tripitaka_20

พระสตุ ตันตปฎก มชั ฌมิ นกิ าย มัชฌิมปณณาสก เลม ๒ ภาค ๑ - หนา ท่ี 601วา สาวกทงั้ หลายเปน ผบู รรลุบารมอี นั เปน ทสี่ ุดแหง อภิญญา โดยความเปน ผูม ีความชํานาญอนั สะสมไวแลว . ในฌาน ๔ อนั เปน ลําดับตอจากน้ีกอ็ ยา งเดยี วกนั . สว นบทท่ีควรกลาวในทีน่ ้ี ไดกลาวไวแ ลวในมหาอัสสปุรสูตร. แตใ นวิปสสนาญาณทานกลา วความแหงบทมอี าทวิ ารูป ผูไ ดร ปู ฌานไวแลว . บทวา เอตถฺ สิต เอตถฺ ปฏิพทฺธ คือ วิญญาณ อาศัยและเนอื่ งอยใู นกาย คือ มหาภูตรปู ๔ น.้ี บทวา สุโภ คืองาม. บทวา โชตมิ าคอื ตัง้ อยูในอาการอันบริสุทธิ์. บทวา สปุ ริกมมฺ กโต ทาํ บรกิ รรมเปน อยา งดี คือนายชา งเจยี ระไนดีแลว ไมมีหินและกรวด. บทวา อจโฺ ฉ สุกใส คือสุกใสในตวั ผดุ ผองในตวั . บทวา วปิ ฺปสนฺโน คอื แวววาว. บทวาสพฺพาการสมฺปนโฺ น สมสว นทุกอยา งคือสมบรู ณด วยอาการทั้งปวงมีขัดและเจาะเปน ตน . ทานแสดงถึงสมบตั ขิ องสดี ว ยบทมอี าทิวา นลี  . เพราะดายท่รี อ ยไวเชน นั้นปรากฏ. ในบทวา เอวเมว นีพ้ ึงทราบการเปรยี บเทยี บอยา งน้นั .เพราะกรชกาย ดุจแกวมณี. วิปสสนาญาณดุจดา ยทีร่ อยไว. ภกิ ษุผูไดว ิปส สนาดุจบุรษุ ผูมจี ักษ.ุ กาลทร่ี แู จง กายอนั มีมหาภตู รูป ๔ ของภกิ ษผุ นู งั่ กําหนดวปิ ส สนาญาณ ดจุ กาลทร่ี แู จงแกว มณีของผวู างแกวมณไี วท ี่มือแลว พจิ ารณาดวู านี้แลแกว มณฉี ะนั้น. กาลทีร่ แู จง อารมณ มีผัสสะเปนท่ี ๕ ก็ดี จิตเจตสิกท้งัปวง ก็ดี วปิ สสนาญาณกด็ ี ของภิกษผุ ูน่งั กาํ หนดวปิ สสนาญาณ ดจุ กาลทร่ี ูแจง ดายวา ดา ยน้รี อยอยูใ นแกว มณีนนั้ ฉะน้นั . ก็การรูแจง ญาณเปนอยา งไร.เพราะการรแู จงญาณน้ันเปน การรแู จงบุคคลนั่นแหละ. อนึง่ วิปสสนาญาณนี้เปน ลาํ ดบั ของมรรค. เมื่อเปน อยา งน้นั เพราะเม่ือปรารภ วาระแหง อภญิ ญาจึงไมม วี าระในระหวางแหง วิปส สนาญาณน้ัน. ฉะน้ันทา นจงึ แสดงไวในท่ีน้ีนั่น