Пайғамбарлар тарихы

«Саған ен ғажайып керемеггердің ксйбіреуін корсетемін» (Та-һа сүресі. 23- аят). «Ал. енді Псргауыніа бар. ол әбден інекіен іпыіыи кстті» (Та-һа сүресі, 24-аят). т о. з 46 «Тәнірім! - деді Муса. - Мснін жан дүниемді кснііе юр» (Та-һа сүресі. 25-аят). ч>А' 4 «Менін жағдайымлы женіллетс гор!» аАлі- (Та-һа сүресі. 26-аят). үү. 3 «Тілімдеіі іүіыкналыкіы жой» (Та-һа сүресі. 27-ая і). Т Д. Зу «О.іар мснін соіімді іүсінетін бо.ісын» (Та-һа сүресі, 28-аят). г • ’ У-1 т ч? 249

«Маіиіі оі інім Һирунлы жэрдсміпі етіп бср>» (Та-һа сүресі, 29-30- аяггар). «Слт аркылы мсні күшейте түс, мснін ісімг оиы ортакіастыр» (Та-һа сүресі. 31-32- аятгар) • • • *•_. •• Гі ГТ. «Осынынн ираіі бһСсні биірыііша .ілріпгеймһ. оіііііі үнсмі сске а.іямыт» (Та-һз сүресі. 33-34- аяттар). • ,• - * > VО Ц, «Сен піыііыпля біі.іі көріи іүрасыц» (Та-һа сүрссі. 35-аят). кіІДр ІІй Г\". ДІ 3Іі ГУ. «Ғ.й. Мүса! Сеніп с^раіаи.іирын бсріі.іі. - .к.іі Слла. - Саіин бүлан баска іа жаксы.іык жасиіанбыі. Ксинлс аііаннын ссіне де аын аркы.іы білінсіін нлрсслер.іі са.ііиіібыі» (Та-һа сүресі. 36-37- амттар) 250 «5^

А.1.1АНЫЦ МҮСАГА ПЕРГАУЫНГА БАРУДЫ БҮЙЫРУЫ Сөйтіп, Аяла Мүсаны Перғауынға жұмсады. Інісі һарунга онымен біріе баруды бұйырды Екеуінс де Псрғауынмсн мейлінше жүмсак, мәденнетгі, сыпайы. әденпен сейлесуді міндсгтеді Мұса мсн һаруи Аллаға: «Біз ГІерғауыннын күш-куатыиан. катііездігінен қоркамыз. Егер оның ашу-ызасы күшейіп, бізге азап берсе қайтеміз?» - деді. «Қорыкцандар. деді Алла екеуіне. - Мен сен скеуінмен біргемін. Онын жамандыгынан скеуіңді ле сактай.мын. Псрғауынға біз екеуміз Алланын жіберген еяшісіміз, сен Алланың күлдарыныц бірісіц. ешкандай Құдай смессін деқдер. Бәни Исрайлға бостандык беруін. ауыр жүмыска салып азаптамауын талап етіңдер». «Сси де, сенін бауырын да менен пайіамбарлык алып барындар, (соясон) мені еске а.іуда се.чкостык жасамандар» (Та-һэ сүресі, 42-аят). и. «Пері ауын тым аскакіан кстгі. соган барындар да, онымси сыпайы сойлссіп коріндер. Мүмкін. ол насихат іындар. әйтпесе коркар» (Та-һә сүресі, 43-44-аяпар). 251

£о. □! ’.’ £іа «Зі^ Сі С. \\'5 «(). Тэнірім. бһ оіэн еіімімі бас салып жазалай ма. ә.ііе іпскіен іныіып. асіимшы.тыксіе медеи коркамыі». - лслі олар» (Та -һә сүресі. 45- аят). £\". с>Л* ІАіІ \\ 5 «(. ен іер корыкпан іар. - лс.іі Лл.іа. - Мсн сендсрмсн бірісміп. Бэрін іесстіп. коріп црамын» (Та-һлсүрссі.46-шг). ді и,М^г*1 и**> І V. *-5' _> «Екеті Псрі ам.іпіа кс.ііп: «Бһ сснін Тәкірінпін слпііісріміг, - дслі. - Ссн Исрайл оулсііерііі бһбен біріс жібср. аіаріы азапіама. Біі саіан Т.міірінііін хабарын а.іып ке.і.іік. Кіміс-кім при жолмен жүрер болса (ол) змэн кала іы* (Та-һә сүрссі. 47-аяі). МУС А МҒ.ІІ ҺАРУНІІЫҢ ТӘЦІР РИСЛЛАСЫН ЖЕТКВУІ Мұса мен һарун Тәнірінің бүйрыгын Псрғауынга жегкізуі с бел банлады. < )г.ін барг дннин кейін соіініц хақі ыіын мүгжнзамсн куаттап. лэ.ісллслі- Псрғауыннан Бмін Исрайлдын онымсн бірге ІІилесіннаіа пплуына руксат етуін талшт еі гі 252

' • 1- -V* — '*? «Муся аніп.і: «Ен. Періиуын! Мсн әлемдсрдін І.міірінін шын жібергсн слшісімін» (Әграфсүресі, 104-аят). *Мсн Алла жайлы тек акнкягпл «ана айіуги піістімін. Жараіу шыні.ін іараиынан. іпынын.іа. бір керсмсі а.іын кс.і іім.Соидыктан Псран.і .тулеіін мснімен біріс жібср». - дслі» (Әғраф сүресі. І О5-аят). Періиуын кешеп оннін үнінле тәрбислсшен Мусанын созһіе іанкіилы.Орбірденсоңшиуы ксдіп.оиі.ініісріауындык бір жігпті олпріп гастаганын ссіне саллы Кісі елііріси кыл.мыскср Аляадаи рисхіп хіын кс.іш. дагуа жасауіа ланык смес дсіснді аіііып. оныц оікенлсп ісін бстіне басты. Мұса ііергауынлыкты о.тпрсйін лсмсіснін. ол ісіін абайсыіда болпімыи. азалілу іаи корыкканнан бас сауталап қашюнын мойындай келіп: «Менін Тэнірім бул ланалыкты маіан содаи кенін берлі дс. мапш паіііамбарлыкты гацда іы Рас. ссн мені бала ксимлс тәрбисясп осірдін. оны умыптиймын Бірак сол үіпін Ьәкн Исрайлды кұл етпскиіімісін? Мснін киуымым сенін корлығыни ұшырады, алі күнге дсйіи корлык коріи кслелі. Екді мсн оларпі шишмиішы баіамын».* лсді. 253

у'Я. «Оу. сеііі 6а.іа шаіыннан біі аіырамап па слік? - іс.іі ІІсріауын. - Өміріннін нсше жы.іы біздін арамызда откені кайда? Сснін барлык ісін біие мл.іім еді юіі. Сенде шүкір.іік жок екен» (ІІІуарз сүрссі, 18-19-шшар) т.. Л ііі Зіі «Меи о.і Ісіср.ііп бдрін каіс.іссіп жасаппын». - дс.іі (Мүса)» (П.Іуара сүресі, 20-ая і). т \\. «С оіыыкпін ссндерден конілім калды да. ира.іа- рыннан осзін ксггім. Акыры. Тэнірім маған чнкмсі .іарыіын. пайіамбар сі іі»(Шуарасүрссі, 21-аяі). Т V . и!1^' ЦІ» «.«а.- «А.і, ссн Исрайл әулетін кү.і еггін. Осынын үніін мін.ісгсінесін бе маган?» (Шузра сүрссі. 22-аят). 254

ПЕРҒАУЫН МЕН МҮСЛ АРАСЫІІДАҒЬІ А.1.ПЛ ЖЛЙ.ІЫ ӘҢПМЕ Мұсаның рнсаяасы Псрғауынды гажап қалдырды. Сөйтіп, одан Алланын құдыреті жанында сұрай бастады. Мұса Псрғауын мен онын қасындағыларға аспаннын да, жсрдін ле. шығыс нен батыстын да және олардын арасындағының бәрінің де иесі Алла скенін. ал бұларлың табынын жүргендсрі олардан бүрынғы ата-бабаларының Тлнірісі екснін айпы. Мұны ссііген Перғауын Мұсаны жындыга санады. «Күллі әлсмнік эміршісі дегенің кім озі?» - дсді (Перғауын)» (Шуарасүресі. 23-аяі). «Шын сенетін болсаңдар (айтайын), деді (Мүса). - О.і жердің де, коктің ле, онын скі арасындағыларлыц да иесі Тәңірі» (Шуара сүресі. 24-ая г). «Оу, естіп гұрсыңдар ма?» - деді Періауын тоңіре- гіндегілері с» (ІПуара сүресі, 25-аят). 255

