Пайғамбарлар тарихы

Л.іла жолында баласын күрбандыкка шалмак болуы Алла Ибраһнмге баласы Исмайлды құрбандыққа ншлуды бұйырды. Ибраһмм мен Исмайл Алланын бүл әмірін рігзалықпен кабыл алды. Ибраһимнің жылап-сыктап жүріп кпргайғанда коргсн баласын күрбандыкка қиюы оның Аллаға іпын бсрілгеніи. ал ІІсмайлдын имаиының жас га бо.іса «гс күнггі екенін дәлелдсйді. Алланың бүл сынағына әкелі- бішалы ексуі тогсп берді. Ибраһимнін жүрегі канпіа слжіреп гүрса да баласып кұрбандыкка іиалуга дайындала бастады. Исмайл да Аллаға мойып үсынын. сабырлылык іаныггы. Әкесіне дем бсріп, кынжылмауын. каиаланбауын отінді. Мүнын бәрі олардыи иманынын іпыііанылыіын корсегеді. 1>ул имандылықтын ада.мзат тарихындаіы ен жогары корінісі Гюлып габылалы. Пүгтарга шокыну Пұтгаріа іпоқыну Бабылдагы Ибраһн.м шманынан бері гасырдан ғасырга жалғасып әлі келе жаіыр. Акнкагында. пүттаріа шокыну - гнбадагіын пайдасыз әрі кұрметсіз іүрі. Ол гіпті і ылым нұр шашып гүрған казіргі жиырма бірінпп гасырда да орын алуда. Тск пұт кана емсс. аснан дснслерін. хайуаиларды. ен акыры маймыл. жылан. піл. снырларіа дснін күдаіі стіп алгандар әлі күнге дейін бар. 69. «Ссн оларіа Ибраһнмнің окнғасын да окы» (ІІІуара сүресі. 69-ая і) 70, и <4^ ЗІЗ Зі «Ксзіндс ол әкесінс дс, оз жүргына дя «СсндсрдІн 149

іабыиып жүргендерін не нәрсе?» - деді» (Шуара сүрсгі, 70-аяг). 71. Ц2 З&дЗ иіімйі Ідх-і I «Біі пүттаріа габынамыз. іііііі мүлііп бас неміз», - дедІ о.іар» (Шуара сүрссі. 71-аят). 73. э' 3' 72. 4* Зл ЗІІ «Со.і (Тәңірлерін) ссндердін дауыетарынды (кү.ііпылыкіарыіиы) ести ме? Әнтпесе, ссндерге нс пайда. нс зияп тнгізе алатын (сииагы) бар ма?» - деді» < IІІуара сүресі. 72-73-аяттар). 74. Зг «Жок, -дсді о.іар. - Тек ата-бабаларымыз і үтыні аіі жол болған сон, со.іаріа ердік» (Шуара сүресі. 74-аяг). Құран аяггарынан корініп отырғалдан, Ибраһимнін кауымы пүттарга не паііда, нс зиян кслтіре алмайтынын коре іүра ата-бабаларына сліктеп шокынған. Ибраһим оларга былан ден сскертеді: ЦйдҺ йіркһ (уУй.і 02<0)1 іалі Цая_! 25. А_аі4ІҺ А- '-•Э «(Ибраһим) бы.шй деді: «Сендср бүл дүниеде озара достыктарынныіі дәнсксрі рсгінде Ллланы койып. 150

іцптірды күдай стіп алдындар. Кейіп киммст күнінде мйбіреу.ісрін ендібіреу.іеріне карсы іпыі асыцтар. Бірінс- АІрін карғыс айгасыңдар (яғни, осы достыкгарын княмеі і.упіиде жаулыкка айна.іады. азлырғандар атіындардан беіііі шығалы, атғандар оздсрін атдырғандарға лаіынет ііигады). Сендердіцбарар жерлерін - томік. Сендсрлі одан куікарар сіпбір медеткер болмаііды» (Әнкабут сүресі. 25- ият). Бүгінгі заманда бүдан да егкен - жексіс пюқыну. япіи кпссмлерге. баспіыларіа. кандай да бір халыкқа немссс іопка бас ұру корінісі байкалады. Акикатында, адам баласы тск бір Аллағағана қүлшы.іыкетіп. ал баскаларяы рсцінс, гүр-түсінс карамай. гапка болмей кұрмеггеуі тиіс. 151

ЛУТ қисслсы Ибраһим Харрон каласынан Евфрақ Тигр озендеріні араяығындағы слдің сол і үстіі іне кошін келіп қонған болатыі Ііалестинаға әйелі және оған нман келтіргснлер бірге еріп келген еді. Солардын ішіндетуысы Луі іабарболатын. Кейін Палестипа жерінде ашаршылык басталып. Ибраішм мен Лут Мысырга қарай көшкен сді. Екеуіиін біргалай малы бар- ды. Бірте-бірте жанылым тарылып, Луі Ур жсрін гаңдалы. Онын қалаған жсріндс Саддум. Амура деген калалар бар Садцум кэласыныц халкы бұзылған адамдар болатын. Жол горып. тонаушылык. қаракшылык жасайтын. Бәрінен де сұмдығы еркектер арасындагы жыныстык катынас (арабіпа .іиваі. библ.Лоі) аскынып іұрган-ды. Алла пайғамбары Лутка оларды іура жоліа басіауды. жаман ісгерінен тыюды міндсгтеді. Луткауымын бір Аллаға пман келі іруі е. күнә ісгерді гастауға іпакырды. Оларіа өтінің Алланын жібергсн елшісі екенін, Алланын аіабынан сакіандыруіа келіенін, ол үиіін акы галап сгпейтінін, ол сыйды бүкіл әлемнің патпіасы Алланың оіі беретінін айггы. Табиғи болмыс іанын бүчыи. сркек псн еркектін жыныстык байланыс жасауы күнә екснін. Алланын ерлерге гек жұбанларымен ғана байланыс жасауды нәсіп еткснін гүсіндірді. Бірак кауым бұған кұлак аспай, оны елден шыгарып жібереміз ден корқыі гы. 160. «Пайі амбар.іарды Луг кауымы да жокка піығарлы» (ІПуара сүресі. 160-аят). 162. 161. Ьэі 313 2І «Кезінде гуыстарына Лут бы.іай деді: «Қүдайдан 152

кіірыксандаріпы! Сендер үінін мен адал елшімін» (ПІуара ідрссі. І6і-і62-аят). 163. 3 4' '5^ «Енді Тәцірден қорқындар да, магзн боіісүнындар» (11 Іуара сүрссі. 163-ая г). іб4. мл V) о) а2£. Діии «Мен о.і үінін сендерден акы сүрамаймын. Меніи сцбсгім әлемніц Тәнірінен кайтады» (Шуара сүресі. 164- ііяі). ібб. гэ* Л «Дүннеде еркек нен еркекііц жакындасканы не сүмдық, сонда сендердін әйслдерін каііда? Сендер наіыз азғын жүрі екенсіндср» (ІІІуара сүрссі. 165-166-аяі іар). 167. Ц 4ДІІ ^>11 IуіЗ «Еіі, Лут! - дсді олар, - еі ер сен райыннан каіітпасац, соз жок, куғыніа үшырайсыц» (ІІІуара сүрссі, 167-аят). 168. I ЗІІ «Әрнпе.сендсрдін кы.іыкгарі.ін маі ан жиІркеніні гі» (Шуара сүресі, 168-аят). 169. ^4^ 43 153

«(), Тәнірім! Қылмыстарына орай берілетін жазадан мені де, маған нланатындарды да қутқара гор!» (НІуара сүресі, 169-аят). Лут оларды жолаушыларды юнаудан, баскыішіььтык жасаудан, олардыц байлыктарын тартып алудан да тыюга әрскеттсніп корді. Бірак кауым: «Бізді коркыткап азабыңды колыннан келсе тездетіп келтір», - дсп ерегісті. 28. о^ЬйІ «Ксзінде Лу і га оз жүртыпа бы.іай дсді: «Жясыряры жок,ссндернаі ызжнірксніштіәрскегжасапжатырсыіщар. Мұндайсүмдыктысендердепбұрыіігылардыцеііікайсысы істегсн смсс» (Әнкабут сүресі. 28-аяі). Сы£ 0І 4Д)І «-г>І^Ч І_$ЛЗ •—>І^> і-дЭ 29. «Еркек пен сркск жақындаса ма. жол госып, қаракшылык жасансыцдар мя, жнналып а.тыи, бар сұмдыккабарасыңларма(ойларынакелгендіістейсіндер)» - деді. Сонда оляр: «Айіқаныцііын рас екенін біленік, бізге Құдайдын каһарын тоцдіре қойшы!» - дегеннсн баска еппене айта алмады» (Әнкабут сүресі, 29-аят), ІІеріпггелердін Саддуміа бет алуы ІІбраһим киссасында оның үйіне жігіт кслбетінде екі періште келгсні айтылған болатын. Олар азғындықтары 154

ііскан Лут қауымын жоюға келгендіктерін мәлімдсген сді. Мүны сстіген Ибраһим пюшынды. Ойтксні ол жерде гуысы Лут тұратын. Псріштелср олімнін кәпірлсрге, Аллаға иман юслтірмегендсрге болатынын, Луттын әйелініи де солармен біріе елетінін. өнтксні ол әйел де сріне киянат жасап. жаман дхиіга түскснін аііпы. | 30. ФЗ ЗІІ «О, Жараіқан! Мынау бұзылган қауы.мға карсы маған жәрдем бер», - ледІ (Луг)» (Әнкабут сүресі. 30-аят). I «Біідін е.тніілеріміз (періпі іелер) Ибраһнмге (псрзенті болатыны гуралы) куанышты хабар алып ке.ігендс: «Бүл қа.іаііын гурі ын.іарын біз, соз жоқ, күйретеміз, өйткені олар пагыз зүлым кауым». - деді» (Әнкабуг сүрсеі, 31 -аят). Псрінпелер Лугіын меймапы Псріштелер Ибраһнмнен шыіып. Саддум қаласына қараіі беі алды. Сойтіп, Лу ггыц үіііне кслді. Лутқа олардын кслу ссбсбі бетігілі еді. Олар адам іан каларлыкгаіі көркем болатын. Сондықтан Луі оларга қауымы үят іс жасан ма деп корыкты. Өйтксні саддумдыктар жамандык жасауға дайын тұратын. Ал. кауым болса Луггын үніпс керсмет керкем мейманлар келгснінем хабардар болып га үлгірпі сді Олар оныц үйінс карай асыға жспі. Мсймандармсн ойнал-күлуге күмартқандар үйдін айналасына толып ксіті. Олардың бұл арсыздыкгарына тоскауыл болар деген үмітпен 155

