Пайғамбарлар тарихы

ме? Буняминлі де капалыкқа салдыңдар»,-деді. Уэзірдің бү.і созінен олар «Бул Жүсіп болмагай» -деи күмәндана бастады. «Иә. мсн Жүсніпін. Алла мені олімнен сактады. мені жарылкап, басіпылык та. байлык га. ныімст іе берді Бұл Аллаиын мснін такуалыгыма. сабырлылығыма бсрген сыііы. Алла жаксы ісіі сауалсыз калдырмайды». - деді Жүсіп. Олардың оңдсрі куарып, үя.тглндарынан бастарын котерс дс алмады. Кешірім сұрап. өздерінің нагыз онбаіан. карабст. күнәһар скендіктерін мойындаудан басқа а.малдары қалмады. Сойтіп олар: «А.і.іа піынымен сені үлык кылган ексн. Біз сен сиякты бола алмадык. Аллаға да. саған да күнәлі болдық. Енді нс істсеең дс оз колыңда», - деп кол кусырып. бастарын нді. Бүлардын бас игеніи коргсн Жүсіп оларға: «Сендср үніін Алладан кСіііірім, рахым стуін сүраймын. Өнтксні Алла ніыііында да мсйірімді әрі рахымлы»,- деді. Сонан соң ояарга әкссіне бәрін гүсіндіріп аіііуды. отбасыларымен бірге барлып.інын Мысырга коініп кслулсрін гапсырды. Жэпс озінің койяепн беріп. онымен әкесінін беіін сипаса онын көзінің бүрыні ы калныиа келеіінш айпы. Сөйггі де әкесінін козінің жазылып кстуін ті.іеп дүга кылды. 88. «Ага.іары Жүсіпке ке.іді. «Ем. ү.ты мәртебелім! Біис жэне үіі-ішімізгсашаріііылыкжсіті. Әкслгсн заггарымыз ннып іа гүрған жоқ. (Сонда іа) бізіе жетерліктсн асгык бср. Садакаіиы сыйла. Садақа бсргсндсрді Жараткан созсіз жары.іканды», - де.ті» (Жүсіп сүресі. 88-аят). 89. Іл За ЗІІ 199

«Ссндср козсһ (падан) ксиерііис Жүсіпкс және онын інісІне кан іаіі кимнзі жмсаіап іарын іі.і бі.тссііиер мс?» - іеді (ЖүсІп)» (Жүсш сүрссі. Х9-пяі). Іідіс. дьП '-^ 5 <-<*■“Уі ‘-А*- '^115 90. ОУьАдІІ >>І У лкй (5ч (> М «Лныр-яу. осы сен піыііын.із - ак Жүсіп болармысың?» - іс.іі олар. «II.). мен Жүсіппін. мынау меніи інім. Кү.таіі бһіс кайырым жлсяды. Кім.іс кім шын жу ректеп іакуа.іыкетсс, сабырсакгаса, Л.і.іа ондаіі іийіікіін есссін каіітармай коймайды», - дсіі Ж\\сіп» (Жүсін сүресі. 90-аяг). 91, ЛМІ 2АІ АІІІи I «Күяан мгымсн ант еісйік. Қүдан. аныіыніа. ссні бімен ирн.ік етіп жарагыпты. І»іі соісіі кяіе.іесіпіііі». - де.іі ояяр» (Жүсіп сүресі. 91-ияі) 92. >11 .03 ДІ 04 (Жусін) шіі іы: «1>үі ін сенлер іі сіпкім кіналэмаіі іы. Күнәларыіиы Күдай ксінсіп. О.і ра.чым іы.іар іын рахымдысы» (Жүсіп сүресі. 92-аят). чЛ11 сЛ »зіКі ііа 130ді 93. «Мыпа коіі.ісіімді зпарі.іп. ссіиер әкемніи бстіп снпан іар. Сопда онын коіі иіпы.тя.іы. < онсон үп іегі-ісріннін блрін срііп. маіан каіііыи ке.іін іср» (Жүсіп сүресі. 93-аят) 200

Жакыптың Жүсіінін хабарын алуы Жүсіптін бауырлары онын койлегін алып Гіалесіинаға бст алды. Олардын керуендері Мысыр жсрінін піекарасынан ніыккан кезде-ак Жақып Жүсіппен кауышудың жакын қалғанын ссзс басгады. Оган Жүсіптін исі келгендсй боллы. Жакып жыллар бойы күдер үзбеіі. жагса да, түрса да Жүсіп і і ойлап.жолыі удан үмі і етіі.Жүсіп і іңкойлегіналып.қуанышқа бөленді. Кейлекті ніскеп. бетін снпаганда жанары қанта оралып. козі шайдай ашы.і.іы. Балалары Жүсіптін жағдайын сгжей-тсі жейіне деііін айіып болган сон. бар.іык отбасымсн. немерелсрімен Мысырға көшіп ке.іулі гаіісырғанын жеткізді. Мүны сстіген Жакыніын жар күлагы жастыкка тимей. оіан жетксншс асыкгы. Жакып оның панғамбарлыі■ъінын шындык ексндіііно.чардыңестерівесалды.Содансонолардынжасаған жамандыктары үшін Алладап кешірім сү.рады. Шынында, Алла ксшіруші. рахым етуші. барлык нәрсенін иссі. 94. «Ксруеіі (Мыеырдан) ком алды. «Егер мені а.іжы іы демесецдер, мсн Жүсіпіін исін сезіп отырмын!» - лсді (Жақып) дәл осы түста» (Жүсіп сүресі, 94-аяі) «Алланын атымсн ані кылып айтсяқ*. сен бүрыш ы.іаіі кателссіп огырсыц», - леді олар» (Жүсін сүресі. 95-аят). ДІ I 43оіІІі 0' '-А^

96. «СүШниіілен ул.ізр кел іі. Жүсіптін койлсгін аіасі.шын козінс басіы. Онып коіі аіныл іы. «А.і.іанын аян стуі боііыніна мен сеіідср бі.тмггснді бі.темін дсгенім естерінле ме?>» - іслі (Жакып)» (Жүсіп сүрссі, 96-аят). 97. !□) Л ІіЫ и «Еіі. аіамыі! Кү нәларымызлы ксніірме біг үпіін жарылкау іііс, біі піынын іа іа кате.іссіік». - десті олар» (Жусіп сүресі. 97-ият) «С ендср үшін Тәнір.існ ксшірім іілеіімін. А.т.ні (күнэні) кешірі іні әрі мгйірім несі». - дс іі Жакын» (Жүсіп сүресі. 93-Іят). Жакып псн Жүсіигін і абысуы Жақі.іп бплаларынп сапаріа .тайынлыкгы іезлетуді оұйырды. ойткені баласы Жүсііггі коргсншс асыіуда слі. Олар отбасыларымсн косканлз үіын саны жстпіс эдам бо.т.іы Жүсііі оларлын келе жзткзндарын күнібүрын білін отырлы ла. оішрлы Мысыр шекираеыішн күтіи илуіа лаііын.та іды Мысырға Жакыптар аман-сау жсіті. Олар «пдерін күтіп алуга иіыгып түрган Жүсііггі корлі Оларлын ксідесуі суреттсп жсткіте алмастаГі гажанып окнга сді Жүсіп ата-анасымсн корісіп маукын басіы. Ексуін ксремсі үйіс енгглп. жййгасын отыруларын Отінді. Бұ;і күрмст-І іеткс рнта бояган ага-анасы Алладлн іілск гілеп. ак біпаларыи берлі Одан ксйін Жүсіп бауырларынын оібасылзрын да а.млн-ессн жетулерімен 202

күггыктап. Мысырда бейбіт-тыныш емір сүрулері үшін ояарга бар.іык жағдай жасалатынын білдірді. Осыдан сон ксруен Мысырдыц ішіне келіп кірді. Жүсіп ата-анасы мен бауырларын үкімет үйіндегі кеңсесінс кіргізін. ата-анасын жогарыдаіы іак орнына отырғызды да, ізстпсн тәжім етті Оларға мемлекеггің жоғары кызмсткерлсрі де келін сәлсм беріп жатгы. О.ч аздан олар Жүсіптін жүмсактығы. білгірлігі. даналъпы. кореіендігі снякты срекше касиеттерін айгып. Жүсіптін озін де тац калдырды, Бүдан соң Жүсіп баеынан кеіпкендерін айтын берді. Кішкентай бала ксзінде корген іүсінін дәлмс-дэл орындалғанын. Алланын оны ажалдан да. зынданнан да күткарі анын, нығмет, бақ-дәулег. байлык, бнлік бсргенін айгі ы. Одан сон: «Ей. Тәңірім. мен саі ан карызбын. еаған мадақ айтамын. Сен менін ісімнін кожасысың. Саган. сенін пайіамбарларыца бой ұсынамын. Мсні сепіи жаліыі өзіне гана құлшылык етупгілер катарына коса гор»,- деп жалбарынды. 99, оаід' ЗД' «ОларЖүсіпкекедті.Жүсіпата анасын күнізктаіі.і. «Қүлан каласа. Мысырга епді қагерсіз кіре бересіздер», - деді» (Жүсіп сүресі, 99-аят). и іда— <1' ОД43 01 «ііа ла сйі си іоо. э* 6* Ся— й! «О.і ага-анасі.ні курмсіті орынға оіыріызды. Сонсоң ханіа гәжім етксндей, олардың алдында бас иді 203