«(Біле-білссіціер) Ол сендердін ле, оі.іеріціісн бүрынгы ата-бябалярынні.ііі ла Т.тнірі». - ісді (Мүся)» (Шуари сүрссі, 26-аят) * .. * ' - * * ' • • 4 ■'л «Ссндергс жіберілгсн мыняу ііэйгямбяр нліыі еся.шннын оіі екен».-делІ (Псрніуын)» (Шуарн сүресі. 27-аят). ТЛ. '-•чг-г' 1>« 'у З, Д• —•'' н1О, Зі*- мЫіе-бІіссніер.-.іе і«( М үса).- ІПі.п ыс псн бяі ысі ын ,ія. онын екі арасын.іаі ынын іа несі сол - Тлнірі!» (ІІІуарз сүрсеі. 28-аят). Мүса мси һаруп екеуіінн іагуасі.інә күлак аспаі ан.кіргз жакында А л.ізныи азабы жсіепнін ссксрпі Онын оарлык нәрссні жаратын. кейбіріненмір, гүр-гү.чіабсрі енін жәнетура жиллы ла нүскаіаныи гүсіндірДІ- Періауын созді баскл жакка бүрып. Мүсадан бұрыніы отксн үрпактарлын жайын сүраГі бзсталы. М үса олардын халінін Лзуху. імзлфуыа жашлганын. Алланын нендслерінін кай іа.манла жэне кан мекснде омір сүріснін толык білстінін, бірін де үмыітіайіынын баяндалы і Л. С.'і йЗ) •** Ч «Л.і. тсріске бсі Гцрған. оііріккс іныіаріан алам.іартын созсіз жаіа іаріатыны іура.іы біис аіікын дале.і.іер ксллі» (Та-һә сүрссі. 4Х-аяг) 256

«Ей. Мүса! Ссндсрлін Тәнірін кім імі?» - лслі ІІср- • и\\ ын» і Га-һа сүресі. 49-аят). -* •* * ■• • * х ә . . аіЬ- Ь’ «Біілін Г.тніріміі - барлык нәрссіе .іііііыкгы іүр- іү.тіи бсріен, сонсон оларів жо.т корсеіксн Г.тцір», - лслі Муса» (Та-һэ сүрссі. 50-аяі). °' • З-У-** «Л.і, бұрыкі ы втксн үммсі ісрдін чалі нспіік?» - дслі (Псрізпын)» (Га-һә сүрссі, 51-аяі >. э Т. ф ф а^. І^іл^ Зіі «Олардын жагдайы .'Іауху.иізхфуми жиіы.нан. - ісді Муся. ГанірІм киіе.ісснснлі дс. еінтснсні үмыт- нанды*> (Та-һл сүресі. 52-дяі). с1-*—*У-— І4-І ДІІ— * «О.т -ссндсрі е бссіке і ін жсрді жара і кан, ссндер} шін гүрлі жаглаіі.іэр жаспган. бу.тітан жанбыр жэулырып. 257

сол аркылы гүр.іі осім.іікіср осіріи (рніык) бсрігн Тлні| (Та-һэ сүрссі. 53-лят). оі. сдЛ’ гЛЬ 4 □! Х-им' «Жгіигр. МАЛдарышіы жаиыіиар. рас мүн.іи акыл пс.ісрі үшін ннсіс бар» (Та-һэ сүресі. 54-аят). ІІЕРІ А> ЫІПІЫЦ АСПЛНГА КӨТЕРІЯУ \\ ІІІІІІ САРАЙ Т\\ РГЫІУДЫ Ь\\ ЙЫРУЫ Мүса Псргауынды н.манга ке.іуіс шакырды. Л.тайяя ол сес корссі іп.күшейстүсті Уаярі һаманіаМүсанынКүдаиына іпьну үшііі зэулім, отс бшк сараіі түргыіуга б.үйрык берді. Пергауын ішданлыіы себеіпі биік пімзрат аркы.іы дспанга іііыіуіа үміпснді. Соііііп. биік зэулім еарай салынлы. Со.іан соң ІІсріауыи онын үстіне котеріліп. салаіын асианга қзраіі туршіап ігггы Садак оп.і кан-кан болып каііга жерге түсті (Пері.іуын са.іақ огын кауымынак жясырын каніа баіырып /КІберісн е.іі) Ол жанында гурпін.шрға: «Мен Мүсанын Қү.таііын оліірдім», дсп масапанды. ТҮ. -і-Ь 3' д_міз» «Ей, һаміін! .іе.іі Псргаумн уәііріііг. Маіан бір ыу.іім үй саа. Сол \\н аркы.іы мсн какпа.іаріа - кокіін 258 «Ве

ктікіш.іарі.іііа жстуім мүмкін. ( оіігіи. мсн Мүсанын Кү іані.ііі коренін. ІІІынын іп. мсіі Мүслні.і іпірікіпі дсн >.ү іікіснемііі». Оііпін пасык ісі Перінуыііга осылайшв жпксы етін корссті.ілі. Сонііп. Псрғжуын Пурз жо.ііин) күр ка.і_іыры.ііы. Онык ими.і-ан.іасы іііыііыіі ііі бскеріс ксггі» (Гафир сүресі, 36-37 аяттар). М¥< ЛНЫН МҮҒЖИЗЛ КОРСЕТУІ Періауып мсн Мүса арасында Ку.таіі рнсддасы жиііынлшы свт жарыс күшсйе іүсті Псрғауыи Мүса.тан оныи растыгын куәландыратын дә.тсд іа.іап кі.і.ыы. Со.і ксіде Мүса колындаіы таліын тястан жібсрді Олжылшнаайиалып іііыіті келді. Олан соп Мүса колын кіыгасына еплыи каіііа іпыгарганда колы аппак болып. жаркырап корінді І1еріа) і.ні меи оиын касыігтш ылар мүны сикыр іеп кабылдады Олар Мүса снкыр.чы жаксы менгерш аліая скен дсіен корыіын.іы жасап. оны Мысыр жсрінсв шыіарыл жіберу керск дсгеп піепііміе келді. Жәнс оны халыкка снкыршы дсп жария.ізу үшіи кандан иіирхіар жасзу керскіігін ойдастыра оастшіы Сонііп.Мүеанысыниу үпіін Мысырдынбүкілснкыршылзрын жннауіа кірісті. Макслтіары онын мүіжитасын гомсіцспп. .таіужсын жокка шыіару еді. ГІергауын комекшілсрін Мысырдын жпн-жагын:і ііішткы.шіып. снкыршыларды жнішгты. Снкыршылар Мұсалан басым түскен жагдайда кон акы бсруіи га ідп сі іі Пергиуыи оиы кабы.і апды Соітн. Мұса мсн снкыріиылар.тын кездссетін күні іс кс-пі Оны коругс халык коп жиішллы. Мұса сайысты кім бұрын басіайіыны гуралы келіскеннен кеяін атлрга жол берш. кезегін күгп Сикыршыларлып кұрхчы тяк пеп жІпіер с.п Олар сол -шіттірып жсріе іасгаіанда олир 259

жылзнға айналып, еріп жүрс бсрді. Лдамлар оүл көршіст коркыл. жүрсктерін үрсй бнлслі. Псргауын мсн оііі кауымы сикыршылар женіске жегті леп куанлы Осм ке: Алла Мүсага колыкдағы таякты жсрге тзстауды бұтіыр: Онын тэягы андэһдрга айншіып әлгі каптагая жылдндар. жүга Гкісіаглнта оны көріп гүргэм халыкіъін тәрслері одам беіер үшгы. I Іергауыипыц кауымына коркыиыш кірді. Сикырларынын іскс аспаіі калганын сикыршылардыц өздсрі де үкты. Оіііксні бүл Қүдайлын күшімсн боЛгпн іс еді. Олар Ал іағ.і тоубс етін. бүкі.і әлсм Тлніріне. Мүса мен һаруниыц Гэціріне нманга кслдік лен сәжле кыла басгалы. Мүсага күш корсетуге болышгтынын ІІерғауын д> шіык сезді. Іярак сыр бсрмеугс гырысып сикыршыллріа: «Сснлсріс снкырды Мүса үйреткен гой. сірэ? Сондыктан да ол сенлсрдсн басым гүсті. Ьұл онын білімлын нцс жіпт.ір»,-делі. Шындыі ына кслгендс Мүса оларды білмсйтін ле елі. ІІсріауі.ін иман келтіргенлсрі үпин смкыршыларп) каһарын токгі. Оларды күрмаіп.ін лшгегіне аеын кояіынын. кол-амктарын кесстіиін аіііыи коркыіып нмандзрыман КАЙглруга і ырысты Лд.олар: «БвөзТэнірімі неканіушымыз. сенш жазан біз үшін Ллланыи жа шсыиам аріык емсс. Мүса бһгс Іанірдсн ашык далел экеляі. сонлыкган біз ссялік Ал.таііі бсг бұрып, бонсұнлык». - деді. О.тан сон олар: «Г.й. біздін Гэніріміт. бізгесабырлылыкбер. бһдіиманмен күиісііі. Нергауыннын акюынан сакга, бізді нманмен и.тгір». - деп Гәніргс жалбарынлы. «Псріау ын: «Ссндс а.тып ксліеи ксрсмеі болсм. шын скснін білсйік. бізгс корсет», - делі» 260

(Әіраф сүресі. 106-аят). «Муся таяіын гастай (оріаіа) са.іын слі. сол слііс- йко.і түн-тура аіі.іяһар бо.іып шыіа кел.іі» (Әграф сүрссі. 107-зят). ' • Л. <'—=2?-: 'Ьіі «Қолын каліасыпан ніыіаріан іа жаркыраған іцр ііиіпіі ы» (Әғраф сүрссі. 108-аят) > • Л. С-іі 3 йл й’ **** «Бүл іііыныіі іа іа інсбср сикырпіы сксн». - іс.іі І1сріа)і.ііі качымынын \\.<ыктары» Һһраф сүрссі. 109-ляі) виі С'І «Бү.і ссн іср.іі т\\рі зіі жср.ісрініісіі куып іііыінрмак кой. кан.іан мкы.і берссііцср?» - іс.іі (ІІеріа)ыи оз жіртынын ү.іксн.ісрінс)» (іһрзф сүрссі. I ІО-лиі) «Оны іа. онын бачырын іа (конгрін жсткснпіс) іоктаіып. ка.іаллріа алам іиан іырыклар» 261