Лут кыздарына үйленулерінс ұсыныс жасап керді. Мұны ол мсіімандарын құткару мақсатындаайткан сді. Ллаііда оларды Луггынбүл үсынысыканагаггандырмады.Онынкыздарының кызыктырмайтынын. мейманларды калаіі і ындарын молім еггі. Лут қауымына кауіп тонгснін гүсінді. 77. «Біздіц еліпілеріміз Лугқа келгенде ол кні.ш жаідаііда калды. (Қауымы бү.іарга соктығып кала ма деп) катты мазасызданды. «Бұл бір ауыр күн бо.тды - ау», - деді» (һуд сүресі, 77-аят). ЗІЗ СД нЛііі I 78. «(Лу ггың) кауымы абыр - сабыр жугірісін келді, жаман іскс о.іар бүрын да осы.таіі етсіін. «Еіі, жүріым! - де.ті (Лу г). - Мсііііі бүл қыздарым сендер үніін пәкжандар. Қүдайдан корқыіздар, меіімандзрыма соқгыіып, мені маскарасінецдер. Ішісріндесендерді пасыкістен іыяіын бір яүрыс адам жок бо.іғаны ма?» (һуд сүрссі, 78-аят). 79. Іл Ш Ь» СііаіС ДІ) «Қыздарына біздін керегіміз жоқ екенін сен жақсы білссің». - дсді кауымы. - Сол скякгы біздін максатымыз да озіце аіі кын» (Һуд сүресі. 79-аят). 156

80. &э‘1 эі 0' «ПІіркін. сендерге карсы іүрагын өз күш-куаіым болса нсмссс сүйенстін жасакіы жарандарым бо.іса гоіі». - дедІ (Луг)» (һуд сүресі, 80-аят). А.і.танын Лут кауымына аіабы Лут кауымын күткарута шамасы жегпсйтінін түсіндІ. 37. Л I 1Х*А4Ьі АІІйз ^ІІІІ$ «Лут олардыц озіііііі меймандарына (псріштслерге) сокгыкнау.тарын отінді. Біз олар.тын котдерін кор сокыр еітік: «Бһдіц каһарымыздын жанс ескертуіміздін жазасын таргыцдар!» - дедік» (Қамар сүресі. 37-аят). Періштелср Лутка келген себептерін. ягни онын кауымын олтіругс жіберілгендерін ашык айтты. Оган отбасын және нман келтіргендерді түнде қаладан шығарып алыи кстуін, аріына бұрылып карамауларын гаисырды. Бірак саткын лнелінің кауыммсн біргс күригынын есксртгі. Алланын әмірімен көкіен тас жауып. Лут кауымы іүрған мексннін козді ашып-жүмғанша аііан-юпайы шықты. Аскынған кауымға осылайша Алланын азабы жстгі. 0! (4Л-Э' и Ц ЛаІІ IІаІ Іи I (ІЛЛС->4 >' XI. «Олар (періштслср) айтты: «Ей, Лут! Анығында, бһ Тәнірлін жібергсн еліпілерімһ, олар саған сш уакытга піиіі келтіреалмайлы. Үй-ііпііітіа.тда.түііоріасы ауғанда

■<2>о шығын ксг. Әйелінііеп баскасы ксрі бүрылмасын. Ал. ол (әйелің) жойылатындармен біріе күрымак. Оларіа жаза берілеі ін піак - іан алды. ол деген гамп кзлган уакыі кой» (һуд сүресіі 81 -аят), 5 ЦдЗк- ЦаІІС- ІіЬих □ ріх ІлІЗ ЗДАІІЬЛ дк- <4^4 82. Зді—- С?» •■ 4 83. «Біз бүйрык бсрдік. Олардын астац-кесгені шыкты. Бү.і кауымнын үсі інен бүркырагын кесектасжаудырдык. Ол ТәнІрдіи озі тянба.іаган іас болатын. Аиынларга жсткен пәле осы еді» (һуд сүресі. 82-83-аяттар). Ллланын жазасы жеткен сол жер бүгінгі күні Олі тсніз. оны Лут тенізшееі дсп те атайды. Ол сол анаттын салдарынан геиіз децгсйінен юрі жүз метр томен гүсіп кеткен. Бірнсшс гасырдан кейіп жүргізілген археологнялык казбажүмыстарынын н.эіижесінде Луі кауымынын каладары Ө.чі теніз жағасынан табылған. Қнсса.іан ғибраг Ер мсн срлін жақындыгы - азгындыкіың сц аскынган іүрі. Алланын ол үінін беретін жазасы - екі дүниеніц де азабы. Бұл арсыздык, ұяісыздык қана емсс. жаратылыс зацдылыіын бүзу, адамгсршіліктің шсгінен шығу. ар- намыстан жұрдан бо.іу. колдан жасалған ауру. хаііуандыкіан да төмен жиіркенішті іс. Лут кауымын хісмге айгілі еткен нак осы линаттык эрскет еді. , '■ - • >*-' Ся 0x^3 165. 158

ібб. «Дүпиеде еркек пеп еркектін жяқындасқаны не сумдык. сонла сспдердін әйсллсрін қайда? Сендер нагыз азғын жүрі екенсіндер» (Шуара сүрссі, 165-166-аят). (^І 55. «Әііе.і гүрганда гән құмарын еркекпен неге қандырасыцдар? Сонда, сірә, сендср надан кауым болгапдарын гой» (Нәміл сүресі. 55-аят). ^^2 3? ^ЬиіП Сх4 • •і XI. «Лныр-ай, әйел іұріанда срксктің сркекпен жақындасканы не сүмдык? Сендер, іпынында да, шектсн шыккан қауым болдындар ғом» (Әі раф сүресі. 81-аят). Алланың шегінен шығып. ар-ұяпан жүрдаіі болган. наланга. топаска айналган мұндайлар - шантан жолында жүрушілср, шайтаннһің жакгастары. когамды бұзушылар. Сонлыктан ондаиларіа гыйым салынуы, жазаіа тартылуы гиіс. Алайда сол іаманда Алланыц каһарын тудырган осы жаі дан жиырмасыншы гасырда кенбір батыс елдерінде кайта корініс таба бастады. Бұган олар адам бостандыгы. адамнын сркі өзіндс дсген дэлсл келтіреді. Бүл отбасылык өміргс нұксан келтіру, мейірімлілік. сүйіспеншілік сезімдсрді гәрк ету. ұрпакты аздыру скенін үға алмауніылық, тіггті коғам амандыгын. тыныиітыгыи бүзушылык болып табылады. 159

Лнваттың дснсау.іыкка зняны Ерлер азғындығы адам денсау.тыгына зиян келтіріп кана қоймай. халықіы бүзын. аздырады. Лнваі сифилис, аскынған жара. ісік. бслсіздік, қышыма г.б. сол сияқгы ауруларға үшыратады. Бүлшык сггер сыі ылып, әлсірсйді. арткы жолдар жаншылып. кызмегі бұзылады, іші микробтарға толады да, олар ағзаға огеді. несеп жолы қабыііыіі. аскынады, ерксктік каснс гген айрылып, бірте-біртс кызі екеі с айиалады. Алланың адам баласына бүйырмаған, тыііым салган нәрсссін істеудің акыры осындай кслсңсіз жағдайларға душар стеді. Құранда осындай азғындык іс істсгендсрдін катты жазаға үшырағаны баяндалады. Саддум каласындағы бүл азғындык гуралы Күранда былай дслінген: «Біз қаланың астаіі-кестеңін іііыіардык. Олардың төбелерінсн іас жаудырдық. Ал. осында, аіыагаіпа шынын.іа коп гіібраі бар. Өйікені ол кала жол үстІнде еді. Сондыкган да ол мүъмнндсрге іибраі болуы керск» (Һижір сүресі. 74-аят). Құран барлық халыкты Лут қауымы үшырагандай азапқа душар болмас үшін мүндаіі жаман істердсн аулак болуды ескер геді. Исламда лнваттың жазасы Пайғамбарымыз Мухам.мад (с.г.с)-нын хади-шари.фінде: «Кімді тапсаңдар ол Лут кауымының ісін ісгсйтіндерді олтіріңдср. Істеушіні де. істегенді де» - деген созі дәлел. гагы баска да іас боран жасау керек деген ғалымдардын да пікірі бар. Өйтксні жоғарыда айтылған аягтарды дәлсл стеді. 160 <5^/

Мейманды қоргау Лут кнссасы менманды кұрметгеу, оған жылы шырай білдіріп. ыкылас таныту, қонақасы беріп, күіу, біреулерлін кастыгы. дұішіанлығынан коргау сиякты мсймандосіыкгын үлгісі болып табылады. Қонакқа есік ашпау. коидырмай қуу адамгершілікке жатнайтын іс. Алланыц нашамбары Лут екі жіі іі бейнесінде үйіне келген менмандарды коргенде оларга киыншылық болатыпып сезіп. калай қоргаулын піарасын ойлай бастады. Онын бұзакы қауымы арсыздык істен іаііынбайтынеді. Мүнын үііінскараііасыкканолардынайкай- шуынан жаны іүршігіп: «Бүл бір ауыр күн боллы-ау!» - дсн кшіалды. Меймандарын корғап калу үшіп Лут тігпі о.іардын орнына кыздарын беруге де даяр сді. Құтырған кауымына қарсы гүрарлыкіай күшініи жоктыі ына қана бол.іы. 80. л’ Ь Д 31 Зй л * *■ • «Шіркін, ссндсргс карсы іүраіын оз күш-қуатым болса нсмесе сүйенегін жасакі ы жарандарым болса і ой»,- деді (Лу і)» (һуд сүресі. 8()-аят). Мейманды күгу. кұрметтеу. коргауга панғамбарымыз Мұхаммед (с.г.с.) тс зор мән бсрі ен. «Кім бір А.ілага, ахирепі күніне иман ке.ипірген болса, о:і мсіиіанды күінсін», - деген. 161 =$5^

ЫСҚАҚ ІІЕН ЖАҚЫИ ҚИССАСЫ Ысқак ғ.с - ІІбраһнмнын Сара деген әйелінен гуы.іған баласы. Бәнн Исрайл пайғамбарлары осы Ыскақган тарайды. Құранда Ысқақгын панғамбарлығы және онын салихгардан екені айтылған. Шынында, Алла оған бсреке бсрді. Құранда Алла іаіала Ибраһимге, Ыскаққа, Жакыпқа пайгамбарлык бергеніп. о.іарды жандарының газалыгы. і нбадагқа беріктігі үінін гандаганын айтады. Ибраһим ұрпакгарына пайғамбарлык скі баласы Исмайл мсн Ысқакган гараған. 27. □ачіҚЛІІ 5АиІ^ иіАІІ о»1 эіші^ «Ибраһиміе Исхакты, Жакыпты (мүрагср сгіп) бсрдік. Олан сои олардын қауымына пайга.мбарлыкты ла, кітапты да мұра етіп ка.ідырдык. Дуннслеіі нгіліктіц бәрінс не еттік. (Яінн. лін ятау.тыііын бәріндс оны мойындап, мадакгайіын еттік.) Ақлреттс о.і, соз жоқ, жаксылар қатарында болады» (Онкабут сүресі. 27-аяі). «Оган біз әрі пайіа.мбар. әрі жаксы.тыктардын катарында бо.іаіын Ыскакты сыйлап. куаныіпка бо.іедік» (Саффат сүресі, 112-аяг ) а * иі.іі < і срз з аДіс- нз. а#* «Ибраһнмгс де, Ысқакка ла берекст сыйладық. 162

