Пайғамбарлар тарихы

ссн ісргс сінкан.іай нандасы тимек емес. Сен.іердін Жмритушыларып. - Ллла. бәрін дс. Оні.ін еркіне бпрасындар» (һуд сүресі, 34-аят). Л.ілаіа жүі іну Нұх қауымынан киналған сон Тәнірінен комек беруін огінді. «Ей. Тәнірім, жамағатымды пұттаріа құлшылык кылуды тастан, Саған ғана нманға келуге шақырдым. Мснін күндіз-түн демей айткан үгіт-наснхаіым оларіа әсер стнеді. қарсыласып, юнмойынданыіі. күнәдан баскага беі бұрмады. Жамандыктарынан қаГппаіі. олан саііын үдете бсрді. Орбірлсн сон кұлактарына саусақтарын іығып. үгп- пасихатымды гындагысы келмей бастарына кнімдсрін бүркеп алатын болды. Мені кергілсрі де. сстігілсрі дс келменді. Саган ғана кұлшылыққа шакырған барлык әдіс- гәсілімнен де пайда болмады. Кейбіреулерімсн уакыт тауып онаша да кечдссіп көрдім. ІІсіиғфар жасаңдар. Гәнірлсріцс іәубеге ксліидср. күпірліктен, күнәдан аулакіандар, Алла пенделсрініц тәубесін кабыл етіп. жамандыкіарын кешіредІ, амалдарына карай бшалайтын да. жазалантын да Озі. жанбыр жаумай күрғап жапсан жергс носср жіберетіп де. ризык беріп байыгатын да. сендерді сынаіітын да. қамқор.тык жасзйгын да. бау-бакшаны іүлдсндіру үшін озсндер ағызып суарагын да Алла деп іүсіндіруден жалыкпадым». - деп кауымыиа наразылыгын аігггы. VI ^1*4 За (5), 1^1435 ^І (6). І^ «Ей. Раббым! Мсн аіп.п ында. оз кауымымлы күндіт- 49

іүні (иманга) үндедім. Менін іпакыруым оларды гіші алыстатын жібсрді» (Нүх сүрссі, 5-6-ая пар). (7), I^иКьыіІ Із^ДіыЛ5 І^^лІ^ «Сеніц жарылкауыца колы жетсін деп мен оларды үнемі үііттесем. күлякіарын саусактярымеи тығыилаи а.ілы, киімдерімен бастарын бұркеді. катгы касарысты. тонмойындык жасап, онан әрі ксрі кеггі» (Нұх сүресі. 7- аят). (9). ЬОй «Сонан соц мен о.іяргз анкай.тан та үн каггым. Одан кейін о.іарга наснхатымды аінык іа, жасырын ла жүргһ.іім» (Нух сүресі. Х-9-аятгар). (10), I<і| ЧІДІА2 «Сендер Г.эіііріннен кеншілік гілеңдер, ол - оте жарылқаг ыш» - іедім» (Нұх сүресі. 10-аяі). (іі). 3-цл «Ол сендерге аспаннан мол жанбыр жауғьвалы» (Нүх сурссі. I І-аяі). ■<^9- 50

• «- >' » •» * [ *• л (і2).'№' иХнэ Л'>»4 г^-чіэ «Дәулеттеріцді. әулетгеріңді көбентеді. сендерге бау- бакша.іар жасап. езенлср агызады» (Нүх сүресі. 12- аяі і. Ллланын күдырстіне назар салу Нүх кауымына нстигфардын паііласын баяндші. бул дүниедс бакыт иссі болатындарын. ойлаіан максатгарынын орындалатынын аііпы. «Аллаиыи үлыкіыгынан. оныи патшалыгынан калай корыкпайсындар? Сендерді бір гамшы судан ұйыган қанға. одан гүйір стке. сонап сон сүйекке аййалдырып, оныц үстіне епі киім стіп кшізуіне карамайсындар мй? Соніпа нсіе аскактайсындар? Ешкашзн да Аллалан үміт үзбендер. Жұлдыздарды конаушы. айды жүріп- гүратын етуніі.ссндер үшіижерді гүнде нүрландырын. күнлі күндіч шыракка айналлырушы кім? Ол - Алла. Олаіі болса ойланындар. Сендерді кялаған жсрдсн а.іып өсірді, өсімдік шығарып. гамакгапдырды. Бүл күлырсн күштіиін ко.чындагы іс. Өлгеннсн кейін ссндерді жерге кайтарады. Содан сон қиямег күні канта тірілтіп. дүниедегі ісгегсн істеріңнін ессбін алады», - дсді. (16). (|4). I;ЛйК 45^ (15). «Біле білсеіигр. Л.і.іэ сендср.іі бірненіс баскі.ішка боллі. Жеті кат аспанды бірінін үсттне бірін кс.11 ірін калан жарагқанын неіе кормеіісіндср? О.іарға жарык гүсіргін - аііды. іцр піаштырып күнді жарапы» (!1үх сүресі. 14- 16-аяггар). 51

р (17), іи Ся (18). «Ссндерді Алла жср бсііндс бар.іыкка ке.пірді, сол жср койныііэ каііта кайтарады. сонан соң жср асіыпан таі ы іііыі арады». - дедім» (I Іұх сүресі. 17-18-аяттар). ІАІ.Ть?) МІыі Ц 14 (|9), іЫ—и З*-? 3 (20). «Жср үсііндегі кси жолдарда жүрулсрін үшііі Ад.іа сендергс жерді мекен етін бсрді», - дедім» (Пұх. 19-20- аяттар). Нүхгыи коркытуы I іұхт ыіі жамагатына ай гпаі ап даі уасы калмады. Алайда олар үгіт-наснхаттан үлі і алмады. Оған иман кслтіргендер аз болды. Оны отірікшіге» әрбірден сон жындыга санады. Олар ку.іык жасап. I іү.хтын даіуасын онын озінекоркы гу. азарберу түрлеріне айналдырып ала басталы. (9), Гй иыД£ «Бүлардан бүрын Нұх кауымы карсы шыкты. Біздін күлымызболған Нүхты моііындамаіі.оны сса.тан сянады. Оны маскаралап куды» (Қамар сүрссі. 9-аяг). Нүхты иаснхатты токтатпасан тасборанға үшырамсын дсп коркыгты. Бірақ Нүх оларлын бұл кокан-локкысынан коркын.тайсалмады. Керісінпіеозін Алла Тағалаға тапсырып. 52

дагуасын жалгастыра берді. «Достарыцнан көмск сұрап, А.ііпан кү.тай.іарына жалбарынын жүргендсрінлі білемін. Мііган қопдарыңнан келгенін ісіей беріндер. Оздсріне ссшмді болсандар дүніііандыктарыцды жасырын емес. ашык /касандар. Сендердің жамандыктарыннан мсп корыкнаймын. Маған оларын еін яіян келтіре алмайды. ойтксні мені Тәнірім корғайды», -деді. (ъ5иІР 4»^5 Ь іаі ^а\\ I «2а1££ дііі ^1*£ діИ с5 (71). І>ЬІІ <а£- ,>£2£- ^)ЛІ 0% «Оларға сен Ііү\\ хнкаясын окып бер. Кезіндс IIүх бы.іай леген: «Ен, жүргым! Егср сендердін араларыіща менін болуым және Қүдаіі созімен сактандыруы.м ауыр кслгсн болса, он.іа мен .А.і.тамеп бо.іайын, ссндср оз (кұдяйларынмсн) пүпарыцмен бо.іып. білгсндсріцді ісіеіыер. Тек істерін оі басіарыня іиіп жүрмесін. Магян дя білген қылыктарынды аяман. жылдам жүтеге асыра беріцдер» (Жүніс сүресі. 71-аят). ^і адіі ^уіс- ^іІ ^4' СЯ ЬдЗ (9^1> сЦ (72). цааі^аП Оа «Менен соніна іеріс аііналып кегеіінлеіі. мен сендерлсіі сауіа сүраған жок едім гой. Мен сынымды Қүдайдан күтсмін. Онтксні мен Күдайіа кү.ііиылықегуіе бүйыры.тганмын», - деі ен» (Жүніс сүресі. 72 аят). 53

Топан Қауымын іура жолға салуға бар күш-жігерін жұмсап әрекст жасағанмсн о.іарды оігеріске гүсіре алмай киналған Нұх Тэніріне жүгінді. (117) . о! ЧО «Тәнірім! - іеіі Нүх. - Жүртым мені отірікке шыіарын отыр» (Шуара сүрссі. 117-аят). (118) . >3 ЬиІ £ІВІІ «Бітлін екІ арамі.кда үкім аііт, мені де, маіан ілескен мүмнн.іерді іе куткар» (Шуара сүресі. 118-аят). (119) . Ала оііххіі «Бһ оііі.і да, оіан ілескенлер.іі ;іе (хіамлар мсн хаііуандар іы кемегстолтырын алып)күткарлык»(Шуара сүресі. 119-аят). Нү.х. «Кэпірлср адаскандэр. олар жср бстінде каяатын бо.чса баскаларды да шатастырып, адастырады. үрпактарды жаман жолга бастайды. Өйткені олардын отірікті шындан етіп алдау- арбаулын ең шыңына жеткен нағыз алаяктар екеніне кеіі.м жстті. Олар кәлірлікті. бұзыктықты мирас стіп, өздеріне үксас үрпакгарды дүнисге кслтіретін болады. Кәпірлердің бірін де жср бстінде калдара көрмс. I-й. Тәңірім! Ендігі үкімді озінпен ғана күтемін. Мёнін баска шарам кал.мады», - деп Алла Тағалага жалбарыиды

