ลว้ นแลว้ แตอ่ ยใู่ นรปู แบบดงั กลา่ วทง้ั สน้ิ – นนั่ กค็ อื การคลายจากความเจบ็ ปวด” [584d] “ใช”่ [584e] “นอกจากนั้น ความสุขส�ำราญหรือความเจ็บปวดอันเกิดจากการคาด หวัง ซึ่งเกิดขึ้นก่อนหน้าความสุขส�ำราญหรือความเจ็บปวดน้ันๆ ก็จัดอยู่ใน ประเภทเดยี วกันนี้ด้วย?” “ใชแ่ ล้ว” “เจา้ รไู้ หมวา่ ” ขา้ ฯ พดู “สง่ิ เหลา่ นม้ี นั มลี กั ษณะอยา่ งไร และคลา้ ยคลงึ กบั อะไรมากท่สี ุด?” “ก็แล้วอะไรล่ะ?” เขาพดู “เจ้าเห็นวา่ ” ขา้ ฯ กล่าว “ในธรรมชาตนิ ้ัน มีสิง่ ท่เี รียกว่า ‘บน’ ‘ลา่ ง’ และ ‘กลาง’ อยู่หรอื เปลา่ ?” “มีสิ” “แลว้ เจา้ เหน็ วา่ คนซึง่ ถกู ดึงตัวข้นึ มาจากดา้ นลา่ ง ข้นึ มาอยตู่ รงกลางนั้น จะมีความคิดอนื่ ใดนอกเหนือไปจาก ‘ขา้ ฯ ถูกดึงตวั ขึ้น มา’ หรอื เปล่า? และ หลงั จากนน้ั หากเขายนื อยตู่ รงกลาง และมองลงไปดา้ นลา่ ง – ทซ่ี ง่ึ เขาเพง่ิ ถกู ดงึ ตวั ข้นึ มา – เขาจะเชือ่ หรอื ไมว่ ่า มนั ยังมีสถานทเี่ หนอื ขนึ้ ไปด้านบนยง่ิ กว่า ตรงท่ีที่เขาก�ำลังยืนอยู่อีก ในเมื่อเขาเองก็ยังไม่เคยได้เห็นด้านบนอันจริงแท้ มาก่อนเลย?” “ซุสเป็นพยาน ไมม่ ีทางเสยี หรอก” เขาพูด “ขา้ ฯ ไมค่ ดิ ว่าคนคนน้ีจะเชื่อ เชน่ น้นั นะ” “แลว้ ถา้ เกดิ เขาถกู ดงึ กลบั มาทเี่ ดมิ ละ่ ” ขา้ ฯ พดู “เขายอ่ มคดิ วา่ ตวั เองถกู ดงึ ตัว ลง มา และคิดวา่ ความจริงตามที่เป็นมันมอี ยเู่ พยี งเทา่ นัน้ ใชไ่ หม?” “แนน่ อน” “ทงั้ หมดนเี้ กดิ จากความไรป้ ระสบการณข์ องเขา เขาไมเ่ คยมปี ระสบการณ์ กับสิง่ ซง่ึ อยู่ด้านบน ด้านล่าง หรอื อยตู่ รงกลาง อย่างจรงิ แท้ มาก่อน?” “นั่นย่อมชดั เจนอย”ู่ เพลโต : 451
“งั้นเจ้าจะยังประหลาดใจอยู่ไหม หากพบว่า ผู้ไร้ประสบการณ์ในความ จรงิ แทท้ ง้ั หลายนนั้ มกั มที ศั นะอนั ไมแ่ นน่ อนเกยี่ วกบั สง่ิ อน่ื ๆ อกี จำ� นวนมาก เชน่ กนั คนเหลา่ นโี้ อบรบั ความสขุ สำ� ราญ ความเจบ็ ปวด และความรสู้ กึ ซง่ึ อยู่ [585a] กงึ่ กลาง ในลกั ษณะทวี่ า่ หากพวกเขาถกู ถงึ เขา้ สคู่ วามเจบ็ ปวด พวกเขากจ็ ะคดิ เอาเองวา่ นน่ั คอื ความเจบ็ ปวดอนั จรงิ แท้ แตเ่ มอื่ ใดกต็ ามคนเหลา่ นถ้ี กู ดงึ ออก จากความเจบ็ ปวดเขา้ สคู่ วามรสู้ กึ ซง่ึ อยกู่ งึ่ กลาง พวกเขากจ็ ะคดิ เปน็ ตเุ ปน็ ตะวา่ ตนนน้ั เขา้ ใกลค้ วามสขุ สำ� ราญอนั สมบรู ณแ์ ลว้ คนเหลา่ นช้ี า่ งเหมอื นกบั พวกท่ี ไม่เคยมีประสบการณ์กับสีขาวมาก่อน พวกเขารู้จักเพียงว่า สีเทาเปลี่ยน กลายเป็นสีดำ� ได้เท่านัน้ ท�ำนองเดยี วกันกับการขาดประสบการณด์ า้ นความ สุขส�ำราญ พวกเขารู้จักเพียงว่า ความเจ็บปวดน้ันเปล่ียนกลายเป็นความไม่ เจบ็ ปวดไดเ้ ทา่ นน้ั พวกเขาถูกหลอกแล้วล่ะใชไ่ หม?” “ใช่ และขา้ ฯ กไ็ มป่ ระหลาดใจแมแ้ ตน่ อ้ ย เทพซสุ เปน็ พยานทเี ถอะ” เขาพดู “ถ้ามนั ต่างไปจากนีต้ า่ งหาก ขา้ ฯ ถงึ จะประหลาดใจขนึ้ มาจริงๆ” “ถ้าอยา่ งนน้ั ลองครนุ่ คดิ ดว้ ยวิธตี ่อไปนด้ี ูอกี ทาง” ข้าฯ พดู “ทัง้ ความหิว [585b] ความกระหาย และอนื่ ๆ ในทำ� นองเดยี วกนั ตา่ งกเ็ ปน็ สภาวะของความวา่ งเปลา่ ชนดิ หนึ่ง อันเกดิ แก่ร่างกายใช่ไหม?” “ใช่” [585c] “สว่ นการไมร่ กู้ บั ไรป้ ฏภิ าณนนั้ ตา่ งกเ็ ปน็ สภาวะของความวา่ งเปลา่ อนั เกดิ แก่จติ วญิ ญาณ?” “ถูกทีเดยี ว” “และหากคนแรกไดร้ บั สารอาหาร สว่ นอกี คนหนง่ึ ไดร้ บั ความเขา้ ใจ พวกเขา กจ็ ะเติมเตม็ ใช่หรือเปล่า?” “แนน่ อน” “งนั้ ถา้ ว่ากันดว้ ยความเตม็ ระหว่างความเตม็ ด้วยสิ่งท่ี เปน็ มากกว่า กบั ความเต็มด้วยส่ิงท่ี เป็น น้อยกว่า อย่างไหนจึงจะเป็นความเต็มอันจริงแท้ มากกว่ากนั ?” 452 : รพี ับลกิ
“ยอ่ มเป็นความเต็มด้วยส่ิงท่ี เปน็ มากกวา่ ” [585c] “แลว้ เจา้ เหน็ วา่ ของชดุ ใดตอ่ ไปนจ้ี ะทำ� ใหเ้ ราเขา้ ไปมสี ว่ นรว่ มกบั การเปน็ [585d] อนั บรสิ ทุ ธิ์ได้มากย่งิ ขึ้น – ชุดแรกคอื ชดุ ของอาหาร เครื่องด่มื เครอื่ งปรงุ รส และอาหารต่างๆ โดยทั่วไป ส่วนอีกชุดหนึ่งคือรูปแบบแห่งทัศนะอันจริงแท้ องค์ความรู้ ความเข้าใจ หรือกล่าวโดยสรุปก็คือ ความดีงามทุกประเภท น่นั เอง? เอาละ่ เจา้ ลองตดั สินด้วยวธิ นี ี้นะ ตามทศั นะของเจ้า ส่งิ ใดเข้าใกล้ การเปน็ มากกวา่ กนั ระหวา่ งสงิ่ ซงึ่ สมั พนั ธก์ บั ความจรงิ แท้ – อนั เปน็ เชน่ เดมิ เสมอไมเ่ ปลย่ี นแปลง ไมม่ วี นั เสอ่ื มสลาย โดยตวั มนั เองกม็ คี ณุ สมบตั นิ ้ี และจะ ใหก้ ำ� เนดิ แกส่ งิ่ เชน่ นนั้ เสมอ – กบั สง่ิ ซงึ่ สมั พนั ธก์ บั การเปลย่ี นแปลงตลอดเวลา ไมเ่ คยเปน็ เชน่ เดมิ และเสอื่ มสลายไดเ้ สมอ โดยตวั มนั เองกม็ คี ณุ สมบตั นิ ี้ และจะ ใหก้ �ำเนดิ แกส่ ง่ิ เช่นนั้นเสมอ?” “ยอ่ มตอ้ งเปน็ อยา่ งแรก อนั ทส่ี มั พนั ธก์ บั สงิ่ ซง่ึ ไมม่ วี นั เปลย่ี นแปลง” เขาพดู “มันมีนำ�้ หนกั มากกว่า” “แลว้ สงิ่ ซง่ึ คงเดมิ เสมอไมเ่ คยเปลยี่ นแปลงนนั้ เขา้ ไปมสี ว่ นรว่ มกบั การเปน็ มากกว่าองค์ความรู้หรอื เปล่า?” “ไม่หรอก” “แลว้ มากกวา่ ความจรงิ แทไ้ หม?” “น่ันก็ไม่อีกเหมอื นกัน” “กล่าวคอื ถา้ มันเข้าไปมีสว่ นรว่ มกบั ความจรงิ แทไ้ ดน้ ้อย มนั กจ็ ะเขา้ ไปมี สว่ นร่วมกบั การเปน็ ไดน้ ้อยดว้ ย?” “นน่ั ย่อมหลีกเลี่ยงไม่ได้” “และโดยทั่วไปแล้ว เรากล่าวอย่างน้ีได้ไหมว่า ชุดของส่ิงซ่ึงเกี่ยวข้องกับ การดแู ลร่างกาย ยอ่ มเข้าไปมีสว่ นรว่ มกับความจริงแท้และ การเป็น ได้นอ้ ย กวา่ ชุดของสิ่งซง่ึ เกยี่ วขอ้ งกบั การดูแลจิตวิญญาณ?” “ใชส่ ิ นอ้ ยกวา่ มากเลยล่ะ” “และวธิ คี ดิ ทำ� นองเดยี วกนั กย็ งั นำ� ไปใชเ้ ปรยี บเทยี บรา่ งกายกบั จติ วญิ ญาณ เพลโต : 453
ไดอ้ ีกด้วย เจ้าว่าอยา่ งนนั้ ไหม?” “ใช่” “สง่ิ ซง่ึ เตม็ ปรมิ่ ดว้ ยสง่ิ ตา่ งๆ ตามท่ี เปน็ มากกวา่ และโดยตวั มนั เองก็ เปน็ มากกวา่ ยอ่ มมคี วามเตม็ มากกวา่ สงิ่ ซงึ่ เตม็ ปรมิ่ ดว้ ยสงิ่ ตา่ งๆ ตามท่ี เปน็ นอ้ ย กว่าและโดยตัวมนั เองก็ เปน็ นอ้ ยกว่าใช่ไหม?” “แนน่ อน” “เพราะฉะนน้ั หากการเตมิ เตม็ ดว้ ยสง่ิ ตา่ งๆ อนั เหมาะสมแกธ่ รรมชาตขิ อง เราคอื ความสขุ สำ� ราญ ถา้ อยา่ งนนั้ ยง่ิ เราเตม็ ปรม่ิ ดว้ ยสงิ่ ตามที่ เปน็ มากเทา่ ไร เราก็จะย่ิงได้รับความสุขส�ำราญอันจริงแท้อย่างแท้จริงมากย่ิงขึ้นเท่านั้น25 [585e] ขณะเดียวกัน หากสิ่งเหล่าน้ันรับการ เป็น เข้ามาน้อย มันก็ย่อมก่อให้เกิด ความจริงแท้และความเต็มน้อยลงตามไปด้วย และแน่นอน มันจะท�ำให้เรา ไดร้ ับความสุขส�ำราญอันจรงิ แทน้ ้อยลง และนา่ ไว้วางใจนอ้ ยลงอีกดว้ ย” “นนั่ ย่อมหลกี เลยี่ งไมไ่ ดห้ รอก” เขาพูด [586a] “เพราะฉะน้ันจึงดูเหมือนว่า ผู้ไม่เคยมีประสบการณ์ด้านปฏิภาณและ ความดีงามมาก่อน หากแต่หมกมุ่นอยู่กับการดื่มกินและส่ิงอ่ืนๆ ในท�ำนอง เดียวกันมาตลอดนั้น มักจะถูกดึงตัวลงสู่เบื้องล่าง จากน้ันก็ถูกฉุดข้ึนมาอยู่ ตรงกลาง สลบั กันไปมาเชน่ นต้ี ลอดชวี ติ และด้วยความทค่ี นเหล่านไี้ มเ่ คยได้ ขนึ้ ไปสงู กวา่ นนั้ มากอ่ น พวกเขาจงึ ไมเ่ คยแมแ้ ตจ่ ะแหงนมองความจรงิ แทด้ า้ น บนนนั้ และไมม่ วี นั จะไปถงึ ทนี่ น่ั พวกเขาไมเ่ คยไดร้ บั การเตมิ เตม็ ดว้ ยสงิ่ ตา่ งๆ ตามท่ี เปน็ จรงิ ๆ ดงั นัน้ คนเหล่านจี้ ึงไมม่ วี นั จะได้ลิ้มรสความสขุ ส�ำราญอัน แน่แท้และบริสุทธิ์ พวกเขาได้แต่ท�ำตามวิถีของโคของสุกร คือก้มหน้าลงต�่ำ อย่เู สมอ วันๆ มองแตผ่ นื ดนิ และพ้นื โต๊ะ กนิ อาหาร ขนุ ตัวเองให้อ้วน แล้วก็ [586b] สบื พนั ธ์ุ เมอื่ มคี วามตอ้ งการสงิ่ เหลา่ นเี้ พมิ่ มากขนึ้ พวกเขากจ็ ะขวดิ และกระทบื กนั เอง ดว้ ยเขาและดว้ ยกบี เหลก็ เขน่ ฆา่ กนั ไปมาดว้ ยความไมร่ จู้ กั พอ ทงั้ หมดนี้ เปน็ เพราะพวกเขาไม่เคยเตมิ เต็มตนเองด้วยสรรพสิ่งตามที่ เปน็ ภายในของ พวกเขาจงึ เหมอื นภาชนะกน้ รวั่ ไมส่ ามารถเตมิ อะไรลงไปไดเ้ ลย ไมว่ า่ จะเปน็ 454 : รีพับลกิ
ส่งิ ต่างๆ โดยท่วั ไป หรือส่งิ ตา่ งๆ ตามที่ เป็น จรงิ ๆ” [586c] “นน่ั คอื วถิ ชี วี ติ ของคนจำ� นวนมากจรงิ ๆ นนั่ แหละ โสคราตสี ” กลาวคอนพดู [586d] “ทา่ นน�ำเสนอมันออกได้ในรูปแบบเดียวกบั นกั พยากรณ์เปะ๊ เลย” “ง้ันความส�ำราญทั้งหลายในชีวิตของพวกเขาก็จะต้องเจือด้วยความเจ็บ ปวดอยา่ งหลกี เล่ยี งไมไ่ ด้ มันเปน็ เพยี งแบบสะท้อน เป็นเพยี งภาพแรเงาของ ความสขุ สำ� ราญอนั จรงิ แทเ้ ทา่ นนั้ 26 มใิ ชห่ รอื ? สสี นั ทง้ั หลายของแตล่ ะสงิ่ ลว้ น เกดิ ขน้ึ จากการเปรยี บเทยี บตนเองกบั สง่ิ อน่ื ๆ ทงั้ สนิ้ พวกมนั จงึ แลดฉู ดู ฉาดขนึ้ มาได้ หลงั จากนนั้ ราคะอนั บา้ คลงั่ กจ็ ะถอื กำ� เนดิ ขน้ึ ภายในหมคู่ นโง่ พวกเขาจะ ตอ่ สกู้ นั อยา่ งเอาเปน็ เอาตาย เพอ่ื แยง่ ชงิ สงิ่ เหลา่ นี้ ดงั กวสี เตซโิ ครสั เคยกลา่ วไว้ – ดว้ ยการไมร่ ใู้ นความจรงิ ตามทเ่ี ปน็ เหลา่ นกั รบแหง่ สงครามทรอยตอ้ งสรู้ บกนั เพียงเพื่อแย่งชงิ แบบสะท้อนของนางเฮเลน”27 “เหตกุ ารณ์เช่นนัน้ ย่อมหลกี เลยี่ งไม่ได้” เขาพดู “แล้วถา้ เปลยี่ นเป็นสว่ นซ่ึงคกึ คะนองล่ะ? เหตกุ ารณ์ท�ำนองเดียวกนั กจ็ ะ ตอ้ งเกดิ ขน้ึ กบั คนซงึ่ คอยเตมิ เตม็ สว่ นคกึ คะนองของตนเสมออยา่ งเลยี่ งไมไ่ ด้ ดว้ ยใชไ่ หม? ความรกั ในเกยี รตยิ ศจะขบั ดนั ใหเ้ กดิ ความรษิ ยา ความรกั ในชยั ชนะ จะผลกั ใหเ้ กดิ ความประสงคจ์ ะเขน่ ฆา่ และความโกรธากจ็ ะบบี คนั้ จนเกดิ ความ พลุ่งพล่าน คนเหล่านี้ตอบสนองต่อเกียรติยศ ชัยชนะ และความโกรธเคือง โดยไมเ่ คยนำ� เอาการคำ� นวณด้วยตรรกะหรือความเข้าใจมาใช้เลยด้วยซ้�ำ” “อืม ส่วนดังกล่าวก็เช่นกัน” เขาพูด “และเหตุการณ์เหล่าน้ันก็หลีกเล่ียง ไม่ได้หรอก” “งั้นเราก็ควรจะใจกล้าหน่อย และเสนอมันออกไปตรงๆ ว่า” ข้าฯ พูด “ในความปรารถนาทงั้ หลายอนั สมั พนั ธก์ บั ความรกั ในผลกำ� ไรและความรกั ใน ชยั ชนะนั้น ยังมีความปรารถนาบางประเภท ซ่งึ คอยเดินตามองคค์ วามรู้และ ตรรกะอยเู่ สมอ โดยความปรารถนาประเภทดงั กลา่ ว จะแสวงหาเปา้ หมายของ ตวั มนั พรอ้ มๆ กบั รบั เอาความสำ� ราญจากผลของปฏภิ าณไปดว้ ย และจะเลอื ก รับเอาเพียงความส�ำราญดังกล่าวเท่าน้ัน กล่าวคือตราบใดความปรารถนา เพลโต : 455
เหล่านั้นยังเปิดรับเพียงความจริงแท้ และเดินตามหนทางแห่งความจริงแท้ [586e] ควบคไู่ ปกบั แสวงหาเปา้ หมายอนั เปน็ ของตวั มนั – เพราะสงิ่ ซงึ่ สรา้ งความเปน็ เลิศให้แกส่ ิ่งสง่ิ หน่ึงไดม้ ากทส่ี ดุ ยอ่ มเหมาะสมจะเป็นเป้าหมายของส่งิ สิ่งนน้ั มากทสี่ ดุ – ความปรารถนาเหลา่ นนั้ ยอ่ มไดร้ บั ความสำ� ราญอนั จรงิ แทม้ ากกวา่ สง่ิ ไหนๆ อยา่ งแน่นอน” “ใช”่ เขาพดู “และนนั่ กเ็ หมาะเปน็ เปา้ หมายของตวั มนั มากกวา่ สงิ่ ไหนๆ” “เพราะฉะน้นั หากจติ วิญญาณท้งั ดวงถูกนำ� ทางด้วยส่วนซึง่ รกั ในปญั ญา โดยไมม่ คี วามแตกแยกภายใน แตล่ ะสว่ นภายในยอ่ มสนใจเพยี งธรุ ะของตวั เอง ไม่ก้าวก่ายส่วนอื่นๆ กล่าวคือ แต่ละส่วนจะมีความเที่ยงธรรม และได้รับ ความสุขส�ำราญอันเหมาะสมกับตัวของมันเอง ซ่ึงน่ันย่อมเป็นความส�ำราญ [587a] อันเป็นเลิศกว่าสิ่งไหนๆ และเหนือสิ่งอ่ืนใด มันย่อมเป็นความส�ำราญอัน จริงแทท้ ่สี ดุ ด้วย” “แน่นอนที่สุด” “อย่างไรกต็ าม หากส่วนอื่นใดนอกเหนือจากนีไ้ ด้เปน็ ผคู้ วบคุมส่วนอืน่ ๆ มันยอ่ มไม่มีวนั ได้พบกับความสขุ ส�ำราญอันเหมาะสมแกต่ วั เอง นอกจากนน้ั มันยังกดดันให้ส่วนอ่ืนๆ จ�ำต้องไขว่คว้าความสุขส�ำราญอันไร้ความจริงแท้ และแปลกแยกจากตวั เองอกี ดว้ ย” “เป็นเชน่ น้ัน” เขาพูด “กล่าวคือ สิ่งซึ่งอยู่ห่างไกลจากปรัชญาและการใช้ตรรกะ ย่อมน�ำไปสู่ ผลลพั ธ์เช่นนี้?” “ใช”่ “และส่งิ ซึง่ อย่หู ่างไกลจากกฎหมายและระเบยี บตา่ งๆ ก็ย่อมอยูห่ ่างไกล จากการใช้ตรรกะด้วยเชน่ กนั ?” “ชัดเจนอยู”่ “และส่ิงซ่ึงอยู่ห่างไกลแสนไกลท่ีสุดก็คงหนีไม่พ้นความปรารถนาแบบ [587b] ทุชนาธปิ ไตย อนั เปี่ยมด้วยราคะ?” 456 : รีพับลิก
“ใช่แล้วล่ะ” [587c] “และความปรารถนาแบบราชาทเี่ ปย่ี มดว้ ยระเบยี บวนิ ยั ยอ่ มอยใู่ กลท้ ส่ี ดุ ?” “ใช”่ “ถ้าอย่างนั้น ข้าฯ ก็เห็นว่าทรราชคือบุคคลผู้อยู่ห่างไกลจากความสุข สำ� ราญอนั จรงิ แทซ้ งึ่ เหมาะจะเปน็ ของตนทสี่ ดุ สว่ นราชาคอื บคุ คลผอู้ ยใู่ กลท้ สี่ ดุ ” “จ�ำเป็นต้องเป็นเชน่ นนั้ ” “เมื่อเป็นเช่นน้ี” ข้าฯ พูด “ทรราชก็จะต้องมีชีวิตอันไร้ความส�ำราญท่ีสุด สว่ นราชานน้ั มคี วามส�ำราญที่สุด” “น่นั ย่อมหลีกเล่ียงไม่ได้” “แลว้ เจา้ รไู้ หมวา่ ” ขา้ ฯ กลา่ ว “ความไรส้ ำ� ราญของชวี ติ ทรราชนนั้ มากกวา่ ของราชาเพยี งใด?” “ถา้ ท่านยินดีจะบอก ขา้ ฯ กค็ งต้องรู้แนๆ่ ล่ะ” เขาพูด “ดเู หมอื นความสขุ สำ� ราญนน้ั มดี ว้ ยกนั สามชนดิ ชนดิ แรกเปน็ ของแท้ สว่ น อกี สองชนดิ เปน็ ของนอกกฎหมาย แนล่ ะ่ ทรราชนน้ั หลดุ ออกไปไกลกวา่ ชนดิ นอกกฎหมายท้ังสองเสียอีก เพราะเขาหนีหน้าไปท้ังจากกฎหมายและจาก ตรรกะทง้ั มวล ไปอยกู่ บั ผคู้ มุ้ กนั ความสำ� ราญของทาสทง้ั หลาย ความตำ�่ ตอ้ ย ของคนประเภทดงั กลา่ วจงึ ยากจะหยงั่ วดั ได.้ .. แตบ่ างทมี นั กอ็ าจจะมวี ธิ อี ยนู่ ะ” “อย่างไรล่ะ?” เขากลา่ ว “แนน่ อนวา่ ทรราชนน้ั หา่ งจากคนแบบคณาธปิ ไตยอยสู่ ามลำ� ดบั สว่ นคนของ ประชาชนนน้ั อยู่ระหวา่ งกลาง”28 “ใช”่ “หากสิ่งท่ีเราพดู กันไปกอ่ นหน้านั้นเป็นความจริง ส่งิ ท่ีเขาอาศยั อยู่ดว้ ยก็ ย่อมเป็นเพียงแบบสะท้อนของความสุขส�ำราญเท่านั้น เพราะถ้าว่ากันด้วย ระยะห่างจากความจรงิ แท้ เขาก็อยลู่ �ำดบั สามเชน่ กนั ”29 “เปน็ เชน่ นนั้ ” “ขณะเดียวกัน คนแบบคณาธิปไตยก็ห่างจากคนแบบราชอาณาจักรอยู่ เพลโต : 457