Олардын нәсілінен ізіілік иелері де, өздеріне ездсрі жаминдык жасаушылар да іпықты» (Саффат суресі. 113- аят). 45. <'э ШІдР ^'э «Гибадатка табаііды. (дінге) мығым нендслсрміз Ибрзіінмді, Ыскзкіы, Жакыіиы есіце а.і» (Сад сүресі. 45-аят). 46. А.гіП4,і и/іКі 13' «Бізолардыжаііы іаіа.ахіірсі гіесііісиіііыіармаіііын наі і.і «сенімді жандар сттік» (Сад сүрссі, 46-аяг). 47. э «Олар Біздіи срскіііс таіідап аліаи. наіыз жаксы адам.іарымыз сді» (Сад сүресі. 47-аят) Ыскак тісн Жакып омірінсн үзін.ті Құранда Ыскақ омірі арнаны баяндалмагаи. ол туралы тек Жакыптын баласынан айрылып калғап окнғасына байланысты Жүсіп кнссасында айтылады. Ибраһнм ажал жакындап келе жатканын сете бастайды. ал Ыскақ ә.іі үйлснбсген болатын. Окесі оны касына сенімді кьимеіксрін косып беріп Ирактагы Харронга баруды, ондаіъі гуысынын кызын алып келуді бүйырды. Онын калауы Рафкатун бннгн Багунил нбн Нахурга іүсіп. оны алып Ыскак еліне оралды. Ыскақ оган үйленгеннен ксйін жиырма жылдан сои сгіч екі ұлды болды. Біріншісін іісаву дсп атады Екіншісінін есімін Жакып дсп коііды. Оган Исрайл дсген лакап аі іаіылды. Исраил кос сөзяен күралған есім елі. Исра кұл немесе таза 163

ааам дегсн. ал Ил Алла деген мағына берсді. яғни Алланың қүлы дсгсн сез. Ыскак тұңғышы болғандыктан Жакыптан іөрі Исавуды көбірск жаксы коретін сді. Ал, анасы Рнфкатун кішісі болғанлыкіан Жакыпты артық коретіи, Ысқак тамак ішкісі кслді де Исавуды шакырды. Бірак анасы екеуі келісіп оған тамакты Исаву емес. Жакып әкеліп берді. Та.мактан сон Ыскак оған дұга кылды. Бүған Исавудың ашуы кслді. Оньщ ойын ссзген аналары Жақыпка бауырынын ашуы басылғанша Харрондағы туысы Лабэннын үйіндс гүра түруға кеңсс бер.іі. Рифкатун срі Ыскактан Жакыптын Лабаннын кызына үйленуіне дүга етуін отінді. Жакып әкесінің дұғасын а.іып нағашысы Лабанға аттанды. Лабан оны жылы піыраймсн карсы алды. Қызына үйленуі үшін кызмет егу керектігін ле есксртті. Бірак Жақып оның ү.ткси кызы Лнатунға үйленуі тніс болды. Ал, Жакыпгың калауы екі кыздың сұлуы лрі көріктісі Рахнла еді. ІІағшпысы оған үякені тұрып одан бүрын кішісін тұрмыска беру әдсі-і үрынгарі.пнга жок екснін. сгер сіңілісін еүйген болса онда таіы жеті жыл енбек етуі керектІгін іүсіндірді. Сөйтіп. Жақын жеті жыл ецбек еііи, Рахила мсн әпкесін бірге алды. Ьүл олардың уакытында бола берсгін жағдай еді. Лабан екі қызына бір-бірдсн қызметпгі берді Осылайша Жакын юрі әііелді болды. Ол тортеуінсн он екі псрзент корді. Жакып нағашысы Лабанда гұрғанына жиырма жыл өтксн соцодан еліне қайіуды өинді. Ол рұқсат берді. Жакып Палестинаға жакындаіан кездс ағасы Исавудын іөрі жүз адаммсн қарсы шығуға дайындалып жаткаиын білді. Бұдан кауінтенгсн Жақын ағасына үлкен сынлык дайындап. адамдардан беріп жіберді. Исаву мүндаіі үлкен сыіілыкты корғсн соц райынан каіі іып. інісінс мекенді тасіап, озі Сағир іауларыпа шығып кетіі. Жақып лкесі Ысқақка келіп. Хибрун каласыиа іұрақтады. Ыскак жүз сскссп жыл омір сүріп, Ол- Магаратуға (үніірге) жерлснді. Ол жеріе әкесі Ибраһим де жерленгсн еді. Жақыптын он екі баласынан немсрелері. ол нсмсрелерден 164 =$5^

оларлын балалары гарап. ұрпакқа үрпак жалғасып. Бәни ІІсрай.і ұрпактарына айиалды. Жакыптын он скі баласынан і.іраіанұрпакгардан он екі ру еврсЙ ұлты құралалы. Бұлардан ксйін көптеғен пайғамбарлар піыкты. Жақыптың Левіп (Лавн) ссімді баласынын үрпаіынан іиықкан паіііамбарлар - Мұса, Һарун. Ильяс. Әл-Ясағ. Яһуза ұрпаіынан шыккан паііғамбйрлар - Дәуіт. Сүлеіімен, Закария. Яхия. ІІса. Буниямнн үрпаі ынан іпыккап пайғамбар - Жүніс. -ійг 165

ЖҮСІІІIIII ПЛЙҒЛМБАРЛЫҒЫ Жакыптын балаларынан Алла Жүсіпкс панғамбарлык берді. <05' оА_і £>* '—сй '4І ‘Ч • • і *• .•-••» 34. *-*>**4 5* 4>4 «Бүрын сендсрге Жүсіптін де айкын дәле.імен келгсні даусыз сді. О.і әкелген дәлелдердсн де үнемі шет ка.ідындар. гіп і і ол оліснле ешбір дәлелсіз-ак бүдан кеііін Ллла епіканіаіі пайғамбар жібермейді дедіндер. Шекгсн піықкандар. (дінде) шектелі ендер осылай азғындық жо.іға түсіредІ» (Ғафнр сүрссі. 34-аят). Қүранда Жүсіігіін агымен аталган сүре бар. Ол сүреде Жүсігггін басынап откен барлык окиғалар баяндалган. Жүсіпгің гүсі Жакып Рахиладан гуған екі балаеы Жүсіп псн Бунямннді айырыкша жаксы коретін еді. Жүсіп әкесіне гажайып түс кергенін. он бір жұлдыз, күн және айдын оган бас ніп сәжде ёткенін айтып берді. Жакып бүл і үстен баласыныц дәрежесі ада.мдар алдында жогары болатынын гүсінді. Бірак Жүсіпке бауырларынын коре алмаупіыдығы тууынан коркып, бүл түсін оларга айтпяуды тапсырып. Алланын оны пайгамбарлыкка таңдайтынын. гүс жору жолын үйрстетініи айтты. СыіЬ Зі 166

4. ,4^'Э «Кезіпде Жүсіп әкесінс «Ей, әке! Мсн түсімде озіме Гіас ніи. сәжлс жасап дүрган он бір жүл.іызды, айлы жәнс күііді кордім». - деді» (Жүсіп сүресі. 4-аят). 5. «Ей. ү.іым! - де.іі әкесі (Жакып). Бұл іүсііыі ссн ағалэрыца айгпай - ак кой. Саіан олар касіандык жасан жүрмссін. Адамныц іпайган деген кас дүпіііаны бар юіі» (Жүсіп сүрссі, 5-ая г). - »- , , . ; ■ * • -. - іЛІіІС- <І4хй 3^^ Сл4 Ла/і:у) (2>л ^^ІС- Ц-йиІ іа£ «Бүган (түсіңе) бақсак, ТәнІрін (пайі амбарлыкка) сені гацдайды. коргсн түсіннін гаіылымына жстелсйлі скен. Алла озініц мейірімін сеніңбабаларыіі Ибраһнм мен Ыскакка калай гоксе, саіан да, Жакыінын үрпакіарына да озініц үлы мейірімін арнайды. Тәцірінін бірлігіне. ксменгсрлігінс еіпбір дау жок» (Жүсіп сүрссі, 6-аят). 7, (ЗЛіІ/мП иЛа) «Сүраушыларғя Жүсіптін де, онын іуысгарынын да коптеген і ибараі і ары бар» (Жүсіи сүресі. 7-аягг). 167

Жүсіпке каст андык Балалары әкесі Жақыіпың меііірім-махаббатының Жүсіп псн онын бір анадан туған інісі Буняминге гүсіп жүргснін коріп ашу-ызага берілді. Сойтін. олар Жүсіптен күіылу жолын ойластыра бастады. Оны влтіруді немесе олмсй аман қалган жағдайда да жол тауып келе алмастай алыс бір жеріе апарып гасгауды жоспарлады. Сонда акслсрі оны үмыгып. өзіміз де бакталас іык. бәсекелссгіктон күгылыи. экеміздің сүйікті.ісрінс айналамыз лси ойлады. Олардын бірі Жүсіпгі олгірмей. кашықтагы құдыктың іүбінс лактырып гастаулы үсынды. Отіп жаткан керусндсрліц бірі оны құдыктан іныгарын алар. соііііп адам олгіру күн.тсынан күтылармыі дсгеншепіімгетоқіасты.Осылай келіскенненкейінәкслеріпен Жүсігггі өздсрімен біріе коңіл котсрін. ойын-сауык жасап кантуға жібсруін сұрады. Әкелері ыінан бермегеннен кейін олар оздерінің Жүсіпті жаксы коретінлікгерін. оны корған. камкор бо.іагынларын айтып: «Оны бірдеңеге ұшыраіын алсак. сізлін жек корийніінізгс қалманмыз ба. сондыктан оны аман алып кслсміз. оган сіпгсие де болмайды», - ден ані ішті. □иі аС- 0^3 ІІа ЦыІ ңдлі эIДІ 8. «Жүсініі де, онын інісін де атамыз бізден аріык корсді. а.і біз коіііні.іікпіз іой. ІНын іыіында. бізлін әкеміз анык каіе.іссті».-десіі олар кезінле» (Жүсіп сүресі. 8-аят). 9. ОіуЙ */> дЛзы 168