(і)»раф сүрссі. 111 -аят). ' 5 Т. 1— Іх? 2І V ■ «(О.тар) сикырівылярлын 6ар.іыіын жнііан. саіпн а.п.іп келсіп», - де.іі» (Әіраф сүресі.І12-аят). СГ 0) і/\\' йІ Э» ИГ.' «Снкырніы.іир ІІгрі зуі.ин а кс.т.ті. «Егср 611 женсек. біис сый.іык бергіінін сотсіт іой?» - іссіі олзр» (Әғраф сүрссі.ПЗ-аят). «ІІә. ссн іср. сін жок. мгііііі ен жикын а.пім ізрым 6о.іисыіыар». - .іеіі (Псріауын)» (Әіраф сүрссі.114-аят). *• *9 9 9 *9* ) ) о. Э1 I/• Де Э1 V»1 Ь 1*11і «Ей. Мүса! (Тиміыіиы) ссн б\\рын гастайсыи 6и. хі.іс біт бурын гасгайык па?» - .іссіі снкыршы.іар» (Әіраф сүрссі. 115-аят). діһ і^і;і іііі 262

«( сн.іср бүрын гасіандир». * іс_ті Мүсі. Сикі.іріпы- һір таикіирын. жіііісрін тасіан. а.іам.іар.іыіі кшісрін бяйлады, жүрі іы үрсіі.ісидірііі жібср.іі, сойіін тор снкыр корссі іі» (Әіраф еүрссі.116-амі). «Тйяіыіыы таста», - дсн ііяіі бсрдік Мүсаія Бһ. ( о.і сәітс (пііыіі іаиіы аіі.іаһаріа аиіиідын) апа.іяр.іын күбыжыкіарын іүіс.і жүіып жібср іі»((һрафсұ(Х.*сі.117-ая' > \\ > Д. 'у'иГ му «Хкнкаііын бсіі иіін.і.ііы. аіар.іын корссгксн сикыр.інры «іоска ксі іі» (Әіраф сүрссі.118-аят) «Сіініііі. іабаи.іа жсні.ііскс үіпырап. маскара болыіі каніысіы» (Әграф сүрса.119-аяг). «Сіікыріііі.иар с.тжістс бас кніііы» « сүрса.І2Оаяг) \\ т \\. 263 «ьх.

«Әлемнін Жараіупіысыня бонсүн.іык» (Әіраф сүресі. 121 -ляі) «Мусанын ж.тнс һаруннын Іәніріне (іябын.іык)» - ісс 11» (Ограф еүрссі. 122-ая і). > тг Экііі: і фл' -4І» «Менім руксатымсыт ссндср Мусаіа бонсун.іытиар. Демек. ссндср калада жүргснле црн.нпар іы ка.іа.іан куын шыіу уніін ал іын ала сөі бан.іаскаіыарыи расекен. Бірик сендер білесіндер әлі» - лс.іІ ІІсргзчын» (Өгрзф сүресі.І23-аят). «Сендсрлін ко.і-аякізрыіыы кніаініап. соісіз кесін іастаіімын (он ко-і. со.і аякіы нсмссс сол кол. он аякіы кссстін жаіа бо.иан). Соиан сон барінді таріа асып іытіремін» (Әғраф сүрссі,124-аят) ІІЗ '-~4' ' V в*Діл ІІ/; Зі ^! > Т\". ^,7*1—• ХІІуХ} —г**- 264

«Ііһанын аніаііык. Гні ГәніріміхіІіі сркінг конлік. < уіі бііті гек I әіиріміілін озімһге жібсрген ізГнірыни ПММН кс.тіірген.іігіміз үшін ізнл кінл.ган жзіырсын. Ен. I ніірімв! Бһіе сабырлылык бере гор. Ьіілі мусылмаіі кйдііымы і.із коз жүмдыр!» • іесіі снкыршылпр» (і Ираф сүресі. 125-126-аягтарI МҮСА МЕН ОІІІ.ІН ВБАСАЮАРЫІІЫЦ БЕКЕМ Т\\ РУЫ Мұса Псргауынньін котін жеткііу үшін Кіінпіа лә.ісл кслтірсс дс аі күпір.пі інен кайпіалы Үлыктары Мұсаны да. онын ізбасарларыныц бір Аллаіа гибалаі стс басіапінын да жпкгырмады. Ал. оздсрі пүтіарга іабынудлн танбалы. Пср.іуын нсрай.і.іыкіардын балаларын шггіріп. ЭЙелДОрін кұлдыққа салаіыпын айтып ол.ірдын коңілін орныкгырды Сойтіп. осы аіпканын орынлай бастады. Бәни I Ісраіід оллрі а жасхіып жаткші іүлымдыкіы Мусаіа жсгкгші. «Осыгіын бәрінс сснін наскхагыннын кссірінсн үтпырап жатырмыт», дсп Мүсаны жаиъірды. Мүса о.ізрды сабыр.<іы.*іыкка. іакуалыктарын пістампуға піақырды, Ал.іанын қүгкарліы- нын. одан жәрдсм тілеу ксрсктіг ін айтты. ^үү. □•УЛІ5 ^5> 265

• Мүсаны жэне онын кауымын жср бгіінтс пәлс- жала тулыру үшін. ссні жэне сснін Күлайыіиы тасіатуі үніін коя бергелі іүрілнын калиіі?» - леіі Перғауыниын акы.н он.ісрі. «О.іяріын ба.ія.іярын оліірсміі де. лнелдсрін (корлау үіпін) калдыра.мыз, - іеіі Пгріауын. - Бһ олардын үстінен октсм іік жүріһсміі» (Әғраф сүрссі. 127-аят). -* й)| *»«:<■'■■■»1 Іэ \\ ҮА. «ЭІІР >> •Мүса өі жүріына бы.іаіі дс іі: «Лллалан ме.тст гІлецдср. Сабыр сактиіцар. аныгында. жер жү іі бір Кү.іаіііын сркін.іс. Оіан оіі калаіан ііснделср! гана мүраісрлік еіс іі. Жаксы ке.ігшек іін іарлмріа тән» (Оіраф сүрссі. 128-аят). I-4 -*■ '».'5 «Ссн келмен іүрып іа. ссн келген соп ,іа біі үнсмі корлыктіі бо.і.іык». - лсіі кауымы. «Тлніріи іүіппанларыіиы жонып. жер бстінлс олардын орнына сендерлі ка.і.іыруы ыкгнма.і.біраколссіілср іін істерінііін жиі іаііына бан.іянысіы болмик» - (лсіі Мүса)» (Әгрзф сүрссі. 129-аят). ІІЕРГЛУЫІІ ТОБЫНЫҢСЕНІМІ Псріауын Мүсамен ке.тісіміс юслс жтмалы. Онын 266

•пііісіі лс. лшузсынан ла оүтінлсн күіылу үнпіі оны о.тпрмск бохіы ЙХе ЭІ «иЗ. Т ч . ЛІ—1)1 3 ,4^ •' (Кр «Жіберіцдср менІ, - деді Псріауын сонда. Мен Мүспны олтірсмін. (Қүіылам десе) Күдайын іпакырсын. ІІІыііын яйгқанди мси сендердің іінлеріцді Мүта оигртс.іі немссе жсрдс <е.і Іпііндс) бүліншілІк туіыіады ісп коркамыи» (Гафнр сүресі. 26-аят). Соіп іи. олар Мүсэны өлтіруі с данындык жасаіі бэетады I Іері ауын тобыпд:і нманын жасырып ксяс жаі кан бір алам бар слі Ол Мүсвны коріай сонледі Мүсаііыіі огірікші смссиин акнкагпісн кслгеііін. оны мүі жп іамсп ләлеллсгснін. сі ср инын айгкандарын жокка шыгарар бо іса бүларгп бә.тс жсгстініп аГгга ксліп «( ен.іср бүпн мықты болып гүрғандарынмен срген Кү.ыігдын атабы ке.ісс сшан бізді кім коріаіі алалы?» - тслі. Солам сон ол Күлаіілыіі аіабынын күнгті сксмін. бұрыиіы откен халыктарлын жаман ісгері себспті жазапі үшыраган.іарын. ахнреттс Алланың атабынан кзшын барар орын табы.чмаіітынын түсін.тірлі. ДІ> 1>Ы5” 4&І 267

ҮЛ. «Өіі Періауын эулетіне жагатын. бірак нманыіі жасырып жүргсн бір адам бы.іаіі деді: «Ссндер неміз Тэнір деген а.іам.іы о.пірмсксііиср ме? Л.і. о.і шынын іа да ссн.ісрге Тәнір тараііынан аіікын іхіс.і.іер а.іып кс.і іі юіі. Еіср <>.і отірікші болса опрігінін жазасын оіі гаріаіы. Л.і. іпын аіііса әягінде сендср.іі коркыікан жазасыныц бір болігі ссн.іерді табады. Лныіын.іа. Ч.і.іа інгкісн іпыккан суантіы тура жо.на салмайды» (Гафнр сүресі, 28-аяз). м. «Ей. жүріым! Сән-садіават бүгін сен.ігрдііі ко.і іарыіиа. Жсрде (.Мысырда) ссндер үстемсівдср. Ғ.гср біне Қүдаіілын каһары келсе. о іан күіы.іхіэ кім жар.іем бермек?». ( он.іа Псріауын бы.іан іелі: <•( сн іер ү пгііі мен нсні іүрыс іднсам. соны млс.інхаі етсмін. Тура жо.на ссіиерді мсн іана басіаіімын» <1 афир сүрссі, 29-аж). «4 , в • , I- 268