[587d] สามล�ำดับข้ันด้วยเช่นกัน (หากเรานับรวมคนแบบอภิชนาธิปไตยกับคนแบบ ราชอาณาจักรว่ามลี ักษณะเดยี วกัน)”30 “ใช่ เขาเป็นลำ� ดบั สาม” “งั้นทรราชก็ห่างจากความส�ำราญอันจริงแท้อยู่เป็นจ�ำนวนสามคูณสาม เท่าตวั นะ่ ส”ิ “ดจู ะเปน็ เชน่ นั้นนะ” “ถา้ อยา่ งนน้ั ขา้ ฯ พดู “แบบสะทอ้ นของความสำ� ราญอยา่ งทรราชดงั กลา่ ว กจ็ ะตอ้ งมลี กั ษณะเปน็ จำ� นวนสองมติ ิ หากคดิ บนฐานของขนาดความยาวของ ดา้ นแตล่ ะดา้ นของมัน?”31 “แน่นอนละ่ ” “เราจะเห็นภาพได้ชัดเจนย่ิงขึ้นว่าความสุขส�ำราญแต่ละด้านน้ันห่างกัน มากเพยี งใด หากเราคดิ เปน็ กำ� ลงั สองกอ่ น จากนน้ั จงึ ทำ� ใหม้ นั เปน็ ลกู บาศก”์ 32 “ถ้ามองด้วยสายตาผู้มีความช�ำนาญด้านการค�ำนวณล่ะก็” เขาพูด “มัน ย่อมชดั เจนขึ้นมากจริงๆ” “งน้ั หากเราตงั้ ค�ำถามกลบั กนั โดยถามวา่ ความสขุ ส�ำราญอนั จริงแทข้ อง [587e] ราชาน้ันอยู่ห่างจากของทรราชเท่าใด เราก็จะได้ค�ำตอบ – หลังหาค่าด้วย การคณู เรยี บร้อยแลว้ – ว่าเขามีชีวติ อันสำ� ราญอยมู่ ากกว่าถึง 729 เท่า และ ทรราชเองก็มคี วามทุกข์ทนมากกวา่ ในระยะห่างเท่ากนั ” [588a] “อา... นัน่ ช่างเปน็ การค�ำนวณระดับอัจฉรยิ ะจรงิ ๆ” เขากลา่ ว “ทา่ นแสดง ให้เราเห็นความแตกต่างด้านความสุขส�ำราญและความเจ็บปวดอย่างชัดเจน ระหวา่ งบุรษุ สองจำ� พวก น่นั ก็คอื คนเทีย่ งธรรมกับคนไมเ่ ทีย่ งธรรม” “จำ� นวนนบั นน้ั ยอ่ มจรงิ แทอ้ ยแู่ ลว้ ” ขา้ ฯ พดู “นอกจากนนั้ มนั ยงั เหมาะแก่ การนำ� มาประยกุ ตใ์ ชใ้ นการดำ� เนนิ ชวี ติ อกี ดว้ ย เหมอื นกบั ทมี่ นั เหมาะแกก่ าร นบั กลางวันกลางคนื หรอื เดอื นและปีนั่นเอง” “มันยอ่ มต้องเหมาะแนๆ่ อยูแ่ ลว้ ” เขาพดู “งนั้ หากคนดแี ละเทยี่ งธรรมกำ� ชยั เหนอื คนเลวและไมเ่ ทย่ี งธรรมในแงข่ อง 458 : รพี บั ลกิ
ความสำ� ราญไดอ้ ยา่ งลน้ พน้ แลว้ ชยั ชนะของเขาในแงข่ องความสงา่ ความงาม [588b] และความดงี ามแห่งชวี ติ ก็ยอ่ มตอ้ งยงิ่ ใหญ่มากกว่าจนเหนอื คณาเลยนะ่ ส?ิ ” [588c] [588d] “จนเหนอื คณาเลยจริงๆ ให้เทพซสุ เปน็ พยานเถอะ” เขากล่าว “เอาละ่ ” ขา้ ฯ พดู “ไหนๆ เรากถ็ กเถยี งกนั มาจนถงึ จดุ นแี้ ลว้ เรามายอ้ นกลบั ไปพูดถึงจุดแรกสุดของเรากัน เพราะถึงอย่างไรมันก็พาเรามาจนถึงจุดนี้ได้ ว่ากันว่า การกระท�ำไม่เที่ยงธรรมน้ันให้ผลประโยชน์แก่คนไม่เท่ียงธรรมโดย สมบูรณ์ ซึ่งมักได้รับช่ือเสียงร�่ำลือว่าเป็นคนเที่ยงธรรม33 เรามักได้ยินเขาว่า กันวา่ อย่างนนั้ ใชไ่ หมล่ะ?” “ใช”่ “เอาละ่ งน้ั เรามาสนทนาแลกเปลยี่ นกบั บคุ คลซงึ่ อา้ งเชน่ นน้ั กนั ” ขา้ ฯ กลา่ ว “เพราะเราเองก็ได้เห็นพ้องกันไปแล้ว ถึงพลังอ�ำนาจแห่งการกระท�ำอันไม่ เท่ยี งธรรมและการกระท�ำอนั เที่ยงธรรม ตามลำ� ดับ” “สนทนาอยา่ งไรล่ะ?” เขาพดู “กด็ ว้ ยการปน้ั ภาพเหมอื นของจติ วญิ ญาณดว้ ยวาจาอยา่ งไรละ่ คนทก่ี ลา่ ว อา้ งส่ิงเหลา่ นนั้ จะไดม้ องเห็นว่าตวั เองพดู อะไรออกไปบ้าง” “ภาพเหมือนจ�ำพวกไหนหรือ?” เขากลา่ ว “ก็จ�ำพวกเดียวกับสิ่งในธรรมชาติต่างๆ ซึ่งปรากฏในต�ำนานเม่ือครั้งเก่า กอ่ นอยา่ งไรละ่ เชน่ คไิ มรา สคลิ ลา เครเ์ บรสั 34 หรอื อน่ื ๆ อกี มากมายในทำ� นอง เดียวกนั ซึง่ วา่ กันว่า มันประกอบดว้ ย รปู แบบ ของหลายๆ สงิ่ เตบิ โตรวมกัน ไดใ้ นร่างๆ เดียว” “อืม” เขาพดู “เขาเล่ากันถึงสิง่ เหล่าน้นั จรงิ ๆ นน่ั ละ่ ” “เอาละ่ เรามาปน้ั สตั วร์ า้ ยหลายเศยี รหลากสสี นั ใหอ้ ยใู่ น รปู แบบเดยี วกนั เถอะ โดยเจา้ สตั วร์ า้ ยตวั นจี้ ะตอ้ งมหี ลายหวั เรยี งกนั เปน็ ตบั บางหวั กด็ รุ า้ ย บางหวั ก็ เชอ่ื งเชอ่ื นอกจากนน้ั หวั สตั วเ์ หลา่ นย้ี งั เปลยี่ นไปมาได้ และยงั งอกเพม่ิ ออกมา ได้ดังใจต้องการอกี ดว้ ย”35 “งานอยา่ งน้มี ันตอ้ งใช้ชา่ งปัน้ ผเู้ ก่งกาจโดยเฉพาะ” เขาพูด “แตเ่ อาเถอะ เพลโต : 459
ถงึ อยา่ งไรวาจากป็ น้ั งา่ ยกวา่ ขผ้ี ง้ึ หรอื วสั ดอุ นื่ ๆ เยอะ เราสมมตใิ หม้ นั ปน้ั ออก มาตามนนั้ เลยกแ็ ล้วกัน” “ง้ันเรามาปั้น รูปแบบ อื่นๆ เพิ่มเติมกันอีกหน่อย อันแรกให้เป็นสิงโต สว่ นอกี อนั ใหเ้ ปน็ มนษุ ย์ เราจะใหเ้ จา้ สตั วร์ า้ ยตวั แรกเมอื่ ครมู่ ขี นาดใหญท่ สี่ ดุ ส่วนตัวที่สองก็เล็กลงมาตามลำ� ดับ” “ง่ายกวา่ เม่ือครแู่ ฮะ” เขาพดู “เอาล่ะ ข้าฯ ป้นั เสรจ็ แล้ว” “จากนน้ั กจ็ บั พวกมนั ทง้ั สามใหม้ ารวมกนั อยใู่ นรา่ งๆ เดยี ว โดยพวกมนั จะ เตบิ โตขน้ึ รว่ มกนั อยา่ งเปน็ ธรรมชาติ เอาใหไ้ ดเ้ ชน่ นี้ ไมว่ า่ ดว้ ยทางใดกท็ างหนงึ่ ” “เอาล่ะ จบั มารวมกนั แล้ว” เขาพูด “จากน้ันก็จับเอาภาพเหมือนของมนุษย์มาฉาบเคลือบไว้เป็นรูปลักษณ์ [588e] ภายนอก เพอ่ื วา่ ผคู้ นซง่ึ มองเฉพาะเปลอื กนอก แตไ่ มส่ ามารถมองลกึ เขา้ ไปถงึ ดา้ นใน จะมองเห็นเปน็ เพยี งสตั ว์ตวั เดียวเท่าน้ัน น่ันกค็ ือมนษุ ย์” “ไดเ้ ลย ข้าฯ ปัน้ เปลือกนอกเสรจ็ แล้ว” เขากลา่ ว “เอาล่ะ ทีน้ีเรากลับไปท่ีคนคนน้ันกันอีกครั้ง – คนท่ีอ้างว่ามนุษย์จะได้ ประโยชน์มากกว่าจากการปฏิบัติตัวไม่เท่ียงธรรม และการปฏิบัติตนเป็น คนเทีย่ งธรรมนัน้ กไ็ มก่ ่อให้เกิดความไดเ้ ปรยี บอนั ใด – เราสมควรบอกเขาวา่ ประโยชน์ซ่ึงเขาบอกว่าได้รับน้ัน อันที่จริงมันเป็นเพียงการป้อนอาหารให้แก่ เจา้ สตั วห์ ลายหวั เจา้ สงิ โต และทกุ สงิ่ ซง่ึ เชอ่ื มโยงกบั เจา้ สงิ โตเทา่ นนั้ เขาเพยี ง แตท่ ำ� ใหส้ ตั วร์ า้ ยเหลา่ นนั้ แขง็ แกรง่ ขนึ้ ขณะสว่ นของเจา้ มนษุ ยก์ ลบั ตอ้ งอดอยาก [589a] เขาทำ� ใหม้ นั ออ่ นแอลงอยตู่ ลอด และถกู สว่ นใดสว่ นหนงึ่ จากสองสว่ นทเ่ี หลอื จงู ไปทางนนั้ ทที างนท้ี อี ยเู่ สมอ นอกจากนน้ั เขายงั ไมเ่ คยคดิ จะทำ� ใหเ้ จา้ สองสว่ น ดงั กล่าวนนั่ คุน้ เคยกนั หรือเป็นมติ รกนั หากแตป่ ล่อยพวกมนั เอาไว้อยา่ งนัน้ ให้กัดกนั ต่อสกู้ ัน ฉีกร่างของกันและกันอยตู่ ลอดเวลา” “นั่นละ่ คอื ความหมายจรงิ ๆ” เขาพูด “ซ่งึ ผู้สรรเสริญความไมเ่ ท่ยี งธรรม ก�ำลังเอย่ ถึง” “และในทางกลบั กนั คนทกี่ ลา่ ววา่ ความเทย่ี งธรรมใหผ้ ลประโยชนม์ ากกวา่ 460 : รีพับลิก
กย็ อ่ มตอ้ งยนื ยนั วา่ การทำ� ใหส้ ว่ นของมนษุ ยภ์ ายในตวั ไดก้ มุ อำ� นาจเหนอื มนษุ ย์ [589b] ผนู้ นั้ และไดค้ วบคมุ ดแู ลเจา้ สตั วร์ า้ ยหลายหวั นน่ั – เหมอื นชาวนา คอยเอาใจใส่ [589c] ใหอ้ าหารเพยี งหวั ของสตั วอ์ นั เชอื่ งเชอื่ และขวางการเตบิ โตของหวั สตั วด์ รุ า้ ยไว้ – [589d] รวมไปถงึ ทำ� ใหธ้ รรมชาตขิ องเจา้ สงิ โตเปลย่ี นกลายเปน็ มติ ร ทง้ั หมดนยี้ อ่ มเปน็ ความจำ� เปน็ อยา่ งยงิ่ ยวด เขาจะตอ้ งคอยดแู ลและเลยี้ งดทู กุ ๆ สว่ นอยา่ งเปน็ สว่ นรวม โดยทำ� ใหพ้ วกมนั ผกู มติ รแกก่ นั และกนั และแกต่ วั เขาเองดว้ ยใชไ่ หม?” “ใช่ น่นั เป็นความหมายจริงๆ ของผู้สรรเสรญิ ความเท่ยี งธรรม” “แนล่ ะ่ ไมว่ า่ จะแงใ่ ด ผเู้ ทดิ ทนู ความเทย่ี งธรรมยอ่ มกลา่ วแตค่ วามจรงิ แท้ สว่ นผเู้ ทดิ ทนู ความไมเ่ ทย่ี งธรรมนน้ั ยอ่ มกลา่ วแตค่ ำ� ลวง เพราะไมว่ า่ จะเปน็ ดา้ น ความสขุ สำ� ราญ ชอ่ื เสยี งอนั ดี หรอื คณุ ประโยชน์ ฝา่ ยสรรเสรญิ ความเทยี่ งธรรม ลว้ นพดู แต่ความจริงแท้ ขณะฝ่ายประณามนน้ั กลับไม่เคยพูดสงิ่ ใดดว้ ยความ แจ่มใสเลย เอาแตป่ ระณาม โดยไมร่ ู้ด้วยซ�้ำวา่ ตัวเองก�ำลังประณามสิ่งใด” “ข้าฯ กม็ ที ศั นะเชน่ นน้ั ” เขาพดู “คนประเภทหลังไม่รู้สงิ่ ใดเลย” “ถ้าอย่างนั้น เรามาลองโน้มน้าวเขาด้วยความอ่อนโยนกันหน่อยเป็น อยา่ งไร เพราะถงึ อยา่ งไรเขากค็ งไมไ่ ดอ้ ยากทำ� พลาดดว้ ยความเตม็ ใจอยแู่ ลว้ เอาอย่างน้ี เรามาเร่ิมจากถามเขาวา่ ‘พ่อคนเกง่ เรามกั เขา้ ใจกนั ว่า กฎหมาย ทงั้ หลายนน้ั ไดจ้ ำ� แนกความแตกตา่ งระหวา่ งสงิ่ สงู สง่ กบั ตำ�่ ตอ้ ยไว้ ดว้ ยฐานคดิ ตอ่ ไปนม้ี ใิ ชห่ รอื – สง่ิ สงู สง่ นนั้ ยอ่ มขม่ สว่ นของสตั วร์ า้ ยภายในธรรมชาตขิ องเรา ไว้ให้อยู่ใต้อาณัติของส่วนมนุษย์ (หรือจะเรียกว่าส่วนของเทพเจ้าก็ยังได้) ขณะสิ่งต่�ำต้อยน้ันย่อมจองจ�ำส่วนอันเชื่องเช่ือดังกล่าวให้กลายเป็นทาสของ สว่ นปา่ เถื่อน?’ เจา้ ว่า เขาจะเห็นดว้ ยกบั เราหรอื เปลา่ ?” “ถ้าใหข้ ้าฯ เป็นคนโนม้ น้าวนะ” เขาพูด “เขาตอ้ งเห็นดว้ ยแน่อยแู่ ลว้ ” “งนั้ ถา้ ใชต้ รรกะเดยี วกนั ” ขา้ ฯ พดู “มนั จะยงั เปน็ ไปไดอ้ ยไู่ หมวา่ ผยู้ ดึ เอา ทองคำ� ของผอู้ น่ื มาอยา่ งไรค้ วามเทยี่ งธรรมนน้ั จะยงั ไดร้ บั ผลประโยชนก์ วา่ ใครๆ สมมตวิ า่ รปู การณ์เป็นดังตอ่ ไปน้ี – เขายึดเอาทองคำ� มาเปน็ ของตัว แต่ขณะ เดียวกันก็จองจ�ำส่วนอันเป็นเลิศกว่าส่วนใดภายในตนเองไว้ให้ตกเป็นทาส เพลโต : 461
[589e] ไรอ้ สิ รภาพโดยสนิ้ เชงิ ? หรอื จรงิ ๆ แลว้ การไดท้ องคำ� มาโดยตอ้ งแลกกบั การให้ บุตรธิดาไปเป็นทาสของบุรุษเลวร้ายป่าเถ่ือนนั้น อย่างไรก็ไม่คุ้มค่าอยู่แล้ว ไม่ว่าทรัพย์สินเหล่านั้นจะมีจ�ำนวนมหาศาลปานใดก็ตาม? ท�ำนองเดียวกัน หากเขายอมลา่ มตรวนสว่ นซงึ่ มคี วามเปน็ เทพเจา้ สงู สดุ ภายในตวั โดยสง่ มอบ มนั ใหเ้ ปน็ ทาสแกส่ ว่ นซงึ่ มมี ลทนิ ไรป้ ราณี ไรซ้ งึ่ ความเปน็ เทพเจา้ อยา่ งถงึ ทส่ี ดุ เขาก็ย่อมตอ้ งทนทกุ ข์ทรมานอย่างสาหสั อยแู่ ล้วมิใช่หรอื ? รับของก�ำนัลเป็น [590a] ทองคำ� แตต่ อ้ งแลกกบั การดบั สญู อนั นา่ สะพรงึ ยงิ่ กวา่ นางเอรฟิ ลิ ี ซง่ึ ยอมรบั สร้อยคอล�้ำคา่ ดว้ ยราคาของจติ วิญญาณสามีตนเสียอกี ”36 “นา่ สะพรงึ ยง่ิ กวา่ มากจรงิ ๆ อยา่ งทา่ นวา่ ” กลาวคอนพดู “ขา้ ฯ ตอบทา่ น แทนเขาได้เลย” “และเจ้าคิดไหมว่า ความส�ำส่อนเองก็โดนประณามด้วยสาเหตุท�ำนอง เดียวกนั มาโดยตลอด เพราะการประพฤตติ นเชน่ น้ัน ย่อมเท่ากบั เปน็ การให้ อสิ ระแกเ่ จา้ สตั วร์ า้ ยหลากหวั หลายรปู แบบ – ตวั ใหญย่ กั ษแ์ ละนา่ สะพรงึ – นน่ั มากย่งิ ขนึ้ มนั จะควบคมุ เขาใหท้ ำ� นนู่ ท�ำนีไ่ ดโ้ ดยอิสระ ซึง่ กไ็ ม่สมควรจะเป็น เชน่ นัน้ เลยใช่ไหมล่ะ?” “แน่ล่ะสิ” เขาพดู “นอกจากน้นั ความดอ้ื ดา้ นและความอารมณร์ อ้ น ก็มกั จะโดนประณาม [590b] เชน่ กนั เพราะนน่ั เทา่ กบั เปน็ การสรา้ งความตงึ เครยี ด และเสรมิ ความแขง็ แกรง่ ใหแ้ กส่ ว่ นของเจา้ สงิ โตหางงตู วั นน้ั เปดิ โอกาสใหม้ นั กอ่ ความไมส่ อดประสาน กบั ส่วนอืน่ ๆ ได้มากยงิ่ ข้นึ ” “แนน่ อนเลยล่ะ” “ส่วนความหรูหราฟุ่มเฟือยและความนุ่มนวลจนเกินเหตุก็มักจะถูก ประณามดว้ ยเหตวุ า่ มนั ทำ� ใหเ้ จา้ สว่ นเดยี วกนั นเี้ กยี จครา้ นและผอ่ นคลายมาก เกนิ ไป จนกลายเปน็ ว่ามันน�ำพาความขลาดเขลาเขา้ มาแทนท่ใี ชไ่ หม?” “ใชแ่ ลว้ ” “สว่ นความสอพลอและไรอ้ สิ รภาพนนั้ กม็ กั จะไดร้ บั เสยี งประณามเชน่ กนั 462 : รีพบั ลกิ
เพราะมนั คอยแตจ่ ะผลกั ดนั ใหส้ ว่ นของความคกึ คะนองนน้ั ตอ้ งตกอยใู่ ตอ้ าณตั ิ [590c] ของเจา้ สตั วร์ า้ ยหนา้ ตาเหมอื นฝงู ชนบา้ คลงั่ ตวั นน้ั ตงั้ แตเ่ ดก็ ยนั โต เขาจะปลอ่ ย [590d] ใหส้ ่วนดงั กล่าวโดนดแู คลน ถกู ว่าร้าย เพราะความกระหายในเงินทอง และ ความไมร่ จู้ กั พอของเจา้ สตั วห์ ลายหวั นนั่ แทๆ้ สดุ ทา้ ย พอโดนบอ่ ยๆ เขา้ จนชนิ [590e] เจา้ สิงโตกก็ ลายเป็นลิงไปแทนเสยี อย่างน้นั ใชไ่ หมละ่ ?” “ถกู ทีเดียว” เขาพดู “แลว้ เจา้ วา่ เพราะเหตใุ ดศลิ ปหตั ถกรรม ซง่ึ มลี กั ษณะเปน็ กจิ วตั รอนั บบี อดั ทง้ั หลายนนั้ จงึ มกั โดนชงิ ชงั ละ่ ? หรอื วา่ สาเหตขุ องมนั จะไมใ่ ชใ่ ดอน่ื เลย หาก เป็นเพราะรูปแบบแห่งความเป็นเลิศ37ภายในคนบางคนน้ัน มีความอ่อนแอ อยู่แล้วโดยธรรมชาติ เขาจึงไม่สามารถปกครองเจ้าสัตว์ร้ายภายในตัวเองได้ เป็นได้เพียงข้ารับใช้ของพวกมันเท่านั้น และน่ันก็ท�ำให้ความสามารถในการ เรยี นรู้ของเขาทำ� ไดเ้ พยี งการสอพลอพวกมนั เทา่ น้นั ด้วย?” “ดูเหมือนจะเปน็ เชน่ นั้นนะ” เขากลา่ ว “เพราะอยา่ งนไี้ ง เราถงึ ไดก้ ลา่ ววา่ เราจะตอ้ งใหค้ นประเภทดงั กลา่ วไปเปน็ ทาสรบั ใชแ้ กผ่ เู้ ปน็ เลศิ ซง่ึ มกี ารปกครองระดบั เทพเจา้ ภายในตวั เทา่ นนั้ เราถงึ จะ มนั่ ใจไดว้ า่ เขาไดอ้ ยใู่ ตอ้ าณตั ขิ องสงิ่ คลา้ ยๆ กนั กบั ผเู้ ปน็ เลศิ จรงิ ๆ แตน่ นั่ ไมไ่ ด้ หมายความวา่ ขา้ ทาสใตป้ กครองคนนนั้ จะโดนทำ� รา้ ยอยา่ งไรกไ็ ดน้ ะ (ดงั ผใู้ ต้ ปกครองตามความหมายของธราซิมาคัส)38 ความหมายของพวกเราคือคน ทกุ คนสมควรไดอ้ ยใู่ ตป้ กครองของปฏภิ าณระดบั เทพเจา้ ตา่ งหาก และมนั จะ สมบรู ณแ์ บบมากยงิ่ ขน้ึ หากแตล่ ะคนมมี นั ไวใ้ นครอบครองภายในตนเอง แตถ่ า้ ทำ� ไมไ่ ด้ กข็ อใหม้ นั ไดเ้ ปน็ ผปู้ กครองจากภายนอก เพอื่ วา่ คนทงั้ หลายจะไดร้ บั การชน้ี ำ� ดว้ ยสงิ่ สงิ่ เดยี วกนั เปน็ มติ รตอ่ กนั และมคี วามคลา้ ยคลงึ เปน็ อนั หนงึ่ อนั เดยี วกนั ใหม้ ากที่สดุ เทา่ ท่ีจะเปน็ ไปได้” “ใช่” เขาพูด “ทา่ นพูดถูก” “ย่อมชัดเจนว่า” ข้าฯ พูด “กฎหมายบ้านเมืองจะต้องมีเป้าหมายเช่นนี้ และจะตอ้ งเปน็ มติ รกบั ทกุ ๆ คนภายในเมอื ง นอกจากนน้ั มนั ยงั จะตอ้ งมเี ปา้ เพลโต : 463