(Оларлын салты боііыіііпа бас ню піба.іаі жіісзу смес, күрмсі корсету елі.) «Аіипіым. меніц кііикентай кезімдс коргсн гүсімнін жоруы осы. Со.і гүсгі Гәцірім раска іиыіар іы. Гуысгарым мен мснін арамн іііайгіін кн.ііііп. бсрсксміхті бүман соц (Іәцір мені о.іі сактап) ті.інданііан іпыіар іы. о.іан соц сахара.іан сһдсрді мундіі а.іып Кслді. табысгырды. І.міірім ка.іаіаііын орын.іауіа ктібі-ісігі. О.т. акикзіыніп. бар нэрссііі біііп цраіы. бар істі .таііыіііііанды.іыкнсіі ісісн.ті» (Жүсіп сүрссі. 100-шгг) 101. «О. Тәнірім! Маіан паіі)іа.іык сын.іиіыц. гүсіін жпруын біл.іірдіи. Ей. жер мсн кокгі жіксһ Жарятушы! Дүниетс.іе, княмсттс.іс мсніи нсм оііисін. Мсні мусылман калііында коі /күмыл іыр. мсні жаксы а.іам іар каіарыпа кос!»- іслі <кі» (Жүсіп сүрссі. ІОІ-аяі). Қиссалан і ибраі Бү і кнссз Жакьппын нманыиып мыса.іы болып габылады Қнын-кыстау жагдаііго үшыршліі кехіс сабыр.тытык сзкг.іп. бір Л.ыа.ілн күдср үібсіі шыдамдылық іаньнулыи акыры жаксьиіыкка жеікі іс.іі Жүсіп Жакыіпыц сүйікп баласы с.іі Оны каскыр жсп кетті ісген хабар оған каіііыііыц ен луыры болды Бірак сикгаушы ла, коргаушы да бір .^ілл леи. огао сснімартып.сабырсактиумснболды. Бүл Жакыіпыц іпыішйы нмаіілылыгынын бслгісі сді Мысырға Бунямйнді жібсрсрлс дебалаларыныцістсрінсн күлікі снс гұраЛллиныцмсііірімінс. эділлігінс. рахымын.і сеніен.тіктсн лс рүхсаі беріен болагын 1>ұл жсрде Жакышы Аллағо гаускелшш рсгіндс корсміі 204

Ьіілалары Мысырга Буняминді босату үінін аттанар алдында ояарга Мысырга бір какпадан емес. болініп-бояініп болск- бөлек какпалардан кіруді гапсыруы оларды сакіап каламын дегсн ннет смее. Мысыр халқы мсн ІІалестнна халкыныи арасындағы дұшпандыққа байланысты сскергуі еді. Сондыкіан ол үлдарына сактаушы, қорғаушы. қолдаушы бір Аллаға ғана сыйыныи жүруді гапсырды. Ьунямин қүлдыкга қалып койып, канғысына қайғы косылып, кочі коруден калған ксздс дс қайғы-қасірстін отбасына е.мес, тск Аллаға антып шагынды. Ал.чадан үміт үтбеді. Бүл онын нманынын күштілігінінбслгісіеді. Қандай жаі дайдада Алланы аркатұту. Одан жаксылык күту коніллі тыныштандырады. жаныцды жайландырады. Шынында. ауырлыктын артында бір женілдік. қиыншылыктып артында қуаныш бар. Сондыктан даол балаларына Жүсіп пен Буняминді пдеулі тапсырды. «7. «Ей, ү.і.іарым! Барындар, Жүсіпті және онын інісін ітісшіер. Жараіқан жары.ікар, үміі үзбендср. Хл.іанын рахымынан іек сенбеуіпілер іана үміт к\\іией,іі» (Жүсіп сүресі, 87-аяг). Алланыц бір.ііі іне дәлсл Біч жоғарыда Нух (г.с.)-нын кай іаманда. кімдсріс келгенін айтып оттік. Осы пасихаі-үгһті жалғасіырушы болған Ибраһим (і.с.) іуралы да кеиінсн әніімеледік. Бүдан барлык иайғамбарлардын Алланын бірлігіп, жалғыздығып ганытып. насихаі гаушы.іар боліаны корінеді. Сол сиякгы Жүсіп (ғ.с.)-іп.щ насихаты да кейінгілеріе ү.п і. ғнбрат болып табыллды. 205

0І иі I* 411*3 (ваАІ ^йЦІ ЛІ* Сл-йІ >зі з о*иіі ^іс-а»і 3-^ о* ^чл~“ С>* ^4 38. ОІ-ААі «Мен оі бабжларым Ибраһнмнін. Ыскакгын. Жакышын іінін іүіыніам. Ч.ілаіа хідебіреулер.іі існестіру бізгс лііііык емсс. Оныи озі Аллянын бізгс және адам бллаларыня жисиіаіі ряхымы. Біряк коп ішам сопш інүкірніілік сі псііді» (Жүсіп сүрссі, 38-аяі). 39. >4І1І ЛлЛ^11 (ВІ ^лл. 4^5'» Ся^' Ч «О. түрмс.ісс іуысіар! Гүрлі-түрлі іәнір жаксы ма. аліс кү іыреіі күпні жхныі А.і.іа жаксы ма?» (Жүсін сүресі. 39-аят). (35^1 ІЛ 3 ЛІІІ ІА >АЛЛ4—* ^ІАй-І VI Айр Л13 ІО VI 13Акі VI > а» VI □» іі 40. о>ДІІи V САЪ ^І Сн^і «Жараткян.іы жзнына ка.і іырып, сснлсрдін ізнІр .іеп габынып жүргсн.іеріи аіп-Гіаия.іарынііын ж.міс оііеріннін кол.іан жясапшларын. О.шр іурхіы Хакган еіпканиііі кабар ке.ііен жок. Гнбяіаі. іін жонініеіі үкімніп бәрі Ллліі.ипі кслмск. О.і сснлер.іі іск озінс гана сыйынуга бүныріан. Ьүл - еп дүрыс іін. БІрак коп а.іам чүны білс бсрмей.іі» (Жүсін сүрссі, 40-аят). Жүсіп іідамлдрдын очдсрі коллан жасал. е исрі аг коінаи нәрсс іср іін кү іаіі боиа .ілмаііи.піын осі.ілайіпа .іллелдсіілі Оіігксні әр хапык. эр глііпа нз кұдайларын жасап алса. 206

о.кірдын араларында қайшылық гуын. бір-бірімен жауласуга ісйін жегкізуі мүмкін. Оларды күлай деуге негіз де. дәлел де жок. Гнбадатка лайық гек жалғыз Алла ғана. Ол барлык лдамға тек өзіне ғана күлпіылық студі міндсттейді. Екі жі.іні.ісіын араласуынын зняпы Жүсіптің сарайда уәзірдің әйелімен үнемі араласып жүруі оған зор зарар келтірді. Бұдан ср кісінін әйелмен жексленіп калуы жақсылыкка жеткізбейтінін коре.міз. Ислам бетен ер мен ботен эйелдін араласын бірге жүріп-тұруына осындай ссбспісрмен іыйым салған. Өйткені мұндай араластык кандай ла бір жамандықка ұшыратуы мумкін. Исламда эііел іек жакын туыстарымен ғана жеке кала алады. Әйсліе баска адамдармсн онаша қалуга руқсаі силмеуі оларды күдік-күмәннан. жаладан. осекгсн коргау іпарасы болып табылады. Даналык іибраі ы Жүсіпкеуәзірдің әйёлінің көнілі аууы тегіп с.мсс сді. Ойікені ол оіе коркем, сүлу жігіі болып өскен болатын. Шынында да оны коргсп әйсл затының гапіык болмауы мүмкін емес е.іі Жүсіп уәзірдің әйслінін кызмеппісі болғандыктан үнемі онын көз алдында. жаныпда жүрді. Ойеллің оган назары ауып. коңілі кеггі. Алайда әйелге каппіа гәуслді екендігіне карамастан Жүсін онын ыркына ермеді. нәпсіге берілмеді. Төсск нәнсісі дегенге небір үлыкіар да, натпіалар да. колбасіпылар да карсы іұра алмаган. Бірак Жүсіп әйелдін .тіәзілдіі іне, айла-шарғысына қарсы Алладан корған сұрап, дүға сгумсн болды. Озіне жаксылык жасаған, тәрбиелеп есіріп. камкор болі ан уәзірді күрмет гүггы, оі ан онасыздык жасамай.адалдығынсақтады.Осы адалдығы үіпінжапапіекті. Бірак ол күнәға батқаннан да қапаста жаіканды артык көрді. Ак пен караны. ақиқат пен жалғанды Тәнірім айырады дсп. 207

Ллланыц эділдігінс сенді. Жүсіптін бұл каснсті даналыктың, эдалдыктын мысалы балып табылады. Сабырлы.іык ғнбрэты Жүсіп те басына іүскен киындыкгарга экссі сскілді гөзім. шыдамлылык корсету, Аллаға нык сену аркасында бакыіка жетті. Шынында да Жүсіптің омірі киыпдықіан- кнындыкка, жамандыктан-жамандыкка жалғасып жатса да оіан мұңаймады. мүкалмалы. Бауырларынан зэбір көріп. күлыкка іасіалып. ұзак жыл бойы ата-анасынан ажырап. жазыксызжаіаланып.караніыкапаска қамалып.басынаканіпа ауыріналык түссе де үмітсіздікке салынбады. күпірлікке үрынбады, тағдырын бір Алла* а гансырып, Оның рахымыиан үміт етті. З.ұлымдыктардын бэрінс сабыр.тылыкнен шылады. Басына гүекен ауыргпалык оны Алладан ажырата алмады. Алланың эділдігіне дсіен сенімі. иманынын купггілігі оны акыры женіске жсгкізлі, байлыкка да, агакка ла. мансанка да ис болды. Бүл тарікан азабынын отеуі. сабыр-тозімі үпіін Ллланыи берген сыііы сді. Шынында да кім такуалык етсе. сабырлылык танытса, оның сауабы Алладан болмак. Жа кч'ы. і ы ісгык пайдасы Жүсіп жүрегі таза. псйілі кең, жаксылык. ілілік нссі сді. Енікімге жамандык ойламайтын. Тіпті озінс знян жасаганлардан да өш алу керск ден санамайтын. Сол үшін де Алла оган білім де. ланалык та берді. үлык еггі. 22, АдЙ (Жүсіп) кәмслетке татғанда Біз оіан даналык және білім гаргу сгтік. һгілік нелсріи біз, міпе. осы.іай 208

