tripitaka_56

พระสุตตันตปฎก ขุททกนิกาย เอกนิบาตชาดก เลม ๓ ภาค ๒ - หนาที่ 101ครบกาํ หนดก็คลอดพระโพธสิ ัตว. พระโพธสิ ัตวเ จริญวัย ถึงความเปนผูร เู ดียงสาแลว เปน ผสู มบรู ณดวยกาํ ลัง วนั หนงึ่ ถามมารดาวา แมจา ใครเปนพอ ของฉัน. มารดาตอบวา พอคณุ บิดาของเจา คุมฝงู อยูท ภ่ี ูเขาลกู โนน . แมพ าฉนั ไปหาพอ เถิด. ลูกจา เจา ไมอ าจเขา ใกลพอของเจาได เพราะพอ ของเจาคอยขบพืชของลกู วานรทอ่ี าศัยตนเกิดเสียหมด เพราะกลวั จะแยงคุมฝงู . แมจา พาฉันไปเถิด ฉันจกั รู (อนาคตของตนเอง). นางจงึ พาพระโพธิสัตวม ายงั สํานักของวานรผูเปนพอ. วานรนั้นเหน็ ลกู ของตนแลว ก็คดิ วา เมอ่ื เจา นเ่ี ตบิ โตจกัไมย อมใหเ ราคมุ ฝูง ตองฆา มนั เสยี บัดน้ีทีเดียว เราจกั ทาํ เปนเหมือนสวมกอดมนั แลวก็บีบใหแ นน ใหถ ึงสิน้ ชวี ติ ใหจ งได จงึกลา ววา มานีเ่ ถดิ ลูก เจาไปไหนเสียนมนานจนปานนี้ ดังน้ีแลวทาํ เปนเหมือนกอดรดั พระโพธิสัตว รดั จนแนน. ก็พระโพธิสัตวมกี ําลังดงั ชา งสาร สมบูรณด วยเรีย่ วแรง จงึ บีบรดั ตอบ. ครัง้ น้ันกระดกู ทกุ ชิน้ สวนของวานรนัน้ ถึงอาการจะแตกแยก. ลาํ ดบันั้น วานรผูเ ปนพอ เกดิ วิตกวา ไอน ่เี ตบิ โตข้นึ ตอ งฆาเรา เราตองหาอุบายอะไร รีบฆามนั เสยี กอน แตน ้นั ก็คดิ ไววา ไมไ กลจากนี้ มสี ระทม่ี ผี ีเสือ้ นํ้าสงิ อยู เราจักใหผีเสอ้ื นาํ้ กินมันเสยี ที่

พระสุตตันตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย เอกนิบาตชาดก เลม ๓ ภาค ๒ - หนาท่ี 102สระนน้ั แลวจงึ กลาวกะพระโพธิสตั ววา ลกู เอย พอ แกแลวจกั มอบฝูงใหเ จา วนั นจ้ี ะตง้ั เจาเปน หวั หนา ที่ตรงโนน มสี ระอยูในสระน้นั ดอกโกมทุ ๒ ดอก อบุ ล ๓ ดอก ปทมุ ๕ ดอก กาํ ลังบาน ไปเถิด ไปเอาดอกไมมาจากสระน้ัน. พระโพธิสัตว รบั คําวา ดลี ะพอ ฉันจักไปนํามาแลว กไ็ ป แตยงั ไมผ ลีผลามลงไปตรวจดูรอยรอบ ๆ สระ เหน็ แตร อยลงเทานนั้ ไมเ หน็ รอยข้นึก็รวู า อันสระน้ีตอ งมีรากษสยดึ ครองแนนอน พอเราไมอ าจฆา เราดวยตน จักหวังใหรากษสเคย้ี วกินเราเสยี เราจกั ไมล งสระน้ี และตองเก็บดอกไมใหไ ดดว ย แลวเดนิ ไปหาท่ีซงึ่ ไมม ีนํา้ ไปได ๒ ดอก ทเี ดยี ว โดดไปลงฝง โนน โดดจากฝงโนนมาลงฝง นี้ ก็ควาไดอ ีก ๒ ดอก ดว ยอุบายน้ันแหละ. ดวยวิธนี ี้พระโพธสิ ตั วเ ก็บดอกไมไ ดเ ปน กองทง้ั สองฝงสระ และไมตองลงสสู ถานอันอยูในอาญาของรากษส. คร้นั พระโพธิสตั วเ หน็ วาไมส ามารถจะเกบ็ ไดม ากกวาน้ี ก็รวบรวมดอกไมกองไวท เี่ ดยี ว.ครง้ั นนั้ รากษสดาํ ริวา อัจฉริยบุรษุ มีปญญาอยา งนี้ เราไมเ คยเห็นเลยตลอดกาลมปี ระมาณเทานี้ ดอกไมกเ็ กบ็ ไดต ามปรารถนาและไมต อ งลงสูสถานทีอ่ ันอยใู นอาญาของเราอีกดว ย จึงระเบดินาํ้ โผลขึน้ จากนํา้ เขาไปหาพระโพธิสตั ว กลา ววา พานรนิ ทรในโลกนี้ผูใดมีธรรม ๓ ประการ ผูน้นั ยอ มครอบงาํ ปจจามติ รได ชะรอยภายในตวั ของทาน จกั มีธรรมท้งั นน้ั ครบทกุ ประการเปน แน เม่ือจะชน่ื ชมพระโพธิสัตว จึงกลาวคาถานี้ ความวา :-

พระสุตตันตปฎ ก ขุททกนกิ าย เอกนบิ าตชาดก เลม ๓ ภาค ๒ - หนา ที่ 103 \"ธรรม ๓ ประการเหลาน้ี คอื ทักขยิ ะ สุริยะ ปญญา มแี กบ คุ คลใด เหมือนมแี กทา น บคุ คลนัน้ ยอมลว งพน ศตั รไู ด. \" ดงั น้ี. บรรดาบทเหลานั้น บทวา ทกขฺ ย ไดแกค วามเปน ผูมีความขยนั ขนั แขง็ . บทน้เี ปน ชื่อของความเพยี รอยา งสูง ที่ประกอบพรอ มมลู ดว ยปญ ญา อันรูจักกาํ จัดภยั ที่มาประจวบเขา . บทวา สรู ย ไดแ กความเปนผูกลา หาญ. บทนเี้ ปนชื่อของความเปนผไู มมีความพรนั่ พรึง. บทวา ปฺา นี้ เปน ชอื่ ของความรูอบุ าย ซ่ึงเปน จุดเร่ิมตน ของความปรากฏผล. รากษสนน้ั ชมเชยพระโพธิสัตวด ว ยคาถาน้ี อยา งน้แี ลวก็ถามวา ทานเก็บดอกไมเหลานไ้ี ปทําไม ? พระโพธสิ ตั วตอบวา พอ ของเราปรารถนาจะตัง้ เราเปน ผนู าํ ฝูง เราเก็บไปเพราะเหตนุ ้นั . รากษสพูดวา อุดมบรุ ษุ เชนทาน ไมน า จะนาํ ดอกไมไปเราจกั นําไปให แลว หอบดอกไมเ ดินตามหลงั พระโพธิสตั วไป.ครั้งน้นั บดิ าของพระโพธสิ ัตวเ ห็นแตไกลแลว รําพงึ วา เราสงมันไป หมายวา จักใหเปนเหย่อื ของรากษส บดั นม้ี นั กลบั ใชใ หรากษสถอื ดอกไมตามมา คราวนีเ้ ราฉิบหายแลว เลยหัวใจแตกเจด็ เสีย่ ง สนิ้ ชวี ิตในทนี่ นั้ เอง. ฝงู วานรที่เหลอื อยู ประชุมกันยกพระโพธสิ ตั วใหเ ปน ราชาผูนาํ ฝูง.