«Мр.мин инііы: «Ғ.н. жүріым! Мен ссн іср.іі ІЦх. \\і. Саму.і кауымдары. олардан сошы кауым үшыраган Аіізага іуніяр боласындар гой дсп қоркамын. Псн.іс.іс- рінеАлла іүлым іыкжасиуіы каламанлы» (I афир сүресі. 30-31-аяпар) тү. ойі)1 /м «Ғ.й.кау ымымІСсндеріс келеіін коркыііыіп күіііііен коркамын» (Ғафир сүресі, 32-аят), ■ »*.'** • • *• • - •» у . . • > * * * •» - лі 4)1 4)1 'У и гг. «Ссндер ол күпіс (юзакімн каніын) кейін інсіінссіісіср. Бірак Қуланлыц киһирынин күтылуіа болмайлы. .Хлла кім іі жи.і.ілн іаи іырса. оны сшкім іүп жол«а түсіре алмайлы» (I афир сүрссі. 33-аят). .<* «г * ... I. «Бүрын сснісріс Жүсіптін іс анкын лалелмсн кслісні лаусыз с.іі. Ол әкелтен далеллсрдсн іс үнемі шсі 269

кжлдынлар, іііпі о.і ллгеніе сііібір дә.іглсіі-ак «Бу.иін ксііііі Лллл еиіканіан пиГиимбар жібермсйді» .ісііцдср. Кү мәндані.іи. шектем піыіупіыларды Лл.іи осыліій адзсгыралы» (Гзфир сүресҚ 34-шп) МҮ І»М11Н КІСІ111Н ДЛГУЛСЫН ЖА. IГЛ< ГЫІ’У Ы ГІеріауыи мси оиын кауымы аааскан бегтсрінся кііГпшіды. Лл.мүі.минкісіхакжолыііііаскхзітауыитокттптшй. дагуасын жаліастыра бсрді Бү.т дүиненін опгінші. и.т ахіірстгін мэңгілік екенін. осы Дүииедс істегси жамандыгын шія о.т жакта жаза барын, ал сгер жаксылыктар істессн оппі лайык сый берілсгіиін баяндады. I иікаіідай ііанда бермсйпн, іпішаітіт іа ете алмііііті.ш жшіган кудайллрга іибынбауга шакырлы Түбінде бәрінш барар жсрі зхирст, бір Қүдайлын а.і.ты скешн. сондыктаи жаліыі Жарэтушыга іаиа н.маи сту ксрекгігін ескеріті. Мүъмкн кісііпи мүнлаіі насихаіы ІІсрғиуын әулетінін иаразылытын іу.тыр.іы. Сейтіп.аіароиы шпірмскші болды. Алаи.іа Алла сонлаіі оргада тәускелгс блрып. кэпірлерлі нмлніа ишкырған псндесін Псрпіуыннын зүлымдыгыиаи коргип кал.ты Бү і гуршіы Күранда былаіі леіі;й. ГД. ЛМ Ь о-ІІ' «(Періауын әулеііпдегі) мүі.мнн бы-іаіі іелі: «Ей. жүртым! Ссндср мзіин сріңдер. Мгн сспдсрлі іура жолпі басі аіімын» (Ғафнр сүрссі. ЗК-аят). д) • І^ЛІІ а'-зБі *й 270

«Ей. жүртым! Ьү.і лүнис тіршьіігі уакыина іана. \\ і. ахнреі млніілік орын» (Глфир сүресі. 39-аяі). •’ г* у* **• *4- у** дж. іф~» X £ •. «Кім.іс-кім (бү.і дүннсяе) ә.1 ісбір жаманлык жасаса. оіан (ахнрспс) сонысына лайык жаіа бері.ісіі. Ер болсын. әііе.і бо.ісын. іл і.іік жасаса. о.іар ужмакка кіре іі. Жәннагга о.іаріа ко.і-косір рніык бсрііеді» іГафнр сурссі. 40-аяі) «Еіі. журіым! Мсн ссн.іср іі іозакіан күіы.іма иіакырсам.ссндер іісүніін мсні іоіакка піакырасыісіар?» (Ізфнр сүрссі. 41-аяг). ’ >• • • • *• 4 • • •* *-• л ІТ. ,1адһ «Сендер мені Л.ілаіа күпір.іік жлне оіан серік кс.иір\\іс ніакырасыіыар ма? Керісінінс. мен ссн.ісрді 271

эрі үсіем. әрі кеіпірімшіл (Ллляга) сснуге шякырамі (Ғафнр сүресі, 42-аяг). 04 _? 4іл!' _? <! ^л^**\"* <г. 4-^’ Лі з« «Ссндер мсні гнбядаі егугс шикырпні (нү-гтярыи), лныіын антсак.бү.і іүнмслс.іе, ахнрсттслс (мяіан іабын дсп) ніакыріян жоқ кой. ІіГілін соцғы бараіын жеріміз Танір а.і.іы. ӘспеясІгендер югак цріыны бо.кііы» (I 'афир сүрссі. 43-аят) ^а> ліЯ 0] аМ’ 31 0* ^-Хі0л «(Лып іарікан.іа) сен іср менін осы янтканым.іы еске иласыіыпр. Мсн бүкі.і ісім іі Ч.і.нни і янсырамын. Чныіын.із \\.і.ія пси.іе.ісрін корін гурады» (I афнр сүрссі. 44-ая і). £•0, V» дО’ «Лляа оііын Періяуын гобынын кискүнем.ііпнсн сакталы. Псріа> ын юбынз сн катал жяза жібсрді» (іпфнр сү|к-сі. 45-аят) ПЕРІ ЛУЫННЫҢ МЛКІЛН5 Ы 272

уын сапаншл кргхына күнә жамзн осрсн- іиіиһимпина масаттанып, ша.ткып-тасып: **һн, кдунм, •үіірык бсрсгін дс. жаріык шыгзрзтын да мсн смеспін бе? Мысир птшалыгы ж сзрайымлы аралап аіып жяікин ІІил іпсні мсіі оныи гпрмііктпры да мешкі Осынын оорі менін ү.ііАтыіымпынбст іеі. Аи. мыіш М.үсада небар ІІсбииті.иы. н бн.тіи жок. Оиымсн түрмзй гүсііпксп бірдснслер аигып басглрынды шатнстыру.га. Епер и.і Қүдан.іын калау.імсы бо.тса потшалар сскі.іді нсіс ноксрі жок? Соіін аніакізніын іісрипгс.іері. сріп жүрегін комекііп.ісрі каіі.іа” ІІеіс а.ігын алка.шріаі ып.беіснлірі.тіснкнімкимсісн?»-леііка>ымыныіі илдында лсніре свнледі. Наіан кауым ІІсріауыііныіі осынлай кннірме сонис іі.таііып. Мусанын айткішдлрына күлак ііспаіі. адаскан кшт пында калды. «Ей. журтым! Мысыр паііпи.іыіы мсн менін асіыміа ЗІІ.ІН жаікан мына іыеніср.ті менікі емес іеп кім айіаіы? (Менін) үлы.іыіымлы корсеніер еиі? Свіі і үсініксһ мына> (бы.іык) яламнан і орі мен жаксы емеспін бе?» (Зуһруф сүрссі, 51-52-зяттарі. о т к- у <*х> мОіан асііанііаіі а.нын білетііпср неіг іүспе.іі? «Ііііііссг (онын нангамбарлыі ына аіііпк бо.іх үшін) 273

жолдас болып псріпгтелер нсге срс келмслі?» (Зуһруф сүресі. 53-ая і). оі «Өі кауымын (осылвй) іит.таганлыкган. бәрі Гкртііуыпги бойсүн іы. Ойгксні олмр шыяынля ія пясык журт слі» (Зуһруф сурссі. 54-аяі). ІІКІ’1 А> ЫН МЕН ОНЫЦ ҚА> ЫМЫІІЫЦ ТАГДЫРЫ Мусаиііін гамаша ушыідары ГІсріауын мсн онын кауымыіш пай.іа бермелі Керісінше. ошр оаан 0рі шектен шыіып. нмин ке.чпруші.черлі зішггауды күшсйіс түегі. ••Еіі. Тәнір! ІІІі.інында. сеіі IІергауынга улыктыкты. онын кауымына дүннснін коркін, ма.і-баіілыкіі.ііі қулііышыіі. эсем киімдср. саранлар, бакшалар мен бн.ик бердін. Ьірак оларбул ныі меперіцді түсініп те, багалап га жаткан жок. Керісінше. адамлар.ты имші-сенімнен іайдыруда ЕІі. Гэнірім. илардын баіілыкгарыі і жоііып.жүрсктсрін одан эрі кзіай і. Өнткеін о.іар іізаіпы көздерімен корш. каш ы-касірсгпндэмііі кііпаііынша нманги кслмсйлі». - деп Муса Тәшріііе тіл каіты. Алла інісі екеушін лүгасына жауап берепнін білдір/п «Еіі. Жараікан! - дс.іі Мүса. - Адамдарды оз жолыннан апыру рпін Пгрі ам.ініа жәнс онын 274