жарылкаймыз» (Жүсіп сүрссі, 22-аят). 56. 3x1^1 >1 «Бһ Жүсінті Мысырда қалаған жсрінде гүраіы ц (мемлекеткс окіметтік ететін) етіп орналастырдың, Ксніиіліі імізлі біз калаган адамымыма сі.ійлаймы д. Ізгііік жасаіандардын бодауын кангармай коймаіімыі» (Жүсіп сүрссі,56-аяг). Бүл аяггар кім жақсы болса. соған Алланыц рахым^і түсетінін.жаксылыгыныцсауабынеселсііберегінінкөрсетсді Ондай алам тек осы дүние сауабы ғана емес. ахирсі сауабыца да кенследі. Ал. ахирст сауабы түние сауабынан әлдскай.іа артык. Жаксі.і аіак Л.і.іа ТагалаЖүсінксатак га. абыроіі да. бедс.і ле. бай.і ык га беріп, ныі метіне боледі. Мүнын бәрінс Алла оны сабы|> гозімі. зүлымдыкка душар болып. жазықсыз жазаланып, к<мі жы.ідар бойы қапаста жагкаиына карамай көркем мінсзінеіқ адамгершілік каснсгшен аіінымаганы үшін. жабылгдц жалзны аныкгап. тскссруді іалап стіп. әбден ақталганіа дейін зынданнан гапжылмаган табандыльцы үшін жсіквді, Патшанын жүргізген тексеруінін нәтижесінде о.і акыры акталып, қапастан басын жоіары котеріп шықты. халыктЫң күрметіпс бөленді. Жүсішін тазалығын, даналып.ін, бі.ііміц патпіа да баіалап. оны өзіне уәзір етті. Бұдан біз Өзіі1е сснген, Озін арка түткан псндссін Алланыц кашан да колдац, коргайтыпын кореміз. 209

Кешірімділік і нбра і ы Бауырларының жасаған жамандығы үшін оларды калай жазалаймын лесе ле Жүсіггі ін шамасынан кслетін еді. Оларды іүр.мегс жабуға да. неше түрлі азап керсетуіе лс, тінті ларга асуға ла болатын. Бірак ол мұның бірін де істемеді, өзінен ю.мсн элсізге күш корссіуді лайык санамады. Өйткені ол іаза да іпын үлық еді Сондыкган да ош алудың орнына кешірім жасап. шын ұлыкгың кандай болятынын көрсегіі. Уэмр дсп жүргсндсрінің Жүсіп екснін білгенле бауырлары жасаган кылмыстары үшін шынынла да катгы корыкты. Алайда колында үкім дс. билік тс бола гүра Жүеіп о.іарга жаза колданбады. он.тай пасықтыкка, әлсіздікке бармады. жаманлыктыжаманлыкпен кай іармады. «Сендерғебүгін жаза жок. сендсрді Алла кешірсіи!» - лсді. Бүл кеңпсйілділіктің. таза жүректіліктін. зор адамгерпііліктің мысалы болып іабылады. Ба.іа.іар арасындаіы әдіідік Жүсіп киссасы отбасындш ы балаларды бөліп-жармай, бәрінс бірден карау керсктігін корсетсді. Бірінен-бірін артық кору олардын арасында коре алмаушылык. кызганыиі іуғызады. Мұнын акыры дұпінандыкка да экелуі мүмкін. Жакыптын басқабалаларынан горі Жүсіпті артығырак коруі накосындай жагдайға экеліп соқтырды. Бұрын балаларына бірдей карап кслгсн Жақыпгың Жүсіпке деіен болскше коңілі онын түс коруінен кейін паііла болған еді. Ойткені ол Жүсіпті болашак пайғамбар регіндс кәріп. оған қамқорлык жасауды әкелік борыпіы дсп санады. Әрі Жүсіптің пайғамбар болуы Жакып әулетініндәрежесін көтеретінеді.Бұған.сондай-акЖакыптын кеп энел алізндыгы да ссбеп болды. Солардыіі іпііндегі сүйіктісі Жүсіп пен Буняминнін анасы Рахнл болатын. Бүл баска әйелдерінің қызганышын іулырды. Осы дүшнанлык 210

ксйін аналарынан балаларына ауысты. Сондыктан бұдан көп лйслі бар адамнын оларга бірдсй карау ксрсктііі корінеді. Осыган орай Құран Кэрі.мдс: (Г) 51x1эі IVI Зй... «Еіер әділдік жасаіі алмаудан корыксаңдар гск біреуіс іана үн.існінлср». - делінгсв. 211

111VIАЙЫП ҚИССАСЫ ІПүғайып арабтан іныккан торт пайғамбардын бірі. Олар: һуд. Салих, Шұғайып, Мүхпм.мед (с.ғ.с.). Ол әдсби тілде өтс шешен, көрксм сейлейтін адам болған. Онын кауымы Маднан хшіқы ІІІамнын іоніреі індегі Луі генінне таяу жсрге орналаскан. Олар араб Маднан нбн Пбраһим халил деп те аталған деседі. Олардыц каласы керуен аялдамасы болып, сауда кэсібімсп ніұғылдані ан. Мадиандыктарды имянға шақыру Мадиан халқы Лллага иман кслтірмейтіндер сді. Кары.м- катынасіары нашар, гаразыдан жеп, ксм олпіеп. сауданы іа жарытып жүргізбейтін. Алла оларға ІІІуғайыпты слпіі етіп жібсрді. Шұғайып о.чарды жаман істерден арылуга. әділдіккс шакырды. Ризыкіарын халалдан габуға үгіттеді. І^А I йІАІ 1й 84. «Маднан жүртына онын інісі ІІІүганыпіы жібердік. «Ей, жүрты.м! - деді ол. Күдайі а құліпылык етіңдер. сендерге одан баска епіқан.ізіі Тәцір жоқ. Өлінемле. іаразыда енпене кемһпендер. Мсн сендердін ауқаиы ексндеріцді корін жүрмін. Шынын аіітсам, сендер барлығымызды қамтитын күні аіап тартасыңдар ма деп коркамын» (һуд сүрееі. 84-аят). 0*01) іл«.луі Лхйіііь оі^аАІі^ (Зиіліі і 212

«Ей. жүртым! ӨлшсмлІ іура үсіантар, іаразыны іүрыс іііріі.ниир. кісі акыгын жсмси.іср (кгм бермсіыгр), жср бсіін.іе бү.тік шыіарын. осек-яян ігрмгніср» (һул сүрссі. 85-аяг). 8һ. ^ІХ.І ІІІ ЖЛ' 4иЬ «Еіер сендср мүмнн бо.тсянінр, \\.і.і:<нын оі.ігрінс жвзған аы.і рніыіы каііыр.іы болэ.іы. Мсн сен іср.іі коргаушы смсспін» (һул. Кб-аят) сі > Ді и дзл іи икг. 3 ЗДІІ I АЗ а І^Х^ЬыОІ Д&а ^І\\ IА.,аІ5 V3 ^ІНІ 85. . . : * >4ы.£: а..| (ХІІ «Мхінзн.іыкімріи о.шрдыіі інісі ІІІуіаныіііы жібер.тік.«І' н.журіым! хелі(ол). Қудипгосыііылыіиар. ссндсріс оіан баска Г.міір жок. \\лла;іан ссніергс інын ыле.і ке.і.іі. О.ішсмді жәнс іаріпыны іен үсіиншр. баскхыр іын акысын кч-мііпен.іар. Жср бсті ц зе.тігіінсн кгііін. еігр мүміш йо.ісанлпр , онда жүрІп бү-зыктык жасамаяіар. Ссмдср үшін со.і каныр.іы (Әірзф сүресі. 85 аят). Олар геріс істсрінен тыйЫлмвды Тіпи мүъшшлер;и коркыіатыиды шыіарлі.і Шүгайыіпі.ііі оларга Аллинын ныгмст бсргсні. оларды аідыктлі хеііін кобсііткснлсрі, осіріп- жсійиіргсн.ісрі. бүзыктык ісісісн бүрышы откен қауымдарлы кшіай лзаггпмганы туралы уагытдарына күллк аспалы.

СИ1 (>• 4Й Зхи- 3£. І^джіі 7з Ь>*Х) ЧЛя^э Ч 86. ^ЬйІдП <&£■ «Л.ілаіи сеш сн.ирді коркыту. о.іарды Құдіііі жо.іыіііііі госу және о.і жо.ідын буря.іин бодуын гі.іеу макеаі ыменжолдаоіырмандир. Теі ін іе.сендер ат едіндср іон. ссндердін сандарыіиы Кудандын кобеіпкснін ескс а.іыіиар. Буіыктык жасаініідардын гағдыры немен бітксніне коі жіберііиер» (Оі раф сүресі. 86-аят). АХіІІЗСаім ІХ»й 87. д^ЬЛ Зіі > ЦіЬ 4МІ Ак» «Еіер сендердін бір юбын менін ішіпіімбариыіыма сешеіі. снді бір гобын сенбегсн бодсаіиар. Ад.іа бгііін арамыпа үкім сткснпіс сабыр сакіаіиар. О.і - үкім егупіінің ен лдіді» (Әіраф сүресі. 87-аят). Кауымнын кслсмсждсуі Қауымы: «Ссн бізді гура жолга бастаушы болмаксың ба? Бпдін аталарымыз күліпылык егіп шокынган пүттарды тастауга шакырмакпысын? Бідлін байлыіымыиы жүмсауіа сен П.ІЙЫМ салайын дсп пе с.іін?» - дсп Шүгаііыіпы кслсмсждеп. ма іакгап. кулкіге дііпалдыра бастады. ІПүіаныіі оларіа Нұхтын. һудтын. Салнхтын кауымына жсткенлсй азшггы олімнін оларіа да жетуінсн сактандырын. жасаган күнэ.тары. жаман істсрі үшін Ллладаи ксшірім тілсулерінс кенсс берді. 214 «е.