«Жүсіпті о.ітіріісіср, әіп несс. а.іыс бір жакка апарып тастацдар. Сонан соң аіаларыцныц ыкыласы сендсрге ауады. (Тәубе етсецдер) одан кейін дежақсы кауым болып кетесіцдер», - десті» (Жүсін сүресі, 9-аят). іо. 0) ® «Жүсіпті олтірмендер. - деді біреуі. - Оны кү.іыкка застацдар. жүргінші керуеннін бірі тауып алар» (Жүсіп сүресі. 10-аят). 11, АІ 111һьвіи 21] І_д ІЛ_іІ Ц I «Еіі. аіа! Жүсіи іурасында біис сснбейтінің калаіі осы? ІІІыііында. біі оган жанатырмыз ғой»(Жүсіп сүрссі. 11 -аят). «Ертец оны біие косып жібер. Жеп - ііпіп. ойнап - кү.ііп кайтсын. Оны біз, соз жоқ. бәрінен коріаймі.іі». - деді олар» (Жүсіп сүрссі, 12-аят). 4и& ЧЛЦ 1)1 иіІ^І<-і IздАІі 1)1 13. сэ&Ь «ОныертІіікстсендер.меніиыііындада.аландаймыіі. Сендср көз жазып ка.ісаіыар. опы каскыр жеп коя ма дсп коркамын». - дсді Жакып» (Жүсіи сүрссі, ІЗ-аят). 169

- ----------------------- <_3>° и-ыДІІ А1£І (2>х! І^Лэ 14. ЦІ <хйа£> «Біз кепіпілік бо.та тұра оны каскыр жесе. бізді кара басқаны ғой»,-десті» (Жүсіп сүресі, 14-аят). Жүсіп күдыкта Жакып балаларына рұксатбсріенпен кенін Жүсіп і1 өздерімен біргс алып шығыгі, ойлаетырған жоспарлары бойынша оны құдыкка іастап жіберді. Ал, кешке үйлсріне дауыстап жылап. жоктау айтып келді. «Ей, әкс.міз! Біз жарысып жүгіріп жүріп Жүсіптен алыстан кетіппіз. Ал. ол заттарымыздын жанына қалған еді. Біз кайтып келгенше оны қаскыр жеп кетіпті». - деп зар иледі. СоГпіп. Жақынқа Жүсіптін канға боялған жсйдесін корсетті. Бірақ жсндедегі оның баласынын каны емес еді. әрі жейденін не жыртығы. нс жырткыпіка таланған ізі жоқ болатын. Жакып мән-жайды түсініп. Жүсіггп бір Аллаға тапсырды. сабырлылык жасады. қайғырудын. күйзелудің еіп пайда әкелмейтінін үіын. Алладан акикаггыц аіпылуын сүрап. акырын күіугс бсл байлады. 15. «Жүсіпті оздерімен ертіп әкспі де, олар оны қүдыкка тасіауіа бірауыздан келісті. «Келешскте бүл жанды туыстарыца гүспа.ідан айтатын боласын», - дсп яян бердік Жүсіпке» (Жүсіп сүресі, 15-ая і). іб. дАу ^ьі «Кеіпке жақын олар әкесінс жы.іан сыктап кслді» 170

(Жүсіп сүрссі. 16-аяг). іі&Ца діс- 3 іи ииі и і ****** • *♦ • •• 17, Ц£ ^1_5 12 »-хі2і «Еіі. ата! Жүсіпті кнім кспіектеріміздін касында ка.тдырып. ойміз жарысып кстіп едік, біз кс.тісіііис оны каскыр жсп койыпты. Бірак біз іпын аііісак іа сен бүіан сенбсссіц», - десгі» (Жүсіп сүресі. 17-аят). ^Лііі ^22 За Зіз сиД& А.аАіай ^^ІС- 18. іа (□ЬйлллІІ дій^ «Олар Жүсіптін конлегін каніа бояп ала кслгсн. «Е. бүл істі сеіі.теріе лаііык корсетксн ііәіісілерііі іпығар. менін дс сабыр етксіінен баска (шарам) жок. Сендердін бүл «сүмдык» хабар.тарыііды когеруіме Жаратканнын өзі жар бо.іар». - деді Жакып» (Жүсіп сүресі, ІХ-аят). Жүсіпгіц күікарылуы жәпс опын патіііаііыіі уәзірінс са і ылуы Алайда Алла Жүсін і і ©лімнен күгкарып калған сді. Мысырга бара жаікан бір керуси кұдыктын жанынан отіп бара жатып біреуін су экслуге жіберді. Сол кеіде шслскке асылып Жүсіп күлыктан іпыкты. Керуен иелері Мысырғакелген сокЖүсіпті базаріа апарып сатып жіберді. Оны паіпіаның уәзірі сатып аллы. Уәчір эііслі Зылихаға огап жаксы қарауды тапсырды. Жүсіп уззірдін үіііндс осіп. гәрбиеленіп. жігітгік піакка жетті. Аяяа оған акы.т. ілім. даналық және іүс жору қабілетін берді. 171

------------------------------ <с>о ------------------------------ ІІА д^эЛ^І^ Iа^ЦіЗ - 1- .- . . - - . 5 . ; . I . „ / 19. іЛЯ-4*^ Ат^” <9)1Э 4£-Цхі оз^І «Осы гүстан бір ксруен отіп бара жатты. Олар күдыққа супіы жіберді. Ол қауғасын күдыкка салды. «Сүйііііні' -дсді о.і айкайлап. Қаугаға ү.і бала і.іінді». Сонан сон олар бүл баланы саула мүлкі снякгы қүпня үстады. (Олардын) не істсйтіндерін Алла анык біліп гүрады» (Жүсіп сурссі, 19-аят). 20. д^І^ІІ м »ІЛ • •* «(Жүсіпті) болымсыз гсңіеге сатты, онікені оіан кызығушылар болмады» (Жүсіп сүресі, 20-аят). £І ЙІ3І4 І^ІІ <йіуілл (ул ЭІ ^2 ІХа иШд£5 ІДІ5 дДІШ ^І Ііііц А-АІхД^ 21. «Оны жаксы куі, - деді Жүсіпті сатын алі аи адам әйеліпе. Бір керепміэге жарар, әйтпесе, бала кылын алармыз».Солснякты(Жүсіпті күлыкіанкүткаріанымы} сиякгы) Біз оны жерге (Мысырға) орналастырдык. Оғап түс жоруды үйрегіік. Алла калаіанын жүзегс асыруға кабілсггі. Бірақ ада.мдардын кобі гүсіпбсйді» (Жүсіп сүресі, 21-аят). 22. (З^імъХАІІ иШл£5 ІАІСдЦыІ дДиіі ІАІ^ 172

«(Жүсіп) кәмелетке толғанла Біз оіан лана.іык жэне білім сыйлалык. һгілік нелерін Біз, міне. осылан жяры.тканмыз» (Жүсіп сүрссі. 22-аят). Уәзірдін эйеліііін арамлыіы Алла гағаланын Жүсіпкс берген көркем сұлулыіы уэзірдін айелінің коиі.іін аударын. оны ғашықгык дертіне ушыраггы. Сол ссзімін ол ашык корсетс бастады. Бір күні ретін келтіріп оның көңілін езінс бұруға эрекет жасады. Іісікгерді жауып. алдап-арбауі а кошгі. Жүсіп Алладан күнэдан коріауын сұрады Озінс жаксылық істеген адамға саткындык жасамайтынын аіітын. әйе.ідің галабынан бас гартты. Жүсіп ойынын ла. бойының ;іа күпә істен таза болуын калалы. Осы бэледсн құткаруын сұрап Аллаға жалынып-жалбарынумен болды. Сондыкган Ашіа оны бұл жамандыкган сакгады. Жүсіп шығын кегпек болып есікке карай бегтсгенде оны үстан кал.мак болған әнел көйлсгінін арі жағынан іартып калып. көіілек жыртылып кеггі. Дәл сол ксзде уәзір де кіріп кслс жатыреді. Ойел Жүсіші кылмыскср етіп корсетуге іырысты. БіракЖүсіп акнкаіын айтты. Уәзірәйеліне карап: «Еіеронын көйлсі і аллынан жыртылса сснікі. ал олай болман. керісіішіс, койлек аріынан жыртылган болса. онла Жүсіптін айіканы лурыс боліаны». - деді. Сөіітіп. эйслдін огірігі шыкіы. Өйтксні Жүсіптін койлсгі. піыныяда да, артынан жыртылған еді. Уэзір Жүсіпкс істі жасыруды. ал эйслінс күнэ ісі үшін Аллаға тэубе етуді үсынды. V АиІ 5І4 3-сх' Аі) ЗіЯЛ 23. ІІИІІЬІІ «Жүсіп гұрган үіілсгі әйел (Зылика) онымен көніл 173

косуды ойлап, есікті гас жауып алды да: «Қане, келе қойшы!» - деді. «Құдай сактасын! - делі (Жүсіп). О.і - маган жаксы іэрбие берген кадірлі кожайыным. (Мсн тәрбиеніімс киянат жасамаймын). Ап ыилар еіпкаіпан да бакытты болмайды» (Жүсіп сүресі, 23-аят). 24. (ХН/іК 4ІІ ШІиР ,44 АйІ р4-ІС- «Әйелдін онда ойы болды. Егср Алладан аян кслмссе Жүсіп ге кет әрі болмас еді. Жүсіиті біз күнәдан, үят істен осылайніа сактап қалдык. Ой гкені о.і Ьіздін адал пендсміз еді» (Жүсіп сүрссі, 24-аят). иЛЗ и-иІиЛ) ІА ІдІЙ $ ^4 ^а 4 «ид ьаЯ 5^ І4 25. *т|ІАС- ^і йі V) 5—- кШАІи 4І^І «Екеуі де есіккс карай жүгірісті (бірі каніып. бірі куып). Әйел (Жүсіптіц) көнлегінеп таріып, аркасын жыртын жіберді. Есік алдында онын күйеуі карама - карсы келіп ка.іды. «Сенін заныбынныц арын гокпекші болі ан адам зындаіна гасталуы. әйгпесе кагн.і күйзеліс жазасын гартуы керек», - де.іі эйел» (Жүсіп сүресі, 25- аят). йіі й)І Ц-ІАI й* ААйІ 4^5 Ср 26. о- 3 С>* ~ АйАіаЭ «Ол мені өзінс таріпакка тырысіы». - деді (Жүсіп). Онын үй-іінінен бір адам куә.іікке жүрді. «Егер коіілек аллынан жыртылса. онда әйелдін созі інын да, Жүсіптін 174

