนน้ั เจา้ จะกดดนั ใหค้ นกลมุ่ ใดเขา้ ไปอยกู่ นิ กบั หนา้ ทพ่ี ทิ กั ษเ์ มอื ง ไดอ้ กี ถา้ มใิ ชก่ ลมุ่ คนผมู้ ปี ฏภิ าณเปน็ เลศิ กวา่ ใครในดา้ นการอภบิ าลเมอื ง แตก่ ็ แนน่ อนละ่ วา่ คนกลมุ่ นจ้ี ะตอ้ งถอื ครองเกยี รตยิ ศอนื่ ๆ และมวี ถิ ชี วี ติ อนั ดมี าก ย่ิงกวา่ ด้านการเมืองอยูแ่ ล้ว” 340 : รพี บั ลิก
“ไม่มใี ครดีกว่านแ้ี ล้วล่ะ” เขาพูด [521c] “เอาละ่ เรามาพจิ ารณาถงึ วธิ กี ารอนั จะทำ� ใหพ้ วกเขาปรากฏขนึ้ มาไดก้ นั – [521d] เราจะนำ� ทางพวกเขาขนึ้ มาสแู่ สงสวา่ งไดอ้ ยา่ งไร ดงั มคี นเลา่ วา่ บางคนนน้ั เคย ไดเ้ ดนิ ทางจากดนิ แดนฮาดสี ขนึ้ เปน็ ทวยเทพ เจา้ เองกต็ อ้ งการเชน่ นน้ั ใชไ่ หม?” [521e] “คงเป็นอ่นื ไปไม่ไดอ้ กี ” เขาพดู “แตก่ ็ดูเหมอื นวา่ เรอ่ื งนจี้ ะท�ำไมไ่ ดง้ า่ ยๆ เหมือนการหมุนเปลือกหอย10 เพราะมนั คอื การหมนุ จติ วญิ ญาณไปอกี ทาง จากดา้ นของกลางวนั อนั ดคู ลา้ ย กลางคืน ไปสู่ด้านของกลางวันอันจริงแท้ – น่ันคือ การไต่เต้าข้ึนสู่ส่ิงต่างๆ ตามที่ เป็น อันเปน็ ส่ิงทพ่ี วกเรายอมรับใหเ้ ปน็ ปรชั ญาอยา่ งจริงแท”้ “แน่นอนท่สี ุด” “งน้ั เรากต็ อ้ งมาพจิ ารณากนั วา่ วชิ าเรยี นประเภทใดบา้ ง จะใหพ้ ลงั อำ� นาจ ลกั ษณะนไ้ี ด้?” “ใช”่ “แล้ววิชาประเภทใดกันล่ะ กลาวคอน จึงจะสามารถดึงจิตวิญญาณจาก การกลายเปน็ ใหเ้ ขา้ สกู่ าร เปน็ ได?้ อมื ... ขา้ ฯ พดู ไปคดิ ไปกไ็ ดค้ วามวา่ อยา่ งน้ี – กอ่ นหนา้ นน้ั เรากลา่ วกนั ไปแลว้ ใชไ่ หมวา่ คนเหลา่ นจ้ี ำ� เปน็ ตอ้ งเปน็ ผเู้ ยย่ี มยทุ ธ์ ในด้านการสงครามใหไ้ ดต้ ัง้ แตย่ ังเยาว?์ ” “ใช่ เราพูดกันไว้อยา่ งนั้น” “ถา้ เชน่ นน้ั วชิ าเรยี น ซง่ึ เรากำ� ลงั ตามหา กน็ า่ จะตอ้ งใหค้ ณุ ลกั ษณะตอ่ ไปนี้ เพม่ิ เขา้ ไปแก่อันก่อนหนา้ น้ันดว้ ย” “อะไรหรือ?” “มนั จะต้องไมไ่ ร้ประโยชน์ต่อบุรุษผูช้ ำ� นาญการสงครามอยา่ งไรละ่ ” “อ๋อ แน่ล่ะ” เขากลา่ ว “ถ้าเป็นไปได้นะ” “เอาละ่ ก่อนหนา้ น้ัน พวกเขาต่างก็ได้รับการศึกษาด้านกายบริหาร และ ด้านดนตรศี ิลปจ์ ากพวกเราไปแลว้ ใชไ่ หม?” “เป็นเช่นนน้ั ” เขาพดู เพลโต : 341
“ดว้ ยเหตทุ ก่ี ายบรหิ ารนนั้ ดแู ลดา้ นการเจรญิ เตบิ โตและการเสอ่ื มโทรมของ รา่ งกาย จงึ แนน่ อนวา่ โดยภาพรวมแลว้ มนั ยอ่ มสอดสมั พนั ธก์ บั การเกดิ และ ดับสลาย” “ดทู า่ จะเป็นอยา่ งน้นั ” “มันจึงไม่นา่ จะใชว่ ิชาเรียนที่เราตอ้ งการ” [522a] “ใช่แลว้ ” “แล้วด้านดนตรศี ิลป์ ดงั เราไดอ้ ธบิ ายไว้ล่ะ?” “ถา้ ทา่ นยงั จำ� ได้ มนั เปน็ คเู่ หมอื นคนละดา้ น กบั กายบรหิ ารเลยไมใ่ ชห่ รอื ?”11 เขาพูด “มนั ให้การศึกษาแก่เหลา่ ผพู้ ิทักษผ์ ่านการเสรมิ สร้างนสิ ัย มนั ใชเ้ สียง ประสานสรา้ งความสอดประสาน – ไมใ่ ชอ่ งคค์ วามรู้ – ประเภทหนง่ึ ขนึ้ มา และ มนั กใ็ ชจ้ งั หวะสรา้ งความมจี งั หวะชนดิ หนง่ึ ขน้ึ มาดว้ ยเชน่ กนั กลา่ วคอื มนั ยดึ โยง อยกู่ บั นสิ ยั ตา่ งๆ อนั มลี กั ษณะคลา้ ยคลงึ กบั สองสง่ิ ดงั กลา่ ว และถา่ ยทอดออกมา ผา่ นคำ� พดู ไมว่ า่ จะเปน็ นทิ านหรอื คำ� พดู ชนดิ อน่ื ๆอนั กอปรดว้ ยความจรงิ ยง่ิ กวา่ อย่างไรกต็ าม หากเทียบกับวชิ าเรียนอนั มเี ปา้ หมายดงั ท่านว่ามานั่น มันกย็ งั [522b] ใช้การไม่ได้หรอก” “เจา้ เตอื นสตขิ า้ ฯ ไดล้ ะเอยี ดมากทเี ดยี ว” ขา้ ฯ พดู “มนั ไมม่ สี งิ่ ทเี่ ราตามหา ในนนั้ จรงิ ๆ กลาวคอนเอย๋ เจา้ ชา่ งเปน็ ภตู ใิ นรา่ งคน แตถ่ า้ อยา่ งนนั้ จะยงั มสี ง่ิ ใดใชก้ ารได้อกี ละ่ ? ในเมื่อดูเหมือนวา่ ศลิ ปะทุกแขนงน้ันตา่ งกม็ ลี ักษณะเป็น กิจวตั รอนั บบี อัดดว้ ยกนั ท้ังส้ิน”12 “แตถ่ า้ เชน่ นน้ั จะยงั มวี ชิ าเรยี นประเภทใดเหลอื อยอู่ กี หรอื ? หากดนตรศี ลิ ป์ กายบรหิ าร หรอื ศลิ ปะแขนงอนื่ ๆ ใชก้ ารไมไ่ ดเ้ สยี แลว้ ?” “เอาอยา่ งน”ี้ ขา้ ฯ พดู “ถา้ เราไมเ่ หลอื อะไรใหด้ งึ มาใชแ้ ลว้ เราลองหาสงิ่ ที่ นำ� ไปประยุกต์ใช้กับสิ่งเหล่านน้ั ได้เป็นอยา่ งไร?” “อะไรละ่ ?” [522c] “ตวั อย่างเชน่ ” ข้าฯ กล่าว “สิ่งซ่งึ ศลิ ปะทกุ แขนง ความคดิ ค�ำนวณทุกชนิด และองคค์ วามรทู้ กุ ประเภท ตอ้ งดงึ มาใชร้ ว่ มกนั เพอ่ื เกอ้ื หนนุ ตวั มนั เอง มนั มี 342 : รพี บั ลกิ
ความจ�ำเป็นมากส�ำหรับทุกๆ คนทตี่ ้องเร่มิ ตน้ การเรียนทุกแขนง” [522d] “กแ็ ล้วมันคืออะไรเลา่ ?” เขาพดู [522e] “มนั กค็ อื สงิ่ เลก็ ๆ นอ้ ยๆ อนั มไี วส้ ำ� หรบั จำ� แนกจำ� นวนนบั หนง่ึ สอง แลว้ ก็ [523a] สามอยา่ งไรละ่ ” ขา้ ฯ พดู “หรอื ถา้ จะใหอ้ ธบิ ายอยา่ งยน่ ยอ่ มนั กค็ อื จำ� นวนนบั กบั การคำ� นวณนน่ั ละ่ เพราะศลิ ปะทกุ แขนงและองคค์ วามรทู้ กุ ประเภทตา่ งกโ็ ดน บงั คบั ใหต้ ้องเขา้ ไปมีสว่ นรว่ มกับมันทง้ั นั้นใช่ไหม?” “ใชแ่ ล้วละ่ ” เขาพดู “แม้แตศ่ ิลปะการรบกย็ ังเปน็ เช่นน้?ี ” ข้าฯ พูด “น่นั ยอ่ มหลีกเลยี่ งไมไ่ ด้” เขาพูด “อยา่ งในละครโศกนาฏกรรมหลายเรอื่ งๆ” ขา้ ฯ กลา่ ว “พาลาเมดสี มกั จะ ปรากฏตวั ตอ่ หนา้ อากาเมมนอนในฐานะแมท่ พั ผนู้ า่ ขนั เสมอ เจา้ เคยสงั เกตไหม? เขามกั จะกลา่ ววา่ จำ� นวนนบั ซง่ึ เขาคดิ คน้ ขน้ึ นน้ั ทำ� ใหเ้ ขาบอกไดว้ า่ กองทพั ของ เมืองทรอยประกอบด้วยกองทหารจ�ำนวนเท่าใด และยังสามารถนับจ�ำนวน เรอื รบและสงิ่ อนื่ ๆ ไดด้ ว้ ย ราวกบั วา่ กอ่ นหนา้ นนั้ ไมเ่ คยมใี ครนบั สงิ่ เหลา่ นนั้ ได้ มากอ่ น และราวกบั วา่ อากาเมมนอนเอง กอ่ นหนา้ นน้ั กไ็ มเ่ คยรมู้ ากอ่ นเลยวา่ ตวั เองมีขากี่ขา้ ง13 ในกรณีเช่นน้ี เจา้ เห็นว่าหมอน่ีสมควรเป็นแม่ทพั ประเภท ไหนละ่ ?” “เป็นแมท่ ัพประหลาดๆ” เขาพดู “ถ้านั่นเปน็ เรอื่ งจรงิ น่ะนะ” “ถา้ อยา่ งนน้ั ” ขา้ ฯ พดู “เรากจ็ ำ� เปน็ ตอ้ งใหเ้ หลา่ นกั รบของเราไดเ้ รยี นดา้ นนี้ เพ่ือว่าพวกเขาจะได้รจู้ ักจำ� นวนนับและรู้จกั การค�ำนวณ” “เหนือสิ่งอ่ืนใดเลยล่ะ” เขากล่าว “หากเรายังต้องการให้พวกเขามีความ เช่ียวชาญดา้ นการจัดกระบวนทพั ... ไม่สิ ขา้ ฯ ตอ้ งพูดว่า หากพวกเขายงั เปน็ มนุษย์อยูล่ ะ่ ก็นะ” “เจ้าสงั เกตเห็นสิ่งเดยี วกบั ท่ีขา้ ฯ เห็นในวชิ าเรียนชดุ นี้หรือเปลา่ ?” “อะไรหรอื ?” “โดยธรรมชาตแิ ลว้ สงิ่ สง่ิ นอี้ าจนำ� เราไปสกู่ ารทำ� ความเขา้ ใจ14ซง่ึ เรากำ� ลงั เพลโต : 343
แสวงหากนั กเ็ ปน็ ได้ ทวา่ มนั กลบั ไมเ่ คยมใี ครนำ� สงิ่ สงิ่ นไี้ ปใชไ้ ดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ งเลย ท้งั ๆ ทสี่ มควรจะน�ำมันไปใชพ้ าผคู้ นมุ่งสู่ การเป็น ไมว่ า่ ดว้ ยวธิ ใี ดกต็ าม” “ท่านหมายความอย่างไรกนั แนน่ ะ่ ?” เขาพดู “อืม... ขา้ ฯ จะลองพยายามขยายความตามทศั นะของขา้ ฯ ดูแลว้ กัน ข้าฯ จะจำ� แนกใหต้ นเองเหน็ วา่ สง่ิ สง่ิ นจ้ี ะนำ� เราไปสหู่ นทางทก่ี ำ� ลงั พดู ถงึ กนั อยไู่ ด้ หรอื ไม่ เจา้ ตอ้ งรว่ มมอื กบั ขา้ ฯ ดว้ ยนา แลว้ หลงั จากนน้ั คอ่ ยมาดกู นั ตอ่ ไปวา่ เจา้ เหน็ ดว้ ยหรอื ไม่ เพอื่ วา่ เราจะมองเหน็ มนั ไดอ้ ยา่ งชดั เจนยง่ิ ขน้ึ และเพอ่ื หา คำ� ตอบวา่ มันเป็นอย่างทขี่ า้ ฯ พยากรณ์ไวห้ รือเปล่า” “เอาเลย อธบิ ายหน่อย” เขาพูด “งน้ั ขา้ ฯ จะอธบิ ายละ่ นะ” ขา้ ฯ พดู “เจา้ มองเหน็ หรอื ไมว่ า่ วตั ถบุ างประเภท [523b] ซงึ่ รบั รไู้ ดด้ ว้ ยผสั สะนน้ั ไมไ่ ดด้ งึ เอาการทำ� ความเขา้ ใจมาใชป้ ระกอบการตรวจ สอบเลย เพราะใช้เพียงผัสสะตัดสินก็ดูเหมือนจะเพียงพออยู่แล้ว อย่างไร ก็ตาม วัตถุบางประเภทกลับเรียกร้องทุกวิถีทางให้น�ำเอาการพิจารณา ไตร่ตรองมาใช้ เพราะการใช้ผัสสะเพียงอย่างเดียวนั้นดูเหมือนจะไม่เกิด ประโยชนง์ อกงามอันใดเลย” “ชัดเลย ท่านก�ำลังพูดถึงสิ่งซ่ึงปรากฏอยู่ในระยะไกล” เขาพูด “กับภาพ เขยี นแรเงา15ใช่ไหม?” “เจา้ เข้าใจความหมายของข้าฯ เพยี้ นไปหน่อยนะ” ข้าฯ พดู “อ้าว! ง้นั ทา่ นหมายถงึ อะไรละ่ ?” เขาพูด “วัตถุซ่ึงไม่ได้ดึงเอาการท�ำความเข้าใจมาใช้นั้น” ข้าฯ กล่าว “ก็คือส่ิง ทั้งหลายซึ่งไม่ได้รับความเห็นชอบจากการรับรู้ในทางตรงข้ามด้วยในเวลา [523c] เดียวกนั สว่ นส่งิ ซึ่งไดร้ บั การเห็นชอบนนั้ ขา้ ฯ จะจัดมนั ไวใ้ นสว่ นของวตั ถุซึ่ง ต้องดึงเอาความเข้าใจมาใช้ กล่าวคือ ไม่ว่าวัตถุซ่ึงมาตกกระทบบนผัสสะ น้ันอยู่ใกล้หรือไกล การแสดงผลการรับรู้ทางหน่ึงกลับไม่ได้ชัดเจนมากกว่า อีกทางหนงึ่ เลย อยา่ งไรก็ตาม เจา้ จะเขา้ ใจความหมายของข้าฯ ดยี ิ่งขน้ึ จาก ตัวอยา่ งตอ่ ไปนี้ – เอาล่ะ เรากลา่ ววา่ นวิ้ ทัง้ สามนิ้วบนมอื ขา้ ฯ นคี่ ือ น้วิ กอ้ ย 344 : รีพับลกิ