Кұікару кемесін жасау Алла Нұхіын лұгасын кабыл етіп. огірікші кауымды жсрмен жсксен етуден б.ұрын мүмнндсрді кұтқарып қалу ■кайын карастырды. Олардын Н.үхқа көрсегкен азаптары мен корлықіары Аллаға аян еді. Сондыкгая Алла олардьщ бәрін жакын уакытга суга батырып жок кылып жібсретінін білдірді. ('одан кейін А.і.іа Нұхқа мүминдерді жәнс жан-жануарларды күтқаратын кеме жасау.іы бүнырды. Оіан кемені калай жасау ксректігін үмретгі. Осыдан басгап кәпірлерді иманға шақыруцы токтатуға омір берді. Нұхтын ке.мс жасауга кіріскенін кергсн кәпірлср гаңдана басгады. Бұрынгы .іағуашы болып жүргсн Нұхіыц енді кемс жасаушы болып кеткенінс күле карап. ар-намысына пістін создер айіын. келемсждеп мыскылдауға коінгі. Бірақ ІІұх оған ызаланбай. байсалды т^фдс: «Маған және маған нман кслтіргендердін ар-намысына гигендерін үшін жакынла ачап тартасыцдар. Сендер бізге зарар тартқызсандар. спдігі кезек сендсріе келмск Адла калаган күні жермсн-жексен боласындар. Бұл дүнненін өзінде-ак жазаланатындарыца коса ақнрстге дс мәнгі аіап коретін боласыцдар». - дсді. (36). ОэЬІа ІАа «ІІүхка (мынадай) аин беріледі: «Бұрын иман аіітқаіідарынан басқа сенін жұртында нманға келуші.іер болманды. Олар үіпін сен кам жеме» (һуд сүресі. 36-аяі). I^аііз оаДІІ I ііхС-іа ЛІАІІ хй—іЗІ^ 55

(37). «БіздіняянстуімІзбойыншя.сенбіздіцкозялдымызда ксме жяса жәнс азғынлар іурялы маған еннене айтушы болмп. Соз жок. олар топаша гүніныкгырылады» (һуд сүресі. 37-аят). ^5 5Ь> А-іІС- *21Ші (38). й 1115 ІІа Iй «(Нүх) кеме жасады. Қауымнын басшылары олар- дын касынэн өткен сяйын келскелсп. мазак стіп жүрді. (ІІух эііііы): «Егер сендер бізді мазақ етсецдср. дэл осыларын сиякты біз де сенлерді созсіз мазакетеміз» (һуд суресі. 38-аят). (39). «Қор егетін азаптын кімнін басына келеіініііе. мәцгілік корлыкі ыц кімнін басында калатынына келе- шекге коперін жстеді» (һуд сүресі. 39-аят). Тоііаіінын басіалуы 11 үх П.ІН ксмсі і і жасаіі бітіруінеорай атшпъщбасбел! ілсрі де коріне бастады. Ол - жсрдсн су шыға бастауы сді. Алла Тагала ІІұхка жер бетіндегі кыбырлап жүрген жанлылардын әр түрініи еркек-.ұрғашыларын жұн-жұбымен алыи ксмеге салуды бұйырды. Пүх жануарлардан, хайуандардан. 56

жәндіктсрден жұп-жұп стіп ала бастады. Бұл топаннан сон ііршіліктін қайтадан басталуы үшін керек еді. і-гср өйіпесе іопаннан ксйін олардан ұрпақ калман кырылып калуы мүмкін болатын. Ллла Нүхқа езімен бірге ксмсгс отбасы мүшелерін, жакыидарын. мү.миндерді салуды бүЙырды да, олардан екеуін бөліп тастауды әмір еггі. Ол екеуі Аллаға күпірлік кс.тііріен лйелдсрінін бірі жәнс балаларынын бірі сді. ІІүхқа Алла Гагала бларлы кемегс мініізуге рұксат етпсді. Оіігкеиі әнелі мен баласы кәпір болган еді. Алла олардыи баска кәпірлермсн бірге тонан суға ксіуін калады. Нүх ке.мені дайындап болғаннап ксйін иман кслтіргендерді мінгізін. Алла Тағаланын есімін еске алыл, үлыкіауды тапсырды. Ке.ме күткару қүралы болғанымеіі. шын қүгкаруіны Аяяаганаеді. Толкындаіанс-уды жарып кемс калкып келе жапы. Толкын күпіінс мінген саііын кемедебиік тау піыңына карай орлен бсрді. Сөй ііп. бніктау шыңына да іпыкты. Алла иман келіірген кұлларына мсйірім. рахымын және оларды кандай жолмен болса да сактаіі алагыныи осылай корссггі. VI 3 >4І >43 Адіс- >4 VI о^иі (40). «Бүйырган меиі.і жсгті, бүркылдан су аіылды. «Ксмсіс хануаіінан бір-бір жұіпан салыңдар, <н үнлсріц- дегі козі жонылуға тиіс адамдар бүіан кіргіті.тмсйді. Соиан сои нман айткан ада.мдарынмсн бірге кемеіс інык». - лсдік. Оган сріп іі.ман аіі гкан адам аз бо.іды» (һуд сүрссі, 40-аят). 57

й! Цаі Лй$ (41). «Кемсге шыі ыңдар! - лс.іі Нұі ол аламдарына. - Оііын жү іуі. токгауы Аллянын ыкіиярына бинланысты болалы. Күмәндарын болмасып. менін Гәнірім наіыз ксшірімшіл. барыніна мснірімлі» (һуд сүресі. 41-аят). (42). Ъ ^і Ч ЛЗ*-> «Тау іолкындар іербсп. кемс жүзін бара жятгы. Ксме копя.іар ад.іынла Нүі жаіада. жыракіа іүріан ү.іі.іна: «Ен. үлым. бізгс ілес, ксмеіс шык. Кәпірлермсн бірге калма». - лсн лауысталы» (Һуд сүресі, 42-аят). Топаннын наііла болуы А.іла Нүхп.іц дүіасі.ін кабыл стксннен ксііін аспаннан нөсср жанбыр жаулырып. жер бстінде бүрын-сонды болмаған іс болды. Жергс дс эмір бсрі.іін. бүлак сулары атылып шыга бастады. Аспан суы мен жерден шыккан су косылып орасан топанға аіінхіды. Нұхтын кұікару ксмесінс тек оіан нман кслтіріснлсрді іана отыргызуіа рүқсаі сіілді. Алланын меііірім. рахымыныц аркасында гек мүмннлер гана а.ман калды. (9) . «Ьү.іарлан бүрын Нү\\ кэуымы карсы шыкгы. 58

Ьігіін күлымыз болган Нүхгы мойындамай, оны ссалац спнады. Оны масқаралап куды» (Қамар сүресі. 9-аят). (10) . ^І «Піынында. мен гәлкекке үінырадым. - деді Нүх сонда Тәніріне. - Маған озіц жәрдсм бер!» (Қамар сүрссі. 10-аят). (II) . >А <—«I ^->І Ііхіід • • «Нөсерлегсн жацбырмен коктін кабатын аіпып жібсрдік» (Қамар сүресі. 1І-аяі). (12) . 43 сй3^' ^»^3 «Жер бетіне аікы.іаіын су іныгардык. Олардын кылмыстарына орай жаңбыр суы мен бүлак суы косы.іа тасыды» (Қамар сүрссі. 12-аят). (13) . 3 аІІІАЛ^ «(Нүхты)мыкнен мыкгап інетсленгеіі іакіаіі кемсте отырі ы ідык» (Қамар суресі, 13-аят). (14). >£ оіі «О.і кеме біідін корғауымызбен жүзіп огырды. Жалғанга ніығарылган (Нүхгы) осы.іай жарылкадык» (Қамар сүресі. 14-аят). 59

Нүхтын ба.тасынын су»а кетуі Нүх баласына топаннын басталатынып сскертіп. кс.мсге мінугс шакырды. Бірак аскынған күпірлііі ссбспті әкесінің созіне кұлак аспады. Әке сөзін құрметтеу былаіі тұрсын тындағысы да келмеді. Әдеггегідей жәіі табигат кұбылысына санап, тауга шыгып құтыламын деп оіілады. «Бү.т кәпірлерге дайындалган жаза. одан қүгкарар күні ге, бс.пі де жок», • дегсн әкс созі надан. адаскан кәнір баланын санасына мү.ідс кірмеді. (42). ч4? цгһ1 Ч «Тау голқындар іербеп, ксме жүзін бара жатты. Кеме қозгалар аллыпдя Нүх жагала. жыракта цріан үлына: « Ей. үлым. бізгс і.ісс. ксмсгс піық. Кэпірлсрмен бірге ка.іма».- лсп дауыстады» (һуд сүресі. 42-аяі). Ся Ся й* (43). «Мсн суға кетпсіі.мін.биікбір гау» а іііыі ын а.іамын», -деді үлы. «Бүгін Алла рам.ім етксн ада.мііан баска еіпбір жан апаітан күіыла а.імайды», - дсді Нүх. Сол ак екен, араларын толқын бо.ііп кетті де, үлы набыі боллы» (һуд сүресі. 43-аят). 60 =$^

(44), 0>лІІ1МІ 5-ІАа-і 1^5 (£І£І4 Ц*35' Ч ЗЙ.5 1.1X2 ^А^аЛ >*7І «Ей. кара жер! Сулы жүіып л.і. Ей.бү.п. сен ы.тыра» - деліңлі. Су таріылды. Ллланын (дінсіътерді набыі сгу) үкімі орын іа.і.іы. Кемс Жуді тауыныц үстіне ке.іін гоқгады. «Азгын жяндар жойылсын», - делінді» (һуд сүресі, 44-аят), Нү\\ баласын кү гкаруды огінуі Нүхіың жүрек бауыры елжірен. Тэнірінен жалынын- жалбарынып баласын куткаруды сурады. Бірак Тәңірі оны басынан-ак кұтылушылар қатарына коспаған болатыи Сондыктан Ну.хқа оны кұткаруға рүксат стпелі. Ұлынын күгкаруга уэдс етіліендерге .. ..................... . онын күткаруға лайык ісі жок. нмансыз, кәпір екснін, гск мүмнилер іана кү гкарыла і ыныи айтып, I Іүхтын құткар деи оі інуді токтатуын бұйырды. Нүх озінің кателігіне өкінді. Күнэсін монындаи, Тәңірінсн озін кұікаруын. сактандыруын оіініп. бүдан былаіі Алла разы болмайтын нәрсені сүрамаіиынын айтып жалы11 ы11 жалбары11ды. О! Дх' £ыІ з (45) . «ІІүх Аллаға мінәжат етгі. «Тәнірім, үлым менін нәсілімнен еді. (кайтейін). Л.і, сеиін бүйрьнын - хак. Лныіында. сенен артык дүрыс үкім шығарар енікім 61