соіі жа.нан» (Жүсіп сүрссі, 26-аят). 27. сЯ й-4 А-АааЭ >і£ >1^ «(ЖүсІптіц) көйлегІ артынан жыртылса, оныц созі рас та, әйелдіц созі жаліан», -деді» (Жүсіп сүресі, 27-аяг). 28. (»у*з£- 0! сЯ <И ЗЬ 4-жХааЗ іаі® « Қожасы(Жүсіп)койлегінінартынанжьіріылғанын корді. «Әй, әнел заты! Бүл, соз жоқ, сендердін сайқалдықіарыц гой. Ссндердін қулыктарыцда шек жок- ау». - дсді» (Жүсіп сүресі, 28-ая і). 29. >ңЫхЛ «Жүсіп, - деді сонсоц, - мүны сен енді үмыт. А.і, сен (әйелінс) оз аііыбына кешірім с\\ра. Сен шынлап кателестін» (Жусіп сүресі. 29-аят). Жүсін және әнслдер Қала.іаі ы әйелдер арасында уәзірдіц эйелінін кызмстшісіне жабысканы туралы осек создер кау.іай бастады. Ьүл уэзірдіц эйелініц күлағына ла жстгі. Ол өссктен күтылу жоспарын ойластырды. Сейтіп, Жүсіпті энелдерге көрсетпек болды. Максаты нәпсіге неге ергенін дэлелдеу еді. Олардм конакка шақырып, алдарына ас әкелдірді. Жемістерді аршып жсп отыру үшін әрбірініц аддына пышак койылды. Осы кезде Жүсіпті шакыргты. Жүсіп кіріп кслгснде онын жаркыраган ҮІЬ

жүзін көргсн әйелдер адам баласыпдағы гсңдесі жоқ бү.і сұлулықтан естері кегін. қолдарын кесіп жарадар еткендерін сезбеді де. Уэзірдің әйелі оларға озін мәжнүн кылып адасгырганЖүсіптіносы коркі екенін айгіы. Жүсіп олардың жамандыгынан күікаруды сұрап Гәңіріне дүға жасады. ІПынында, ол күнэ жасяуцан да абактыда оіыріанді.і артык көрді. Алла онынтілегін қабыл етгі. Одан күнэні аулактаггы. Акііқатында. Алла жалынып-жалбарынупіылардын дүі асын естуші. 43 ІАІаЗ 4^1 4_ЬДа]| э 30. ІА Ц Іхх ЦІі-І «Қалодағы катындар: «Әмірдің әнслі (күлынз) жас жігітке ғапіык бо.іып. коиі.ідсс болуға іорлапты. гапіыктык отына күіііпті. Біз оны аіпыкгян-аиіык аиындық деп караіімыз», - деген соз тараггы» (Жүсіп сүресі. 30-аят). А-іиіСаіЗ I оД^І СлН^І 31, Ліа ІХА 0) I ІХД ІА дх «Бұлсөздіесі'Ігеіісоң(Зылнка)әііедпсргсодамжіберді (конакка щакырды). Корпе жасіыкіар даііыіілады. сонан сон колдарына бір- бір пышак берді дс, (Жүсінке) «Ссн барып корін». - дсді. Жүсіпті коріенде естері ксткені соіпна, олар жеміеіі емсс, оздерінін колдарын іураи отырғандарын андаман ка.іды. «О. гоубс! Бүл - алам баласы емес, керемег бір періште гой», - десті олар» (Жүсіп сүрссі. 31-аят). ҮІЬ

іІЗ <»ДІ'1 452^1^ 2І!_5 4_лЭ сЯг“ •■““ІІ '’ ’ • •. _, 32. іул Ц(2/іт>»и »>•' 3*А? СД*з « л (іы.інка) бы.іай дсді; «Мінс, ссн.іер.іііі мені ,,'\\,’и',п « іэмдарың осы. Мснін оны озімс гарікаііщм Р* с, ирако.і өзін бексм үсгады. Еіеро.і менін галіібыімды рын.іамаса, ә.іі де и.інніні:і гастаяатыны даусыі. (), юнда кор болып О.ІС.1І» (Жүсіп сүрссі. 32-аят). . •. . .. ....... ц^іс- аі 3* 33. оДаЫі 34^1 4**-0' 3*- «Ей. Тәнірім! - де.іі (Жүсіп). - Олар іа.іаи сткен нәрседсн юрі мсііііі іыіідаііда жаіканым жаксы. Еіср о.іар іын бә.іесін мснііі басымнан а.іын кстнессц. мспіц (псндслік жасан) коніп ка.іуым гажап смсс. Он.ія мепіц надан болганым» (Жүсіп сүрссі, 33-аят). 34. Х-іа. .2' 4^1 43 •—іі\\ 1^'4 « Гәцірі оііыіі гілегін кабы.і коріп, әііс.і іер іін үкіміц жокка шыіарды. Л.і.іа, ніыііында да. бәрін есгіп, борін біліп гүралы» (Жүсіп сүрссі. 34-аят). Жүсііііін іыцданга тасталуы ) ^лрдін әие.чі Жүсіпке жала жауып. оны акыры зынданіа іастаікызды. Ойтксні Жүспі псн уэзірдің эйслініи арасыц^ оолган окнға қала халқыныц бәрінстарап кетксн еді. Бұл уазір 177

мсн оныц туыстарының беггсріне шіркеу болды. Сондықтаи уәзір оны іындаіна салуіа мәжбүр болды. Жүсін жазыксыз жала жабы.чғанына. халыкгыц ақнқатты біле алмаганына капаланганымсн, уәзірдіц үйінсн кегіп, айла-кулықтан күі ы.ианынақуанды. Ьүл Жүсіп үшін жаксылыкіыцашылуы алдындағы сынак елі. Мүнда Алла оны коргап. сактады. Зындаидаол патшаныңект кызмеішісімеп танысты.Онынбірі натша сараиынла сусын бсретіндсрдін басіыгы Нәбу деген, а.і екінпіісі натша еарайында нан жабаіындардың басгыгы Малхаб дегсн адам сксн. Мүлда олар патшаға қастаидық жасамак болды дсгсн жала.мен түсксн болын шыкты. Олар бір-біріне болған жағданды айтып. сырлас, мұндас бо.чып кстгі. Ьір жо.ты сол екі жіі іі іүс корлі. Біріншісі гүсінле арақ, ішімдік жасайын деп жүзі.мді сыгып жатканын. ал скіншісі іүсіне налды төбесінс койып көтсріп бара жатканын, ол наннап құс келіп іноқыіанын айтгы. Олар Жүсіиісн осы гүстерініц шсшуін сұрады. Озіне Алланыи берген түс жору іяімі аркы.іы Жүсіп кімніи неіс үшырайтынын жаксылап айтып берді. Ьүл Жүсіпке Алланын арнайы бсрген ныгметі сді. ОЙтксні ол Аллаіа, ахиреі күніне иман келпрмсн күпірлік жасайгынлардан, ширк келт ірегіндсрден боііын аулак үстайтын. гек жалгыз Аллага гана гнбадаі еіегін жан болатын. 35. I іа -ііл іЗ4 «Алланыц анкыи дәлелін коріеннеп ксйін де олар оны біраз мерзімге дейін зын.тянда үстады» (Жүсіп сүрссі. 35-аят). ■Сл 5^11 зіь Iзд 3^8 -=^ Ү1?>

36. Зіо АлІІ 3-4 Л ^4 иі Іши «Зындаін аЖүсііінен біргеекі жіі іі кірген е іі.Соіп.іц бірсуі: «Мсн іүсімде арак жасап (сыіып) жятыр сксм деіімін». - деді. Екінпіісі: «Түсімде мен кә.іімі ідеіі. нанды гебеме котсріп түр екенмііі дсіімін. о.і нанды кусгар жеи жаткан тәрІздІ. Соны дәл жорыи берееи, біт сені іііыііында да жаксы.іык жасамны дсп бі.іеміт». - іс.іі» (Жүсіп сүрсеі. 36- аят). І ' ■ ’» • .* . * »- 37. (*А 5 «Мен екеуіііс де сырі іан әкслІнстін іамакіарыіыы (кандаіі скенін) алдын а.іа аіпып бере а.іамын. Мүны Тәнірім маган бі.і ііреді. Мен Тәнірге сенбснтін. княмсі күнін моііып.іамаіііын кауымнын дінін іәрк егксм» (Жүсіп сүрссі. 37-ая і). Жүсіптіц бір Лллага гнбадаі жасауіа шакыруы Жүсіп ‘іыплаіідаі ы уакьггты ііаііда.ппіып касындагыларлы бір Алланын лінінс шакыра басталы. Түс жорудын ксйбір гаііыіііарын үйрстіп. олардын кы іығушылыктарып тудырды. Олар да оны гүсгі жақсы жори алатынлыіы үінін кұрметгейгін болды. Сондаіі-ақ, өзінінбабалары мсн ата-іары Ибраһнм, Ыскак. Жакыптардын ізбасары екснін ле айтгы. Олардын адамдарды тск бір Лллаға ғана ғнбадат кылуға басгаіанын. бірақ аламдардың көбі оны кабыл а.тмаГітынын, күнірлік жасаіііынын іүсіндір.ті. Жүсіп абақтылас екі жолдасына о.іардың ага-бабаларынын сыйыныіі жүрі сндерінін дәлслі жоқ ко.члан жаса.н ан нәрселер 179

скенін аіітып. о.іарды тек жалғыз Жаратушы Ал.іа» а ғана бой үсынуға шакырды. £)і Ш іа ч_> 5 ^ІХллІ5 I^Лаі Аіа ЛлалІ^ ^аіі СА^З о^іІіІ ІЫ& д^І 3*^2 сһ4 ^4 О-® АУІа 38. йЭ^АД' «Меп оз бабаларым - Ибраһимнін, Ыскактың, Жакыптын дінін түгынгам. Аллаға әлдебіреулер;й тенестіру бізге лайыкемес. Онын озі Алланың бізіежәне адам балаларына жасаган рахымы. Бірақ коп адам соғян шүкіршілік еіненді» (Жүсіп сүресі. 38-аяг). 39. АІЙ <аІ ЗцЗцл.іуЬгі Ь «О. гүрмелес туыстар! Түрлі-түрлі гәңір жаксы ма, ялде күдыреті күшіі жа.пыз Ал.іа жаксы ма?» (Жүсіп сүрссі, 39-аят). (ЗЗІІ Ца (Э^уіліЭ ^ілі ІА 71 0-в Ьа эйі VI IЭ-А^ ^і >лі діі VI Дк2і £)І Ц_> дмі 40. йЭ^Ч V о-*Ій1І >£І 6^3 (Э^АІІ сЯ^І «Жаратканды жайына калдырып. ссндерлін тәңір іеи табынын жүрі ен.іерін ата-бабаларынның және оздерііінік ко.ідан жасағаііларың. Олар іуралы Хактян еінкандан хабар келісн жок. Гнбадаі, дін жоніндегі үкімнін бәрі Алладан келмек. Ол сендерді тек озіне гана сыііынуға бүйырі ан. Бұл - ен дүрыс дін. Бірак кон ада.м мүны біле берменді» (Жүсін сүресі. 40-аяг). 180