นิ้วชี้ แลว้ กน็ วิ้ กลางใช่ไหม?” [523d] “ใช”่ เขาพูด [523e] “ลองคดิ ว่า ข้าฯ ก�ำลงั พดู ถงึ นว้ิ เหล่าน้ีจากมุมมองระยะใกล้ เอาละ่ เจา้ [524a] ลองพจิ าณาเรอ่ื งตอ่ ไปนี้แทนขา้ ฯ หนอ่ ย” “เรอ่ื งไหน?” “แนน่ อนวา่ นวิ้ แตล่ ะนวิ้ ยอ่ มดเู ปน็ นวิ้ เหมอื นๆ กนั หมด และเมอื่ มองใกลๆ้ เช่นน้ี มนั ย่อมไม่เห็นความแตกตา่ งใดๆ ไมว่ ่าจะมองจากตรงกลางหรอื จาก ตรงปลาย ไมว่ ่าจะขาวหรอื จะคลำ้� ไม่ว่าจะอวบหรอื ซบู หรอื อน่ื ๆ ในทำ� นอง เดยี วกนั ไมว่ า่ จะมลี กั ษณะอยา่ งไร จติ วญิ ญาณของคนหมมู่ ากจะไมไ่ ดร้ บั การ กดดนั ใหห้ นั มาทำ� ความเขา้ ใจเพอ่ื ถามวา่ นนั่ คอื นว้ิ อะไร เพราะการมองเหน็ นนั้ ยอ่ มไมม่ วี นั ชน้ี ำ� จติ วญิ ญาณวา่ นวิ้ นวิ้ นนั้ เปน็ สงิ่ ตรงขา้ มกบั นว้ิ ใดๆ ไดใ้ นเวลา เดียวกัน”16 “ใช่ มนั เปน็ อยา่ งน้ัน” เขาพูด “ดว้ ยเหตนุ ”้ี ขา้ ฯ กลา่ ว “สง่ิ ตา่ งๆ ดงั กลา่ วจงึ ไมม่ แี นวโนม้ จะดงึ เอาความ เข้าใจมาใช้ ไม่มที ีทา่ วา่ จะปลกุ มนั ให้ต่นื ขน้ึ มา” “ใชแ่ ลว้ ” “แตถ่ า้ เปน็ เรอ่ื งอน่ื ๆ ละ่ ? การมองเหน็ จะเหน็ ความใหญแ่ ละความเลก็ ได้ อยา่ งนา่ พอใจหรอื เปลา่ ? หรอื วา่ มนั มองไมเ่ หน็ ความแตกตา่ งใดระหวา่ งนว้ิ ที่ อยตู่ รงกลางกบั นว้ิ ทอี่ ยตู่ รงสดุ ปลาย? หรอื การสมั ผสั กค็ ลา้ ยๆ กนั ใชไ่ หม ไมว่ า่ วตั ถนุ น้ั ๆ จะหนาหรอื บาง นมุ่ หรอื แขง็ กต็ าม? หรอื ยงั มกี ารรบั รดู้ ว้ ยผสั สะอน่ื ใดสามารถแสดงผลแหง่ ตนไดอ้ ยา่ งชดั เจน โดยไมม่ ขี อ้ บกพรอ่ งเลยบา้ ง? ผสั สะ แต่ละอยา่ งไม่ได้ท�ำหนา้ ที่ตามลำ� ดบั ต่อไปน้ีหรอกหรือ – อนั ดบั แรก ทนั ทีที่ ความแขง็ ปรากฏขนึ้ บนการรบั รู้ ความออ่ นนมุ่ กย็ อ่ มตอ้ งปรากฏขนึ้ บนนน้ั ดว้ ย อยา่ งหลกี เลย่ี งไมไ่ ด้ จากนนั้ อนั ดบั ตอ่ มา มนั กจ็ ะรายงานตอ่ ไปถงึ จติ วญิ ญาณ วา่ ผสั สะนน้ั ๆ ไดร้ บั รวู้ า่ วตั ถนุ นั่ มที งั้ ความแขง็ และความออ่ นนมุ่ ”17 “ใช่ มนั เป็นไปตามล�ำดบั นั้น” เขากล่าว เพลโต : 345