หมายอย่ทู ี่การปกครองดูแลพวกเดก็ ๆ ด้วย กลา่ วคือ เราจะต้องไมป่ ล่อยให้ พวกเขาได้เป็นอิสระ จนกว่าเราจะสร้างระบอบปกครองขึ้นมาภายในตัว พวกเขา ให้เหมือนกับระบอบของเมืองแล้ว หรือจนกว่าเราจะดูแลพวกเขา [591a] จนม่ันใจได้แล้วว่า ความเป็นเลิศภายในตัวของพวกเขาน้ันมีลักษณะเหมือน กนั กบั ของพวกเรา – หรือพูดอกี อยา่ งก็คอื จนกวา่ เราจะสร้างผูพ้ ทิ กั ษ์และผู้ ปกครองลักษณะคล้ายกับเราข้ึนภายในตัวของพวกเขาได้ส�ำเร็จ เพ่ือว่าพวก เขาจะได้เข้ามารับหน้าที่แทนพวกเราต่อไป เม่ือถึงจุดน้ีล่ะ เราจึงจะปล่อย พวกเขาใหเ้ ปน็ อิสระ” “ใช่เลย” เขาพดู “นนั่ ยอ่ มชดั เจนจริงๆ” “งน้ั ถา้ วา่ กนั ดว้ ยฐานตรรกะเชน่ นน้ี ะ กลาวคอน มนั ยงั จะเหลอื หนทางไหน ให้เรายอมรับได้อีกไหมว่า การกระท�ำไม่เท่ียงธรรม ความส�ำส่อน หรือการ กระทำ� ตำ่� ชา้ ไรย้ างอายทงั้ หลายนนั้ จะนำ� เราไปสผู่ ลประโยชนไ์ ด้ เพราะในเมอื่ ผลลพั ธข์ องการกระทำ� เหลา่ นนั้ ลว้ นแตฉ่ ดุ เราลงไปสคู่ วามเลวรา้ ยยงิ่ กวา่ เดมิ ถึงแม้จะไดเ้ งินทอง หรือพลังอำ� นาจอืน่ ใดเพิม่ มากขึน้ ก็ตาม?” “มนั ไมเ่ หลอื หนทางให้เรายอมรับไดแ้ ล้วล่ะ” เขาพูด “หรอื ยงั เหลอื หนทางใดใหเ้ รายอมรบั ไดอ้ กี ไหมวา่ การกระทำ� ไมเ่ ทยี่ งธรรม โดยไมถ่ ูกจับได้ หรือไม่ตอ้ งรับโทษน้นั จะน�ำมาซง่ึ ผลประโยชนอ์ นั ใดได้อกี ? [591b] ถ้าคนประเภทนั้น ไม่ ถูกจับได้ เขาก็จะต้องกลายเป็นคนเลวร้ายย่ิงขึ้นอยู่ วนั ยงั คำ�่ อยา่ งไรกต็ าม หากเขาถกู จบั ไดแ้ ละถกู ลงทณั ฑล์ ะ่ ก็ สว่ นของสตั วร์ า้ ย ภายในตวั เขากจ็ ะซมึ เซาลงและสงบเสงยี่ มลงเรอื่ ยๆ ขณะสว่ นซง่ึ สงบเสงย่ี มอยู่ แล้วภายในนั้นก็จะถูกปลดปลอ่ ยใหเ้ ปน็ อสิ ระ และนั่นย่อมทำ� ให้จติ วญิ ญาณ ทง้ั ดวงของเขาเขา้ ถงึ ธรรมชาตอิ นั เปน็ เลศิ ได้ มนั จะไดร้ บั ความเทยี่ งธรรมและ ความสงบใจ ควบคู่ไปกับปฏิภาณ นิสัยใหม่ของเขาจะมีคุณค่าแก่เกียรติยศ มากเสยี ยง่ิ กวา่ การมรี า่ งกายอนั สวยงาม ทรงพลงั และมสี ขุ ภาพแจม่ ใสเสยี อกี เพราะหากวา่ กนั ตามสดั สว่ นของคณุ คา่ ความสำ� คญั แลว้ อยา่ งไรจติ วญิ ญาณ กย็ อ่ มต้องมีเกียรตเิ หนอื กว่าร่างกายอยู่วันยังค่�ำ ใชห่ รอื เปลา่ ล่ะ?” 464 : รพี ับลกิ
“ใชแ่ นน่ อนเลยละ่ ” เขาพูด [591c] “ผกู้ อปรดว้ ยความเขา้ ใจ ยอ่ มรวมพลงั อำ� นาจของตนทงั้ หมดไวท้ จี่ ดุ หมาย [591d] เพยี งจดุ เดยี วตลอดชวี ติ โดยอนั ดบั แรก เขาจะใหเ้ กยี รตแิ กก่ ารเรยี นตา่ งๆ ใน [591e] ดา้ นนนั้ ๆ และจะคอยโนม้ นำ� จติ วญิ ญาณของตนไปทางนนั้ ดว้ ย ขณะเดยี วกนั เขากจ็ ะชงิ ชังตอ่ ส่งิ อื่นๆ ทเ่ี หลือ?” “นน่ั ยอ่ มชดั เจนอยแู่ ลว้ ” เขากลา่ ว “อนั ดบั ตอ่ มา” ขา้ ฯ พดู “ในดา้ นของสภาพและการดแู ลรกั ษารา่ งกาย เขา ยอ่ มไมฝ่ ากมนั ไวก้ บั ความสำ� ราญอนั ไรต้ รรกะเยยี่ งสตั วร์ า้ ย หรอื หนั ไปดำ� เนนิ ชวี ติ บนวถิ ที างเชน่ นนั้ เปน็ อนั ขาด อยา่ งไรกต็ าม เขาจะไมน่ ำ� สขุ ภาพขน้ึ ไปวางไว้ เป็นเป้าหมายของชีวิต ไม่วางเง่ือนไขแก่ตนเองไว้ล่วงหน้าว่าจะต้องแข็งแรง มสี ขุ ภาพดี หรอื งดงาม นอกเสยี จากวา่ การกระทำ� ดงั กลา่ วจะทำ� ใหเ้ ขาบรรลถุ งึ ความสงบใจไดเ้ ทา่ นน้ั นอกจากนน้ั เขายงั จะดแู ลแกไ้ ขรา่ งกายของตนใหม้ คี วาม สอดประสานกนั เสมอ มันจะไดท้ ำ� งานสอดรบั กบั จิตวญิ ญาณได้อย่างลงตัว” “แนน่ อนละ่ ” เขาพดู “การกระทำ� เชน่ นนั้ ยอ่ มทำ� ใหเ้ ขามคี วามชำ� นาญทาง ดนตรศี ลิ ป์อย่างจรงิ แท้” “นอกจากนนั้ เขายงั จะตอ้ งรกั ษาระเบยี บและสมดลุ ในดา้ นการเงนิ ใหม้ นั สอดคล้องไปกับจุดหมายเดียวกันนน้ั อยเู่ สมอดว้ ยใช่ไหม?” ขา้ ฯ กล่าว “และ ดว้ ยเหตวุ า่ เขาเองกไ็ มไ่ ดป้ ระทบั ใจกบั มมุ มองเกย่ี วกบั ความสขุ สมของคนหมู่ มากเสยี เทา่ ไร เจา้ วา่ เขาจะพยายามกอบโกยทรพั ยศ์ ฤงคารอยา่ งไมม่ ขี อบเขต หรอื รบั เอาความชว่ั ร้ายอนั ไร้ขอบเขตมาไวก้ ับตวั หรอื เปล่า?” “ขา้ ฯ ว่าไม่นะ” เขาพดู “เขายอ่ มจดจอ้ งเพยี งระบอบปกครองภายในตวั ของเขา” ขา้ ฯ พดู “และจะ คอยพทิ กั ษม์ นั ไว้ ไมใ่ หส้ งิ่ ใดมาแผว้ พานสว่ นหนง่ึ สว่ นใดภายในนน้ั ได้ – ไมว่ า่ จะ ดว้ ยการถือครองทรัพย์มากเกนิ ไป หรือนอ้ ยจนเกนิ ไปกต็ าม เมือ่ ท�ำเชน่ น้ไี ด้ เขาก็ย่อมบริหารทัง้ รายรบั และรายจ่ายของตนได้ มากเทา่ ความสามารถของ เขาจะอำ� นวย” เพลโต : 465
“แนน่ อนเลยละ่ ” เขากล่าว [592a] “และเกยี รตยิ ศกด็ ว้ ย เขายอ่ มมเี ปา้ หมายอยทู่ สี่ งิ่ เดยี วกนั กลา่ วคอื เขายนิ ดี รบั รแู้ ละลมิ้ รสแตใ่ นสงิ่ ทต่ี วั เองเชอ่ื วา่ จะทำ� ใหต้ นพฒั นาขนึ้ มาไดเ้ ทา่ นน้ั สว่ นสง่ิ อนื่ ๆ ซึ่งบ่อนท�ำลายวินัยของเขา – ไมว่ า่ สว่ นตวั หรือสาธารณะ – เขายอ่ ม พยายามหลีกหนใี ห้หา่ ง” “จากนนั้ ” เขาพดู “หากเขาสนใจแตเ่ ปา้ หมายดงั กลา่ วนน่ั เขากจ็ ะไมส่ นใจ ไยดสี ง่ิ ต่างๆ ทางการเมอื งอีก” “ไมห่ รอก สนุ ขั เปน็ พยาน” ขา้ ฯ กลา่ ว “หากเมอื งเมอื งนน้ั เปน็ เมอื งเขา เขา ยอ่ มสนใจแน่ มากๆ เลยดว้ ย อยา่ งไรกต็ าม ถา้ เปลย่ี นเปน็ บา้ นเมอื งของบดิ า เขากอ็ าจจะไมส่ นใจเทา่ ไรนกั นอกเสยี จากวา่ เทพเจา้ องคใ์ ดจะบงั เอญิ หยบิ ยนื่ โอกาสมาให้เท่านั้น” “อมื ขา้ ฯ เขา้ ใจ” เขาพดู “ทา่ นหมายความวา่ เขาจะยนิ ดมี สี ว่ นรว่ มแตเ่ ฉพาะ ภายในเมอื งซงึ่ พวกเราเพงิ่ กอ่ ตง้ั กนั ขนึ้ มา – เมอื งซง่ึ ปรากฏขน้ึ ดว้ ยวาจาเทา่ นนั้ [592b] เพราะขา้ ฯ ไมค่ ิดว่ามนั จะมีอยูจ่ ริงบนโลก” “แตบ่ นสวรรคล์ ะ่ ก็ไม่แน่” ข้าฯ กลา่ ว “โครงสรา้ งของมันอาจถูกวางเอาไว้ บนนน้ั รอคอยใครสกั คนแหงนมองดมู นั และตอ้ งการจะกอ่ ตง้ั เมอื งลกั ษณะนน้ั ขนึ้ มาภายในตนเอง ตามทต่ี นไดเ้ หน็ ฉะนน้ั ไมว่ า่ มนั จะมอี ยจู่ รงิ ในปจั จบุ นั หรอื ไม่ หรอื จะปรากฏในอนาคต นน่ั ยอ่ มไมแ่ ตกตา่ งกนั เทา่ ไรหรอก เพราะคนคนนนั้ ยอ่ มสนใจเพยี งธรุ ะตา่ งๆ ของเมอื งเมอื งนเี้ ทา่ นนั้ และจะไมส่ นใจสงิ่ อน่ื ใดอกี ” “มนั อาจจะเป็นดังทา่ นว่าก็ไดน้ ะ” เขาพูด 466 : รีพบั ลกิ
เลม่ 10 “จรงิ ดว้ ยส”ิ ขา้ ฯ พดู “คณุ ลกั ษณะตา่ งๆ ภายในเมอื งของเรานนั้ ชา่ งทำ� ใหข้ า้ ฯ [595a] ม่ันใจเหลือเกินว่า เราได้ก่อต้ังมันข้ึนมาด้วยความถูกต้องเพียงใด อืม... [595b] โดยเฉพาะอย่างย่ิงเมื่อขา้ ฯ คร่นุ คิดถงึ กว”ี 1 “ตรงไหนหรอื ?” กลาวคอนพดู “กต็ รงทเ่ี ราไมอ่ นญุ าตใหม้ ขี องเลยี นแบบ2ใดๆ เขา้ มาภายในเมอื งอยา่ งไรละ่ ของเลยี นแบบทกุ ประเภทจะตอ้ งถูกกนั ออกไปให้หมด ย่ิงตอนนเ้ี ราสามารถ แยกแยะรปู แบบตา่ งๆ ภายในจติ วญิ ญาณไดแ้ ลว้ ตามทศั นะขา้ ฯ ความถกู ตอ้ ง ของเราในการกระท�ำเชน่ นัน้ ก็ยิง่ ปรากฏชัดข้นึ ” “ท่านหมายความวา่ อย่างไรหรอื ?” “กส็ ง่ิ เหลา่ นน้ี ะ่ สำ� หรบั พวกเราแลว้ (พวกเจา้ อยา่ เอาเรอ่ื งของขา้ ฯ ไปฟอ้ ง พวกกวลี ะครโศกฯ กบั นกั ถอดแบบเชยี วนะ) มนั ดเู หมอื นจะสรา้ งความเสยี หาย อยา่ งรา้ ยแรงใหแ้ กค่ วามคดิ ของผฟู้ งั ทงั้ สนิ้ นอกเสยี จากวา่ ผฟู้ งั เหลา่ นน้ั จะรถู้ งึ เน้อื แทข้ องส่ิงเหลา่ นอ้ี ยู่ก่อนแลว้ เปน็ ยาสมานแผล” “ทา่ นก�ำลังคิดอะไรอยหู่ รอื ถึงได้พดู เชน่ นีอ้ อกมา?” เขากลา่ ว “ข้าฯ จะบอกใหก้ ็ได”้ ข้าฯ กลา่ ว “ถึงแม้ข้าฯ จะเปน็ มิตรกบั โฮเมอร์ และ เคารพเขามาตลอดตง้ั แตย่ งั เดก็ โอ... นน่ั ยงิ่ ทำ� ใหข้ า้ ฯ รสู้ กึ ลงั เลทจี่ ะพดู ดเู หมอื น เพลโต : 467
เขาจะเปน็ ทงั้ อาจารยแ์ ละผนู้ ำ� คนแรกของพวกกวลี ะครโศกฯ อนั งดงามเหลา่ นนี้ ะ [595c] แต่เอาเถอะ ไม่มีชายใดสมควรได้รับเกียรติมากไปกว่าความจริงแท้อีกแล้ว ฉะนน้ั อยา่ งทขี่ า้ ฯ ว่า มันคงตอ้ งบอกออกมาจรงิ ๆ” “แน่นอน” เขากล่าว “งนั้ ฟงั นะ หรอื ไมก่ จ็ งตอบข้าฯ” “ก็ถามมาซ”ี “เจา้ บอกขา้ ฯ ไดไ้ หมวา่ โดยทว่ั ไปแลว้ อะไรคอื การถอดแบบ? เพราะขา้ ฯ เอง ก็ยังไมค่ อ่ ยเขา้ ใจวา่ จรงิ ๆ แลว้ มันอยากจะเป็นอะไรกนั แน”่ “ออ้ !” เขาพูด “ทา่ นก็เลยคดิ วา่ ขา้ ฯ ต้องเขา้ ใจง้ันส?ิ ” [596a] “กม็ นั ไมใ่ ชอ่ ะไรแปลกใหมเ่ ลย” ขา้ ฯ พดู “เพราะเจา้ กร็ ใู้ ชไ่ หมละ่ วา่ คนสายตา เฉียบคมน้นั ใชว่ า่ จะมองเห็นสงิ่ ต่างๆ ได้ก่อนคนสายตาพร่ามวั เสมอไป” “มนั กใ็ ช”่ เขากลา่ ว “แตไ่ หนๆ ทา่ นกอ็ ยตู่ รงนแี้ ลว้ ขา้ ฯไมอ่ ยากจะรบี รอ้ น พูดอะไรออกไปไวนกั ท่านมองหาค�ำตอบแทนข้าฯ หน่อยเถอะนา่ ” “งนั้ เจา้ อยากใหเ้ ราเรมิ่ ตน้ การพจิ ารณาดว้ ยวธิ ไี หนละ่ เอาวธิ กี ารเดมิ ของ พวกเราเปน็ ไง? คอื เรามกั เรม่ิ ตน้ จากการวางรปู แบบของสงิ่ หนง่ึ เอาไวก้ อ่ นเพอ่ื ใช้เปน็ ตัวแทนของสิ่งจ�ำนวนมากทีม่ ีชือ่ เดียวกับส่งิ นัน้ 3 หรือวา่ เจ้าไม่เข้าใจ?” “ข้าฯ เข้าใจน่า” “เอาล่ะ ง้ันเรามาลองยกตัวอย่างส่ิงจ�ำนวนมากเหล่านั้นกันสักหน่อย [596b] เอาตามใจเจา้ เลย ยกตวั อยา่ งเชน่ โตะ๊ กบั เกา้ อนี้ วมนน้ั มอี ยจู่ ำ� นวนมากใชไ่ หม?” “แนน่ อน” “แตถ่ า้ พดู ถงึ รปู แบบ ของเครอ่ื งใชท้ ง้ั สองอยา่ งน้ี มนั ยอ่ มมเี พยี งสองเทา่ นน้ั อนั หนงึ่ เป็นของโตะ๊ อีกอันเปน็ ของเก้าอ้นี วม” “ใช่” “และเรากม็ กั กลา่ วกนั อยปู่ ระจำ� มใิ ชห่ รอื วา่ ชา่ งฝมี อื นนั้ จะตอ้ งมองไปยงั รูปแบบ ของส่ิงของต่างๆ เพือ่ จะมันนำ� มาสร้างเปน็ เกา้ อบ้ี ุนวม หรือเก้าอ้ีนงั่ ธรรมดา หรอื สง่ิ อน่ื ๆ ใหพ้ วกเราไดใ้ ชก้ นั ?4 แตก่ แ็ นน่ อนละ่ วา่ ไมม่ ชี า่ งฝมี อื คนใด 468 : รีพับลกิ
สามารถผลิต รปู แบบ โดยตวั มันเองขึน้ มาตรงๆ ได้ หรอื เจ้าวา่ มใี ครท�ำได้?” [596c] “ไม่มีทางเสยี หรอก” [596d] “เอาละ่ แล้วเจ้าจะเรยี กช่างฝีมือผนู้ ว้ี า่ อะไร?” [596e] “นนั่ ขึ้นอยู่กบั วา่ เขาเป็นช่างฝมี อื ประเภทไหน?” “เขาสามารถสร้างทกุ ส่ิงที่ชา่ งหัตถกรรมแตล่ ะประเภทสร้างได้” “ถ้าอยา่ งนน้ั คนทที่ ่านก�ำลงั พดู ถงึ กจ็ ะตอ้ งเก่งกาจและนา่ อัศจรรย์เหลอื ล้นเป็นแน”่ “ช้าก่อนๆ อีกประเด๋ียวเจ้าจะได้พูดอะไรมากยิ่งกว่าน้ีอีกแน่ เพราะช่าง คนนนี้ ะ ไมเ่ พยี งแตจ่ ะสรา้ งทกุ สง่ิ อยา่ งขน้ึ มาไดเ้ ทา่ นนั้ เขายงั บนั ดาลใหส้ รรพสงิ่ เตบิ โตขึน้ จากผนื ดินได้ และยงั สร้างสรรพสัตว์ (รวมถงึ ตวั เขาเองด้วย) ขน้ึ มา ไดด้ ว้ ย นอกจากนน้ั กระทงั่ ผนื ดนิ สรวงสวรรค์ ทวยเทพ และทกุ ๆ สงิ่ บนนนั้ รวมไปถึงในฮาดสี ใต้ผืนพภิ พ เขากย็ งั สรา้ งได”้ “เฮ้ย! เขาเป็นผมู้ ปี ญั ญาอนั นา่ อศั จรรย์จนเกินไปแลว้ กระมัง” เขากลา่ ว “เจ้าไม่เชื่อข้าฯ หรอื ?” ขา้ ฯ พูด “ไหนเจา้ ลองพดู ทัศนะของตวั เองออกมา หนอ่ ยซิ ชา่ งฝมี อื เชน่ นไ้ี มม่ ตี วั ตนอยจู่ รงิ อยา่ งนน้ั หรอื ? หรอื วา่ ยงั พอมหี นทาง ไหนท�ำใหผ้ ู้สรา้ งสรรพสงิ่ เหล่าน้ปี รากฏตวั ข้ึนมาไดบ้ ้างไหม? หรอื เจ้าไม่เคย ตระหนักเลยว่า จริงๆ แล้วตัวเจ้าเองก็สามารถสร้างทุกสิ่งเหล่านี้ขึ้นมาได้ เช่นกัน มันมวี ธิ อี ย?ู่ ” “แล้วมันวธิ ไี หนละ่ ?” เขาพูด “กจ็ ะไปยากอะไร” ขา้ ฯ พดู “มนั มอี ยตู่ ง้ั หลายวธิ กี าร อนั จะทำ� ใหเ้ จา้ สรา้ ง สงิ่ เหลา่ นข้ี นึ้ มาไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ แตแ่ นล่ ะ่ หากเจา้ ยนิ ดเี ดนิ แบกกระจกเงาไปมา เจา้ กจ็ ะสรา้ งมนั ขนึ้ มาไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ ทสี่ ดุ เพยี งชว่ั อดึ ใจเดยี วเทา่ นนั้ เจา้ จะสรา้ ง ดวงอาทติ ยแ์ ละสรรพสง่ิ บนสรวงสวรรคข์ นึ้ มาได้ และอกี ชว่ั อดึ ใจ เจา้ กจ็ ะไดท้ ง้ั ผืนโลก ตวั เจ้าเอง สรรพสัตว์ เครื่องมอื เครอ่ื งใช้ พืชผกั และทกุ สิง่ ทกุ อยา่ ง เหล่านัน้ ซ่งึ เราเพงิ่ พดู ถงึ กนั ไป” “มันก็ใช่นะ” เขาพูด “แต่ส่ิงเหล่าน้ันเพียงดูคลับคล้ายส่ิงท่ี เป็น เท่าน้ัน เพลโต : 469
มนั ยอ่ มไมไ่ ด้ เปน็ ตามความจรงิ แท้” “เย่ียมเลย” ข้าฯ พูด “เจ้าโจมตีตรรกะดังกล่าวได้ตรงจุดมาก! และข้าฯ กเ็ ห็นว่า จิตรกรกเ็ ปน็ หนง่ึ ในชา่ งฝมี ือเหลา่ นี้ด้วยใช่ไหม?” “แน่นอนล่ะ” “แตข่ า้ ฯ วา่ เจา้ เองกค็ งกลา่ ววา่ สง่ิ ทเี่ ขาสรา้ งขน้ึ มานนั้ ไมไ่ ดส้ รา้ งขนึ้ โดยตาม ความจริงตามที่เป็น กระนั้นจิตรกรก็ยังสร้างเก้าอ้ีบุนวมขึ้นมาได้ด้วยวิธีการ ของเขาใชไ่ หมละ่ ?” “ใช”่ เขากลา่ ว “เขาสรา้ งสิ่งซง่ึ ดูคล้ายเกา้ อี้บุนวมเช่นกนั ” [597a] “แลว้ ถา้ เปลยี่ นเปน็ ชา่ งทำ� เกา้ อลี้ ะ่ ? เมอ่ื ครเู่ จา้ เองกย็ อมรบั เชน่ กนั มใิ ชห่ รอื วา่ เขาไมไ่ ดเ้ ปน็ ผสู้ รา้ งรปู แบบของเกา้ อบี้ นุ วม – ซงึ่ เรากลา่ วกนั ไวว้ า่ นน่ั คอื เกา้ อี้ บนุ วมตามท่ี เปน็ – เขาเพยี งสรา้ งเกา้ อ้บี นุ วมชนดิ หนึ่งขน้ึ มาเทา่ น้นั ?” “ใช่” เขาพดู “เมอ่ื ครูข่ า้ ฯ ยอมรบั เช่นนน้ั ” “งน้ั ถา้ ชา่ งทำ� เกา้ อไี้ มไ่ ดส้ รา้ งมนั ขน้ึ มาตามทม่ี นั เปน็ เขากย็ อ่ มไมไ่ ดส้ รา้ ง การเปน็ ของมนั ออกมาเขาเพยี งสรา้ งสง่ิ ซง่ึ คลา้ ยกบั ทม่ี นั เปน็ เทา่ นน้ั และสง่ิ นนั้ ยอ่ มไมใ่ ช่ การเปน็ ของเกา้ อบ้ี ุนวม และถ้าเกดิ มใี ครต้องการเสนอวา่ ผลงาน ของชา่ งทำ� เกา้ อี้ หรอื ชา่ งหตั ถกรรมแขนงอน่ื ๆ นนั้ คอื การเปน็ ของสง่ิ สงิ่ หนงึ่ อย่างสมบูรณ์แบบ เขาคนนัน้ ก็ไมไ่ ดพ้ ดู ความจรงิ ตามทเ่ี ปน็ ” “ใช่” เขากล่าว “อย่างน้อยพวกเรา ซ่ึงได้ร่วมถกเถียงกันตรงนี้ ก็คงไม่มี ทัศนะเชน่ นนั้ ” “ถ้าอย่างนั้น ก็ขออย่าได้ประหลาดใจ หากได้ยินว่า สิ่งเหล่านี้เป็นเพียง ความหม่นมัวเท่าน้ัน เมื่อเทียบกบั ความจรงิ แท้” [597b] “ใชๆ่ อย่าได้ประหลาดใจกนั ไปเลย” “งั้นดว้ ยฐานคดิ จากสิง่ เหลา่ นี”้ ขา้ ฯ พูด “เจา้ อยากจะสบื ต่อไปไหมล่ะวา่ นกั ถอดแบบนัน้ เป็นใครกนั แน?่ ” “ก็ถ้าท่านอยาก ขา้ ฯ กอ็ ยากดว้ ยนะ่ แหละ” เขากลา่ ว “อืม... ดูเหมือนเก้าอ้ีบุนวมน้ันจะแบ่งได้เป็นสามประเภทใหญ่ๆ นะ – 470 : รีพับลกิ