Жүсіптін скі жолдасынын гүсін жоруы Жүсіп патіпа сарайында піаран кұюшыны патшаның олтірмейгінін. кастандык жасаудан таза. кылмыскер еместігі аиыкталып. босатылатыныи. бұрынгы жүмысына кайга баратыныи айтып куанпы. Ал. панпа сарайында наи жасаушылардың басшысы бо.ігаша оныц натша оміріне кастандык жасауга катысканы аныкталып. оны асып коюға укім сіілетінін. басынаи күс ке.тін шокінынын айтты. Және озіне түс жору касисгініи Алладан берілгеііін малім сііі. Жүспітің жорі.пан түсі далмс-дәл келді. Шаряп күкшіы іынданнан шығарла Жүсіп оган патпіаның алдына барган сон осы гүс окнғасын патшанын ссінс салуын тапсырып. о инс жасалған әділетсізлік. жапсырылған жала қанта гексері.тіп. акп.ит.і аныкгалудан үміт етті. Алайда Жүсш ай гқан аманат шарап күіопіынын ссінсн шыіып кетті Сойтіп, Жүсін зынданда ұзак жыл жатып калды. 5I і-*£да.і ІдІ */) І4 41, (ЗирйУлі Л 4-Л5 Си 3^^ «Түгкын гуыстар! Ссндердіц біреуін кожаларына шарап күііып береді екенсін дс. біреуін дарға зсы.іаты екенсін. онып басын күс мүжиді ексн. Ссндеріе бүйырылған үкім осылаіі скен» (Жүсіп сүресі. 41-аят). оЬ-ийІЗ I 'ід <ІІ і2>1з 3^5 «Ә.ігі сксуінін күп.ілады дсгеніне «Қожаннын касыпда болғанда мені ескс аларсын», - деіен бо.іатын. Қожасынын касыііда жүргсндс Жүсіп тура.іы айгуды інаіііан оған умыпырып жіберді. Жүсіп зынданда коп 181

жыл жаіып калды» (Жүсіп сүресі. 42-аят). Жүсінгін патиіаиын іүсін жоруы Патшатүс кореді, сол гүсінен іпопіып балгерлсрін. ланаларын жинаи. оларға іүсіндс жегі семіз сиырды жеті арык сиыр жсн жагқанын жәнс жсіі квк дэн мен жсіі курап калган дэн көргенін айтып. шешуін сүрайды. Бірак оларлын ешкансысы иаішаныц і үсін жори алмайды. Олардынжауабына паі шанын конілі толмайлы. »•' .' • /' •1 » » 43. оэ5^ ь о! ^4^5 «Мен түсімдс жсіі арык сныр.іын жсгі ссміі сныр.іы жсп жаіканын және жсіі жасы.і масак псн жсіі қураіан масак корлім». - деді папііа бірде. - Еіі. даііыніпандар! Еісрссндср і үсжорудыбілсендер,осыныжорып беріндср» (Жүсіп сүресі. 43-пя і). 44, ^ЗхаЛж-і Ьі^Іі-иоІ I «Бүл бір шаіаскан іүс екен, - десті олар. - Біз мұндай іііырма-іпаіу түегі жорн а.іманмыі» (Жүсіп сүресі.44- аят). Патпіанынтүсі туралы әнгіме піарап күіоіиыныц да қүлаіына жетеді. Онын есіне бірден Жүсіп түсс.іі. Ол патшага зынданда Жүспі.ісгснжіі іі жатканын.наубайханашыскеуінін гүсін іура жорып бергсніп. патпіанын түсіи де соныц жорн алатынын айтады. ГІаппа оны Жүсіпке жұмсайды. Ол Жүсіпке барып. 182

оііын тапсырмасын патшаға аіітуды үмытып кеткені үшін ксіпірім сүрап, натшанын көрген түсін жорып бсруін отінсді. йі А-аі Дя_і 1* Іхй 3^.5 45. «Әлгі іындаиііан күгыліан және (Жүсіпті) үзак уакыттан соц есіне іүсірген адам «Бүл түсгін жоруын мен айтын бсре а.тамып. тек мені (Жүсіикс) жіберінлср», -деді» (Жүсіи сүресі. 45-аят), 46. <4^ «Ен Жүсіп! О. піыкіиыл (аіаііын), жегІ арық снырдын жеті семіз смырды жеп жатқаны және жегі жасы.і масак пен жсгі қу масақ іуралы гүсгін жоруын бізге антыіі бер. Мен оны аіііып бараііын. о.іар ;іа бі.ісіп (сенін қаснеі іцді)». - деді» (Жүсіп сүресі. 46-аят). Жүсін паіпіапын гүсін жорып. жакында кныіііиы.іык болатынын, бірак одан құтылу жо.іы да бар екенін айтып: «Мысырда егін жегі жыл бітік ніыіады. сондыктаи сіздер бидаіі. арна егіцдср. оны мұкнят орып алып. сактандар. іпаінып-токіісй үнемдендер. кор жинандар. Содан соц жеті жыл қүрғақшылык болыи. сгін шыкпан калады. соида сактағандарынды жұмсаіісындар, одан іск гұкымдықаз гана белііін алып калындар. Өйтксні кұрғакпіылык жылдардан сон тагы да жайлы жыл келеді. оны сонда сгссіңдер. Алла еі індсрінді суаруга жанбыр жібереді», - дсйді. 183

V) иа ий зіі 47. ОЭ^ 1*4 «(Жүсіп) яйгіы: «Әлсггсгідей жсті жыл ясгык егесііціср. олан орып алғяндарыпды жеу үіпін басгыріан біразынан баскасын мясаі і.інлэ сактансындяр» (Жүсіп сүресі. 47-ая г). іАл VI (3^1 д-в4$ һд 2ііз 48. ОэімалЗ «Содан сон жеті ауыр жыл ке.іеді. (Осы кезле) бүрын жиііяган астыктарынныіі біразынан (үрыкка сактағаннан) баскасын жсн бітірссіндер» (Жүсіп сүресі. 48-аят). 49. ^ІИІ ОІди А_а2 ^і£> «2113 «Содан соп (молшы.іык) жы.і іар кслсді. О.і кезде жауын інаіпыіі коп болады. Лдамяар жемістерден гү р.іі - іүр.іі ішімдік аі ыи.іп алалы» (Жүсіп сүресі, 49-аят). Қастандыкгын янықталуы Шарап күюшьт патшаіа гүстін жоруын жеткізді. Патша бұл жорудын дәлеллі екснін іүеініп, Жүсіпті алып келуді бүііырлы. Жүсшкс елші барып. патшаның калауын жеткізді. Бірак Жүсіп озіне жасалған қастандык аііыкта.іып, жабылған жэлалан акгаліанпіа іынданда жата беретінін білдірді. Мұны естіген Паііпа эйелдерді жинап. уәзірліц әйелін ле шакыртты. Сойііп. олардан Жүсіптін каидаЙ зүлымдык жасағанын сұрады. Әйелдср онын еш жамандыгын көрмеі-еңдерін айтты. 184

(ылнха да онын адалдыгын. данальн ын. акыддылыгын, осыпыц бэрінс езінін кінәлі екенін мойындап. онын эрі карай іл жапа інеге беруін каламайтынын білдірді. АІІйАІ £□/)* 5*3 1-аіЗ Ліаіі 3^5 50. е#” □} «>2іі X «(Қыіметші пагніага Жүсіптіц жоруын айікан соң) «Дсрсу оны осыпда әке.ііцдер». - деді. Жібсрген адамы Жүсіике барғанда: «Әміріпіце каіііадан бар. - дсді Жүсіп. - Содан соц баяіыдагы колдарын кесксн әйе.і іер гуралы (не білетінін) сұра. Ал, меніц Тәнірім олардын сүм.іыі ын жаксы білетІні лаусыі» (Жүсіп сүресі. 50-аяі). Іл дЫ 4 ^5 іп*к Іл Ііі <2)71 >»5*3* оі>«* сЛІ (2И ііаіе- 51. Аа*^ «Жүсіпнен коніллес болмак бо.наіі кездсріцде сендерде кандан жаіі болған елі?» - деп сүрады (ііаііна әне.ідердсн). «Лл.іа сакгасыи. - делі әйелдср. - Жүсііггіц кы.тдай да киянаіын бі.тмсііміі». «ІПындыкіыц бсті ашы.ілы. - дсді Әмірдін әііелі. - Өзіммен конілдес болуды одан менін талап еткснім рас еді. Лл, ол адал күііінде калды» (Жүсіп сүресі. 51-ая г). «Меніц бүлаіі сткснім, - деді (Жүсіи). - Ә.мір жок кездс оныц әйеліне княнаі жасамаіап.іыіымды жәнс сүмдардын ан.таларын Л.і.танын і.пері бастырмаіітынын әмірге бі.ідіру үіпін істсгенім» (Жүсіп сүрссі. 52-аяі). 185 «5^

й! 14 ^! уйг о! з_>і и> 53. «Мен оіім.іі ақіаманмын, нэпсі Лсісн. іпыііыіі іа ,іа. жаман ісгсріс буныриды. Егер одан Тәнір іін раіымымсм аман ка.іаіын адам болса. онын жоні баска. Менін Тәнірім. шыііында іа. кеніірімлі арі меііірім іі» (Жүсіп сүрссі. 53-аят). Жүсіпгін каржы уәіірі бо.іуы Жүсппін адаллыгына кои жсікен. түсін жорыган ксілсп іерскгігіне. алдагы киыншылыкган Мысырлы сакіап калу жөніндсгі кеңсстеріне рнкі болган натніа оны а.іып кс.іугс адам жіберяі. Ол Жүсіпке аныктзү-лын нэтнжесіп жсткітді. А.і.іына келгсн Жүсіикс папиа каіынзны баскарулы үсын.іы. Өйтксні каяліа-ікпі.іыкты баскарүта осындзй білгір. дана. сенімді алам ксрск болатын Осылаініы Жүсіп Мысыр іын клржы уянрі болып. оіан ү.ікси мінлет жүктслді. сркінлік бсрідді. Бүл Алданың салнх пенлесінс бергсн сыіі-күрмсті, нышсті слі. І4І& 4_І 2ІІ4ІІ ЗіЬ3 54. ОА* «Жүсіпті мшан акс.ііісіср. мсн оны 03 а іамым сгемін», - лсді лмір. Онымсіі онгіме ксзінде: «Бүіін біпін аримызла сенін млріебсн жоіары әрі сенімдІ адэмсын». - лсді» (Жүсіп сүресі. 54-аят). .ійг 186