жок». - деді» (һуд сүресі. 45-аяг). 1-а пЛ-иэ ЗаР АаІ кИІАІ \\а *СІ Ь (46) . <>* ОЭ& оІ іШаРІ ц^іі Аа іШ оииі «Ей.!Іүх,-деді А.іла.-О.іеенін ііәсІііцемес.(Өйгкені) онын ісі жонсіз. Сен озіц білмснтін жаіі гура.іы маган мінәжат етпе. Мен сенін надапдаріа үксямяуыиа наснхат беремін» (Һуд сүрссі, 46-аят). ^!з Д. 4и и Ліиі Зі 4» (47) . йЦ-ЛаЛ» <> Ц$І «Тәпірім! - деді (Нүх). - Өзім білмсгенлі Сенен мінәжат еіііеу іуралы маган ӨзІи пана бола гор. Егср Озін кешірім жасамасаи. рахым стпесен. менін зиян гаргуым анык» I һуд сүрссі. 47-аят). Топанның аякіалуы Кәпірлер топан таскынымен опат болып жойы.іып ксткеннен кейін Алла Жерге суды жұіыи алуды. Кокке жауынды токтатуды бүйырды. Кок те. жер де бұйрыкіы дереу орындап. жаңбыр да гоқтады. жсрден аткылап жаткан бұлактар да сан тыйылды. Суда жүзіп жүрген кұткару кемесі де Ол-Жуд гауына келіп токтады. Алла мүмнндерге рахым. мейіріміп корссгін болғаннан кейін кәлірлерге: «Ей. залымдар, сенбей жүргендсгі күштсрін. айла-қулықтарыц кұткара алды ма сендерді? - делінді. 62

Чэ 0^3' Л^з (44). 3^'-^' ^5^ '4хй З^Э ^*о4^ <^,Я—<1 >л7' «Еіі, қара жер! Сулы жү гып ал. Еіі.бүлт, ссн ыдыра» - делінді. Су таріылды. Алланын (дінсіздерді набыі ету) үкімі орындалды. Кеме Жуді гауыныц үстіне келіп гоктады. «Азіын жандар жонылсын», - деліпді» (Һуд суресі, 44-аяг). Кемеден іүсу Ксмс тауга ке.ііптоктағаннан кеііін Алла 1 іұхка кемсден жсріс іүсуді бұйырды. Қүргак жсріс аман-осен жетксн олар Алланын оздеріпс көрссткен мейір. рахымына шсксв шүкірлік етіп. кұлшылык жасады. Нұх озімси бірге болган үриакгары мсн нман келгіргендёрдін кслсшсктс мүмин халық болуын, олардын кейбіреулерінің бұл дүниедегі бзіі.іықт арыи халық пайдасыца, хақ жо.чына жұмсап. ел-жүріының қамын жсйтіндерден болуын сүрап Аллага міпәжаі сггі Ьайлық- берскесінбасқажаккажұмсайтындар піайтанныцаіғыруымен жүрстіндср. Олар - бұл дүниеде дс. ол дүниедс де Алланың азабына ұшырайтындар. Иа ^>^**-*Ч I £Іи ’ * »1 «• • ' •' * л ‘ «■ -1' (48) . «Былан делінді: « Ей. ІІүх! Ссні және саіан ергея біраз адамды Біі аман а.іып ка.ілык. омір сынладык. Енлі кемеден іпык. Олардан Бһ дүнненіц нгілігінс нс 63 1^.'

ететін де. одан сон озіміздін аумр жазамызға ұшыраніын да үрпакіар болады» (Һуд сүрссі, 48-аят). Қнссаныц кыскаша мазмұпы Қнссаның сокында А.чла сөзін Мү.хаммел (с.г.с.)- ға карай бұрып: «Ей. Мұхаммсд, Нұх жәнс оныц кауымы жайындағы бұл киссапы саган кенінен баяпдап бердік. Оз таманында ауыртналыккасабыр етні откен I Іұх снякты сен де кауымыинын іарарына сабыр ст. гөзімлі. іпыдамды. ұсзамды бол. Шындығына келетін болсақсенінакырыц да I Іұх сиякты жеиісн дс. жемісті дс болады. Такуалардың акыры барлык кезде жақсылықпен аякталады», - дсді Алла. 41x^3 Сйі Ц.дһіі Іл 41111 411д ІХА 3^3 і^а (49), 4^31*11 «(Ей, Мүхаммед!) Мүнын озі күпия окніа еді. Саган оны да аян еттік. Бұрын бұдан сен де, сенін қауымын да бейхабар болзтынсындар. Сабыр еі (акырын күт). Жаксы гзғдыр (түнтіц гүбінде) іак.міляріа іәп болмак» (Һуд сүрссі, 49-ая г). Мұхаммел (сл.с.)-га жеңіске жстесің деген уәдесін Ллла орындады. Ллла бұрын І Іүхты жеиіскс қалай жсікі псн болса, Мұхаммсд (с.ғ.с.)-ды солай жеткізді. Мұнын бәрі Құранда аіпык баяидалған. І айыпгы Алладан басқа сшкім білмейді. адам тек Алла біллірі енді гана біледі. Барлык нәрсенің сырын да. кырын да білетін тек Алла гана.

Иракта гопан әссрінін габі.ілуы Қүран да, хадис шэріп ге гопанның тек ІІүх кауымын гіііііі ка.мгьнанын керсстеді. Барлык жерді топан басканып ілчслдемеііді. Сондай-ақ, адам балаларыиың сол кездс Гырлык жсрдс болгапдығының да дәлелі жоқ. Ксрісінше бслгілі бір аумакта гана болулары мүмкін. Топан да нак сол ііумакты камтыса керек. Негвіпдс іарихи архсологиялык кійбалар үлкен топзнның болғанын дәлелдейді. Ол «умыстаргаБрнтания мутснінсн. А.мернкаііын ІІенснльнания уііннерсиісіінсн мамаидар катыскаи. Оларо.т жерден юпан I іііі ксзіктіреміз деп ойламағап да болуы мүмкін. Тск өткен нірих ескергкіштсрін іаппак болган. Қазу жүмыстары Урдпі со.тгүсгік жагында торт милі.дсй жердс. патшалар кабірлсрі болған Телабид деп аталатып мсксндс жүргізілді. Казба ксзінде гүрлі керамнкалык ыдыстар, гае гасыры дәуірінде пайдаланылган заттар, пұттар. мүсіндср. камыстан жасалгап іігггар габылды. Жұмыс барысыида Фурат озенінін оргалық ау.макгарыпда су таскыны болганы анықталды. Люнардтын жүргізгсн іергіеуі гасқыннын биіктігі бсс қадамнан ке.м бпл.маіандыіын дәлслдеді. Топаннын бпіктігі жиырма длты қадам болган дсп Тауратга да жазылган. Люнардтын иікірі бойынша гопан барлық дүниені алмаіан. Фурат, Тигр Ойпаттарынан асып. іиолсЙттер меп гаулар арасындаіы жерлерді баскан. Топанга осы аймақтын гүріынлары үіпыраіап. Ойпат зүріындары топан оқиғасын он екі гақтага жазып каллырган деседі. Топаннын болганын осылайша гылым да дәлслдеп отыр. 65

Қнссадян ғмбраі Топан гаскмпы Құранда жан-жакты баяндалған. Бұл тарнхта болған оқнғалардьш ен ауыры, Адам балаларыныц басына түскен зор зобалан еді. Алла кәпірлерді істері мсн қылыктарына карай осылайша ен ауыр жазамен жазалады. Ол улы Ал.іанын құдыретінің күіпті.нгінің белгісі еді. АаІ О-/ІІВ ^112^С-І Ш (37), Цххіі ЬіЗр □ідПЫі СдІС-І^ «Панғамбарларіа қарсы іпыккан шақга Нүх қауымын да (іопанга) набыі кылып. оны адамдарға ғнбраі еггік. залымдарга қияметте гаріатын азан дайындадық» (Фуркан сүрссі, 37-аят). •• . * I». 'і. ;-»• ' >.й • »й • X- (9). іСхіЛІ «Булардзн бүрын Нұх кауымы қарсы шықты. Біздін кулымызбо.іган Нүхіы моііыіідамай.оііы еса.іаіісана.іы. Оны маскаралап қуды» (Қамар сүресі, 9-аят). ( 10). ^І 4^ ІС-ЛІ «Шынынла, мсн гәлкекке үінырадым. - деді Нүх сонда ТәнірІне. - Маған озіи жәрдем бер!» (Қамар сүресі. 10-аят). 66 ^§5^.

«Носерлеіен жанбырмен коктіц кабаіын аіпып жібер.іік» (Қамар сүресі. I І-аят). |2. ^23 22 ул\\ ^£> £І_Л «Жер беііне агкылатып су піыгардық. Олардын кылмыстарына өрай жанбыр суы мен бү.іак суы косыла гасыды» (Камар сүресі. 12-аят). «(Нүхіы) мыкпеп мыкіап іисгелеііген гакіаіі ксмеге отырғыздык» (Камар сүресі. 13-аяі). 14. цаі рі>л ІІІІС.ІІ «Ол кеме бһлін коргауымызбен жүзін отырды. Жа.наіиа шыгарылган (Нухгы) осылаіі жарылкалык» (Қамарсүрссі. 14-аят). Кектен жауған жауын эдеттеі і жауынга үксамаіііын еді. Носср.ісіе гокксн жанбыр агы.і-тсгіл еелгс айналған. Тск бір жердсн ғана емес, кез-кс.тгсн жсрдсн атылын шыгып жатқан бүлаксуы озен мсн ко.ідергс кұйылып. олар да гасып кемерінсн асқан. Лкыры кокісн жауған жауын мен жсрдсн шыкқан бүлак суы бір-біріпе косылып орасан гопанга айналған. Сол гопанды как жарып кемс жүзіп барады. Ол 67

Нұхіынотбасы мсн мүмнндерді кұткаруіа арналган Ллланың колдауындаі ы кеме. з с-іа^ ^5' Ч • л• - • X е* 44, 3АІІ Ідй Зй 5 (_^ ОзІйЛ3 з-4^' «Ей, кара жер! Суды жүіын ал. Ей.бү.п. сен ы.іыра» - делінді. Су іаріы.іды. А.іланыц (дінсіздерді набыг еіу) үкімі орында.гіы. Кеме Жуді гауыныц үстіне келін гокгады. «Азгын жандар жонылсын». - дслінді» (һуд сүресі. 44-аят). Ллланың үкімі бойынша кектегі бүлт гарап. жердегі бүлактардын суы гартылып. гелсгей тсңіз болып жатқан су жсргс сіціп жок болды. Бүл тогіан бұ чылған. азғындаган аламдарлыц кылмысына, жауыздығына бсрілген жаза еді. Олар жер бегіпен жойылганнан кенін дүнне қайта қалпына келді. Бүл кашан да Ллланындеі сні болагынынын.Оган қарсы келгенлерлін ешқашан ез дегендерінс жсте алмаГпынынын айкын дл.челі болып габылады. Қаіі заманда да аскандар мсн гаскандардыц акыры бір тосқауылға ұшырайтынын гарих бізге осы.іаіі жсткізеді. Гылы.мдаіы Күран акнкаііары Акикатында Кұран Алланын құдырет күшін болмыеты суреттей отырын гүсіндіріп беріен. Бүгінгі ғылым мсп білім аркылы жеткен үлкен табыстың. ашылған жаңалыктардыц негізі Қүранда жатыр. Табиғат кұбылыстарыиын мән- манызын. сыр-күпияларын Қүраннан габасыз.

(ДЗІІА ЭI3 ғЦьиз ,^-ьаДІІ 3*0» ^ДІІ $А ои'7» З^аь З^и V» Ііі и ^и-іаЛ^ з^илі х» 5. ой^ «Нүр шашыратып күнді, жарыіын жангызып айды жара пы Ал.та. Сонап сон ссндсрдіи жы.і жәнс ай мерзімдсріп айыруларыц үіпін олардын орындярын белгілсді. Лл.іа оны жайдап жай жасаіан жок. Біле- білгснге А.іла аятгарып осылаіііпа аіікын гүсін.ііреді» (Жүніс сүресі. 5-аят). Алла Тағала нүрып шашыратып күнді, жарығын жайғызып айды жарагкан. Күнніи жарығы шырзкка үксатып беннеленгсн. Ал. ай нүрын піаіпып, караңіы іүнде жарык сәулесімсн жол көрсетеді. Ай мен күннін әлемге бергені де. бсрері де әлі көп. Қүранда Алла жсрден піөптердіц осуін Нүх іілі.мен баяндаіаи. Баряык ііршілік судан нэр алады. Ьүкіл жан-жануарлардын. ііршілік иелеріпін Ллла бсрген оздеріне лайык пэсібі бар. Қаппіа айтсан да Алланын ісінін іпегіпс жету мүмкін емес. Қүран акиқаттарын бүі іні і күні гылым да танып, мойындап отыр. Таптар арасын тенесгіру ІІ.үх іаманынлағы адамларды Құран екі топқа бн.тіп көрсетсді. Олардын бірі - үлыктар мен байлар. Ьүлар үстем тапқа жататын жоғарғы топ Екіншісі - ж.үмысіпылар мен кедейлер. ІІұх киссасында олар юменгі тап ретіпдс суретгслгсн. Пайғамбарларлыц даіуасына жауап берстіігдер дс, оларға иман келтіріп, ерстіндер десодар. Ойткені олардын аңсаганлары да. іздсгендері де әділдік, тсцдік, мсііірімділік. Себебі жоіарғы гап оларга зорлык-зомбылык көрсетелі. 69

Н.үхгың дағуасына карсы гұрғандар да накосы ұлыктар мсн байлар болаіып. Олар Нүхгы өздері сиякты адам леп кана ганып. оган сргендерді бишара. күнін коре алмай жүргендер, адамдардын корлары деп санайгын. Нұхка да отірікші деп күмән келгіретін. Кедейлермсн біргс отыра алмаймыз дсп кердендейіін. Тіпті кедсйлср мен жұ.мысшыларды мәжілістен куып жіберссң гапа дағуаңды қабылдаймыз деп шалкаятын. Бірак Нүх ондаіі ұсыныстардан бас гарпы. Өйіксні олар кеден болғанымен иман кел гіргендері үшін Алланыналдында ұлықтардан арі ык еді. Күранда осындай коғамдык жікті жоюды, адамдар арасын тсндікнсн басқаруды насихатгаған аяттар коп. Алла Нүх киссасы аркылы байлар мен үлыктардыц баскалардан айырмашылығы жок екенін баяндайды. Олардыц арасындагы айырмашыяык пен артықшылык тек біліміне. гақуалығына байланысты. Ұлыктыкқа тек гақуалык қана жсткізбек. Өйткені білетіндср мен білмейтіндер тец емес. Егер де дәулег несі байлар хак созге күлақ салған болса, іантар арасында мүндай іалас-таргыс та. күрес ге болмаган болар еді Күранда іап та. ақсүйек те, нәсіл де жоқ. Бұлайша бөліну халыкгардың өздерінін шығарғаны. Ақикатына келетін болсак бүкіл адам баласынын атасы - Адам. апасы - .Хауа. Олай болса. бәрінің гсгі біреу-ақ. ІІІешім ктягы жайлы дәріс Күпггі шешім акы.т-парасатқа салу арқылы кслмек. Максатка жету үшін киыншылыккз. ауыртна.-іықка, азанка шыдай алагындай күш-қуат керек. Сонда ғана женіскс жететіні анык. Бүл гұріыда бізіе Алланың пайғамбары ІІұх үлгі болаалады. Ол кандай жагдайі а душарболса да А.з.іанын жолынан таймай. иманынан аумай даіуасын жалғастырумен

іюлды. Сенімін жоіалтпаяы. сол мықты сснімі мен берік іпепіімі оган үлксн күш-куат бсріп. ақыры женіске жсткпді. Қпуымынын қокан-локқысына ла, кслеке-мазагьпш да івтен бсрлі. Тәніріне арқа сүйсн, Содан медет тіледі. Сойтіп. Тәнірі оны да, отбасы мен соңына срген мүминдерді дс құткарды. Бүш.наіі туыстармен күрсс Исла.м туыстык баиланыска ү.ткси мән береді. Бірак гуыстыкбанланыстыннсі ізі і шарттарысакталуы і иіс. Мүнда басты назарға аяынатыны Л.ілага деген сенім және шарніат міндеттерінін орындалуы. Лл.таіа күпірлік кслтіруші мен күн.т істсйтін адамлы лос гүгуіа да. қанша жакын болса да туысдеп санауға да болманды. Құранда былай дслінген 1)1^ <4-^ и* 4^ ^5' 22. £)! Іі' «А.т.іаіа жәнс акнрсі күніпс сснетін кауымнын - Аллағажансоныи найіамбарына кареы гұрғаи кауымды. іііііі ол оздсрінін аналары. ұлдары немесе аіа-бауыр, іуыс-туіандары болса да. оларды дос санаіынан сен көрмснсіц. Міне. осылардыц жүрекгеріне Ал.та нманды бекем орныкгырды және оз карамағындағы рухпен күіпеіпті. О.тярды Алла юмснле озендер аіыіі жатагын жәннаттарға енгізеді. О.і жерле олар мәцгі калады. 71

Өйткені о.таріа Алла разы болды, Лл.тзіа олар да дән рнза. Алланын кауымы. мінс. осылар. Естерінде бо.ісын. Іэнірі тірек болған кауым мүратына жетеді» (Мужадала сүресі, 22-аят). Бұған тагы да Нұх киссасы мысал болады. ІІұхтын баласына жаны аіпып.Тәцірінен оны кү і қарып қалуды отінеді. Сонда Аллп оган баласынын онын оібасынан сместігін айтыи, қүткаруға тыііым салады. Япіи. Алланын а.ідында тск жаксы ісіер ғана бағаланады. Еіер туыстары күноһар болса, оган баска гуысы піапағат еге алмайды. Алланың азабынан кұтқара алмайлы. Бұл созді Кұран да куаггайды. Сдли ді^аі^ аІ^лі аді 10, □ДІІІДІІ ^ШІ ^іаЛІ ЗаЗз Іхиі «(Жакындыкіын панда бермсйтіні гуралы) А.і.іа оларға Нүхіыц әйслін және .Іупың әнелін мыса.і еііи дэлслдсйді. О.іар бітдін пснделерімһ ііпіндегі екі жаксы ііен.теміздін әмірінде еді. Бірак екеуі де (нман айтпан) киянаг жасады. Ерлері олардын басына юніеіі Алланын язабын каіын жібсре алмады. «Тозакка кірегіндермен бірге сеидер де тамұкка барыңдар!» - делінді акыры» (Таһрим сүрссі, ІО-аят). СхЛа ЛІ уь йі^лі І^ілІ аді •—і>иэ АІэЛ ііи ^ЗУІ іЗл А1д£. 3 03& у уа II. ^зіаШі 72

«Иман айікандарга Періауыннын әнслін мыса.і гні. Кезінде о.і: «Ей. Раббым! Оз гарапыинан маған жәнііатган бір үіі салып бер. ІІергауыннаіі жәнс онын жаман істсрінсн мені куікар. мені за.тыміар кауымынан күікар!» - деді» (Таһрнм сүресі. 11-аят). Нұх псн Лутгыи әііслдсріпіц жолдан гайғандығы Қүраида анык аіігыаган. Қанша жердсн жақын болса да ісісісн ісгсрі жаман болса. ол адамды азаптан сшкандай іуысы құтқара алмайды. Сондыктан дінн жакындары комск бсрсді деп ссну пайдасыз, Дүрысы - әркімнін озлерінін жүректсрін гаталап. катсліктсн. күнірліктеп аулак болуы, жаксылыкка ұмтылуы. 73

ҺУД қисслсы Кұраннан Ад қауымынын мскені Ахкафіа болгандығы белгілі. СЧК 43$ ьЛІ^Іи 4-а52 Зі ІАІ 5^3із 54 ШІ4Р ^АІС- еіШ ^І аііі 71 І^-ЬІа 7І 4ІН. іУ*5 4^24 21. «(Ен, Мұхаммед) Сеп оларға Адтыц туысы (Һуд пайғамбардыц) ез жұртымен болған (не істегені гуралы) оқніаны айтын бер. Кезінде ол Ахкаф (Иемендегі ойпат) халкын (қаһардан) сактавдырды. Одан (Һудген) бүрын да, кейін де та.іай пайғамбарлар оіті. Ол (һуд) былан денді: «Сендербір Аллаі а і ана бойсұныцдар. Мен. шыныіі айтсам. сендердін у-іы күнніц (қияметгін) азабына душар болуларыннан қорқамын» (Ахқаф сүресі, 21-аят). Қүранда Ахқафіын тұрған жсрін айкын айтпаған. Бірак бір дсректер Ахкафіын орналасқан орны Йемен мен Амман ортасындағы Хазрамаут пен Әні-ІПахр аралығы деііді. Ад ГІрам атты каланы тұрғызған. Архсологгар Рам тауында Ирамнын орнын казу жұмыстарын жүргізтендс Акабаныц шығысында жиырма бес мильдсн кашыктыктағы жерден ежелгі надандық длуірдін белгілері табылған. Соған карағанда Ад кауымы үш пүгқа табынған. Оларды Сода. (,’амул. Һнба деп атаган. Ал.іаға даіуа һуд кауымын бір Аллаға кұлшылык етугс шакырып дағуа етсді. Пұпарға құлшылык еіуді тастауға шақырады. 74

Қяямет күні болагын азаптан сақтандырады. 4-21 (3* ^£1 Ьа ді)И^Д^І Ц ^АІаІ ЛІС 65. ц>55 ^ІІ «Ад жүріына олардын оауыры һудті жібсрлік. «Ей, қауымым! - деді (һуд). Қүданға күлшылық етіцдер! Сендерге Қүланлан басқа Тәцір жоқ. (Онын қаһарынан) корыкпансындар ма?» (Әғраф сүресі. 65-аят ). .. , Р I •. ,і ,; : : . 4_в^3 ^ДІІ 2І ^І£- І3>1 ^£^1 $ (Ул СаІЗь АА)І VI 15-^x1 7І АІІі 0^5 4_>Дл иіІДС- _ІІіІ 21. «(Ен, Мүхаммед) Сен о.іаріа Адтын гуысы (Һул ііаінамоардыц) оз жұртымен болган (нс Істегені туралы) оқиғаны аііі ын бер. Кеіінде о.і Ахқаф (Иемендеіі оіінаг) халкын (каһардан) сақгандырды. Олан (һудтен) бүрын да, кеііін ле талаіі паііі амбар.іар оііі. Ол (һуд) бы.тан існлі: «Сендербір Аллаға ғана бонсүнындар. Мен. іііынын айтсам, сендерлін үлы күнііін (княметтін) азабына дупіар болуларыннан қорқамын» (Ахқаф сүресі. 21-аят). Ад қауымы пүттарды Алланың серікгсрі дсн білетін. Алланын алдында олар шапагат етсді деп сенетін. һул олардыңбүл ойларынынтерістігін. гибадатгын текбір Ал.чаға гана жасалатынын түсіндірді. І4 <Ц)і І^Да£>і (ЭІй (Зіз ЛІС- 75

50. VI «Ад әулетгеріне онын іуысы һудті (найгамбар еіін) жібердік. «Ей. жұріым! -деді Һуд. - Қүдаіһа кү.ііпылык етіндер. Сендерге Алладан баска Тәнір жок. Сендер тск жаліаіі нэрсені ойдан шығарып жүрсіндер (пүіка габынасындар)» (һудсүресі. 50-аят ). Бірак бұл дағуа Ад руына әсер стпсді. Олар һудті кұрмеггеуден калды. онын свзінс коніл яудармайтын болды. Оны акылынан адаскан деп санады. Һуд олардың бүл ойларының қате екенін. езінін бүкіл әлсмнің Тәнірінін слпіісі скснін айтіы. ИЫ ІіІ с?4 ^5^ ^-»11 66. «Онын кауымынын нмапга келмсіен үлкендері: «Шынын аіігсак. бһ ссні есуас деп санаіімыі. біз ссні алдамшы деп күмәнданамыз». - деді» (Әғраф сүрссі. 66- аят). 67. 4*3 ААІк- □ Зй «(Һуд аіітгы:) «Ей. кауымым! Мсн есуас емеспін. Мен ,А.іла жіберген наііі амбармын». - деді» (Әғраф сүресі, 67-аят). 6Я. з іХЛЛ—з «Сендергс Алланын елшІлігін жеткіземін. Мен сендеріе сенім.чі насихаіпіымын» (Әғраф сүрссі. бХ-аят). 76

Алланын нығмстін ескетүсіру һуд қауымына Алланыи ныі меперін естеріне түсіре шіі.іеді. Іштерінен бір адам арқылы ескерту жасау Ал.іанын күаырсті скснін. адасу, шатасудың акыры жамандыкка сок гыратынын түсіндіруге тырысты. Алланыңоларды Нұ.х кауымынан кейін жерге мираскор сі ін жібергенін. оларды істеген күнәларына карай жоқ кы.іыіі кібсргендерін сстеріпс салды. Бойларына куаі бсріп. өзге і іршілік иелерінен срекше арі ык еі іп жаратқаны үшін Аллаға нміін ксліірін. іпүкіріпі.чік кылулары. күпірлік етпсулсрі, Алланы ұлыктауды естсн піыгармаулары керектігін. сонда іунисде және акиретгс жсніскс жетеііндсрін гүсінлірді. ^іЗэ £> дя_і 3) іхДЗі^ 69, дііі 13Аһд^і.і «Ссндерді ескерту үінін оз іштеріңдегі біреуге Тәніріцнен аян ке.іін түрса, соган да ганданасыцдар ма? Нүх кауымынын козі жойы.наннан кейін Аллаііын сендерді олардын орыпын оосатын. ка.таіі әке.тіеііін сске а.іындар. Ссндерді о.тардан ірі дс жігер.іі еііп жаратты. Бакытқа жетсмін десендср, А.тланың өздеріне бергсн артыкінылыі ын үмыгпандар» (Әграф сүресі, 69-аят). Бірақ Һуд кауымы Алланын ныіметгерінс шүкірлік студенбастартты. Керісіншснәпсілерінёерді. гәкәппарланыіі кепі. Тобелердін үстіне биік үйлер түргызып, жер бетінде мәніі жасайтындай зәулім сарайлар салып. оны мактанышқа анналдырды. Оздерін күштілсрдің күштісіндей корді. һуд 77

оларды менірімді болуға, такуалыққн, Алланыи бұйрығына бойсұнуға шакырды. «Маган сеніңдср дс. бойсұиыңдар. мен сендерді гуралыкка бастаймын. Алладан қорқыңдар. Онын берген бала-шаға. гөрт гүлік мал. дүние байльны. алтын-күміс, киім-кешек. гүрлі жеміс-жидек, бау-бакша, су г.б. нығмет, жақсылыктарына риза болып, шексіч шүкірлік етіңдер. Ал. егер күиірлік етіп. қарсы келетін болсаңдар, онда сендерге Онын азабы келіп. жермен-жексен ет ш жіберуі хақ». - деді. 128. Л 130. 129. «Сендср биік-биікке кереметтсй сәулстті сараіі саласыңдар *<>й. Бүл омірлсн о гией гіндсіі-ак, оны мыкгап саласыцдар. Бірак (біреулерді) жязаласандар аяусыз жазалансыңдар да!» (Шуарасүресі. 128 -130-аятгар). 131. □5*^3 дЫІ «Ал. снді Алладан коркынлар да, маіан бой ұсы- ныңдар» (Шуара сүресі. ІЗІ-аят). 132. «Өздерінессіідсрбілетіннгіліктерсыіілаған Алладан коркыіаар» (Шуара сүресі. 132-аят) із4. аур з ізз. ойЗ 78

«О.і сендеріе ма.і-мү.іік. перзені бсрді.бақшаларды, бүлакгарды жаратын берлі» (Шуара сүресі. 133-134- аяттар). ( Г0) іЛЗьі «Шынымды айтсам. сендер улы күннін (киямет кунінін) азабына душар боласынлар ма деп кауііітенемін» (135-аят). Пугка табынушылардын созі Ад қауымы һудтың бүл даіуасына күлақ аспады. I Іуттарына қүлшылықстс бсрді. Оі ан бүгіндей сенбейт індерін мэлімдсді. һуд оларға Алланын растыіына куәлік етстіііііі. иұтгарлын ешкандай комек бсре алмантынын, очіпің тск Аллаға гана сыііынып, сүненіп жүмыс ісгсніінін айгіы. «Дүниеле мэңгі іірі бүкіл элемді жарагушы бір Ал.іа ғана. Тэнірімнін жолы әділ, хак жол. Ссндер дағуама карсы кслсеңдер де маған олан ешкандай зарар ла. зкян да жок. Мсн сенлсрге Алланын жіберген ақикатын жсікіздім. Ал.іанын сеидерді жок қылуга күш-қүдырегі жстедІ. Қаяаса ссндсрді баска қауымга алмасіыра ла алады», - деді. Ссндер үйлерінде іүрып ані етссңдер шынына кс.чсск мснін Тәнірім барлық нәрсеге дайын күші жетсді де. 53. <^>4 «Ен. һуд! - деді о.іар. - Сен бізге ешкандай айкын дә.тсл эке.тгеп жоксын. Сен айгіы деи біз өз Тәіііріміиі гәрк ете алмаймыз және саған (нэйгамбар екеніне) 79

сенбейміз» (Һуд сүрссі, 53-аят). дАЙ Ц^Ч о! 1*^** ^э-2 0* 54. й^>-^ ІА4 ^І 55. 05^ V «Саган тек біздін ксйбір Тәніріміздіц шалыіы (киесі) ініпті ден караймыз», - дссіІ. «Аныгында. мен А.іланы ғана куә етемін. Сендср де куә болыцдар. сендсрдін Аллаға тенегсн ііұпарыцнаіі мен ау.іақнын. Маған кастандықгарыцлы бәрін де аямандар және оіп.і ірікпецдер» (Һуд сүресі. 54-55-аяттар). ДІІ 71 ь>л й СГІЭ сг1! 56. «Өі Тәцірім, әрі сендсрдін де Тәнірлеріц боліан А.ілага сүііснетінім акнкаі. Қүдай баскармантын бір де бір макү.іык жок. Мсніц Гэцірім нағыз дүрыс жолда» (һуд сүрссі. 56-ая і). । а_і /іһ^І іл ҺІ даз 57. 3* 0! ь-і «Еіер мснен ігріс анналамын десецдер (мсйілдерін). Мсн сендерге Тәнірдіц елніісі ганамын. Қүдаіі ссндердін орындарыцабаскабірәулет әкследі.(Таскүдай.іарыцмен) Ллланын бсделін еінкашан гүсіре алмайсыцдар. Лныі ын антсақ, бар.іык істі бір Тәцір іана бакылап іүр» (һуд 80

сүрссі, 57-аят). Осыдан кейін Ад һудтін гыныштыгын кстірді. Онын гонына түсіп алды.Теріс әрекстгсрін тастамады. һуд оларға А і.іанын азабы, аіну-ытасы кслсіінін ескертті. І44 шІА ціа Здіз і 70, одЗлиіаЛ &а идзи «Сен біздін ага-баба.іарымыз бас үрып келгсн Ісепімімізді гасгэп, Лллага ғана күлдык үрғызу үпіі келдін бе? Лйтканын рас болса, бізді коркыткан жазанды илып келіііі», - де.іі олар» (Әграф сүрссі, 70-аят). ЙашІ к-і-ас. з 3*4^ Ц_1 ДМІ 5 ІА ^АЛІА^ «(Ііуд бы.іаіі деді): «Тәиірлерінніп азабы да, каһары да сендергс созсіі келеді. Лл.танын еііікандаіі дәлелінсіз індсрін немесе аіа-бабаларын аі коііып алган есімдер (нүгіэр) туралы сендер мснімен дауласпаксыңдар ма? Күтіндер. о.іаіі болса, іпыныіі аііісам, мен де сендермсн біріе соны кү гсмін» (Әграф сүресі, 71 -аят). Олар құдайларына жеке-жеке аі койын әспеттсді. Жансыздын жандыға күдай бо.туы калаіі деп оіілап іа көрмеді. 81

Тэубеіе шакыру Қанша дагуа жасалса да олар гэубеіе кслмей, іура жолдан алыстай берді. Содан кейін үіп жыл боны һуд қауымына жацбыр жаумай койды. Бұл оларға ескергу және азаптын жакындап қалғанының бе.ігісі еді. «Жаратушыдан өткен күнәларына кешірім сурап. гэубеге ксліңдер. Егер солай істесендср Алла сендергс жауын жіберсді. Онын найдасы сол банлыкгарын арікан үсгіне арта іүседі. Ал. мсн шакырып дағуа еткеннсн беі бұруларын жаксылыкка жегкі ібейді. Керісінше күпірлікке, кылмыска итермелсйді», - деді һуд оларіа. IЗхиІ_9^>Іх1мЛ ^^3 Іи_9 52. ^І а3* «Ен, жүргым! Жаратканнан жарылкау тілсңдер, сопсон оган тэубе счіндер. Ол сендерге коп жанбыр жіберсді. күш-куаі іарыіцы бүрынгыдан да нығайгады. Күнага белніеден батып, одан іеріс айналмаішар» (һуд сүресі. 52-аяг). Кәпірлерлін жоііылуы. >ц і.миндердін женіеі Үш жыл бойы жанбыр гокгап калганнан кеііін һуд кауымына Алланын әмірімен аіап түсіріпді. Бүған олар пайғамбарға сенбегендіктсрі. күпірлікгері, асып-таскандары. жамандыкты жаліастыра бсруі кесіріпен үшырады. Алла бүл аіаптан һудгі және оған и.ман келтіріендсрді ғана кұгкарып қалды да. кылмыскер қауымды жер беіінен жойып жіберді. 82

«Бізден бүйрык бо.нанда мейіріміміі іүсіп һудті оиымен бірге бо.іган эулеі гі де күткарып кал.іык. Оліірды ауыр азанган какгык» (һуд сүресі, 58-аят). Бірак бұл кутылудііің калан болғаны Қүранда ашык баяндалмаған. Кейбір тарихшылардын шамалауынша қауымының дағуасын қабыл етуінсн үмітін үиен соц һуд олардан боліпіп кеікен. Озінс сенгсндерді ерііп Меккеге бст алғаи. Онда біршама жыл омір сүріп. сол Мекксдс кайгыс бо.иан. сол жсрге жерлснісіі делінеді. Ал. Ад кауымына Алла күппі жел жібергсн. Ол сегіз күн. жсгі гүн бойы үзліксіз соғып. оларды жермен жексен егін іүк калдырмай жоііыіі жіберген. Денелері кор болып жер бстінде іііаіііы.іыіі ка.наи Кұрма аіашіары да гамырларымеп қопарылып. с.ілі мекеннін орныида гек үйінділер ғана кала берген. Тірі жан калмай гүгелімен кырылған. ЛІ& Ііі 5 5, АиС-іЫіл СаІЗ 6. АаІІС. «Самуд әдспеп іыс катты айканмсн онран болды. Аса сүрапыл суык боран соіып. адтыкгардын кохтсрін жойды» (Һакка сүресі. 5-6-аятгар). 7. Зкі ЗІЛРІ *9 83

«(Алла) оларіа сегіз күи, жеті түн соккан жаі ы.мсыз боран жіберді. Журт олардын (мекеи жай.тарында) күрма аіаіиыні.іи шірік түбірлерІндей (іенкиіп-тенкніп) жаіканын корді» (Һакка сүресі. 7-аят). х. « Гірі каліан бірле-бір адам козге гүскеи жок» (һақка сүресі. 8-аят). 41. 4) 4І£- «Еіі.іі Адіын оқигасыііа кслейік (он іа да бір і аламат бар). КезІнде о.іаріа дүлеіі боран жіберлік» (Зарнят сүрссі. 41-аяг). 42. ^‘•5^ АдЬо» 'іП АдіС- Сыі іл «О.ч бораша ие нәрсс душар болса, соны іпіріген сүйскғсй стетін сді» (Зарият сүресі. 42-аят).

САЛИХ ҚИССАСЫ Құранда самудтардың мекені анык айтылмаған. Бірак ііі А.іяа Тағаланың сөзінен байқауіа болады. Олардын мекені таулы қыратгарда боліан. Тастардан । іініап үіі іүрғызған. Самудтар мскенін кейбіреулер Әл- Хнжр ауылы деп санайды. Олар ол жерде Самуд кұдыіъі теп агалаіын қүдык болганын ескеріеді. Пайғамбарымыі Мү.чаммед (с.ғ.с.) Габук соғысында сахабаларымен бірге сол жсрге гүсксн, бірак ол кұдыктан су ішкізбегсн жәнс ол уйлерге сахабаларын кіргізбеген. «Құдык суып іішіеңдср, үіілеріне кірмсндср». -деп гыііым салған. Самудтар көнтеген пұттарға габынгап. Оларды Вад. Жад. һуд. ІПамс. Манаф, Мунагун. ал-Лэт т.б.дсн агаған. Аллаға гнбадаі етугс шакыру Алла найғамбары Салихты Самуд қауымына пұггарга шоқынуды іастаіып. Аллаға гибадаі етуге шакыру үінін жіберген болагын. Ол қауымын бір Аллага кұлшылык сіуіе. оіан біреуді ссрік кылмауга шакырды. «Ол сендерді жердсн жаратгы, ұзақ омір сүреіін етгі, осіріп-еркендетгі, олай болса ұлы мәргсбс иссі Аллаға исітп фар жасауға міндепісіңдер. Жамандыкган сикіауы үпіін Аллаға гәубе етіңдср.Ол мүьминдердін гәубесін қабы.і етін. күнәсін кешіреді. Ал.танын иманды пендсмнің іілегін қабылдаусыз қалдыр.маймып дегсн уәдесі бар». - дсп гүсіндірді. А-ІІ (хіі іа 40)1 I^ЛаРІ Ь IХІІ (&АІАІ * >>*' •• 1 I• \" (ХІ (к£I(і£ІлІіиІ Э 85

--------------------------------- ------------------------------------------------- 61. ОІ «СамудтарғаоііыцінісіСалнхты(елініетіп)жІберлік. «Ей. жүргым’ -делі ол. - Қү.іаГн а сыйынындар. Сендерге Члладан баска Гәцір жоқ. Сендерді ол іопырактан жаратты. топыраққа орналасгырды (жер бетінде омір сүргізді). Кеніірім өтініцдер Ллладан, сонсон оған гәубе еііндер. Күдіктерін болмасын, ссн.ісріе сн жақын іа, іі.іекісріцді кабыл етупіі де - Алла» (Һуд сүресі. 61-аят). Ысырап гүпісрінс жстгі Алла Тағшіадан жіберілген пайғамбарды самудтыкгар мойындамады Алладан корқуга. Аллага ғнбадаг жасауға шакыруын қабыл алмады. Оны елсн де кылмады. Алланын сауабын да керек етведі. Самудтар сырға гағатыи да, оны бар.іық нәрседен артык коретін. Салих оларға: «Алла сенлсрді осы мекенде мәнгі калдырады деп ойлайсындар ма? Бұл бак-дәулет. байлықты шсксіз пайдалаяа бсреміз дейсіндср ме? (.'ендергс сш пәле-жәле келмсн ме? Алланың азабынын кслуінсн мүлде хабарларын жок па? Жәннатгарда болатып бүлақгар. жсмістер. шырыпдар, күрмалар сиякіы ныі метгсрдсн мүлде бенхабармысындар? Солардынбарлыгы үіпіи Ал.іаға қалайша шүкіршілік егпейсіндер? Алладан қоркыңдар да, маган бойсүныцдар. сонда тура жолда боласыңдар. Ысыраппіылдыкка үрынбаңдар, о.і күпірлік. күнә істермеи пара-пар», - деп түсіндірді. 141, 0^1^ «Пайгямбарды Самуд жүрты да монындамяды» (Шуара сүресі. 141 -аят). 86

142. VI (*А 31 «Кезінде оларга да оз гуысы Салнх бы.тан деді: (Алладан) нсгс корыкпаіісыңдар?» (ІІІуара суресі, 142- аят). 143. 0^1А1 (/41 «Аныіында, мсн сендер үшін адал пяйгамбармын» (Шуара сүресі. 143-аят). 144. ай' «Сендер Күлайдан коркыцдар, маган нланыішар» (11Іуара сүресі. 144-аят). 145. Ц£*Й*І* 4*5 ‘^С’ '\"**Э «Кызметім үшііі мен сендердсн акы сұрамаймын. онын бодауын күллі галамнын Тәнірі - Алладан іана үміт стін күтемін» (Шуара сүресі. 145-аят). 147. М6. Чяі 148. 149. «Сендер сонда жср бегіпде бау-бакніаларды. бүлақгарды, егістіктсрді. үлбірен піскен күрмаларды найдаланыіі, кам -канерсһ жүреберсмһлеп он.іайсыцдар ма? Тауларды гесіп. үй са.іып. игі.тігіп коремһ деіісііиср 87

мс?» і ІПуарз сүресі, 146- 149-аятгар). 150. «Л.і.іаіан коркыіиар. магпіі боисүнындар!» (Шузра сүрссі, 150-аят). 151. I ^дДхі «Шсктсн иіыіу ніы.іардыіі лміріне бяғынбццдар» (11 Іупра сүрес і. 151 -ая і) «О.іар жср бсіііие бүіакы.іык жасан. ц п іс кы.іман іы» (ІІІуара сурссі, 152-аят). Сшінх ояарі а гагы да быязй деісн бшшп.ін: чй 4^ <>• 411 лУІ Іэ5$4ІІ ^М*-* 6* 74. Ся-і-Х. >а^І 1>ж5 «Есгеріне гүсіріцдсрші. кгНнде Л.і.іа ссн ісрге Л.1 кауымынын орнын бастырп.і, жаксы жср.ісргс орналіісіыріы. Опын жаіыкіарына сараіі.іпр іүрі ыіып, гауларды үцгіп үн са.і.іыіыар. Алланын беріенін үмыгнаіиар. Жср бетііис брыктык жасамаіиар”, - дслі» (Әіраф сүресі. 74-аят ). 88

Самудгардың мұғжнза іалап етуі Салнх каншама шарнғат айгкаиымеи самудтыкіар нманіа кслмсді, сочінс срмсді. Тіпіі айткан акыл сочдсрін. ниснхатын сикырға балан. мазакка айналдырып, оны пдамга санауды койды. Самудтар Салнхтан Алланын елінісі скендігінін дәлелі ретінде муғжнза керсетуді талап стті. Алланын күдырстімсн Салнх оларға түйені ксліірді. Ол .тдсттсгідсн оігсніс гүііс болагын. Оларға түйсге кол гигізбеу. касына жа.ман нис і ііен жақындамау. азанбермеу. кумау. м інбсу ксрекгігі ескертілді Түйеніңерекшелігі суаттынсуын бір күн ол. бір күн калган жан-жануарлар ішстін болып бсліілснлі. Олармсн осылай у.тдс жасасылды. Ойткені олардың аман- дыгы түйснін амандыі ына байланысты болды. ОІІ ИІха 'іМ Сші іа 153. 154, о-в «Сен, шынында да снкырланған (жан) скенсін.-делі олар. - Сен де тсі і біз снякты адамсын. Егер айтканын рас болса. (дә-т казір) бір керемеі келтірін (корсете) койшы» (ІІІуара сүрссі, 153-154-аяттар). -і . '.і 156. «Керемет (бе.пі) деген мынау аруана, - дсді Салнх. - Суаттан суды керек кегінде ол да іінеді. кезсі індс сендср де ііиесіңдер, Ал. ннеттерін бұзылып. оі ан княнат етсенлер. оііда сенлерді үлы күннің (киямст күнінін) каһары 89

согады» (Шуара сүрссі, 155-156-зяттар). 27, ^ДиаІ^ (ЦЛ АИЗ аЗИІІ һіі «Сынау үшін Біз оларіа аруана (інген) жібердік. (Ей, Салих!) сен олардыи не істейіініи сабыр.іылыкпен күт!» (Қамар суресі, 27- аяі). 28. и-і^іаіі «Түйе де, оларга да іиісті судың боліш енін. әрқайсысы оз кезеі імен ііпугс тиіс екенін айіып түсіндір» (Қамар сүресі, 28-аят). Ся.мудіардын аскындяуы Олардың арасында түйс бір заман тұрып, кс іекпен суын ішіп. шобін жеп жүрді Алайда гүйенің осындай жағдайы самудтықтардын апіу-і.гзасын келтірді. Олардын ойы бүзыла бастады Өйткені түйс арқылы Салнхтын пайгамбарлығы шынлыкқа айнала бастаған еді. Бсделімізге нүқсан келеді .теп. әсіресе үлыктарды үрсй-қоркыныш биледі. Сондыкіан Салих нсн мүминдерге қарсы дүшпандыктарын ашық котере бастады. Салнх олардын жаман ойларын ссзді де: «Ей, кауым1 Азапка не үшін асығын жатырсыңдар? Тәңірге тәубс етіп, рахым тілевдер!» леді. Ал. кауым: «Біз сенеи де, сенімен біріе жүрген.тердсн де үмгі үі.тік Сснің .іағуаңнан кейін біз курғақшылыққа тап болдық», - деп жауап бсрді. Сонда Салих оларға: «Жақсылык та, жамандык іа әркімнін ниетіне караи Алладан болады. Алла Гаіала сендсрді осындай қиыншылыкпен сынаііды». - деді. 42^ 90

<_>і= имі Ь а»і 04 ъмі-кІІ А иЛЛЬ 46. ОЙ<Я «Еіі. жүртым! -деді сонда.-Сендсрдіи осы һі і.ііктен бүрын қаһардын гез ке.іуін коксейт індерін калай? Жақсылыкка жетулерін үінін Алладан неге кснші.тік і Ілсменсііыер?» (Нәміл сүресі. 46-аяі I. ^^3 д^І діс- ЗІЗ чіЬид (3^5 .Л^3' 15^ 47.0^ «Пәлекеттін бәрі бізге сенен жәнс саган ілеекен адамдардан келді». - десті олар. «Жок, жақсы.іык, жамандыкгын бәрі сенлсріе Гәнір таранынан келеді», - іеді (Салнх). - Мүмкін, сснлсрді Ал.іа сынайтын ніыгар» (Нәміл сүрссі. 47-аят). Қауымнын гәкәппар ұлыкіары иман кслтірген мүмиңдсрді балағаттап. согстін болды. ^І I^ІВйХіЛі <4^2 І^ ^ЛиоІ 4и 3*^сЛ4 <3*^ІаЛ-иа £1 75. «Онын кауымындагы дандайсыган дэулері мүминдерді корлап: «Са.ніхты сендер Тәнірі жіберген пангамбар деп білссіндер ме?» - делі. «Онын найғамбар екенінебіз, әринс,сенеміт», - деді мүмнпдер» (Әграфсүресі, 75-аят). <^5= 91

«Сендер сенгенге біз гіпті де сснбейміз», - деді ә.ні оркөкірекгер» (Оіраф сүресі, 76-аят). Түйені олтіру Үлыктар түйені жактырмады. Су ксзегі ашу-ызаларын күшсйтс түсті. Түйе мүминдердің санынын күннсн-күнге көбейе түсуінс ссбсп болады деп зәрелері ұшты. I Іайгамбарга көрсеткен азап псн қорлыктары аз болғанлай енді о.тар түйеге ле кастык ойлап, акыры олтіріп тынды. Оларға түйені жамандыкпен ұстайтын болса өлім жазасы жіберілетіпі уәде етілгсн болатын. Олар сОндай уэдеге дс карамады. Енді олар пайғамбардың коркытып жүргсн азабын тездегуін, Алланын елшісі екенлігін дәле.ідеуін талап еге бастады. Салих оларға: «һдсгсндерін Аллаиың азабы болса, ол үлі күннен кейін болады», - деп хабар берді. 77. дА\"й! «Олар касарысып аруананы сойып тастады, сойгіп Тәнірінінәмірінорынлаудан бастартты.СонсоңСалнхка: «Егер сен шын пайіамбар болсан, онла бізгс жасаймын деген палеңді корсетіп бақ», - деді» (Әграф сүресі, 77-аят). ІА 65. 92

«Лруанапы о.іар бауыздап гастады. «Үйді-үніңде үш күн қарык болыцдар. бү.і отірік уәде с.мес».- деді (Са.іих)» (һуд сүресі. 65-аят). Саяихка гонген кауіп және самудтардыц жазасы Самудтарда күпірлігі. бұзыктығымен беяі іді тоғыз кісі бар бояатын. Ояар кеңссіп. Садпхты оятіруді жоспардады. Бір-бірінс ан г берісіп, Салнхгы жәнс оның отбасын жасырын барып өлтіруге уэделссті. Егср оныи жақтастары мсн туыстары олтірупіілсрді іздестіріп келе калған жағдайда не істсу. калай жауап бсру ксректігін де ойластырлы. Біз оларды көргеніміз жок. каіиан олгсндсрін дс, кім олтіргенін дс білмеймі і. оларды өлгіруге катысқандардың кімдер екснінен лс хабарсызбыз деп мойындамау керек деген келісімгс кслді. Бірак олар Салих псн мүминдердін артында кан.іай к\\ш іұріанын бі.тмеіен сді. Оларлын корғап-коллаупіысы Алла пайғамбары Салих пен оіан ергсн мүі.мііндерге күткарылу жолын, ал касіанлык ойлаушыларга қарсы олім жачасын даііындалы. Жәнс ол жазанын кай жактан. калаіі келгснін білментіндсй, сезбснтінлей болуын калалы. Сойтіп. са.мудтарды найзағай огы жайпады. 48. «Осы калада жср бсі ін бү.тдірін. бү п.ікгықжасайтын гоғыз адам бар слі» (Нәміл сүресі. 48-аят), I** Іэ А.ныіі да)і_і I 93

49. ЧІЛІ «Салнхты және онын төнірегіндегілерді бір түнде олтірейік ге, онын нслерінс олар олгенде біз бүл жерде болган жокпыз деп гұрын аланык. Біздін айіып түрғанымыз іііыіі даусыз дейік», - десті о.іар» (Нәміл сүресі, 49-аят). 50. 'лАч «Сөнгііі, олар Салнхка қарсы қасіандык жасау.іы ойластырды. Сол қасіандыкіары үніін біі оларды кенет қолға алдық (жазаладык)» (Нә.міл сүресі, 5О-аят). 5|, һіі «Сол кастандыктарынын соны немен тынды дейсінлер юй. Ол - оларды және кауымдарынын мүлдем оііран болуымен аяқталды» (Нәміл сүресі. 51-аят). «Зүлымдыктары үіпін о.іардын үіілері канырап бос калды. Күдайдын күдырегін білетін адам үіпін мүнда зор ғибра і бар» (Іһміл сүрееі, 52-ая і). 44. 3 йС- «Жараіканнын жарлыіына олар да карсы іпыкгы. Оларга көзбе-коз найзяғай гүсті» (Зарият сүрссі. 44-аят). Найзағай бүлтгардың соктығысуынан пайда болатын 94

он жәнс гсріс зарядты місктр энергнясынын әсерінен туатын кұбылыс. Ол нс нэрсегс түссс дс күйдіріп. жок кылалы. Құранда найзағайдың коркынышты. күшгі дауыспсн келстіні сипатталады. ІІайзаіай дсп аталуынын өзі аса зор үрсйлі үнмен келетіндігі себепті. Жср сілкінуі снякты ол да жүрскті іітірстіп. калгырагын. кісінін зәресін алалы. Құранда найзағайды нсшс түрлі көріністс сипаггайды. Қнссадан іибраг Құран халыктардын гура, таза жол ұстап, нендей істе де шсктсн шықпауын, аеып-гаспауын калайды. Сонын жолын ңұсқанды. ізо. 129. «Сендер бнік-биікке кереметген сәулеггі сараіі саласындар гой. Бұл омірдсн оніен гіндей-ак.оні.і мыкіап саласынлар. Бірак (біреулерді) жаза.іасандар, аяусыз жазалаіісыіиар да!» (ІІІуара сұресі. 128-130- аяттар). Қиссада әні і.мс етшгсн кауымдар тауларлан тесіп-кесіп үйлермен зәулімсарайлар іұрі ызды. Баіі.іыкгарыи мақганыш стіп. асып-тасылы. күпірлік. ысырапка жол берді. Өэдерін жер бетінде мәнгі жасайтыпдай корлі. Бұл пәни дүниенін уакыппа мсрзім екеніи, Алланын берген иыгмсттерін оз орнына иайдаланбау, Аллаіа шүкірлік, рнзалык жасамау. менменсу. ксуде ксру ешкашан максаіка жеікізбейіінін, керісінше жамандыкка анарып соктыратынын ұклады. Пайгамбарларын тыңдамагандыктан иман келтіргендердін жаідайынын кандай болатындыгынап, оздсрінсн олардын 95

знырхіашылыіынын нс сксшнсн ле чабзрсыі калды. Ал. нман кс.тпрі сн.іер мен Алланы і аіпат андирдын жайы мүллс болск. Олар озендср мен бүлакгир агын жіпкан. олуші түрлі жсміс-жндсіпер. лүниеле татын кормсісн татгі шырынлар. баска ла ныімстке толы жұмакта болады. Жэннэт нгі.тігінс кснешіі. Жараіуіііысына риіашылыгын білліреді Мұны түеінбемтіндсрбүгінлслсбар.Бі «дінтамднымытлд ламактзн.озін отгсшс корсегу үшін керсмст үнлср туріытып. байлыгын босқа шашып. бэсскегс гүсіп жаткандар ат емсс. Олар - ысырапкорлар. кездсрі юймаіпЫіідар, інлерін баскалан артык саиайтынлар. Иіср со.іар Алланы тзныған болса сал баіілыктзрын зуыл шаруашылыіына. енліріске салып. елінін. халкынын оркендсп. мсмлсксгінін ныгаюына үлес коскан болар еді. Алланын ол баіітыкты тек клра басы үшін ганз бсрмеіенін. каламзсд бір күні сыиырын алып коярын ла үіар еді. Ал.іа байлык жске адамлікі болгииымсн, онын халыкка комскгесу үшін де жүмсалуыіі калаіілы Ллыптарджн атаі п.ікка шакыру һул кауымы ішйіамбарта смес. косемлерінін зміріне боіі үсынды. Сол үшін Алллнын рахымынан күр кллып. оліммен кауышіы. 0І А-аЗ Іхіді' оіл 59. ы». «Мінс. со.і Ад эу.теттері лс Iәнірініи іагы.іым іярыи жокка іпыіарлм. Онын пайі амбяр.іарын мойын.іамалы. 96

шсктен шыккан кыныр-кнсық, рахымсызлардын айтканларына ілссті. О.іарға бұл дүниеде дэулет бері.ісс, 0.1 дүнислс лагынет аіітылады. Естсрін.іе болсын, Ал кауымы Тәнірді мүлде іэпымады. II,», иә, һудкс кауым болған ал і ыкгар жойылсын» (һуд сүресі, 59-60-аяттар). Ад кауымы өздерінін басшыларыныц азапка душар стстін даіуасына бой ұсынды. Құранда эділстсіз. катал баекарушылар мен соларга кұлак асушыларды акикапы мойындамайтындар деп атайды. Алла оларды алыптар жэнс о.тарға ерушілср деп скі снгштқа оолсді. Акикатында алыптар дегеніміз тәкэппар. тас жүрсктілер. өгірікшілср, аскынғанлар. сол үшін де Құранда айыпталғандар. Алыпгар идамдарды Алладан алыстатып. гүрлі азапқа душар сгеді. Алдап-арбап оздсрііпн дегепдсріпс кондірсді. А.і. пангамбар оларга боіі үсынып ерушілсрге камкорлық, жашшіырлық іаньпып, күткаруды коздей іі. Қнямет күіп болагын азапты аіііъіп, оларды алып басшыларына боіі үсынбауіа шақырады. ІПындыгынла алыптар оздсрінс ергендерді Аллаға нман келтіруден бас гартуіа бүііырады, Ойткені иман адамға каі ыіез. әділетсізбаскарушыларға карсы тұра алатын ксремеі күш берелі. Мүъмнндсрлін оларлын бұіірыіына бағынып, жснілулеріне. олар коп сксн дсп коркуларына бол.майлы. Қатарларынын аздыгына карамастзн олардан кұтылуга. жсніске жстуге ұ.м і ылулары іиіс. Сондай-ак. мұт.мннлердін мзаттык үшін Алла жолына кұрбандык шалулары та керек. Ал жұртынын Аллаіа емсс. алыптарга бой үсыні андыкган елім күшканы озгелсрге еабақ болуы тніс. Батылдык ү.пісі һул кнссасынап оныц Аллага сенімінің беріктпін. нмаііды.іык жолында кұрбан болуга дайын екендііін коре.міз.

Қауым көссмдсрінін каһарынан да. күштіліктерінен ;іс іайсалмай. таймай. багыл сөйлеп, наснхат айту оған Алланын берген жігер-күші деп білу керск. Қауымынын адаскандыі ын беттеріне басып. бір Аллаға нман келтіруге ашык іүрде шакыруы Тзңіргс тәускел студің белгісі еді. Аллага тәуекел стіп, арка сүйегсндердін кашан да женіске жететініне деген үлкен сенім болатын. Аскындык акыры - күрды.м һуд киссасы аскынған. тәкәппарланған халыктардын акырында Алланын каһарына үпіыран. жср бегінен күритыішыгын корсетсді. Іі-а Дміі ЛІР * * * ’ ,• I і\" ' ' і »' ' ' *-* ц$Лі аді 0І і^ ээз хіі 15. «Адка келсек: «Жер беіінде біздсн күшті кім бар?» - деп жон-жосыксы і ірілік жасады. Өздерін жараткан Алланыноддыретібэріііенкүштіекеіідігінбілмсді.Сойгііі, біздін аяттарымызды теріске шығарды» (Фуссилат сүрссі, 15-аят). (»ійІ і^а^ Іііші эіі V (ЭАэ ^5^і °иіл эірл фіЗс- 16. «Сонан сон осы дүниеде-ак корлыкты аіаптын