ประเภทแรกคอื เปน็ อยา่ งทม่ี นั เปน็ โดยธรรมชาตขิ องมนั ซง่ึ ขา้ ฯ วา่ เราคงกลา่ ว [597c] ไดว้ า่ เทพเจา้ นนั่ เองเปน็ ผผู้ ลติ มนั ออกมา หรอื เจา้ เหน็ วา่ เปน็ ใครอน่ื อกี ?” [597d] “คงไมใ่ ชใ่ ครอน่ื อีกแลว้ ล่ะ” “ประเภทตอ่ มากค็ ือสิง่ ที่ช่างทำ� เกา้ อผี้ ลิตออกมาใช่ไหม?” “ใช”่ เขากลา่ ว “และท้ายทส่ี ุดก็คือ สงิ่ ที่จติ รกรเปน็ ผผู้ ลิตออกมา หรอื เจ้าวา่ ไมใ่ ช่?” “เปล่า มันกต็ ้องเปน็ อย่างนนั้ น่นั ล่ะ” “จิตรกร ชา่ งท�ำเก้าอี้ และเทพเจา้ ทัง้ สามต่างก็รับผิดชอบตอ่ เก้าอ้ีบนุ วม คนละรูปแบบดังกล่าว” “ใช่ มอี ยสู่ าม” “เทพเจา้ นนั้ –ไมว่ า่ เขาจะตงั้ ใจหรอื ไม่หรอื มคี วามจำ� เปน็ บางประการกดดนั – เขาจะไมส่ รา้ งเกา้ อบี้ นุ วมมากเกนิ กวา่ หนง่ึ ตวั ขน้ึ มาในธรรมชาติ เขาจะสรา้ งเพยี ง ตัวเดียวเทา่ น้นั และเก้าอ้บี นุ วมตัวนน้ั กเ็ ป็นเกา้ อ้บี ุนวม จรงิ ๆ อยา่ งไรกต็ าม เกา้ บนุ วมตวั ทส่ี อง หรอื ตวั อน่ื ๆ ทเ่ี หลอื นนั้ เทพเจา้ องคใ์ ดกม็ อิ าจผลติ ขนึ้ มาไดอ้ กี และไมม่ วี นั จะถอื กำ� เนิดข้นึ มาได้ด้วย” “ท�ำไมเป็นงน้ั ล่ะ?” เขากล่าว “เพราะต่อใหเ้ ขาสร้างมันขน้ึ มาสองตัว” ข้าฯ พูด “เกา้ อ้ีบุนวมสองตัวน้ัน กย็ งั ตอ้ งมรี ปู แบบของมนั เพยี งหนง่ึ เดยี วปรากฏตามออกมาอยวู่ นั ยงั คำ�่ และนน่ั – ไมใ่ ชส่ องตัวนน้ั – กค็ ือเกา้ อบี้ นุ วมตามทม่ี ัน เป็น นน่ั เอง5” “ถูกตอ้ ง” เขากล่าว “ข้าฯ เหน็ ว่า เทพเจา้ ยอ่ มรเู้ ร่อื งนี้ และตอ้ งการจะเป็นผสู้ ร้างเก้าอบี้ ุนวม ซ่ึงเป็นเก้าอ้ีบุนวมตามท่ี เป็น จริงๆ เท่านั้น ไม่ใช่ช่างท�ำเก้าอ้ีชนิดอ่ืนใดอีก ดังน้นั โดยธรรมชาติแลว้ เขาจึงให้ก�ำเนดิ มนั ออกมาเพียงหนง่ึ เดียวเทา่ นน้ั ” “กด็ ูเหมอื นจะเปน็ อยา่ งน้นั ” “งั้นเจ้าว่า เราควรเรียกเขาว่า ‘ผู้ให้ก�ำเนิดโดยธรรมชาติ’ ของสิ่งสิ่งน้ัน หรอื อะไรทำ� นองน้นั เป็นอยา่ งไร?” เพลโต : 471
“ก็ชอบธรรมดนี ะ” เขากลา่ ว “ในเมอื่ โดยธรรมชาตแิ ลว้ เขาเป็นผ้สู ร้างทัง้ สิ่งส่งิ น้นั และสรรพส่งิ ทัง้ หลายขึ้นมา” “แล้วช่างทำ� เกา้ อล้ี ะ่ ? เขาไม่ใชช่ า่ งฝีมือผูส้ ร้างเก้าอ้ีหรอกหรือ?” “เขายอ่ มเปน็ เช่นน้นั ” “แลว้ จติ รกรละ่ เขาเปน็ ชา่ งฝมี อื ผสู้ รา้ งสง่ิ ตา่ งๆ เหลา่ นน้ั ดว้ ยหรอื เปลา่ ?” “ไมม่ ที าง” “งนั้ เจ้าจะบอกว่าเขาเปน็ อะไรกบั เก้าอ้ีบนุ วมละ่ ?” [597e] “ตามทัศนะข้าฯ” เขาพูด “ถ้าจะเรียกให้ควรแต่เหตุที่สุด เขาก็น่าจะเป็น นกั ถอดแบบของส่ิงตา่ งๆ ซ่ึงช่างฝีมือคนอน่ื ๆ สร้างขึ้นมา” “เยี่ยม!” ข้าฯ กลา่ ว “เปน็ อันว่าเจ้าจะเรียกบุคคลซึง่ ให้ก�ำเนิดแกส่ ง่ิ ต่างๆ ออกมาเป็นล�ำดบั สามจากธรรมชาติของมัน6วา่ นกั ถอดแบบ ใชไ่ หม?” “แนน่ อน” เขาพดู “และช่อื เรยี กนยี้ อ่ มนำ� ไปใชก้ บั ผสู้ รา้ งละครโศกฯ ไดด้ ว้ ย เพราะเขากเ็ ปน็ นักถอดแบบคนนึงเหมือนกัน และด้วยเหตุน้ัน เขาจึงอยู่ห่างจากความจริง แท้และราชาผ้นู ั้น7ถึงสามล�ำดบั เชน่ เดยี วกับนักถอดแบบคนอ่ืนๆ ทุกคน” “นา่ จะเป็นอยา่ งนนั้ นะ” “งนั้ เรากเ็ หน็ พอ้ งกนั เรอ่ื งนกั ถอดแบบแลว้ สิ เอาละ่ ไหนเจา้ ลองบอกขา้ ฯ [598a] เรอ่ื งจติ รกรคนนอี้ กี หนอ่ ยซิ ตามทศั นะของเจา้ ผลงานแตช่ น้ิ ซง่ึ เขาสรา้ งขนึ้ มา นั้น เกิดจากความพยายามถอดแบบสรรพส่ิงโดยตัวมันในธรรมชาติ หรือว่า เกดิ จากการถอดแบบผลงานของชา่ งฝีมือคนตา่ งๆ เทา่ นัน้ ?” “ยอ่ มเป็นผลงานของชา่ งฝมี ือคนตา่ งๆ เทา่ น้นั ” เขาพดู “แล้วถอดแบบออกมาอย่างท่ีมัน เป็น หรือว่าอย่างที่มันปรากฏให้เห็น? เจ้ายังต้องแยกตรงนีใ้ หช้ ัดเจนด้วยนะ” “ท่านหมายความว่ายงั ไงนะ่ ?” เขาพูด “ขา้ ฯ หมายถงึ อยา่ งนี้ – เกา้ อบี้ นุ วมตวั หนงึ่ นน้ั เมอื่ เจา้ มองมนั จากดา้ นขา้ ง หรอื ดา้ นหนา้ หรอื จะดา้ นใดๆ กแ็ ลว้ แต่ มนั จะยงั เปน็ เกา้ อนี้ วมตวั เดมิ หรอื ไม?่ 472 : รีพับลิก
หรอื วา่ จรงิ ๆ แลว้ มนั เพยี งปรากฏแกส่ ายตาในลกั ษณะแตกตา่ งกนั เทา่ นนั้ แตย่ งั [598b] คงเป็นเกา้ อี้นวมตวั เดมิ และสง่ิ ของอื่นๆ กม็ ีลกั ษณะท�ำนองนีเ้ ช่นกัน?” [598c] [598d] “มันย่อมเป็นอย่างหลัง” เขาพูด “คือเพียงปรากฏแก่สายตาแตกต่างกัน เท่าน้นั หาไดเ้ ปน็ เก้าอ้คี นละตัวไม”่ “ลองพจิ ารณาประเดน็ นี้ดู การวาดภาพแต่ละคร้ังมเี ป้าหมายอยู่ท่สี ิ่งใด? มนั ถอดแบบ การเปน็ ของสงิ่ สง่ิ หนง่ึ ตามทม่ี นั เปน็ หรอื วา่ เอาแคร่ ปู ลกั ษณข์ อง ส่ิงสิ่งหน่ึงตามท่ีมันปรากฏแต่สายตา? มันเป็นการถอดแบบความจริงตามที่ เป็น หรือรูปลักษณ์ ซึ่งปรากฏแก่ตา?” “ยอ่ มเป็นรปู ลักษณ์” เขาพดู “เพราะฉะนน้ั การถอดแบบยอ่ มอยหู่ า่ งไกลจากความจรงิ แท้ และมนั กส็ รา้ ง สรรพสง่ิ ขนึ้ มาไดด้ ว้ ยวธิ กี ารเชน่ นน้ั มนั สมั ผสั เพยี งสว่ นเลก็ นอ้ ยของสรรพสงิ่ และส่วนส่วนนั้นโดยตัวมันก็เป็นเพียงแบบสะท้อน ตัวอย่างเช่น เราย่อม กลา่ ววา่ จติ รกรสามารถวาดชา่ งทำ� รองเทา้ ชา่ งไม้ และชา่ งฝมี อื อนื่ ๆ ทง้ั ทต่ี วั เขา กไ็ มเ่ คยรจู้ กั ศลิ ปะเฉพาะทางเหลา่ นนั้ เลยสกั อยา่ ง อยา่ งไรกต็ าม หากเขาเปน็ จติ รกรทด่ี ี และสามารถวาดภาพชา่ งไมใ้ หย้ นื อยทู่ ไี่ กลๆ ได้ เขากอ็ าจจะหลอก เด็กหรือหลอกมนษุ ยโ์ งๆ่ ให้เขา้ ใจวา่ น่ันคอื ชา่ งไม้จรงิ ๆ ตามทีเ่ ป็นได”้ “แน่นอน” “แตเ่ หนอื สงิ่ อน่ื ใด สหายนอ้ ยของขา้ ฯ เจา้ จะตอ้ งคำ� นงึ ถงึ สง่ิ เหลา่ นใ้ี หม้ าก นน่ั กค็ อื หากมผี ใู้ ดเลา่ วา่ เขาไดพ้ บกบั คนคนหนงึ่ เขา้ และยงั เลา่ ใหเ้ จา้ ฟงั อกี วา่ มนษุ ยผ์ นู้ นั้ รงู้ านฝมี อื ทกุ แขนง รทู้ กุ สงิ่ ซง่ึ คนแตล่ ะคนมกั รเู้ พยี งคนละหนงึ่ ดา้ น และไมม่ ผี ใู้ ดรสู้ งิ่ ตา่ งๆ อยา่ งละเอยี ดถถ่ี ว้ นไดม้ ากกวา่ เขาอกี เจา้ กส็ มควรจะ ตอบเขากลบั ไปวา่ เขาชา่ งเปน็ มนษุ ยผ์ ใู้ สซอ่ื เสยี เหลอื เกนิ 8 เขาไดพ้ บกบั นกั เลน่ กล เขา้ ใหแ้ ลว้ หมอนน่ั เปน็ เพยี งนกั ถอดแบบ และเขากถ็ กู หลอกเอาเสยี แลว้ และ นน่ั กเ็ ปน็ เพราะวา่ เขาไมส่ ามารถแยกแยะองคค์ วามรู้ อวชิ ชา และการถอดแบบ ออกจากกนั ไดอ้ ยา่ งเดด็ ขาด คนคนนนั้ จงึ ดเู หมอื นเปน็ ผมู้ ปี ญั ญารอบดา้ นใน สายตาของเขา” เพลโต : 473
“จริงทีเดียว” เขาพดู “ทีน้ีก็มาถึงคราวของละครโศกนาฏกรรมกับตัวตั้งตัวตีของด้านน้ีอย่าง โฮเมอรก์ นั บา้ ง” ขา้ ฯ พดู “คนบางคนนน้ั กลา่ ววา่ กวเี หลา่ นร้ี อบรศู้ ลิ ปะทกุ แขนง [598e] รวมไปถึงความดีงามและเลวทรามของมนุษย์และเทพเจ้าอีกด้วย กล่าวคือ หากกวดี ๆี คนหนงึ่ ตอ้ งการจะรจนาบทกวที งี่ ดงามขนึ้ มา เขากจ็ ำ� เปน็ จะตอ้ งมี ความรอบรใู้ นสงิ่ ตา่ งๆ ซง่ึ เกย่ี วขอ้ งกบั บทกวขี องเขาดว้ ย มเิ ชน่ นน้ั แลว้ เขายอ่ ม ไม่สามารถสร้างส่ิงใดข้ึนมาได้เลย ด้วยเหตุน้ี เราจึงต้องมาพิจารณากันว่า คนเหลา่ นนั้ กำ� ลงั ถกู นกั ถอดแบบเหลา่ นหี้ ลอกลวงอยใู่ ชห่ รอื ไม่ กลา่ วคอื เมอ่ื ได้ เห็นผลงานของพวกนักถอดแบบแลว้ พวกเขากลบั ไม่ได้ตระหนักว่า ผลงาน [599a] เหลา่ นนั้ อยหู่ า่ งจากสง่ิ ตา่ งๆ ตามที่ เปน็ ถงึ สามลำ� ดบั นอกจากนน้ั สงิ่ เหลา่ น้ี ยงั สรา้ งขนึ้ ไดอ้ ยา่ งงา่ ยดายยง่ิ และผสู้ รา้ งมนั ขน้ึ มากม็ เิ คยไดร้ จู้ กั กบั ความจรงิ แท้ มากอ่ น คนประเภทนจ้ี งึ สรา้ งแตส่ ง่ิ ซงึ่ ดคู ลบั คลา้ ย การเปน็ ของสงิ่ ตา่ งๆ เทา่ นนั้ หาใช่ของจริงไม่ มนั เป็นเช่นนีห้ รอื เปล่า? หรอื วา่ จะเป็นทางกลับกนั ? หรอื วา่ สิ่งต่างๆ ท่ีคนเหล่าน้ันพูดมาก็ยังพอมีมูลอยู่? เป็นไปได้ไหมว่า กวีที่ดีน้ัน รอบรสู้ งิ่ ตา่ งๆ ตามทเี่ ขาพดู ออกมาจรงิ ๆ ดงั ทศั นะของคนหมมู่ ากวา่ เอาไว?้ ” “น่นั ยอ่ มเป็นส่งิ ท่ีต้องตรวจสอบดูให้แน่ชัด” เขาพูด “เจา้ วา่ หากคนคนหนงึ่ สามารถสรา้ งออกมาไดท้ งั้ อยา่ ง – ตน้ แบบของการ ถอดแบบ และแบบสะท้อนของมัน – เขาจะยอมใหต้ วั เองหมกมนุ่ อยกู่ บั การ สรรคส์ รา้ งแบบสะทอ้ นเหลา่ นน้ั และวางมนั ไวเ้ ปน็ จดุ มงุ่ หมายของชวี ติ โดยถอื [599b] วา่ นั่นคอื สิ่งทดี่ ีท่ีสุดทต่ี นท�ำไดอ้ ย่างน้นั หรอื ?” “ขา้ ฯ ไม่เห็นอย่างนั้น” “กระนน้ั ขา้ ฯ กเ็ หน็ วา่ หากเขารจู้ กั สง่ิ ตา่ งๆ ทตี่ นถอดแบบออกมาจรงิ ๆ ละ่ ก็ เขาคงจรงิ จังกบั การกระท�ำอื่นๆ มากยิง่ กวา่ การถอดแบบ รวมถึงเขาคงต้อง พยายามสรา้ งสงิ่ งดงามมากมายเพอื่ ทง้ิ ไวเ้ ปน็ อนสุ รณ์ และเขากค็ งอยากเปน็ ผ้ไู ดร้ บั เชิดชมู ากกว่าผ้เู ชดิ ชอู ยา่ งแนน่ อน” “ข้าฯ ก็เห็นเช่นนั้น” เขาพูด “เพราะทั้งเกียรติยศและคุณประโยชน์จาก 474 : รพี บั ลิก
ทง้ั สองด้านน้นั แทบจะเทยี บกนั ไม่ได้เลยดว้ ยซำ้� ” [599c] “งนั้ เรากอ็ ยา่ ไปเรยี กรอ้ งหาคำ� อธบิ ายอะไรในเรอื่ งเหลา่ นจ้ี ากโฮเมอร์ หรอื [599d] [599e] จากกวคี นอนื่ ๆ เลย อยา่ ไปถามพวกเขาเลยวา่ ในหมพู่ วกเขามใี ครเปน็ แพทย์ [600a] จรงิ ๆ บา้ งไหม หรอื มแี ตน่ กั ถอดแบบจากคำ� พดู ของแพทยเ์ ทา่ นน้ั หรอื อยา่ ไป ถามเลยวา่ เคยมกี วรี นุ่ เกา่ หรอื ใหมค่ นไหนเคยทำ� ใหผ้ ใู้ ดมสี ขุ ภาพแจม่ ใสขนึ้ ได้ อย่างเอสคลิพิอัสบ้าง หรือกวีคนใดเหลือผู้สืบทอดไว้เป็นนักศึกษาแพทย์ เหมอื นอยา่ งลกู หลานของเอสคลพิ อิ สั บา้ ง9 หรอื ในทำ� นองเดยี วกนั เรากค็ งไม่ ถามอะไรพวกเขาเกี่ยวกับศิลปะแขนงอื่นๆ เช่นกัน เราจะปล่อยเอาไว้อย่าง นน้ั แหละ อยา่ งไรกต็ าม สำ� หรบั เรอ่ื งราวอนั ยงิ่ ใหญแ่ ละงดงามทงั้ หลาย ซง่ึ โฮเมอร์ ไดก้ ลา่ วไวน้ น้ั – นนั่ กค็ อื เรอ่ื งการสงคราม การคมุ กองทพั การอภบิ าลเมอื ง และ การศกึ ษาของมนษุ ย์ – เราคงตอ้ งตง้ั คำ� ถามกบั เขาวา่ ‘โฮเมอรท์ ร่ี กั ถา้ ทา่ นมไิ ด้ อยหู่ า่ งเปน็ ลำ� ดบั สามจากความดงี ามอนั จรงิ แท้ – กลา่ วคอื มไิ ดเ้ ปน็ เพยี งชา่ ง ฝมี อื แหง่ แบบสะทอ้ น หรอื เปน็ นกั ถอดแบบอยา่ งทเี่ ราไดใ้ หน้ ยิ ามไว้ – หากแต่ อยู่ห่างเพียงล�ำดับสองเท่าน้ัน และสามารถจ�ำแนกวิถีปฏิบัติของมนุษย์ – ทง้ั สว่ นตวั และสาธารณะ – ออกมาไดว้ า่ อยา่ งไหนดกี วา่ หรอื เลวกวา่ อยา่ งไหน ก็ขอใหท้ ่านช่วยบอกพวกเราทเี ถิดว่า ทา่ นเคยมสี ่วนช่วยใหเ้ มอื งใดไดร้ บั การ อภบิ าลดขี นึ้ บา้ ง เหมอื นกบั ทชี่ าวสปารต์ าไดร้ บั การชว่ ยเหลอื จากไลเคอรก์ สั 10 หรอื ทเี่ มอื งนอ้ ยใหญอ่ นื่ ๆ อกี มากไดร้ บั การชว่ ยเหลอื จากคนอกี จำ� นวนมาก? ทา่ นเคยพสิ จู นต์ นในฐานะผบู้ ญั ญตั กิ ฎหมายอนั ดแี กเ่ มอื งใดหรอื ไม?่ ทา่ นเคย สรา้ งคณุ ประโยชนแ์ กเ่ มอื งไหนหรอื เปลา่ ? ชาวอติ าลกี บั ซซิ ลิ นี นั้ เชดิ ชคู ารอนดสั สว่ นชาวเรากเ็ ชดิ ชโู ซลอน แลว้ ทา่ นเลา่ มคี นหมใู่ ดเชดิ ชเู ชน่ นบี้ า้ ง?’ โดนคำ� ถาม อย่างนี้เข้าไป เจา้ วา่ เขายังมอี ะไรจะกลา่ วอกี ไหม?” “ขา้ ฯ วา่ คงยาก” กลาวคอนพดู “อยา่ งไรเสยี ลูกหลานของโฮเมอร1์ 1เอง กไ็ ม่เหน็ จะเคยพูดอะไรท�ำนองน้ีเหมือนกัน” “แล้วเคยมีสงครามครั้งใดในยุคของโฮเมอร์ เล่าขานถึงวีรกรรมการสู้รบ ภายใตก้ ารปกครองหรือค�ำแนะน�ำของเขาบ้างไหม?” เพลโต : 475
“ไมเ่ คยมหี รอก” “ถ้าอย่างนั้น ในแง่ของบุรุษผู้มีปัญญา ช่ือของเขาเคยปรากฏในฐานะ ผคู้ ดิ คน้ กลไกใดๆ แกศ่ ลิ ปะแขนงไหนบา้ งไหม หรอื วา่ เคยใหอ้ ะไรแกก่ จิ กรรมทาง ปญั ญาอนื่ ๆ บา้ ง เหมอื นอยา่ งธาลสี แหง่ มเิ ลตสั หรอื อานาคารซ์ สิ แหง่ ไซเธยี 12 เป็นตน้ ?” “ไมเ่ คยปรากฏอะไรอยา่ งน้ันมากอ่ นเช่นกนั ” “ถ้าไมเ่ คยมีชือ่ ปรากฏในพนื้ ท่สี าธารณะ งน้ั ในพ้นื ท่สี ว่ นตัวละ่ ? ตอนเขา ยงั มีชีวิต เคยมใี ครกล่าวขานถงึ โฮเมอร์ในฐานะผ้นู ำ� ทางการศกึ ษาของผู้มชี ่อื เสยี งคนใดบา้ งไหม? หรอื มใี ครเคยตอ้ งการจะทะนถุ นอมความสมั พนั ธก์ บั เขา [600b] เอาไว้ จนถงึ ขนั้ ตอ้ งเกบ็ รกั ษาวถิ ชี วี ติ แนวโฮเมอรเ์ พอื่ สบื ทอดแกค่ นรนุ่ หลงั บา้ ง เหมอื นอยา่ งพธิ ากอรสั นน่ั ไง ผสู้ บื ทอดทงั้ หลายตา่ งกเ็ กบ็ รกั ษาวถิ ชี วี ติ ของเขา เอาไว้มาจนกระทั่งบัดนี้ และช่ือของพิธากอรัสก็ดูเหมือนจะท�ำให้พวกเขา โดดเด่นขึน้ มาไดใ้ นระดับหน่งึ ด้วย?” “ไมม่ ใี ครเคยกลา่ วขานอะไรเชน่ นไ้ี วเ้ หมอื นกนั ” เขาพดู “ถา้ คำ� กลา่ วเกย่ี ว กับโฮเมอร์เหล่าน้ันเป็นความจริงนะ โสคราตีส มันก็คงเป็นเร่ืองน่าขันมาก ทเี ดยี ว วา่ กนั วา่ การศกึ ษาของเครโอฟลิ อส ศษิ ยข์ องโฮเมอรน์ นั้ นา่ ขนั เสยี ยงิ่ กวา่ [600c] ชอื่ ของเขาเสยี อกี 13 กลา่ วกนั วา่ ตอนโฮเมอรย์ งั มชี วี ติ ศษิ ยผ์ นู้ ก้ี ลบั ไมเ่ คยเอาใจใส่ เขาเลยแม้แตน่ อ้ ย” “ใช่ เขาวา่ กนั วา่ อยา่ งนน้ั ” ขา้ ฯ พดู “แตถ่ งึ อยา่ งนนั้ นะ กลาวคอน หากโฮเมอร์ สามารถใหก้ ารศกึ ษาแกม่ วลมนษุ ย์ และทำ� ใหพ้ วกเขาดขี นึ้ ไดจ้ รงิ ๆ หรอื หาก เขามคี วามสามารถพอจะรเู้ รอ่ื งราวตา่ งๆ เหลา่ นไ้ี ดจ้ รงิ ๆ ไมใ่ ชเ่ พยี งถอดแบบ จากพวกมนั เทา่ นนั้ เขากค็ งจะมสี านศุ ษิ ยจ์ ำ� นวนมาก และคงจะไดร้ บั เกยี รตยิ ศ และการดแู ลเอาใจใสจ่ ากคนเหลา่ นน้ั อยเู่ สมอ เจา้ วา่ อยา่ งนนั้ ไหม? อยา่ งไรเสยี ไม่ว่าจะเป็นโพรทากอรสั แหง่ อับเดรา โพรดคิ สั แห่งเคอัส14 หรอื คนอน่ื ๆ อีก จำ� นวนมาก ตา่ งกส็ ามารถสรา้ งความมน่ั ใจแกท่ กุ ๆ คนทไ่ี ดร้ ำ�่ เรยี นกบั พวกเขา [600d] เปน็ การสว่ นตวั วา่ เขาเหลา่ นนั้ จะไมม่ วี นั อภบิ าลบา้ นเมอื งไดเ้ ลย หากไมเ่ คยได้ 476 : รีพับลิก