\"* * * • * ' • - • 55. </•* сЙ^* СЯ*5* еМ «Мені жердің (Мысі.ірді.ін) қазынасын баскаруга коіі,- деді (Жүсіп). - Мсн ііапыз бі.істін және жаксы сактаіі а.таіын адяммын» (Жүсіп сүресі, 55-аят). 4и«г»і -Іил Цід сЙ3^^* 56. □идЛаіі >хі цл Іііда. «Біз Жүсіпті Мысырда ка.таіан жерінде іүратын (мсмлекстке окі.іепік стстін) еіін орналастырдык. Ксніпі.іііімізді біз калаіан адамымызга сый.ізіімыі. ізіілік жасаі зіідзрлыи Гіодауын каіітармаіі коіімаіімыз» (Жүсіп сүресі, 56-аят). 57. *>•* 5А э>ж^і «Иман аііікап іарга. іакуа.іык еікендерге княмст күнініц сауабы (дүние ләззатынан), әрине аріык» (Жүсіп сүрссі. 57-аят). Жүсіптін бауырларын іануы Патшаныи гүсін Жүсііггің жорығанындаіі жсті жыл егін бітік болды. Жүсіп аллын ала дайындык жүргізіп. астыктың артыгын казынаға жия бсрді. Содан сон кұрғакніылык жылдар басталып. корпй елдерде. әсіресе I Іалсстинада халык аш і ыкқа дуіиар болды. Жакып г ыц балалары жәнебаскалар да кныіпиылыккешті.Жакып Мысырдажағдайдыңжаксыекснін есгіп, балаларынан Бунямнинен баскаларының алгын-күміс жэнс баска да іаггар алып Мысырга барын. оларды бидайға, арпағаауыстыруды галапетті.Оларсолайаргынып-тартынып Мысырға жеггі. Оларды күзетшілср Жүсіпгің сарайына кіргізді. Жүсіп бауырларын бірден таныды. Бірак олар өздерімен көне Мысыр гілінде сөйлескен уэзірлік киіміндегі 187

Жүсііггі ганымады. Жүсіп гуысгарын мейман еіііі. оларға бидайдан, арпадан артыгымен елпіетіп бсрді, қосымша жол азыкгарын да салғызды. Олар жол жүруге дайындалған кезде ендігікелгендсәкслесбауырларынбіргеокслуді.егер.тксл.месе Мысырга кіруге тыйым салагынын, асіык та бермеГітінін ескергті. Жүсіптін талап қылганы бір анадан туған бауыры Бунямин еді. Олар Жүсіпкс оны әкслуге уэде етті. Бауырлары жүругс дайындалганда Жүсіп кызмсткерлеріне олардын алып келген іаттарып оздеріне білдірмей жүктерінін ііпіне салып жібсруді бұйырлы. Жүсіпттц мұнысы олар Палесгннга қайгып барғанда апарган заттарынын кайтыи кслгенін коріп бү.ч жомартгық пен жаксылыкка тац қалар, сөйтіп тағы келср леіен жоспары болатыи. «Жүсіптін баяғы бауырлары келіп калмасы бар ма. Бірақ (Жүсіп) оларды гзііыіанымеіі, бауырлары оны тани а.імалы» (Жүсіп сүресі. 58-аят). 59. «Оларға керек-жаракіарын ю.іык даііындады ла. Жүсіп: «Сендер маган бір әкеден гуған бауырларыңды (Буняминді) сріін келІцдер. (Астықгы) менін толык о.іііісп беріп жаіканымды және оте мсймандос (жомарі) сксііім.іі кормей гүрсыцдар ма?» (Жүсін сүресі. 59-аят). 60. 05?^ «Егер оны сртіп ке.імессндср, сендерге берстін 188

астыгым жок. онда меніц мацыма аяк баспанлар», - дедІ» (Жүсіп сүресі. 60-аят). 61. аілі «Біі оны .экесінси сүрауіа тырысамыз және созсіз орынданмыз», - дссгі олар» (Жүсіп сүрссі. 61-аят). 62. «лчСу 4^ «О.іар.іыц (астыкка аііырбаска бері ен) іаі іарын оз жүктсріпіц арасына іыіын койыңдар, үйлсріне қангыи баріанда корін-бі.ііп. каіігып оралулары мүмкін», - дсп іапсырды кыэмеііііі.іеріне» (Жүсіи сүрссі. 62-аят). «Әкелсс бауырымыздыц барын уәзір кайдан білді? Оны сріні ке.іуімізді нсгс талаіі етеді? Күдды бір Жүсіп галап етін оіырган сняқі ы. Астыкты да аріык бсріп жатканы неліктен?» ісп агаііындылар бүл жайлы і үсінс алмай гац болды. Содан сои бүл мәссленін монін әкелері Жакып кана іпсіпср десіі. Бауырларыпын сліне ора.іуы Жүсіптіц бауырлары Мысырдан аман-есен оралдъі. Олар каржы уозірініи оздсрінс керсеткен күрмсіін, алыіі кслген астык т.б. гапары жайында экесінс кнсса етіп айтып бсрді. Уәзірдін Бунямнні е катысты тапсырмаеын және ендігі жолы Бунямин бірге бармаса кабылдамай қайтарып жіберегінін де айтты. Ьүл сөздерді естіген Жакыптын жүрегіне олардын Жүсіпкежасагап опасыздыктары есінстүсіп кобалжу енді. Ал. Жүсііпіңбауырларыолардынапарғанзаттарынынжүктерінін ішіне кайта салынып жіберілгеніп коргенде Мысырга тағы баруга ынгалары одан сайып арта түсті. Олар әкелеріпе Буняминді сактап. коргайтындарына сенліруге тырысгы. 189

Жакып балалзрыка Аллдга а»п бсріщіер дегсн шар» конлы. Олар Бунямннді ам.ін-сау шіып кс.ісгіндіктсрімс А.тла ат ымсн ан г берісннсн ксйін Жакыптын коніяі гыныіііталып. олармен жіберуге кслісті Бунямннлі Аллага гапсыр.іы Өйткені Ол - сактаушынын күшгісі. ра.хым кыауіпынын рохымдысы □х-а 3-1 іІ4 ххд ииі и і а£хі’ ^і ' 63. <1 йі^ ІАхІ «Олар кзіііып ора.іып әкслсріне баріы. (Мысыр пагшасы)сндіасгыкбсрмснтінбол іы.һііміі іі(Бміммин.іі) бізбен біріс жібср, (сон.іа гана) асіык ала а.іамыз. Оны біі, соі жоқ, кирпііііып бо.іямыі», - ле.іі» (Жүсіп еурееі. 63-аяг). 5^ 4Д)ІІ 3$ > <Р-І ^-І VI > ЗІ м. (^5’ я э «(Жакыл) пііііы: «Ьурын онын аіасы іуралы бір сеніп е.іім, сн.іі б^л іура.іы сендергс калан сснермін? Ен жаксы сакіаушы Ч.і.іа іана. ол борінсн ле меііірім.іі» (Жусіп сүрссі, 64-ая і) 4ІЛЗ^ ІІІІІ ІІІА' 5 ЦІІІ ІхірЦхі эХА 65. ліЗ «Жуктерііі аінканда олар лптарыныіі оііеріне кан іары.н ин.іыі ып кор іі. «Ен. аю! - де.ті олар. - (Бу.іан аріык не ксрек) іаііарымыіды туп - туіел оздеріміпе 190

кіійтарып беріпті. (Бауырымызды апарсак). үйлерімізге (іагы да) асі ықәкелемһ. Біртүйеасі ыкі ы артыкаламыз. Мына әкелгеніміз аз ғой», - десті» (Жүсіп сүресі. 65-аят). 66. 3^3 Й-^Э-4 '-*І£ -ЬІАи «(Жақып) аііггы: «Егср бәріміз кырылып калмасақ, Буняминлі созсіз аман - есен әкелемһден Күдяіі атымен аіп етіп. бексм уәде бермесендер, мен сендерге косып жібермеймін». - леяі. Үлдары ант іиііп, іпын уәде берді. «Бһдін айткан создерімізге Алла куә». - де.іі (Жакып)» (Жүсіп сүрссі, 66-аят). АІЗІІа ші^іі I^ІІЛІ з сиіи 1 7Ц АІЙ >^15з1*11 3$>иіа АдІ ііііі£ АдІС- д» 71 0) 67. «Еіі. үлдарым! - деді сонаи сон. - Барлығын (Мысыріа) бір какпадан кірмеіі, болек-бо.іек қакпадан кіріндср. Алланынбүнрыгынан мен сендерді сіп нәрсемен де күікара алмаймып. Үкім іек Аллага лайык. А.і.іаіа сүнснтім, сүйенушілеріне Алла озі жар болсын!» (Жүсіп сүрссі, 67-аят). і^А АД)І >д ^4-іС- 1»4 ^эА^ді чіиз. ОІІаіС- іаі ІАІизЗ ии7' 68. V о-ІіЛ >І С^э 191

«Ка.таіа әкслсрі ийткиндаіі (л.і кні інс какиадан) кірсе іе Тәнірі жаігая іаі лырдан күіы.іа а.імады. тск Жакып коіііліііін кп.іиу ы гани орын.іи.і.іы. Оны Жакыпкз амн сікенбіі. О.і зор таіы.іым иссі, бірак коп я.ілм оны бі.імсн іі» (Жүсш сүресі. бХ-аяі). Жүсіп іпісі Бунямннді үстап ка.іуы Жүсін бауырлнрын меііман стіп күгті. Сонынан інісіысн онаша калып, оіші шыидыкіы іійтты. І.кеуі де шексһ кулнышкя (мічепді. Жүсіп інісінс Ад іанын оіін жарылкші, пыгмеі, ііандык. блкыі. абыроіі, дэрежс бсріенін антгы Аіа- анйсын Мысырги алып келгснше онын жаііынлз кллуын қалайтынын біллірді. Бірак оны а.тып калуіи себеп керск слі. Ол үпнн Бунямингс уріык жаса іы дсген жала жабылуы тніс. Бү.і жоспарги Бунямпн ле келісіі. Сші үпнн Бунямнннін жүинін ирасына пипшніын мері басылган ылыс жасыры.іып коііы.тды Агаляры інісіі таттарын а и.іп іггаіпір ксчдс Жүсііпінорынбасары ылысіын жоғалганын м.тіім еггі. Жүсіп керусн.н гоктігпырып. жоіл.нан нлрссні іілеу.іі мписгісді Жүсіптіц бауыр.іары үрлыктан іаіа сксн ііктсршс ант ппті. Жүсінтіііоіілистырғанынлин. іхтсген <аі Буняминнін жүинсн габылды Жүсіп олар.пі үрлык жасаглн кы.імысксрлін жа шсы не скенін сүрады. «Күллыкка злыналы». іелі олар. • • •• •• 69. «(О.іарі Жүсіпкс кірді. Жүсіп інісін күтпағыніі а.іды. «Мен, ані.ііындя. сеніп туыскапынмын, бірак олардын істеріне кынжылма». - іелі» іЖүеіп сүрссі. 69-аят), 192