“ในกรณเี ชน่ นี้จติ วญิ ญาณยอ่ มเปย่ี มดว้ ยความสบั สนอยา่ งเลย่ี งไมไ่ ด”้ ขา้ ฯพดู “เพราะมันไม่เข้าใจว่า ความแข็งตามที่ผัสสะได้รายงานมาน้ัน มีความหมาย อยา่ งไร ในเมอื่ มนั ยงั กำ� ชบั วา่ วตั ถชุ น้ิ เดยี วกนั นน้ั ยงั มคี วามออ่ นนมุ่ อยใู่ นตวั ดว้ ย หรืออย่างกรณีของความหนักและความเบา ซ่ึงผัสสะได้ส่งรายงานมาก็เช่น เดยี วกนั มนั ยอ่ มไมเ่ ขา้ ใจวา่ สงิ่ สง่ิ เดยี วกนั จะทงั้ หนกั และเบาในเวลาเดยี วกนั ได้อยา่ งไร เพราะผัสสะนน้ั รายงานมาว่า ความหนกั น้นั ยงั มีความเบาอยู่ด้วย และความเบานัน้ ก็ยังมคี วามหนกั อยูด่ ้วยใช่ไหม?” [524b] “ใชจ่ รงิ ๆ นนั่ ละ่ ” เขากลา่ ว “จติ วญิ ญาณจำ� ตอ้ งรบั ผลรายงานแปลกๆ นน้ั และเรียกรอ้ งใหเ้ ราต้องพจิ ารณาเพ่ิมเตมิ สนิ ะ”18 “ง้นั มันก็น่าจะเป็นไปได้ว่า” ขา้ ฯ พูด “ทุกๆ ครั้งท่เี หตุการณเ์ ช่นนเี้ กดิ ข้ึน อันดับแรกเลย จิตวิญญาณจะพยายามประมวลว่าสิ่งท่ีได้รับรายงานมาน้ัน เปน็ หนงึ่ หรอื เปน็ สอง ดว้ ยการดงึ เอาการคำ� นวณและการทำ� ความเขา้ ใจมาใช”้ “ใช่แล้ว” “และถ้าปรากฏว่ามันเป็นสอง แต่ละสิ่งในสองส่ิงน้ัน ต้องมีค่าเป็นหน่ึง โดยแตล่ ะส่ิงตอ้ งมคี วามแตกต่างกันด้วย?” “ใช่” [524c] “งน้ั ถา้ แตล่ ะสงิ่ เปน็ หนง่ึ และทง้ั ครู่ วมกนั เปน็ สอง จติ วญิ ญาณดวงนน้ั กจ็ ะ เข้าใจวา่ สองสงิ่ น้ันแยกขาดจากกนั เพราะถ้าทงั้ สองสิง่ มิได้แยกขาดจากกัน มนั ย่อมเขา้ ใจว่า สง่ิ สิ่งน้นั มคี า่ เป็นหน่ึง” “ถูกต้อง” “อยา่ งไรกต็ าม การมองเหน็ นนั้ มองสงิ่ ใหญก่ บั สง่ิ เลก็ กวา่ โดยไมแ่ ยกขาด จากกัน หากแตป่ นเปกัน เราวา่ กันไว้อยา่ งนั้นมิใช่หรือ?” “ใช่” “เมือ่ เปน็ เชน่ น้นั ความเข้าใจจงึ ถกู ดึงมาใช้ เพอื่ ให้เกิดความแจ่มชัดย่งิ ข้ึน มนั จะมองสงิ่ ใหญก่ ับสง่ิ เลก็ ดังกล่าวนน่ั และพยายามจำ� แนกมนั ออกจากกัน ไมใ่ หม้ ันปนเปกนั กลา่ วคอื มันจะกระทำ� ตรงกนั ขา้ มกบั การมองเห็น” 346 : รีพบั ลิก
“จรงิ ทีเดียว” [524d] “จากจดุ นเี้ อง มนั จะเรม่ิ ตน้ ถามเราวา่ สงิ่ ใหญค่ อื อะไร และสงิ่ เลก็ คอื อะไร ใชไ่ หม?” [524e] “แน่ล่ะ” [525a] “และดว้ ยเหตนุ ้ี จากฐานคดิ ตรงน้ี เราถงึ ไดเ้ รยี กดา้ นหนง่ึ วา่ เปน็ ดา้ นของ สิ่งซ่ึงเข้าใจได้ และเรยี กอกี ดา้ นว่าเป็นดา้ นของส่งิ ซึง่ มองเห็นได้”19 “ถูกทเี ดียว” เขาพูด “น่ลี ะ่ คอื สาเหตทุ ีข่ ้าฯ กลา่ วว่า การท่วี ตั ถบุ างชนิดน้นั ตอ้ งดึงเอาการคดิ คำ� นวณมาใช2้ 0 และวตั ถบุ างชนดิ กไ็ มต่ อ้ ง โดยวตั ถทุ ตี่ อ้ งดงึ มนั มาใชน้ นั้ หมาย ถงึ วตั ถซุ งึ่ ตกกระทบผสั สะในทางตรงกนั ขา้ มไปดว้ ยในเวลาเดยี วกนั ขณะวตั ถุ อนื่ ๆ ซงึ่ ตา่ งออกไปจากนน้ั ยอ่ มไมก่ ระตนุ้ ใหด้ งึ เอาการทำ� ความเขา้ ใจมาใช”้ “อืม ขา้ ฯ เข้าใจแล้ว” เขาพดู “และขา้ ฯ ก็มีทัศนะเดยี วกนั กบั ท่าน” “ง้ันแล้วไงต่อ? เจ้าว่า จ�ำนวนนับทั้งหลายและจ�ำนวนนับหนึ่ง21นั้นอยู่ ด้านไหน?” “ขา้ ฯ ยังมองภาพรวมไมอ่ อกนะ่ ” เขาพูด “ลองคดิ โดยอาศยั ฐานของสง่ิ ทเี่ ราไดพ้ ดู กนั ไปกอ่ นหนา้ ” ขา้ ฯ กลา่ ว “หาก เรามองเหน็ จำ� นวนนบั หนง่ึ ไดอ้ ยา่ งเปน็ ทนี่ า่ พอใจ หรอื รบั รมู้ นั ดว้ ยผสั สะอนื่ ๆ ได้อย่างสมบูรณ์โดยตัวมันเองล่ะก็ มันย่อมไม่ดึงเราเข้าสู่ การเป็น ด้วยวิธี การเดียวกับตัวอย่างเร่ืองน้ิวน่ันแน่ ทว่าในเวลาเดียวกันน้ัน เรายังมองเห็น คณุ สมบตั ดิ า้ นตรงขา้ มของมนั ดว้ ย จนดรู าวกบั วา่ ไมม่ สี ง่ิ ใดเปน็ หนงึ่ เดยี วเลย หากมีด้านตรงกนั ข้ามปรากฏขนึ้ ดว้ ยเสมอ ถา้ เปน็ อยา่ งน้ี เราก็จะตอ้ งดึงเอา ความสามารถบางประการออกมาใช้เพ่อื ตัดสินมนั กลา่ วคอื จิตวิญญาณจะ ถูกกดดันให้เกิดความสับสน และจะพยายามตรวจสอบสิ่งน้ันๆ มันจะดึง เอาความเข้าใจในตัวมนั มาใช้ และตงั้ ค�ำถามว่าจำ� นวนนบั หนึ่งโดยตวั มนั เอง นน้ั คอื อะไร และดว้ ยเหตนุ เ้ี อง การเรยี นเรอื่ งจำ� นวนนบั หนง่ึ จงึ เหมาะควรแก่ การน�ำไปใชน้ �ำทาง เพอ่ื เบนส่หู นทางการพจิ ารณาส่ิงตา่ งๆ ตามที่ เปน็ ” เพลโต : 347
“แนล่ ะ่ ” เขาพดู “การมองเหน็ อนั สอดสมั พนั ธก์ บั จำ� นวนนบั หนง่ึ นนั้ ยอ่ ม กอปรดว้ ยคณุ ลกั ษณะอนั มศี กั ยภาพระดบั สงู มาก เพราะมนั ทำ� ใหเ้ รามองเหน็ ส่ิงสิ่งเดียวกันได้อย่างเป็นหนึ่ง หรือจะให้มันเป็นจ�ำนวนอันหลากหลายไม่ จ�ำกัดก็ยงั ได้ ในเวลาเดยี วกัน” “ง้นั เมื่อพจิ ารณาจากกรณีของจ�ำนวนนบั หนึง่ แลว้ ” ขา้ ฯ พูด “วิธคี ิดเช่นน้ี กน็ า่ จะน�ำไปใชก้ ับจำ� นวนนับอ่ืนๆ ได้ดว้ ย?” “แน่นอน” “ยง่ิ ไปกวา่ นนั้ ทง้ั ศลิ ปะการคำ� นวณและศลิ ปะของจำ� นวนนบั ตา่ งกม็ คี วาม เก่ียวข้องสัมพันธก์ ับจ�ำนวนนบั ท้ังส้ิน”22 “เปน็ เชน่ นั้น” [525b] “งน้ั ทง้ั สองส่งิ น้กี ็นา่ จะนำ� พาไปสู่ความจรงิ ตามที่ เปน็ ได้”23 “ก็นา่ จะเปน็ อย่างนั้น ถงึ จะดเู หนือธรรมชาติไปหน่อยก็เถอะ” “ถา้ อยา่ งนนั้ กด็ เู หมอื นวา่ ทง้ั สองสงิ่ นค้ี งจะเปน็ สว่ นหนง่ึ ของวชิ าเรยี น ซง่ึ เรา ก�ำลังตามหากันอยู่สินะ เหล่านักรบจ�ำเป็นต้องเรียนรู้ส่ิงเหล่าน้ีเพื่อการจัด ระเบยี บกองทพั และเหลา่ นกั ปรชั ญาเองกต็ อ้ งเรยี นรมู้ นั เพอื่ ดงึ ตวั เองขนึ้ จาก การกลายเปน็ และไขวค่ วา้ การเปน็ ใหไ้ ด้ หาไมแ่ ลว้ พวกเขาเหลา่ นน้ั อาจขาด ความช�ำนาญด้านการคำ� นวณไปเลยกไ็ ด้” “กน็ า่ จะเปน็ เช่นนน้ั ” เขาพูด “และเหลา่ ผู้พทิ ักษ์ของเราก็ต้องเปน็ ท้งั นกั รบและนกั ปรชั ญา” “แน่นอน” “ถ้าอย่างนั้นนะ กลาวคอน การบรรจุวิชาเรียนด้านน้ีลงไปในกฎหมายก็ ยอ่ มเปน็ ความเหมาะควรอยู่ และนอกจากนน้ั การชกั จงู คนกลมุ่ หนง่ึ – ซง่ึ จะ ตอ้ งเขา้ ไปมสี ว่ นรว่ มกบั ความยง่ิ ใหญเ่ หนอื สง่ิ อน่ื ใดภายในเมอื ง – ใหร้ ำ่� เรยี น [525c] วชิ าการคำ� นวณและนำ� มนั ไปใช้ กเ็ ปน็ ความเหมาะควรเชน่ กนั แนน่ อนวา่ การ น�ำไปใช้ดังกล่าวน้ัน ย่อมไม่ใช่การน�ำไปใช้ตามอย่างปัจเจกชนผู้ไร้ความ ช�ำนาญท่ัวไป คนเหลา่ นน้ั จะต้องใช้ชีวิตรว่ มกบั มนั ทำ� ความเข้าใจมนั กระทงั่ 348 : รีพับลกิ