รับการศึกษาและค�ำแนะน�ำจากพวกตน ปัญญาของพวกเขาเป็นที่รักของ [600e] เหลา่ สานศุ ษิ ยเ์ ปน็ อยา่ งมาก จนศษิ ยเ์ หลา่ นน้ั ไมย่ อมทำ� สงิ่ ใดเลยนอกจากเดนิ [601a] แบกพวกเขาไวบ้ นไหล่ เจา้ วา่ หากตอนนนั้ โฮเมอรส์ ามารถสรา้ งประโยชนแ์ ละ [601b] ทำ� ใหม้ วลมนษุ ยม์ คี วามดงี ามไดจ้ รงิ เหลา่ สานศุ ษิ ยจ์ ะยอมใหเ้ ขาหรอื เฮซอิ อด ท�ำตัวเป็นนักร่ายกลอน เที่ยวเดินตระเวนไปท่ัวอย่างนั้นหรือ? ไม่มีทางเสีย หรอก พวกเขาคงเกาะทั้งสองคนน้ันไว้แนน่ เสียยิ่งกว่าเกาะทองค�ำ เรียกรอ้ ง ใหอ้ าจารยท์ ง้ั สองทา่ นมาอาศยั อยกู่ บั ตนทบี่ า้ นใชไ่ หมละ่ ? หรอื ตอ่ ใหพ้ วกเขา โน้มน้าวไม่เป็นผลส�ำเร็จ พวกเขาก็ยังจะคอยติดตามอาจารย์เหล่านี้ไปทุก แห่งหน จนกวา่ ตนจะได้รับการศกึ ษาอยา่ งเปน็ ท่นี ่าพอใจ ใช่หรอื เปลา่ ล่ะ?” “ตามทศั นะขา้ ฯ โสคราตสี ” เขาพดู “ทา่ นพดู ไดจ้ รงิ ตามทเ่ี ปน็ ทกุ ประการ” “ง้ันเราก็สมควรจัดผู้ช�ำนาญด้านการสร้างเหล่าน้ีไว้ – เร่ิมจากโฮเมอร์ เปน็ ตน้ มา – ในฐานะนกั ถอดแบบแบบสะทอ้ นของความดงี าม และของสงิ่ อน่ื ๆ ตามเร่ืองราวท่ีพวกเขาสร้างขึ้นใช่ไหม? เพราะคนเหล่าน้ีเคยได้สัมผัสความ จรงิ แทเ้ สยี เมอื่ ไร อยา่ งทเ่ี ราเพง่ิ พดู ไปนน่ั ไง – จติ รกรยอ่ มสรา้ งสง่ิ ซงึ่ ดเู หมอื น ชา่ งทำ� รองเทา้ ทงั้ ทต่ี วั เองไมเ่ ขา้ ใจอะไรเกย่ี วกบั การทำ� รองเทา้ เลย เชน่ เดยี วกบั ผเู้ ขา้ ชมผลงานของเขา ซ่ึงตัดสินผลงานจากแค่สีสันและรูปลกั ษณเ์ ทา่ นนั้ ” “แน่ล่ะ” “และข้าฯ ก็เห็นว่า ในท�ำนองเดียวกัน เรายังควรจะกล่าวเพิ่มเติมอีกว่า ผู้เป็นกวนี น้ั มกั ใช้ช่อื เรียกและวลตี ่างๆ เพอ่ื สรา้ งสีสนั ใหแ้ ก่ผลงานแตล่ ะชิ้น ของเขา แตก่ ็แน่ล่ะ ตวั เขาเองไม่เข้าใจอะไรเกยี่ วกบั สิ่งเหลา่ นน้ั เลย เขาเพียง ถอดแบบมันออกมาให้ ดูเหมือน ของจริงเทา่ นน้ั เพ่ือว่าคนท้ังหลาย – ซงึ่ มี สภาพไมต่ า่ งอะไรจากเขา และตดั สนิ ผลงานจากถอ้ ยคำ� ทใี่ ชเ้ ทา่ นน้ั – จะไดพ้ ากนั ชน่ื ชมวา่ เขาพดู ไดย้ อดเยย่ี มเหลอื เกนิ และเขาก็ ดเู หมอื น จะพดู ไดเ้ ยยี่ มจรงิ ๆ เสยี ดว้ ย เขาใชท้ งั้ สมั ผสั เสยี ง จงั หวะ และเสยี งประสานในการสรา้ งผลงานตา่ งๆ ไมว่ า่ จะเป็นเรอ่ื งเก่ยี วกบั การทำ� รองเท้า การคุมกำ� ลังรบ หรืออะไรก็ตามแต่ ส่ิงเหล่าน้ีล้วนแต่มีเสน่ห์รัดรึงใจโดยธรรมชาติท้ังส้ิน อย่างไรก็ตาม ถ้าส่ิง เพลโต : 477
ตา่ งๆ ในผลงานของกวถี กู เปลอื ยออก ไมเ่ หลอื สสี นั แหง่ ดนตรศี ลิ ป์ เผยใหเ้ หน็ เพยี งถอ้ ยคำ� โดยตวั ของมนั เองเทา่ นนั้ ขา้ ฯ วา่ เจา้ กค็ งรู้ วา่ มนั จะมหี นา้ ตาเปน็ อยา่ งไร เพราะเจา้ เองกค็ งเคยไดเ้ หน็ อะไรเชน่ น้นั มาก่อน” “ใช่ ขา้ ฯ เคยเหน็ จรงิ ๆ น่ะแหละ” เขาพดู “มันคงเป็นเหมือนใบหน้าของเด็กหนุ่ม” ข้าฯ กล่าว “ซึ่งยังอยู่ในวัยเยาว์ แตก่ ไ็ มไ่ ด้งดงามเทา่ ไรแลว้ เพราะความเบ่งบานแห่งช่วงวัยได้จากเขาไปเสยี แล้วใช่ไหม?” “แนน่ อนล่ะ” เขากลา่ ว “งน้ั ลองพจิ ารณาเรอ่ื งน้ี นกั สรา้ งแบบสะทอ้ น – หรอื นกั ถอดแบบ – นน้ั ยอ่ ม ไมเ่ ขา้ ใจสงิ่ ตา่ งๆ ตามท่ี เปน็ เลย หากแตเ่ ขา้ ใจเพยี งสง่ิ ซง่ึ คลบั คลา้ ยสงิ่ ท่ี เปน็ [601c] เท่านั้นใช่หรอื ไม?่ ” “ใช่” “ง้ันก็อย่าท้ิงประเด็นนี้เอาไว้คร่ึงๆ กลางๆ เรามาพิจารณามันจนเป็นที่ น่าพอใจกันเถอะ” “ว่ามา” เขากลา่ ว “เราย่อมกล่าวว่า จิตรกรนั้นวาดภาพของทั้งสายบังเหียนและเหล็กขวาง ปากมา้ 15ใชไ่ หม?” “ใช่” “แตช่ า่ งตีเหลก็ กบั ชา่ งท�ำรองเทา้ ตา่ งหาก เปน็ ผสู้ รา้ งมนั ขน้ึ มาจรงิ ๆ” “แน่ละ่ ” “แลว้ จติ รกรจะรไู้ หมวา่ สายบงั เหยี นกบั เหลก็ ขวางปากนนั้ ตอ้ งมลี กั ษณะ อยา่ งไรจงึ จะเหมาะ? หรอื จรงิ ๆ แลว้ แมแ้ ตค่ นสรา้ งมนั ขนึ้ มาอยา่ งชา่ งตเี หลก็ หรอื ชา่ งตดั หนงั กย็ ังไมร่ ้ดู ว้ ยซ้�ำ ผซู้ ึ่งรู้จักวธิ ีการใชง้ านมนั จรงิ ๆ ยอ่ มตอ้ งเป็น นกั ขี่ม้าใช่ไหม?” “จรงิ สนิ ะ” “และทุกส่งิ ทุกอยา่ งก็นา่ จะเปน็ เชน่ นนี้ ะ งน้ั เรากลา่ วอยา่ งนไ้ี ดไ้ หม?” 478 : รพี ับลกิ
“อยา่ งไรหรือ?” [601d] “สงิ่ ของแตล่ ะสงิ่ นนั้ ยอ่ มเกย่ี วพนั กบั ศลิ ปะสามแขนงดว้ ยกนั – ศลิ ปะการ [601e] ใชง้ าน ศิลปะการสร้าง และศิลปะการถอดแบบ” [602a] “ใช”่ “และความงาม ความถูกต้อง และความดีงามของอุปกรณ์แต่ละช้ิน16 สตั วแ์ ต่ละตัว และการกระท�ำแตล่ ะอยา่ งนน้ั ล้วนสัมพันธ์กับการใช้งานตาม ที่แตล่ ะสิง่ ถูกสรา้ งขนึ้ หรอื พัฒนาขนึ้ โดยธรรมชาตทิ ้งั สิ้น?”17 “ใชแ่ ล้ว” “งนั้ คนทจี่ ะนำ� แตล่ ะสงิ่ มาใชง้ านได้ กจ็ ำ� เปน็ ตอ้ งมปี ระสบการณใ์ นดา้ นนนั้ ๆ สูงมาก เพ่ือว่าเขาจะได้แจ้งต่อผู้สร้างสิ่งเหล่าน้ันได้ถึงข้อดีและข้อเสียต่างๆ เมอื่ ตอ้ งนำ� มนั ไปใชง้ านจรงิ ยกตวั อยา่ งเชน่ ป1่ี 8 นกั เปา่ ปย่ี อ่ มตอ้ งแจง้ ตอ่ ชา่ ง ทำ� ปว่ี า่ ปเ่ี ลาใดตอบสนองตอ่ การเปา่ ของเขาไดบ้ า้ ง และเขากจ็ ะบอกแกช่ า่ งวา่ ปี่ซึ่งเขาต้องการน้ันมีลักษณะอย่างไร ควรต้องสร้างด้วยวิธีการอย่างไร และ ชา่ งท�ำป่ีก็จะท�ำตามนน้ั ” “แน่นอน” “ฝา่ ยแรกยอ่ มรเู้ รอื่ งปท่ี ดี่ แี ละปท่ี แี่ ย่ สว่ นฝา่ ยหลงั กจ็ ะไวว้ างใจ และสรา้ งป่ี ขึน้ มาตามน้นั ?” “ใช”่ “ดงั นนั้ ผ้สู ร้างอุปกรณใ์ ดๆ กต็ าม หากได้ตดิ ตอ่ สมั พนั ธ์และไดฟ้ งั ผู้ร้อู ยู่ บอ่ ยๆ เขายอ่ มมคี วามวางใจอนั ถกู ตอ้ งเกย่ี วกบั สงิ่ ซง่ึ เขาเปน็ ผสู้ รา้ งออกมา19 ไมว่ า่ จะเปน็ ดา้ นความงาม หรอื ความเลวรา้ ยของสง่ิ สงิ่ นน้ั กต็ าม เพราะผใู้ ชง้ าน อุปกรณน์ ัน้ ๆ ย่อมตอ้ งมอี งค์ความรู้เก่ียวกับมนั เสมอ” “แน่นอนเลยละ่ ” “แลว้ นกั ถอดแบบละ่ ? เขาจะไดร้ บั องคค์ วามรดู้ า้ นความงดงามหรอื ความ ถกู ต้องจากการน�ำส่งิ ท่เี ขาวาดข้ึนไปใช้บา้ งหรอื เปลา่ ? เขาจะไดร้ บั ทัศนะอัน ถูกควรจากการจ�ำเป็นต้องอยู่ร่วมกับผู้รู้จักงานของเขา และบอกวิธีการวาด เพลโต : 479
ภาพให้แก่เขาเสมอบา้ งหรือเปลา่ ?” “ไมม่ ที าง” “ถา้ อยา่ งนนั้ นกั ถอดแบบกย็ อ่ มไมม่ วี นั รู้ หรอื มที ศั นะอนั ถกู ควร เกย่ี วกบั สง่ิ ท่ี เขาถอดแบบออกมา ไมว่ า่ จะเปน็ ดา้ นความงามหรอื ความเลวรา้ ยของมนั กต็ าม” “ก็ดูเหมอื นจะเป็นอย่างนนั้ ” “พ่อนักถอดแบบคนนี้คงเป็นมิตรสหายอันทรงเสน่ห์น่าดู หากมีคน ทดสอบปญั ญาของเขาเกี่ยวกับสิ่งท่เี ขาสร้างข้นึ มา” “โธ!่ เขาคงตอบได้หรอก” [602b] “แตถ่ งึ อยา่ งนนั้ เขากย็ งั จะถอดแบบสง่ิ ตา่ งๆ ตอ่ ไป ถงึ แมจ้ ะไมร่ วู้ า่ สงิ่ ไหน มดี มี เี ลวอยา่ งไรเลยกต็ าม และยงั ดเู หมอื นวา่ ขอแคใ่ หผ้ ลงานของเขาดคู ลบั คลา้ ย ว่างดงามในสายตาของคนหมู่มากซ่ึงไม่รู้ส่ิงใดได้ เท่านั้นก็เพียงพอให้เขา ลงมอื ถอดแบบแล้ว” “เขาย่อมท�ำเช่นน้ัน” “ง้ันก็ดูท่าว่า พวกเราจะเห็นพ้องกันเป็นอย่างดีทีเดียวเก่ียวกับประเด็น ตอ่ ไปนี้ – ประการแรก นกั ถอดแบบทง้ั หลายไมร่ อู้ ะไรเลยเกย่ี วกบั สง่ิ ทพี่ วกเขา กำ� ลงั ถอดแบบ จงึ ไมค่ คู่ วรแกก่ ารเอย่ ถงึ ดว้ ยซำ้� ประการตอ่ มา การถอดแบบนนั้ เปน็ เพยี งการละเลน่ ชนดิ หนง่ึ ไมไ่ ดม้ คี วามจรงิ จงั ใดๆ เลย และประการสดุ ทา้ ย เหล่ากวลี ะครโศกฯ นนั้ – ไม่วา่ จะเขียนดว้ ยสมั ผัสไอแอมบคิ หรอื เขียนเปน็ มหากาพย์ – ตา่ งกเ็ ปน็ นกั ถอดแบบ ซงึ่ นำ� การถอดแบบไปใชใ้ นระดบั สงู ทสี่ ดุ เทา่ ที่จะเป็นไปไดท้ ้งั นน้ั ” “แน่นอนละ่ ” [602c] “เทพซุสเป็นพยานให้ข้าฯ ที” ข้าฯ กล่าว “การถอดแบบลักษณะนี้ย่อม สัมพนั ธก์ บั สงิ่ ซ่งึ อยู่ห่างเป็นลำ� ดับสามจากความจรงิ แท้ อยา่ งนน้ั ใชไ่ หม?” “ใช”่ “แล้วพลงั อ�ำนาจเช่นน้ีปรากฏอยู่ในส่วนใดของมนุษย?์ ” “ส่วนประเภทไหนหรือ?” 480 : รพี ับลกิ
“กป็ ระเภทน้อี ย่างไรล่ะ – ความใหญ่โตของสง่ิ ส่งิ เดยี วกนั เม่ือมองใกลๆ้ [602d] กับมองไกลๆ ขนาดอนั ปรากฏแกก่ ารมองเห็นของเราย่อมไม่เทา่ กัน” [602e] “ใช่ มันไมเ่ ทา่ กัน” “และสง่ิ สง่ิ เดยี วกนั กย็ อ่ มแลดเู บยี้ วบา้ งตรงบา้ ง เมอ่ื มองจากใตน้ ำ้� ขน้ึ มาหรอื มองจากเหนอื ผวิ นำ้� ลงไป และมนั กอ็ าจจะแลดนู นู บา้ งเวา้ บา้ ง เมอื่ การมองเหน็ ของเราถูกท�ำให้ผิดเพี้ยนไปจากสีสันบางสี อีกความสับสนต่างๆ ในท�ำนอง เดียวกันน้ีก็ล้วนแต่ปรากฏข้ึนอย่างชัดเจนภายในจิตวิญญาณของเราทั้งนั้น คนเหล่าน้ันน�ำเอาผลกระทบดังกล่าวในธรรมชาติของพวกเราไปใช้สร้าง เลห่ ก์ ลขน้ึ มาอยา่ งหลากหลายเพอื่ เอาเปรยี บเรา เชน่ การวาดภาพแรเงา หรอื การเชิดหุ่น หรอื อืน่ ๆ อกี มากมายซง่ึ ล้วนแล้วแตเ่ ปน็ เพียงมายากลเทา่ นน้ั ” “เป็นจรงิ ตามน้ัน” “และในกรณเี หลา่ นน้ั ท้ังการวัดขนาด การนบั จำ� นวน และการชงั่ นำ�้ หนกั ตา่ งกเ็ ปน็ ตวั ชว่ ยสรา้ งความชดั เจนอนั นา่ อศั จรรยใ์ จทง้ั สนิ้ ใชไ่ หม? เมอ่ื เรานำ� ตัวช่วยเหล่านี้มาใช้ เราก็จะไม่ต้องอยู่ใต้อาณัติของส่ิงซึ่งดูใหญ่บ้าง เล็กบ้าง หนกั บ้าง อีกต่อไป หากแตจ่ ะอยใู่ ตอ้ าณตั ขิ องส่งิ ซ่งึ ไดร้ ับการค�ำนวณมาแลว้ วดั ขนาดมาแล้ว หรือชง่ั น�้ำหนกั มาแลว้ เท่าน้ัน” “ย่อมเปน็ อืน่ ไปมิได้อีก” “และนน่ั ยอ่ มเปน็ ผลจากการทำ� งานของสว่ นซงึ่ คำ� นวณดว้ ยตรรกะภายใน จิตวญิ ญาณนน่ั เอง” “ใช่ เปน็ การทำ� งานของส่วนนั้น” “และทนั ทที สี่ ว่ นสว่ นนวี้ ดั ขนาดเสรจ็ สนิ้ และบอกผลลพั ธว์ า่ สงิ่ สงิ่ หนง่ึ นนั้ ใหญก่ วา่ เลก็ กว่า หรอื มขี นาดเทา่ กบั ส่ิงอกี สิ่งหนึง่ ผลลัพธด์ า้ นตรงข้ามของ ส่งิ เดยี วกนั น้กี ็จะปรากฏข้ึนด้วยในเวลาเดยี วกนั ”20 “ใช่” “และเราก็เคยกล่าวกันไปแล้วมิใช่หรือว่า สิ่งสิ่งเดียวกันย่อมมิอาจแสดง ทศั นะตรงขา้ มกันในเรอ่ื งเดยี วกันและในเวลาเดยี วกนั ได”้ 21 เพลโต : 481
“และเราก็กลา่ วไดถ้ ูกตอ้ งเสียดว้ ย” [603a] “ดงั นน้ั สว่ นของจติ วญิ ญาณซงึ่ แสดงทศั นะตรงขา้ มกบั การวดั ขนาดนย้ี อ่ ม ตอ้ งไมใ่ ชส่ ว่ นเดยี วกนั กบั สว่ นทที่ ำ� งานสอดคลอ้ งไปกบั การวดั ขนาดนน้ั ๆ แน”่ “ไมใ่ ช่แนน่ อน” “และยิ่งไปกว่านั้น ส่วนซึ่งวางใจในการวัดและการค�ำนวณ ก็คือส่วนอัน เป็นเลศิ กว่าสว่ นไหนๆ ภายในจิตวิญญาณ” “แนน่ อน” “เพราะฉะน้ัน ส่วนซ่ึงอยู่ฝั่งตรงข้ามกับมันก็ย่อมต้องเป็นสิ่งสามานย์ สักอย่างหนึ่งภายในตัวเรานนั่ แหละ” “นนั่ ยอ่ มเลย่ี งไมไ่ ด้” “สงิ่ นลี้ ะ่ คอื สงิ่ ทขี่ า้ ฯ ตอ้ งการความเหน็ พอ้ งจากพวกเจา้ นน่ั กค็ อื จติ รกร และนกั ถอดแบบทกุ ประเภทนนั้ ลว้ นแตอ่ ยหู่ า่ งไกลจากความจรงิ แทอ้ ยา่ งมาก ขณะพวกเขาผลติ ผลงานออกมา นอกจากนนั้ การถอดแบบกย็ งั สอดสมั พนั ธ์ [603b] กบั สว่ นซง่ึ หา่ งไกลจากปฏภิ าณภายในตวั เรา การคบหาเปน็ มติ รสหายกบั มนั ยอ่ มมอิ าจนำ� พาความแจ่มใจหรอื เปา้ หมายอนั จริงแท้ใดๆ มาสเู่ ราได”้ “ใช่แล้ว” เขาพูด “ดงั นนั้ การถอดแบบจงึ เปน็ ความสามานยช์ นดิ หนงึ่ ซง่ึ มคี วามสมั พนั ธก์ บั สง่ิ สามานย์ และผลิตลูกหลานอันสามานย์ออกมา” “ก็ดูเหมอื นจะเป็นอยา่ งนัน้ ” “วิธีคิดเช่นน้ีใช้ได้กับการถอดแบบ ซึ่งสัมพันธ์กับการมองเห็นอย่างเดียว หรือเปลา่ ?” ขา้ ฯ พดู “หรอื ว่ามันยงั ใช้ไดก้ บั การถอดแบบ ซึง่ สัมพนั ธก์ ับการ ฟัง หรือท่เี ราเรยี กว่า ‘บทกวี’ ดว้ ย?” “มนั น่าจะใช้ไดก้ ับอย่างหลงั ด้วยนะ” เขากล่าว “ถา้ อยา่ งนน้ั เรากจ็ ะวางใจแตใ่ นผลลพั ธซ์ ง่ึ อนมุ านจากการวาดภาพอยา่ ง เดยี วไม่ได้” ข้าฯ กลา่ ว “เราควรจะต้องพุ่งเปา้ ไปยังส่วนของความคิดภายใน [603c] ตัวเรา ซ่ึงสัมพันธ์กับการถอดแบบของกวีด้วย เพื่อดูว่ามันเป็นส่ิงสามานย์ 482 : รีพบั ลกิ