кихымыпыц ү.іксн.іеріііс ііршілік дүннссін.те жиһаз- жпсау. гүрлі-түрлі таулет бер.іін. (. о.і ләулегті енді жонын жібср. КоціллерІн оиан орі карайт. ('онысымси о.іар пман айіпай, каі іы азан корсін» (Жүніс сүресі. 88-амт). '15 АЯ. 0 мЕкеуіннін гілеііце мен тіл кигтым. - іелі Тзиірі. Гура жо.і іан іаиман_іар. на.іан іар жоіына іүспсіііср*» (Жүніс сүрсеі. 89-аяі). Алла Мұсанын дүгасын шынымсн кзбы і еггі СоІітіп. ІІерғауын мен оііып клуымына Ллланың азабы ксіск- ксісіімсн келсбасіа.іы. Ілрак мұны и іароәрібір гүсівбс.и. Ьір жаксылыкк.і жетсс оічерін согап .іойыкпыт ісп сана.іы. Лл. ждуын жауман. ағаштар жсміс схтмай нсмссе сгін іиыкіпн жайсыідыкка ұшырлн калса оны Мүсалан корлі О.чаріз бүл киындыкіардыц Лл.іалан кеаін жаікннын үкпа.ты г* -іі-« иг...ЦЬ -СоЗ» г. . «Ші.ікын іа Псргауі.ііінын жәнс онын зулеттерінін іпбрат Н.ПЫ үініп І»іі о.ыр іы жы.і іар бойы ізпіпы.іыкка піп кслііріп, жгмісіерінііі іүсіміп азанту аркылі.і сыиға а.ілык» (Оіраф сүресі. 130-шгг) *»'*»*• 275

\\ Г \\. ><-• -1 Ц V' Л \"Нер ал іскалан жаксы.іык жсісс. біз браіі хакы.п.імі.п лсіі.іі дс, ә.ііека.іаіі жаманіі.ік бола калац бү.і Мусаііі.ін ж.міе оііымсіі біріс бо.нан іар п.ін кесірі дсііді. Оларіа жсікгн жаксылык іа. жаман.іык іа Ч.і.іа жаиан іағдыр. Ьірак аіардын коніііі.ііі і муны цсінбсіі- ДІ» (Әгряф сүресі. 131-аяі і Сейтіп, Псріиуын мсн кауымы жаман. іыкгпрын жалгасгыра бср іі. Сондыкіан Үлла олпрды гүрлі сыпакка салды: жеріне гопан. іаскын су жаііыл.ты. сі індерін шепрткс жслі. күрбакллар каптаіі, адамлар мсн хшіуішдлрдъщ іыныштыіын шщы. гүрлі жзіыжіср гарап. .ісіык, судын іа-ы.іыіын бүіді.і. олардыц мұрі.інларынан. ауыідарынан кан акгы. лснелері хісіиенс оасгалы Бул азаіпын бәрі Мүсалан Сміпып ж;ігыр десіі. Сіиай ой іаіан н.іар Мусліз: -Һи сснін Гліг.рінс нман ке.іпрсмі і. Ьлнн Іісран іды сеііімсп жіберсміз» .- дслі. Ьірак о іар бсргсн уәдсяерінде іүрл алмады С* С-■ г5\" СідІ5 іжфл 1 V 'з « «• • •••••• \\ГТ . «Коіімііді бміі.іа) ушііі каніпа ксрсмсгігр кс.пірсен .іс біі саған ііпіі іс сенбсймһ», - іеіі іі Псргауын жүріы» (Әграф сүресі.132-ані). » ОІімііІ .2 •і • . 276

«АЙкын ксрсмст сіін Ьіз аіиріи топан кйіпиі\"’к’ нісіірікг. бит-бүргс. бикм. ніаіііі жібсрдік. Сон н* ** мпімгн іікісрі (иман аіііуіа) іііиірмг.ті. ( оііііп. күі^^^Р катым баіып ка.ііы» (Әірлф сүрссі. ІЗЛ-аяо іхі- й елТ, йІ *аі ^г’>* V «І>исіарыііаііл.тгкг.ііеіиеаіар:«Ғ.н. М\\сэ! оііне бсрген чл.тгсі бойынша жа.ібарынып ТанИ’*,иі іиакыр. Егср ссн бітдін бясымыиы мыінп ппкым**' н’,, күткарсан. саімн сінсіі иман кс.гііреміт. лрі ІК’Р‘“Г| аулегін ссііімгн біріе жібгрсміі». - ісіен бо.іиіын** (Әі-раф сүрссі. 134-аят). 5 Гз. □ух- 6і Л «Ьастарын іагы ііл.іскстті чакытніа лксгіік. ”’Рак со.і слііс-ак уадс.тсрінсн ілнын шыіа ке.иі» (Әғраф сүресі. 135-аят). БӘНІІ ИСРЛЙЛДЫЦ К¥ ГЫ.ІУ Ы ЖӘІІҒ ІІЕРІ ч> 1,1,1 <К КЕРІІІІЦОП VI БОЛУЫ 277

Алли Мүсага Мыеырдан шыгып кстуге әміретгі. СойгіпИ ал қауымы Бәніі Исрайллы ерііп түнде Мысыр жсрінёпі IІалестішаға каран жасырын ніыіын кстті Мүны білгек Пергпуын озіне карайтын жердеп қа.шлардан кон кол жинші БәннИсраімдыііі тінен куудыбүііырды. Періауынкаіпуиіы.іар іобынынэлсіиіпнбілгенлікіснатарланкорыклалы Теколор байлыкгдрымыхіы. кымбат багалы ыпарымыіды алып кеггі] лен апіу-ызагп булыгып, Бәнн Исрайлдын артындп каліан мү.тіктерді. жерлерлі. бау-бакшалирды. кеи орындарын басып калуга үміыл.ты. Ьүл ныгмст герлі шізр мәнгі.тіккс каллырып іпыккан болаіыи. Өмткеіп олпр бүл жокқа снді кайтып оралмайтын еді. Ал. оларлы Палссгннадіі бнска ныімсгіер күтпі түрган-ды. Бәни ІІсрайл Кызыл тсңіиін кдиріі Сувснс каиалы түрі-ан жергс келіп жепі. Күн шыга олдр артгарыная Перілуын эсксрініц лс куып жсткеіпн көріп жүрскгсрін коркыныш бнлсЛі. Псргауынмен шайкаса аларлыкпій іпамялары жок. ал алларыпла геиіз. Коздеріне ажал елесіеп үрсйлсрі үппы. Мүса оларіа: «Қорыкпандар. ііп.інынла. мсніц Г.зшрім мснімен бірге ()л бііді күгкаратын жолды көрсетсдп».- лелі Сол кезле Ат.іа Мүсага тсніілі таяіымсн үруіа уахи кыдлы. Солай сгкен уакыіта су как жарылып. Бэнн Исрзнл үрнакіарынын санына карай он екі тармлк күріак жол ашыллы Су биік гауга үксші екі каиталда жал болып іүрып кшіды да. Бэііп Иерайл оеы ашылган жо.тмсн аман-сссн геніздсн оггі. Ьү.т кезлс Исрғауып ла жағага жсіиі калган сді. Теіпідсгі іннылган жолды ол да керді. ( оііііп. бүл жоліа аіар да іүсіі. АдііЙдіі олпр жол оргасынп жеіксн сәттс су жабылыи калды да. апардын барльігы суга кспі. Алла Мүса мен Ііонн Исраіі іды осылай күгкарды Кұранда Ііергауын эсксрінін тснізіс кдлай набыт бо.нзны жан-жакты баяндз.тгдн. 278

«Сснлерлін куіын корсгін ігрінле соі жок. - дсп аян бердік Біі (Мүсиіа)... Енлгіпе. куі пірі.ім іы гүн кагырын алып шыі ып ксіііиер!» (ІІІуара суресі. 52-зят). оГ- ч? «Псрғяуым іерсу ка.іаларіа кісі жіберлі» (Шуара сүресі. 53-аят). V»'* оэ. ^сізЛд. Ц| »*і»л 3) «• Аііыіын г.і. бү.іир іі.ііі іобы (іым) коп гмес. Сонысына карммай олар біхііи аіпуымыіім гилі. \\.і. біі баісак. оте сак (шнрак) «оппыі», - лс.ті о.і» (ІІІуара Сүресі. 54-56-ажгтар). •эд. Г1^** «Лкыры аіаріын (Пгріахын іобыныц) опері жүрлан бахіы. Біі аіаріы биучіакніхіэрыкаіі ы. бүлак- басгду.іарыішн ліі. іііпі ка іыііа-мү.іік.слн-сапянаіты мгкгн- жан.іарын:иі да эііырлык» (Шуара сүрссі. 57-5К-аяі іар). 279

«О.іардын орнына Псрин.і \\рпактарын м\\ран сі іік» (ІПуара сүрссі. 5^-аят) «(Псргауыпдар) Псраіі.і лу.ігі ісрініц сонынан кү іііыі и куіы» ІІПудра сүресі. 60-аят), «Екі іои бір-бірінс іаміаніа (Псрімуын іобы ку жегс іісргсндс) Мүсяныц касын.іаі ы.іар: «(< оі жок. біт ко.па түсстін бо.і.іык»,-дслі» (ІІІуара сүресі. 61-аяг). •Л. «Тііпі іс о.іай смсс! - те.іі Мүса. - Лныіын аіпсам, Г.тнірім менін жяі ым.іа. Маіан со.і жо.т корссісді» (НІуарз сүрссі. 62-аяі I і• . •I . «Таяіынмсн су бсгін үр!» - існ аян епік Біі. (Мүса іаяғымен су бсіін үр іы). Су как бо.іініп.екі жаіы таутаіі- гау.ініі бо.тын гүра ка.і іы- (Шузра сүресі. 63-аяі) 280

