tripitaka_20

พระสุตตันตปฎก มัชฌิมนิกาย มชั ฌิมปณณาสก เลม ๒ ภาค ๑ - หนาที่ 351สระมงคลโบกขรณี. ภกิ ษหุ นมุ ไดใ หสญั ญาอีกวา เจา จงหยั่งลงสสู ระโบกขรณีแลววงิ่ ไปบนใบบวั ท้งั หมด. มิไดมีแมแ ตใ บหนึ่งที่ไมไดเ หยยี บก็ดี ฉกี ขาดหกัหักก็ด.ี ทลู ถามวา มหาบพิตรทรงเห็นหรือ. ตรสั วา เหน็ แลวพระคุณเจา .ภกิ ษหุ นุมดีดน้วิ มอื แลว ยนื่ ฝามือออกไป. มา เร็วดุจลมไดกระโดดไปยนื บนฝามอื . ทลู ถามวา มหาบพติ รทรงเหน็ หรือ. ตรสั วา เหน็ แลวพระคณุ เจา.มา ชั้นเย่ียมอยางน้ียอมปฏบิ ัติกําลังชน้ั เยย่ี ม ดวยเหตุอันยอดเย่ียมอยางน้ี. บทวา อตุ ตฺ เม สาขเลยฺ ในการเปน มา ควรแกคําออนหวานชั้นเยยี่ ม. ความวา ควรฝก เหตแุ หงการเปน มาชนั้ เยยี่ มดว ยวาจาออ นหวานวาดกู อ นพอ มา เจา อยาคิดไปเลย. เจาจักเปนมามงคลของพระราชา, เจาจกั ไดอาหารมีพระกระยาหารเครื่องเสวยของพระราชาเปน ตน. ดว ยเหตนุ ้ันทานจงึกลาววา อุตฺตเม สาขเลยฺ ดงั น.้ี บทวา ราชโภคฺโค คือ เปนพาหนะสาํ หรับใชส อยของพระราชา. บทวา รโฺ  องคฺ นฺเตวฺ ว สงฺข คจฉฺ ตินับไดว าเปน องคของพระราชา ความวาพระราชาเสดจ็ ไปในท่ไี หน ๆ ไปไมทอดทิง้ ดจุ มือและเทาเพราะฉะน้นั จงึ นบั วา เปน องค. หรอื เปน องคห น่งึ ในองคแหงเสนา ๔ เหลา . บทวา อเสกขฺ าย สมมฺ าทฏิ ยิ า สมั มาทิฏฐิอนั เปนของพระอเสขะคือ สัมมาทฏิ ฐิอันเปนอรหตั ผล. แมส ัมมาสงั กปั ปะเปน ตนกส็ มั ปยุตดว ยอรหตั ผลน้นั . สมั มาญาณเปน สัมมาทิฏฐดิ ังกลา วแลวในกอน.อนึง่ ธรรมทีเ่ หลอื เวน องคแหง ผล ๘ พึงทราบวา เปน วมิ ุตติ. บททเ่ี หลอื ในบทท้งั ปวงงา ยทง้ั น้นั . เทศนาน้ี พระผูมีพระภาคเจาทรงถือเอาดว ยธรรมเปน ยอดแหงพระ-อรหัต แลว จบลงดว ยสามารถแหง อคุ ฆฏติ ญั ูบคุ คล ดวยประการฉะน้ี. จบอรรถกถาภัททาลสิ ูตรที่ ๕

พระสตุ ตันตปฎก มชั ฌมิ นิกาย มัชฌมิ ปณณาสก เลม ๒ ภาค ๑ - หนาท่ี 352 ๖. ลฑุกโิ กปมสูตร พระอุทายี [๑๗๕] ขา พเจา ไดสดับมาอยา งน้.ี สมัยหน่งึ พระผูมีพระภาคเจา ประทบั อยใู นองั คตุ ตราปชนบท มีนิคมของชาวอังคุตตราปะชือ่ อาปนะเปนโคจรคาม ครัง้ น้นั เวลาเขา พระผูมีพระภาคเจาทรงนุง แลว ทรงถือบาตรและจีวร เสด็จเขาไปบณิ ฑบาตยงั อาปน-นคิ ม ครนั้ เสด็จเท่ียวบิณฑบาตในอาปนนคิ มแลว เวลาปจฉาภัตกลับจากบณิ ฑบาตแลวเสด็จเขาไปยงั ไพรสณฑแหง หนึ่ง เพอื่ ประทบั พักกลางวนั ท่โี คนตนไมแหง หนง่ึ เวลาเชาวันน้ัน แมท า นพระอุทายกี ็นงุ แลว ถือบาตรและจีวรเขาไปบิณฑบาตยงั อาปนนคิ ม คร้ันเทีย่ วบณิ ฑบาตในอาปนนคิ มแลว เวลาปจ ฉาภตั กลบั จากบณิ ฑบาตแลว เขาไปยงั ไพรสณฑน้นั เพื่อพักกลางวัน ครัน้ถึงไพรสณฑน้ันแลว นง่ั พักกลางวันทโ่ี คนตนไมแหง หนึ่ง ครง้ั นัน้ เม่ือทา นพระอทุ ายีอยูในท่ีลับ เรน อยู เกิดความดาํ รแิ หงจติ อยา งน้ีวา พระผูมีพระภาคเจาทรงนําธรรมอนั เปน เหตแุ หงทุกขเ ปน อันมากของเราทัง้ หลายออกไปไดห นอพระผมู ีพระภาคเจา ทรงนาํ ธรรมอนั เปน เหตุแหงสุขเปน อนั มากเขา มาใหแ กเ ราท้ังหลายหนอ พระผูมีพระภาคเจา ทรงนาํ อกศุ ลธรรมเปนอนั มากของเราท้ังหลายออกไปไดหนอ พระผูมพี ระภาคเจา ทรงนํากุศลธรรมเปน อนั มากเขามาใหแ กเราทัง้ หลายหนอ ลาํ ดบั นนั้ เวลาเย็น ทานพระอทุ ายอี อกจากทีเ่ รนแลว เขา ไปเฝา พระผูมพี ระภาคเจาถึงที่ประทบั แลว ถวายบงั คมพระผูมพี ระภาคเจาแลว นง่ัณ ทคี่ วรสวนขา งหนง่ึ

พระสตุ ตันตปฎก มชั ฌิมนกิ าย มชั ฌิมปณ ณาสก เลม ๒ ภาค ๑ - หนา ที่ 353 [๑๗๖] ทา นพระอุทายีนั่งอยู ณ ท่คี วรสวนขา งหน่งึ แลว ไดก ราบทูลพระผูมีพระภาคเจาวา ขา แตพระองคผเู จริญ ขอประทานพระวโรกาส เม่ือขาพระองคอ ยใู นท่ลี ับ เรนอยู ไดเกิดความดําริแหงจิตอยา งนว้ี า พระผูมีพระ-ภาคเจาทรงนาํ ธรรมอันเปน เหตุแหงทุกขเปน อนั มากของเราทัง้ หลายออกไปไดหนอ พระผูม พี ระภาคเจา ทรงนําธรรมอนั เปนเหตแุ หงสขุ เปน อนั มากเขามาใหแกเ ราทัง้ หลายหนอ พระผมู ีพระภาคเจา ทรงนาํ อกุศลธรรมเปนอนั มากของเราทงั้ หลายออกไปไดหนอ พระผูมพี ระภาคเจาทรงนํากศุ ลธรรมเปน อนั มากเขามาใหแกเ ราทงั้ หลายหนอ. ขาแตพ ระองคผูเจรญิ ดว ยเม่ือกอน ขา พระองคเคยฉันไดทัง้ เวลาเยน็ท้งั เวลาเชา ท้ังเวลาวกิ าลในกลางวัน ขา แตพ ระองคผูเจรญิ ไดมีสมยั หนงึ่พระผูมพี ระภาคเจาตรสั เรยี กภกิ ษทุ ั้งหลายมาวา ดกู อนภิกษทุ ั้งหลาย เราขอเตือน เธอทงั้ หลายจงละการฉนั โภชนะในเวลาวกิ าลในเวลากลางวนั น้นั เสยี เถดิดังน้ี ขาพระองคนน้ั มีความนอยใจ มคี วามเสียใจ คฤหบดที งั้ หลายผูมศี รทั ธาจะใหข องควรเค้ียวของควรบริโภคอันประณีต ในเวลาวกิ าลในกลางวัน แกเ ราทงั้ หลาย แมอันใด พระผูมีพระภาคเจาตรสั การละ แมอ นั น้นั ของเราทง้ั หลายเสยี แลว ขาแตพ ระองคผูเ จริญ ขาพระองคท ัง้ หลายน้นั เม่อื เหน็ กะความรกัความเคารพ ความละอาย และความเกรงกลวั ในพระผูม พี ระภาคเจา จงึ ละการฉนั โภชนะในเวลาวิกาลในกลางวันนัน้ เสีย ดว ยประการอยา งน้.