บรรลถุ งึ ธรรมชาตแิ หง่ จำ� นวนนบั โดยตวั มนั เองได้ พวกเขาไมไ่ ดฝ้ กึ ฝนมนั เพอ่ื [525d] นำ� ไปใชซ้ อ้ื ของขายของ เหมอื นพวกพอ่ คา้ หรอื คนขายของ พวกเขาตอ้ งนำ� มนั ไปใชเ้ พอื่ การสงคราม และเพอ่ื เบนทศิ ทางของจติ วญิ ญาณออกจากการกลาย [525e] เปน็ ให้ได้เทา่ นน้ั เพือ่ เขา้ สู่ความจรงิ แท้ และการเปน็ ” [526a] “ท่านพูดไดเ้ ยยี่ มไปเลย” เขาพูด “เอาละ่ ไหนๆ เรากพ็ ดู ถงึ วชิ าเรยี นดา้ นการคำ� นวณกนั แลว้ ” ขา้ ฯ พดู “ขา้ ฯ ยังอยากให้เจ้าเข้าใจอีกด้วยว่า มันมีความซับซ้อนและละเอียดอ่อนเพียงไร และมีประโยชน์แก่เป้าหมายของพวกเรามากเพียงไหน หากน�ำมันไปปฏิบัติ เพอ่ื รู้ ไม่ใช่เพ่อื ค้าขาย” “หมื ? มีประโยชนอ์ ย่างไรอกี หรอื ?” เขากล่าว “กอ็ ยา่ งทเ่ี ราเพงิ่ พดู กนั ไปนนั่ ละ่ มนั มอี ำ� นาจมากพอจะนำ� พาจติ วญิ ญาณ ขน้ึ สเู่ บอื้ งบนได้ และยงั สามารถผลกั ดนั ใหจ้ ติ วญิ ญาณตอ้ งสนทนาแลกเปลยี่ น เรอื่ งจำ� นวนนบั ตา่ งๆ โดยตวั มนั เองอกี ดว้ ย นอกจากนน้ั หากจำ� นวนนบั เหลา่ นนั้ ยงั ผกู ตดิ อยกู่ บั สงิ่ ซงึ่ มองเหน็ ได้ หรอื สงิ่ ซงึ่ รา่ งกายจบั ตอ้ งได้ มนั กจ็ ะไมย่ นิ ยอม ให้ผู้ใดสนทนาแลกเปลี่ยนกันโดยยกมันข้ึนมาเป็นประเด็นได้โดยเด็ดขาด24 เพราะเจา้ กร็ ใู้ ชไ่ หมละ่ วา่ เหลา่ ผมู้ คี วามเกง่ กาจในดา้ นนเี้ ขาทำ� กนั อยา่ งไร เชน่ หากในการถกเถยี งครง้ั หนงึ่ มใี ครบางคนพยายามแบง่ จำ� นวนนบั หนง่ึ โดยตวั มันเองออกเป็นส่วนย่อยให้ได้ พวกเขาย่อมหัวร่อเยาะคนผู้น้ีและไม่ยอมให้ เขาทำ� อยา่ งนนั้ แน2่ 5 หรอื หากเจา้ ยงั ดนั ทรุ งั จะแตกจำ� นวนนบั หนง่ึ ออกเปน็ สว่ น ยอ่ ยเลก็ ๆ สว่ นยอ่ ยเหลา่ นนั้ กม็ แี ตจ่ ะเพมิ่ จำ� นวนมากขน้ึ เทา่ นน้ั ลองพจิ ารณา ดใู หด้ สี วิ า่ จำ� นวนนบั หนงึ่ นนั้ ไมม่ วี นั จะประกอบดว้ ยหลายๆ สว่ นได้ มนั ตอ้ งมี เพียงหนง่ึ เท่าน้นั ” “จรงิ ทีเดยี ว” เขาพูด “กลาวคอน เจา้ วา่ จะเกดิ อะไรขนึ้ หากมคี นถามพวกเขาเหลา่ นน้ั วา่ ‘ทา่ นผู้ เกง่ กาจทงั้ หลายขอรบั การสนทนาแลกเปลยี่ นของทา่ นวางอยบู่ นหลกั ยดึ ถอื ที่ ว่าจ�ำนวนนบั หนึง่ นนั้ แต่ละตัวล้วนมคี า่ เทา่ กับจ�ำนวนนับอื่นๆ ท้ังหมด ไมม่ ี เพลโต : 349