หรอื ไม่ หรือวา่ เราควรจริงจงั กบั มนั จริงๆ” [603d] “ใช่ เราตอ้ งท�ำอย่างน้นั ” [603e] “งนั้ ลองมองมนั ดว้ ยวธิ กี ารดงั ตอ่ ไปน้ี – เรายอ่ มกลา่ ววา่ การถอดแบบนนั้ จะถอดแบบการกระทำ� ตา่ งๆ ซงึ่ มนษุ ยเ์ ปน็ ผแู้ สดงออกมา ไมว่ า่ สมคั รใจหรอื โดนบงั คบั โดยหลงั จากการกระทำ� เหลา่ นน้ั เกดิ ผลแลว้ พวกเขาเหลา่ นนั้ กจ็ ะทำ� ใหต้ ัวเองเชือ่ ใหไ้ ดว้ า่ การกระทำ� ดังกล่าวนนั้ ดีหรือไมก่ ็เลว จากน้ันจงึ รบั เอา ประสบการณย์ นิ ดหี รอื เจบ็ ปวดจากมนั หรอื เจา้ วา่ มสี ง่ิ ใดนอกเหนอื ไปจากน?้ี ” “ไม่มแี ลว้ ” “งน้ั เจา้ วา่ มนษุ ยผ์ ไู้ ดร้ บั ประสบการณด์ งั กลา่ วนนั้ จะมคี วามเขา้ ใจเปน็ หนง่ึ เดียวหรือไม่? หรือเช่นเดียวกับความแตกแยกในผลลัพธ์ของการมองเห็น ทัศนะภายในตัวเขาก็จะตรงข้ามกันในเร่ืองเดียวกันและในเวลาเดียวกัน นอกจากนัน้ การกระทำ� ตา่ งๆ ของเขาก็จะแตกแยกจากกนั และเขากจ็ ะต้อง ตอ่ สกู้ บั ตวั เองอยเู่ สมอดว้ ย ใชห่ รอื เปลา่ ? อยา่ งไรกต็ าม ขา้ ฯ เองกเ็ พง่ิ นกึ ไดว้ า่ เราไม่มีความจ�ำเป็นต้องมาสร้างความเห็นพ้องกันในเรื่องนี้อีก เพราะการ ถกเถยี งกอ่ นหนา้ ไดใ้ หค้ ำ� ตอบแกเ่ ราอยา่ งเพยี งพอแลว้ กลา่ วคอื เราไดเ้ หน็ พอ้ ง กันไปแล้ว ว่าจิตวิญญาณของเรานั้นเต็มไปด้วยคู่ตรงข้ามลักษณะดังกล่าว และมันก็เกิดขน้ึ เป็นหม่ืนๆ ครั้งพร้อมๆ กันในเวลาเดยี วอยู่เสมอ” “ถกู ตอ้ งแลว้ ” เขาพูด “ใช่ มนั ถกู ตอ้ งแลว้ จรงิ ๆ เสยี ดว้ ย” ขา้ ฯ กลา่ ว “แตต่ ามทศั นะขา้ ฯ เราจำ� เปน็ ต้องกลับมาพจิ ารณาประเดน็ ทยี่ งั คา้ งไวก้ อ่ น” “ประเด็นไหน?” เขากล่าว “เราเคยกล่าวกนั ไวว้ ่า” ข้าฯ พูด “บุรุษผู้สูงสง่ คนหนง่ึ ตอ่ ให้บงั เอญิ ตอ้ ง สูญเสียบุตร หรือสิ่งหวงแหนใดๆ ไป เขาก็ยังทนรับมันได้อย่างง่ายดายกว่า คนอื่นๆ มาก”22 “ใช่แล้ว” “งั้นเรามาพิจารณากันต่อไปว่า คนคนน้ีไม่โศกเศร้าเลยจริงๆ ล่ะหรือ? เพลโต : 483
หรือจริงๆ แล้วเป็นไปไม่ได้ เขายังต้องรับรู้ถึงความเจ็บปวดบ้างในระดับ หนึง่ เสมอ?” “ขา้ ฯ ว่าอยา่ งหลัง” เขาพดู “นา่ จะใกล้ความจรงิ ตามทีเ่ ป็นมากกวา่ นะ” [604a] “ง้นั เจ้าลองบอกข้าฯ หน่อยซวิ ่า เจ้าเหน็ ว่าเขาต้องต่อสูก้ บั ความเจบ็ ปวด และใช้ความพยายามต้านทานมันในช่วงเวลาใดมากกว่ากัน ระหว่างเวลามี มิตรสหายจับตาดูอยู่ หรอื เวลาเขาอยู่ตวั คนเดยี วในสถานที่ไมม่ ีคน?” “แนล่ ่ะ” เขาพดู “เขาย่อมใช้ความพยายามมากกวา่ ตอนมคี นเหน็ ” “ทวา่ เวลาเขาอยคู่ นเดยี ว ขา้ ฯ เดาวา่ เขาคงตอ้ งพน่ ถอ้ ยคำ� อนั นา่ ละอาย – หากมใี ครไดย้ นิ – ออกมามากมายแนๆ่ และคงตอ้ งกระทำ� หลายสง่ิ หลายอยา่ ง ซึ่งเขาไม่มวี นั เลอื กจะทำ� หากมีใครกำ� ลังมองอยู่ ออกมาด้วยเช่นกนั ” “เปน็ เชน่ นน้ั ” เขาพดู “ตรรกะและกฎหมาย สองสงิ่ นย้ี อ่ มบอกใหเ้ ขาคอยตา้ นทานความเจบ็ ปวด [604b] ไว้ ขณะความทรมานโดยตวั มนั เองจะเปน็ ฝา่ ยบอกใหเ้ ขายอมแพเ้ สยี ใชไ่ หม?” “จรงิ ตามนั้น” “เมอ่ื ใดกต็ ามแนวโนม้ ของการกระทำ� สองสงิ่ ตรงขา้ มกนั ไดเ้ กดิ ขน้ึ พรอ้ มกนั ในตวั มนษุ ยค์ นหนง่ึ โดยทงั้ สองดา้ นนน้ั สมั พนั ธก์ บั สง่ิ สง่ิ เดยี วกนั เรายอ่ มกลา่ ว ไดว้ า่ มันมสี าเหตุมาจากสว่ นสองส่วนภายในตัวเขาอยา่ งเล่ียงไม่ได”้ 23 “นั่นยอ่ มไม่อาจแยง้ ได้” “และส่วนหนึ่งก็ย่อมพรอ้ มจะให้กฎหมายโนม้ นำ� เสมอ ไมว่ า่ มนั จะนำ� ไป ทางไหน?” “อยา่ งไรหรอื ?” “กโ็ ดยเบอ้ื งตน้ แลว้ กฎเกณฑต์ า่ งๆ ยอ่ มกลา่ ววา่ เหตกุ ารณเ์ ลวรา้ ยอนั เกดิ แกต่ นนน้ั ถา้ เปน็ ไปไดก้ ค็ วรจะสงบนง่ิ และอดทนไวใ้ หม้ ากทส่ี ดุ อยา่ ไปขนุ่ เคอื ง กบั มนั เพราะเราไมม่ วี นั รชู้ ดั ไดด้ อกวา่ มนั จะนำ� เราไปสคู่ วามดหี รอื ความเลว [604c] กนั แน่ ความไมร่ จู้ กั อดกลนั้ ไมใ่ หส้ งิ่ ใดแกเ่ รา จรงิ ๆ แลว้ เรอ่ื งราวตา่ งๆ ในชวี ติ มนษุ ยน์ นั้ ไมม่ เี รอ่ื งใดควรคา่ แกก่ ารสนใจอยา่ งจรงิ จงั เลย ยง่ิ ไปกวา่ นนั้ ไมว่ า่ 484 : รีพับลกิ
กรณีใด การจมจ่อมอยู่ในความเจ็บปวดก็รังแต่จะกีดขวางเราไว้มิให้ได้รับ [604d] ความช่วยเหลอื เรง่ ด่วนไดต้ ามต้องการ” [604e] “ท่านหมายความว่าอะไรกันน?ี่ ” เขาพดู “ขา้ ฯ กำ� ลงั พดู ถงึ การปรกึ ษาหารอื ถงึ เหตกุ ารณท์ เี่ กดิ ขน้ึ ”24 ขา้ ฯ กลา่ ว “เรา ควรตอ้ งยอมรบั ผลการทอยลกู เตา๋ และปฏบิ ตั ติ อ่ เรอื่ งราวตามทมี่ นั เปน็ และ หนทางปฏิบัติอันเกิดจากการใช้ตรรกะน้ันก็ย่อมเป็นหนทางที่ดีท่ีสุดเสมอ นอกจากนน้ั เราจะตอ้ งไมท่ ำ� ตวั เหมอื นเดก็ ๆ – คอื เมอื่ ลม้ แลว้ กก็ มุ สว่ นทเ่ี จบ็ ใชเ้ วลาอยา่ งเปลา่ ประโยชนไ์ ปกบั การรอ้ งไหค้ รำ�่ ครวญ – ทวา่ เราควรสรา้ งความ เคยชินดังต่อไปน้ีแก่จิตวิญญาณอยู่เสมอ – เม่ือล้มแล้วก็ต้องหันเข้าหาการ รกั ษาใหเ้ รว็ ทส่ี ดุ เทา่ ทจ่ี ะทำ� ได้ บรรเทาความปว่ ยไขแ้ ละปดั เปา่ โศกาใหห้ ายไป ดว้ ยการแพทยอ์ ยา่ งถกู ควร” “น่ันย่อมเป็นวิธีการอันถูกต้องที่สุด” เขาพูด “เม่ือคนคนหนึ่งต้องพบกับ โชครา้ ย” “และเราย่อมกลา่ วว่า สว่ นซ่งึ เป็นเลศิ ที่สดุ ในตวั เรานัน้ ย่อมเตม็ ใจจะเดิน ตามการค�ำนวณดังกลา่ ว...” “ใช่ๆ” “...ขณะส่วนซึ่งลากเราให้จ่อมจมอยู่ในความทรมานและการครวญคร�่ำ อยา่ งไมห่ ยดุ หยอ่ น กย็ อ่ มกอปรดว้ ยความไรต้ รรกะ ความเกยี จครา้ น และเปน็ มติ รสหายของความขลาดเขลา เรายอ่ มตอ้ งกลา่ วเช่นน้ีแน่ ใชห่ รือเปลา่ ?” “ใช่ เรายอ่ มตอ้ งกลา่ วเชน่ นน้ั ” “เอาล่ะ อุปนิสัยอันแปรปรวนเช่นนี้ย่อมเปิดกว้างต่อการถอดแบบได้ มากมายหลายลกั ษณะ ขณะคณุ ลกั ษณะอนั สงบนงิ่ และมปี ฏภิ าณ ซงึ่ มกั เปน็ เชน่ เดมิ อยเู่ สมอ ยอ่ มถอดแบบไดไ้ มง่ า่ ย หรอื หากถอดแบบออกไปได้ กย็ งั ยาก จะเขา้ ใจอยดู่ ี โดยเฉพาะกบั มวลมนษุ ย์ ซง่ึ มกั รวมตวั กนั รอบๆ เวทแี สดงละครใน งานเทศกาลด้วยแล้ว และน่ันก็เป็นเพราะว่าการถอดแบบนั้นเป็นสภาวะอัน แปลกแยกจากคณุ ลักษณะเหลา่ น้ี” เพลโต : 485
[605a] “แน่นอนทส่ี ุด” “งนั้ มนั กเ็ ปน็ ทแ่ี นช่ ดั แลว้ วา่ กวนี กั ถอดแบบนน้ั โดยธรรมชาตแิ ลว้ ยอ่ มไมไ่ ด้ มเี ปา้ หมายอยทู่ สี่ ว่ นดงั กลา่ วของจติ วญิ ญาณ และปญั ญาของเขากไ็ มไ่ ดถ้ กู ขนึ้ โครงเอาไวใ้ หพ้ อใจกบั มนั ดว้ ย ดงั นน้ั หากเขายงั ตอ้ งการชอื่ เสยี งอนั ดจี ากคน หมมู่ าก เขากจ็ ะตอ้ งมงุ่ เปา้ ไปยงั อปุ นสิ ยั อนั แปรปรวนและหลากหลาย เพราะ มนั ง่ายตอ่ การถอดแบบมากกว่า” “แนน่ อน” “ถ้าอย่างนนั้ มันก็น่าจะเป็นการชอบธรรม หากเราจะตะครุบตวั เขา และ จดั วางเขาไวข้ า้ งๆ กบั จติ รกรในฐานะคเู่ หมอื นคนละดา้ น25 เพราะเขากเ็ หมอื นกบั จติ รกร สรา้ งสงิ่ สามานยบ์ นมาตรฐานของความจรงิ แท้ และเอาแตข่ ลกุ อยกู่ บั [605b] ความตำ�่ คา่ ภายในจติ วญิ ญาณ ไมใ่ ชค่ วามเปน็ เลศิ และเรากน็ า่ จะมคี วามถกู ตอ้ ง มากพอจะหา้ มไมใ่ หเ้ ขาอาศยั อยใู่ นเมอื งภายใตก้ ฎหมายอนั ดตี า่ งๆ ของพวกเรา ดว้ ยเหตวุ า่ เขาไดป้ ลกุ สว่ นสามานยภ์ ายในจติ วญิ ญาณใหฟ้ น้ื ตน่ื เลยี้ งดอู มุ้ ชมู นั สร้างความแข็งแกร่งแก่มัน และท�ำลายส่วนซ่ึงค�ำนวณด้วยตรรกะไปเสียส้ิน ไมต่ า่ งอะไรกบั ภายในเมอื งเมอื งหนง่ึ ซงึ่ ใครบางคนไดม้ อบความเขม้ แขง็ ใหแ้ ก่ คนช่ัวร้าย และยังยกเมืองทั้งเมืองให้อยู่ใต้อาณัติของคนเหล่าน้ี จนส่ิงสูงค่า ตา่ งๆ ตอ้ งสลายลงไป ในทำ� นองเดยี วกนั เรายอ่ มกลา่ ววา่ กวนี กั ถอดแบบนนั้ ได้ สรา้ งระบอบการปกครองอนั เลวรา้ ยภายในจติ วญิ ญาณของปจั เจกชนแตล่ ะคน ดว้ ยการสรา้ งแบบสะทอ้ นตา่ งๆ ซงึ่ อยไู่ กลหา่ งจากความจรงิ แท้ ใหป้ รากฏขนึ้ [605c] ภายในจิตวญิ ญาณ และตอบสนองแต่เพยี งส่วนโงเ่ งา่ ภายในนัน้ เทา่ นน้ั ส่วน ดังกลา่ วยอ่ มมอิ าจจำ� แนกความใหญจ่ ากความเล็ก และยดึ มั่นวา่ สิ่งเดยี วกนั สามารถใหญ่โตไดใ้ นช่วงเวลาหนึง่ และเปลย่ี นเป็นเลก็ ลงไดใ้ นอีกเวลาหน่งึ ” “แนน่ อนทส่ี ุด” “อย่างไรก็ตาม เรายังไม่ทันได้แจ้งข้อกล่าวหาอันหนักหนาที่สุดแก่ การถอดแบบเลยนะ ซงึ่ นัน่ ก็คอื มนั กดั กร่อนไดก้ ระทงั่ ผู้มีคุณสมบัติสงู สง่ – แมจ้ ะมขี อ้ ยกเวน้ อยบู่ า้ งเพยี งเลก็ นอ้ ย – แนน่ อนละ่ มนั นา่ สะพรงึ มากทเี ดยี ว” 486 : รพี ับลิก
“มนั น่าสะพรงึ แนๆ่ หากมันทำ� ไดถ้ งึ เพยี งนน้ั จริง” [605d] “งนั้ ลองฟงั และพจิ ารณาดนู ะ – ตอ่ ใหเ้ ปน็ ผเู้ ปน็ เลศิ ในหมเู่ รากต็ าม แตห่ าก [605e] ไดฟ้ งั โฮเมอร์ หรือกวีละครโศกฯ คนอน่ื ๆ ถอดแบบวาจาครำ่� ครวญของเหล่า [606a] วรี บรุ ษุ สรรคส์ รา้ งถอ้ ยคำ� โศกาอนั เหยยี ดยาวขน้ึ และขบั ลำ� นำ� พลางทบุ อกตน เจ้าย่อมรู้แก่ใจว่า เราต่างก็สนุกไปกับมัน ยินยอมให้ตัวตนของเราหลุดลอย ตามการถอดแบบเหล่านั้น เราจะทุกข์ร้อนกับวีรบุรุษผู้นั้นด้วยความจริงใจ และเราก็จะสรรเสรญิ ใครก็ตาม ท่ีพาเราไปสูส่ ภาวะเช่นน้ันได้ วา่ เป็นกวที ีด่ ี” “ข้าฯ ยอ่ มร้”ู “อยา่ งไรกต็ าม ในทางกลบั กนั หากเปลย่ี นเปน็ ความโศกเศรา้ ดว้ ยเรอ่ื งสว่ นตวั เจา้ กย็ อ่ มรวู้ า่ ถา้ เราสามารถอดทนและสงบนงิ่ ตอ่ มนั ได้ เรากจ็ ะยกยอ่ งตนเอง โดยถือว่ามันเกิดจากความเป็นบุรุษภายในตัว ส่วนพฤติกรรมซ่ึงเราเพิ่ง สรรเสริญไปก่อนหน้านน้ั ยอ่ มเกดิ จากความเปน็ สตรี” “ข้าฯ เองกต็ ระหนักเชน่ นนั้ ” เขากล่าว “แลว้ เราสรรเสริญได้เข้าทา่ หรอื เปล่าละ่ ?” ข้าฯ กลา่ ว “เรามองเห็นบุรุษ ประเภทนนั้ – ซงึ่ เราคงไมล่ ดตวั ลงไปมอง หนำ� ซำ้� ยงั รสู้ กึ ละอายแทนอกี – แต่ แทนที่จะรู้สึกชงิ ชัง เรากลับรสู้ กึ สนุกสนาน ซ�ำ้ ยงั ไปสรรเสริญเขาอีก?” “โอ้! เทพซุสเป็นพยาน” เขาพดู “นัน่ ไมใ่ ชถ่ ้อยคำ� อนั ดเี ลย” “ใช่ไหมล่ะ” ข้าฯ พดู “ยง่ิ ถ้าเจ้าพจิ ารณามันด้วยวิธีนน้ี ะ” “วธิ ีไหน?” “หากเจา้ ตระหนกั ไดว้ า่ เมอ่ื เกดิ เหตกุ ารณเ์ ลวรา้ ยขนึ้ กบั เรา สว่ นใด ของเรา มกั ถกู บบี กดใหน้ งิ่ ไว้ แตก่ ย็ งั โหยหาหยาดนำ�้ ตากบั ความโศกาเพอ่ื เตมิ เตม็ ตน อยตู่ ลอด ดว้ ยเหตวุ า่ ธรรมชาตขิ องมนั นน้ั ปรารถนาสง่ิ เหลา่ นอ้ี ยแู่ ลว้ – สว่ นน้ี ใชไ่ หม คอื สว่ นทที่ ำ� ใหเ้ ราไดร้ บั ความพอใจและความสนกุ สนานจากพวกกว?ี และหากธรรมชาตอิ นั เปน็ เลศิ ภายในตวั เราไมไ่ ดร้ บั การศกึ ษาอยา่ งเพยี งพอจน รจู้ กั ใชต้ รรกะดว้ ยความเคยชนิ แลว้ ละ่ ก็ มนั ยอ่ มคลายหนา้ ทพ่ี ทิ กั ษข์ องตวั มนั ลงโดยง่าย และยอมใหอ้ ีกสว่ นหนงึ่ ซงึ่ ก�ำลงั โศกเศรา้ คร�ำ่ ครวญอยนู่ ้นั ขนึ้ มา เพลโต : 487
อยเู่ หนอื กวา่ จนได้ ยงิ่ เมอ่ื มนั ไดเ้ หน็ ใบหนา้ อนั ทกุ ขท์ นของบรุ ษุ บนเวที – ซงึ่ มกั [606b] อ้างว่าตวั เองเปน็ คนดี แต่กลบั รอ้ งไหจ้ ะเปน็ จะตาย – มนั ก็จะสรรเสรญิ และ สงสารคนผู้นั้นโดยไม่มีความละอายใดๆ เลย มันกลับยิ่งเชื่อว่าตัวเองได้รับ ความสุขส�ำราญตามต้องการแล้ว และจะไม่มีวันยอมให้ความส�ำราญน้ันถูก พรากไปจากตวั มนั ดว้ ยการออกปากกน่ ดา่ บทกวที ง้ั หมดนนั้ แนๆ่ ขา้ ฯ เหน็ วา่ มีผู้คนเพียงจำ� นวนนอ้ ยท่ีสามารถค�ำนวณได้ว่า ความสนกุ บนความทกุ ข์ของ ผอู้ นื่ นนั้ ยอ่ มสรา้ งผลกระทบอนั ยากจะสลดั ทงิ้ แกต่ นเองอยา่ งหลกี เลย่ี งไมไ่ ด้ เพราะหากส่วนซึ่งท�ำให้เราเกิดความสงสารได้รับการป้อนข้าวป้อนน�้ำจน เตบิ ใหญจ่ ากสง่ิ ดงั กลา่ วเมอ่ื ไร เรากจ็ ะไมม่ วี นั อดกลนั้ ความทกุ ขท์ รมานสว่ นตน ได้โดยงา่ ยอกี ” [606c] “จรงิ ทีเดียว” เขาพดู “และตรรกะเดียวกันนี้ก็ยังใช้ได้กับความขบขันด้วยใช่ไหม? เป็นต้นว่า มขุ ตลกบางอยา่ งเจา้ อาจละอายไมก่ ลา้ เลน่ เอง ทวา่ เจา้ กลบั ยนิ ดยี งิ่ นกั เมอื่ ไดฟ้ งั ไมว่ า่ จากการถอดแบบเรอื่ งขำ� ขนั 26 หรอื จากการพดู คยุ สว่ นตวั กต็ าม เจา้ กลบั ไมช่ งิ ชงั มนั ไมม่ องวา่ มนั เปน็ ของเลวรา้ ย และนนั่ กไ็ มไ่ ดแ้ ตกตา่ งจากกรณขี อง สง่ิ ซงึ่ เรยี กความสงสารแกเ่ จา้ เทา่ ไรเลย เพราะเมอื่ ใดกต็ ามความตอ้ งการสรา้ ง มุขตลกได้เกิดข้ึนแก่ส่วนส่วนน้ันภายในตัวเจ้า – ซ่ึงมักโดนส่วนของตรรกะ สะกดไวเ้ สมอ ดว้ ยความกลวั วา่ จะมชี อ่ื เสยี งเยย่ี งตวั ตลก – และเจา้ กด็ นั ไปปลด ปลอ่ ยการสะกดนนั้ เสยี ดว้ ยการสรา้ งความเรา่ รอ้ นแกส่ ว่ นสว่ นนน้ั อยเู่ นอื งนติ ย์ และปลอ่ ยตวั เองใหห้ ลดุ ลอยไปตามเรอ่ื งราวตา่ งๆ รอบกายโดยไมร่ ตู้ วั อยบู่ อ่ ยๆ สดุ ทา้ ยเจ้าก็จะกลายเปน็ กวีละครข�ำขันไปนนั่ เอง” “ก็น่าจะเปน็ เชน่ นั้น” เขากล่าว [606d] “เช่นเดียวกันกับเพศสัมพันธ์ ความคึกคะนอง ความปรารถนาทุกชนิด ความเจ็บปวด และความสขุ ส�ำราญภายในจติ วิญญาณทงั้ หลาย ซงึ่ กลา่ วกนั ว่าเป็นผลสืบเน่ืองจากการกระท�ำต่างๆ ของเรา การถอดแบบเชิงกวีก็สร้าง ผลกระทบในลักษณะคล้ายๆ กันน้ีภายในตัวเรา มันคอยค�้ำชูและรดน�้ำส่ิง 488 : รีพบั ลิก