<4 оныниніхіаріы :іл жгікіпік» (Шуіірз сүресі,64-аяі' \" \" . *• \" О. |^*Л' <«-■ _г«* е-*<* ^4^\"'* ■■Мүсэны. онын қасын.тэі ы.-нір іын бәрһі күікарып (іуіан оікіііп)жібердік. Ьнскалиры(Псріауын юбы)суіэ иэбыі боліы» (Шуара сүрссі. 65-66*шптар). \"V. 1 іА' (*>) «Әрннс. осын.іл (мо.1) інбраі бар с іі. Ьірак о.іар іын кнбі бүнш сснбс іі» (ІІІуара сүрссі. 67-аяі) Қүронда I кршуыніімн калаіі олім күіііып. ші ІЬнн Исраіі.і.іын калаіі кұікхіріалі ан*.і іаі ы былайша сурсгіелслі Г. (ЗЗі ріі «Менін үмчсгтсрім.іі іүн Іінінлс а.іып іныі ыи ксг. ( снлсрдін куіын коргіікдсрін диусыі»(Д>хан сүрссі.23-аят). Т ♦. 'уЬ^. л-.”' « Геніі.іі іыііыііі етеміз(сен отіп боягшіша жаіыітіы аніыіі коямыі). а.1 олар (Псріауын кауымы) сөі жок. суіа 281

бататын кауым» - деді Алла» (Духан сүресі. 24-ая і). «(Олар суға батты). Коптеген бакніалар. бүлактар, коркем жайлар бос қалды» (Духан сүресі, 25-26-аяпар). ҮЛ. ІЛІ2д*'* '2^-'-^ ҮУ. I? І£±> * > 0 «Олардын карықболған игіліктсрі аргга қалды. Біз оны басқаларга мура егтік» (Духан сүресі, 27-28-аятгар) Ү Я. 'у;Ь Ь** .ІР «Оларға аспан да, жер дс жылағап жок. Олардын күткендері болмады» (Духан сүресі. 29-аят). г діһ ий «Демек. Біз Исрайл әу.тетін қор болатын азаптан - Перғауын пәлесіпен куткардык. Ол іпын мснменсігсн, іпектен иіыі ып кеткен жан еді» (Духан сүресі. 30-31-аяттар). Кұран аягтары Бәни Исрайлдың сабырлылық көрсет- кені үшін жаксылыққа жеткснінен хабар береді. ' 3 , , 'хх ЯІ ' ' , ' 'у ‘ 1 '. гл- 3;'-2~4 Э*А*уаі..-ц чз^ 282

' ’’*'/ '«.-15 1>* <•«£• ^’»^-^і •-~с: ^15\" «Қорланган кяуым іы (Исранл .нлсі іерін) Бһозімһ күнярлы сіін жараікан жср.іін (Шим жерінін) иіі.ні.ісі.і мсіі бэіысі.іна м\\рэіср етгік. Гозімділік корссіксні үшін Исран.і кауымыня Гэііірінііі бсргсн ул.іесі го.іык орындэлды. Періэуыіі жәнс онын лч.ісі іерінін гүргызғанларын (үнлсрін), са.нан.іарын (ба)-бакша. сгістіктерін) оіірзн сттік» (Әі раф сүрссі. 137-аят > Кұрші.та Пергзуыііііын суга бзтып опат баизны. дснесінііі кенін іабылпиіы жәнс онмн осы күніс ісйін сакта наны ешіатгшіады 'і' «Исрпй.і әулеііерІн Ііһ існіиен огкһін жібер.іік. Күл-1 я.ікан е і нск болып I Іері яу ын ж.міе оні.ін жясакі ары о.іар.іыи соныіія іүсгі. Суги баіып бара жаткан.іа ІІсріауын: «Иманымды үйірдім. Исраііл үрпаіы иман аііткан Тәнір.іен баска Тэнір жок сксн. Мсн мүсылман бол іым». - .іслі» (Жүніс сүресі. 90-шп). ^5» 283

«Ьүрын Аллагя карсы балмп. бүзыктык жаса- ганіаріын катарын іа с.іін. таубсіс ен.іі ке.ігсн скснсін» (Жүніс сүрссі. 91-аят). «Кеіііні Іісргс і ибрат бату ү інін бүгін ссііін сүйеі іісіі (дснеііді) күікараиык». - дедік Ьіз. ІІІі.ііішп аіігу ксрск. коп лдамднр біздііі бү.і беліімішті бсіічабар» (Жуніс сүрссі. 92-аяі). Күран аяпары ксйііп ілергс сабак болуы үіііін далсл рспидс ІІсріауыинын дснссін Ал.іаныи сакіап ка.іғанын корсстсді. ІІсргауыннын Мысырла Ьәнн Исрайлды куіын- сүргінгс салып кулалаганы Таурапа ла әшімс іенсді. I Ісрі ауын ашрга Фігтум, Раімнснс калаларын саліыіган. Бұл калатарлың орындары архсололіялык камкыар аркы.іы аныкішіган. Снфрулхруждын бірішпі жзне скінші баіімдсрінле Мысыр пзішасынын олгсні, Мүсанын Ьзнп Исрайлды Мысырдші шыгару үшін жіоері.тісні баяндаліан, ІІсрпіуыннын дснссі 1900 жы.ты, яіни християн жыл санауы боііынша Күран іүсксіііісн ксйін он үш гасырдаи сон Лухсурдаіы Амнахтаб патшшіын кабырынан габылган. Дснснін баска біреудін қабірінсіі табылуы онын ажалынын іпынымсн іс кснеітсн боліандыі ын. сондыктан оган пршійы салтанагіыорындайында.тмаі анын дэлеллей. н. I Ісргауынныц дснесі бүгіиле Мысыр мүражайынлп жэтыр. ПЕРГАУЫН ӘУ.ІЕ П ЕРІНІН АХИРЕТТЕП ЖАҒДАЙЫ 284 «бь.

Күран аяттары Псргзуын аулсттсрінін княметтсіт жшдаііыніш да хабар бсреді Олардын пвакіа болаіыны. онла үланы азап тартатыны. саі үінін бір-бірш кіналаіпыны жлне мүнын бэрінін Алланын жазасы скені айтылалы «А.шіа оны Псріаұыіі тобыныц каскүнемдиінен сакіа іы. ІІеріауын гобына сіі каіа.і жаіа жібсрді» (Гафир сүресі. 45-аят). *1. ІІІ « I анертен іс. ксткс ісолар отка (тозакка) бст а.іып іүраіы. Қиямсі кяиым баііан.іа: «Ей. Періауын тобы! Чіаиіын сн ауырына (тоіякка) кірінлср». - іс.іінсіі» (I афир сүрссі, 46-ант). • *, » » 1 * * ’ і • і іао А'1 3*« 9 Л4 * ‘V. ^ц-)і1 'И-* Гһ...,-аи: .** и'-‘*і**.’-•** р*і.г’ г * «Тоіак ііііііі іс о.іар оіара га.тнса.іы. Әлсіыср ксудемсокіаріа: «Сснлср соіілой тәкаііпарлаііыіі ж^рстіи с іін.іср. а.і біі ссн.іеріе ілссіп с.іік, сн іі нсгс оі ісрііыі іоіакіан күткармайсыңдяр?» • >к‘н ІІ» 285

(Ғафнр сүрссі. 47-аят). ♦ л. 01ьі ^іі «Сөі жок. біідін бәріміз де тозактамыз. - ісіі.іі а ііырушылар. Псндсжрі арасынла Ал.іа інынында іа ү кім шы* ар.іы» (Ғафир сүресі. 4Х-аяг). УӘДЕЛІ ЖЕРГЕ ЖЕТКЕННЕІІ СОН Мұса Бәнн Исранлды бір Аллаіа іибалаі кылуіа шакырды. Олар мысырлыкіармсн аралас-кұралас болып жүргсн кездс солар секілді коп кұдаилыкка лдспеніп ксткен еді. Тсніхчсп аман-есен отіп. ІІеріауыннан күтыіған сон іа олар Мұсцдан нюкыпатын пұі кұрып осруін талап спі Мүеа о.іарлын шіданлығына катты налып. онлай іибаллг істерінін босқа кентініи айіып қатан сскерту жасады. Нүітаріа шокыііганііср{ауыіиыктардыиомірініноліммсиаякта.ііаііын мысал спі Ііұяарды I Іерілуыннын ігзабынан күткарған бүкіл элсмнін Тәнірінен аскан Қүдаһ болмайіыныіі түсіндірді. . * ** »<5 ♦-=> Ц-’) и.’ ци>і V \\ ГА. «Исрэил эулеіін Бһ тенһлен откіііп жібер.тік. ІІүтка іабынып жаткан бір жүрпт.і жянап огксііле о.іар: «Ей. 286

Мүса! Аналардікі сиякіы бізге де бір пүі орнаіын бср», - деді. «Сендер шынында да надан халык екснсіндср.-делі Мүса оларға» (Әғраф сүресі. 138-аят). \\ Га,. С* С* э* «Олардын жалган діндері сөзсіз күнрентін дін. эрі еткен істсрі ле бекср болмак» (Әграф сүресі, 139-аят). * -*-* * ' - *- * * х* И «Әлемдс сендсрді аріык жараткан Л.іладан артык Тәнірді каіідан гаппакпын?» - дслі (Мүса)» (Әграф сүресі, 140-аят). БӘНИ ИСРАЙЛҒА АЛЛАНЫҢ ҚҮРМЕТІ Бәнн Исрайл жүріп отырі.т тсшздін іпыгыс жагалауына шыкіы. Ішетін, көліктерін суаратын су таба алмай киналды. Олар Мұсаға наразылыкгарын аіітып. су тауып беруін талап етті. Алла Мүсаға таяғымен тасты үруды бүмырды. Ол тасты үрі ан ксздс одан жарылып он скі бүлак пайда болды. Сөйтіп, лр руға арнаііы жекс бұлак шыкіы. Олар Снна ойпатына жсііп юкіалы. Күн өтс ысгыкболып. паналайтын. колснкслейтін мекен ле. ағаш та табыл.мады. Олар тағы да Мұсаға шағым аіітгы. Мүса Тәңіріне дүга жасады. Алла оларға күннің ыстыгынан сактану үшін бұлт жібсрді. Енді оларды гағамдары гаусылып ашгык кинай бастады. Мұса Гәнірінсн іағам сұрады. Алла оларга әл-мән, әс-сәлва деген 287