ี ขา แตพระองคผ เู จริญ ขาพระองคท ้งั หลายนน้ั ยอมฉันในเวลาเย็น และเวลาเชา ขา แตพระองคผูเจรญิ ไดม สี มัยท่พี ระผูม ีพระภาคเจาตรัสเรียกภกิ ษุทั้งหลายมาวา ดูกอ นภกิ ษทุ ั้งหลาย เราขอเตือน เธอทง้ั หลายจงละเวน การฉัน

พระสุตตนั ตปฎก มัชฌมิ นกิ าย มชั ฌิมปณณาสก เลม ๒ ภาค ๑ - หนาที่ 354โภชนะในเวลาวกิ าลในราตรนี น้ั เสยี เถดิ ดังนี้ ขาพระองคนัน้ มีความนอยใจมคี วามเสียใจวา ความที่ภัตท้ังหลายเปน ของปรุงประณีตกวา อนั ใด พระผูม-ีพระภาคเจาตรสั การละอนั นั้นของเราทงั้ หลายเสียแลว พระสคุ ตตรัสการสละคนือนั น้ันของเราทง้ั หลายเสยี แลว ขา แตพระองคผเู จรญิ เรอื่ งเคยมีมาแลว บุรุษคนใดไดข องสมควรจะแกงมาในกลางวนั จึงบอกภริยาอยา งน้ีวา เอาเถดิ จงเกบ็ สิ่งนีไ้ ว เราทั้งหมดเทียว จักบริโภคพรอมกันในเวลาเยน็ อะไร ๆ ทัง้หมดท่สี าํ หรบั จะปรุง ยอ มมรี สในเวลากลางคืน กลางวนั มรี สนอ ย ขาแตพระองคผเู จริญ ขา พระองคท ้ังหลายน้ันเห็นกะความรัก ความเคารพ ความละอาย และความเกรงกลวั ในพระผมู ีพระภาคเจา จงึ พากนั ละการบริโภคโภชนะในเวลาวกิ าลในราตรีนั้นเสีย ดวยประการอยางน.้ี ขา แตพ ระองคผ เู จรญิ เร่ืองเคยมีมาแลว ภิกษุทงั้ หลายเท่ยี วไปบณิ ฑ-บาตในเวลามดื คํา่ ยอมเขาไปในบอ นํ้าคราํ บา ง ลงไปในหลุมโสโครกบา ง บกุเขา ไปยังปาหนามบา ง เหยยี บขึ้นไปบนแมโคกําลังหลบั บาง พบกับโจรผทู าํโจรกรรมแลว บา ง ยงั ไมไ ดท ําโจรกรรมบาง มาตุคามยอ มชกั ชวนภิกษเุ หลา น้ันดว ยอสัทธรรมบาง. ขา แตพระองคผ ูเ จริญ เรือ่ งเคยมีมาแลว ขาพระองคเท่ยี วบณิ ฑบาตในเวลามดื ค่ํา หญงิ คนหนงึ่ ลา งภาชนะอยู ไดเ ห็นขาพระองคโ ดยแสงฟา แลบแลว ตกใจกลวั รองเสียงดงั วา ความไมเจรญิ ไดมีแกเ ราแลว ปศาจจะมากินเราหนอ. เม่อื หญิงนนั้ กลาวอยางนแี้ ลว ขา พระองคไดพ ดู กะหญิงน้ันวาไมใชป ศาจดอกนองหญงิ เปนภกิ ษยุ ืนเพอื่ บณิ ฑบาต ดงั น้ี หญงิ นน้ั กลาววา บิดาของภิกษตุ ายเสยี แลว มารดาของภิกษตุ ายเสยี แลว ดกู อ นภิกษุ ทา นเอามดี สาํ หรบั เชือดโคทีค่ มเชือดตองเสียยงั จะดกี วา การท่ีทา นเท่ยี วบิณฑบาต