เหล่านี้ ยามพวกมันสมควรจะแห้งตายไปเสีย และยังแต่งตั้งพวกมันให้เป็น [606e] ผปู้ กครองภายในตวั เรา ยามพวกมนั สมควรเปน็ ฝา่ ยอยใู่ ตอ้ าณตั ิ เมอื่ เปน็ เชน่ น้ี [607a] แทนที่เราจะมีความสุขสมบูรณ์ยิ่งข้ึน และกอปรด้วยคุณความดีมากยิ่งขึ้น เรากลบั ต้องทกุ ขท์ รมานย่งิ ข้ึน และกอปรด้วยความเลวรา้ ยมากย่ิงขนึ้ แทน” [607b] “ข้าฯ คงกลา่ วอะไรเป็นอื่นไปไมไ่ ด้อีก” เขาพูด “ถา้ เชน่ นนั้ นะ กลาวคอน” ขา้ ฯ กลา่ ว “หากเจา้ มโี อกาสไดพ้ บกบั ผสู้ รรเสรญิ โฮเมอรท์ งั้ หลาย ซง่ึ มกั กลา่ ววา่ กวที า่ นนไี้ ดใ้ หก้ ารศกึ ษาแกช่ าวกรกี มานมนาน หรือกล่าววา่ ชาวเราสมควรหยบิ ยกผลงานของท่านมาใช้ทางการศกึ ษา และ ใชบ้ รหิ ารจดั การเรอื่ งราวตา่ งๆของมวลมนษุ ย์ หรอื กลา่ ววา่ เราสมควรรำ�่ เรยี น และด�ำเนินชีวิตให้สอดคล้องไปกับส่ิงซึ่งกวีท่านนี้เคยได้กล่าวไว้ หากได้ยิน ใครพดู อะไรทำ� นองน้ี เจา้ กต็ อ้ งรกั เขาใหม้ ากๆ แลว้ กอดเขาไวแ้ นน่ ๆ เพราะคน เหลา่ นลี้ ว้ นแลว้ แตม่ คี วามเปน็ เลศิ ไดม้ ากเทา่ ทพ่ี วกเขาทำ� ไดแ้ ลว้ ออ้ ! แลว้ กอ็ ยา่ ลมื เหน็ พอ้ งไปกบั พวกเขาดว้ ยละ่ วา่ โฮเมอรน์ น้ั เปน็ กวชี นั้ ยอด เปน็ กวลี ะครโศกฯ อนั ดบั หนงึ่ แตอ่ ยา่ งไรเสยี เจา้ กต็ อ้ งรนู้ ะวา่ มเี พยี งบทกวปี ระเภทลำ� นำ� ถวาย เทพเจ้าหรือเทิดทูนคนดีเท่านั้น จึงจะได้รับอนุญาตให้เข้ามาอยู่ภายในเมือง ของเราได้ และหากเจ้ายังดันทุรังจะรับเอาเทพีศิลป์แห่งกวีมหากาพย์หรือ กวีขับร้องอันแสนหวานเข้ามาล่ะก็ ความสุขส�ำราญและความเจ็บปวดก็จะ ร่วมมือกันข้ึนเป็นราชันย์แห่งเมือง ไม่ใช่กฎหมายและตรรกะอันเป็นส่ิงซึ่ง ทกุ ๆ คนมที ัศนะรว่ มกนั ว่าดีเลิศอีกต่อไป” “จริงทีเดยี ว” เขาพูด “เอาละ่ ” ขา้ ฯ พดู “ไหนๆ เรากไ็ ดย้ กประเดน็ เกยี่ วกบั กวขี นึ้ มากลา่ วกนั อกี ครง้ั หนง่ึ แลว้ 27 กข็ อใหถ้ อ้ ยคำ� เหลา่ นเ้ี ปน็ ดง่ั คำ� แกค้ ดขี องพวกเราไปเลยแลว้ กนั ต่อไปเราจะได้พูดได้อย่างเต็มปากว่า การเนรเทศมันออกไปจากเมืองของ พวกเรา ดว้ ยสาเหตจุ ากลกั ษณะเฉพาะของตวั มนั นนั้ เปน็ เรอื่ งเหมาะควรแลว้ ตรรกะไดก้ ำ� หนดใหพ้ วกเราตอ้ งทำ� เชน่ นนั้ แตห่ ากกวจี ะฟอ้ งรอ้ งเรากลบั โดย หาวา่ พวกเราปา่ เถอื่ นและมแี ตค่ วามหยาบกระดา้ ง เรากส็ มควรจะตอบกลบั วา่ เพลโต : 489
ปรัชญากับกวีนั้นวิวาทกันมาแต่ครั้งโบราณกาลแล้ว ค�ำกล่าวว่า ‘สุนัขย่อม รอ้ งเอง๋ และหอนเสยี งแหลมตอ่ ผเู้ ปน็ นาย’ หรอื ‘โวหารอนั วา่ งเปลา่ ของคนโงช่ า่ ง [607c] มากมายนกั ’ หรอื ‘ฝงู ชนปญั ญาปรม่ิ ลน้ ยอ่ มกมุ อำ� นาจ’ หรอื ‘นกั คดิ ผเู้ ฉยี บแหลม หากแสนยากไร้’28 หรือถ้อยค�ำท�ำนองน้ีอีกจ�ำนวนนับไม่ถ้วน ล้วนแต่เป็น หลักฐานบ่งชี้ถึงการเบาะแว้งแต่คร้ังเก่าก่อนท้ังส้ิน อย่างไรก็ตาม เราก็ยัง สมควรตอ้ งกลา่ ววา่ หากกวี – ซงึ่ มงุ่ เปา้ เพยี งความสำ� ราญและการถอดแบบ – มีตรรกะใดมาแสดงแก่เราได้ว่า พวกเขาสมควรได้อาศัยอยู่ในเมืองซ่ึงกอปร ดว้ ยกฎหมายอนั ดี พวกเรากพ็ รอ้ มเสมอจะรบั พวกเขากลบั มาจากการเนรเทศ เพราะกต็ อ้ งยอมรบั จรงิ ๆ นน่ั ละ่ วา่ พวกเราเองกร็ สู้ กึ หลงใหลในตวั พวกเขาอยู่ เหมอื นกนั เพยี งแตว่ า่ การทรยศตอ่ ความจรงิ แทน้ นั้ จะอยา่ งไรกม็ ใิ ชส่ ทุ ธธิ รรม [607d] อยู่วันยงั ค�ำ่ หรือวา่ เจา้ ไมเ่ คยหลงเสนห่ ์ของบทกวลี ะ่ สหายน้อย โดยเฉพาะ เมื่อได้คะนึงถงึ มนั ผ่านตัวกลางอยา่ งโฮเมอร์ดว้ ยแล้ว?” “โอ้! ข้าฯ หลงเสนห่ ม์ นั มากๆ เลยเชียวละ่ ” “เราจะใหพ้ วกเขากลบั มาไดด้ ว้ ยวธิ นี เี้ ทา่ นนั้ ใชไ่ หม กลา่ วคอื เมอ่ื พวกเขาหาคำ� แก้คดีให้แก่ตัวเองได้ จะเขียนด้วยบทกวีขับร้อง หรือจะใช้สัมผัสชนิดไหนๆ ก็ไมว่ า่ กนั ?” “แน่นอน” “และเรากต็ อ้ งใหโ้ อกาสแกฝ่ า่ ยปกปอ้ ง – นน่ั คอื พวกทไ่ี มไ่ ดเ้ ปน็ กวี หากแต่ เปน็ ผูร้ กั ในบทกวี – ได้น�ำเสนอตรรกะของตัวด้วยเชน่ กัน โดยมติ ้องใชส้ ัมผัส เสียงใดๆ ทงั้ นัน้ หากพวกเขานำ� เสนอแก่เราได้ว่า มันไม่ใช่แค่เรอ่ื งของความ สำ� ราญเทา่ นนั้ แตย่ งั ใหค้ ณุ ประโยชนแ์ กร่ ะบอบปกครองและตอ่ ชวี ติ มนษุ ยด์ ว้ ย พวกเราก็พร้อมจะรับฟังด้วยความเป็นมิตร เพราะหากบทกวีมิได้ให้เพียง [607e] ความส�ำราญ หากแต่ใหค้ ุณประโยชนด์ ้วยแล้วไซร้ มนั ยอ่ มให้ผลกำ� ไรแกเ่ รา ดว้ ยเชน่ กัน” “นนั่ ยอ่ มเปน็ ผลกำ� ไรของเรา” เขาพดู “ยากจะปฏเิ สธได้” “อย่างไรก็ตาม สหายน้อย หากไม่มีใครกล่าวอะไรเช่นน้ัน เราก็คงต้อง 490 : รีพบั ลิก
ทำ� ตวั เหมอื นคนซง่ึ ครง้ั หนง่ึ เคยตกหลมุ แหง่ ราคะ แตแ่ ลว้ กลบั เหน็ วา่ ราคะนน้ั [608a] ไมม่ คี ณุ ประโยชนใ์ ดแกต่ วั จงึ ตอ้ งถอยหา่ งออกมาดว้ ยความจำ� ใจ ครงั้ หนง่ึ เรา [608b] กเ็ คยไดร้ บั การอบรมเลย้ี งดภู ายใตร้ ะบอบการปกครองอนั งดงามแหง่ นี้ จนราคะ [608c] แหง่ บทกวไี ดเ้ กดิ ขน้ึ ภายในตวั เรา แนน่ อน หากมนั กอปรดว้ ยความเปน็ เลศิ และ ความจริงแท้ เราย่อมยินดีเป็นอย่างย่ิง ทว่าหากมันมิได้เป็นเช่นนั้น และไม่ สามารถแกค้ ดใี หก้ บั ตวั เองได้ เรากต็ อ้ งพรำ�่ สอนตรรกะเหลา่ นอี้ ยรู่ ำ่� ไป เมอื่ ใด ก็ตามพวกเราไดย้ ินได้ฟงั มนั อกี ตรรกะเหลา่ นี้ของพวกเราก็จะทำ� หน้าท่เี ป็น ดง่ั เครอื่ งตอ่ ตา้ นมนตเ์ สนห่ ข์ องมนั ปอ้ งกนั ตวั เองมใิ หห้ วนกลบั ไปตกหลมุ แหง่ ราคะนน้ั ซำ�้ สองอกี ดว้ ยเหตวุ า่ มนั เปน็ เพยี งสง่ิ หลอกเดก็ และตอ้ งใจเพยี งคน หมู่มากเท่าน้ัน เหนือส่ิงอื่นใด พวกเราล้วนตระหนักกันได้ท้ังนั้นว่า บทกวี ท�ำนองนั้นไม่ควรค่าแก่การพิจารณาอย่างจริงจัง เพราะมันไม่ได้วางอยู่บน ความจรงิ ตามที่ เปน็ ใครกต็ ามไดฟ้ งั กวจี ะตอ้ งระมดั ระวงั ตวั เองใหม้ าก เขาควร เป็นห่วงเป็นใยระบอบปกครองภายในตัวเองให้มากไว้ และสมควรยึดถือ ค�ำกล่าวของเราเกยี่ วกบั กวีเอาไว้ใหม้ ่นั ” “ข้าฯ อยู่ขา้ งทา่ นทุกอยา่ งเลย” เขาพูด “การทดสอบคร้งั นีใ้ หญ่หลวงกว่าท่เี หน็ มากนกั กลาวคอนที่รกั ” ขา้ ฯ พดู “มนั เกย่ี วขอ้ งกบั ความดแี ละความเลวของเรา เพราะฉะนน้ั เราจะตอ้ งไมป่ ลอ่ ย ใหเ้ กยี รตยิ ศ หรอื เงนิ ทอง หรอื ตำ� แหนง่ ปกครอง หรอื – เหนอื สง่ิ อน่ื ใด – กวี มา ล่อลวงให้เราไขว้เขวไปคิดได้ว่า ความเท่ียงธรรมและความดีงามอื่นๆ น้ัน ควรคา่ แกก่ ารถกู ละเลย” “ดว้ ยฐานคดิ ของสงิ่ ซง่ึ เราไดพ้ ดู มาทง้ั หมด” เขาพดู “ขา้ ฯ ยอ่ มเหน็ ดว้ ยกบั ทา่ น ทกุ อยา่ งนน่ั ละ่ และขา้ ฯ กเ็ หน็ วา่ คนอน่ื ๆ กค็ งคดิ เชน่ เดยี วกบั ขา้ ฯ เหมอื นกนั ” “กระนน้ั ” ขา้ ฯ กล่าว “พวกเราก็ยังไม่ได้พูดถึงรางวัลและสิ่งตอบแทนอัน ล�้ำคา่ ซึ่งความดงี ามได้น�ำมาใหเ้ รากนั เลย” “หากยงั มสี งิ่ ใดลำ้� คา่ ไปกวา่ สง่ิ ซงึ่ เราไดพ้ ดู ถงึ กนั ไปแลว้ ” เขาพดู “สง่ิ สงิ่ นน้ั กย็ อ่ มตอ้ งย่ิงใหญจ่ นเกินกวา่ จะจินตนาการไปถึงทีเดียว” เพลโต : 491
“ความยงิ่ ใหญย่ อ่ มมอิ าจเกดิ ขน้ึ ไดใ้ นชว่ งเวลาอนั สน้ั ” ขา้ ฯ กลา่ ว “และเมอื่ เทียบกับกาลเวลาอันเป็นนิรันดร์แล้ว ช่วงเวลาตั้งแต่เด็กจนชราก็สั้นเพียง ครูเ่ ดยี วเท่านน้ั ” “ใชแ่ ลว้ นัน่ ยอ่ มไมน่ บั เปน็ อันใดเลยด้วยซ�้ำ” เขากล่าว [608d] “แลว้ เจา้ เหน็ วา่ สงิ่ ซงึ่ เปน็ อมตะนน้ั สมควรใสใ่ จกบั ชว่ งเวลาอนั สน้ั มากกวา่ เวลาอันเปน็ นริ นั ดรอ์ ย่างน้นั หรอื ?” “ขา้ ฯ ไมไ่ ด้เห็นอย่างนัน้ ” เขาพดู “แต่ท่านพดู ถึงเรือ่ งนีข้ ้นึ มาทำ� ไมกัน?” “กเ็ จา้ ไมร่ หู้ รอื วา่ ” ขา้ ฯ พดู “จติ วญิ ญาณของเรานนั้ เปน็ อมตะ และไมม่ วี นั ถูกทำ� ลายได้?” เมอ่ื ไดฟ้ งั ดงั นนั้ เขากจ็ อ้ งหนา้ ขา้ ฯ ดว้ ยความฉงนสงสยั และกลา่ ววา่ “ซสุ เปน็ พยานเถอะ ข้าฯ ไม่เหน็ รูเ้ ลย ว่าแต่ว่า ท่านพดู เชน่ น้ันไดจ้ ริงๆ นะ่ หรอื ?” [608d] “ถา้ ทำ� ไมไ่ ด้ ขา้ ฯ คงกลายเปน็ คนไมเ่ ทย่ี งธรรม” ขา้ ฯ พดู “และขา้ ฯ กเ็ หน็ วา่ เจา้ เองก็อธบิ ายได้ เพราะมนั ไมใ่ ชเ่ รื่องยากอะไร” “เฮ้ย! ส�ำหรับข้าฯ มันยากอยู่นะ” เขากล่าว “และข้าฯ ก็ยินดีจะฟังท่าน พดู วา่ มันไมย่ ากตรงไหน” “งน้ั ก็ตอ้ งลองฟงั ดู” ขา้ ฯ พดู “ก็พดู มาเสียทสี ”ิ เขากล่าว “อมื ” ขา้ ฯ พูด “เจ้าเรยี กบางสิ่งว่าดี และเรียกบางสิ่งวา่ เลวใช่ไหม?” “ใช”่ [608e] “แลว้ เจ้าเข้าใจสง่ิ เหล่านั้น เหมือนขา้ ฯ เข้าใจหรอื เปล่า?” “อยา่ งไรหรอื ?” “สิ่งซงึ่ สร้างความฟอนเฟะและท�ำลายทกุ สงิ่ น่นั คือสิ่งทีเ่ ลว ส่วนสงิ่ ซ่งึ ให้ คณุ ประโยชน์และคอยปกปอ้ งสรรพส่งิ ไว้ นัน่ คอื ส่งิ ท่ีด”ี “ขา้ ฯ เห็นดว้ ยกับท่าน” เขากลา่ ว “แลว้ ถ้าเปน็ เรื่องนล้ี ่ะ? เจ้าเหน็ ว่า ส่งิ แตล่ ะสิ่งนั้น ยอ่ มมสี ิง่ ดแี ละสิ่งเลว [609a] เฉพาะตวั หรอื เปลา่ ? เชน่ โรคตายอ่ มเกดิ กบั ดวงตา สว่ นความปว่ ยไขย้ อ่ มเกดิ 492 : รพี ับลิก
แกร่ า่ งกายทงั้ รา่ ง หรอื อาการลบี แกรน็ ยอ่ มเกดิ กบั ธญั พชื ความผกุ รอ่ นเกดิ กบั [609b] ทอ่ นไม้ สว่ นสนมิ กเ็ กดิ กบั เหลก็ และสมั ฤทธิ์ เกอื บทกุ สง่ิ ตา่ งมคี วามชวั่ รา้ ยและ [609c] ความเจบ็ ป่วยเฉพาะตัวของมนั ทั้งส้นิ ?” “ขา้ ฯ เห็นดว้ ย” เขากลา่ ว “เมื่อใดก็ตามอาการเหล่านี้ประกบตัวเข้ากับบางสิ่งบางอย่าง สิ่งซึ่งถูก มนั ประกบนนั้ ย่อมเลวลง จนเสอ่ื มสลายหายไปอยา่ งสน้ิ ซากในทา้ ยท่ีสุด?” “นนั่ ยอ่ มยากจะโต้แยง้ ได”้ “ดว้ ยเหตนุ ี้ ความชว่ั รา้ ยจงึ ยดึ โยงอยกู่ บั เปา้ หมายเฉพาะโดยธรรมชาตขิ อง ตวั มนั และความเลวร้ายเฉพาะตัวของมนั ก็จะทำ� ลายเป้าหมายน้นั ๆ เสียสนิ้ กล่าวคอื หากมันยังทำ� ลายสง่ิ สง่ิ นนั้ ไม่ได้ ก็คงไม่มีสง่ิ ใดท�ำได้อีกแล้ว เพราะ แน่นอนว่า ความดีย่อมไม่มีวันท�ำลายสิ่งใด เช่นเดียวกันกับสิ่งซ่ึงไม่ดีไม่เลว มนั กไ็ มท่ �ำลายสิ่งใดเหมอื นกนั ” “คงเปน็ อ่ืนไปไมไ่ ดอ้ กี ” เขาพดู “ดงั นนั้ หากเราพบวา่ สง่ิ ใดๆ ดำ� รงอยจู่ รงิ และมคี วามชวั่ รา้ ยบางประการทำ� ใหม้ นั เลวลงได้ กระนน้ั ความชว่ั รา้ ยนนั้ กลบั ยงั ไมส่ ามารถทำ� ลาย หรอื ทำ� ใหม้ นั เสอ่ื มสลายหายไปได้ ในกรณเี ชน่ นี้ เรายอ่ มมนั่ ใจไดเ้ ลยใชไ่ หมวา่ ธรรมชาตขิ อง ส่ิงน้นั ย่อมไม่มีวันถกู ทำ� ลายลงไดอ้ ยา่ งเดด็ ขาด?” “ก็น่าจะเป็นอย่างนัน้ นะ” เขากลา่ ว “และ” ขา้ ฯ พดู “จติ วญิ ญาณกม็ บี างสง่ิ บางอยา่ งทำ� ใหม้ นั เลวลงไดใ้ ชไ่ หม?” “แนน่ อนส”ิ เขาพดู “กเ็ ราพดู ถงึ กนั ไปแลว้ ตง้ั หลายอยา่ ง – ความไมเ่ ทยี่ งธรรม ความส�ำส่อน ความขลาดเขลา และความขาดการเรียนรู้” “แล้วมีส่ิงใดในจ�ำนวนน้ันท�ำลายหรือท�ำให้มันสูญสลายไปได้บ้างไหม? ลองคิดดูสิ เราจะได้ไมถ่ ูกใครหลอกเอาไดอ้ ย่างไรล่ะว่า มนษุ ย์ผโู้ งง่ มและไร้ ความเทยี่ งธรรมนนั้ – หากเขาถกู จบั ไดข้ ณะกระทำ� ไมเ่ ทยี่ งธรรม – ไดถ้ กู ทำ� ลาย เสยี จนหมดสน้ิ แลว้ ดว้ ยความไมเ่ ทยี่ งธรรม ซงึ่ เปน็ หนงึ่ ในความเลวรา้ ยของจติ วิญญาณ เอาล่ะ เจ้าลองคดิ อยา่ งนี้ดูนะ โรคภยั ไขเ้ จ็บ – ซ่ึงเป็นความเลวรา้ ย เพลโต : 493
ของรา่ งกาย – ยอ่ มผลาญทำ� ลายรา่ งกาย และนำ� มนั ไปสสู่ ภาพซงึ่ มอิ าจเรยี กวา่ เปน็ รา่ งกายไดอ้ กี และกเ็ ชน่ เดยี วกนั กบั ทกุ สงิ่ ซงึ่ เราไดพ้ ดู ถงึ กนั ไป สงิ่ เหลา่ นนั้ [609d] ลว้ นเสอ่ื มสลายไดด้ ว้ ยความเลวเฉพาะของตวั มนั โดยความเลวทรามดงั กลา่ ว ยอ่ มประกบตวั เขา้ กบั สงิ่ เหลา่ นน้ั และดำ� รงอยภู่ ายในตวั ของพวกมนั จนในทส่ี ดุ ส่งิ เหล่าน้ันก็จะเส่อื มไปจนถึงจดุ ทม่ี นั ไมใ่ ชส่ ่งิ ทมี่ ันเปน็ อกี ใชไ่ หม?” “ใช่” “งน้ั เรามาพจิ ารณาจติ วญิ ญาณดว้ ยวธิ เี ดยี วกนั น้ี เจา้ วา่ ความไมเ่ ทย่ี งธรรม และความเลวทรามอน่ื ๆ นนั้ เมอื่ พวกมนั ปรากฏขน้ึ ภายในจติ วญิ ญาณ – ดว้ ย การประกบตวั เขา้ กบั มนั และดำ� รงอยภู่ ายในนน้ั – มนั จะสรา้ งความเสอื่ มทราม และความเห่ียวแห้งได้จนกระท่ังถึงตาย และแยกตัวออกจากร่างกายได้เลย หรือเปล่า?” “มันยอ่ มไมถ่ งึ ขนาดนน้ั หรอก” เขาพูด “แต่ในทางกลับกัน” ข้าฯ พูด “มันย่อมไร้ตรรกะส้ินดี หากจะกล่าวว่า ส่ิงส่ิงหนึ่งถูกท�ำลายด้วยความเลวอันแปลกแยกจากตัวมัน ไม่ใช่ความเลว เฉพาะตวั ของมัน” “ใช่ นัน่ มันไร้ตรรกะสนิ้ ดี” [609e] “งนั้ ลองตรองตอ่ ไปนะ กลาวคอน” ขา้ ฯ กลา่ ว “เรายอ่ มไมเ่ หน็ วา่ รา่ งกายจะ ถกู ทำ� ลายไดโ้ ดยความเลวของอาหารหรอกใชไ่ หม ไมว่ า่ จะดว้ ยความเกา่ เกบ็ ความเน่าเสีย หรืออะไรก็ตาม? ทว่าถ้าความเลวร้ายของอาหารเหล่านั้นได้ ชกั นำ� ความเลวรา้ ยของรา่ งกายเขา้ สรู่ า่ งกายแลว้ ละ่ ก็ สง่ิ ซง่ึ ทำ� ลายรา่ งกายรา่ ง นน้ั กย็ อ่ มตอ้ งเปน็ ความเลวทรามเฉพาะของตวั มนั เอง ซงึ่ นน่ั กค็ อื โรคภยั ไขเ้ จบ็ นั่นเอง29 เราย่อมกล่าวเช่นนี้ใช่ไหม? ด้วยเหตุน้ี เราจึงมิอาจยอมรับได้ว่า [610a] รา่ งกาย – ซง่ึ เปน็ สงิ่ สงิ่ หนงึ่ – เสอื่ มสลายลงไดด้ ว้ ยความเลวรา้ ยจากอาหาร – ซง่ึ เปน็ สง่ิ อกี สง่ิ หนง่ึ – หากความชว่ั รา้ ยอนั แปลกแยกยงั มไิ ดช้ กั นำ� ความชว่ั รา้ ย อันยึดโยงกับธรรมชาตเิ ฉพาะของร่างกายเข้ามา” “ทา่ นพูดไดถ้ กู ทเี ดยี ว” เขาพูด 494 : รพี บั ลกิ