гағам түсірлі Әл-мән іастарги. агаш жапырактирына ауадаі гүссіін шыкснякты. лэмі шырын балга үксас нэрсс болдтыі А.І. әе-сэлна бодене күсыныи егі еді. Алла оліірға осі ныі метгсрлі ііайдалануды бүйырлы Бірак опар мүнын бэріі менснібей астамшылык жасады. Свнтііі. олар ехтсріне өздср зүлымдык кслтірді. - » .* -.,.►**»* .•.............. . іГ Л С—л>’ -‘'-да' .••» • , , - ,• . / •і-а.іі ілі?» д.« ,дЛ «Бһ о.іар іы он екі іаііпаіа бо.і іік. Қауымм шо.т ла.іа.із Мүса іан с> сүраіанда Біюіан: « I зяі ыіімсіі іасты үр». - дсп аян бсрдік. ( он.іа тястан он скі оүлак аткылші іііі.ікіі.1 да. лр кауым оіінік суаіын бі.і іі. Бастарына бү.п коісрін. кө.існке еттік іе. алуа мен боіене түсіріп берлік. «Жендер Бв берген .ілм іі тағамларды». - лелік сонан сон. Олар (бү.і рн іыкіан бис іарті.ш) бі л е іүк іе кесіржасаі ан жок, канта оцеріне оисрі кссір інгіііі» (Әграф сүрссі. 160-аят). ТӘҢІР МЕІІ МҮСАНЫҢУӘДЕЛІ ОРНЫ Мүса Бэнн ИсраГіДғи Мысырда тү-ріан ксздс-ак жакын уакытта Псргауынвыц олтірілетіні. Алланын оларга кітап 288

түсіретіні. о;і кітаита бұйрыкгар мсн тыйымдар болатыны, ин.іріа бағыну керсктігі гуралы айгып. ескеріксн болатын. ІІсріауын оліеннсн кейін Мұса Тәнірінен кітапты еүрады. \\.іаа оған Тур тауынын бетксйіне баруды омір стгі. Ол он.та ораіа түтып. >\\ллаға кұлшылык етіп отыз күн гұрды. Отыч күн огкеіінсн сон Алла гагы он күн ораза ұстап. іибадатын толыктыруды талан еггі. Мұса Тэніріне мінәжатсіуге ап анар плдында һаруше кауымынын бұзыктардын жолына еріп кстпеуін тапсырып. сактандырған болатын. Қырык күннен сон Гэңір Мұсаға ііл каггы. Оны озге адамдардан срекіпе сткенін білдірді. Сол кезлс Мүсанын бойындағы күш-куаты асып-тасып кегіі. Ол Тәнірінен жүзіи корсстуді отінді. Ал.іа оган: «Мені коругс сснін іпаман жепісйді гой Оны таулар да коісре алмайды. Ойіксні ол оге корқынышгы болады. Дд. егер коргін келсе бойына бар күшінді жн да іауға кара», - леді. Сол ксзле гаудын күл-талканы шығып. жермен жексен болды. Мұсанын басы айналып. айнала каіі-карапғы болып кстгі ле. ол галып калды. Есін жшан ксідс: «Ғ.й. Тәнірім! Ссні ұлыктыгынмсн пэктсймін. саган гәубс еісмін. заманымдагы сеиін ұлыкіыіына сенгендердін бірінпіісі менмін». - деді. Сойтіп, Алла оны адамдарга панғамбарлыкка таңдады. Ішінлс уаіыздар. үкімдер. бұйрыкгар жазыдіац Таурат кігабын берді. Қауымыиың онла жазылған ұкімдсрді қалткысыз орынлауларын кадагадауды әмір стгі. Баска пасыкгарға жстксн сиякгы Ал.іанын азабынын жсіуінсн сакгандырды. 289

«Мүсаіа оіыт күн мүрсат бсрлік (інГіліаі жлсауға), оі ан іагы <иі күн костық. Сойііп. І.мііртін юкгам сіксні кырык күн Гю.іпл. Мүса бачыры һаруніа: «(Мен ке.п еніііг) г.ііміс сен мснІн орынбасарым Гюі. жо.на са.і. бу іыкіарлын жаіымсіі ж\\рмс».-.іеті» (Әіраф сүресі. 142-аят). е • •* . , , ' іг і еД «Кслісксн мсмілдс ке.ігсн Мүса Тәкірге: «Ен. Іәні- рім! Маіан ойнлі корссппі. Ссні бір коріи а.іаныніііы». - леді. «Мсні сні уакыгіа да коре алмаіісын. Дсгснмсн гвуіа кара. Еіср іау коші.іман орнында црса. мені коріп іе ка.інрсі.ін». - деді Гәнірі. Іэиірі іау.іан е.іес бсрген сәгтс іау күл-талкаіі багіы. Муса іа.іып іүсті. Есі кірген ксздс: «Ссн пэксін. мсн саіан т.эубс ке.иір іім арі саіан сенуніілсрдін а.п ашкысі.і мсн боламын». іе.ті» (Әграф сүресі. 143-аят). 290

«Л.і.ні: «Ей, Мүси! Лныіі.інда идамдар ирасі.пііін ііаіііимбарлыкт арі озіммен сойлесуге чсн ссні ішсіа іым. Сінаіі сі.ін.таізн пані амбярлыкіы кабі.іл п.і және інүкіріпі.іік сі». - ісді» (Әғраф сүресІ. 144-ижі| « ІХ' I С'1 І р ■»'■■ >■ ІуІ и І-* г< ) « о. «О.і үиіін Бһ іакгаіі.іаріа (Тэурігг) үііг-насихаі жәис діпи іаі ы.іым.іар іі.пі бәрін іолык жаыыіс «(Ні. Мүса), осыны бсксм ціын жлнс ік кауымына онын жаксы іцскау.іарын орындауіа лмір сі. ( аіан пасыкіар жүртын дл корссігмін», - дс.іІ» (Әғраф сүрссі. 145-ані) БӘНИ ИСРЛЙ.ІДЫЦ БҮЗЛУІ \\ ШОҚЫНУЫ Мүса Тлнірмсн кепссугс кстсрлсн бұрын кяуымыіш Гәніріс мінәжат кылуды гапсырнш еді Отъп күннсн ксшікпеймін лсп ойлаган бо.іатын. Л.іанла Л.т ш косымша іаіы он күи ораза үстзу іы бүііырып ксіпіккснлікісн кауымы бұған сабырсыскніа бастады Мүса уәдесишс түрман олдрлы тасіан кеткснлсн корііші. Самнри .ісгсп ку кісі осы уакыпы пайлаланып Б.тии ІІсрапл лнеллсріиііі Мысырдан лкс.иен кы.мбет багалы запарыи жинан алыи отки пістаіі. о.тар.ши бұиіу іын мүсінін күн.ты Лрнайы іәсілмеи оны сгер оган же;і кірсс аузыяан снырдын моюрсгені сскілді үн шыіпрлтын сгіп 291

жасалы. Сонин. оған габынуіа шакырды. һарун оларга мұнык дүрыс с.месіііін іүсін. іір.п Бірзк шіир Мүса кайтын оралғанга дейін осы бүшуга габынагынларын антып іүрып алды. Тәяірі Мұсаға кяуымын Самнрндіц аз.тыріанынан хабар берлі Мүса кзуымына каны аніулы болып оралды. «Сснлеріе Тлііірлеріц Глураі берсгінін. онла тур.і жол. нұр бар екенпі ул.іе еіпсгсн бс елі? А.і.іа ол уліесінле іүрды. Ал. сендср мен ксіісімен им.тнлы күііір.ііккс а.імасіырдыц.тзр ма? Ссндср Гәиірліи лшу-ыіасы келсіін іс жисндындар Пмаи.та гұру аонінлс маган бсрісн уәлелерііиі де бүпыіыар». - лси кейіспк бЬілірлі Олар: ««Біі соган берген уздемііді ішпняры.мызбсн бүяан жокныт. Бгзді Самири аілыр.іы. Біз мысырлыкг.ірдан атіан алгыиларымысіы оікіі салып. Тәніріміисн іі.іек тілелік Са.мнрн сел шпыннан бұиудыи мүсінін жасап берді. (,'одан сон сендсрлін іздсн жүргсн Қүдайлпрын осы. соган иібынул.ірыц ксрск Ал. Мүсанын Құдайы сендергс коніл аудармай ксіті лси бііді анырлы». - дедг Піыиынз кслгендс бүл мүсш іарар да кс.п іре алмаГпын. пайла іа бере а імаіпын. соз қаіііаруга да шамасы кслмейтін жәіі бір канка с.ті Соідн сон Мүса іііісі һарунга бүры.іып: «Қауымнын бұзауіа іабыііі.іл жатканын корс іүра нсіг ісжемсліп? Магзп неіс хабар бсрмедің?» • лсп рснжіді. ііарун «Мсні Бәйн ІІсрайллынарасынажыраітыдеп ойлансынба.іеп корыктым Ссн маглн олармсн біріс болуды бүнырдын юн. Сондыктан сенін оралуынлы күпім», - дсп акталды. Мүса адам.іарды аластырганы үшін Самнрнгс капы соі іс бер іі Ал. ол «Мсн саған сріен бо.тын лініннсн аідаіан иэрсс аідым да. олан сон оны іасгоп. бүіауіа гибынуіа коініім. Ал, бүлар ссіпн кім ексннці дедүрыс білмсйді», - дс.ті бсі-жүзі бүлкетпсй Мүса оган кауымнан ксту.іі бүнырды. Ал. бұтаулыц мүсінін отка тасгаіі блікыіып. калдыіын тенізіе лактырып жібсрлі. Бәнн 292 4^