3*11 У ЦДдаи Ьл Л^і ^ліи иІа^ІмОІ мйЛ Ь 1^12 87. ДалІ^ІІ ^діліі Сш^' чіЕі ^Ешы Ь» ИІІ^лі «Ей, Шүғайып! - деді о.іар. - Сенін намазыц озіміздін ата - бабаларымыз ганып кслгсн нәрселерден (пүтгардан) бізді бездіруге немесе каражагтарымызлы калауымызбонынніажүмсаудак бас тартуымызға тыйым сала ма? Ссн озі коніл козі ашык, отс тура жол іапкан адам екенсіц-ау» (һуд сүрссі. 87-аят). 6* 6! Ч ^^10’ АмІ ьз VI о! и и 88, иші <СІІАІк' «Ей, жургым! - деді (Шүгайып). - Лйіынларіпы, Лл.іа маған айкын дәлел және үіпан-геціз ада.і ризык сый.іаса, сендеріе іыйым салынган ісгі ісісуге мсн калан бармакпын? Менін калайтыным - ко.тымнан келгеіііпс сендерді гүзеу. Меніц нәінжеіе жетуім А.і.таныц ғана комсгінс банланысты. Л.і.таға сүйснемін және бегімді соған і ана бүрамын» (Һуд сүрссі. 88-аят). 89. -чче ЬЭІ і-м ліи-з ЗІ лЗі «Ей. жүртым! Ссндсрдін маган карсы іұру.тарын сендерді ІІүмын кауымы немесе Һудгын, әнгнссс, Салнхтыц кауымы дупіар бо.іган азанка кезікгіріп жүрмесін.Лут жүріынын мекеніссндерден іым каніыкга емее» (һуд сүресі, 89-аят). 215

90. о! аДіі I «Жарятканнан жарылкау тілсндер және оған гәубе келтірівдср. Мснін Тәнірім - іпын мейірімді әрі (тәубе сіушілерлі) лос іүтуіпы Алла» (һул сүрссі. 90-аят). Шүғайыпт ы коркыту Қауымы Шұіайыпка оны жэне онымен бірге нман кслтіргсндерді куғынга салып. ол жердсн бірін калдырмай көпііріп жіберетіндсрін аіітып қоркыггы. «Бүл істен іек біздің дінімізге кайтсаіщар гана гоктаймыз».- деп мәлімдсді. Шұгайып га Алланын өзі бастаған тура жолдан ксрі бұрылмайтынын, олардың жалган діндеріне ешкашан қайтпайтынын аіпык айтты. Қауымын өз катарына шақырып. Алланын таза да пәк екенін. олармсн араларында аділ үкім шығаратыныіі есксртті. Ь I04^1 Ьіаіі ІЛІ4 Ии Н8. «Шүганып кауымының (ксрі кеткен) үлкендері: «Еіі. ПІұғайын! Сені озіне ергендермен косып біз калядан созсіз куып шыіамыз, әнтпесе, біздіц дінімізге біржола кайтуларын керек».-деді.«1»і кінын ексуінеде конбейміз». - деді 111 ү> айып» (Әграф сүресі. 88-аят). >4 4ДІ ІАэй Зі Дяи 1_ІД£. 0І ІлІ£ дйі ІхцЗД 23 3$ АЙІ !' ’ • • I ' *. й/' сй 3 216

89. оххиІІІІ «Сснлсрдін діндсріцнен бізді Қүдаіі күткаріан, снді канга кайісак. әрннс, Қүдяйға іпсг боламыз. Қадір Адла каласа. біз сендердін діндеріце каіііа оралманмыз. Алланын карауына бар нәрсе сыяды. біз соіан сүйендік. Е. Жараткан! Мына кауым мен бізлін арамызға әділ үкім шьиар. үкім стуіпілердіц ец әдІлІ бір озінсін» (Әғраф сүресі. 89-аят). I І* <211 ІИ3 ЗэАЗ іаа ААІй І4 <■ дД Л Ь 9і. 5^3*4 іиіс- '-дз сШа^5^3 «Ей. Шүғайып! Сеніц айткандарыцііын денін біз іүсініп іүріан жокпыз. Өі арамызда біз сені нағыз дәрмснсіз жан деп білемһ. Еіер ағайын-жүртын болмаіанда. біз сені таспсн аіып елтіретініміз даусыз еді. Бізі е сенін бедсліц жүрмеііді» (һуд суресі. 91 -аят). 3 &^а\"і 5А\"іі А»І 0А Зс-І ^і 92. Др-4 61 «Ей.жүрт ым! Мснін гобымсендеріеАлладан кымбаі па? Неліктен сендер оны сонына калдырдыңдыр? Менін Танірім не істсйтіндсрінді білелі» (һуд сүресі, 92-аят). Маднан халкынын жазалануы Алланын әмірі келіп, Мадиан халкына жаза жепі. Алла Шүтайып пен нман кслтіргсндсрді кутқарды. Күпірлік 2.Ү1

кслгіргендерді найзағай огы жайнап. күшп жер сіякінісінен опаі бо.тды. Үйлерініц оііран-асыры шыкты и*И>{1x4 Алл I3 Ц4*-*-* 'бУ' (5 I) (*Л 41 ьлЙ І>л1Ь зДИ 0 4>) Д^ла ОЛя_і іа£ СһД*? «Бігіін пәрмсн жегті. Шүғаныпіы онын иман зйікан адамдарымен Гнргс канырым сгіп кугкярдык. Аііындаріэ экыріэн үрейлі ун есгіиі. О.іэр оіыріан жерлеріндс каі іы да килды» (һуд сүресі. 94- аяг). «Канырэіан уіі.іср.іс бүрын тірлік бо.імаіпн снякганып ксгіі. Мси.іі. самудтыкгардын күіірсгсні сиякіы малнэнлыкгар ла жок болсын!» (һуд сүрееі. 95- аят). Шуіайын клуымы онын нааіхаіына кү.іак аспаЙ. күпірліктерінде ка.іа бсргенлііі. А.ілага ама.і спіегенлікгері үшін осыланша олім хүішы. ЛА-Эііэ (ЖІІІІІ 211 гі* Ч Мі (яг) «(IIIуі яйып)оларі атсріс кяряп і үрын: «Еіі.жүрі ым! Сендсріе мен. лрннс. Жараіканнын жарлыіын жеткіздім жане кенсс бсрдім. Клііірлер кауымына мсн кя.нійіші кайі ырмакпын?» - лслі» (Әіраф сүрссі, 93-алт). 218

ӘЙКЕ ИҒ-ІЕРІ Маднан халқы опат боліаинан ксйін Л.іиа Шүгайып пен иман ксжпргсндерлі Әйкс нсдсріне жібсрді. Од егіін жанкалын. аіаштары сьщсын. кұ.піырып іүраіыи жср бодаіын. Ьүл кау ым іи жолтосып.тонаушы.тыкнсн аіінадыситыи.тзразыны ксм гартаіын. адамдардып ақыиарын жсіітііі. Шүгайып о.іаріз өзінін Тзңірінін елшісі сксшн. тура жол корссту. Ллланын атабынаи снктан.іыру үшіи жіберіліснш аігігы. Лллпнын бұлардан бұрын ла күппі халыктар жаратклнын. тура жолмсн жүрмсіениср іі жойіанын мәлім етп Ьүл уагыі қауыміа еш лсср етнеді Оны опрікшіге саналы. ••Егср акики іпышныл болсаи шакыр. біие Ал.пщ аспаннан язабын іүсірсін», - дсп шапкаііды «Шынынла, мснін Тәнірсм ссіысрдіи күнәларынлы. ісіен жлткзндирыішы жәнс жаіаіа тайык скендсрінді дс біледі. Сендсрге ол аіаіпы бс.п ілснісн узкыгында түсіреді», - деді Шүгаііып Ьірак о.іар бүіан да нланбалы. СоГігіп. Ал.іа олиріа атап жіберді Әус іі қииы ыстык соқгы. Ояар тала желді ауи.мен рахапаиар ма скснбіз іеп күріак шо.ііе ніыкіы Со;і кезде бүлт і«»гері.іпп. олар кулнып колеңке асіына топталды. Осы уакытіа жаЙ оіы ита басіалы ла. оиар атапты ажал күшіы. 176. иДл-иэІ — «ІІаііі имбяр.іар ц.і Әнкт жүрті.і да жокка иіыіэр ім» (ІІІуара сүресі. 176-аяі і І7К. СһР»’ 177. V’ 4^ Зі «Ссндср Қудайдіін корыксанлар сгті, • дс.іі кеііндс олмрта Шүгайып. Лііьпыида. мсн ссндсріе аіа.і пайі амбармын» (Шуара сүресі. 177-17Х-аяттар). 219

179. *^* !>&І «Ллладян коркынлар, магаіі бонсүныіідпр» (ІІІуари еүресі, 179-аят). і8о. V* ^>і о» >*’ <> «ІІаснхатым үіпін мсн ссндср.іен акы сүрамаіімын, онын акысын әлсмнін ТәнірІ - Ллладан ғана үміт етемін» (Шупра сүресі. 180-аяг) І>>> 181. ^^АдІІ ^а !>>£□ 3^1 ІЭ»}І 182. «Тдрязыдан гартып жсмсй. олшсмді голіырып беріңдср. һра пірзіыііы колданындар» (ІІІҮПрз сүрссһ 181-182-аягтар). 183. !>!*□ о-йі І^ЛУГі «Л іам.іар іыи акысын (каіідай тәсілмсн болса ,ія) кымкырып кялмандар. Жср бсііндс буи.ікіык жасап, осек—аян жннамиіыяр» (ІІІуара сүресі. 183-аяі). 184. О^У/І 4/^’ *^*3 «Оисрііиі. онеріннгіі бурыіныларды іа жараікан (Ллладан) коркыщар» (Шудра сүрссі. 184-аяі). □*IіУы *ІІ СмІ Ьаз |85. ^уьхдіі £ыІ ЬыІ І>Лл <2^ 220

186. С «Сен - сикырланғам адамсын, - деді олар. - Сен нс бәрі біз снякты карапайым біреусіц, демек, ссні біз огірік айтады деп онлаймыз» (Шуара сүресі. 185-186-аятгар). 187. 0^*^' О\"4 0' “** ' мІС* «Лйтканыцның рас скспін білейік. қане. бізгс аспан- нап каһар жаудырып корші!» (Шуарэ сүресі. 187-аяг). 188. оэЬлі Ьи ЗІІ «Мснің Тәиірім сендердін не істенііндеріңді білсді» (Шуара сүрссі. 188). ,, , ;. . - «- и - - , ;. , * • - ; 189, (Э-ДаС- и-эІЛС- АІІаІІ «Сой і іп. о.іар жа.п аніны санады. Содан бәрін і үнск басып, апаіка үіиырагіы. Мүнын озі олардын басына ке.пеи княмсттік зобалан еді» (Шуара сүрссі, 189). 19«. СД э й! «Мүнда ла, әрііне. інбраі бар. Бірак олардын кобі сонда да нманіа үііірілмеді» (Шуара сүресі, 190). 191. ^>1' ^5 0’^ «Сенін Тәнірін, іпынында. аса үстем, әрі отс мейірбан» (Шуара сүрссі. 191). 221