70. оАМ ^ІіІ >а2і «Жүсіп оларлы кажеггі астыкпен камтамасыз етті. Сонсон ылысты інісінін жүгінін ііпіне гыгып койды. Со.іан бір айкайшы ніыкіы да: «Ғ.іі, керусншілср! Ссндср нағыз үры скснсінлср», - дсп жар салды» (Жүсіп сүрссі. 70-аят). 71. йһд 'зМ' 3 'з^ «Оу, нелеріп жоғалды?» - деді керуенніілер» (Жүсіп сүресі, 71-аят). 72, 3 ІІІ3 Зал А_і ^іэ» ^>^3 Р'л «Патіііанын (морі басылган) ылыс жоғалды. Оны тапкан аламға бір гүйе астык берілсді. Бүіан мен кепілмін», - лсді жаршы» (Жүсіп сүресі, 72-аят). 73. һлл. ЛП Ц» діаір да2 I «Алла аіымен анг ішейік, оідерін іе білссіңдср, біі мүнда бүіыктык жасайык деп кслген жокііі.н. біі үры емесніз», - десіі» (Жүсіи сүрссі, 73-аят). 74. й! & ЗІ>ж іаІ «Ссндердін ніариғатгарында үрыға кандаіі жаза беріледі? Ғ.гер огірікші бо.ісаігіар. кайіср едііыер?» (Жүсіп сүресі, 74-аят). 193

75. ^дааШ' «Оііі.ііі жазасы -жүгінсн ы.іыс іабы.иан а.іам іы куі сту. Сүм.іаріа бізсоп іаіі жаіа бсрсмп»,-деді ксрусншілер» (Жүсіп сүрссі. 75-аят). А^эьі £ІС-3 3» АаІІ 3 <»с. _$и оІ VI ^кіі оііі сМ и <-1^1 ш 76. 3* ЗэЬ *Ьлі £>> «Қызмсішілер әуелі бііскаларлын жүгін актарып ке.ілі іс. Жүсіпіін інісінін жүгінсн ыи.істы суырыи аліы. Жүсіпке бүл гәсілді Ьіі айпык. (Мысыр) паііііасыкып заш.і бонынііія (Жүсіп) інісііі а.іып кала алмантын е.іі. Сонсон А.і.іа оныіі со.іаіі ісісуін уіііаріы. Біз көніліміз түскен адямиын марісбссін кетереміз. Оіііксні әрбір бһіімпаз.іан іа жшяры білімпаз бар» (Жүсіп сүрссі. 76-аяі) Жүсіпгін ксшірімділік сіуі Букяміінніи бауырларм капы үятка калды. Олар «Опыл урлауы гажап емсс.өіі і ксні бұрі.ін агасы ла үрлаган болатын».- деіі Бунямиіі мен Жүсіпке жа.іа жауып, ошсрін ақтай басіады. Жүсіп кезін.тс озін аллап апарып күлыкка іасгаіан бүларлын Бунямннді іе куікаруіа әрскеі жасамаіітыііыіі үкты Олар тііні экелсріне беріен уәлелсрін лс ү.мыіканлаіі елі Жүсіп кінзліні оиар.іын шаріиаіы боііыншп күлдыкка алып кзлаіынын малімдсді. Мүны еетііен олар бір-бірімсн ксңесіп. шперііідсгі үлксні Раунин «Окслсріне Ьуняминлі аман-ессн сакіиіімыз дегсн Алла ліымеіі бсрген анпарынды үмыгтыңддр мл? Біч үягты болдык. Әксм кеішрім бергсншс немесс маган жаксылыкнея каГпуга Алла үкім кыліанша мен 194

Мысырда каламын. Ал. сендср кайтыцдар. окемізгс болғзн жаідайды толыіымсн айтыцдар. Мүнын бәрі жансыздыц ісі. егср біз ғайыпты білетін болғанымызда мұның алдын алын. оны сактаған болар сдік». - дсді. АляІі і Лллі^ ІА АЗ £ І .Л‘—і 77, • • ' і I * • ё > • ,і һдл ^хІС-І АУІ^ ІЛ£-а ^аоіІ ІА±и «Еіеро.і үрлык жасаса. онып гуысы дабүрын \\рлык жасаіан а.іам». - дедІ о.іар. Бү.і соіді Жүсіп іііііііеп білді де сыртқа шыіармады. «Сен.ісрдін онларын жаман-ак деді (Жүсін) іінінсн. - Сендердің аііікандарыііныи оіірік екенін Ал.іа әбден бітеді» (Жүсіп сүресі. 77-аят). 1£І Ціэкі Дэі I 14}» м Іиі АІ ^І Циі Ь І^ІІЗ 78. ^идАдІІ і>4 ^І> «Еіі. мәртебслім! Оныц әкссі бір карі адам еді. Баланыи орнына біздін бірімізді а.іып ка.і. Біздін білуімізше. сен шынаііы жаксы адамсын». - деді» (Жүсіп сүресі. 78-аят). Зі і иіі ЭДІР ІиС-ІІА VI ііы (2)1 дЛІ Зія-4 312 «Қүлай сакіасын. - деді (Жүсіп). - Жоі ымы і кімніц жүі інен іабы.іса. біз соны а.іып қаламыз. Әіітпесс, біздін жолдан азатынымыз \\ак» (Жүсіп сүресі, 79-аят). <л£иі І^жЬи ^І ^*А14Зіі Ійаи і <Х4 I ^ іДлІ.лІ ІДІЗ 195

' ^\\ ^іі ^і Л>і и З^і ла’ сй 80. ц**&^ эА Э* Э ^1 Э’ </? чР <А сГ^ «Үмігіері үііпсіі сон о.імр аулякія) шыіыи. күпмм акы иасіы. Храларын іаіы ^лкеміані іы:«*Ліа.іарыннын еен ісріе ант ііпіірііі. ултс.ісрііыі адіаны жэпс Жүсіп прады Гңрыи жасаіан кяіг.ісрін есісрікдс мс? Лгам маіан рүксаі бсрмсмініііс нсмссс маіаи Күіян іан бұйрык 6о.імаиынша мсн бүя жсрісн кеіпсіімііі. Ә.іід бүнрык Лл.іа.іан бо.ія іы» (Жүсіп сүресі. ХО-.іяі) іад ІаІфЛ 1*9 сіыі 0*1 Ц '^>8 Д«І ІЭ*->/ х ।, ңцаіі іа$ Ііліс- «Сеялср каніын аіа.іарына барын іар. сонсон Гіы.іаіі існ іср: нЕИ. ніа! Сснін үлын. іпыііыіі ііі. үрдык жасаіы. Һіі ис корсгк. соімн іана куэ.іік сііи оіырмыі. Ьіі іаиыпіы бітігн жокпыін (Жүсиі сүрссі. 81-дяі) □ІЛ 4яі иі^Іі ^аЬ ЦиІ & } 82. оэЬиоі «Бһ Гніріан ка.іа.іаіі жәііе біібсіі йіріг жүріен кгр)снлгр існ сүрап баіыныі. Ьіі іск корісніміпс іана аніакпыі» (Жүсіп сүрссі. Х2*аяі). /Кіікыптын баяя.ілры экслерінс (нхіган жа* іан.іи аіітып кг.і н < >ні.т сстіген Жикып бүрын Жүспи і ж<налтеа. снлі Ьуниміінлі жиіалтып скі (шлм.ыішіі бірдсй айры.тыіі боиап калды Ьүідн сснс олмхіы. о іарлын айткші соисрі жхидм снякты кмрінді Олардын бсріен уә.іс ісрі мен ашы іаі ы да отіріккс лйна.і іы. Ксинде олар Жүсіпке лс осыіаіі жмсаіан сді. Жакып олирлм иЬүрын онын аіэсынан күіынан.ырын снакты Буня.мііннсн 196

пс күтылу үіінп м.уны әдейі жасағансыңдар. Егср ссндср нэтуа бермессцдер ол уэзір ұрының қүлдыкқа адынатынын кшшй білді?» - деп айынгады. Содан сон ол сабырлылыкегііі. Ллладан балаларыныц бәрініц каіігарылуын сүрады. Жақып бшішшрынан тсріс анналды. Буняминнің каіігысы Жүсіптін қайгысын кайіа козлырын, екі козін кер стті. Балаларынын жанашырлығына да: «Мен ссндсрге ціагынып жатқан жокпын. Мсн іек Алладан жалынып іілеймін. Оныц рахы.мы кең. тек Алладан ғана үміт стемін». - дсді. Ол екі баласы да іірі. каіггып оралады деген үміггс болды. Содан сон Жакып балаларын ніакырын алды да. Мысырга каніып барып. үлкен агаларына косы.іып Жүсіп нсн Бунямннді іздеуді бұйырды. «О.іаіі смсс- ау. - ігді Жакып. - Таіы ні қу ііәпсінііі кызығына ері ен іпыі арсыіпар. Ьірак сабыр лсі ен соныц бәрінен дс кыігы.іыкі і.і (жаксы). Со.іяр іі.ін бәрін боными жиыіі берулі Тәнірімііен гі.іеймін». А.і.іаныц бәрін бі.ііп. лана.іыктіен ісгейтііііне дау жок» (Жүсіп сүрссі. 83-аят). 84. ^>11 «Жакып геріс айналып «Қаііран Жүсіп», - леп күнірен іі. Қасіреттен екі козі аіарын кетгі. Қаіііы-деріін іінке сактан, күйзслді» (Жүсіп сүресі. 84-аят). 85. 197

«Қүдаіі акы. сгп Жусіпіііі кисірсіімен кагжырзіі бігііц. күйзг.ііп олсгін бол іын». - де.іі балялкры» (Жүсіп сүресі. 85-аят). 86. V’ Ь» Сиа»)і чЛ ДІ «Меп каиіы-касіретім.іі гск бір Л.і.тяіа піна іпаі ынамыи. Сол Жарягкиниын жәр ісмдесм аркылы сен.іср бі.імсйгііі;іі бііемін» (Жүсін сүрссі. 86-аят). 87. VI 4ЛІ Ол оЛй V АЛ аі)і «Ен, ү.і.іарым! Барын.іар. Жүсіпті және онын інісін іыеіиер. Жаряткан жарылкар. үмһ үзбсніср. Ү.і.іаныи рахымынпн іск сснбеуіпііср іана үміі күіпеіі.іі (Жүсіп сүресі. 87-оят) Бяуырларыныи Ж^сііпі іануы Апіііыпдылар экесіпін та.'іабы боііыиша Жүсіп псн іігісін і ідсуіс Мысыріаіігіанды. Жүсіпкске.чііі. Ьуііямнм іібосаіучы ніінпі жалына басгалы Ьүрыіны каіпсі ага.і.ірыііың слІнін ашүыктші, ксдсйлікген тврыгып оіыріанын. астыкка асп мүкіаж сксндіктсрін. айырбаска әкслісн стпары аі болса да жоылртгык жасаи. шык-түлікісн кобірек бсруін өтініп жа;тыііыіі-жл.чб.ірыіпаи мүлэйім іүрісрін керіп Жүсіп і.т калды. Сөйііп. оларгп іпінің кім екснін ліггуга бсл баіілан: «Сендер Жүсіпке жэне онын інісі Бунямннгс үлксн кпянат жасагшідарыіиы, ол ексуінс жала жзуып. олардын ойынла да жок нәрсе.тср.іі танпщдарынлы білссіңлер мс? Жүсііпі әкссінеіі айырып. кү.тыкка тасгаіан ла сснлер емсссііиер 55» 198