Ікрай.і кіпс іс ісісісіысрше окпіді. Олар Тэшргс истнгфар жзсалы. Мүса о.ізрга Аллага жалынып күнәларына кеінірім сурзуларм ксрсктіпн. сонда іана Ал.танин отардын тәубссиі кабыл етггінін гүсінлірді • • * Д_г а * -•' •• * * А®. ^>1^3< « 21-ми’ -• кІАлаІ Ііі* ЛІ ІііІ ^15 «Ссн ксікси сон жүріынлы снкырладык. Оларіы Самирм аиырып. бүілы» (Та-һа сүрссі. Х5-акт). (^4^ <3*і 5-3;' *' к)^аі' л-.. Дійіі «Жүріыня Мүси ыіа Гю.іі.ііі. рснжІП оралді.і... >< I әніріннін сенлсріс берісн жаксы уэ.іссі кан иі? (Оны іосуга) уакыі соііша у тан кспі ме?«)л.ісеисрінеТәнір ііи каһары кслуін іінса.іын іар ма? Сеіілсрлін малін бсргсн ссргтерһіс опасыілык жасАғанларыннык ссбебі осы шыгар, сірә?.~» (Та-һа сүрссі. 86-аяі). • кі1 —ьА- 'иХ • иХ-л ІІДЛ-ч Ш1>-1 Ь* І^ІІ АҮ. Іліидіа «Сагаи бсрісп ссрткс біз (иііііміпсн опасыыык сіксніміі жоқ, іссгі о.іар. Біз жүргган асыл каіынані.і 293

коп а.іа шыккаи слік.(( ямиридін эмірі бонынши) Гйі оны отка СЯ.ІШК. Самири дс (оіінлс бар іы) оіка сал іы» (I а-һа сүресі. Х7-аят), ЛА. «Самири л.іі і асы.і срііін іііер існ о.іир үінін бір бү іау.іын мүсінінжаса.іы да.о.іян монірсіігін үн іпыгар іы. «С сн.іср.іін Іэнір.іерін осы. - іс.іі о.іан сон. Мүсанын I әнірі іг осы. Мүсп оиы біл.мсн гшсіі ксі іі»<Тіьһа сүрссі. ХХ-ая і). Ла. 2л1х Үы _ч4І.'' V ‘Улі «Ә.пі бушу.іыи сопс жауап Кйга и.імэіііынын. оысрінс пэн.іа ій. ніян іа кс.тгірс а.імпіііыііын олар іүсінбс іі мс сксіі ісіні?» ( Га-һа сүресі. 89-ііят) «Бүрын һаруннын о.іаріа: «Ғ.й. жүртым! Мыниу буіахіа ссн іер н.іанып ка.пыісіар ау Бірак ссн іер.іін ГәнІрлсрІН Л.іла. Маіан бонсүныиіар. лмірім іі іыіпан іар!» - дсгсні хак е.іі» (Та-һа сүресі, 90-аят I * • * г і * • -А, • •<'* • •* 294

«Бірақ «Мүса келгенгс дсііін бі і осы бүзауға табына береміз», - дсп отырып алды о.іар» (Та-һа сүресі. 91-аят). ,• ,, ' г -___ > > •. г*~-' Ь Я V. '«й—і? 5) .ДІжх* С* яг. «Еіі, һарун! - леді Мүса. - Олардын а и ындыктарыіі коріендс мснін аііікандарымды орындауіа саіан кім ксдергі болды? Ә.іде мснін буіірыі ыма сен өзін опасыздык жасадын ба?» (Та-һа сүресі, 92-93-аяттар) у 'і'» Ь (_)15 я 1зи 4^? 3^’» <>■ «Еіі, ағеке! - дсді һарун. - Мснін сакалымды. іиаінымлы жұлмашы! ІІІын аіітсам, сен мені Исрайл әу.іетінін арасына жік са.тдын, айтканыма күлак аспадын дсп үрсады скенсін дсп корықтым» (Та-һа сүресі. 94-аят). - • ’ ' >* * ■: • а. □. Ь «Ен. Самнрн! Саган не болды?» - деді (Мүса)» (Та-һа сүрссі. 95-аят). 295

«Олар кормсген бір іырсені МСІІ коріім. - ІГДІ Сммнрн. Елшінін баскан жсрінсн (Жсбірені.і іін ііінсіі) бір уыс пніыряк а.ідым .ізі. ОІІІ.І (бүіауіз) інаниым. (бряуіан іыбыс іныкіы). Бүл - менін оі жан-лүннсмнііі .імірі» (Та-һа сүресі. ‘)6-:іяі). \\ ЭІ. ^-1—- Зуіз 0’ дО 4-лЗІі 3 аіі—.' ? иГІА сХ? ^х'і »*Ці 31 яү. иД; р : «Кст! лс.іі Мүса ( амкрнга. ІЦкіл омір бойына (жаи біікеніс) «Мяіан жиламаціар!» - ісп оісіін бо.і. Сенін лсбс.ііі.іі бір уакытын (ж:па іяріяіыіі) бзіры анык. смган б\\ныріан әмірінен Гәнірі танмаіі іы. Оіін ріемібас \\рі ан Щдайыня кара! І»іі оны. соі жок. оіка жаі амы і іа. кү.-іін існізіс шаінын жіберсміі» (Т.і-һа сүрссі. 97-алт). ял. ии 3 аІі \\ «( снісріін 'Ілнірін - бір А.ыа. О.іан бэска сшюнідай кү іыреі жок. Ьар н.трсгні м іатык бііелі» ('I а-һа сүрссі. 9Х-аяі) Күранла бүл жаЙ бы.іаіі бмндалады '» * ‘ »ХД—•£■** ♦Х»л•іі'о-*« ' V• • і '•• 296

«Сол уакып а: «Ей. кауым! -деді Мүсаозәулеттеріне. - Сендер бүіауға габынамып дсп інын мәнінде күнэға баітыңдар. Енді Жаратуніыларына жалбарынып, гәубе келтіріндер, күнәһарларыііныіі көзін жойындар. Алланын алдында со.іаіі еткендерің лаііык. Т.тубелерін сонда кабы.і болады. Ойткені тәубеві кабыл егеіін де, рахым жасайтын да бір Лл.іа гана» (Бакара сүресі, 54аяг). БӘНИ ИСРАЙЛДЫ ЖАЗАЛАУ ЖӘНЕ КЕШІРУ Бэни Исраил бұзаутатабыііып үлксн күнэжасағандарын тусінді. Мұса олардын ішінен жспііс кісіні мінәжат жасап, Аллаяі бойсүну, істсген ісгеріне өкініп, кешірім гілсу үіиін озімен бірге Тур гауына баруіа гандады. «Аллапы козімізбен кормеііпппс бі$ иман келтірмейміз». ісді олар. Сол уакыгта тобелсріпен жай гүсіп, олар опаі болды. Мұса жалбарынып, олардын надандығы. гоиасіьны үшін кешірім сүрап, Тәнірінсн о.чаріа рахым етуді огінді. Алла оларды ксіпіріп. оміргс кайта кслтірді. 297

«Мүса Біт белгілсген мсрііміс оі жүртыііан жеініс а.іэм.іы санлап а.ііы. Ьірак оларды кснсі коркыныш басіы. «О. Тәнірім! - лсіі Мүся. - Еіср ссн ка. іасан бізді мснімсн коса бүрі.ін-як жок кылар елін. Лрямысіаіы кснбір акымактаріын кылыіы уінін кырын са.імаксын ба? Қалаган а.іамыніы жоллэіі аііыраіын. калаіаіі а.іамынлы пра жо.па са.іаіын бул ла бір сенін сынаіын шыіар. Ыідін неміт - озінсін. Ксшірім ет. Ра\\ым кы.і біігс! ( сн ксіиірімдіііііі ксшірім.іісісіп» (Әіраф сүресі. 155-аят). *■>•.*•*<•>• .•». */ • •* Е-иа ІІІ ®^^І >• іаЗЛІІ 3-ІЛ> ЧІ Ы • •••*• ■• •' * I—-л **-• «—.-■а?1 \\ ■эд. 3«**^ «Аныі ынпа. бі< озіне гана сыйын іык. бул лүннслс лс. кнммсі кунініс іс бінс жаксылыіынды жаі!» - .тслі (Мүса). «Жазаммен Мсн кырыма а.ііан адам іы жаіа.іаимын. а.і мсйірімім жан бііксинін бэріне оріак. Әйісе іс Мсн мсйірімім іі такчаларіа. іскгі бсрісн ігріс жәнс БІЗДІН аяі іарымыиа н.іаніан.іаріа гоісмін» - (леді Тэніріі» (Әіраф сүрссі, 156-аят). в• аЧ’ I АІАиа.’’ ♦Х.'Л>-Гэ V •-*-* 298