Кнсса іан і нбріі< Шүіаиып кауымынын коркыіып-үркпуінсн ссскснбсді. Оларды жамлн істсн іыйылуіа шакыруып да гокіатпады. ОЙткені аі Алланын бүзакы коуы.чды гүзелуге жіберген пайіамбары слі. Сонлыкіан ол А.і.іа жүкгеіен міндет адал аікарды. Оларга Алла гыйым ешіған ісіерлі істемейтінін. іура жолдан бұрылмайтынын багыл айтты іі^5 си сЛ’ 01 йУ Ч М-оуі 7* Аіс- ІІ іа іа3 ІшОь 88. <-шІ > АаІС- дЛІи 71 '-•3 шяЫмІ Іл «Ен. журтъгм! - лсіі (ІНуіанын) аніынлзріпы. Л.і.іа маіан аіікын іэлел және упіан-іеніі алал рнтык сыЙласа.ссндсргс и.ійым снлыніан істі ісіеуіе мен кнлаіі бирмакпын? Мепін калаіітыным колымнан келіенше сен іерлі ціеу. Мснін натнжтіе жстуім Алланын іана комеііне баіСіанысты. Ал.іиіа сүнсііемін жане бетімлі соіан ганя бурамын» (һуд сүресі. 88-аят) Наматлык ііаидасы ІІІуганыніың кауы.мы ннмазға кярсы шыкіы. Олар Шутанышы «Сенін намаіын біідін аіа-бапамыідан бсрі іііокыныіі келе жаікан саятымызды бугібак па? Ьіхлін еркіміздсті нгрссні. каляуымыздм ол калан отгерпіск?» - лсн кслемсждеді. Олар Аллапі күлшылыкіан горі пұггарга іабынуды аріык саналы. Огірік айту, іараіыны ксм гарту сиякты әдсттерінсн тынылмаиіы. ІІам.іиын пдидэсын түсінбсді. А.т. онын паидасы о.тпісусв. ӨГпксні намаз жамандыктші тыялы, күнэдан іашрталы. іакуалык сстімді ояіады. коркынышы тор саг күнні сске салады. сойгні адам жалган күдаіітардан аіагг баіып. тек бір Аллаға ганз іибалаі жасдуға бст бүрады. 222

Княняі жасаудан сикіан нару Шұгийын киссасы сауда-сагғыкга. е.ніісіі-гаріула іура. адая болуды, аламдарды алдамауды. княнаі жасамауды нэснхаттай.іы Өіпкеііі муніай істср Л.іланын ашуын гу.іыралы. қаһарына үшырзтады. Шүгаііып кауымы вак осындай ісғсрі үшін дс ауыр жашға душар болды Шүтайып кауымын іарапаны ксм тартудин, нэрссні ксм бсрудсн саіпаіілырыіі.а.іам.іаріиінесі;пнәрселсрін іаіыкеппбсруіс. акылпрын жсмсуге, жср бетінде бузакылык жасамауга. бір- бірдерін калірлсО, күрмсггеуіс шакырумсн болды. Себсбі бү.і Алланын галабы балаіын Бірак олпр ІІІүіпнынгын дшуасына қү.так асизіі. акыры влім күшіы Бул бүі ініідср үніін лс сабак бомса ксрск. 223

АЮБ КИССАСЫ Ліоб - Құранда аты аталған панғамбарларлың бірі. Алла Мұхаммсд (с.ғ.с. )-га былай дейаі: $ дЛІи ^11 Ц^з' Ц ^иьіС> 3 ЗаРІАиіІ^ ^аАІ^І ^І 163. 'иэіЗ ^э оЦД-з бэ5иэ иАйэ ^л'э «Ей. Мүхаммед! БІз Нүхка және одан соніы паіііамбарларіа аян бердік, сол снякты саіан да акикатіы аян егіік. Мүн.іай аян Ибраһн.міе де. Іісмай.ііа да. Ыскакка. Жакыпка. онын әулеттеріне, Исага, Аіобка. Жүніске, Һароніа. Сү.ісіімснгс де жіберілді. Дәуітке Забурды сый.іадык» (Ниса сүрссі, 163-аяг). Аюб Ибраһямның ұрпактарынан болады. Оның анасы Луі паііғамбардың кызы. Ол міскіндсрге, жссірлерге. жетімдерге мейірімді, камкоршы адам болган. Қауымын бір Аллага ғибадат етуге шакырган Онын мал-жаны, Лд.іакың бергсн ныімсті көн боліан. Алайда Аюб ауыр дертке шаллыккан кезле балалары. туыстары - барлығы одан аулакіан. гастап кеіксн. Онын денссінде жарадан сау жер жоқ сді. Гск Алланы зікір стегін жүрсгі мсн тілі іана аман болагын. Ол ауруға сабыр кылды. Күндіз-түні. ертелі-ксш Алланы есінсн шығармады. Жарасынан жніркснген адамдар оны елдсн алыс жерге апарын гастады. сшкі.м бармай, араласпаіі коііды. одан барі бүтіндей кол үзді. Соіітіп. опын касында әнелінен баска карап зұраіындаіі бірдс-бір жан калмады. Ол Аюбтын хактығын. жақсылығын бүрыннан білсгін әйел сді. Сондыктан онын шаруасын жүргізіп, кажетін орындауіа гырысып бақты. Алайдаәнелдіцдебанлыі ы ксмін. кедейленіп, жалшылык ететін жағдайға дейін жегті. Сол тапқан ақысына Аюбты гамакгандырып. оған мсйіріммен 224

кіірап. к.тмкорлык жасп.іы ()л оіе сабыр.ты, акылды аііеіі еді. өзгелер секілді Аіобты гасілп ксіпеді. Любіын кзнша жыл ауырганы іура.ты лерек іүр.тіше Біреулср үш жы.т лесе. кейбіреулср жсті жыл. ал баскалир он ссгіз жыл .ісйді. А.т, Любіын озі ‘<Гіі. Люб. иурудан аііыіу үшін Гәнірінс іүга етсейіпі», деісп лне.нис «Мен сау- салз.маі жсппс жыл жасалым. Алла үіпін жепііс жыл сабыр стемін». - лсіен Ііір ісрек Аіоб юксан үш жасын.та кайіьк бо.іган дссс. кеГібірінлс ол оллн лд коп жасаіан дс.іінслі Күринла Аюбтын. иіынында да. дспссіндеіі жяра еыркаты аркы.іы сыіінан оіксні ліпык айтыліпп. ял. цг^ V; «Ліоб кеян іс Глнірінс: «Маііні бір балс ке.і.іі. ( снін рахымын ү.іы г іі іой!»- .ісіі жп-ібарынды» (Өнбня сүресі. 8Л-ажт) Х4. ^>3^ Ііьс. «Біі онын ііігіінс ораіі іі.т кягтык іа. басына іүскен ба.іені а.тып кеггік. Оғин жясиійн рлхымымыі іибалиі еігіін іеріс корссіксн інбараіымыі е.іі. Ьіі оіин }Й-Ішінін күнымен наріі-нар жаксы.іык сын.іядык (япін. о.тісн би.іи.тарынып). жоги.пзн ма.і- мү.ікінін орпына кіііі бяла жәнс ма.і бср іік» (Әнбни сурссі. К4-аяі) ьһлһ ^іі 3^12 Зі ІйХіС- _ДЗ'з 41. 225

«Адал псндеміз Аюбіы ссіне а.і. Кезінде о.і Жараіканіа жалбарынып: «Іііайіан маган жәбір - жапа. кнындык корсетіп жүр», - делі» (Сад сүресі. 41-аят). 42. 3^3 \\'4Д Лэь «Аяғынмен жерлі теп!» - дедік біз. Ол жсрді теуіп калып слі. іүп - гыііык бүлақ аікылап іііыкіы. «Бүл жуынуіа да. Ініуте ле жарайтын су», - дсп аян еттік» (Сад сүресі. 42-аят). &£ьз Ң-*-4 й^з 43. «(Індеггеи күрын кстксн) онын лулстін дс біз жаналалык. Тін і і бурыні ыларынан дәрежесін арі ык еііп бердік. Бү.і біздін рахымымыз сді, білс-білгснгс мүнла гибараг бар» (Сад сүресі. 43-аят). (ЭлЗ IэІиДлІИ ЛіУ> ІаЛиэ 44, 4^'і' «Аіпыңды бүгба. - дедік біз Аюбка. - Бір буда інопті а.і да, (әііс.тііиі) сонымен саба» (Аюб әйе.іін жүз реі уруіа аш беріен болатын). (Сонымен біз Аюбтын сабырлы.іығын янғардык. ІІетксн жаксы псіідс еді дсіні! Нагыз гәубеиііл жан елі юй» (Сад сүресі, 44-аяі). Өзі сыркат Аюбты шантан ауруьша шыдап. Алланы үлыктаудан бездіру. Алладан күдер үздіру үшін азғырып бакгы. Оган келгсн бәлсдсн канша үміттснсс лс Алла оны сактамаган. рахы.м стпеген етіп корсетуге тырысты. 226

■рйырсыыыкка нтермслеш Бірак Аюб Алладан күдср ү•ібелі. иерісшше. Лшішалегсн махоббагы күшейс түсті. Лпл.і Таі ада інаи куікарыяуға лаііык алам сксиін. сзбыр.іылык жасауы мрскіііін білдірді. Содан сон оған аяіымсн жерлі тсбуді. шлн шыккан сумен жуыну және шіуді бүнырды Сойтііі. Лмні сырюпынан күдан-тіва жаіы.тып кегп Ьүл Аляшіын іман дсгсн мсйірімі. рахымы еді. АмИііыц яніі.і Люб ауырын жаткан ксіде зйс.и бір жаіы барған жшгынаи кешігіп келген еді Сонла Люб осы аурудан жівыдспмоі анжүздүрссоғармын дсп анг ішкси боддтыи. Бүа сыркапан киналі.іп жятканда эшейін ашумсн аіпі.і.іа сішган соі еді. Әйеяі отс эдід. опады. жаны ашитын, Гнрлен- бір сснім.п адим бататын. Ал.чд Ліобтыц осы анн.інын шсшімін тығарлы.Оп Аюбқа бір бду шоп алып. сонымен лйе.пн бір рсі кама үрулы бүЙырды Жэнс мұны жүз іүрслін орнынз жүрспн етін шектеді Бү.я Ал/і.інын гакуалык жасаған. <)іан боіі ұсышан. сабыр.іы Гюяған адамға ждзанын іа осындаіі .ксніл болаіынын корсеі кені еді Қисса.іан і нбрат Любкнссасыііанласабырлы іі.ікіыіі үш ісін корсмһ.Ол Тэнірінс луға жасші, баіясдсн қүтылуды илен. жалбарынудші танбалы. Осы сэбыр.н.і.іыі і.і үіпіп Алма оны бпледсн күткарып. ньнмепнс болсп. бэк-дәулетін ссслеп кобсйпі Шынында. бакыітын кныншылыкнсн кслеііні ақнкат. Дүннс дегеіі • ахнреі жаксылыіына жегкпср емпіхан үііі Аюб сол сміиханнан баіілыгын жоі хін.пі. оібасынан ажырап ка.іса да Л.ілаіа сыйынып. күдерін үтбсй. сабырлылык жасяу пркылы ііман отті. СеЙтіп, Алла оныц дсисаулығын да жаксаргыіі. жталгкан банлығыи калпына ке.тгіріп. псри.'нт тс беріп. бүрынгыдан лртык етгі. Акикзтында. сабырдын сауабы & 227

кшюуыңнып орымлалуы. жаксылыктын есслснуі ІНыныті келсіін болсак. сабыр.іылык найғамбаріарга. іакуа.іарга тэн кдсиет. Оллрлык барі максотына, жсніске іск сибырмен ЖСІКСН. Аюб киссасындаі ы таіы бір үлп боларлык н.трсс - омн Аллагә іапсыру. барлык істін акырын дұга жасдп. жалынып-жалбарынып Алладан куіу Аюб та ник осыллй Алланы барлык корксм есімдерімсн. сипагтарымсн үлыкьтп. жалыиып-жалбарыііуын үзбеді. Сондай-ак. Аюб । кнссасында емлслу үіпін шнпдлы каснеті бар бүлақ сумн пайдшішіуіа болэіыны корсеііиіен. Қнсси эйсл мен ердін карым-кптынасы ц рі ысынан да жаксЦ' мысііл болып табылады. Аюб ауырмаіі тұрғанда эйелімсн жаксы. гату-тагт. сын.шс болі.ш сді. ('онлыктпн аііелі дс Акюп.ін гаріигік ксііндс оны баіып. хамқорлык жасолы. кнын іыкка да. гарпіы.іыкка ла шыдады. өзгелср сскіллі тастші. безіп кегпеді Сонын аркасында сксуі де Алланын рахымына балснш. бакытка жспі. І).ікнф.і.іін пані амбарлміы (ЛЛ ) ■ ,4 I іыі Нсмццл* И ірнс жәие һ.ікафн.і: бәрін.іс .іс сабыр маі елі. Біі аіар іы мгиірімімігіін эясынм алдык. Өідері іе ніі.ін жақсылар боллы (Өнбня сүрссі 85-К6 аягіир) (‘л) ЛІТІ > ЗЮ ІІІ Исман.і іы. Л.і-Ясагіы. Іулькафн.і.іі дс умыттіа. Бәрі іс 228

*иксы жандар е.іі. (Сал сүресі 48 аят) ІІбн Каснр аіігады: Қүранда оның зіктрі ашык мактаумен Іпы.іған. Ол пайғамбарлар мсн кзтар аты зталып зікір пліен. Бірак та оныи даіуасы. онын рисаласы кауыміа (іберілген болатын. Күранда Зулькафил туралы дерек ге. кисса ла бсрі.тмеісн. Тск оныц жақсылар каіарында екені пйгы іған. Бірак гарихшылар оны ссксреді: Шынындаол ибн Аюб г.с-нын баласы деп оның аты негізінде (Баіпар). - елі ісп. Алла оны Аюбтан кейін жібсрді. Алла оны (Зулкифл) деп атады. ІІІынында ол жауаііксріпілікті жэне ксіібір бойүсынушы.іыкіы оі міндстінс алды. Сол жолда жүрін дүниеден өтті. 229

230

ЕКІНШІ БӨЛІМ <000000° МҮСА МЕН ҺАРУННЫҢ ПАЙГАМБАРЛЫГЫ Мүса (і. с). нәби, расулдсрдің сн ұстамды. беріктерінен болган еді. Лакап. жанама аты Кәлнмулла. ІІІыііында. Алла онымсн іікелей гілдесксн. Алла Тағала Панғамбарымызға (с.ғ.с.) былай дсйді: «Сен кіташаіы Мүса оқиғасын да естеріне са.і. Шындыгында о.і нағыз берілген әрі елші, әрі паіііамбар еді» (Мәрням еурссі. 51 -аяі). «(Алла) «Ей, Мұса! Аііығында, адамдар арасынан паііғамбар.іыкка әрі озіммен сойлесуге мен сені гандадым. Саған сыйлаған пайіамбар.іыкты кабыл а.і және іііүкірніілік ег», - деді» (Әіраф сүресі. 144-аят). һарун(ғ.с.)Мұсаныитуысінісі болатын. МұсаТәңірінсн оны өзіне жәрдс.миіі студі огінді. 231

г•• Ү•• «Міпліі оі інім һарунды жарісміні етіп Гн*р» (Та-һа сүресі, 29-30-зягтир). гү. 3 т \\. «Со.і аркылы мені күніеіітс іүс. мснін ісімс оіп.і ортакгасіыр» (Та-һа сүрсеі, 3 I-32-аяііар). Алла Мұсзнын гітеіін орынлаіі. һарунға пзГнамбар.тык берді жәнс оны Мүсаға жэрдемші еггі Бұл Алланын ін.ін жасағаіі рахымы слі. «Ыкыласымыілын а\\іаны соіпиа. онып туысы һарун н.і ,іа паііі амбар сттік» (Мэриям сүресі, 53-аят) ЬӘІІИ І1( РЛЙ.І-ІЫЦҚУ! ЫІІ-СҮРІ 1111 Жүсіп киссасынла Жакып ұрпакіарынын бірі калмдіі Мысыріа калай кешіп кс.пені іуралм әцгімслеген едік. Олардып коіпіп келуіне Жүсіп себспші болпш еді Ол экесі Жакып нсіі бүкіл әулспн кошіріп әкслуіс сол кезлсп Мысыр пяпнасыііан рүксат алган бшштын. О.іар Балбисгін солтүстігіндегі Жисііи жеріне орналлеп.ірыллы Ь\\-'і кына онліреіін жэпе мпл баіуіа колайлы. жайылымы маі жср боллгын О.іар мал шарузшы.іыгымсн шүі ылданзтын. мал 232

баі ып-осіруге мзшыктаніанллр сді. сондыкіші сол замандагы іопшалардын малінылары болып жүмыс аткарлы Мүндаолар іамыр жанып. осіп-өрбіді. Ьірак Мысырдын кейішт паі- шалары Блнн Исранл ұрпакгарынын өсіп бара жатканынан коркып.оллрдыкуі ын-сүрі ініссалып кулалаіібастады. Ьнліккс Рагмиснс II келіендс Мысыр дұшпдн іарына косылып кстер ісп кауііпснін. оларды ауыр жүмыстпрга жүмспп күш-куатын ллсірстуі с тырысты Балгерлер мен коріпкеллср де олардын болашакга Перғвуыннын пагшалыі ына кптср келгірстінія ссксргумен боллы Бэнп Исраіілдан дүниеге пайғамбар кслеіінііісн. патіііалык олардын колында болатыпынан члбар бсрлі. Сейтіп. паппаіа оларлын санын кобсйтпеу үшін олардан іуылган ср балалардын бәріп елпруді. ал гез олулері үппн жасы жеткен карттарын ауыр жұмыски салуды ұсынды. Бұл үсыныска күлак зскаи Іісртауын жана туіан балалардын бір жыліысын олтіріп. бір жылгысын өлтірмсй каллыруіа бұйрык бсрді. һарун олтірілмснпн жылгы балалзрлын катзрынан болып аман кхтды Лл. Мүса балалзр алгірілегін жылы іуылды ( ондыкіан анасы оны коідсн ау.і.ік жердс іуып. Періауыннан жасыруга тырысгы ІІсріауыннын Ііәни Исраіін а жасапні зұлымлыгы тура.іы Күран зягтары былан дейді: Т. **і! *(Ь.н. Мүчаммсд!) Иман айікан (и.іаніан) качыміа (тұсінліруіи рііін) саіан Бһ Мүсаиынжәне ІІеріау ыннын окніасын айтып бсругс тнісіімһ» (Қ.тсас сүресі. 3-аят) чхФ 233

, • •• ' > *•»• * •'•* ,1 '• * 4Д/ІР ІЯІЛ ІфІЛІ '' • ' і' •■ І . і*3' <іІ (^АсІ—і ^-х^-;• >л><Ц/ с& «(Мысыр) жерІп.іс Періауыннын аскэкіап кетксні анык СЛІ. Ол ін ха.ікын жік-жікке болііі. олардын бір гайпасын (Исранл аулсгін) ауреге са.ілы. Олзрдын ұлларын оліірін. кыі.іарын іана алын ка.ілы. Псріауын наі ы і бұзык сді» (Қасас сүрссі, 4-аяі). • •* £ ’ • •• 9 9 • * • • • <3. «І>іі(Мі.ц*ыр)жсрін ісжаіія іііскксн.ісргерахымеіу.іі ннеі сггік. Бімін пнгылымы і - оларлы жолбасіпылар еп. Періа>ыннын және онын кахымынын (мал-м^лікіеріне) соларлы мүраіср ету» (Қәсас сүресі. 5-аят). МУСАІІЫҢ паҺгамьлр. іыққл дейпіі I ӨМІРБАЯПЫ Мұса туылганнан ксііін бірнеше аіідаіі ата-анисынын камкорлығында боллы Алла анасына онын сырынын ашылып калагынын білдіріп. баланы сандыкка салып Ннл өзеніне ағызу юерекпп іуралы аян берді. Кеп ұзаман каіпа кауыіиаіындарын, болашакта онын паііғамбар болаіыиын білліріп, конілін тынышгандырды. Сойтіп. Мүсаны сандыкка салып. Аллаіа тапсырып. Ння озеніне аіызып жіберді. 234

Псрғауыннын кыімсппілсрі сумсн агып ксііен сандыкіы длып ашкан ксхіс Перғауыннын әйелнпн козі балага түсті. Алла эііеялін жүреііне мейірімділік сеямін іүсірді. <>л еріне іпінін псрісіп котсрудсн калғанын аіпып. бшіаны олтірмсй асыраіі алуды отінлі. Періауын әнслінін опнініін орынлан. баланы олгірмсй гірі қалдырды Сойтіп. Муса Ахіанын сакіауымсн опімнен аман кллды. Пергауын мсн онын успірі һа- мап аідсрінік лушпанддрын тпуып алгандарынан чабарсы ісді Санлыктын кайла аіып барғанын бахылпу үшін Мусз- нын анасы сінлісін жүмеады. Ол Мүсанын Псрғяуыннын үйіне кірі і іідгснін жэнс оны емвсіін эйел гілсп жатканын коріп. оларға ондай эйслді білетінін айтты. Сойтіп. бул хабарды Мүсанын іпсиіесіпс жеткгіді. Бүл ананын жүрегін олан эрі кобалжытгы. Бойын үрсй бнлсді. Бірак Алла онын Мұсаны смізунп боллтынын білдіріп. конілні орныктырлы. Сеіітііі. балаіа ксліп сміііегін бсрісіще ол сме басгалы Олан бүрын келіен эііеллсрлін ботсн екеііін бідгендсй сэбн олардын бірдс-бірсуінін смшегіп сормаіин слі. Осыланша Аллаанп мсн балакы каГпа кауыппырлы. Алланын кулырсті. міне. осындан! - ** * «Мусанын анасына біі мынадаЙ аян бсрдік: «Мусанын ау іына емінск сал. (Б.іер> оіан касіанлык жасалады деи корыксан, оны (санлыкка салып> суіа аіыіыіі жібер. (Еііпенслсіі) корыкна да кайгырма. Біі оны. соісіз. саіан каніарамыі жэие пнніамбнр стеміз» (Қэсас сүресі. 7-аят). 235

Л-Іл* '-і «Түпіін түбінде өздерінс лушпан болатын, қасірет іаргіыряіын сол (Мусаны) Пергауынііын оі үніндеіі адамдар судан іііыгарып аллы. Ьү.і жер.іе Пері ау ыіінын да. ііамаккын да жәнс олардын косындарынын ла жаіа баскмны даусыз еді» (Қзсас сүрссі, 8-аяі). •I Іли —(■ эуІхЬ V «(Осы ба.іа) менін дс, сеііін де коі нүрымыі балсын, оны олгірмеіідер. бәлкім. аі біие бір пзн.іа ке.пірер. бә.ікім. оны ба.іа егіп алармыз», - ,ісіі ІІсрі з^ыннын әйелі. Бірак (іүіпін іүбін.іе нс боларын) олар іүсінбеді» (Қәсас сүресі. 9-дят). «(ІІеріа) ынныіі КО.ІЫНЯ түскснін есіііснле) Мүсанын анасы акы.і ссінен анрыллы. (Баланы отінс кайтаряіиын дсген Алланын уәлссін) есінс алын, конілін гыныштандырмаіаидц.ол озбаласын оіі мнкере.іеіі кояр еді» (Қәсас сүресі, I О-аят) 236

\\ \\. \\ *~*ал <>Л' с-2іі« «Мүсаныц соцына гүсші!» • деді анисы Мүсанын (иаіашы) әпкесінс. Ол Мусаны алыстан бикылан жүріі. һірак мүны ешкім сезгсн жок» (Қэсас сүрссі. I І-дяіі .. О• *4,; . , ■ . > . <Др ^У^\"! * 1*1 «М\\саны (оі анзсынин баски) исырахшы әнс.ідердін смііііі коюынан сакіэ.іык. «Ссндгрге б>л бэлаііы жаксы баіаіын бір үіі.іі іауып бсргйін бг? - іе.іі Мүсинын лпкесі. - О.іар ба.іаны ыкы.іаспсн баіаіыи адам.іар*» (Кхас сүресі, І2-а«тК Л • I •• 3» -и-* с’ >\" <4 З1 «Ьііл \\г. «Қуансын.касірсі ніскпесінжмеАлланынул іссінін іпын екенін гүсінсін деп Біз Мүсаны анасымсн кайта іабысіырлык. Ьірик и.іам ізр іын коіннілііі мүны біле бсрмсн іі» (Қэсас сүрссі. 13-аят). Соііііп. шіасы Псріауыннын сараііыяда балзсын іәрбис.ісуіе кірісгі. Мұса ср жсііп осксн інакга Аллп оган білім. ланалық берді. 237

«Ер жсікен соң, ақы.іы го.тган соц Бһ оған паіі- ғамбар.іыкты ;іа, тағы.іымды да сый.тадық, Жаксыларіа Бізсондаіі сын бсрсміз» (Қәсас сүресі, 14-аяг). Мүса - кос соіден кұралған есім (Му және ша). Му - сжелгі Мысыр тілінде судың аты. Ал, Ша - ағаш деген мағынаны білдірсді. Онын булай аталуы ағаш сандыкпен суға тасталуына байланысты туған. Сондай-ақ, бүл соз Мысыр тілінде нәресте дегенді де білдіреді. МУСАІІЫЦ ИСРАЙ.ІДЫҚҚА ЖӘРДЕМ БЕРУІ Мүса Перғауынның сарайында іәрбие.існііі. .мыкты күш нсеі болып осіп жетілді. Ол Пергауынның әулегінен емес, кудаланушы Исрайл халкынан ніыккан еді. Сондыктан ол исрайлдыктарға қорған болуы тиіс. М.ұса бір күні білдірмей Псрғауын сарайынан каланы аралауга шыкты. Сойтіп, скі кісінің жанжалдасып. ұрыс-керіс жасап жагкан үстінен гүсті. О.іардың біреуі онын кауымынан исрайлдық га. екіншісі перғауындык еді. Исрайлдык Мүсадан комск сұрады. Сондыктан ол араша гүсін. перғауындыкты жүдырыкпен койып жібергендс ол өлін қалды. Бұлай болар дсп ойламаған ол капы өкініп. Алладан кешірім сұрап жалбарынып-жалына бастады. А.іла оның тәубссін кабыл алды. л >. ,і, ' ' в 'Да Зіі аД*- 238 =$5^-

«Қа.иі ха.ікышш коше.іс ешкім көрінбейіін (гүскі ігмалыс кезінле) гүсіа Мүса ка.іаіэ кірді. Кошсле скі «ламнын жага.іасын жаіканын корлі. Олардын бірі і»і жүртгасы ла. снлі бірі жаулнры жаіынан сді. ()і кауымынын аламы лушпанына карсы оіан комек іуралы. Мұса оны жулырыкііен бір койып олііріп іасталы да: «Ән. зілііл шайіан. аііыр.тын-яу мені!»-дсн окінді» (Қәсас сүресі. 15-аят). АЙ а) И. «Тәнірім! — дслі (Муса). - Үныіынла мсн озіме-оіім іняіі жасалым. силі мені ксшірс юр». Алла ініы ксшірлі. Ойтксні о.і наіыз ксшірім нссі. нагыі мсііірбан» і Кәсае сүрссі, 16-ая і). «Тәнірім! - лгіі (Муса). - Мсні кешіргенін ушін мен сн.іі ешкаіііан күіыһарларі й комек корсеі пеіімін» (Қәсас сүрссі, 17-ая і МҮСАНЫЦКАІІІУЫ Екінші күні Мүса таіы да қзлаіа іпыкіы. О.і ксшсіі исраіі.ідыкіын гагы да баска бір псргауындыкнен жанжалдасып гүрншын корді. Ол Му садан іаіы ла кемек сұрлды. Мүса ашуы ұстап оларіа жлкынлан бсргснде оны 239

олтірмекші екен деп ойлаған исрайылдык коркып кстіп: «Кешегі адамды олтіргепін сиякіы мспі дс өлтірмекшісіц бс?» - деп айкайлап жіберді. Кешегі өлтірушінің кі.м екенін білмей қалгандарга бұл осылайша мәлім болып қаллы да. перғауындықтар бір-біріне хабар беріп, жііналын. топталып Мүсаны іздеугс кірісті. Оны тауып алып олтірмек бол.іы. Бүл жайды Мұсага жанашыр бір кісі аеьна жеткізіп, озін кұікару үшін Мысырдан тез шыі ып кетуге кенес берді. Сойтіп. Мүса Тэңіріне «Залым кауымнан аман ссен кұтқара кор». - деп дүға жасан, Мысырдан біржола кстіп қалды. 1 _іЗ I ' 3ІІ ■_ ■ ІЛ> 1>- А • йл-у* и> **-' | Іі о- «Корер тацды (коркып) козімсн атыріан Мүса ертсцінде жан-жаіт.іна жалтакгап кошсле келе жагкан. Кешегі өзінен жәрдем тілеген адам тагы біреумеи жағаласып жагыр екен, бүдан таіы кемек сүрады. «Сен озіц наг ыз налан скенсін!» - деді Мұса» (Қәсас сүресі. I Х-ая г) ' ' с > һ . > ' ' ' , ■» • . . > , » 1 3 • і' ' -Ь/ '-4_? -Ч/ \\ я• і^.-1 «Ғ.ксуінің де оріак .іүпіпаны бо.тған аламіа кол жүмсай бергенде о.т. «Еіі. Мүса! Ксшс бір адам.іы олтіріп күнэга баи.іп едін, ен.іі мені де со.тан өлтірмексіц бе? Сен 240

бү.і жсрде түракніылдык көрсетудін орнына кара күшкс басып, октем болуды ойлайды скснсін», - деді» (Қ.тсас сүресі, 19-аят). 1.-*—2Л Ц;-1-*-' сГ\"2\"*1 Э’ V «Қа.іэнын іпеі жаіынан бір адам асыі ыс-үсіі іс жүгіріп ксллі де: «Ей, Мүса! Бастыктар сені созсһ олгіреміздеп кеиесін жатыр. Қаін. Мен, әрнне, саіан алэл инетпсн аГпып і үрмын», - деді» (Қәсас сүресі, 2()-аяг) .Ш- , ~ ' ^>5’ ^' *ІдЛ>'- 1$■ _*й »^а)і «Зэресі үіпқан Мүса жан-жаіына аландап, каладам іныкіы. «Ей, ТәнірІм! - деді ол. Мені мынау бір зү.іым еллен күгкара і өр» (Қәсас сүрсеі, 21-аят). МҮСА МӘДИАН ЖЕРІНДЕ Мұса Мысырдан іпьпып. киышпылык іпсіе жүріп Мәдиан жеріне жетті. Ол шөлден каталап. пнетін су таппай киналып отырганда гонталган адамдарлы корді. Өнкей ығай мен сыгайлар гірссіп, бір бірпі итермелеп, алдындағы әуізге өтуге бәескелесіп түргандар сксн. Жәпе қойларын суга жібермей қаііырып гұріан екі қызды да корді. Олардын бет- жүздері ашык. періпггсдей екен. Мүсаоларіа жакындап мән- жайды сұрады. Олар оздерінің қой суаруға келгенін. бірак 241

ана мыктылардын койларынын суарылып болуын күтіп іүргандарын айтіы. Мұса олардың нәзік, әдепті, сабырлы жандар екснін анғарды. Олар, сондай-ак әкелерінің карт кісі екенін. сондықтан кой суаруға оздері кслгсндсрін де антты. Мұны сстіген Мұсаның жанашырлык сезімі оянып, комсктеспек бо.іды да. скі кыздың койларын суға карай айдады. Оны токтатуға сшкімнің баты.іы бармай. кезектерін берін іүра бсрді. Олар оныц денесінін мықтылығын. шымырлыіын. куат-күшін коріп, карсы келуге юускел сте алмады. Сонан соң Мүса көленксгс барып отырып. осындай күш куат бсрген Тәңіріне шүкіршілік айтгы. Біраздан соң оіан скі кызлың бірі кслш. жақсылыкжасап. комек бсргенінің акысын ю.зсу үпин әкесінің шакырып жатканын жеткізді. Ол картгыи колып алып сәле.мдесу үшш кыздын еонынан срді. Мұса барған сон отбасы, тағы баска да туыстары жиналып, оған күрмет. ізет көрсетгі. Ү Ү . •'■>-4-’ «Баі ы і ы Мәднан жұр гына карайбүрылды.« Гәнірім мсні гура жолға жстелеген ексн ә!»-деді ол» (Қәсас сүресі, 22-аят). Ү Г. 242

«Муса Млціаіиа бір булакгын басынн жеггі. ( 'ол МШрдс бір гон плпм міі.і супрын жаіыр екен. Лнадянла койларын суара алмяіі екі кыз цр. «Сен.іср іісіе бүіііін іүрсыіыар?» - леді Мүсп. «Мя.пны.іар коііларып суярып бо.ніін сон гана бһ суарэмыі. Әкеміі карі адам е.іі (біис ксгек бермсніі)». - іеді олар» (Қ.хас сүрсеі. 23-ая 11 - - . - . *г . > , . ^Ші зі Л 4* ьз *# * «Муса ікіаріын кон.іарын суарып бер іі іс. ксііін іпеіінін бір ко.іенксіс барып оіыр.іы. «(). Глцірім! Маган кин.іан рніык бсрссн ,іс мсн казір соғак мукгажбын», > іс.іі» (Қасас сүресі. 24-ііяі ). ос.1^ іііі и и то. /4)і «Екі кыиі.ін бірі нмгне басып Мусанын юісына жакында.іы. «Қои.іарымі.пды суарын бсргеніііһ үніін нкыіиы бермесск бодмайды іен ссні .эксм іникырып жатыр». - іе іі. Муса оіп.ін (яніи. Піуіайыіпыіі) касыніі ке.іін.оімлн-жэііыибяянсггі.«Қорыкніі,-дг.іі(11Іүіаныіі). - Қаскүнсм кауымнан кұіыядын» (Кәсас сүрссі. 25-аяі) 243

МҮСАНЫЦ ҮЙЛЕІІУІ Мүсл күштіліпмсіі. сснімділігімен гинымал бапи бастады. Сол үіпін карня оған мальні баккьвуды онлады. Сейтіп. оіан еі ср сеі гі жыл кыімеі стсс скі кызынын бірсуін. .і і ііпы екі жыл артык істесс скінші кыіыіі да беруіс іайын скенін білдірді Мүсд онын бүл талабын кабыл алып. осыніпа жы;і кирияның малын бакты. >' і ■* ’ •і . •-,•'* «Ғ.іі. лке! дслі кы иын бірсуі. - Ссн оны жүмыскср сііп а.і. Сгніп жүмыскгр.ігріннін ііпіндсіі сн жаксысы осы бл.іиды. Бу.т әрі каііригіы. лрі сснім.іі ексн» - іс.іІ» (Кәсас сүрссі, 26«аят). ТҮ. а_'' аі»' &ІД «!' «Маіан ссі і і жы.і жялшы болсян. онын есссінс мыни скі кыты.мнын бірсуін сніан косямын. - дсді кыідарлын экссІ. Егер он жы.і жумыс істеймін .ісссн, ол от сркін. (Он жы.і ісіс деп) мсн ссні кнііаманмыіі. Кудай км.іаса. мснін канырым.іы илам скснімс әлІ-ак козіп жсіср» (Кэсас сүресі. 27-.тяі) 244

*2-Ьэ т л. З^ с* «Ексхміздін эрамыздағы кедісім осы болсын, - іс.іі Мүса. - Мен бұл екі мерзімнін кайсысына бо.іса да мақұлмын, бұлдануі а хақым жок. Осы аіі і қандарымы и а Қүдай куә бодсын!» (Қэсас сүресі, 28-аят). МҮС.А, ҺАРУН РИСАЛАСЫ Мұса карияга слара болган келісімге сай коп жыл кыз- .мст стті. Содан соң оібасымсн оніүстіккс қарай бет алды. Жүре-жүре Сина гауына да жеиі, Жолла қателесіп. қалай карайбаражатқанын дабілмеді. Мүблрак іүнінде Алла Мұса- і апайгамбарлықты қалады. Бір кездсалысіан оі корінді. Мұса касындаі ыларіа: «Ссндср мені осынла күтіцдср, мсн анау отган бір уыс іпок экслейін. сонымен от жаі ын жылынармыз. лрі жөн сұрай келейін». - дсді. Сойтіп. ог корініп тұрған жсрге жакындады. Сол кезде ол Тәңір үнін естіді. «Ей. Мұса. мен сенінТәціріңмін. аяқкнімінді нісііі.өйткеііі ссп казір каснетгі де газа Гуа ойпатында гұрсың. Мен саған наііі амбар.іыкты таңдадым. Уахнға кұлаксал. Шынында. мсн Алламып, менен баска Құдай жок. Сондыкіан ғибалаі гы іск маған гана арна. Қнямет күні сезсіз менін алдыма кслесін. Ол күні эрбір адам істегсн істеріне ессп береді», дсді Тэнірі. Осі.ілай деіі келін Алла оган кейбір мұғжнзаларды корсетгі. Мұсаға гаяіын жеріе гастауды бұйырды. Сонла гаякжыланға айналды. Одан кейін колын калгасына са.іыи. кайта піығарғанда ол аппак болып жаркырап тұрды. Тәңірі оіан: «Осы екі мұғжнзамен 245

Пергауыіпа барып. Ллланын рнсалисын жсткііссің. Ол шектсн шыгып. зскыкып. асып гасып кстгі». лелі. Мұса Тоцірінен кокірсгін ашуды. Періауыннын аллыіш барганла кнышіыккп іотеп бсрс алаіыіідаіі ісін жсніллеіуді сүрады Ллло оған інісі һарунды комскші сгсгінін білдіріп, тілеп. сүрағандарын кабыл алды. с-Д;' аіЛ № ? \\ . . ;Йі \\\\ Кезіндс Мүса огтын жарығын кореді. Қасыпла- іыларіа: «Токіан турынлар, мен опып жарыі ын кордім. Бараиын. мүмкін о.іан бір пюк а.іын кс.іермін. іпе оі піыккан жср.існ жол керсетуші біреулі ксідесі ірсрмін». - лсді» (Та-һа сүресі. 10- аяг) > \\. Ь йСІ ІІІі «Ол оііын касына келгснле «Муса!» - дсіен бір дауыс ССТІ.ІДІ» (Та-һа сүрссі, 11- аяг). «Лныіы. мен сснін Тлнірінмін! Ксбісіңді шеш. Өнікскі ссн каснетті Гуа ойпятында түрсын» (Тп-һа сүресі. 12- аяі). \\ V. іі ІІ»« 246

«Мен ссні (пяіігамбирлыккм) тшідадым. ияндярымй кү.іаіын іы сал» (Тп-һз сүрссі. 15-аят). • •* в ' *| ** л \\ < . ^/х’ ічіл и>. и 'і' *»» ы «Мсн (інба.іатка наіыі лайык) күдырсі нін. Мснен (іаска снікан.таіі Тәнір жок. Мйган іана сыЙып. мсні еске а.іын жүру үпіін намат окы» (Тз-һа сүресі. 14- аят). «Қнямег күііініп бплаі ын.іыіы іаусыі. ӘркІмнііі оэ кы.ііан іс-эрекетгеріне ораіі ботауык алу ы үіпін мен оны (княмет күнін) күііия сакгпдым» (Тд-һасүрссі. 15- ажт) «Княмсткс сснбейіін. ку нэпсінін сонына ерісіиер ссні а.ысіырып жүрмесін. Он.іин жаі;іии.і:і оіін кор боласын» (Та-һа сүрссі. 16- аят). \\ Ү V» .Дл..».; чіД.' I» • «Еіі. Мүса! Он ко.іыніаіы не нэрсс?» (Та-һа сүресі. 17-аят). \\А. 247

оЬ\\.і - мснін яса ( іаніым), - деді Муса.-Мсн псыі ан сүйенемін. онммеіі мен койларыма жапырак каіын бсремін. о.і мснін баска да кажсі іерім үшііі ксрск» ( Га-һа сүрссі, IX- аят). 5 А. V 5« «Ей. Муса! Сеи оны жсріе іасіа!»-дсді Ллла» (Тз-һа сүрссі. 19-аяг). V . . *£>• Ьаіхі* «Муса іаніын жсрге іасіады. Сол сагтсяк ол жоргалаіі бара жаікан жыланіа аннадды» (Та-һа сүрссі. 20- аяі I «¥ста! - дг.іі Ллла. - Корыкпа. каіір ак оны әуеліі ка.іпына кс.ігірсміз» (Та-Ішсүресі. 21-аят). Т Ү. '“т*- —-Ь «Қолыіиы коліыіына іык. ()л сіпкаіиан інннсыі. апнак іцр бо.іыи шыгады. Бул * екііііні ксремеі» (Та-һа сүресі. 22- аят). үг. ІЛІ гДе/5 248