“งน้ั ดว้ ยตรรกะเดยี วกนั น”้ี ขา้ ฯ กลา่ ว “หากความเลวรา้ ยของรา่ งกายมไิ ด้ [610b] ชกั นำ� ความเลวรา้ ยของจติ วญิ ญาณเขา้ สจู่ ติ วญิ ญาณแลว้ ละ่ ก็ จติ วญิ ญาณนน้ั ๆ [610c] ยอ่ มไมม่ วี นั ถกู ทำ� ลายลง ดว้ ยความชวั่ รา้ ยอนั แปลกแยกจากตวั มนั เปน็ อนั ขาด เพราะความช่ัวร้ายดังกล่าวน้ัน หาได้น�ำมาซ่ึงความเลวร้ายเฉพาะตัวของ [610d] จิตวิญญาณท้ังหลายไม่ กล่าวคือ เราย่อมไม่มีวันยอมรับว่า ส่ิงสิ่งหน่ึงถูก ท�ำลายลงได้ด้วยความชวั่ ร้ายเฉพาะตวั ของส่ิง อกี ส่ิงหน่ึง” “ชอบดว้ ยตรรกะแลว้ ” เขาพูด “เอาละ่ เลอื กเอาสองทาง ทางแรกคอื กลา่ วหกั ลา้ งใหไ้ ดว้ า่ สงิ่ ซง่ึ เราเพงิ่ พดู ไป มนั ผดิ ตรงไหนหรอื หากหกั ลา้ งไมไ่ ด้เราก็ไม่ สมควรจะกลา่ วอกี ตอ่ ไปวา่ อาการ ตวั รอ้ นกด็ ี ความเจบ็ ไขอ้ น่ื ใดกด็ ี หรอื จะเปน็ การฆา่ ฟนั กด็ ี ตอ่ ใหร้ า่ งกายถกู สบั เปน็ ชน้ิ เลก็ ชน้ิ นอ้ ย จะสามารถทำ� ใหจ้ ติ วญิ ญาณเขา้ ใกลก้ ารดบั สญู ได้ นอกเสยี จากจะมใี ครพสิ จู นไ์ ดว้ า่ ความทกุ ขก์ ายเหลา่ นน้ั เปลยี่ นจติ วญิ ญาณใหไ้ รค้ วาม เทยี่ งธรรมยงิ่ ขนึ้ และไรส้ ทุ ธธิ รรมยง่ิ ขนึ้ ได้ และหากความเลวทรามอนั แปลกแยก ปรากฏข้ึนภายในสิ่งส่ิงหน่ึง แต่ความเลวทรามเฉพาะตัวหาได้ปรากฏขึ้นใน สงิ่ สง่ิ นนั้ ไม่ สงิ่ สง่ิ นน้ั หรอื สง่ิ อนื่ ใด – รวมถงึ จติ วญิ ญาณ – กย็ อ่ มไมม่ วี นั จะถกู ทำ� ลายลงได้เชน่ กนั เราต้องไมย่ อมใหใ้ ครกล่าวผิดไปจากนเ้ี ดด็ ขาด” “ตรงกันขา้ ม” เขาพดู “ไมม่ ใี ครแสดงใหเ้ ราเห็นไดห้ รอกวา่ ขณะคนกำ� ลงั ตาย ความตายจะเปลยี่ นใหจ้ ติ วญิ ญาณของเขาไรค้ วามเทย่ี งธรรมลงไดด้ ว้ ย” “และหากมีผใู้ ดกลา้ เข้ามาตอ่ กรกบั ตรรกะของเรา” ขา้ ฯ พดู “เพราะไม่ ตอ้ งการยอมรบั ในความเปน็ อมตะของจติ วญิ ญาณ และยนื กรานวา่ คนกำ� ลงั จะ ตายนน้ั ยอ่ มไรค้ วามเทย่ี งธรรมและเลวลงอยา่ งแนแ่ ท้ หากเปน็ เชน่ นี้ เรากย็ อ่ ม ตอ้ งตอบกลบั ไปวา่ ถา้ สงิ่ ทเี่ ขาพดู เปน็ ความจรงิ แลว้ ความไมเ่ ทยี่ งธรรมกต็ อ้ ง มีฤทธิ์ต่อผู้ถือครองมันถึงตาย ไม่ต่างอะไรกับโรคร้าย เพราะหากธรรมชาติ ของมนั สงั หารคนไดจ้ รงิ ผใู้ ดตดิ มนั เขา้ กย็ อ่ มตอ้ งตายอยา่ งไมต่ อ้ งสงสยั ใครตดิ มามากกต็ ายไวใครตดิ มานอ้ ยกต็ ายชา้ หนอ่ ยอยา่ งไรกต็ ามเหตกุ ารณท์ กุ วนั นต้ี า่ ง ออกไปจากนน้ั มาก กลา่ วคอื คนไมเ่ ทยี่ งธรรมนนั้ ตายเพราะความไมเ่ ทย่ี งธรรม เพลโต : 495
จริงๆ แตเ่ ป็นการตายดว้ ยนำ�้ มอื ของผคู้ นซง่ึ คอยหยบิ ยนื่ โทษทัณฑ์ใหน้ ะ” “เทพซสุ เปน็ พยานเถอะ” เขาพูด “ถ้าความไม่เท่ยี งธรรมมนั มฤี ทธิ์ถึงตาย ตอ่ ผถู้ อื ครองมนั จรงิ ละ่ ก็ มนั กค็ งไมด่ เู ปน็ สงิ่ นา่ สะพรงึ เสยี เทา่ ไร มนั คงจะกลาย เปน็ การหลดุ พน้ จากความชว่ั รา้ ยแทน อยา่ งไรกต็ าม ขา้ ฯ วา่ มนั มฤี ทธใ์ิ นทาง [610e] ตรงข้ามเสียมากกว่า น่ันคือมันจะฆ่าผู้อ่ืนทันทีท่ีมีโอกาส และยังท�ำให้ผู้ถือ ครองมันมีชีวิตชีวามากย่ิงข้ึน และยังท�ำให้เขาตื่นในเวลากลางคืนได้อีกด้วย ดงั น้ันจงึ ดูเหมอื นว่า มนั ยังห่างไกลจากความตายอย่มู าก” “เจา้ พดู ไดง้ าม” ขา้ ฯ กลา่ ว “เพราะแนล่ ะ่ วา่ หากความเลวและความชว่ั รา้ ย เฉพาะตวั ของมนั ยงั ไมม่ ฤี ทธพิ์ อจะสงั หาร หรอื ทำ� ลายจติ วญิ ญาณลงได้ และ ความชวั่ รา้ ย อนั มเี ปา้ หมายอยทู่ กี่ ารทำ� ลายของสงิ่ อนื่ นน้ั กย็ อ่ ม ยาก จะทำ� ลาย จติ วญิ ญาณลงไดด้ ว้ ยเชน่ กนั เพราะมนั ทำ� ลายไดแ้ ตเ่ ปา้ หมายเฉพาะของตวั มนั เทา่ นนั้ ” “ใช่ นนั่ ยอ่ มเปน็ เร่อื ง ยาก” เขาพดู “อยา่ งนอ้ ยมันกด็ ูจะเปน็ เช่นน้ัน” “ดงั นนั้ ในเมื่อไม่มคี วามชัว่ รา้ ยใดๆ – ไมว่ า่ เฉพาะตวั มัน หรือแปลกแยก [611a] จากมนั – สามารถทำ� ลายมนั ลงได้ มนั กย็ อ่ มตอ้ งเปน็ เชน่ นนั้ ตอ่ ไปเสมออยา่ ง หลีกเล่ียงไม่ได้ และหากมันต้องเป็นเช่นน้ันต่อไปเสมออย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ นน่ั กย็ ่อมกลา่ วไดว้ ่า มันเป็นอมตะ” “น่นั ยอ่ มหลกี เล่ยี งไม่ได้เชน่ กนั ” เขากล่าว “เอาละ่ ถอื วา่ เราเหน็ พอ้ งกนั ตรงจดุ นแี้ ลว้ ” ขา้ ฯ พดู “และหากเปน็ เชน่ นน้ั เจา้ กย็ อ่ มตอ้ งรวู้ า่ จติ วญิ ญาณทงั้ หลายนน้ั เปน็ ดวงเดมิ เสมอ และเนอื่ งจากวา่ มันไม่สามารถถูกท�ำลายลงได้ ดังนั้นมันจึงไม่อาจลดจ�ำนวนลงหรือเพ่ิม จำ� นวนมากขน้ึ ไดด้ ว้ ย เพราะแนน่ อน หากสง่ิ ซง่ึ เปน็ อมตะทงั้ หลายเพมิ่ จำ� นวน ขึ้นได้ ส่วนซึ่งเพ่ิมข้ึนเหล่านั้นก็ย่อมต้องเกิดขึ้นจากส่ิงซึ่งไม่เป็นอมตะ และ สดุ ท้ายสรรพส่ิงกจ็ ะกลายเป็นอมตะไปเสยี ทัง้ หมด” “เปน็ จรงิ ดังทา่ นว่า” “ดว้ ยเหตนุ เ้ี ราจงึ ตง้ั สมมตฐิ านเชน่ นนั้ ไมไ่ ด”้ ขา้ ฯ พดู “เพราะตรรกะของเรา 496 : รีพบั ลิก
ไมเ่ ปดิ ชอ่ งใหเ้ ปน็ เชน่ นน้ั และเรากจ็ ะตอ้ ง ไม่ มองวา่ ธรรมชาตอิ นั จรงิ แทข้ อง [611b] จติ วญิ ญาณนน้ั เตม็ ไปดว้ ยความหลากหลาย ไมเ่ ปน็ อนั หนง่ึ อนั เดยี ว และขดั แยง้ กับตัวมันเองอยตู่ ลอดเวลา” [611c] [611d] “ทา่ นหมายความวา่ อย่างไรหรือ?” เขากลา่ ว “กส็ ง่ิ ซงึ่ ประกอบขน้ึ จากความหลากหลายนนั้ ยอ่ มยากจะเปน็ นริ นั ดรไ์ ด”้ ขา้ ฯ พดู “นอกเสยี จากวา่ สว่ นตา่ งๆ เหลา่ นนั้ จะประกอบกนั ไดอ้ ยา่ งสมบรู ณ์ พร้อม – เฉกเช่นจติ วิญญาณ ซึง่ เราไดค้ น้ พบ” “ใช่ มันไมง่ ่ายเลยจริงๆ” “จริงอยู่ ทั้งตรรกะก่อนหน้าและอ่ืนๆ ล้วนผลักดันให้เราต้องยอมรับว่า จติ วญิ ญาณนนั้ เปน็ อมตะ อยา่ งไรกต็ าม การจะมองมนั ดว้ ยความจรงิ ตามทมี่ นั เปน็ ไดน้ นั้ – ดงั ทเ่ี รากำ� ลงั ทำ� กนั อยตู่ อนน้ี – เราจะตอ้ งมองขณะทม่ี นั ไมบ่ าดเจบ็ จากการเปน็ สว่ นรวมกบั รา่ งกายหรอื ความชว่ั รา้ ยอนื่ ๆ เทา่ นนั้ และเมอื่ มนั อยู่ ในสภาวะอันบรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ เราคอ่ ยสำ� รวจตรวจสอบมันอย่างถ่ีถ้วนโดยใชก้ าร คำ� นวณดว้ ยตรรกะ ตอนนนั้ ละ่ เราจะไดเ้ หน็ ความงดงามของมนั มากกวา่ ครง้ั ไหนๆ และจะไดม้ องเหน็ ความเทยี่ งธรรมทงั้ หลาย ความไมเ่ ทยี่ งธรรมทง้ั หลาย และทกุ สง่ิ อยา่ งซง่ึ เราไดพ้ ดู กนั มาจนบดั นอี้ ยา่ งแจม่ ชดั ยง่ิ ขน้ึ จรงิ อยวู่ า่ สงิ่ ตา่ งๆ ซงึ่ เราไดพ้ ดู เกยี่ วกบั รปู ลกั ษณข์ องมนั นน้ั เปน็ ความจรงิ ตามทมี่ นั ไดป้ รากฏให้ เราเหน็ อยา่ งไรกต็ ามสง่ิ เหลา่ นนั้ กว็ างอยบู่ นฐานของลกั ษณะตา่ งๆ อนั ปรากฏ แก่เราเท่านนั้ เหมอื นกับกลาวคัส เทพสมทุ ร30 ซง่ึ ยากจะมองเหน็ ธรรมชาติ ด้ังเดิมของเขาได้ เพราะบางส่วนของร่างกายเดิมได้แตกสลายไปแล้ว และ อีกหลายๆ ส่วนก็กร่อนลงไปมาก ทุกส่วนของเขาถูกกัดเซาะโดยคล่ืนทะเล ขณะเดียวกัน หลายสิ่งหลายอย่างก็งอกเงยขึ้นบนตัวเขา เช่น เปลือกหอย สาหรา่ ยทะเล หนิ ปนู ฯลฯ ดว้ ยเหตนุ ี้ เขาจงึ เหมอื นสตั วร์ า้ ยมากกวา่ ธรรมชาติ ดั้งเดิมของตน ในท�ำนองเดียวกัน พวกเราเองก็มองเห็นจิตวิญญาณด้วย รปู ลกั ษณเ์ ชน่ นี้ เพราะมนั ถกู หอ่ หมุ้ ไวด้ ว้ ยความชว่ั รา้ ยนานปั การนนั่ เอง ดงั นน้ั กลาวคอนสหายนอ้ ย เราถึงตอ้ งมองไปยงั อีกสว่ นหนึง่ อย่างไรละ่ ” เพลโต : 497
“สว่ นไหน?” เขาพดู [611e] “กส็ ว่ นของความรกั ในปรชั ญาไง เรายอ่ มรดู้ อี ยแู่ ลว้ วา่ สว่ นสว่ นนน้ั ไขวค่ วา้ ส่ิงใด และถวิลจะคบหากับสิ่งใด และนั่นก็เป็นเพราะสิ่งซึ่งมันถวิลหานั้นมี ความอมตะ ใกล้เคยี งกับเหล่าทวยเทพอย่มู าก และเป็นอย่างทมี่ ัน เปน็ อยู่ เสมอไมเ่ ปลยี่ นแปลง นอกจากนน้ั เรากย็ อ่ มรดู้ เี ชน่ กนั วา่ ถา้ สว่ นสว่ นนน้ี ำ� พา ตวั มนั ไปพบกบั สงิ่ ซงึ่ ถวลิ หาได้ หรอื ดงึ ตวั มนั ขนึ้ จากทะเลลกึ ซง่ึ มนั ไดจ้ อ่ มจม [612a] อยู่ขณะน้ัน หรือท�ำให้หินปูนและเปลือกหอยทั้งหลาย – ซ่ึงเติบโตข้ึนท่ัวตัว ของมัน ท่ามกลางความอลหม่านบนผืนโลก ขรขุ ระราวดงหนิ โสโครก และท่ี เปน็ ผลจากการเสพยส์ งิ่ ซงึ่ เพยี งดู คลบั คลา้ ย ความสขุ สมบรู ณเ์ ทา่ นนั้ – ไดถ้ กู กะเทาะหลดุ ออกไปได้ มนั จะเผยสง่ิ ใดออกมาใหเ้ ราเหน็ ตอนนนั้ ละ่ เราจงึ จะ มองเหน็ ธรรมชาตอิ นั จรงิ แทข้ องมนั – ไมว่ า่ แทจ้ รงิ มนั จะมหี ลายรปู แบบ หรอื รูปแบบเดียวก็ตาม – และเรายังจะมองเห็นได้อีกด้วยว่า มันเป็นเช่นน้ันได้ อยา่ งไร ผา่ นกระบวนการใดมาบา้ ง เอาละ่ ขา้ ฯ เหน็ วา่ ถงึ จดุ นเี้ รากไ็ ดพ้ จิ ารณา กนั มาอยา่ งคอ่ นขา้ งถถี่ ว้ นแลว้ วา่ ขณะมนั ยงั ปรากฏอยใู่ นมนษุ ย์ ซง่ึ ยงั มชี วี ติ นนั้ มนั มีสภาพและรูปแบบอยา่ งไรไดบ้ า้ ง” “ใชแ่ ล้วละ่ ” เขากล่าว “และดว้ ยตรรกะทง้ั หมดน”ี้ ขา้ ฯ พดู “เรากข็ จดั ขอ้ โตแ้ ยง้ อนื่ ๆ ออกไปไดเ้ ปน็ [612b] ผลสำ� เรจ็ ดว้ ยเชน่ กนั โดยไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งดงึ เอาคา่ แรง หรอื ชอื่ เสยี งใดๆ เขา้ มา เชื่อมโยงกับความเท่ียงธรรมอีก อย่างที่พวกเจ้าเคยกล่าวไว้ว่าโฮเมอร์กับ เฮซิออดได้ท�ำไว้31ใช่ไหม? พวกเราได้ค้นพบแล้วว่า ความเท่ียงธรรมโดย ตัวมันเองน้ัน เป็นส่ิงที่ดีท่ีสุดส�ำหรับจิตวิญญาณโดยตัวของมัน ด้วยเหตุนี้ จติ วญิ ญาณจงึ สมควรตอ้ งกระทำ� แตส่ ง่ิ เทยี่ งธรรมเทา่ นน้ั ไมว่ า่ มนั จะไดค้ รอบ ครองแหวนของไกกีส32 หรือ – นอกจากแหวนแล้ว – จะได้ถือครองหมวก ของฮาดีส33หรอื ไมก่ ็ตาม” “ท่านพูดไดจ้ รงิ ตามท่ีเปน็ มากๆ เลยทเี ดียว” เขากลา่ ว “เอาล่ะ กลาวคอน สดุ ท้ายแล้ว” ขา้ ฯ พูด “เจ้าจะมีปัญหาอะไรไหม หาก 498 : รพี ับลิก
เราจะอธบิ ายเพมิ่ เตมิ ถงึ คา่ ตอบแทน ซง่ึ ความเทยี่ งธรรมและความดงี ามอน่ื ๆ [612c] จะสรรคส์ รา้ งใหแ้ กจ่ ติ วญิ ญาณ ทง้ั ในแงป่ รมิ าณและรปู ลกั ษณภ์ ายนอก ไมว่ า่ [612d] จะมาจากมนษุ ยห์ รอื จากเทพเจา้ ขณะยงั มชี วี ติ เปน็ มนษุ ยห์ รอื หลงั จากตายไป [612e] แล้วก็ตาม?” “ไม่มปี ญั หาอะไรหรอก” เขากล่าว “ในการถกเถยี งของเรากอ่ นหนา้ เจา้ ขอยมื อะไรบางอยา่ งจากขา้ ฯ ไป ตอนนี้ จะคนื มนั ใหข้ ้าฯ ได้หรอื ยัง?” “หา? น่นั ท่านพูดถงึ อะไรน่ะ?” “กเ็ จา้ สองคนรอ้ งขอจากขา้ ฯ เองมใิ ชห่ รอื วา่ ใหค้ นเทยี่ งธรรมนน้ั ดเู หมอื น คนไมเ่ ทย่ี งธรรม และกใ็ หค้ นไมเ่ ทยี่ งธรรม ดเู หมอื น คนเทย่ี งธรรม และขา้ ฯ ก็ ยอมใหเ้ จา้ ตามทข่ี อ34 ถงึ แมจ้ ะรแู้ กใ่ จวา่ มนั เปน็ ไปไมไ่ ดห้ รอกทม่ี นษุ ยก์ บั เทพเจา้ จะหลงทางไปไดม้ ากถงึ ขนาดนนั้ แตข่ า้ ฯ กย็ นิ ยอมใหไ้ ปกอ่ น เพอื่ ประโยชนแ์ หง่ การถกเถียงของเรา และเพื่อวา่ ความเทยี่ งธรรมโดยตัวมันเองนัน้ จะไดน้ ำ� มา ตดั สนิ เปรยี บเทยี บกบั ความไมเ่ ทย่ี งธรรมโดยตวั ของมนั ได้ อะไรกนั ? จำ� ไมไ่ ด้ แลว้ หรอื ?” “แหม ถ้าข้าฯ จ�ำไม่ได้” เขาพูด “ข้าฯ คงกลายเปน็ คนไม่เท่ียงธรรมแน่”35 “ไหนๆ ทงั้ สองดา้ นดงั กลา่ วกไ็ ดร้ บั การตดั สนิ ไปแลว้ ” ขา้ ฯ กลา่ ว “ถา้ เชน่ นน้ั ในนามเทพแี หง่ ความเทยี่ งธรรม ขา้ ฯ ขอเรยี กคนื ชอื่ เสยี งตามขอ้ เทจ็ จรงิ – ทง้ั ใน หมมู่ นษุ ยแ์ ละเทพเจา้ – กลบั คนื สนู่ างอกี ครง้ั และขอใหพ้ วกเราเหน็ พอ้ งรว่ มกนั วา่ นางสมควรไดร้ บั ชอื่ เสยี งเชน่ นนั้ จรงิ ๆ กลา่ วคอื ความเทย่ี งธรรมนน้ั อาจได้ รบั รางวลั ตอบแทนจากการ ดเู หมอื น ดว้ ยเชน่ กนั และยงั สง่ ตอ่ ไปใหผ้ ถู้ อื ครอง ดว้ ย เพราะพวกเราไดป้ ระจกั ษช์ ดั แลว้ วา่ สง่ิ ดๆี ทค่ี วามเทยี่ งธรรมนำ� มาใหน้ นั้ ลว้ นแตม่ าจาก การเปน็ ทง้ั สน้ิ ถา้ ผใู้ ดไดถ้ อื ครองมนั จรงิ ๆ มนั ยอ่ มไมล่ วงหลอก คนผ้นู น้ั แนน่ อน” “ข้อเรียกรอ้ งของท่านนัน้ เท่ียงธรรมใชไ้ ด”้ เขาพูด “เอาล่ะ” ข้าฯ พูด “สิ่งแรกที่พวกเจ้าจะต้องคืนให้ข้าฯ ก็คือ ไม่ว่าคนท้ัง เพลโต : 499
สองประเภทดงั กลา่ วจะเปน็ อยา่ งไร แตอ่ ยา่ งนอ้ ย พวกเขากไ็ มม่ วี นั หลบรอด จากสายตาของทวยเทพไปได้” “ได้” เขาพดู “เรายนิ ดีจะคนื ให”้ “และหากพวกเขาไมส่ ามารถหลุดรอดจากสายตาของทวยเทพไปได้ คน หน่งึ ก็จะต้องเปน็ ท่รี ักของเทพเจา้ สว่ นอกี คนหนงึ่ กจ็ ะต้องเป็นท่ีชงิ ชัง ดังเรา ไดเ้ หน็ พ้องกนั ไปแลว้ ตงั้ แตแ่ รก36ใชไ่ หม?” “เป็นเช่นนนั้ ” “และทกุ สง่ิ ซง่ึ มาจากผเู้ ปน็ ทรี่ กั ของเทพเจา้ – หากมนั มาจากเทพเจา้ จรงิ ๆ – [613a] กจ็ ะตอ้ งดที ส่ี ดุ เทา่ ทจ่ี ะเปน็ ได3้ 7 นอกเสยี จากวา่ สง่ิ เหลา่ นน้ั จะเปน็ ความชว่ั รา้ ย อนั หลกี เลี่ยงไม่ได้ ซงึ่ เกดิ จากการความผิดพลาดกอ่ นหน้าของตน38 เราเห็น พอ้ งกันตามน้นี ะ?” “แนน่ อนเลย” “เพราะฉะน้นั หากบุรษุ ผูเ้ ท่ยี งธรรมต้องกลายเปน็ คนยากไร้ เป็นโรคร้าย หรือเป็นอะไรก็ตามแต่ ซ่ึงดูเหมือนเป็นความเลวร้าย เราก็สมควรต้องตั้ง สมมติฐานเอาไว้ก่อนเลยว่า คนคนน้ันจะต้องได้พบกับสิ่งดีๆ ในบั้นปลาย แนน่ อน ไม่ว่าจะตอนยงั มีชวี ติ หรือหลงั จากความตายก็ตาม เพราะทวยเทพ ย่อมไม่ทอดทิ้งใครก็ตามท่ีกระตือรือร้นจะเป็นคนเท่ียงธรรม ด้วยเหตุว่าคน คนนนั้ ยอ่ มปฏบิ ตั แิ ตค่ วามดงี าม และพยายามอยา่ งสดุ ความสามารถของมนษุ ย์ [613b] เพอื่ ท�ำตนให้ใกลเ้ คยี งกับเทพเจ้าใหไ้ ดม้ ากทีส่ ดุ ” “มันกน็ ่าจะเปน็ อย่างนัน้ ” เขาพดู “เขาไมน่ ่าจะถูกผ้มู ลี กั ษณะเหมือนกับ ตนทอดทิง้ เอาได”้ “สว่ นในกรณขี องคนไมเ่ ทยี่ งธรรม เรากต็ อ้ งคดิ ในทางตรงกนั ขา้ มใชไ่ หม?” “ใช่แล้วละ่ ” “ถ้าอย่างนั้น ส่ิงซ่ึงเราเพิ่งกล่าวไปก็ย่อมต้องเป็นรางวัลตอบแทนจาก เทพเจา้ ซึง่ มอบใหแ้ กค่ นเที่ยงธรรม?” “อยา่ งนอ้ ยข้าฯ ก็มที ัศนะเชน่ นนั้ ” เขาพดู 500 : รพี ับลิก
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 543
- 544
- 545
- 546
- 547
- 548
- 549
- 550
- 551
- 552
- 553
- 554
- 555
- 556
- 557
- 558
- 559
- 560
- 561
- 562
- 563
- 564
- 565
- 566
- 567
- 568
- 569
- 570
- 571
- 572
- 573
- 574
- 575
- 576
- 577
- 578
- 579
- 580
- 581
- 582
- 583
- 584
- 585
- 586
- 587
- 588
- 589
- 590
- 591
- 592
- 593
- 594
- 595
- 596
- 597
- 598
- 599
- 600
- 601
- 602
- 603
- 604
- 605
- 606
- 607
- 608
- 609
- 610
- 611
- 612
- 613
- 614
- 615
- 616
- 617
- 618
- 619
- 620
- 621
- 622
- 623
- 624
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 600
- 601 - 624
Pages:
