tripitaka_06

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาท่ี 568 ปวารณาขนั ธกะ เรือ่ งภิกษหุ ลายรูป [๒๒๔] โดยสมัยนนั้ พระผมู ีพระภาคพุทธเจา ประทบั อยู ณพระเชตวันอารามของอนาถบิณฑกิ คหบดี เขตพระนครสาวัตถี ครง้ั น้นั ภิกษุมากรปู ดว ยกัน ซึ่งเคยเห็นรว มคบหากันมา จําพรรษาอยูใ นอาวาสแหง หน่ึงในโกศลชนบท ภกิ ษเุ หลา นั้นจงึ ไดปรึกษากนั วา ดวยวธิ ีอยา งไรหนอ พวกเราจึงพรอ มเพรยี งกัน ปรองดองกนั ไมว ิวาทกัน อยจู ําพรรษาเปน ผาสกุ และจะไมตองลาํ บากดวยบิณฑบาต คร้ันแลว ไดป รกึ ษากนั ตอไปวา หากพวกเราจะไมพึงทักทาย จะไมพงึ ปราศรยั ซง่ึ กนั และกนั รปู ใดบิณฑบาตกลับจากบานกอ น รปู นน้ั พึงปอู าสนะจัดหานาํ้ ลางเทา ตงั่ รองเทา กระเบอื้ งเชค็ เทาไวลาภาชนะสาํ หรับถา ยบณิ ฑบาตเตรยี มต้งั ไว จดั ตง้ั น้าํ ฉัน นา้ํ ใชไ ว รปู ใดบิณฑบาตกลับจากบานทหี ลงั หากอาหารทร่ี ูปกอนฉนั แลว ยังมีเหลอื ถา ตอ งการ พงึ ฉนั ถาไมต อ งการ กพ็ ึงเทท้งิ เสียในสถานอันปราศจากของสีเขียวสดหรอื เทลางเสียในนา้ํ ท่ีปราศจากตวั สัตว รปู นัน้ พงึ รื้ออาสนะ พึงเกบ็ นํ้าลางเทาตั่งรองเทา กระเบื้องเช็ดเทา ลา งภาชนะสําหรบั ถายบิณฑบาตเก็บไว เกบ็ นํา้ฉัน น้าํ ใช กวาดหอฉัน รูปใดเหน็ หมอนาํ้ ฉนั หมอ น้ําใช หมอนา้ํ ชําระวา งเปลา รูปนัน้ พึงจัดหาไว หากภิกษนุ ้นั ไมสามารถพึงกวกั มือเรียกเพื่อนมาชวยเหลอื กัน แตไมพ ึงเปลงวาจาเพราะเหตนุ ั้นเลย ดว ยวธิ ีอยา งนแ้ี ล พวกเราจงึ จะพรอ มเพรียงกนั ปรองดองกัน ไมวิวาทกัน อยจู าํ พรรษาเปน ผาสกุ . และจะไมต องลําบากดว ยบิณฑบาต ครั้นแลวภิกษุเหลานน้ั ไมทกั ทายไมปราศรัย

พระวนิ ยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ท่ี 569ตอกันและกัน ภิกษุรูปใดบณิ ฑบาตกลบั จากบานกอน ภิกษุรปู นัน้ ปอู าสนะจัดหานาํ้ ลางเทา ตัง่ รองเทา กระเบื้องเชด็ เทาไว ลา งภาชนะสาํ หรบั ถายบณิ ฑบาต เตรยี มตั่งไว จดั ตั้งน้ําฉนั นาํ ใชไว ภกิ ษุรปู ใดบณิ ฑบาตกลับจากบานทีหลงั หากอาหารทีร่ ปู กอนฉันแลว ยงั มเี หลือ ถาตอ งการ ก็ฉัน ถาไมตองการกเ็ ทท้งิ เสียในสถานที่อันปราศจากของเขียวสด หรอื เทลางเสียในนํ้าอนัปราศจากตัวสตั ว ภกิ ษนุ ั้นรอ้ื อาสนะ เก็บน้าํ ลา งเทา ต่งั รองเทา กระเบือ้ งเช็ดเทา ลางภาชนะสาํ หรบั ถา ยบิณฑบาตเก็บไว เก็บน้ําฉนั นํา้ ใช กวาดหอฉนัภิกษุรปู ใดเห็นหมอ น้าํ ฉนั หมอ นา้ํ ใช หรอื หมอนาํ้ ชําระวา งเปลา ภิกษรุ ูปนน้ักจ็ ดั หาไว หากภกิ ษนุ ัน้ ไมสามารถ กก็ วกั มือเรียกเพอ่ื นภิกษมุ าชวยเหลือกนัแตไมเ ปลง วาจา เพราะเหตุนัน้ เลย. ธรรมเนียมเขาเฝา [๒๒๕] ก็การทีภ่ กิ ษทุ ้งั หลายออกพรรษาแลว เขา เฝาพระผมู ี-พระภาคเจา น่นั เปนประเพณี ครัน้ ภกิ ษุเหลา นน้ั จาํ พรรษาโดยลว งไตรมาสแลวเกบ็ งาํ เสนาสนะ ถอื บาตรจีวร หลีกไปโดยมรรคา อนั จะไปสูพ ระนครสาวตั ถีถงึ พระนครสาวตั ถี และพระเขตวนั อารามของอนาถบณิ ฑิกคหบดี โดยลาํ ดับแลว เขาเฝา พระผูมีพระภาคเจา ถวายบังคมนั่งอยู ณ ทค่ี วรสวนขางหน่ึง. อน่ึงการทีพ่ ระผมู ีพระภาคเจาทั้งหลาย ทรงปราศรยั กับพระอาคันตกุ ะท้ังหลาย น่นั เปน พทุ ธประเพณ.ี ครั้งนัน้ พระผมู พี ระภาคเจาตรัสถามภกิ ษเุ หลา นนั้ วา ดกู อนภิกษุท้งัหลายรา งกายของพวกเธอยังพอทนไดห รือ ยงั พอใหเปนไปไดหรอื พวกเธอเปนผพู รอ มเพรียงกัน ปรองดองกัน ไมวิวาทกัน อยูจําพรรษาเปนผาสักและไมลาํ บากดว ยบิณฑบาต หรอื ?

พระวินัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ท่ี 570 ภิกษุเหลานีน้ ัน้ กราบทูลวา ยงั พอทนได พระพทุ ธเจา ขา ยงั พอใหเปนไปได พระพุทธเจาขา อนึ่ง พวกขาพระพุทธเจา เปน ผพู รอ มเพรียงกนัปรองดองกนั ไมว ิวาทกัน อยจู ําพรรษาเปน ผาสุก และไมล ําบากดว ยบณิ ฑบาตพระพทุ ธเจาขา. พุทธประเพณี พระตถาคตทงั้ หลาย ทรงทราบอยู ยอมตรัสถามกม็ ี ทรงทราบอยูยอมไมต รสั ถามก็มี ทรงทราบกาลแลว ตรสั ถาม ทรงทราบกาลแลว ไมตรสั ถามพระตถาคตทัง้ หลายยอ มตรัสถามสิ่งท่ปี ระกอบดว ยประโยชน ไมต รัสถามสิ่งท่ีไมป ระกอบดวยประโยชน ในสิง่ ทไ่ี มประกอบดว ยประโยชน พระองคทรงกาํ จดัดว ยขอปฏิบตั ิ พระผูม ีพระภาคพุทธเจา ทง้ั หลาย ยอ มทรงสอบถามภกิ ษทุ ง้ัหลายดว ย อาการ ๒ อยา ง คอื จักทรงแสดงธรรมอยางหน่ึง จกั ทรงบญั ญัติสกิ ขาบทแกพระสาวกท้ังหลายอยา งหนึ่ง. ครงั้ นน้ั พระผูม ีพระภาคเจา ตรสั ถามภกิ ษเุ หลาน้นั วา ดกู อ นภกิ ษุทั้งหลายพวกเธอเปน ผูพ รอ มเพรยี งกนั ปรองดองกนั ไมว ิวาทกัน อยจู ําพรรษาเปนผาสุก และไมล าํ บากดวยบิณฑบาต ดว ยวธิ กี ารอยา งไร ? ภกิ ษุเหลา นนั้ กราบทลู วา พระพุทธเจา ขา พวกขาพระพทุ ธเจา บรรดาท่นี ่งั เฝา ณ ทีน่ ้ีเปนภิกษุซึง่ เคยเหน็ คบหากนั มา จาํ นวนมากดว ยกัน ไดจาํ พรรษาอยูในอาวาสแหงหน่งึ ในโกศลชนบท พวกขาพระพุทธเจาเหลานน้ัไดปรกึ ษากันวา ดว ยวธิ ีอยา งไรหนอ พวกเราจึงจะพรอ มเพรียงกัน ปรองดองกัน ไมววิ าทกัน อยูจําพรรษาเปนผาสุก และจะไมตองลาํ บากดว ยบิณฑบาตพวกขา พระพุทธเจาน้ันไดป รึกษากนั ตอ ไปวา หากพวกเราจะไมพ งึ ทกั ทาย จะ

พระวนิ ยั ปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาท่ี 571ไมพงึ ปราศรัยซ่งึ กันและกัน รปู ใดบิณฑบาตกลับจากบา นกอน รูปนน้ั พงึปูอาสนะ จัดหาน้ําลา งเทา ตั่งรองเทา กระเบ้ืองเชค็ เทาไว ลางภาชนะสาํ หรับถายบณิ ฑบาตเตรียมตงั้ ไว จัดตงั้ นํา้ ฉันนํา้ ใชไว รูปใดบิณฑบาตกลับจากบานทีหลัง หากอาหารทร่ี ูปกอ น ฉันแลวยังมีเหลือ ถา ตอ งการ พึงฉัน ถา ไมตองการ ก็พึงเททิ้งเสียในสถานอนั ปราศจากของเขยี วสด หรอื เทลา งเสยี ในน้ําท่ีปราศจากตัวสัตว รูปนนั้ พึงร้ืออาสนะ เกบ็ นํ้าลางเทา ตงั้ รองเทา กระเบ้ืองเช็คเทา ลางภาชนะสาํ หรบั ถายบิณฑบาตเก็บไว เกบ็ น้ําฉันนา้ํ ใช กวาดหอฉนัรูปใดเห็นหมอ นํา้ ฉัน หมอน้ําใช หมอ น้าํ ชาํ ระวา งเปลา รปู น้ันพงึ จัดหาไวหากภกิ ษุนั้นไมสามารถ พงึ กวักมือเรยี กเพ่ือน มาชว ยเหลือกัน แตไ มพ งึ เปลง -วาจาเพราะเหตุน้ันเลย ดวยวิธอี ยา งนแี้ ล พวกขาพระพทุ ธเจาจงึ จะพรอมเพรียงกัน ปรองดองกนั ไมว วิ าทกนั อยจู าํ พรรษาเปน ผาสุก และจะไมต องลาํ บากดวยบิณฑบาต พระพทุ ธเจา ขา. ครั้นแลวพวกขาพระพุทธเจาจึงไมทกั ทาย ไมปราศรยั ตอ กันและกัน ภิกษรุ ูปใดบณิ ฑบาตกลบั จากบานกอน ภิกษุรปู น้ันยอ มปอู าสนะไว จดั หานํ้าลา งเทา ตัง่ รองเทา กระเบอื้ งเช็ดเทาไว ลางภาชนะสําหรบั ถายบิณฑบาต เตรียมตั่งไว จดั ต้งั น้าํ ฉันน้าํ ใชไว ภกิ ษุรปู ใดบิณฑบาตกลบั จากบา นทีหลงั หากอาหารทีร่ ปู กอนฉนั แลวยังมเี หลือ ถาตองการก็ฉนัถาไมต องการ กเ็ ททง้ิ เสยี ในสถานอนั ปราศจากของเขียวสด หรือเทลา งเสียในน้ําอนั ปราศจากตัวสตั ว ภิกษรุ ูปนน้ั ยอ มร้ืออาสนะ เก็บน้ําลา งเทา ตงั่ รองเทากระเบื้องเช็คเทา ลางภาชนะสาํ หรบั ถายบณิ ฑบาตเก็บไว เก็บนา้ํ ฉันนาํ้ ใช กวาดหอฉัน ภกิ ษุรปู ใดเห็นหมอ นํ้าฉนั หมอนา้ํ ใช หรือหมอนา้ํ ชาํ ระวางเปลาภิกษุรูปนนั้ ก็จัดหาไว หากภกิ ษุรูปนัน้ ไมสามารถก็กวกั มือเรียกเพือ่ นมาชวยเหลอื กันแตไมพ งึ เปลง วาจาเพราะเหตุน้ันเลย ดวยวิธอี ยา งน้ีแล พวกขา พระพุทธเจาจึง

พระวนิ ัยปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ท่ี 572เปนผพู รอ มเพรยี งกนั ปรองดองกัน ไมว วิ าทกนั อยจู าํ พรรษาเปนผาสกุและไมต อ งลําบากดว ยบณิ ฑบาต พระพทุ ธเจาขา . ทรงตเิ ตยี น [๒๒๖] ลาํ ดบั นัน้ พระผมู ีพระภาคเจา รับสั่งกะภิกษทุ ง้ั หลายวา ดูกอ นภกิ ษทุ ั้งหลาย ขาววา โมฆบรุ ษุ พวกน้ีเปนผูอยูจาํ พรรษาไมผ าสุกเลย ยังยนื ยันวา อยูจําพรรษาเปนผาสกุ ขา ววา โมฆบรุ ุษพวกน้ี เปน ผอู ยูจ ําพรรษาอยางปสุสตั วอ ยูร วมกนั แท ๆ ยังยนื ยนั วาอยจู ําพรรษาเปนผาสกุ ขาววา โมฆ-บุรุษพวกนเ้ี ปน ผอู ยจู ําพรรษาอยา งแพะอยรู ว มกนั แท ๆ ยังยืนยันวาอยูจําพรรษาเปน ผาสกุ ขาววา โมฆบรุ ษุ พวกนี้เปนผูอยูจําพรรษาอยางคนประมาทอยูรวมกนั แท ๆ ยังยนื ยันวา อยจู ําพรรษาเปน ผาสุก. ทรงหามมูควตั ร ติตถิยสมาทาน ดกู อนภิกษทุ ง้ั หลาย เหตไุ ฉน โมฆบรุ ุษพวกนีจ้ ึงไดถอื มูควตั ร ซ่ึงพวกเดียรถียถอื กนั การกระทาํ ของโมฆบุรษุ เหลา นน้ั นัน่ ไมเ ปนไปเพ่ือความเล่อื มใสของชมุ ชนทย่ี งั ไมเ ลือ่ มใส ... คร้นั แลว ทรงทําธรรมีกถารบั ส่งั กะภกิ ษุท้ังหลายวา ดกู อนภกิ ษทุ ง่ั หลาย ภิกษุไมพ ึงสมาทานมคู วัตรทพี่ วกเดียรถยี สมาทานกัน รูปใดสมาทาน ตองอาบตั ิทุกกฎ. พระพุทธนญุ าตปวารณา ดกู อนภกิ ษุทัง้ หลาย เราอนุญาตใหภ ิกษทุ ้งั หลายอยูจาํ พรรษา แลวปวารณาดวยเหตุ ๓ สถานคอื ดวยไดเ ห็น ๑ ดว ยไดฟง ๑ ดว ยสงสัย ๑ การปวารณานน้ั จกั เปนวิธเี หมาะสมเพ่ือวา กลาวกันและกนั และเปน วิธีออกจากอาบตั ิเปน วธิ เี คารพพระวนิ ัยของพวกเธอ.

พระวินัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาที่ 573 วิธีปวารณา ดกู อนภิกษุท้งั หลาย กแ็ ลพวกเธอพงึ ปวารณา อยางน้ี ภิกษุผูฉลาด ผูส มารถ พึงประกาศใหส งฆท ราบดวยญัตติกรรมวาจาวาดังน้:ี - สพั พสังคาหิกาญตั ติ ทา นเจา ขา ขอสงฆจ งฟง ขาพเจา วันนี้เปนวนั ปวารณา ถาความพรอมพรั่งของสงฆถงึ ท่ีแลว สงฆพึงปวารณา. ภกิ ษผุ ูเถระพงึ หม ผา อตุ ราสงคเ ฉวยี งบา น่งั กระโหยง ประคองอญั ชลีแลว กลาวปวารณาอยางน้ี วาดังนี:้ - เตวาจกิ าปวารณา เธอทัง้ หลาย ฉนั ปวารณาตอสงฆดวยไดเหน็ ก็ดี ดว ยไดฟงก็ดี ดว ยสงสยั กด็ ี ขอเธอท้งั หลายจงอาศัยความกรณุ าวากลา วฉันฉนั เห็นอยูจ ักทาํ คนื เสยี . เธอทง้ั หลาย แมครั้งทส่ี อง ฉันปวารณาตอสงฆ ดว ยไดเ หน็ก็ดี ดวยไดฟ งกด็ ี ดวยสงสยั ก็ดี ขอเธอทงั้ หลายจงอาศยั ความกรุณาวากลาวฉนั ฉันเหน็ อยจู ักทาํ คนื เสีย. เธอท้ังหลาย แมครั้งท่สี าม ฉนั ปวารณาตอ สงฆ ดว ยไดเห็นก็ดี ดวยไดฟ ง กด็ ี ดว ยสงสัยก็ดี ขอเธอทง้ั หลายจงอาศัยความกรุณาวากลา วฉัน ฉนั เหน็ อยูจักทําคืนเสยี .

พระวินัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ที่ 574 ภกิ ษผุ ูน วกะพึงหมผา อตุ ราสงคเฉวียงบา นงั่ กระโหยง ประคองอัญชลีแลว กลาวปวารณาอยา งนี้ วา ดังนี้:- ทา นเจา ขา ขาพเจา ปวารณาตอสงฆดวยไดเหน็ ก็ดี ดวยไดฟงก็ดี ดวยสงสัยก็ดี ขอทา นทัง้ หลายจงอาศัยความกรณุ าวากลาวขา พเจา ๆ เหน็ อยจู ักทําคนื เสยี . ทา นเจา ขา แมครั้งทีส่ อง ขาพเจา ปวารณาตอ สงฆ ดวยไดเหน็ ก็ดี ดวยไดฟ งกด็ ี ดวยสงสยั ก็ดี ขอทานทั้งหลายจงอาศัยความกรุณาวา กลาวขาพเจา ๆ เห็นอยูจักทําคืนเสยี . ทานเจาขา แมคร้งั ทีส่ าม ขา พเจา ปวารณาตอสงฆ ดว ยไดเหน็ กด็ ี ดว ยไดฟง กด็ ี ดว ยสงสัยกด็ ี ขอทานท้ังหลายจงอาศยั ความกรณุ าวากลา วขา พเจา ๆ เห็นอยจู กั ทาํ คนื เสยี . พระพทุ ธานุญาตใหน ั่งกระโหยง ปวารณา [๒๒๗] กโ็ ดยสมยั น้นั แล พระฉพั พคั คยี เม่อื ภิกษผุ ูเถระทง้ั หลายน่งักระโหยงปวารณาอยู ยงั น่งั อยบู นอาสนะ บรรดาภกิ ษทุ ีเ่ ปน ผูมกั นอย ตา งก็เพงโทษ ติเตยี น โพนทะนาวา ไฉนพระฉพั พัคคีย เม่ือภิกษุผูเ ถระทงั้ หลายนง่ักระโหยง ปวารณาอยู จงึ ไดนงั่ อยบู นอาสนะเลา แลวกราบทูลเรอ่ื งนั้นแดพระผูมีพระภาคเจา . พระผมู พี ระภาคเจาทรงสอบถามภิกษทุ งั้ หลายวา ดกู อ นภกิ ษทุ งั้ หลายขาววา พระฉัพพคั คยี  เม่อื ภิกษผุ ูเถระทัง้ หลายน่ังกระโหยงปวารณาอยู ยงั น่ังบนอาสนะจริงหรอื ? ภิกษทุ ัง้ หลายทลู รบั วา จรงิ พระพทุ ธเจาขา .

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาที่ 575 พระผมู พี ระภาคเจาทรงติเตยี นวา ดูกอ นภิกษทุ ้ังหลาย ไฉนโมฆบุรุษพวกนน้ั เม่อื ภิกษผุ เู ถระท้งั หลายนง่ั กระโหยง ปวารณาอยู จงึ ไดนั่งอยูบนอาสนะเลา การกระทาํ ของโมฆบรุ ุษเหลา น้นั น่นั ไมเ ปน ไปเพื่อความเลือ่ มใสของชุมชนทย่ี ังไมเลอ่ื มใส . . . ครนั้ แลว ทรงทําธรรมกี ถา รบั สง่ั กะภิกษทุ ั้งหลายวาดกู อนภิกษทุ ่ังหลาย เม่อื บรรดาภกิ ษผุ เู ถระนงั่ กระโหยง ปวารณาอยู ภิกษไุ มพ ึงน่ังบนอาสนะ รูปใดนั่งตองอาบัติทกุ กฏ ดูกอนภิกษทุ ัง้ หลาย เราอนญุ าตใหภกิ ษทุ ุกรูปนงั่ กระโหยง ปวารณา. สมัยตอ มา พระเถระรูปหนึง่ ชราทพุ พลภาพ น่งั กระโหยง รอคอยอยูจนกวา ภกิ ษทุ งั้ หลายจะปวารณาเสร็จทกุ รปู ไดเปน ลมลมลง ภิกษทุ ้ังหลายกราบทูลเรือ่ งนัน้ แดพ ระผมู ีพระภาคเจา. พระผูมีพระภาคเจา ตรสั อนุญาตแกภ ิกษทุ ้ังหลายวา ดกู อ นภกิ ษุทง้ัหลาย เราอนุญาตใหน งั่ กระโหยงในระหวางทีย่ งั ปวารณา และอนญุ าตใหภ กิ ษุปวารณาแลว นงั่ บนอาสนะ. วนั ปวารณามี ๒ [๒๒๘] ครง้ั นน้ั แล ภกิ ษุทงั้ หลายสงสัยวา วนั ปวารณามกี ่ีวัน จงึกราบทูลเร่ืองน้ันแดพระผูมพี ระภาคเจา ๆ รับส่งั วา ดกู อ นภิกษทุ ้งั หลาย วันปวารณานี้มี ๒ คือ วนั ๑๔ คาํ่ วนั ๑๕ ค่าํ ดกู อ นภกิ ษุท้ังหลายวนั ปวารณามี ๒ เทา น้ีแล. อาการที่ทาํ ปวารณามี ๔ คร้ังนนั้ ภิกษทุ ง้ั หลายสงสัยวา อาการท่ที าํ ปวารณามีเทาไรหนอ จึงกราบทูลเร่อื งน้นั แดพระผมู พี ระภาคเจา ๆ รบั ส่ังกะภิกษุทง้ั หลายวา ดกู อนภกิ ษุ

พระวนิ ัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาท่ี 576ท้งั หลายอาการท่ีทาํ ปวารณานีม้ ี ๔ คือ การทําปวารณาเปนวรรคโดยอธรรม ๑การทาํ ปวารณาพรอมเพรียงกันโดยอธรรม ๑ การทําปวารณาเปน วรรคโดยธรรม ๑ การทําปวารณาพรอมเพรยี งกันโดยธรรม ๑. ดกู อนภกิ ษทุ ้ังหลาย ในการทาํ ปวารณา ๔ นน้ั การทําปวารณานใี้ ดเปนวรรคโดยอธรรม การทําปวารณาเหน็ ปานน้นั ไมควรทํา และเรากไ็ มอนุญาต. การทาํ ปวารณาน้ีใดทพ่ี รอมเพรยี งกันโดยอธรรม การทาํ ปวารณาเหน็ปานนนั้ ไมควรทํา และเราก็ไมอนญุ าต. การทําปวารณาน้ีใดท่ีเปนวรรคโดยธรรม การทําปวารณาเหน็ ปานน้นัไมควรทํา และเรากไ็ มอนญุ าต. การทาํ ปวารณานีใ้ ดที่พรอ มเพรยี งกนั โดยธรรม การทาํ ปวารณาเห็นปานน้ัน ควรทํา และเราก็อนญุ าต. ดูกอนภกิ ษทุ ั้งหลาย เพราะเหตุน้นั แล พวกเธอพึงทําในใจวา จักทาํปวารณากรรม ชนดิ ทีพ่ รอมเพรียงกันโดยธรรม ดงั นี้ ดูกอนภกิ ษุทง้ั หลายพวกเธอพงึ ศึกษาอยา งน้แี ล. พระพุทธานุญาตใหนาํ ปวารณาของภิกษุอาพาธมา [๒๒๙] ครั้งน้ัน พระผมู ีพระภาคเจา รับสง กะภิกษทุ งั้ หลายวา ดกู อนภิกษทุ ้งั หลาย พวกเธอจงประชุมกนั สงฆจกั ปวารณา เมอ่ื พระผมู ีพระภาคเจาตรัสอยา งน้แี ลว ภิกษรุ ปู หนึ่งไดกราบทูลพระผูมพี ระภาคเจา วา ยงั มีภิกษุอาพาธอยู เธอมาไมไ ดพระพทุ ธเจา ขา. พระผมู ีพระภาคเจา ตรัสวา ดกู อ นภกิ ษทุ ้งั หลาย เราอนุญาตใหภ ิกษุอาพาธมอบปวารณา.

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ท่ี 577 วธิ มี อบปวารณา ดูกอนภกิ ษทุ ้งั หลาย กแ็ ล พงึ มอบอยางนี้:- ภกิ ษุอาพาธน้นั พงึ เขา ไปหาภกิ ษุรูปหนึ่ง หม ผาอตุ ราสงคเ ฉวยี งบานัง่ กระโหยง ประคองอัญชลีแลว กลา วคาํ มอบปวารณาอยา งน้ีวา :- ขา พเจา ขอนอบปวารณา ขอทานจงนําปวารณาของขา พเจาไป ขอทานจงปวารณาแทนขาพเจา. ภิกษุรับดว ยกาย รบั ดวยวาจา รับดว ยกายดว ยวาจาก็ได เปน อันภิกษุอาพาธมอบปวารณาแลว ไมร ับดวยกาย ไมรบั ดว ยวาจา ไมรับดวยกายดวยวาจา ไมเ ปน อันภิกษุ อาพาธมอบปวารณา หากไดภ กิ ษุ ผรู ับอยางนี้ นัง่ เปนการดี หากไมได ภิกษุทั้งหลาย พึงใชเตยี งหรอื ต่ังหามภกิ ษอุ าพาธน้นั มาในทามกลางสงฆแลว ปวารณา. ดูกอนภกิ ษุท้งั หลาย หากพวกภกิ ษผุ ูพยาบาลไข มีความคิดเห็นอยางนว้ี า หากพวกเราจักยายภิกษอุ าพาธ อาพาธจักกาํ เรบิ หนัก หรือมิฉะน้ันจักถึงมรณภาพดงั น้ี ไมพ ึงยายภกิ ษุอาพาธ สงฆพ ึงไปปวารณาในสาํ นกั ภิกษุอาพาธน้นั แตสงฆเ ปน วรรคไมพึงปวารณา หากขืนปวารณา ตองอาบตั ทิ กุ กฏ. ดกู อนภิกษทุ ั้งหลาย เม่ือภกิ ษอุ าพาธมอบปวารณาแลว หากภิกษุผูนําปวารณาหลบไปเสยี จากทนี่ น่ั แล ภิกษุอาพาธพึงมอบปวารณาแกร ปู อ่ืน. ดกู อนภิกษทุ ัง้ หลาย เม่ือภกิ ษอุ าพาธมอบปวารณาแลว หากภิกษผุ ูน าํปวารณาสกึ เสีย ณ ทนี่ ้นั แหละ. . .ถึงมรณภาพ ปฏญิ าณเปนสามเณร ปฏญิ าณเปนผูบ อกลาสิกขา ปฏิญาณเปน ผูต องอันติมวัตถุ ปฏิญาณเปน ผวู ิกลจริตปฏิญาณเปน ผูมีจติ ฟงุ ซา น ปฏญิ าณเปน ผูก ระสบั กระสา ยเพราะเวทนา ปฏญิ าณเปน ผูถูกสงฆยกเสียฐานไมเ หน็ อาบัติ ปฏญิ าณเปน ผูถกู สงฆย กเสียฐานไมท าํ คนื

พระวนิ ยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาที่ 578อาบัติ ปฏญิ าณเปนผูถกู สงฆยกเสียฐานไมสละคนื ทฏิ ฐิอนั ลามก ปฏิญาณเปนบณั เฑาะก ปฏญิ าณเปนไถยสงั วาส ปฏญิ าณเปน ผูเ ขา รดี เดยี รถีย ปฏิญาณเปนดริ ัจฉาน ปฏญิ าณเปน ผฆู า มารดา ปฏญิ าณเปน ผฆู า บิดา ปฏญิ าณเปนผา ฆาพระอรหันต ปฏญิ าณเปน ผูประทษุ รา ยภิกษณุ ี ปฏญิ าณเปน ผูทาํ ลายสงฆปฏิญาณเปน ผทู าํ รา ยพระศาสดาจนถึงหอพระโลหติ ปฏญิ าณเปนอุภโคพยญั ชนกภกิ ษอุ าพาธจงึ มอบปวารณาแกรปู อนื่ . ดูกอ นภกิ ษุทัง้ หลาย เม่ือภิกษอุ าพาธมอบปวารณาแลว หากภิกษผุ ูน าํปวารณาหลบไปเสยี ในระหวา งทาง ปวารณาไมเ ปน อนั นาํ มา. ดูกอนภิกษทุ ัง้ หลาย เมอ่ื ภิกษุอาพาธมอบปวารณาแลว หากภิกษผุ ูนาํ ปวารณาสกึ เสยี ในระหวางทาง ถึงมรณภาพ ...ปฏิญาณเปนอุภโตพยญั ชนก็ปวารณาไมเ ปน อนั นาํ มา. ดูกอ นภิกษุทง้ั หลาย เมือ่ ภกิ ษอุ าพาธมอบปวารณาแลว หากภกิ ษุผูนําปวารณาเขา ประชุมสงฆแลว หลบไปเสยี ปวารณาเปน อนั นาํ มาแลว. ดูกอ นภกิ ษุทัง้ หลาย เม่ือภกิ ษอุ าพาธมอบปวารณาแลว หากภกิ ษผุ ูนําปวารณาเขาประชมุ สงฆแ ลวสกึ เสีย ถงึ มรณภาพ...ปฏญิ าณเปน อุภโตพยญั ชนกปวารณาเปน อนั นาํ มาแลว . ดูกอนภกิ ษุทง้ั หลาย เมือ่ ภกิ ษอุ าพาธมอบปวารณาแลว หากภิกษผุ ูนําปวารณาเขาประชมุ สงฆแ ลว หลับเสียมิไดบอก ปวารณาเปน อันนาํ มาแลวภิกษผุ ูนําปวารณา ไมตองอาบตั .ิ ดูกอ นภิกษทุ ัง้ หลาย เม่ือภกิ ษุอาพาธมอบปวารณาแลว หากภกิ ษผุ นู าํปวารณาเขา ประชุมสงฆแ ลว เขาสมาบตั ิ มิไดบอก ปวารณาเปนอนั นํามาแลวภกิ ษุผูนาํ ปวารณา ไมต อ งอาบัติ.

พระวนิ ัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาท่ี 579 ดูกอ นภิกษุทงั้ หลาย เมื่อภกิ ษุอาพาธมอบปวารณาแลว หากภิกษผุ ูนําปวารณาเขาประชุมสงฆแลว เผลอไปไมไ ดบ อก ปวารณาเปนอันนํามาแลวภิกษุผูน ําปวารณา ไมตองอาบตั ิ. ดกู อ นภกิ ษทุ ัง้ หลาย เม่อื ภิกษุอาพาธมอบปวารณาแลว หากภิกษผุ นู าํปวารณาเขาประชุมสงฆแ ลว แกลง ไมบอก ปวารณาเปน อนั นาํ มาแลว แตภกิ ษุผูนําปวารณา ตอ งอาบัติทุกกฎ. ดกู อนภิกษทุ ้งั หลาย ในวันปวารณา เราอนุญาตใหภิกษผุ มู อบปวารณามอบฉนั ทะดวย เผอื่ สงฆจะมกี รณียกิจ. หมูญาตเิ ปนตน จบั ภกิ ษุ [๒๓๐] ก็โดยสมัยน้นั แล ถงึ วนั ปวารณา หมูญาติไดจับภกิ ษุรูปหนง่ึ ไวภกิ ษุทงั้ หลายกราบทูลเรอื่ งนั้นแดพ ระผมู ีพระภาคเจา ๆ รบั สัง่ กะภิกษทุ งั้ หลายวา ดกู อ นภกิ ษทุ ัง้ หลาย ก็ในวันปวารณา พวกญาติจบั ภิกษใุ นศาสนานไี้ วหมูญาติเหลา นน้ั อนั ภิกษทุ ง้ั หลายพึงวากลา วอยางน้วี า ทา นทง้ั หลาย ขอพวกทา นกรุณาปลอยภกิ ษรุ ูปนีส้ ักครหู นงึ่ พอภกิ ษุรปู น้ีปวารณาเสรจ็ หากไดการขอรอ งอยา งน้ี น่ันเปนการดี หากไมไ ด หมูญาติเหลา นั้น อนั ภกิ ษทุ ั้งหลายพงึ วา กลา วอยางน้ีวา ทา นท้ังหลายขอพวกทา นกรณุ ารออยู ณ ทค่ี วรสวนขางหน่งึ สักครกู อ น พอภกิ ษรุ ปู นี้มอบปวารณาเสร็จ หากไดการขอรอ งอยางน้ีนนั่ เปนการดี หากไมไ ดพงึ วา กลา วอยางนี้วา ทา นทั้งหลาย ขอพวกทานกรณุ านาํ ภิกษนุ ้ไี ปนอกสีมาสักครหู น่ึง พอสงฆป วารณาเสรจ็ ถาไดการขอรอ งอยางน้ี นั่นเปนการดี หากไมได สงฆเ ปน วรรคไมพ งึ ปวารณา หากขนื ปวารณาตอ งอาบตั ทิ กุ กฏ.

พระวินัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ท่ี 580 ดกู อ นภกิ ษุท้ังหลาย อนง่ึ ในวนั ปวารณา พระราชาทง้ั หลายไดจ บัภกิ ษุในศาสนานไี้ ว . . . พวกโจรไดจ บั . . .พวกนักเลงไดจบั . . .พวกภิกษุทเ่ี ปนขาศึกไดจ ับภกิ ษุในศาสนานีไ้ ว พวกนนั้ อนั ภกิ ษทุ งั้ หลายพึงวา กลา วอยางนีว้ าทานท้งั หลายขอพวกทานกรณุ าปลอ ยภกิ ษุนี้สกั ครูหนงึ่ พอภิกษุรปู นี้ปวารณาเสรจ็ หากไดก ารขอรอ งอยางน้ี น่นั เปนการดี หากไมไ ด พวกน้นั อนั ภกิ ษุทั้ง ๆ หลาย พงึ วา กลา วอยางน้วี า ทา นท้ังหลายขอพวกทา นกรุณารออยู ณ ทค่ี วรณ สวนขา งหนง่ึ สักครกู อ น พอภกิ ษนุ ม้ี อบปวารณาเสรจ็ หากไดการขอรองอยางนี้นน่ั เปน การดี หากไมไ ดพวกนั้นอนั ภิกษทุ ัง้ หลายพึงวา กลาวอยา งนีว้ า ทา นท้งั หลาย ขอพวกทานกรณุ าพาภิกษรุ ปู นี้ ไปนอกสมี าสักครหู นึง่ พอสงฆป วารณาเสรจ็ หากไดการขอรองอยา งนั้นนั่นเปน การดี หากไมไ ด สงฆเ ปน วรรคไมพงึ ปวารณา หากขืนปวารณา ตอ งอาบัติทุกกฏ. สงฆป วารณาพระ ๕ รปู [๒๓๑] กโ็ ดยสมยั น้ันแล ในอาวาสแหง หนึ่ง ถงึ วนั ปวารณา มีภิกษอุ ยูดว ยกัน ๕ รปู ภิกษุเหลา นัน้ จงึ ไดมีความปรวิ ติ กวา พระผูม พี ระภาคเจาทรงบัญญัตไิ ววา พึงปวารณาเปนการสงฆ กพ็ วกเรามอี ยูเ พยี ง ๕รปู จะพึงปวารณากันอยางไรหนอ จงึ กราบทูลเรือ่ งนั้น แดพระผมู พี ระภาคเจา ๆตรัสอนุญาตแกภ ิกษทุ ั้งหลายวา ดูกอนภกิ ษุท้งั หลาย เราอนญุ าตใหภิกษุ ๕ รปูปวารณาเปน การสงฆ. คณะปวารณาพระ ๔ รูป สมยั ตอมา ในอาวาสแหง หนงึ่ ถงึ วันปวารณา มภี ิกษุอยูดวยกัน ๔รูป ภกิ ษุเหลา นั้นจงึ ไดม คี วามปรวิ ติ กวา พระผูมพี ระภาคเจาทรงอนุญาตให

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาท่ี 581ภิกษุ ๕ รูป ปวารณาเปน การสงฆ ก็พวกเรามีอยเู พยี ง ๔ รปู จะพึงปวารณากันอยางไรหนอ จงึ กราบทลู เรอ่ื งนั้นแดพ ระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภิกษทุ ง้ั หลายวา ดูกอนภกิ ษทุ ัง้ หลาย เราอนญุ าตใหภกิ ษุ ๔ รูป ปวารณาตอกัน. วธิ ที าํ คณะปวารณา ดกู อ นภกิ ษทุ ง้ั หลาย กแ็ ลภิกษุทัง้ หลายพงึ ปวารณาอยางนี้:- ภกิ ษุผฉู ลาด ผูสามารถ พึงประกาศใหภกิ ษุเหลา นั้น ทราบดวยญตั ต-ิกรรมวาจาวา. ญัตติกรรมวาจา ขอทา นทั้งหลายจงพงึ ขาพเจา วนั นี้เปนวันปวารณา ถา ความพรอมพรัง่ ของทานทง้ั หลายถงึ ท่แี ลว เราทั้งหลายพงึ ปวารณากนั เถิด. ภกิ ษุผูเ ถระพึงหมผาอตุ ราสงคเ ฉวียงบา น่ังกระโหยงประคองอญั ชลีแลวกลาวคาํ ปวารณาตอ ภกิ ษเุ หลา นน้ั อยางนว้ี า:- คาํ ปวารณา เธอ ฉนั ปวารณาตอทา นท้ังหลาย ดวยไดเหน็ กด็ ี ดว ยไดฟง ก็ดี ดวยสงสยั กด็ ี ขอทา นท้ังหลายจงอาศัยความกรุณาวากลาวฉนั ฉันเห็นอยจู ักทําคืนเสีย. เธอ ฉันปวารณาตอ ทา นทัง้ หลาย แมค ร้งั ท่สี อง ดวยไดเ ห็นกด็ ี ดวยไดฟงกด็ ี ดว ยสงสัยกด็ ี ขอทา นทง้ั หลายจงอาศัยความกรุณาวากลาวฉนั ฉนั เห็นอยูจักทําคนื เสยี .

พระวนิ ยั ปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาที่ 582 เธอ ฉนั ปวารณาตอทา นทัง้ หลาย แมค รัง้ ทีส่ าม ดวยไดเหน็ ก็ดี ดวยไดฟ งก็ดี ดวยสงสยั ก็ดี ขอทา นท้งั หลายจงอาศยั ความกรณุ าวากลา วฉัน ฉันเห็นอยูจักทําคนื เสีย. ภิกษผุ นู วกะพงึ หม ผาอตุ ราสงคเ ฉวียงบา นั่งกระโหยง ประคองอัญชลีแลว กลา วคําปวารณาตอภกิ ษเุ หลาน้นั อยางนี้วา :- ทานเจาขา ผมปวารณาตอทา นทง้ั หลาย ดวยไดเหน็ ก็ดีดว ยไดฟงกด็ ี ดว ยสงสยั กด็ ี ขอทา นทง้ั หลายจงอาศัยความกรุณาวากลาวผม ผมเห็นอยูจักทาํ คนื เสีย. ทา นเจาขา ผมปวารณาตอทา นทั้งหลาย แมค รงั้ ทสี่ อง ดวยไดเหน็ กด็ ี ดว ยไดฟ ง ก็ดี ดวยสงสัยกด็ ี ขอทานทงั้ หลายจงอาศัยความ กรุณาวากลา วผม ผมเหน็ อยูจกั ทาํ คนเสีย. ทา นเจา ขา ผมปวารณาตอทานท้ังหลาย แมค รงั้ ทสี่ าม ดวยไดเ ห็นกด็ ี ดว ยไดฟงกด็ ี ดวยสงสัยก็ดี ขอทา นท้งั หลายจงอาศยัความกรณุ าวากลาวผม ผมเห็นอยจู กั ทําคืนเสีย. คณะปวารณาพระ ๓ รปู สมยั ตอมา ในอาวาสแหง หนง่ึ ถึงวนั ปวารณามภี กิ ษอุ ยูด ว ยกัน ๓ รูปภกิ ษุเหลา นน้ั จึงไดมคี วามปริวติ กวา พระผมู ีพระภาคเจา ทรงอนุญาตใหภ กิ ษุ ๕รปู ปวารณาเปนการสงฆ ใหภิกษุ ๔ รูป ปวารณาตอกัน กพ็ วกเรามอี ยูดว ยกัน ๓ รูป จะพึงปวารณากนั อยางไรหนอ แลว กราบทลู เรอ่ื งนั้นแดพ ระผูม ี-พระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภิกษุท้งั หลายวา ดกู อ นภิกษทุ ัง้ หลาย เราอนญุ าตใหภ ิกษุ ๓ รปู ปวารณาตอกนั .

พระวนิ ยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาที่ 583 วิธที ําคณะปวารณา ดูกอ นภิกษุทั้งหลาย ก็แลภกิ ษุทงั้ หลายพงึ ปวารณาอยางน้:ี - ภกิ ษผุ ฉู ลาด ผูส ามารถ พึงประกาศใหภ ิกษเุ หลา นน้ั ทราบดว ยญตั ติ-กรรมวาจา:- ญัตติกรรมวาจา ขอทา นทงั้ หลายจงฟงขา พเจา วนั นเ้ี ปน วนั ปวารณา ถา ความพรอ มพรง่ั ของทา นทัง้ หลายถึงที่แลว พวกเราพึงปวารณากันเถิด. ภกิ ษผุ ูเถระพงึ หมผา อตุ ราสงคเ ฉวียงบา น่งั กระโหยง ประคองอญั ชลีแลวกลา วคาํ ปวารณาตอ ภิกษเุ หลา นัน้ อยา งน้ี วา ดงั น:ี้ - คําปวารณา เธอ ฉนั ปวารณาตอ เธอทัง้ หลาย ดวยไดเห็นกด็ ี ดว ยไดฟงกด็ ี ดวยสงสยั ก็ดี ขอเธอท้งั หลายจงอาศัยความกรณุ าวากลาวฉันฉันเห็นอยจู กั ทาํ คืนเสยี . เธอ ฉันปวารณาตอ เธอทั้งหลาย แมครง้ั ที่สอง ดว ยไดเ หน็กด็ ี ดว ยไดฟ งกด็ ี ดวยสงสยั ก็ดี ขอเธอท้งั หลายจงอาศัยความกรุณาวากลา วฉัน ฉนั เห็นอยูจกั ทาํ คืนเสยี . เธอ ฉนั ปวารณาตอเธอท้งั หลาย แมคร้งั ทสี่ าม ดวยไดเ หน็ก็ดี ดวยไดฟง กด็ ี ดวยสงสยั กด็ ี ขอเธอทั้งหลายจงอาศยั ความกรณุ าวา กลา วฉัน ฉนั เหน็ อยูจกั ทาํ คนื เสยี .

พระวนิ ัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ที่ 584 ภกิ ษผุ นู วกะพงึ หมผาอตุ ราสงคเ ฉวยี งบา นั่งกระโหยงประคองอญั ชลีแลว กลา วคําปวารณาตอ ภกิ ษเุ หลา นน้ั อยา งนีว้ า:- ทานเจาขา ขา พเจาปวารณาตอ ทา นทง้ั หลาย ดวยไดเ ห็นก็ดี ดว ยไดฟงก็ดี ดวยสงสัยกด็ ี ขอทานทั้งหลายจงอาศยั ความกรุณาวากลาวขาพเจา ขา พเจา เหน็ อยูจักทาํ คนื เสยี . ทา นเจา ขา ขา พเจา ปวารณาตอ ทา นท้ังหลาย แมคร้ังทส่ี องดวยไดเหน็ กด็ ี ดว ยไดฟงกด็ ี ดวยสงสยั ก็ดี ขอทา นทั้งหลายจงอาศัยความกรณุ าวา กลา วขา พเจา ขาพเจาเห็นอยูจักทาํ คืนเสยี . ทา นเจาขา ขา พเจาปวารณาตอทานทงั้ หลาย แมคร้ังทีส่ ามดวยไดเ หน็ ก็ดี ดวยไดฟ งกด็ ี ดว ยสงสยั ก็ดี ขอทา นทั้งหลายจงอาศัยความกรุณาวา กลาวขา พเจา ขา พเจา อยูจ ักทาํ คนื เสยี . คณะปวารณา พระ ๒ รูป สมัยตอ มา ในอาวาสแหงหน่งึ ถงึ วนั ปวารณา มีภิกษุอยดู วยกนั ๒รปู จงึ ภิกษุทงั้ สามนน้ั ไดมคี วามปรวิ ิตกวา พระผูม ีพระภาคเจา ทรงอนุญาตใหภกิ ษุ ๕ รปู ปวารณาเปน การสงฆ ใหภิกษุ รปู ปวารณาตอ กัน ใหภิกษุ ๓รปู ปวารณาตอกนั ก็เรามอี ยดู วยกัน ๒ รปู จะพงึ ปวารณากนั อยา งไรหนอแลว กราบทลู เรื่องนัน้ แดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรสั อนุญาตแกภ ิกษุทง้ั หลายวาดูกอนภิกษทุ ้ังหลาย เราอนญุ าตใหภกิ ษุ 6 รูปปวารณาตอกนั .

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ที่ 585 วธิ ีทาํ คณะปวารณา ดกู อ นภิกษุทัง้ หลาย ก็แลภิกษุทัง้ สองพงึ ปวารณาอยางน้:ี - ภิกษุผเู ถระพงึ หม ผา อตุ ราสงคเ ฉวียงบา นง่ั กระโหยง ประคองอัญชลีแลว กลาวคําปวารณาตอภกิ ษผุ นู วกะอยา งน้ี วา ดงั น:้ี - เธอ ฉันปวารณาตอ เธอ ดว ยไดเห็นกด็ ี ดวยไดฟงก็ดี ดว ยสงสยั ก็ดี ขอเธอจงอาศัยความกรุณาวากลา วฉนั ฉันเหน็ อยู จักทําคนื เสีย. เธอ ฉนั ปวารณาตอ เธอ แมครัง้ ทสี่ อง ดวยไดเหน็ ก็ดี ดวยไดฟ งก็ดี ดว ยสงสัยก็ดี ขอเธอจงอาศยั ความกรณุ าวากลาวฉนัฉันเหน็ อยู จกั ทาํ คนื เสยี . เธอ ฉันปวารณาตอ เธอ แมค รงั้ ทสี่ าม ดว ยไดเห็นก็ดี ดวยไดฟ งกด็ ี ดว ยสงสัยกด็ ี ขอเธอจงอาศยั ความกรุณาวา กลา วฉนั ฉันเหน็ อยู จกั ทําคนื เสีย. ภิกษุผนู วกะพึงหม ผา อุตราสงคเฉวยี งบา น่ังกระโหยงประคองอญั ชลีแลว กลาวคําปวารณาตอ ภกิ ษุผเู ถระอยางน้ี วา ดังน้:ี - ทา น ผมปวารณาตอ ทาน ดว ยไดเ ห็นก็ดี ดว ยไดฟงก็ดีดวยสงสัยกด็ ี ขอทา นจงอาศยั ความกรุณาวากลาวผม ผมเห็นอยูจักทําคนื เสยี . ทา น ผมปวารณาตอ ทาน แมค รั้งท่สี อง ดวยไดเห็นกด็ ีดว ยไดฟ งกด็ ี ดว ยสงสัยก็ดี ขอทานจงอาศยั ความกรุณาวากลา วผมผมเหน็ อยู จักทําคืนเสีย.

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาที่ 586 ทา น ผมปวารณาตอ ทาน แมค ร้งั ท่สี าม ดว ยไดเ หน็ กด็ ีดว ยไดฟงก็ดี ดว ยสงสยั กด็ ี ขอทา นจงอาศัยความกรณุ าวากลาวผมผมเหน็ อยู จกั ทาํ คืนเสยี . อธิษฐานปวารณา สมยั ตอ มา ในอาวาสแหง หน่งึ ถึงวนั ปวารณา มภี กิ ษุอยูร ปู เดยี ว จึงภิกษุน้นั ไดม ีความปรวิ ิตกวา พระผมู พี ระภาคเจาทรงอนุญาตใหภกิ ษุ ๕ รูปปวารณาเปนการสงฆใหภ กิ ษุ ๔ รูป ปวารณาตอกัน ใหภกิ ษุ ๓ รูป ปวารณาตอ กนั ใหภกิ ษุ ๒ รปู ปวารณาตอกัน กเ็ ราอยูร ปู เดยี ว จะพึงปวารณาไดอยางไรหนอ ภกิ ษุท้งั หลายกราบทลู เร่อื งนน้ั แดพระผูมพี ระภาคเจา ๆ ตรสั กะ-ภิกษทุ ้ังหลายวา ดูกอ นภิกษทุ ้งั หลาย ก็ในอาวาสแหงหนึ่ง ถึงวันปวารณา มีภกิ ษใุ นศาสนาน้ีอยรู ูปเดียว ภิกษนุ ้ันพึงกวาดสถานทเ่ี ปนทีไ่ ปมาแหงภกิ ษุท้งั หลาย คอื จะเปน โรงฉัน มณฑปหรอื โคนคน ไม กต็ าม แลว จัดต้ังนาํ้ ฉนัน้าํ ใชไ ว ปูอาสนะ ตามประทีป แลว นัง่ รออยู หากมภี ิกษเุ หลา อื่นมา พงึปวารณารว มกับพวกเธอ หากไมมมี า พงึ อธฐิ านวา ปวารณาของเราวันนี้หากไมอธษิ ฐาน ตองอาบตั ิทกุ กฏ. ดกู อนภกิ ษทุ งั้ หลาย ในอาวาสท่มี ีภกิ ษุอยูด วยกัน ๕ รูป จะนําปวารณาของภิกษรุ ูปหน่ึงมาแลว ๔ รูปปวารณาเปน การสงฆไ มได หากขืนปวารณาตอ งอาบัติทกุ กฏ. ดูกอ นภิกษทุ ้ังหลาย ในอาวาสท่ีมีภกิ ษุอยดู ว ยกัน ๔ รูป จะนาํ ปวารณาของภิกษรุ ูปหนง่ึ มา แลว ๓ รูปปวารณาตอ กันไมไ ด หากขืนปวารณา ตองอาบัตทิ ุกกฏ.

พระวนิ ยั ปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาท่ี 587 ดูกอนภิกษุทั้งหลาย ในอาวาสทม่ี ีภกิ ษอุ ยูด ว ยกนั ๓ รปู จะนาํ ปวารณาของภิกษุรูปหน่ึงมาแลว ๒ รูปปวารณาตอกันไมไดห าก. ขืนปวารณา ตอ งอาบัติทุกกฏ. ดกู อนภกิ ษุทงั้ หลายในอาวาสทม่ี ีภิกษอุ ยดู วยกนั ๒ รปู จะนาํ ปวารณาของภิกษรุ ูปหนึ่งมาแลว อกี รปู หนงึ่ อธิษฐานไมได หากขืนอธิษฐาน ตองอาบัติทกุ กฏ. แสดงอาบตั กิ อ นปวารณา [๒๓๒] กโ็ ดยสมัยนน้ั แล ภิกษุรูปหนงึ่ ตองอาบัติ ในวันปวารณาเธอไดติดสงสยั ในขณะน้ันวา พระผูมีพระภาคเจาทรงบญั ญัตไิ ววา ภิกษุมีอาบตั ิตดิ ตัวไมพ ึงปวารณา ดังนี้ กเ็ ราเปนผตู องอาบัตแิ ลว จะพึงปฏบิ ตั ิอยางไรหนอภิกษทุ ง้ั หลายกราบทูลเร่อื งนน้ั แดพ ระผูม พี ระภาคเจา 6 ตรัสกะภิกษุท้ังหลายวาดกู อ นภิกษทุ ้ังหลาย ก็ภกิ ษใุ นศาสนานี้ ตองอาบตั ใิ นวนั ปวารณา ภกิ ษนุ นั้ พงึเขา ไปหาภิกษุรูปหนึ่ง หมผา อุตราสงคเฉวียงบา นั่งกระโหยง ประคองอญั ชลีแลว กลาวอยางนีว้ า :- ทาน ผมตอ งอาบัตมิ ีชอ่ื น้ี ผมแสดงคืนอาบตั ินน้ั . ภกิ ษุผูร ับพงึ ถามวา ทานเห็นหรือ ? ภกิ ษุผูแ สดงพึงตอบวา ครบั ผมเห็น. ภิกษุผรู บั พงึ บอกวา ทา นพงึ สํารวมตอไป. สงสยั ในอาบตั ิ ดูกอนภิกษุทัง้ หลาย อนึง่ ถึงวันปวารณา ภกิ ษุในศาสนานมี้ ีความสงสยั ในอาบตั ิ เธอพงึ เขา ไปหาภกิ ษรุ ูปหนึง่ หมผา อุตราสงคเ ฉวยี งบา นง่ักระโหยง ประคองอัญชลี แลว กลา วอยางนี้วา :-

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ท่ี 588 ทาน ผมมคี วามสงสัยในอาบัตมิ ชี อ่ื น้ี จักหมดสงสัยเม่ือใด จกั ทําคืนอาบัตินน้ั เมอื่ นั้น ครน้ั แลวพึงปวารณา แตไมพงึ ทาํ อนั ตรายแกป วารณา เพราะขอ ท่สี งสยั น้ันเปนปจจัย. กาํ ลงั ปวารณาระลึกอาบัติได ก็โดยสมยั น้ันแล ภิกษุรูปหนงึ่ กาํ ลงั ปวารณา ระลึกอาบตั ไิ ด ภกิ ษุนัน้ จึงไดม คี วาม ปรวิ ิตกวา พระผมู ีพระภาคเจาทรงบญั ญัตไิ วว า ภกิ ษมุ ีอาบตั ติ ดิตวั ไมพ งึ ปวารณา ดังนี้ กเ็ ราเปน ผตู อ งอาบัตแิ ลว จะพงึ ปฏิบตั ิอยา งไรหนอภกิ ษุท้งั หลายกราบทูลเร่อื งนนั้ แดพระผมู พี ระภาคเจา ๆ รับสง่ั กะภกิ ษุท้ังหลายวา ดกู อ นภกิ ษุท้งั หลาย ก็ภกิ ษใุ นศาสนาน้ี กาํ ลังปวารณา ระลกึ อาบตั ิไดเธอพึงบอกภิกษุใกลเคยี งอยางน้ีวา :- อาวุโส ผมตอ งอาบตั ิมชี ือ่ น้ี ลุกจากทน่ี แี้ ลว จักทําคนื อาบัตนิ ั้น คร้นัแลวพงึ ปวารณา แตไ มพ งึ ทําอันตรายแกป วารณา เพราะขอทร่ี ะลกึ อาบัติไดน้นั เปนปจจัย. ดูกอนภิกษุท้งั หลาย อน่ึง ภิกษใุ นศาสนาน้ี กําลังปวารณา มีความสงสยั ในอาบัติ เธอพงึ บอกภิกษใุ กลเคยี งอยา งนวี้ า :- อาวโุ ส ผมมีความสงสัยในอาบัติมชี ื่อนี้ จกั หมดสงสัยเมอื่ ใด จักทําคนื อาบตั นิ ั้นเมอ่ื น้ัน ครัน้ แลว พึงปวารณา แตไมพึงทําอนั ตรายแกปวารณาเพราะขอ ท่มี คี วามสงสัยน้ันเปน ปจ จยั . สงฆตอ งสภาคาบัติ ก็โดยสมยั นั้นแล ในอาวาสแหง หนึ่งถงึ วันปวารณา สงฆทั้งหมดตองสภาคาบัติ ภิกษเุ หลานั้นจึงไดมคี วามปรวิ ติ กวา พระผมู ีพระภาคเจาทรงบญั ญตั ิ

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาที่ 589ไวว า ภกิ ษุจะแสดงสภาคาบตั ไิ มได จะรบั แสดงสภาคาบตั ิกไ็ มได กส็ งฆหมูน้ี ทั้งหมดตอ งสภาคาบัติ พวกเราจะพึงปฏิบัตอิ ยางไรหนอ แลวกราบทูลเร่ืองนั้นแดพ ระผูม พี ระภาคเจา ๆ รับสัง่ กะภิกษทุ ้งั หลายวา ดูกอ นภิกษทุ ัง้ หลาย ก็ในอาวาสแหง หน่ึงถงึ วันปวารณา สงฆท ั้งหมดในศาสนาน้ตี อ งสภาคาบตั ิ พวกเธอพึงสงั่ ภกิ ษรุ ูปหนง่ึ ไปสอู าวาสใกลเคียงพอจะกลบั มาทนั ในวันน้นั ดว ยสั่งวา อาวุโส คุณจงไปทาํ คนื อาบัติน้ันแลว มา พวกเราจักทาํ คนื อาบตั นิ น้ั ในสํานกั คุณ ถา ไดภิกษุเชนนั้นอยา งนี้ นน่ั เปนการดี หากไมได ภิกษผุ ฉู ลาดผสู ามารถ พึงประกาศใหสงฆทราบดว ยญตั ติกรรมวาจา วา ดังน:ี้ - ญัตติกรรมวาจา ทานเจาขา ขอสงฆจ งฟง ขาพเจา สงฆท ั้งหมดน้ตี อ งสกา-คาบัติ เมื่อใดพบภกิ ษรุ ูปอนื่ ผบู ริสุทธิ์ ไมมอี าบตั ิ เมอ่ื นัน้ สงฆจักทาํคืนอาบัตนิ น้ั ในสํานกั ภกิ ษรุ ูปนน้ั . คร้ันแลวพึงปวารณา แตไ มพ งึ ทาํ อนั ตรายแกปวารณา เพราะขอ ที่ตองสภาคาบัติน้นั เปน ปจ จัย. สงสยั ในสภาคาบตั ิ ดกู อ นภิกษทุ ้ังหลาย อนง่ึ ในอาวาสแหงหน่ึงถงึ วนั ปวารณา สงฆทง้ั หมดในศาสนาน้ี มคี วามสงสัยในสภาคาบตั ิ ภกิ ษุผูฉลาด ผูส ามารถ พงึประกาศใหสงฆทราบดว ยญตั ตกิ รรมวาจา วาดงั น:ี้ -

พระวนิ ยั ปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ที่ 590 ญัตติกรรมวาจา ทานเจาขา ขอสงฆจ งฟง ขา พเจา สงฆทั้งหมดนม้ี ีความสงสัยในสภาคาบตั ิ จักหมดความสงสัยเม่ือใด จกั ทําคืนอาบัตนิ ้นัเม่อื นน้ั . ครั้นแลวพงึ ปวารณา แตไ มพ งึ ทาํ อนั ตรายแกป วารณา เพราะขอท่มี ีความสงสยั นน้ั เปน ปจจัย. ปฐมภาณวาร จบ ปวารณาไมตอ งอาบตั ิ ๑๕ ขอ [๒๓๓] ก็โดยสมัยนน้ั แล โนอาวาสแหงหนึ่ง ถงึ วนั ปวารณา มภี ิกษุเจาถน่ิ มากรปู ดว ยกัน แตป ระชมุ กนั ๕ รปู บา ง เกินกวา บาง พวกเธอไมทราบวา ยงั มีภิกษุเจา ถ่ินพวกอน่ื ท่ียังไมมา พวกเธอมคี วามสาํ คญั วาเปน ธรรม มีความสําคัญวาเปนวนิ ัย เปน หมู มีความสําคัญวาพรอมกนั ปวารณา เมอื่พวกเธอกําลังปวารณา ขณะนน้ั มภี กิ ษุเจาถนิ่ พวกอน่ื มาถงึ มีจาํ นวนมากกวาภกิ ษุทั้งหลายกราบทลู เร่อื งนัน้ แดพระผมู พี ระภาคเจา ๆ รบั สั่งกะภกิ ษทุ ง้ั หลายวา ดังน:้ี - ๑. ดกู อ นภกิ ษุทั้งหลาย กใ็ นอาวาสแหงหนึง่ ถึงวนั ปวารณา มภี ิกษุเจาถิน่ ในศาสนานมี้ ากรูปดว ยกัน แตป ระชุมกัน ๕ รปู บาง เกนิ กวาบา ง พวกเธอไมทราบวา ยังมีภิกษเุ จาถนิ่ พวกอน่ื ทย่ี ังไมมา พวกเธอมีความสําคญั วาเปนธรรม มีความสําคญั วา เปน วนิ ยั เปนหมู มีความสําคัญวา พรอมกัน ปวารณาเมือ่ พวกเธอกาํ ลังปวารณา ขณะน้นั มีภิกษุเจาถิ่นพวกอ่นื มาถงึ มจี าํ นวนมากกวา พวกเธอตอ งปวารณาใหม ภิกษุทีป่ วารณาแลว ไมตองอาบัติ.

พระวินยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาท่ี 591 ๒. ดูกอนภกิ ษทุ ้งั หลาย อน่งึ ในอาวาสแหงหนง่ึ ถึงวนั ปวารณามีภกิ ษุเจา ถิน่ ในศาสนานี้มากรปู ดวยกนั แตป ระชุมกนั ๕ รูปบา ง เกนิ กวา บา งพวกเธอไมทราบวา ยงั มภี กิ ษเุ จาถน่ิ พวกอน่ื ท่ยี งั ไมม า พวกเธอมคี วามสําคัญวาเปน ธรรม มีความสาํ คัญวา เปนวนิ ัย เปน หมู มคี วามสาํ คัญวาพรอ มกันปวารณา เมื่อพวกเธอกําลังปวารณา ขณะนัน้ มีภกิ ษเุ จา ถิน่ พวกอืน่ มาถึงมีจํานวนเทากนั ภิกษุพวกที่ปวารณาแลว เปนอันปวารณาดีแลว พวกทเี่ หลือพึงปวารณาตอ ไป พวกทป่ี วารณาแลว ไมตอ งอาบัติ. ๓. ดกู อนภิกษุท้งั หลาย อน่งึ ในอาวาสแหง หนง่ึ ถึงวนั ปวารณามภี กิ ษเุ จาถิน่ ในศาสนานีม้ ากรูปดวยกนั แตป ระชมุ กัน ๕ รูปบาง เกนิ กวา บา งพวกเธอไมท ราบวา ยังมีภิกษเุ จา ถ่ินพวกอ่นื ท่ยี ังไมม า พวกเธอมีความสาํ คัญวาเปนธรรม มีความสําคัญวาเปน วนิ ยั เปน หมู มีความสาํ คัญวาพรอ มกนัปวารณา เมอ่ื พวกเธอกําลงั ปวารณา ขณะน้นั มีภิกษเุ จา ถิน่ พวกอืน่ มาถึงมีจาํ นวนนอ ยกวา ภกิ ษุพวกท่ีปวารณาแลว เปน อันปวารณาดแี ลว พวกที่เหลือพึงปวารณาตอ ไป พวกท่ปี วารณาแลว ไมตอ งอาบัติ. ๔. ดกู อนภกิ ษุทงั้ หลาย อนึ่ง ในอาวาสแหง หน่ึง ถึงวนั ปวารณามภี ิกษุเจาถ่นิ ในศาสนามากรูปดว ยกนั แตประชุมกนั ๕ รูปบา ง เกนิ กวาบางพวกเธอไมท ราบวา ยังมีภิกษเุ จาถนิ่ พวกอื่นทย่ี งั ไมม า พวกเธอมคี วามสําคญัวา เปนธรรม มีความสําคัญวาเปน วินัย เปน หมู มคี วามสําคญั วา พรอมกนัปวารณา เมอ่ื พวกเธอปวารณาเสรจ็ พอดี ขณะน้นั มภี ิกษเุ จาถ่ินพวกอื่นมาถึงมีจํานวนมากกวา ภิกษเุ หลา นนั้ ตอ งปวารณาใหม ภิกษุทปี่ วารณาแลว ไมตองอาบตั .ิ

พระวินัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ที่ 592 ๕. ดูกอนภิกษุทง้ั หลาย . . .ขณะนัน้ มภี ิกษเุ จาถ่ินพวกอนื่ มาถงึ มีจํานวนเทา กัน ภิกษุพวกทป่ี วารณาแลว เปนอันปวารณาดีแลว ภิกษพุ วกทําทหี ลงั พงึ ปวารณาในสํานกั พวกเธอ พวกท่ีปวารณาแลว ไมตอ งอาบตั .ิ ๖. ดกู อ นภิกษุทง้ั หลาย . . . ขณะน้ัน มีภกิ ษุเจาถิน่ พวกอ่นื มาถงึ มีจาํ นวนนอ ยกวา ภกิ ษุทป่ี วารณาแลว เปนอันปวารณาดแี ลว ภกิ ษพุ วกท่ีมาทีหลงั พงึ ปวารณาในสํานกั พวกเธอ พวกทป่ี วารณาแลว ไมตอ งอาบัต.ิ ๗. ดกู อ นภกิ ษุทั้งหลาย อนง่ึ ในอาวาสแหงหนึ่ง ถึงวันปวารณามภี ิกษุเจา ถิน่ ในศาสนานมี้ ากรูปดวยกัน แตประชุมกัน ๕ รูปบาง เกินกวาบา งพวกเธอไมท ราบวา ยงั มีภิกษเุ จา ถ่นิ พวกอื่นที่ยงั ไมม า พวกเธอมีความสําคญัวาเปนธรรม มีความสาํ คญั วา เปน วนิ ัย เปนหมู มคี วามสําคญั วา พรอมกนัปวารณา เม่ือพวกเธอปวารณาเสรจ็ พอดี แตบ รษิ ัทยังไมทันลุกไป ขณะนั้นมภี กิ ษุเจา ถ่ินพวกอืน่ มาถงึ มีจํานวนมากกวา ภิกษุเหลาน้นั ตอ งปวารณาใหมภกิ ษุพวกทีป่ วารณาแลว ไมตองอาบัต.ิ ๘. ดกู อนภกิ ษุท้ังหลาย . . . ขณะนนั้ มีภิกษเุ จา ถน่ิ พวกอื่นมาถึงมีจาํ นวนเทา กัน . . . ๙. ดูกอนภิกษทุ ั้งหลาย . . .ขณะน้ัน มภี ิกษเุ จาถิน่ พวกอนื่ มาถึง มีจาํ นวนนอ ยกวา ภิกษพุ วกปวารณาแลว เปน อนั ปวารณาดีแลว พวกทมี่ าทีหลัง พงึ ปวารณาในสาํ นักพวกเธอ พวกท่ีปวารณาแลว ไมต องอาบตั .ิ ๑๐. ดูกอนภิกษุทง้ั หลาย อน่ึง ในอาวาสแหงหนง่ึ ถงึ วนั ปวารณามภี กิ ษุเจาถ่ินในศาสนาน้ีมากรปู ดว ยกนั แตป ระชุมกนั ๕ รูปบาง เกินกวาบางพวกเธอไมท ราบวา ยงั มีภิกษุเจา ถิ่นพวกอื่นทยี่ ังไมมา พวกเธอมคี วามสําคญัวา เปนธรรม มคี วามสําคัญวา เปนวนิ ยั เปนหมู มีความสาํ คญั วา พรอ มกนั

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ท่ี 593ปวารณา เมอ่ื พวกเธอปวารณาเสร็จ บริษัทบางพวกลกุ ไปแลว ขณะน้ัน มีภกิ ษุเจาถ่ินพวกอน่ื มาถึง มจี าํ นวนมากกวา ภกิ ษเุ หลานน้ั ตองปวารณาใหมพวกที่ปวารณาแลว ไมต องอาบัต.ิ ๑๑. ดูกอนภิกษุทงั้ หลาย . . .ขณะนั้น มภี กิ ษเุ จา ถนิ่ พวกอ่นื มาถึง มีจาํ นวนเทา กนั . . . ๑๒. ดูกอนภิกษุทั้งหลาย . . .ขณะนนั้ มีภิกษเุ จา ถิ่นพวกอ่ืนมาถึง มีจาํ นวนนอ ยกวา ภกิ ษพุ วกปวารณาแลว เปนอนั ปวารณาดแี ลว พวกทีม่ าทีหลงั พงึ ปวารณาในสํานกั พวกเธอ พวกท่ีปวารณาแลว ไมตอ งอาบัต.ิ ๑๓. ดูกอ นภิกษุท้งั หลาย อน่ึง ในอาวาสแหงหนง่ึ ถึงวันปวารณามีภกิ ษุเจา ถ่ินในศาสนานี้มากรูปดว ยกนั แตประชุมกัน ๕ รปู บา ง เกนิ กวา บา งพวกเธอไมท ราบวา ยังมภี ิกษเุ จาถิ่นพวกอ่ืนท่ียงั ไมมา พวกเธอมคี วามสาํ คญัวา เปน ธรรม มีความสําคญั วา เปน วินัย เปนหมู มีความสาํ คัญวา พรอ มกนัปวารณา เม่ือพวกเธอปวารณาเสร็จ บริษัทลุกไปหมดแลว ขณะนน้ั มีภิกษุเจาถิ่นพวกอื่นมาถงึ มจี าํ นวนมากกวา ภกิ ษุเหลาน้นั ตอ งปวารณาใหม พวกทปี่ วารณาแลว ไมตอ งอาบัต.ิ ๑๔. ดกู อนภิกษทุ ัง้ หลาย . . . ขณะน้นั มภี ิกษุเจา ถน่ิ พวกอ่ืนมาถึงมีจํานวนเทากัน . . . ๑๕. ดกู อ นภกิ ษุทง้ั หลาย . . .ขณะนั้น มีภิกษุเจา ถน่ิ พวกอืน่ มาถึง มีจาํ นวนนอ ยกวา ภกิ ษพุ วกทป่ี วารณาแลว เปน อันปวารณาดีแลว พวกทมี่ าทหี ลัง พงึ ปวารณาในสํานกั พวกเธอ พวกท่ีปวารณาแลว ไมต องอาบัติ. ปวารณาไมตองอาบัติ ๑๕ ขอ จบ

พระวนิ ยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ท่ี 594 ปวารณาเปนหมูสําคญั วา พรอ มกนั ๑๕ ขอ [๒๓๔] ๑. ดูกอนภกิ ษุทงั้ หลาย ก็ในอาวาสแหง หนงึ่ ถงึ วนั ปวารณามีภิกษุเจา ถิน่ ในศาสนานี้มากรปู ดวยกนั แตประชุมกนั ๕ รปู บา ง เกินกวา บางพวกเธอรูอยวู า ยังมีภกิ ษุเจา ถน่ิ พวกอืน่ ท่ยี ังไมมา พวกเธอมีความสาํ คัญวาเปน ธรรม มคี วามสําคัญวาเปนวนิ ัย เปน หมู มีความสาํ คญั วาพรอ มกนัปวารณา เมื่อพวกเธอกาํ ลังปวารณา ขณะนัน้ มีภิกษเุ จา ถ่นิ พวกอน่ื มาถึงมีจาํ นวนมากกวาภิกษเุ หลา นนั้ ตองปวารณาใหม พวกที่ปวารณาแลว ตองอาบตั ิทกุ กฏ. ๒. . . .ขณะนัน้ มีภกิ ษเุ จาถ่นิ พวกอน่ื มาถงึ มีจํานวนเทา กัน . . . ๓. . . .ขณะนัน้ มีภิกษุเจา ถนิ่ พวกอ่นื มาถงึ มจี าํ นวนนอ ยกวาภิกษพุ วกที่ปวารณาแลว เปนอนั ปวารณาดีแลว นอกนน้ั พึงปวารณาตอไปพวกที่ปวารณาแลว ตอ งอาบตั ทิ กุ กฏ. ๔. ดูกอนภกิ ษทุ ั้งหลาย อนึง่ ในอาวาสแหง หน่ึง ถึงวนั ปวารณา มีภกิ ษุเจาถิ่นในศาสนาน้ี มากรูปดว ยกนั แตประชมุ กัน ๕ รูปบาง เกินกวาบางพวกเธอรูอยวู า ยังมภี กิ ษเุ จา ถ่ินพวกอน่ื ที่ยังไมม า พวกเธอความสําคัญวาเปน ธรรม มคี วามสาํ คัญวาเปน วินัย เปน หมู มีความสาํ คัญวา พรอ มกันปวารณา เมอื่ พวกเธอปวารณาเสรจ็ พอดี ขณะน้ัน มีภกิ ษุเจาถนิ่ พวกอื่นมาถงึ มจี ํานวนมากกวา . . . ๕. . . .ขณะน้นั มภี ิกษเุ จา ถิน่ พวกอ่ืนมาถึง มีจํานวนเทา กนั . . . ๖. . . .ขณะนนั้ มีภิกษเุ จาถิ่นพวกอ่ืนมาถงึ มจี าํ นวนนอ ยกวา . . . ๗. . . . เม่อื พวกเธอปวารณาเสรจ็ พอดี บริษัทยังไมท ันลุกไป ขณะน้ันมภี ิกษุเจาถ่นิ พวกอืน่ มาถึง มีจํานวนมากกวา . . .

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาท่ี 595 ๘. . . .ขณะน้นั มภี กิ ษุเจาถ่นิ พวกอื่นมาถงึ มีจาํ นวนเทา กนั . . . ๙. . . .ขณะนนั้ มภี ิกษเุ จา ถิ่นพวกอ่นื มาถงึ มีจํานวนนอยกวา. . . ๑๐. . . . เม่อื พวกเธอปวารณาเสรจ็ บรษิ ทั บางพวกลุกไปแลว ขณะนน้ั มภี กิ ษเุ จา ถ่นิ พวกอนื่ มาถึง มีจํานวนมากกวา . . . ๑๑. . . .ขณะน้นั มภี กิ ษเุ จาถน่ิ พวกอนื่ มาถึง มีจํานวนเทากัน. . . ๑๒. . . .ขณะนน้ั ภกิ ษเุ จา ถิ่นพวกอน่ื มาถึง มจี าํ นวนนอยกวา . . . ๑๓. . . .เมือ่ พวกเธอปวารณาเสร็จ บรษิ ทั ลุกไปหมดแลว ขณะนัน้มีภิกษเุ จา ถิ่นพวกอื่นมาถงึ มีจาํ นวนมากกวา . . . ๑๔. . . .ขณะนน้ั มีภกิ ษเุ จาถิ่นพวกอน่ื มาถึง มีจํานวนเทากนั . . . ๑๕. . . .ขณะน้ัน มีภิกษุเจา ถนิ่ พวกอนื่ มาถงึ มจี าํ นวนนอ ยกวาภกิ ษพุ วกทีป่ วารณาแลว เปนอนั ปวารณาดีแลว พวกทม่ี าทหี ลังพงึ ปวารณาในสาํ นกั พวกเธอ พวกทปี่ วารณาแลว ตองอาบัติทกุ กฏ. ปวารณาเปน หมูสําคญั วา พรอมกนั ๑๕ ขอ จบ มีความสงสยั ปวารณา ๑๕ ขอ [๒๓๕] ๑. ดูกอ นภกิ ษุทงั้ หลาย ก็ในอาวาสแหง หน่งึ ถึงวนั ปวารณามภี กิ ษุเจาถน่ิ ในศาสนานม้ี ากรปู ดวยกนั แตป ระชุมกนั ๕ รปู บาง เกนิ กวา บา งพวกเธอรูอยวู า ยังมภี ิกษุเจาถิน่ พวกอน่ื ที่ยงั ไมม า พวกเธอมีความสงสยั วาพวกเราปวารณากันจะสมควรหรอื ไมสมควรหนอ ดงั น้ี แลวยังขืนปวารณาเมื่อพวกเธอกําลังปวารณา ขณะน้ัน ภิกษุเจาถ่ินพวกอืน่ มาถงึ มจี ํานวนมากกวา ภิกษเุ หลาน้นั ตอ งปวารณาใหม พวกทป่ี วารณาแลว ตอ งอาบัติทกุ กฏ. ๒. . . .ขณะนน้ั มีภกิ ษุเจา ถ่ินพวกอื่นมาถึง มจี าํ นวนเทา กัน. . .

พระวนิ ัยปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนา ท่ี 596 ๓. . . .ขณะนั้น มีภกิ ษุเจา ถ่นิ พวกอ่นื มาถึง มีจาํ นวนนอ ยกวาภิกษุพวกทปี่ วารณาแลว เปนอันปวารณาดีแลว พวกที่เหลือพึงปวารณาตอ ไปพวกท่ีปวารณาแลว ตอ งอาบตั ทิ ุกกฏ. ๔. ดูกอนภิกษุทง้ั หลาย อนึง่ ในอาวาสแหง หน่งึ ถึงวนั ปวารณา มีภกิ ษเุ จาถน่ิ ในศาสนานม้ี ากรปู ดว ยกนั แตป ระชมุ กัน ๕ รูปบาง เกนิ กวา บา งพวกเธอรอู ยวู า ยังมภี ิกษเุ จาถิ่นพวกอน่ื ที่ยงั ไมม า พวกเธอมีความสงสัยวาพวกเราปวารณากันจะสมควรหรอื ไมส มควรหนอ ดังนี้ แลวยงั ขืนปวารณา พอพวกเธอปวารณาเสรจ็ ขณะนัน้ มีภิกษุเจา ถน่ิ พวกอ่ืนมาถึง มจี าํ นวนมากกวา . . . ๕. . . . ขณะนัน้ มภี ิกษเุ จาถิ่นพวกอน่ื มาถึง มจี ํานวนเทากัน . . . ๖. . . .ขณะนน้ั มภี ิกษุเจาถ่นิ พวกอืน่ มาถงึ มีจํานวนนอ ยกวา . . . ๗. . . .บรษิ ัทยงั ไมท นั ลกุ ไป ขณะนั้น มภี กิ ษุเจาถ่ินพวกอน่ื มาถึงมจี ํานวนมากกวา . . . ๘. . . .ขณะน้ัน มภี ิกษเุ จา ถิน่ พวกอน่ื มาถึง มีจํานวนเทา กัน. . . ๙. . . .ขณะน้ัน มภี ิกษุเจาถนิ่ พวกอืน่ มาถึง มจี ํานวนนอ ยกวา . . . ๑๐. . . .บรษิ ทั บางพวกลุกไปแลว ขณะนัน้ มภี ิกษุเจา ถิ่นพวกอื่นมาถงึ มจี ํานวนมากกวา . . . ๑๑. . . . ขณะนน้ั มีภกิ ษเุ จาถ่ินพวกอ่นื มาถงึ มจี าํ นวนเทา กนั . . . ๑๒. . . . ขณะน้นั มีภกิ ษุเจา ถน่ิ พวกอน่ื มาถึง มจี าํ นวนนอยกวา. . . ๑๓. . . .บรษิ ัทลุกไปหมดแลว ขณะนน้ั มีภิกษุเจา ถิน่ พวกอนื่ มาถึง มจี ํานวนมากกวา . . . ๑๔. . . .ขณะนน้ั มภี กิ ษเุ จาถิ่นพวกอ่นื มาถึง มีจาํ นวนเทากนั . . .

พระวินัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาท่ี 597 ๑๕. . . .ขณะน้ัน มภี ิกษุเจาถนิ่ พวกอื่นมาถงึ มจี าํ นวนนอยกวาภกิ ษพุ วกทป่ี วารณาแลว เปน อันปวารณาดีแลว พวกที่มาทหี ลังพึงปวารณาในสาํ นกั พวกเธอ พวกทปี่ วารณาแลว ตอ งอาบัตทิ ุกกฏ. มคี วามสงสยั ปวารณา ๑๕ ขอ จบ ฝน ใจทําปวารณา ๑๕ ขอ [๒๓๖] ดูกอนภกิ ษทุ ้งั หลาย ก็ในอาวาสแหงหนึง่ ถึงวันปวารณามีภกิ ษุเจาถ่นิ ในศาสนาน้มี ากรูปดวยกัน แตป ระชมุ กัน ๕ รปู บา ง เกินกวา บางพวกเธอรอู ยวู า ยงั มภี กิ ษเุ จาถนิ่ พวกอน่ื ทีย่ งั ไมมา แตฝน ใจทาํ ปวารณา ดว ยเขา ใจวา พวกเราปวารณากัน สมควรแท จะไมส มควรกห็ ามไิ ด เมื่อพวกเธอกําลงั ปวารณา ขณะน้ัน มภี ิกษุเจาถิน่ พวกอ่ืนมาถึงมีจํานวนมากกวา ภิกษุเหลา นนั้ ตอ งปวารณาใหม พวกทีป่ วารณาแลว ตองอาบตั ทิ กุ กฏ. ๒. . . .ขณะน้นั มภี ิกษเุ จา ถ่ินพวกอื่นมาถึง มีจาํ นวนเทา กนั . . . ๓. . . .ขณะน้ัน มีภกิ ษเุ จาถ่ินพวกอ่นื มาถงึ มีจํานวนนอยกวาภกิ ษุพวกท่ปี วารณาแลว เปนอันปวารณาดีแลว พวกทเี่ หลือพงึ ปวารณาตอ ไปพวกทป่ี วารณาแลว ตองอาบตั ทิ กุ กฏ. ๔. ดูกอ นภกิ ษทุ ั้งหลาย อน่ึง ในอาวาสแหง หนึ่ง ถงึ วันปวารณา มีภกิ ษเุ จาถ่นิ ในศาสนานมี้ ากรูปดว ยกัน แตประชุมกัน ๕ รปู บาง เกนิ กวาบา งพวกเธอรูอ ยูวา ยังมีภกิ ษุเจาถ่ินพวกอน่ื ท่ยี งั ไมม า แตฝน ใจทําปวารณา ดว ยเขา ใจวาพวกเราปวารณากันสมควรแท จะไมส มควรก็หามิได พอพวกเธอปวารณาเสร็จ ขณะน้นั มีภิกษุเจา ถิ่นพวกอน่ื มาถงึ มีจํานวนมากกวา . . . ๕. . . . ขณะนั้น มีภกิ ษุเจาถนิ่ พวกอ่ืนมาถึง มีจํานวนเทา กัน. . .

พระวนิ ยั ปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาท่ี 598๖. . . .ขณะนน้ั มภี กิ ษเุ จา ถนิ่ พวกอ่ืนมาถงึ มจี ํานวนนอ ยกวา . . .๗. . . .บริษัทยงั ไมท ันลกุ ไป ขณะนั้น มภี กิ ษุเจา ถ่ินพวกอน่ื มาถงึมีจํานวนมากกวา . . .๘. . . .ขณะนน้ั มีภิกษเุ จาถิ่นพวกอนื่ มาถงึ มจี าํ นวนเทา กนั . . .๙. . . .ขณะนนั้ มภี ิกษุเจา ถน่ิ พวกอน่ื มาถงึ มจี ํานวนนอยกวา. . .๑๐. . . .บริษทั บางพวกลกุ ไป ขณะน้ัน มภี ิกษุเจา ถ่นิ พวกอื่นมาถึงมจี ํานวนมากกวา. . . .๑๑. . . .ขณะน้นั มีภิกษุเจาถ่นิ พวกอืน่ มาถงึ มจี ํานวนเทา กนั . . .๑๒. . . .ขณะน้ัน มภี ิกษเุ จา ถนิ่ พวกอนื่ มาถึง มีจาํ นวนนอยกวา. . .๑๓. . . .บริษัทลุกไปหมดแลว ขณะนนั้ มภี ิกษุเจาถิน่ พวกอื่นมาถึงมีจํานวนมากกวา . . .๑๔. . . .ขณะน้นั มีภิกษุเจาถิ่นพวกอนื่ มาถึง มจี าํ นวนเทา กนั . . .๑๕. . . .ขณะนั้น มีภกิ ษเุ จา ถ่ินพวกอน่ื มาถึง มจี าํ นวนนอยกวาภิกษพุ วกท่ีปวารณาแลว เปน อนั ปวารณาดแี ลว พวกที่มาทีหลงั พงึ ปวารณาในสาํ นกั พวกเธอ พวกทีป่ วารณาแลว ตอ งอาบัตทิ กุ กฏ.ฝน ใจทาํ ปวารณา ๑๕ ขอ จบ มงุ ความแตกราวปวารณา ๑๕ ขอ [๒๓๗] ๑. ดูกอนภกิ ษทุ ง้ั หลาย กใ็ นอาวาสแหง หน่ึง ถงึ วันปวารณา มีภกิ ษุเจาถ่ินในศาสนานมี้ ากรปู ดวยกนั แตประชุมกนั ๕ รูปบา งเกินกวา บา ง พวกเธอรอู ยูวา ยังมภี กิ ษุเจา ถิน่ พวกอนื่ ท่ยี งั ไมมา และมงุ ความแตกราววา ขอภกิ ษเุ หลานัน้ จงเสือ่ มสูญ ขอภกิ ษเุ หลา นั้นจงพินาศ จะประโยชน

พระวนิ ัยปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาท่ี 599อะไรดวยภิกษเุ หลา น้นั ดงั นี้ จงึ ปวารณา เมือ่ พวกเธอกําลังปวารณา ขณะน้นั มีภิกษเุ จาถน่ิ พวกอื่นมาถงึ มจี ํานวนมากกวา ภกิ ษุเหลา นั้นตองปวารณาใหม พวกท่ีปวารณาแลว ตองอาบัตถิ ุลลัจจัย. ๒. . . . ขณะนั้น มีภกิ ษเุ จาถ่นิ พวกอนื่ มาถึง มจี ํานวนมากกวา . . . ๓. . . . ขณะน้ัน มีภกิ ษุเจา ถิน่ พวกอนื่ มาถงึ มจี ํานวนนอ ยกวาภิกษุพวกทีป่ วารณาแลว เปนอันปวารณาดแี ลว พวกท่เี หลอื พึงปวารณาตอไปพวกทป่ี วารณาแลว ตองอาบัตถิ ลุ ลจั จยั ๔. ดกู อนภิกษุทั้งหลาย อนึง่ ในอาวาสแหงหนึ่ง ถึงวนั ปวารณา มีภกิ ษุเจาถิน่ ในศาสนานีม้ ากรูปดว ยกัน แตประชุมกนั ๕ รปู บาง เกินกวาบางพวกเธอรอู ยูวา ยงั มีภกิ ษุเจา ถน่ิ พวกอ่นื ทยี่ ังไมม า และมงุ ความแตกราววาขอภิกษเุ หลา นนั้ จงเส่ือมสญู ขอภกิ ษเุ หลา น้นั จงพินาศ จะประโยชนอะไรดวยภิกษเุ หลา น้ัน ดงั นี้ จงึ ปวารณา พวกเธอปวารณา พวกเธอปวารณาเสรจ็ขณะน้นั มีภกิ ษเุ จาถน่ิ พวกอ่นื มาถงึ มจี าํ นวนมากกวา . . . ๕. . . .ขณะนนั้ มภี ิกษเุ จาถิ่นพวกอนื่ มาถึง มีจํานวนเทา กัน . . . ๖. . . .ขณะนนั้ มภี ิกษเุ จา ถ่ินพวกอนื่ มาถงึ มีจาํ นวนนอยกวา . . . ๗. . . .บริษทั ยังไมท ันลกุ ไป ขณะนน้ั มภี กิ ษุเจา ถนิ่ พวกอื่นมาถงึมีจาํ นวนมากกวา. . . ๘. . . .ขณะนั้น มภี ิกษเุ จา ถนิ่ พวกอืน่ มาถึง มีจาํ นวนเทา กัน. . . ๙. . . .ขณะนั้น มภี กิ ษเุ จาถน่ิ พวกอื่นมาถึง มีจํานวนนอ ยกวา. . . ๑๐. . . .บริษทั บางพวกลุกไปแลว ขณะน้ัน มีภิกษเุ จาถิ่นพวกอ่ืนมาถึงมจี ํานวนมากกวา . . . ๑๑. . . . ขณะน้นั มภี ิกษุเจาถิน่ พวกอ่ืนมาถงึ มีจาํ นวนเทากัน . . .

พระวนิ ัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑ - หนาที่ 600 ๑๒. . . .ขณะนน้ั มภี กิ ษุเจาถ่นิ พวกอ่ืนมาถงึ มจี ํานวนนอ ยกวา. . . ๑๓. . . .บรษิ ัทลกุ ไปหมดแลว ขณะนั้น มภี กิ ษเุ จา ถิน่ พวกอน่ื มาถึงมีจาํ นวนนากกวา ภิกษุเหลา น้นั ตอ งปวารณาใหม พวกที่ปวารณาแลว ตองอาบตั ถิ ลุ ลัจจยั . ๑๔. . . .ขณะน้ัน มีภกิ ษเุ จา ถ่นิ พวกอื่นมาถึง มีจาํ นวนเทากนั . . . ๑๕. . . .ขณะนั้น มีภิกษเุ จาถิ่นพวกอ่ืนมาถงึ มีจาํ นวนนอยกวาภิกษพุ วกทปี่ วารณาแลว เปนอนั ปวารณาดีแลว พวกทีม่ าทหี ลังพงึ ปวารณาในสาํ นักพวกเธอ พวกท่ปี วารณาแลว ตองอาบัติถลุ ลัจจยั . มุง ความแตกรา วปวารณา ๑๕ ขอจบ เปยยาลมุข ๗๐๐ ตกิ ะ [๒๓๘] ดกู อ นภกิ ษุทง้ั หลาย อน่งึ ในอาวาสแหง หน่งึ ถงึ วันปวารณามภี กิ ษุเจา ถิน่ ในศาสนานีม้ ากรปู ดว ยกัน แตป ระชุมกัน ๕ รปู บาง เกนิ กวาบา ง พวกเธอไมท ราบวา มีภกิ ษเุ จาถน่ิ พวกอ่ืนกําลงั เขามาภายในสีมา . . . . . .พวกเธอไมท ราบวา มภี กิ ษเุ จา ถ่นิ พวกอนื่ เขามาในสีมาแลว . . . . . .พวกเธอไมเ ห็นภกิ ษุเจาถิน่ พวกอน่ื ทกี่ าํ ลังเขา มาในสมี า . . . . . .พวกเธอไมเหน็ ภิกษเุ จา ถ่ินพวกอ่นื เขา มาภายในสมี าแลว . . . . . .พวกเธอไมไดย ินวา มีภกิ ษุเจาถิน่ พวกอ่ืนกาํ ลงั เขา มาภายในสีมา. . . . . .พวกเธอไมไ ดยนิ วา มีภกิ ษุเจาถน่ิ พวกอ่ืนเขามาภายในสมี าแลว . . . โดยนยั ๑๗๕ ติกะ ภิกษเุ จา ถนิ่ กับภกิ ษเุ จาถ่ิน ภกิ ษอุ าคนั ตุกะกบัภกิ ษุเจา ถน่ิ ภิกษุเจา ถิ่นกับภกิ ษุอาคนั ตกุ ะ ภิกษุอาคันตกุ ะกับภิกษุอาคนั ตุกะรวมเปน ๗๐๐ ตกิ ะ โดยเปยยาลมขุ . เปยยาลมขุ ๗๐๐ ตกิ ะ จบ