ความแตกตา่ งกนั แมส้ กั เลก็ นอ้ ย ซำ�้ ยงั มไิ ดป้ ระกอบดว้ ยสว่ นยอ่ ยใดๆ ภายใน ตวั เองอกี ใชไ่ หมขอรบั ? เอ... พวกทา่ นกำ� ลงั ถกเถยี งกนั ถงึ จำ� นวนนบั ประเภทใด หรือขอรบั ?’ เจ้าวา่ พวกเขาจะตอบอยา่ งไร?” “ขา้ ฯ วา่ พวกเขาคงตอบวา่ ตนกำ� ลงั พดู ถงึ จำ� นวนนบั ซง่ึ เขา้ ถงึ ไดด้ ว้ ยการคดิ คำ� นวณเท่านนั้ 26 ไม่สามารถไขวค่ ว้าด้วยหนทางใดได้อกี ” [526b] “ทนี เ้ี หน็ หรอื ยงั สหายนอ้ ย?” ขา้ ฯ พดู “วชิ าเรยี นแขนงนจี้ งึ สมควรตอ้ งเปน็ ภาคบงั คบั เพราะเหน็ ไดช้ ดั วา่ โดยตวั มนั เองนนั้ มนั จะคอยกดดนั ใหจ้ ติ วญิ ญาณ ตอ้ งดงึ เอาการทำ� ความเขา้ ใจโดยตวั มนั เองออกมาใชเ้ สมอ เพอ่ื แสวงหาความจรงิ ตามที่ เป็น โดยตัวมันเอง” “ใช่ มนั ทำ� งานอย่างนั้นละ่ ” เขากลา่ ว “งั้นถ้าเป็นเรื่องน้ีล่ะ? เจ้าเคยสังเกตไหมว่า ผู้มีความเหมาะสมกับการ คำ� นวณโดยธรรมชาตนิ น้ั มกั หวั ไวอยา่ งเหน็ ไดช้ ดั ในการเรยี นทกุ ๆ ดา้ น หรอื ถา้ เปน็ กรณขี องผทู้ ห่ี วั ชา้ หากพวกเขาไดร้ บั การศกึ ษาดา้ นนค้ี วบคไู่ ปกบั การฝกึ ฝน กายบริหาร ตอ่ ใหพ้ วกเขาไม่ไดร้ ับประโยชนจ์ ากด้านอืน่ ๆ เลย พวกเขากย็ ัง พฒั นาตวั เองข้นึ ได้ กลา่ วคือ พวกเขาจะหัวไวขนึ้ กว่าเดิมมากใชไ่ หม?” “เป็นเชน่ นั้น” เขากล่าว [526c] “และยงิ่ ไปกวา่ นนั้ ขา้ ฯ ไมค่ ดิ วา่ เจา้ จะหาวชิ าเรยี นแขนงไหน ตอ้ งใชค้ วาม อุตสาหะในการเรยี นรูแ้ ละการฝกึ ปฏิบัติมากมายเทา่ แขนงนีอ้ ีก” “ใช่ คงหาไมไ่ ด้” “ง้ันด้วยสาเหตุทั้งหมดนี้ วิชาเรียนดังกล่าวจึงไม่ควรถูกละเลยไป ธรรมชาตอิ ันเป็นเลิศทง้ั หลายจะตอ้ งได้รับการศึกษาแขนงนีด้ ้วย” “อืม ข้าฯ ขอออกเสยี งอยูข่ ้างท่าน” เขาพูด “เอาละ่ งน้ั เรากไ็ ดข้ อ้ สรปุ ในเรอื่ งนก้ี นั แลว้ นะ” ขา้ ฯ พดู “อนั ดบั ตอ่ ไป เรามา พิจารณาวิชาเรียนในสาขาข้างเคียงกันบ้าง เพราะอย่างไรมันก็เหมาะควร เหมือนกัน” “สาขาไหน?” เขาพูด “อ้อ! เรขาคณิตใชไ่ หม?” 350 : รีพบั ลกิ
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 543
- 544
- 545
- 546
- 547
- 548
- 549
- 550
- 551
- 552
- 553
- 554
- 555
- 556
- 557
- 558
- 559
- 560
- 561
- 562
- 563
- 564
- 565
- 566
- 567
- 568
- 569
- 570
- 571
- 572
- 573
- 574
- 575
- 576
- 577
- 578
- 579
- 580
- 581
- 582
- 583
- 584
- 585
- 586
- 587
- 588
- 589
- 590
- 591
- 592
- 593
- 594
- 595
- 596
- 597
- 598
- 599
- 600
- 601
- 602
- 603
- 604
- 605
- 606
- 607
- 608
- 609
- 610
- 611
- 612
- 613
- 614
- 615
- 616
- 617
- 618
- 619
- 620
- 621
- 622
- 623
- 624
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 600
- 601 - 624
Pages:
