ประไพนน้ั เขา๎ กบั คณุ อนํุ ไดส๎ นทิ ตง้ั แตแํ รกพบ ไมเํ คยแสดงอาการวาํ ตระหนต่ี วั หรอื กระดากอาย แตอํ ยาํ งใดเลย ทาํ ใหพ๎ ลอยนึกอศั จรรยใ๑ จอยํคู รันๆ ดเู หมอื นกับวาํ สองคนป้าหลาน ตาํ งคนตาํ งมีอะไรอยใํู นตัว ท่ีคอยดึงดูดใหเ๎ ข๎าหากนั และ เข๎าในกันไดด๎ กี วําคนอ่ืนๆ ประไพไปอยูทํ ี่เรือนคณุ อุํนตอนกลางวนั ทกุ วัน และคณุ อุนํ ก็ดูเหมือนจะมคี วามสุขมาก ทีม่ ี ประไพไปเลํนอยดํู ว๎ ย บางทคี ุณอนุํ กอ็ าบนํ้าแตํงตวั ให๎ และหยิบเคร่อื งทองของแตํงตวั ที่ยังมีเหลือออกใหป๎ ระไพใสํ และ เมอ่ื ประไพออกปากวําชอบสิ่งใด กย็ กให๎เปน็ กรรมสทิ ธิ์ นานเข๎าพลอยกร็ ๎ูสึกหนักใจ เม่ือเห็นประไพเร่มิ มกี ิรยิ าวาจา กระเดยี ดไปเหมอื นคณุ อํนุ จะออกปากตักเตอื นประไพอยาํ งไรก็ไมํกล๎า เกรงวาํ ถ๎ารถ๎ู ึงคุณอํุนเขา๎ คุณอนํุ จะเสยี ใจ บางครั้ง คุณอุนํ กบ็ ําเรอประไพดว๎ ยขนม จนประไพทอ๎ งเสยี พลอยตอ๎ งเกบ็ ตัวประไพไว๎ในทนี่ อนหลายวัน บางคราว ประไพก็เกิด เรอ่ื งกบั คณุ อุนํ อาละวาดไมํยอมกนิ ขนมท่คี ณุ อนํุ ซ้อื มาให๎ คณุ อนํุ ก็ดเี อาจนประไพต๎องยอมกิน ความรกั ความหวังดี ทง้ั หมด ท่คึ ุณอนํุ เคยใหแ๎ กคํ ุณชติ นน้ั เดยี๋ วนด้ี เู หมอื นคณุ อนํุ จะโยนมาให๎แกํประไพจนหมดสิน้ พลอยก็ได๎แตํนัง่ ดโู ดยดุษณี ทั้งทรี่ ๎ูวําของนั้นเปน็ ของแสลงสําหรบั ลกู สาวของตน ประไพโตขน้ึ มามากแลว๎ ในระยะน้ี เคา๎ แหงํ ความงามปรากฏอยทํู ว่ั ไป ใครเหน็ ใครกต็ อ๎ งเชอ่ื วาํ ประไพจะตอ๎ งเตบิ โต ข้นึ เปน็ หญิงสาวท่สี วยงามคนหนึ่งภายในเวลาไมํชา๎ นกั ความจริงนิสยั แท๎ของประไพ โดยไมํมคี ณุ อํุนคอยตามใจสนับสนุน กเ็ ป็นเคร่อื งกํอความวิตกใหแ๎ กํพลอยไมนํ อ๎ ยอยแํู ลว๎ เพราะประไพเป็นคน เจา๎ อารมณ๑ ดีใจเสียใจหรือโกรธ ก็แสดงออกมา ให๎เหน็ โดยงําย บางครง้ั กแ็ สดงมากจนเกนิ กวําเหตุ นอกจากนัน้ ประไพยังเป็นเดก็ แสนงอน มอี ะไรไมํถูกใจเพียงนดิ หนอํ ย ก็ โกรธขึ้งและโกรธไปนานไดต๎ ัง้ หลายวัน พลอยหนกั ใจในลกั ษณะเหลาํ นี้ เพราะรู๎ดีวําเปน็ ลักษณะที่ตนไมเํ คยมมี าแตํกอํ น ยิง่ เหน็ ประไพสนทิ สนม กับคณุ อนุํ ได๎งาํ ย พลอยก็ยงิ่ หนกั ใจขน้ึ อีกเป็นทวคี ูณ เพราะเกรงวาํ ประไพโตข้ึนจะเหมอื นคณุ อนํุ พอํ เพม่ิ เปน็ อกี คนหนง่ึ ทร่ี กั ประไพมากกวาํ หลานคนอน่ื ๆ ทกุ ครง้ั ทพ่ี อํ เพม่ิ มาเยย่ี ม จะตอ๎ งมขี องเลก็ ๆ นอ๎ ยๆ ตดิ มอื มาฝากประไพเสมอ วนั หนึ่งพลอยปรบั ทุกขก๑ บั พอํ เพมิ่ ขึน้ วํา \"คณุ หลวงอยําตามใจประไพให๎มากนกั เลย ฉันดไู มคํ ํอยออกลกู คนน้ี เวลานม้ี ีคณุ อุนํ มาชวํ ยตามใจอกี คน โตขึ้น เหมอื นกนั ละก็ ฉันกลม๎ุ ใจตายแนํ\" พอํ เพม่ิ หวั เราะตอบวาํ \"แมพํ ลอยกไ็ ปหาความเด็ก ประไพนาํ รักออกจะไปเหมือนคณุ อนุํ ไดย๎ ังไง ถงึ จะเหมอื นจรงิ ๆ ฉนั กไ็ มวํ ํา เพราะฉนั เปน็ พน่ี ๎องคนเดียวทีค่ บกบั คณุ อํุนมาได๎ตลอด ไมํเคยมเี รอ่ื งผิดพ๎องหมองใจกนั เลย\" \"คุณหลวงอยําพดู เป็นเลํนไปหนอํ ยเลย\" พลอยพดู \"ทฉ่ี นั ไมํอยากให๎ประไพเหมอื นคณุ อุํนนนั้ ไมใํ ชํเพราะฉัน เกลยี ดชงั คณุ อุํนอะไรหรอก แตํฉนั เห็นวําคณุ อนุํ เธอเกดิ มากบั เขาชาติหนงึ่ ไมมํ คี วามสขุ ฉันก็ไมํอยากเหน็ ประไพเป็น เชํนนัน้ บา๎ ง\" \"แมํพลอยอยํานึกมากไปดกี วาํ ยิง่ นกึ ไปประเดี๋ยวกจ็ ะไปเหมือนเข๎าจรงิ ๆเทําน้นั เอง ฉันเคยได๎ยนิ วํา พี่นอ๎ งคนไหน ทีเ่ ราลอ๎ หรอื ขอดคอํ นไว๎มาก พอเรามลี กู ออกมาก็มันจะเหมือนคนนน้ั แตใํ จจรงิ ฉันไมํวติ ก อยาํ งแมพํ ลอยเลย ประไพกเ็ ปน็
ลูกแมํพลอยคงไมทํ งิ้ เช้อื ทง้ิ แถว ถ๎าจะติดแสนงอนบ๎างหรอื เจ๎าอารมณ๑ โกรธงาํ ยหายเร็ว ก็เหน็ จะไดม๎ าจากแมํเรามากกวาํ ไมใํ ชเํ หมือนคุณอุนํ หรอก คอยดไู ปเถิด\" คาํ พดู ของพอํ เพม่ิ ทาํ ใหพ๎ ลอยคลายใจลงไปไดบ๎ า๎ งกจ็ รงิ แตกํ ย็ งั ไมถํ งึ ขน้ั หายวติ กสบายใจ แตเํ รอ่ื งอน่ื ๆทผ่ี าํ นเขา๎ มา ในชีวติ กท็ าํ ให๎พลอยไดล๎ มื เรอ่ื งลกู เต๎าไปเสยี บ๎างชว่ั ครั้งคราว วนั หนง่ึ ชอ๎ ยมาหาทบ่ี า๎ น กนิ ขา๎ วอาบนาํ้ และนอนคยุ อยพํู ลอยทง้ั วนั ชอ๎ ยยงั ตดั ผมสน้ั แตงํ ตวั แบบเกาํ เวลาจะมาหา พลอยทีบ่ ๎านกม็ ิได๎ใสํเสอ้ื แตหํ ํมผา๎ แถบแลว๎ ใชแ๎ พรสี่เหลี่ยมคลมุ ข๎างนอก กล่นิ อบราํ่ ยังคงตดิ ตวั ชอ๎ ยอยตํู ามแบบเดิมของ คนชาววัง ระหวาํ งที่นอนคยุ กนั อยูตํ อนกลางวนั น้นั ช๎อยก็พดู ขนึ้ วํา \"พลอยได๎ยินเรอ่ื งอะไรหรือยัง มคี นเขามาเลาํ ใหฟ๎ ังเมือ่ เช๎านเ่ี อง\" \"เรื่องอะไรชอ๎ ย\" พลอยถาม \"ฉนั อยแูํ ตํกับบา๎ นไมํคอํ ยรูเ๎ รอื่ งราวอะไรกบั เขาหรอก\" \"อา๎ วก็เรอื่ งพระวรกัญญาอยาํ งไรลํะ\" ชอ๎ ยลดเสยี งลงเป็นกระซบิ \"เขาลือกนั วาํ ตกเสียแลว๎ ในหลวงทาํ นทรงถอน หม้ัน\" \"จริงหรอื นี่ !\" พลอยยกมอื ลบู อก แลว๎ ลุกขึน้ น่งั ด๎วยความสนใจ \"กไ็ หนเตรยี มกนั วาํ จะอภิเษกเปน็ งานใหญํ เห็นคุณ เปรมวํา จะถงึ เชญิ เจา๎ ฝร่งั มงั คาํ เขา๎ มาในงาน ยังไมทํ นั ไรเลยตกเสียแลว๎ หรือ ฉนั ยงั ไมอํ ยากจะเช่อื เลยช๎อย\" \"คนท่ีเขามาเลาํ เขาวําจรงิ นะพลอย\" ชอ๎ ยตอบ \"เขาวําเขารู๎มาจากขา๎ งในสุดทีเดยี ว ยงั ไมมํ ใี ครรูก๎ นั เทําไรหรอก\" \"บางทที าํ นจะกลับดีกนั ได๎กระมังชอ๎ ย\" พลอยพดู อยาํ งมีหวงั \"ก็คงเหมอื นสมัยเรานะํ แหละ ประเดีย๋ วกโ็ ปรดองค๑ โน๎น ประเดย๋ี วก็โปรดองคน๑ ี้ ประเด๋ียวคนนั้นก็ขึ้น แลว๎ กต็ ก แล๎วกก็ ลับขน้ึ อกี \" \"ก็แตํกํอนนที้ าํ นหมน้ั กนั อยํางเด๋ียวน้ีเสยี เมื่อไรลํะ\" ชอ๎ ยพดู \"คนเคยเหน็ ๆเดนิ กระทบไหลํกันอยูํ พอเราเผลอๆไปหนํอยเดยี ว กลายเป็นเจ๎าจอมไปแลว๎ ก็มี แตํก็ดไี ปอยาํ งหนง่ึ ทพ่ี อเปน็ เจ๎าจอมแล๎ว ตํอไปถงึ จะขึ้นจะตกกย็ ังเป็นเจ๎าจอมอยนูํ ั่นเอง เดี๋ยวนีไ้ มํเหมอื นแตกํ ํอน ทาํ นมีหมนั้ มหี มายกนั ไมไํ ด๎ เรยี กข้ึนเองงํายๆเหมือนสมยั เรา ฉนั ไปกนิ ใจอีตรงคําวําหมัน้ นี่แหละพลอย ถ๎าทํานถอนหมนั้ แลว๎ กค็ งแปลวําเลิกเลย ไมํขน้ึ ระวางอยํางแตกํ อํ น\" \"จริงซีช๎อย\" พลอยปรารภขึน้ \"คดิ ๆไปฉันก็สงสาร เพราะฉันเห็นวํา พระวรกัญญาทํานเป็นผูห๎ ลกั ผใ๎ู หญดํ ี นาํ นบั ถอื กราบไหว๎ลง ตํอไปนี้จะเป็นอยาํ งไรกัน\" \"ขอ๎ นนั้ พลอยไมํตอ๎ งวติ กไปหรอก\" ช๎อยตอบยิม้ ๆ \"คนที่เขาเลาํ ใหฉ๎ ันฟงั เขาบอกดว๎ ยวําถึงองคน๑ ี้จะตก อีกองค๑หนึ่ง ก็กําลังขน้ึ \"
\"องคไ๑ หนอกี ลํะชอ๎ ย\" \"กอ็ งค๑น๎องของพระวรกัญญานะํ แหละ กรมเดียวกัน\" \"ช๎อยเคยเห็นทํานไหมเปน็ อยาํ งไร\" พลอยซกั ตอํ ดว๎ ยความสนใจ \"เคยเห็นหนหนึ่งหรอื สองหนทตี่ าํ หนักพระนาง บางทพี ลอยอาจจะจําไมไํ ด๎ เพราะไมํใชคํ นชอบเทีย่ ว อยํางฉนั ฉัน เหน็ ทาํ นงามกวําองค๑กํอนเป็นกอง เนตรคมนาํ รกั แล๎วกแ็ ฉลม๎ แชมํ ชอ๎ ยไปอีกแบบหนึ่ง องค๑พีท่ าํ นเปน็ ผ๎ูใหญํนง่ิ ๆ แตํองคน๑ ี้ ทาํ นออํ นหวาน ชาํ งรบั สง่ั ชาํ งเอาใจคน ใจฉันๆออกจะรกั ๆหลงๆองคน๑ มี้ ากกวํา ฉันรกั ทํานมานานแลว๎ ละ คราวนี้ออกจะ ปล้มื ๆไปด๎วย ท้งั ทไี่ มเํ คยรจู๎ ักมกั ค๎นุ กับทาํ นเลย\" \"ช๎อยนี่เหน็ จะได๎เปน็ คณุ เฒําแกคํ ราวนี้เอง\" พลอยพดู เย๎าขึ้น \"ตัวอยาํ มาทําดูถูกฉันดไี ปนะ\" ช๎อยขึ้นเสยี งอยํางท่เี คยพดู ลอ๎ กันเลนํ มาแตํกอํ น \"คนอยาํ งฉนั ขนาดคณุ ท๎าว กย็ งั ได๎ คอยดไู ปเถิด ได๎เปน็ คุณทา๎ วชอ๎ ยเมอ่ื ไรละก็คอยดูฝมี ือแมบํ า๎ งซี แมจํ ะแผํให๎เต็มวังทเี ดยี ว\" คนื นน้ั คณุ เปรมกลบั มาบา๎ นแตตํ อนหวั คาํ่ พลอยกเ็ อยํ ถงึ เรอ่ื งทช่ี อ๎ ยเลาํ ใหฟ๎ งั นน้ั ขน้ึ คณุ เปรมเลกิ คว้ิ อยาํ งแปลกใจ แลว๎ พูดวาํ \"ไมํจรงิ กระมงั ! แมํพลอยอยาํ ไปฟังยายชอ๎ ยหนอํ ยเลย ยายช๎อยแกอยํูในวัง สมาคมกบั คนแกํอยํทู ุกวัน หวั แกก็อยูํ อยาํ งเกาํ ไมํมีเรอ่ื งอะไรจะพูดก็ตอ๎ งหาเรอื่ งคยุ กนั ไป พอในหลวงโปรดขน้ึ มาคนหน่งึ ก็นึกวํา จะเหมอื นอยาํ งแตํกอํ น มีขึน้ มี ตก อะไรตอํ อะไรไปตามเร่ือง แมพํ ลอยฟังฉนั ดกี วํา อยาํ ไปสนใจกับขําว พรรค๑อยํางนน้ั เลย แผํนดนิ น้ีไมเํ หมอื นแผํนดนิ กํอนนะแมํพลอย อยําไปนึกวาํ ทาํ นจะมพี ระมเหสีหลายองค๑ และมสี นมกาํ นัลเจ๎าจอมเปน็ รอ๎ ยๆอยาํ งน้ัน ทาํ นเคยเสดจ็ นอกอยูํกบั เจ๎าฝรั่งมามาก เมอื งนอกเขาไมํไดท๎ ํา กนั หรอก มเี มยี คนไหนก็คนนน้ั อยาํ งฉนั กับแมํพลอยนแี่ หละ ตั้งแตอํ ยูํ ดว๎ ยกันมาฉนั ยงั ไมํเคยคิดนอกใจเลย\" \"ก็เมอื่ ไรจะคิดเสียบ๎างละํ \" พลอยพดู กึ่งสพั ยอกก่งึ ประชด \"แมํพลอยก็ดีแตํพูด พอฉนั มเี ขา๎ จรงิ ๆ กข็ ้เี กยี จจะร๎องไห๎ขีม้ กู โป่งไปเทําน้ัน แตํพูดกันจรงิ ๆ ฉันยงั ไมเํ ชอ่ื ในขาํ วยาย ช๎อยกขุ น้ึ เลย และก็ยงั ไมํนึกวําจะเป็นไปเชนํ นัน้ ได๎\" คุณเปรมพดู อยาํ งแนํนอน ดว๎ ยความมั่นใจ แลว๎ กเ็ ปลี่ยนเรอ่ื งพดู ไปเปน็ เรือ่ งอน่ื แตเํ วลาลวํ งไปไมไํ ดน๎ านเลย เพยี งสห่ี า๎ วนั เทาํ นน้ั คณุ เปรมกก็ ลบั บา๎ นในวนั หนง่ึ ตกเยน็ นง่ั กนิ ขา๎ วอยํู แลว๎ กพ็ ดู ขน้ึ ลอยๆวาํ \"แมพํ ลอยน่หี ูไวไมํใชเํ ลนํ รเ๎ู รือ่ งอะไรเรว็ กวาํ ฉันท่อี ยูขํ ๎างในเสียอกี \" \"เรื่องอะไรกันคุณเปรม\" พลอยถาม เพราะลืมเรื่องท่พี ดู ไวว๎ นั กอํ นนั้นเสียแลว๎
\"กเ็ รอื่ งพระวรกญั ญา ทีแ่ มพํ ลอยบอกฉนั ไว๎นั้นอยาํ งไรลํะ\" คณุ เปรมพดู \"เรือ่ งเปน็ ไปจรงิ ๆ อยาํ งแมํพลอยวาํ \" พลอยเปน็ คนมนี สิ ยั ไมชํ อบการแตกรา๎ ว รว๎ู าํ ใครรกั กบั ใครกอ็ ยากใหร๎ กั กนั ยดื ยง่ิ บคุ คลทเ่ี กย่ี วขอ๎ ง เปน็ เจา๎ ฟา้ เจา๎ แผนํ ดิน พลอยก็อยากเหน็ ทาํ นมแี ตคํ วามเจริญ ไมํอยากใหแ๎ ตกรา๎ วหรอื หมองพระทยั เรือ่ งนีเ้ ม่ือไดย๎ ินช๎อยเลํา พลอยก็ยัง เรือ่ ยๆอยํู เพราะยงั ไมเํ ชือ่ สนิท และยังนกึ วาํ ขาํ วน้ันยังมที างจะไมํเป็นไปได๎ แตพํ อไดย๎ นิ คุณเปรมยืนยันอกี คนหนง่ึ ขําวน้ัน ก็เป็นจรงิ เปน็ จังข้นึ มา พลอยไมสํ บายใจ นึกสงสารพระวรกัญญาฯ จะเปน็ เพราะเหน็ ใจลูกผห๎ู ญงิ ดว๎ ยกนั หรอื อยาํ งไร พลอยก็มไิ ดน๎ กึ หาสาเหตุ เสยี งคุณเปรมพดู ตํอไปวาํ \"พอมาเหน็ เข๎าอยํางน้ี ฉันกย็ งิ่ ดใี จทแี่ มพํ ลอยไมํได๎เขา๎ ไปเฝา้ แหนในตอนแรก ถ๎าเข๎าไปจรงิ เด๋ียวนี้ จะต๎องลาํ บาก\" \"ถา๎ ฉนั รว๎ู ําจะเป็นอยาํ งนี้ ฉนั คงเข๎าไปเฝ้าเสียแตํแรกแล๎ว\" พลอยพดู ออกมาลอยๆ \"เอ๏ะ ! ทําไมแมพํ ลอย\" คณุ เปรมถามอยาํ งไมเํ ขา๎ ใจ \"เพราะวําเวลาทํานตกแลว๎ คนอ่นื ท่ีเขาเคยเขา๎ เฝา้ แนํนๆ กค็ งจะหายไป ตอนนแ้ี หละจะเป็นเวลาทีท่ ําน ต๎องการ คน จะได๎มใี ครเหลอื อยบูํ ๎าง\" \"จะมใี ครเหลือ\" คณุ เปรมถามอยํางงงๆ \"ฉนั เองแหละ จะเปน็ คนทีย่ ังเหลอื ไปเฝา้ แหนอยูํอยาํ งเคย\" พลอยตอบอยํางแนํใจ \"แมพํ ลอยนพี่ ูดชอบกล ฟงั ดูอยาํ งไรก็ไมํร๎ู ฉนั ไมํเข๎าใจเลยจรงิ ๆ\" \"ฉัน...อ๎า...อ๎า...\" พลอยพดู แล๎วก็ต๎องหยดุ เพราะพลอยเองก็ไมรํ ๎จู ะพดู อยํางไรใหค๎ ณุ เปรมเขา๎ ใจได๎วาํ ตนเป็นคนที่ ชอบสงสารชอบเอาใจผ๎แู พ๎ โดยเฉพาะผ๎ูท่ีแพต๎ ํอโชคชาตาของชีวิต คนใดท่กี าํ ลังประสบโชค กําลงั ลอยตามกระแสชีวติ อยาํ งเฟอ่ื งฟู พลอยกไ็ มคํ อํ ยเอาใจใสํ มใิ ชํเพราะรงั เกยี จเดียดฉันท๑หรืออจิ ฉาริษยา แตํเพราะวําเหน็ เขาดพี อที่จะรักษา ตนเองไดอ๎ ยูแํ ล๎ว แตํคนใดทต่ี กอับ คนใดที่หมดวาสนาจะได๎รบั ความสนใจ จากพลอยทันที และถา๎ คนๆนัน้ อยใูํ นฐานะที่ พลอยจะชวํ ยเหลือได๎บา๎ ง พลอยจะย่นื มือเขา๎ ไปชํวยเหลือทันที ความคดิ เหลาํ น้ีพลอยรวู๎ ําเปน็ แตํความร๎สู กึ ประจาํ ตน มิได๎ ประกอบด๎วยเหตผุ ลท่ดี นี กั และถงึ จะมีเหตุผลนั้นๆ ก็มิใชํชนิดทค่ี ณุ เปรมจะพงึ เขา๎ ใจได๎ ถงึ แม๎จะพดู กไ็ รป๎ ระโยชน๑ และ พลอยก็เป็นคนพดู น๎อยอยูแํ ลว๎ โดยนสิ ยั ไมรํ จ๎ู ะสรรหาถ๎อยคําใดๆ มาอธิบายให๎คุณเปรมเข๎าใจ ความรูส๎ กึ นึกคดิ อันแทจ๎ ริง ของตนได๎ ในทส่ี ดุ ขาํ วเรอ่ื งในหลวงทรงถอนหมน้ั กบั พระวรกญั ญาฯ และทรงหมน้ั กบั หมอํ มเจา๎ หญงิ อกี องคห๑ นง่ึ ซง่ึ เปน็ พระ ขนิษฐา และภายหลังไดส๎ ถาปนาพระยศเปน็ พระองคเ๑ จ๎า ก็เลือ่ งลือแพรํหลายไปท้ังเมอื ง แล๎วก็สะทอ๎ นกลบั มาเขา๎ หูพลอย ไมหํ ยุดหยํอน คณุ เปรมเรยี กขา๎ งในพระองคใ๑ หมวํ ํา \"เสด็จ\" วันหนึง่ ๆ ก็คุยเร่อื งในหลวงบา๎ งเสด็จบ๎าง ให๎พลอยไดย๎ นิ และ พดู เปรยๆเหมือนกบั วําอยากให๎พลอยเข๎าเฝ้าเสดจ็ อยเูํ หมอื นกัน แตํคณุ เปรมไปกระดากเสียตั้งแตํครง้ั แรก จึงไมกํ ลา๎ พดู
ตรงๆ ไดแ๎ ตํสรรเสริญพระบารมีเสดจ็ อยเํู รอ่ื ยๆ ซงึ่ พลอยก็ทาํ เฉยเสยี แตํก็กาํ หนดไว๎ในใจวาํ เสดจ็ พระองคน๑ ี้จะต๎องทรง คุณสมบตั เิ ป็นพิเศษ หลายอยํางหลายประการ เพราะใครพดู ถึงก็ต๎องชมทกุ คน ทั้งผหู๎ ญิงและผชู๎ าย ไมํมีใครเอํยปาก ตาํ หนติ ิเตียนเลย แม๎แตํคนเดยี ว แตํพลอยก็ยังไมํลมื กลอนทต่ี ดิ อยหํู นา๎ หนงั สอื บทละครพระราชนพิ นธ๑ เรอื่ งสกุนตลาส ซ่ึง คณุ เปรมเอาติดมือมาฝากกํอนพระวรกัญญาฯ ตกไมกํ ี่วัน กลอนนัน้ เปน็ ความวาํ \"นาฎกะกลอนนี้ฉนั มีจิต ขออทุ ิศใหม๎ ่ิงมารศรี ผู๎ยอดเสนํหานารี วัลลภาเทวคี ํชู ีวัน ขอใหห๎ ลอํ นรับพลไี มตรีสมาน เป็นพยานความรักสมัครมั่น เปรยี บเหมือนแหวนแทนรักทษุ ยนั ต๑ ใหจ๎ อมขวัญศกตุ ลาไซร๎ แตํผดิ กันตวั ฉันไมํลมื หลํอน จนสาครเหือดแห๎งไมํแรงไหล จนตะวนั เดือนดบั ลบั โลกไป จะรักจอดยอดใจจนวันตาย\" สมยั นน้ั ถา๎ คนไทยจบั กลมํุ คยุ ซบุ ซบิ กนั กพ็ งึ สนั นษิ ฐานไวก๎ อํ นไดว๎ าํ คนเหลาํ นน้ั คยุ กนั เรอ่ื งสวํ นพระองค๑ ของใน หลวง ถกเถียงกันเร่อื งท่ีวาํ ใครจะขนึ้ ใครจะตก บทท่ี ๗ (หน๎าที่ ๑) เรอ่ื งทท่ี าํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งยงํุ ใจอยรํู ะยะเวลาหนง่ึ กค็ อื เรอ่ื งบา๎ นคลองบางหลวง ในตอนแรกพลอยกม็ ไิ ดส๎ นใจ เรอ่ื งบา๎ น นีเ้ ทําไรนัก เพราะถงึ จะไดจ๎ าํ ยเงนิ ใหแ๎ กํคุณอุํนเพอื่ ชาํ ระหนส้ึ ิน พลอยก็ยงั เห็นวาํ บา๎ นคลองบางหลวง ยงั เปน็ ของคุณอนุํ คุณอนํุ จะให๎ใครอยํหู รอื จะทาํ อะไรกับบา๎ นนน้ั ก็สุดแลว๎ แตํอธั ยาศัย ความจริงพลอยมคี วามรูส๎ ึก และมีความหลังผกู พันอยํู
กบั บ๎านคลองบางหลวงมาก ถงึ แมว๎ ําจะจากมานานแลว๎ กต็ าม พลอยก็ยงั เห็นวาํ บา๎ นนนั้ เปน็ บา๎ น และถ๎านกึ ถึงคาํ วําบา๎ น ครงั้ ไร พลอยกต็ อ๎ งนึกถึงบ๎านคลองบางหลวงกอํ นท่อี น่ื แตวํ นั หนง่ึ คณุ อนํุ เดนิ ขน้ึ มาหาถงึ บนตกึ แลว๎ กพ็ ดู ขน้ึ วาํ \"แมํพลอย ฉนั อยากพดู เร่อื งบา๎ นคลองบางหลวงท่ยี งั คาราคาซงั อยสํู ักหนํอย\" \"วาํ อยํางไรคะคุณพ่ี\" พลอยถามขึ้น \"ฉันมันแกํแล๎ว อายมุ ากขึ้นทุกวัน เวลาน้ีกไ็ มมํ ีทางทํามาหาได๎ เงินทองทพี่ อมเี หลอื กก็ ินไปใช๎ไปวนั หนึ่งๆ จนกวํา จะตาย ฉนั มองไมเํ ห็นทางที่จะหาเงนิ ท่ีไหนมาใชแ๎ มํพลอยได๎ ฉันจึงอยากโอนบา๎ นคลองบางหลวง ใหแ๎ กแํ มํพลอยเปน็ สทิ ธ์ิ\" \"คุณพ่ีก็รอ๎ นใจไปทําไม\" พลอยพดู ทว๎ งขึ้น \"เงินทองอฉิ นั กไ็ มํได๎เรํงรอ๎ นอะไรเลย ปลอํ ยไวอ๎ ยํางนี้กํอน จะมิดีกวาํ หรอื เงินแปดพนั นนั้ ถึงจะมากก็มิใชวํ ําจะหาไมํได๎ และบ๎านนั้นถา๎ จะขายก็คงจะไดเ๎ กนิ กวาํ แปดพนั คุณพมี่ าโอนให๎อฉิ นั คนเขาก็จะนนิ ทาไดว๎ าํ อิฉันเอาคณุ พม่ี าไวก๎ เ็ พราะอยากได๎สมบัติ\" \"เธอจะไปน่งั หวํ งอะไรกับขีป้ ากคน\" คณุ อํนุ พูดแล๎วก็หัวเราะ \"คนเราถา๎ อยากจะนนิ ทากันแล๎ว พูดอะไรก็พูดได๎ ถึง จะจรงิ ไมํจริงเขากค็ งพดู เรามาวํากันเร่ืองของเราดีกวาํ ถ๎าฉันอยากขายบา๎ นหลังนี้ ฉันก็คงจะขายเสยี นานแล๎ว แตํฉันไมํ อยากขาย เพราะเปน็ ท่ีอยํกู นั มาแตํปู่ยาํ ตาทวด ฉันอยากให๎ตกอยูํในตระกูล ใหล๎ กู คุณเจ๎าคณุ พํอไดร๎ ับไว๎ ถา๎ ทําอยํางนนั้ ฉนั ก็จะตายตาหลบั ในกระบวนลูกเจา๎ คุณพอํ ทง้ั หมด ฉนั กอ็ ยากยกใหแ๎ กํแมํพลอยมากกวําคนอื่น แตํอยากจะขอมขี ๎อแม๎ อะไรไวส๎ ักอยาํ งหนึ่ง ถา๎ เธอไมํขดั \" \"ขอ๎ แม๎วําอยํางไร คุณพ่ี\" พลอยถาม \"ขอ๎ แม๎วําถา๎ หากฉันโอนบ๎านนี้ให๎แกํเธอแลว๎ ตํอไปข๎างหน๎าเธอจะตอ๎ งยกบา๎ นนใ้ี ห๎แกปํ ระไพ อยาํ ไปใหแ๎ กคํ นอื่น\" \"ถา๎ คณุ พี่ประสงค๑เชนํ นัน้ อฉิ นั กไ็ มํขดั \" พลอยตอบ \"วําแตํเวลานใ้ี ครอยํทู บ่ี า๎ นบ๎าง คุณพที่ ราบบา๎ งหรอื เปลํา\" \"ไมรํ \"๎ู คุณอนุํ ตอบอยํางลอํ งลอย \"เมื่อฉันออกมากไ็ ด๎คิดไวว๎ าํ จะไมํกลบั ไปอีก ฉนั ปดิ ประตหู นา๎ ตาํ งตึกไว๎ สํวนเรอื น เลก็ เรอื นน๎อยข๎างลาํ ง ใครเคยอยูฉํ ันใหเ๎ ขาอยูกํ ันไป ปา่ นฉะนีใ้ ครจะอยใํู ครจะไปฉันกไ็ มํรไู๎ ด๎\" \"คณุ ชิตยังอยหูํ รือเปลํา\" พลอยซักตํอ \"เม่อื ฉันมาเขาไมอํ ยํู\" คณุ อุนํ ตอบ \"คงอยแํู ตํเมยี กบั ลกู ของเขา เดีย๋ วน้จี ะยงั อยหูํ รือเปลาํ ก็ไมรํ ู๎ได๎\" หลงั จากนน้ั มา คณุ อนํุ กโ็ อนบา๎ นคลองบางหลวงใหแ๎ กพํ ลอยเปน็ กรรมสทิ ธ์ิ และวนั หนง่ึ เมอ่ื มโี อกาส พลอยกช็ วนพอํ เพิ่มลงเรือไปดูบ๎านด๎วยกัน ยิ่งเรอื เลํนใกล๎บ๎านเข๎าไปพลอยกย็ ่งิ ใจเตน๎ เพราะจากบา๎ น ไปนานหนักหนา คราวน้จี ะกลับมา เยีย่ มบา๎ นในฐานะทเ่ี ปน็ เจ๎าของโดยสมบรู ณ๑
\"ใครจะไปนึก\" เสยี งพอํ เพ่ิมปรารภขึ้นลอยๆ \"ใครจะไปนึกวําบา๎ นนี้จะตกเปน็ ของแมพํ ลอยไปได๎ เม่อื เรายังเป็นเด็ก วง่ิ เลนํ กันอยูํ แมพํ ลอยเคยนึกบ๎างไหม\" \"ฉันจะไปนึกไดอ๎ ยํางไร คณุ หลวงก็\" พลอยตอบ \"เรามันลูกเมยี นอ๎ ย ลูกเมยี หลวงทํานมอี อกเป็นกอง\" \"น่ันนํะซ\"ี พํอเพิ่มพูด \"ใครจะไปนึก นี่แหละเขาเรียกวาํ อนจิ จฺ ํ ไมํเท่ียง !\" พอเรอื เลนํ ถงึ ตนี ทาํ หนา๎ บา๎ น พลอยกต็ อ๎ งใจหาย เพราะความทรดุ โทรมปรกั หกั พงั ศาลาทาํ นาํ้ นน้ั เอนเอยี งเกอื บจะ ลงนาํ้ อยูํแล๎ว ที่บนั ไดทํานาํ้ มีเจ๏กมาน่ังสองสามคน ลา๎ งผักบ๎าง ซกั ผ๎ายอ๎ มมะเกลือบา๎ ง พลอยคอํ ยๆกา๎ วขน้ึ จากเรือ แล๎ว ยํองหลกี ทางคนท่ีอยตูํ ามขน้ั บนั ไดขึน้ ไป คนเหลาํ น้นั กม๎ หนา๎ ทําธรุ ะของตนไปเป็นปกติ มไิ ดม๎ ใี ครเหลยี วมาสนใจมอง เหมอื นกับวําทาํ นํา้ นั้นเปน็ ทาํ นํา้ สาธารณะ พอพลอยโผลํเข๎าไปในบ๎านก็ใจหาย เพราะทลี่ านบ๎านนัน้ มใี ครเอาผ๎ายอ๎ ม มะเกลอื มาตากไว๎ กลายเป็นลานตากผ๎า พลอยเหลียวหลังมาดพู อํ เพ่มิ เหมือนกบั จะขอความเห็น แตพํ อํ เพ่ิมกพ็ ูดวํา \"ไมเํ ป็นไรหรอกแมพํ ลอย เดนิ ตอํ เขา๎ ไปเถิด บา๎ นทไี่ มํมีเจา๎ ของคอยดกู เ็ ป็นอยาํ งนีแ้ หละ\" พลอยแขง็ ใจเดนิ เขา๎ ไปในบา๎ นตามคาํ แนะนาํ ของพอํ เพม่ิ เหน็ สภาพภายในบา๎ นแลว๎ กอ็ ยากจะรอ๎ งไห๎ เพราะความ สงสาร ตัวตึกนัน้ เหมอื นกับซากศพของคนท่ีพลอยเคยร๎ูจกั และเคยรกั มานอนตายโดยปราศจาก สิ่งปกคลุม ตน๎ โพธิ์ต๎นไทร เริม่ จะขน้ึ งอกงามบนชายคาบา๎ น บางตน๎ ก็โตนําใจหาย ตามขอบพาไล และระเบยี งชนั้ บนน้นั มีใยแมงมมุ จับอยูเํ ตม็ บาง อันกม็ แี มงมมุ ตวั โตๆเกาะอยูํนาํ ขยะแขยง กระเบือ้ งท่ีปูเป็นทางเดินเข๎าไปถงึ ตัวตึกนั้น แตกหายไปแลว๎ เป็นสวํ นมาก ปลอํ ย ทางเดนิ ไวเ๎ ปน็ หลุมเป็นบํอ ลกู มะหวดกระเบ้อื งสีเขยี วตามราวบันไดนั้น กแ็ ตกหรอื บ่นิ ไปหลายลกู ตกึ น้นั ยงั ปดิ อยูํจรงิ ตามทค่ี ณุ อนุํ บอกเอาไว๎ แตกํ ็มรี อํ งรอยวาํ มคี นอาศัยอยํูตามใตถ๎ ุนโถงขา๎ งลาํ ง และแมแ๎ ตรํ ะเบียงช้นั บน เพราะพลอยแล เหน็ หมอ๎ ข๎าวหมอ๎ แกง เศษอาหารและผา๎ ผํอนที่ตากไวต๎ ามลกู กรงระเบียง พอํ เพม่ิ เดนิ อยขํู า๎ งหลงั พลอยอทุ านขน้ึ เบาๆวาํ \"ความจริงฉนั กอ็ อกจากบ๎านน้ีไปไมํนานเทําไร แตทํ าํ ไมถึงไดโ๎ ทรมเร็วอยํางนีก้ ไ็ มํร๎ู !\" พลอยมองดรู อบๆตวั แลว๎ กย็ ง่ิ ใจหายยง่ิ ขน้ึ ของบางอยาํ งทเี คยรจ๎ู กั ดเี มอ่ื ยงั เดก็ ๆ จนบดั นก้ี ค็ งยงั เหลอื อยบํู า๎ ง ตน๎ ปบี ใหญํ ตน๎ พกิ ุลใหญํ ทเี่ คยแยํงกนั เก็บดอกกบั เดก็ ๆ เดยี๋ วนีก้ ย็ งั คงอยํู แผเํ งารมํ ร่นื เดก็ สองสามคนน่งั เลํนกยั อยใํู ต๎ตน๎ ไม๎ เหลําน้นั พลอยกไ็ มํรว๎ู าํ ลกู ใครๆ ตน๎ ไมด๎ ดั ท่เี จ๎าคณุ พํอกอํ กระถางอฐิ ปลูกไว๎เปน็ แถวๆข๎างตกึ ยงั อยเํู กอื บครบ แตทํ ําทําวาํ จะโตเปน็ ตน๎ ไมต๎ ๎นใหญํ เพราะไมํมใี ครคอยดดั คอยดู ตน๎ ไม๎ดดั ท่ีเจา๎ คุณพํอเคยสนใจเป็นหนกั หนา ลงมาเดนิ ดทู ัง้ เวลาเช๎า และเวลาเยน็ บดั นี้มีคนเอาเชือกไปขงึ เป็นราวตากผ๎า และมผี า๎ เกาํ ๆตากอยสูํ องสามช้นิ พลอยแทบจะบอกไมํถูกวํา ความรส๎ู ึกของตนในขณะน้นั เป็นอยํางไร ของทุกอยํางนนั้ คุน๎ เคยลกู ตาจาํ ไดห๎ มดส้นิ แตขํ องทุกอยํางนั้น กเ็ ปลย่ี นไป ใน ลักษณะที่นาํ สมเพชเหมอื นกับคนๆหนงึ่ ที่เคยมีสภาพเป็นอยํอู ยํางดี แล๎วมาเจ็บไขย๎ ากจนลง พลอยเดินเลาะตกึ เดนิ ไปข๎าง หลงั บา๎ น ฝ่าความรกรุงรัง และเศษขยะเขา๎ ไป เรือนของแมํยังอยูํ ถงึ จะเกาํ แกมํ ากกย็ ังคงอยเํู ป็นรปู เรอื น เสาบางต๎นผุกรอํ น
ไปจนแทบจะขาด และหลังคาน้นั โหวอํ ยูเํ ป็นบางแหํง แตเํ รอื นทง้ั หลงั นน้ั ยงั คงอยูํ ความหลังตํางๆมากมายวบู กลบั เขา๎ สูํ หัวใจ ภาพตนเองเมื่อยงั เด็กๆอยํกู บั แมํบนเรือน หรือเลนํ อยํกู บั พอํ เพมิ่ และคุณเชยทใี่ ตถ๎ นุ ยงั แจํมใสอยใูํ นความทรงจาํ พลอยเหลือบดรู ะเบยี งเรือน ตรงเสาต๎นที่แมํเคยชอบนงั่ ใจนัน้ ก็หวนคิดถึงแมํ จนนํ้าตาไหลซึมออกมาโดยไมํรู๎สกึ ตวั \"คุณพลอย !\" เสยี งใครเรยี กชอื่ พลอยเบาๆขา๎ งหลงั ทาํ ใหพ๎ ลอยเหลยี วไปดู หญงิ คนหนง่ึ นัง่ อยกูํ บั พน้ื ดิน พอพลอย หนั หน๎าไปดู หญิงคนน้นั กย็ กมอื ไหวอ๎ ยาํ งนอบนอ๎ ม พลอยตอ๎ งเพงํ เจ๎าของเสยี งอยํนู าน เพอื่ ฟน้ื ความจาํ วําคนๆนัน้ เป็นใคร หญงิ นั้นมิใชคํ นสูงอายุเพราะผมยังดําอยูํ แตหํ นา๎ ตาซบู ซีดราํ งกายผํายผอม และดวงตาลกึ กลวงจนดคู ล๎ายคนแกํ \"คุณพลอยจําบาํ วไมํไดเ๎ สียแลว๎ หรอื \" หญิงนั้นพดู ขน้ึ แลว๎ กก็ ๎มหน๎าร๎องไห๎ \"ใคร\" พลอยถามขน้ึ อยํางฉงน \"ฉันจําไมไํ ด๎จรงิ ๆ ใครน่ี\" \"พวงเจ๎าคํะ\" หญงิ นั้นตอบพลางสะอืน้ พลาง พลอยใจหายวาบรบี สาวเทา๎ เดนิ เขา๎ ไปใกลๆ๎ ปากกพ็ ดู วาํ \"พวงหรอื นี่ โธฉํ ันจาํ ไมไํ ดจ๎ ริงๆ แมํพวงซูบผอมไปมาก เจบ็ ไข๎เปน็ อะไรไปหรอื \" พวงซง่ึ มฐี านะเปน็ พส่ี ะใภ๎ของพลอย เพราะเปน็ ภรรยาคณุ ชติ คนแรก กม๎ หนา๎ รอ๎ งไหอ๎ ยอํู กี นาน แตกํ ย็ งั ตอบพลอย ตะกกุ ตะกกั วาํ \"บาํ วนึกวาํ คุณพลอยจําบาํ วไมไํ ด๎เสียแลว๎ บําวไมไํ ดเ๎ ปน็ อะไรหรอก ซูบผอมไปอยํางน้เี อง\" เสยี งพอํ เพม่ิ ถอนใจเบาๆ ดว๎ ยความสงสาร แลว๎ พดู ขน้ึ วาํ \"แมํพวง คุณชติ อยํูไหนละํ \" \"คณุ ไมํอยํูหรอกเจา๎ คะํ หายไปนานแลว๎ ไมํกลับมาเลย บาํ วไมํร๎ูวาํ อยูํที่ไหน\" เสยี งพอํ เพม่ิ บนํ อบุ อบิ ในลาํ คอดงั คลา๎ ยๆกบั วาํ \"ก็ดเี หมือนกัน\" แล๎วกพ็ ดู กับพวงดังๆตํอไปวาํ \"เขาไปตัง้ แตเํ มอื่ ไร\" \"เมือ่ คุณใหญํขา๎ มฟากไปอยูํกับคณุ พลอยใหมๆํ ก็ยังไปมาบา๎ งเป็นบางคร้ัง แลว๎ ก็หายไปเลย\" พวงตอบ \"หลานๆฉันเปน็ อยํางไรบ๎าง สบายดีทกุ คนหรอื แมํพวง\" พลอยถามข้ึน \"ของบําวมอี ยสูํ องคนเทําทค่ี ุณเคยเหน็ นน่ั แหละเจ๎าคะํ \" พวงตอบแล๎วกด็ ูเหมือนจะรอ๎ งไห๎หนักขึ้นอกี เมอื่ พดู ถึงลกู ฎแตคํ นผ๎หู ญงิ เสียๆแล๎ว เหลอื คนผ๎ูชายคุณก็เอาไปด๎วย เวลานีบ้ ําวอยคูํ นเดยี ว\"
พลอยรส๎ู กึ สงสารพวงจบั ใจ อยากจะพดู จาปลอบโยน อยากจะชวํ ยเหลอื สตั วไ๑ มมํ บี าป ผท๎ู โ่ี ชคชาตาบนั ดาลใหต๎ อ๎ ง รบั เคราะห๑กรรมอนั หนัก ถา๎ คุณชิตไมเํ กดิ ตอ๎ งใจในตัวพวงแตํครั้งกระนัน้ ป่านนีพ้ วงกค็ งจะไดล๎ ูกผัวทีเ่ หมาะสม และชวี ิตใน ครอบครวั เปน็ สขุ ตามควรแกฐํ านะ แตเํ คราะหก๑ รรมบงั คับใหพ๎ วง ตอ๎ งเปน็ เมียนาย เพือ่ จะไดถ๎ กู ทอดท้ิงให๎อยูคํ นเดียวใน บา๎ นเกําๆ ท่ีเกอื บจะร๎างเพราะขาดคนดแู ล ไปไหนไมรํ อด \"คนเกําๆยงั มีใครเหลอื อยบูํ า๎ งไหมแมพํ วง\" พลอยถามตอํ \"ไมํมีแลว๎ เจา๎ คะํ เหลอื แตพํ วงคนเดียว\" พวงตอบ \"เมื่อทาํ นสน้ิ บญุ และเผาแลว๎ คนเกาํ ๆ เขาพากนั ออกไปเสียมาก ท่ีเหลือก็มแี ตคํ นแกํๆ คํอยตายคอํ ยหมดไป บางคนลกู หลานเขากม็ ารบั ไปอยํูด๎วย บาํ วจะไปกับเขาบ๎างก็ไมํร๎จู ะไปทางไหน คนรู๎จกั กันเขามาขออาศัยอยทูํ ี่โรงครัว บาํ วกเ็ ลยให๎เขาอยูํ เพราะจะไดม๎ เี ขาไวเ๎ ปน็ เพือ่ น\" พวงพูแก๎ตวั เหมอื นกับวาํ กลัว พลอยจะดุ \"ไมํเปน็ ไรหรอกแมพํ วง\" พลอยตอบ \"ดีแล๎วจะไดม๎ ใี ครเปน็ เพื่อนบ๎าง\" \"เด๋ียวน้ีคนข๎างนอกเขาใชเ๎ ปน็ ทางเดินผํานไปลงทํา ไปอาบนาํ้ บา๎ ง ซักผา๎ บ๎าง ลงเรือบ๎าง บําวกไ็ มมํ ีปญั ญาจะไป หา๎ มเขาได๎ เพราะบําวเป็นผห๎ู ญงิ คนเดยี ว\" \"ชํางเขาเถดิ แมํพวง\" พลอยพดู ปลอบ \"ฉันเห็นใจแลว๎ ก็ขอบใจแมํพวงมาก ทยี่ ังคอยเปน็ หูเป็นตาไมทํ ิง้ บา๎ น แมพํ วง อยํูตํอไปเถิด ฉนั จะหาคนมาอยเูํ ป็นเพ่ือน และจัดการบา๎ นน้ีให๎เรยี บร๎อย\" พลอยเปดิ กระเปา๋ ทถ่ี อื ไปดว๎ ย หยบิ เงนิ ออกสงํ ใหพ๎ วงหา๎ สบิ บาทพรอ๎ มกบั พดู วาํ \"ฉันไมํได๎เอาเงิน ติดตัวมามาก ไมํได๎นกึ วาํ จะพบใคร แมพํ วงเอาไวใ๎ ช๎กอํ นเถิด วนั หลังฉันจะสงํ มาใหอ๎ ีก\" ระหวาํ งทน่ี ง่ั เรอื กลบั บา๎ น หลงั จากทไ่ี ดส๎ าํ รวจดบู า๎ นจนทว่ั แลว๎ พลอยกน็ ง่ั ราํ พงึ ถงึ พวง ดว๎ ยความสงสารจบั ใจมา ตลอดทาง พอลงเรอื มาไดส๎ กั หนอํ ยพํอเพ่มิ ก็พดู ข้นึ วํา \"นแ่ี มํพลอยจะทําอยํางไรกับบ๎านนั้น\" \"คณุ หลวงเห็นฉนั ควรทาํ อยํางไรเลาํ \" พลอยยอ๎ นถาม \"ถา๎ เปน็ ของฉนั ฉันกจ็ ะให๎ใครเขาเชํา หรอื ขายไปเสยี ให๎หมดเรอื่ งหมดราว ทงิ้ เอาไวก๎ ร็ งั แตจํ ะกอํ ความกังวล\" \"เห็นจะขายไมไํ ด๎หรอกคุณหลวง\" พลอยตอบ \"เม่ือคุณอุนํ เธอโอนใหฉ๎ ัน เธอบอกวาํ อยากให๎บ๎านนี้ ตกไปเปน็ ของ ประไพ ฉันไปขายเธอจะได๎โกรธฉนั ตาย\" \"แมพํ ลอยยังกลัวคณุ อนุํ อยอูํ กี หรอื \" \"ยงั คร๎ามอยํูมากทเี ดยี ว คุณหลวงเลํา\"
\"ฉนั ก็ยงั กลวั เหมอื นกัน\" พํอเพ่ิมหัวเราะ \"เวลาเธอตาเขยี วขนึ้ มา ฉนั ใจคอไมอํ ยกํู ับเนื้อกับตัวสักที เฮ๎อ ! คณุ อํุนนี่ เธอหาเวรมาใหแ๎ มพํ ลอยแท๎ๆ ทีเดียว\" \"คุณหลวงอยําไปวําเธอเลย เธอกเ็ จตนาดี วําแตํฉนั จะทําอยํางไรกบั บ๎านนีเ้ ทํานนั้ \" \"เชําก็ไมํไดข๎ ายกไ็ มํได๎ จะทาํ อยํางไร\" พอํ เพ่ิมพดู ลอยๆ \"ทิง้ ไว๎อยาํ งนก้ี ไ็ มไํ ด๎\" พลอยพดู ตํอให๎ \"ฉนั วาํ จะชวํ ยทาํ เสยี ให๎ดี แลว๎ หาคนเฝ้า\" \"กด็ ีหรอก แตจํ ะเสยี สตางคม๑ ากเทาํ นนั้ \" พํอเพม่ิ ปรารภขึ้น \"กจ็ ะทาํ อยํางไรไดเ๎ ลาํ คุณหลวง ถ๎าจะทง้ิ ไว๎จะยง่ิ เสียใหญํ วาํ แตํฉนั จะไดใ๎ ครเป็นคนคอยดู เวลาซํอมเวลาทํา คุณ หลวงจะดใู หฉ๎ นั ไดไ๎ หม\" \"เม่อื แมพํ ลอยไมมํ ใี ครจรงิ ๆ ฉันกต็ อ๎ งดใู ห๎ แตเํ สร็จแลว๎ จะใหใ๎ ครเฝา้ \" \"พวงเขากย็ งั อยูํ\" พลอยตอบ \"ทางฝ่ายเราหาคนทไี่ วใ๎ จได๎ ไปชวํ ยเฝา้ บา๎ นก็เหน็ จะพอ แล๎วก็มีคนดแู ลอยาํ ใหก๎ ลับ รกไปอีก\" \"ฉนั กลวั อยูํอยาํ งเดยี วเทํานนั้ \" พอํ เพิม่ พดู \"พอซอํ มเสรจ็ ทําเสรจ็ คนทอ่ี อกไปแล๎วกจ็ ะกลับมาใหมํ\" \"คุณชิตใชํไหม\" พลอยถาม พอํ เพม่ิ พยกั หนา๎ แลว๎ พดู ขน้ึ วาํ \"เมียเขากย็ งั อยูํที่นนั่ ทัง้ คน พอเหน็ แมพํ ลอยสนใจเขาก็จะกลับมาอยูํ จะทําอยํางไรดี\" \"จะทําอยาํ งไรคณุ หลวง\" พลอยพูดทวนคํา \"จะทําอยํางไรดี ฉันไมอํ ยากเก่ียวขอ๎ งด๎วยเลย\" พอํ เพม่ิ นง่ั คดิ อยคํู รหํู นง่ึ แลว๎ กพ็ ดู ขน้ึ วาํ \"อยาํ เพิ่งไปคิดถงึ เขาแตํตอนนเี้ ลย เราดๆู ไปกํอน เขาอาจไมมํ าก็ได๎ แตํถ๎ามาจริงกเ็ อาไวเ๎ ปน็ ภาระฉนั เอง\" \"คณุ หลวงจะทาํ อยํางไร\" พลอยถามอกี \"เถอะนํา\" พํอเพมิ่ พดู \"ไวด๎ ูกนั ไปก็แลว๎ กนั ฉนั ก็นักเลงเหมอื นกนั นี่นา\" คาํ ประกาศของพอํ เพม่ิ วาํ ตนเปน็ นกั เลง ทาํ ใหพ๎ ลอยอดหวั เราะไมไํ ด๎ และเมอ่ื ไดห๎ วั เราะพอํ เพม่ิ เสยี แลว๎ พลอยกร็ ส๎ู กึ สบายใจข้ึน เรือ่ งทเี่ ห็นวาํ เป็นเรอื่ งใหญํ ก็ดจู ะเล็กลง ตอํ จากนน้ั มา พลอยกเ็ รม่ิ ซอํ มและทาํ ความสะอาดบา๎ นคลองบางหลวง ใหค๎ งสภาพเดมิ พอํ เพม่ิ เปน็ หวั เรย่ี วหวั แรง ชํวยดูแลให๎เสมอ พํอเพมิ่ วาํ งเมอ่ื ไรก็ข๎ามฟากไปดใู ห๎ บางทีก็ถงึ นอนคา๎ งที่น่นั พํอเพ่มิ เหน็ สง่ิ ใดควรหรอื ไมคํ วรทาํ ก็นําเรือ่ ง
มาปรึกษาหารอื พลอยทุกคร้ังไป พํอเพ่ิมเปน็ คนทไ่ี มํสนใจแยแส ตอํ เงนิ ของตัวเอง มีมากกใ็ ช๎มาก ไมมํ ีก็ไมใํ ช๎ และการใช๎ เงินของพํอเพิ่มกเ็ ปน็ ไป โดยปราศจากความระมัดระวัง พํอเพม่ิ ไมเํ คยคิดบญั ชรี ายได๎รายจาํ ยของตนเอง แม๎แตํจะนึกถงึ ก็ ไมเํ คย แตํในเร่ืองทีเ่ กยี่ วกับเงินของผอ๎ู ื่น เชนํ ในกรณบี รู ณะบา๎ นคลองบางหลวงคราวน้ี ซึ่งพลอยเป็นผู๎ออกเงิน พํอเพิม่ ก็ บงั เกดิ ความระมดั ระวงั และมีความละเอียดถ่ถี ว๎ นอยาํ งนําอัศจรรย๑ เกอื บจะเรียกได๎วาํ พํอเพมิ่ เอาใจใสํกบั เงิน ทีพ่ ลอย จะต๎องใชจ๎ ํายทกุ สตางค๑ คอยระมัดระวงั อยาํ งเข๎มงวด มใิ ห๎เงินของน๎องสาวรว่ั ไหล เมือ่ จํายไปเทําใดพอํ เพมิ่ ก็คอยดใู ห๎ได๎ ผลตอบแทนค๎ุมคาํ จนพลอยนึกเลอ่ื มใส อดไวใ๎ นใจมไิ ด๎ก็พูดขน้ึ ในวันหน่ึงวาํ \"ฉนั ไมนํ ึกเลย วําคณุ หลวงจะระมดั ระวงั เรอ่ื งเงนิ ถึงเพยี งนี้ ป่านน้ีคุณหลวงมิรวยกวาํ ท่ีฉนั รไู๎ ปแลว๎ หรอื \" พอํ เพม่ิ หวั เราะแลว๎ ตอบวาํ \"ไมจํ ริงหรอกแมพํ ลอย ฉันอยูํอยํางไรกอ็ ยาํ งนน้ั ไมํเคยรวยกบั เขาสกั ที\" \"ทําไมเลําคุณหลวง คุณหลวงคดิ เงินราวกบั พํอค๎านาํ จะรํ่ารวยไมแํ พ๎คนอืน่ \" \"ฉนั คิดเปน็ แตเํ งนิ ของคนอืน่ เขาเทาํ น้ัน\" พอํ เพม่ิ ตอบ \"ย่ิงเป็นเงินของแมพํ ลอยทีเ่ ป็นนอ๎ ง ฉันก็ต๎องระมดั ระวังมาก เงนิ ของฉันเองมันก็ไปอีกเรือ่ งหน่ึง ไมรํ ๎ูมันหายไปไหนหมด เลยข้ีเกยี จดูเอง ให๎เมยี เขาดใู หถ๎ ึงได๎มีพอกนิ พอใช๎อยูํทกุ วันนี้ ผูห๎ ญิงเขาเกงํ กวําเรา\" \"แล๎วเขาใหค๎ ุณหลวงใช๎บา๎ งหรือเปลาํ \" พลอยอดถามไมไํ ด๎ \"เขาจาํ ยให๎เป็นรายวนั \" พํอเพิ่มตอบหน๎าตาเฉย \"วันละเทาํ ไร\" \"วนั ละสลึง ยงั ดีเสยี อีก แตกํ ํอนเขาใหว๎ ันละเฟอ้ื งเทาํ นน้ั \" พลอยตอ๎ งหวั เราะงอหาย เมอ่ื พอํ เพม่ิ ขยายความลบั ใหฟ๎ งั วาํ ถกู ภรรยาควบคมุ อยาํ งไร และพอํ เพม่ิ เองกเ็ หน็ วาํ เรอ่ื ง ทต่ี วั เลําใหน๎ อ๎ งสาวฟงั นนั้ เปน็ เรือ่ งขบขนั อยูไํ มํนอ๎ ย \"เขาบอกวําถา๎ เขาไมํจํายเป็นรายวัน ฉนั ไมํคอํ ยกลับบา๎ น\" พํอเพม่ิ อธิบายเพ่มิ เติม \"แตํบางทีฉันกไ็ มกํ ลับอยนํู นั่ เอง\" บทที่ ๗ (หน๎าที่ ๒) การซอํ มบา๎ นคลองบางหลวง ดาํ เนนิ ไปเรอ่ื ยๆ จนใกลจ๎ ะเสรจ็ ลง วนั หนง่ึ พอํ เพม่ิ กม็ าหาพลอยแลว๎ พดู ขน้ึ วาํ \"นกึ ไว๎แลว๎ ไมมํ ผี ดิ เลยทีเดียว คุณชติ กลบั มาแลว๎ ละ\"
\"กลบั มาทาํ ไม คณุ หลวงพบบ๎างหรือเปลํา\" พลอยถาม \"ฉนั ยงั ไมไํ ด๎พบเอง แตํพวงเขาบอกวําคณุ ชติ กลับมาเมอื่ วานซนื พอเห็นบา๎ นชํองสะอาดสะอา๎ น กซ็ กั วําใครเปน็ คนทาํ และอะไรตํออะไรจปิ าถะ พอร๎วู ําแมพํ ลอยเป็นเจ๎าของบ๎าน เขาก็บอกวาํ เขาจะกลบั มาอยูํอกี ในเร็วๆน้ี\" \"ลาํ พงั คณุ ชิตคนเดยี วฉันไมํวําอะไรเลย จรงิ ๆนะคุณหลวง เพราะถงึ จะอยํางไรเธอกเ็ ป็นลูกเจ๎าคุณพอํ เธอคิดจะ กลบั มาอยํบู า๎ นกถ็ ูกแลว๎ \" พลอยพูดแลว๎ กป็ รารภตอํ ไปวาํ \"ทฉ่ี นั กลัวนนั้ คอื พวกพ๎องของเธอเทาํ นนั้ กลัวจะตามเข๎ามา เกะกะกับคนในบา๎ น\" \"ฉันกค็ ดิ อยาํ งเดยี วกนั กบั แมพํ ลอย จึงอยากจะหาทางกนั ไว๎กํอน\" พํอเพิ่มพดู \"คุณหลวงจะกนั อยาํ งไรได๎\" พลอยพูดอยํางไมํวางใจ \"ฉนั วาํ ฉนั จะไปอยํทู ่ีบา๎ นน้นั สักพักหน่ึง มีเรอ่ื งมีราวอะไรจะไดพ๎ ดู จากนั ได๎\" แลว๎ พอํ เพม่ิ กห็ ายหนา๎ ไปราวๆเดอื นเศษ วนั หนง่ึ พอํ เพม่ิ กก็ ลบั มาแลว๎ บอกพลอยวาํ \"เรอื่ งคุณชติ เห็นจะเปน็ อนั เรยี บรอ๎ ยไปที ฉนั พบกับเธอและพดู จาตกลงกันเป็นที่เขา๎ ใจแลว๎ \" \"คุณหลวงตกลงกนั วําอยํางอยาํ งไร\" พลอยถาม \"ฉนั บอกเธอวํา ถ๎าจะเขา๎ มาอยํใู นบา๎ นนี้ลําพงั แตํตัวกไ็ ด๎ ทางเราไมํขดั ข๎อง แตํเธอจะต๎องไมํให๎พวกพ๎อง มาเกะกะ นอกจากน้ัน ฉันยังวางระเบยี บเอาไว๎หยุมๆหยมิ ๆ จนเธอแทบจะอยํไู มํไดเ๎ อาทีเดยี ว\" \"คณุ ชิตหรือจะไปยอมให๎งํายๆ\" พลอยพูดอยาํ งไมเํ ชือ่ \"ทีแรกเธอกท็ าํ ทําจะไมํยอมเหมือนกัน\" พอํ เพม่ิ บอก \"แตเํ มื่อฉนั ไปคา๎ งทบ่ี ๎านนั้นฉนั ไมไํ ดไ๎ ปคนเดียว ขนเอาพวกพอ๎ งจากบางลาํ ภูไปอยํดู ๎วยหลายคน มือดีๆทงั้ นัน้ \" \"พวกพอ๎ งอะไรกันคณุ หลวง แลว๎ จะไปทาํ อะไรคุณชติ ได๎\" \"อ๎าว ก็ฉนั บอกแมพํ ลอยแล๎วนี่นาวาํ ฉนั ก็นักเลงเหมือนกนั เดก็ ๆทีฉ่ ันพาไปมนั เคยพง่ึ พาอาศยั ฉันมา ฉันเรียกใช๎ สอยได๎ บอกใหต๎ ีเปน็ ตี บอกให๎ฟันเป็นฟัน คุณชิตเหน็ เขา๎ ก็รูต๎ ัวไมํกลา๎ มายุํมยํามหรอก\" \"ดคู ุณหลวงซ\"ี พลอยร๎องข้ึนอยํางตกใจ \"พดู กันดๆี ก็ไมํได๎ ตอ๎ งหอบเอานักเลงไปขํเู ขาถึงฟากขา๎ งโน๎น\" \"ก็คนอยํางคณุ ชิตน้นั พูดกนั ดๆี ฟงั รู๎เรื่องเสยี เม่ือไรเลาํ แมพํ ลอย\" คุณหลวงตอบ \"การทําดีตอํ คนพาล อยาํ งทแ่ี มํ พลอยชอบทาํ นั้น มันก็ดีหรอก แตฉํ ันเหน็ วาํ เปลืองเวลา บางทีกเ็ ปลอื งเงนิ ส๎ูวิธีของฉันไมํได๎ ใครดีมาเรากด็ ีตอบ แตํถ๎าพาล
มาเรากพ็ าลตอบให๎ถึงที่ เขา๎ ใจกันไดเ๎ ร็วพลิ กึ ไปอยูคํ ลองบางหลวงคราวน้ี ฉนั ปราบคุณชติ เสยี เรียบรอ๎ ยไปเลยทีเดยี ว จน เมยี เขาเองยงั เลอ่ื มใส\" \"คุณหลวงนีเ่ กงํ ขน้ึ ทกุ วัน\" พลอยพดู อมย้ิม \"ไหนลองวําไปทหี รือ คณุ หลวงปราบคณุ ชติ อยาํ งไรบา๎ ง\" \"คืนวันหนงึ่ เธอเมาข้นึ มาอาละวาดกบั ฉนั ที่บนตกึ พดู จาอยาํ งไรก็ไมํฟัง ยง่ิ อาละวาดใหญํ นึกวําจะทาํ กับฉนั ได๎ อยํางทํากบั คุณอนุํ บอกกบั ฉันให๎มาบอกแมํพลอยใหเ๎ อาเงินไปใหเ๎ ขา ไมํยงั งั้น เขาจะเผาบ๎านเสยี \" \"แล๎วคุณหลวงทาํ อยาํ งไร\" พลอยชักสนุก \"ก็เมื่อพดู กนั ดีๆแลว๎ ไมฟํ ัง ฉันกป็ ลอํ ยให๎เขาอาละวาดไปคนเดียวกํอน สวํ นฉนั ก็เอาเหลา๎ มากนิ บ๎าง น่งั เตมิ อยํู เรอื่ ยๆ ต้งั ใจวาํ จะให๎ทันคุณชติ จะได๎อาละวาดกันสองคนให๎สนกุ สักที\" \"แล๎วทนั ไหมคุณหลวง\" \"ท่ีไหนได๎\" คณุ หลวงตอบ \"ทันจนเกินหน๎าคณุ ชิตไปเสยี อีกหลายเทําตัว พอดีๆแล๎วฉันกท็ า๎ คุณชิต ใหม๎ าเผาบา๎ น แขํงกนั ดมู ันทหี รอื วาํ ใครจะเผาเกํง ฉนั ไปหยิบฟนื หยบิ นา้ํ มันกา๏ ดมาวาง ทาํ ทําจะเผาจรงิ ๆ\" \"แลว๎ ยงั ไง\" \"ธรรมดาคนเมานั้นนะํ แมํพลอย\" พํอเพิม่ อธบิ าย \"ถ๎าเห็นใครเมากวาํ ก็สรํางเมาเปน็ คนดีทนั ที เรอื่ งมันเมาทับกนั ได๎ เมาขํมกันได๎ พอคณุ ชติ เหน็ ฉันเมากวาํ ก็หายเมา กลับเขา๎ มาพะเน๎าพะนอ ห๎ามปรามฉนั เสยี อีก กลัววําฉันจะเผาบา๎ นเอา จรงิ ๆ\" \"ฉนั ถามอะไรจริงๆ สกั อยาํ งเถดิ คุณหลวง\" พลอยพดู ข้ึน \"ถา๎ เผ่ือคุณชติ เธอขมํ ไมลํ ง เห็นคณุ หลวงเมากวาํ แลว๎ ไมํ เขา๎ หา๎ มปราม คุณหลวงจะทําอยํางไร\" \"เอ ! ไมรํ ซู๎ แี ฮะ !\" พอํ เพ่ิมพูด \"ฉันก็คงจะเผาบา๎ นเสยี จรงิ ๆกระมงั เพราะตอนนน้ั มนั เมาจริงๆเสยี ด๎วย\" \"พุทโธํเอย๏ !\" พลอยอุทาน เพราะไมรํ ๎ูวาํ จะพดู อยาํ งไรอกี \"ตงั้ แตนํ ้ันมา\" พํอเพ่มิ เลาํ ตอํ \"คณุ ชติ ก็ดจู ะเกรงอกเกรงใจฉนั ข้นึ มาก ฉนั จะพดู จาวาํ กลําวอยาํ งไรกเ็ ชอ่ื ฟงั เพราะ เหน็ ฝมี ือฉนั เสียแลว๎ จะไปตามพวกพ๎องเข๎ามาขุํฉันก็ไมไํ ด๎ เพราะเดก็ ๆของฉนั ทไ่ี ปอยํดู ว๎ ยมนั คอยคุมเชิงอยํู หนักเข๎าเห็น ไมไํ ดป๎ ระโยชน๑ เขาก็เขา๎ มาลาบอกวาํ จะไปบ๎านนอก ไมมํ ีกําหนดกลบั เขาสั่งฉันให๎ฝากพวง กบั แมํพลอยด๎วย เพราะเขาไมํ มีปัญญาจะเลยี้ งดู\" \"โลงํ อกไปที\" พลอยพูดดว๎ ยความรู๎สกึ จรงิ ใจ
\"ฉันก็โลงํ อกเหมอื นกัน\" พํอเพมิ่ พูด \"ถ๎าคณุ ชิตยงั ไมไํ ป ฉนั ก็ตง๎ อยคํู ุมเชงิ กนั ไปเรอื่ ยๆ ลงทา๎ ยฉันจะกลายเป็นคณุ ชติ ไปอีกคนกไ็ มรํ ๎ู เพราะต๎องเมาปราบกันบํอยเหลือเกิน\" \"ฉนั ขอบใจคุณหลวงเหลือเกนิ คราวนี้\" พลอยพดู ด๎วยความจริงใจ \"ถา๎ ไมไํ ด๎คุณหลวง ฉนั จะต๎องลาํ บากใจอกี มาก นไ่ี ด๎คุณหลวงชํวยจดั ใหจ๎ นเสร็จเรอ่ื ง จงึ เรียบรอ๎ ยไปได๎\" \"ไมเํ ปน็ ไรหรอกแมพํ ลอย\" พอํ เพ่มิ ตอบหนา๎ บานด๎วยความดีใจ ทีไ่ ด๎ชมจากนอ๎ งสาว \"แมํพลอยมอี ะไร ฉันกต็ อ๎ ง ชวํ ยเสมอ ลงฉนั ได๎ชํวยแล๎ว ฉนั ก็ต๎องชํวยจนสําเร็จ เสยี แตไํ มมํ ีใครคํอยออกปาก ใหฉ๎ นั ชวํ ยเหลืออะไร เทําน้นั เพราะพ่ีนอ๎ ง แตลํ ะคนชอบเหน็ ฉนั ไมํได๎เร่ืองเสยี กอํ น ไมยํ อมเห็นวาํ ฉนั เป็นผูใ๎ หญํสักที\" \"คณุ หลวงอยาํ นอ๎ ยอกน๎อยใจไปเลย\" พลอยรบี พูดเอาใจ \"ทีน้ีฉนั เชอ่ื แล๎วละ ไดเ๎ หน็ ฝีมือคุณหลวงแลว๎ \" \"คํอยยงั ชวั่ หนํอย\" คุณหลวงพูดแลว๎ ถอนหายใจยาวอยํางพอใจ ตง้ั แตนํ น้ั มาพลอยนกึ ถงึ บา๎ นคลองบางหลวงครง้ั ใด กน็ กึ ถงึ ดว๎ ยความสขุ สบายใจ รส๎ู กึ เหมอื นวาํ ตวั ไดท๎ าํ หนา๎ ท่ี ใหแ๎ กใํ ครคนหนึ่ง ทีร่ จู๎ กั กนั มานานแตํมาตกอบั ลง แล๎วพลอยไดเ๎ ข๎าชวํ ยเหลอื ตอํ อายใุ หย๎ นื ออกไปอีก เวลาวาํ งๆพลอยมัก ชวนคุณเชยและตาอน๎ กับประไพ นง่ั เรอื ไปเทยี่ วทีบ่ ๎านเสมอ และถ๎าไปครง้ั ใด ก็มกั จะอยเํู สยี ทั้งวัน กินข๎าวทน่ี ั่นอาบน้ําที่นั่น และขณะท่ีอยูํท่นี ั่น ก็มคี วามรส๎ู ึกอิ่มเอบิ ใจวําตนไดก๎ ลับบ๎าน และบ๎านนน้ั เปน็ ของตนโดยสมบรู ณ๑ เป็นกรรมสทิ ธิท์ ีอ่ าจจะ ยกใหบ๎ ุตรหลานสบื ตระกลู กันได๎ตํอไป เหมือนอยํางกับท่ไี ด๎ตกทอดมาใหแ๎ กํกนั ต้ังแตํคร้งั ปู่ยาํ ตาทวด เมอ่ื พลอยเขยี นหนงั สอื ไปเลาํ ใหต๎ าออ๏ ดฟงั เกย่ี วกบั เรอ่ื งน้ี ตาออ๏ ดกต็ อบมาวาํ \"ลูกดใี จมากที่แมํไดซ๎ ํอมบ๎านที่คลองบางหลวงแลว๎ เรยี บร๎อย และบ๎านนัน้ ตกมาเป็นของแมํ ลูกไมํเคยไปทบ่ี ๎านน้นั เลย เพราะเมือ่ ลกู ยังอยแํู มไํ มเํ คยพาไป แตํลกู ยังจาํ ได๎ดถี งึ เรือ่ งตาํ งๆเกี่ยวกบั บา๎ นนนั้ ทแ่ี มํเคยเลําให๎ฟังบอํ ยๆ จนร๎ูสกึ เหมอื นกับวาํ ลูกเคยอยํูทีบ่ ๎านน้นั มาดว๎ ยตนเอง ทลี่ ูกดีใจมากอีกอยาํ งหนงึ่ ก็คือ เทําที่ฟังจากจดหมายของแมํ รส๎ู กึ วาํ แมํมี ความสุขมาก ที่ได๎เข๎าไปจดั การบา๎ นน้ี แมํมคี วามสขุ ทไี ร ลกู กด็ ใี จด๎วยทุกครัง้ ไป โรงเรยี นหยดุ คราวนล้ี กู ไปเยย่ี มพอ่ี น้ั ทป่ี ารสี เพราะลกู ชวนเขาใหข๎ า๎ มมาองั กฤษแลว๎ แตเํ ขาไมมํ า ลกู กเ็ ลยตอ๎ งขา๎ ม ไปเย่ยี ม เพราะมาเมืองนอกด๎วยกันสองคนเทําน้ี จะไปทง้ิ กนั เสียกด็ ูกระไรอยูํ พอ่ี ั้นเขาเขยี นจดหมายถงึ แมํบ๎างหรือเปลาํ ลกู กไ็ มทํ ราบ แตํนานๆเขาเขยี นมาถึงลูกทหี น่งึ ดชู ักจะฟงุ้ ซาํ นอยาํ งไรชอบกล ลกู เลยตกลงใจจะขา๎ มไปฝรั่งเศส เพอื่ ดึงๆ กันเอาไวบ๎ า๎ ง เดีย๋ วพ่ีอัน้ จะลอยหายไปเสยี \" จดหมายของออ๏ ดฉบบั นต้ี รงใจดาํ พลอยพอดี โดยเฉพาะในเรอ่ื งทเ่ี กย่ี วกบั ตาอน้ั จดหมายตาอน้ั ทม่ี มี าจากฝรง่ั เศส ฉบบั หนึ่งทําใหพ๎ ลอยตอ๎ งงง เพราะไมํคอํ ยจะเข๎าใจในความรู๎สกึ นึกคดิ ของตาอั้น ตาอน้ั เขยี นมาวาํ
\"ลกู ได๎มาเมอื งนอกนานพอท่จี ะเห็นบา๎ งเมือง และนสิ ยั ใจคอของคนทางน้ีได๎ เมือ่ ได๎เห็นแลว๎ บางทีก็ท๎อถอย บางที กม็ กี าํ ลงั ใจ เพราะบา๎ นเมอื งและคนของเขาเจรญิ กวาํ ของเรามาก เปรยี บกันราวฟา้ กบั ดนิ ลกู เหน็ ของเขาแลว๎ ก็มาคิดดวู าํ เพราะเหตไุ รเขาจึงเจริญมากกวาํ ของเรานัก ลูกเห็นวําเหตทุ ี่ฝรง่ั เขาเจริญเรว็ นัน้ เพราะเขาเปดิ โอกาสใหร๎ าษฏรได๎มีสํวนมี เสียง ในการปกครองบ๎านเมือง ทีฝ่ รัง่ เศสน้ีราษฏรทุกคน สนใจกับกิจการบ๎านเมอื งมาก ไปนงั่ ตามร๎านกาแฟทไ่ี หนกเ็ หน็ แตํ คนคุยกนั เรอ่ื งนี้ หรอื มฉิ ะนน้ั กอ็ าํ นหนังสือพิมพ๑ เกยี่ วกับกจิ การบ๎านเมอื ง แมแ๎ ตํนกั เรียนกพ็ ูดกันถงึ เรื่องเหลาํ น้อี ยํเู สมอ ท่ีน่ี เขาใหร๎ าษฏรเลือกตัวแทน เขา๎ ไปนัง่ ประชมุ ปรกึ ษาราชการ แล๎วก็ตั้งรฐั บาลมาปกครองประเทศอกี ตอํ หนง่ึ รฐั บาลไหนทํา ไมํดีเขาก็ตเิ ตยี นได๎ ถา๎ ไมเํ ช่ือฟังก็ตอ๎ งออก คนที่ฝร่ังเศสเขาเสมอกนั หมด ไมํมเี จ๎าไมมํ ีไพรํ ไมมํ ีพระเจ๎าแผํนดนิ ใครผดิ ใคร ถูกก็วํากันไปตามกฎหมาย ทุกคนเขาสนใจอยากใหบ๎ า๎ นเมอื งเจรญิ เมอ่ื เขามีโอกาส ท่ีจะแสดงความคิดได๎ และใช๎ ความสามารถของเขาได๎ บา๎ นเมืองของเขาจึงเจริญทันใจราษฎร ซ่ึงผดิ กับของเรา เพราะการปกครองของเราไมํเป็นเชํนน้นั ฝร่งั ทเี่ ขาเรียนหนังสอื กบั ลกู เขาถามถงึ เร่ืองการปกครองในเมืองไทย บอํ ยๆ แตํลูกก็เฉยเสยี เพราะของเรายงั ล๎าหลังอยํู มาก พูดไปก็อายเขาเปลาํ ๆ\" เมอ่ื คณุ เปรมไดอ๎ าํ นจดหมายของตาอน้ั กร็ ส๎ู กึ วาํ พอใจมาก พดู กบั พลอยวาํ \"เห็นไหมละํ แมพํ ลอย สงํ เด็กไปเรยี นเมืองนอกมนั ดอี ยาํ งนี้ เขาสอนให๎เดก็ มีปญั ญาคิดอาํ นอยํางคนฉลาด ถ๎า เรยี นเมอื งไทย ป่านนอี้ นั้ กย็ งั ไมํมคี วามคดิ ถึงเพียงนเ้ี ลย หนงั สือฉบับนฉี้ นั ตอ๎ งเอาไปให๎เพือ่ นๆท่ีกรมอาํ น\" \"จะดหี รอื คณุ เปรม\" พลอยทว๎ ง \"เด็กกาํ ลังหนํมุ มคี วามคิดแปลกๆ เรอื่ งรู๎ไปถึงผใ๎ู หญํเข๎าจะไมดํ ีกระมัง\" \"เรอื่ งอะไร\" คุณเปรมพูดอยํางไมํเขา๎ ใจ \"เรอื่ งการปกครองเมอื งนอกนะหรอื กไ็ มเํ หน็ เสยี หายอะไรนี่ กลับจะดีเสยี อกี ฉนั ได๎ยนิ ในหลวงทาํ นรับส่งั ถงึ เร่ืองเหลํานี้ ในโตะ๏ เสวยเสมอ เหมอื นกับทาํ นมพี ระประสงค๑จะสอนใหค๎ นรไ๎ู ว๎ แตทํ ําน รับสั่งวาํ เร่อื งน้ตี อ๎ งสอนกันไปอีกนาน ทําหนุ หนั พลันแลนํ ไปไมดํ ี อาจถึงเสียหายแกํบ๎านเมืองได๎ อยาํ งเรื่องเมืองดุสิตธานที ี่ วงั พญาไทน้นั คนท่ีไมํร๎กู พ็ ดู กนั เองงํายๆ วําในหลวงทํานเลนํ บ๎านตุ๏กตาเหมือนเดก็ ๆ แตํพวกเราท่อี ยูใํ กล๎ชิดรดู๎ วี ํา ทํานมี พระประสงคจ๑ ะสอนให๎คนรูถ๎ ึงเรือ่ งการปกครอง ที่เขาทํากันที่เมืองนอก\" \"ก็ตามใจคณุ เปรม\" พลอยพดู คล๎อยตาม \"ฉนั ไมํคอํ ยร๎เู รื่องอะไรหรอก หนังสือตาอนั้ ฉนั อาํ นไมํเข๎าใจ สู๎อาํ นหนงั สือ ตาออ๏ ดไมํได๎\" \"แมํพลอยรักลกู คนไหนกเ็ ขา๎ ใจแตคํ นน้นั อ๏อดแกกด็ ีหรอก แตฉํ ันเห็นวาํ แกรักความสบายมากไป สูอ๎ นั้ ไมํได๎\" คุณ เปรมออกรบั แทนตาอน้ั \"โธํ ! คุณเปรมหาความ\" พลอยรอ๎ งขนึ้ \"ลกู ๆฉันก็รกั เทําๆกนั ทั้งน้นั ไมํเคยลาํ เอียงเลย แตํฉันไมเํ ขา๎ ใจจริงๆ ฉนั ก็ พดู ไป คุณเปรมเสียอีก มกั จะลาํ เอียงเข๎าขา๎ งตาอั้นไมเํ ข๎าเรอ่ื ง\"
\"อยาํ มาเถียงกันเลยแมพํ ลอย\" คณุ เปรมหวั เราะ \"ฉันลอ๎ เลํนนะํ เด็กมันกล็ ูกเราทั้งสองคนนะํ แหละ เอาจริงเขา๎ ฉนั ก็ รกั เทาํ กันหมด\" พลอยคดิ ถงึ ความเจรญิ ตาํ งๆทต่ี าอน้ั พดู มาในจดหมายแลว๎ กห็ นกั ใจ ตาอน้ั บนํ วาํ เมอื งไทยนน้ั ลา๎ หลงั เจรญิ ไมพํ อ แตํความจรงิ เมอื งไทยเทําท่พี ลอยเห็นนั้น รส๎ู กึ วําจะเจริญออกไปไกลกวาํ แตกํ ํอนมากมาย จนพลอยแทบจะก๎าวตามไปไมํ ทนั อยํูแล๎ว จิตใจของคนกด็ ี วธิ ีทจ่ี ะพูดจาปฏิบตั ติ นกด็ ี พลอยสังเกตดุ เู หน็ วาํ หละหลวมกวาํ แตกํ อํ น ไมมํ ีใครคํอยถือ ประเพณีเครํงครัดอยํางแตํกอํ น ผหู๎ ญิงสาวๆสมัยใหมํ รูส๎ กึ วําจะเกงํ ในสายตาของพลอย จะพูดจาสิ่งใดหรอื กระทําตน โดยทว่ั ไป ก็สอํ ใหพ๎ ลอยเห็นวําขาดความระมัดระวัง โดยเฉพาะในการติดตอํ กบั ผช๎ู ายแล๎ว พลอยกย็ งิ่ เหน็ วําปลํอยตวั กนั จนเกินควร อยาํ งในงานฤดหู นาว ซง่ึ เดย๋ี วน้ีย๎อนมามที ส่ี วนจิตรลดา พลอยกเ็ หน็ ผ๎หู ญิงสาวๆเดินเทย่ี วกับผู๎ชายหนุมํ เปน็ กลํมุ ๆ พูดจาหยอกล๎อกนั เลนํ อยาํ งสนกุ สนาน และไปด๎วยกันโดนอิสระเสรี ไมํมผี ๎ใู หญคํ อยควบคมุ อยาํ งแตกํ ํอน ซงึ่ ทั้งนี้ พลอยกไ็ ด๎แตนํ งิ่ คิดอยใํู นใจ ไมกํ ลา๎ จะพูดใหใ๎ ครไดย๎ ิน เพราะกลวั จะถกู หาวาํ ล๎าสมยั แตบํ างครง้ั พลอยกอ็ ดไวไ๎ มไํ ด๎ ตอ๎ งระบายความในใจออกมาใหช๎ อ๎ ยฟงั เพราะเปน็ คนๆเดยี ว ทพ่ี ลอยเหน็ วาํ เขา๎ ใจตน หลังจากทไ่ี ดไ๎ ปเท่ยี วงานฤดูหนาวกับคณุ เปรมทีส่ วนจิตรฯมาคนื หน่ึง กพ็ อดชี ๎อยออกมาหาจากในวงั ตามปกติ พลอยกพ็ ดู ขนึ้ วาํ \"ชอ๎ ยสังเกตหรือเปลําวําคนเดย๋ี วน้ไี มเํ หมือนแตกํ ํอน\" \"หา ! วําไงนะพลอย !\" ช๎อยถามอยํางไมเํ ขา๎ ใจ \"ไมเํ หมือนแตํกอํ นยังไง ฉันกเ็ หน็ เขามหี วั เดียว สองแขน สองขา เหมือนแตํกํอน หรือแมพํ ลอยไปเหน็ คนแปลกประหลาดท่ไี หนมา\" \"ไมํใชยํ งั ง้นั หรอกชอ๎ ย\" พลอยตอบ \"ฉนั หมายถึงวาํ คนเด๋ียวนเี้ ขาทําตัวไมํเหมอื นเม่อื ครัง้ สมยั เรายงั สาว\" \"งน้ั เรอะ\" ชอ๎ ยพดู \"ฉนั มันคนหปู า่ ตาเถอ่ื นอยูแํ ตใํ นวงั ไหนวําไปถีวาํ เขาแปลกไปยังไง\" \"ฉนั ดเู ขาโซ๎ดๆ ทาํ ตัวเหมือนแหมํม ผูช๎ ายพายเรือเขาก็ไมกํ ระดาก ดูกลา๎ กนั เหลือเกิน สมัยเรานั้นเห็นผชู๎ ายมีแตํจะ คดิ วงิ่ หนี สมยั นี้ดูเขาเฉยๆ เห็นเทาํ กนั ไมํกระดาก ไมํกลัว ฉนั ดๆู แล๎วใจหายใจควาํ่ ทเี ดยี ว\" \"แมพํ ลอยกท็ าํ เปน็ ขวญั ออํ นไปได๎\" ช๎อยพดู \"กาลสมัยเปล่ยี นไป บา๎ นเมืองเปลย่ี นไป ศาสนาเรียวลงทุกวนั ใจคนก็ ต๎องเปลยี่ นไปบ๎าง ถงึ สมยั เราก็เถอะ คนทเ่ี ขาทําทาํ เหมอื นกับแหมมํ กม็ ถี มไป พวกคุณหญิงคุณนาย เมียทตู ท่เี ขาเคยไปอยํู เมืองนอก กลบั มาถึงเมืองไทย พอมีงานรับเจ๎าฝรงั่ ทีไร เขาออกแสดงแหมมํ กันออก จาํ ไมไํ ดเ๎ สียแลว๎ หรือ\" \"มนั ไมเํ หมือนกนั น่ีช๎อย\" พลอยตอบ \"สมยั นนั้ ใครเขาตามผัวไปเมอื งนอก เขาก็ไปไวผ๎ มนุํงกระโปรง แตงํ แหมมํ ที่ โนนํ พอกลับมาก็ต๎องรีบตดั ผมส้นั ยอ๎ มฟนั ดาํ ให๎เหมือนคนอื่น แล๎วกิริยามารยาทเขากย็ งั เป็นไทย จะออกแหมมํ ก็เฉพาะรบั เจา๎ ฝร่งั อยาํ งชอ๎ ยวํา เดย๋ี วนี้เขาเป็นแหมํมทงั้ กริ ิยามารยาทอยูํตลอดเวลา แม๎แตคํ นไทยด๎วยกนั \"
\"เรามนั แกเํ สยี แลว๎ ละพลอยเอย๏ !\" ช๎อยพูด \"ตาเราจึงมองเหน็ ไปเอง ฉนั วําคนกย็ ังเป็นคนอยนูํ ั่นแหละ จะ เปลีย่ นแปลงไปบา๎ งกแ็ ตํภายนอก อยาํ งรุํนเราผใ๎ู หญํกเ็ คยมองคอ๎ นมาแล๎วเหมือนกนั \" \"ไมถํ งึ อยํางง้นั หรอกชอ๎ ย\" พลอยทว๎ ง \"พลอยอาจจะไมถํ ึงแตฉํ นั มันถงึ ฉันรตู๎ วั ดีวาํ กระบวนเกงํ กระบวนขนื โลก อยากจะดันไป ให๎มันแปลกกวาํ คนอน่ื แล๎ว ไมมํ ใี ครเกนิ ฉนั แตํมนั ก็ไปได๎พกั เดยี ว อายุมากเขา๎ มันกห็ ยดุ เด๋ยี วนี้เสียอกี พลอยยงั เกินไปกวําฉันทไี่ ว๎ผมยาว ฉันยัง ตัดส้นั อยํูแคนํ ี้ ถา๎ ฉนั เกดิ เด๋ยี วน้ี กค็ งเหมอื นกนั นะํ แหละ\" \"ชอ๎ ยไมํมีลูกสาว พูดอะไรก็พูดได๎ ฉันเปน็ หํวงประไพเทํานั้นเอง\" \"แลว๎ ตัวอยากดัดจริตไปมีผวั มีลกู เข๎าทําไม\" ชอ๎ ยพูดเปน็ คาํ สดุ ท๎าย และพลอยกไ็ มมํ ขี ๎อแก๎ตัวตอํ ไปอกี บทที่ ๘ ตามปกตติ ง้ั แตอํ ยดํู ว๎ ยกนั มา พลอยกพ็ ยายามเอาใจคณุ เปรม และพยายามปฏิบตั ติ น ใหถ๎ กู กบั ความประสงคข๑ อง คณุ เปรมอยเํู สมอ ถึงจะออกปากทัดทานบ๎าง กย็ อมทําตามใจคุณเปรมในทสี่ ุด พยายามเก็บความรสู๎ กึ สํวนตัวไว๎ และ ถือเอาความเหน็ ของคณุ เปรมในเรอ่ื งทีส่ งิ่ ใดจะควรหรือไมํควรน้นั เปน็ ใหญํ แตมํ ีเรือ่ งหน่ึงท่พี ลอยขดั ขืนทัดทานอยนูํ าน เพราะเห็นวําเป็นการฝนื ความรส๎ู ึกของตนจริงๆ เรื่องนัน้ กค็ ือ การเปล่ยี นจากผ๎านุํงโจมกระเบนมาเป็นนุงํ ผา๎ ซ่นิ วนั หนง่ึ คณุ เปรมพดู ขน้ึ วาํ \"แมํพลอย ฉันเห็นวําตอํ ไปนแี้ มํพลอยเลกิ นุงํ ผา๎ เสียทีก็จะดี\" \"แล๎วกันคณุ เปรม !\" พลอยร๎องเสียงหลง \"ทําไมพูดอยาํ งนั้นละํ อยูํดีๆจะให๎ฉนั เลิกนุํงผา๎ เสียแลว๎ \" คณุ เปรมหวั เราะชอบใจแลว๎ พดู วาํ \"แมํพลอยน่ีคงเห็นฉันบ๎าพิลึก ! เปลาํ หรอก ฉันไมํไดห๎ มายความวํา จะใหแ๎ มพํ ลอยเลกิ นงํุ ผ๎าเสียเลย แตฉํ นั อยาก ให๎นํุงผา๎ ซิน่ แทนผ๎าโจงกระเบน\" \"ตายจรงิ ! นค่ี ณุ เปรมเห็นฉันเปน็ ลาวมาตั้งแตํเมอ่ื ไร\" พลอยถามเพราะไมํเข๎าใจความหมายของคณุ เปรม เลย แม๎แตนํ ๎อย \"ในหลวงทํานทรงโปรด\" คุณเปรมตอบสั้นๆ แตํก็เปน็ การอธบิ ายที่มคี วามหมายลึกซึง้ \"เสด็จทาํ น กเ็ รม่ิ ทรงผ๎าซน่ิ แล๎ว ขา๎ หลวงเสด็จเขาก็นุํงตามทุกคน ฉนั กเ็ ห็นวําแมพํ ลอยควรจะนงุํ บ๎าง\" \"ไมํไหวละคุณเปรม ฉันแกํแลว๎ จะไดก๎ ลายเปน็ ตัวตลกไป เดก็ ๆมนั จะหวั เราะเอา ฉันอายเขา ทําไมไํ ด๎หรอก\"
\"เรอื่ งมันไมํได๎อยูทํ ่ใี จเรา\" คุณเปรมพดู เฉยๆ \"แตเํ ราเป็นขา๎ ทําน ทาํ นโปรดอยํางไรเรากค็ วรจะทาํ อยํางน้ัน\" \"โธํเอย๐ !\" พลอยพูดทําเสยี งเหมอื นกับจะร๎องไห๎ \"ทํานจะโปรดอะไรก็โปรดได๎ ฉันไมวํ าํ เลย แลว๎ ก็อยากจะทาํ ตาม แตทํ ําไมถงึ จะตอ๎ งมาโปรด ใหฉ๎ นั นงุํ ผ๎าซิน่ เปน็ ลาวไปก็ไมรํ ๎ู กรรมเวรแทๆ๎ ทเี ดียว\" \"ลาวกาวอะไรท่ีไหนกันแมพํ ลอย\" คุณเปรมพดู เหมือนกับราํ คาญ \"คนทางเหนอื เขากอ็ ยูใํ นประเทศสยาม อยําง เดยี วกับเรา เขาก็เปน็ คนไทยเหมอื นกบั เราๆนี่แหละ แมํพลอยพดู เปน็ คนโบราณไปได๎ อะไรของเขาดี เราก็ควรจะเอามาใช๎ จะไปมวั กระดากกระเด่ืองอยํูทาํ ไม\" \"ฉันไมไํ ด๎กระดากกระเดอื่ งอะไรหรอกคณุ เปรม\" พลอยตอบ \"ชวั่ แตํวาํ ฉันไมเํ คย เม่ือยงั เด็กๆ เคยเหน็ แตํตําหนัก พระราชชายาเขานํุงผา๎ ซ่นิ กนั ทั้งตาํ หนัก พระราชชายาเองทํานกท็ รงผ๎าซิ่น ฉันก็เห็นวําสวยดี ชอบไปดูเสมอ ดูแล๎วกอ็ ดนึก ชมอยไํู มไํ ด๎ ยิง่ เวลาทํานทรงแตํงเตม็ ยศ ทรงผ๎าซิน่ ยกเงินยกทอง ฉนั ก็ย่งิ เห็นสวย แตตํ ัวฉนั เองไมเํ คยนึกจะลอง เพราะนงํุ โจงกระเบนมาแตอํ อ๎ นแตอํ อก จะมาเปลย่ี นเอาตอนนี้ก็ดอู ยาํ งไรอยูํ\" \"ก็ไมเํ ห็นจะมอี ะไร\" คุณเปรมพดู ด๎วยนํ้าเสียงที่ดูเหมือนเบาใจข้นึ เมอื่ ไดย๎ นิ พลอยรับวาํ ตนเหน็ ผ๎าซิน่ น้ันสวย \"แมํ พลอยก็รบั อยูํเองวํานงุํ ผา๎ ซิน่ นัน้ สวยดี แลว๎ จะมัวไปเกี่ยงงอนอะไรอีก ลองนงํุ ดูเถดิ อกี หนอํ ยกเ็ คยไปเอง\" \"ฉันแกํแลว๎ \" พลอยตอบอยํางแนํใจวําไมํยอมนํุงผ๎าซิ่นแนํ \"แมํพลอยละกอ็ ยาํ งน้แี หละ\" คณุ เปรมพดู ด๎วยน้ําเสียงแสดงความนอ๎ ยใจ \"เอะอะอะไรกแ็ ก๎ตัววําแกํ ซ่ึงความจริงก็ ยังไมแํ กํเทําไหรํ ตามใจฉันหนอํ ยเถอะนาํ แมพํ ลอย ฉนั ขอละ ถ๎าฉนั รบั ราชการกระทรวงอนื่ ฉันก็ไมวํ ําอะไรหรอก แตํน่ฉี ัน อยํใู นนัน้ รู๎อยูํแกใํ จวําทาํ นโปรด คนอ่ืนเขากเ็ ร่ิมทาํ ตามพระราชนยิ มกันแล๎ว ฉนั จะไมํบอกเมียฉนั ใหท๎ ําบ๎าง ก็ดูกระไรอยํู\" \"ผ๎าซน่ิ ฉันไมมํ ี\" พลอยพดู เสยี งออํ ยๆ เพราะเริ่มจะเหน็ ใจคณุ เปรมขน้ึ มาครันๆ \"แลว๎ ฉันจะหามาให๎ จะเอาเทําไรก็ได๎\" คณุ เปรมตอบอยํางโลงํ ใจ แตผํ า๎ ซน่ิ ทค่ี ณุ เปรมหามาใหก๎ ลุ หี นง่ึ นน้ั พอพลอยแกห๎ อํ ออกดกู ใ็ จหาย คณุ เปรมจะไดเ๎ ลอื กผา๎ ซน่ิ เหลาํ นน้ั หรอื ไมํ พลอยกไ็ มทํ ราบ แตํถ๎าคณุ เปรมไดเ๎ ลอื กจริง ความเข๎าใจของคุณเปรมในเร่อื งอายหุ รือวยั ของพลอยนัน้ ก็ตอ๎ งแตกตํางกับ ความเห็นของพลอยเปน็ หนกั หนา เพราะผา๎ ซ่นิ แตลํ ะผืนทีค่ ุณเปรมหามาให๎ ดูมีสีสนั ฉดู ฉาด บาดตา เหมาะแกํคนทอี่ ยใํู น วยั สาวรุํนๆ จะนํงุ มากกวาํ คนอยํางพลอย คณุ เชยผซ๎ู ึ่งเผอิญมานงั่ อยดํู ว๎ ย เม่อื พลอยนง่ั ดผู ๎าซิน่ ทค่ี ณุ เปรมหามาให๎ หวั เราะ หๆึ แล๎วพดู วํา \"สนกุ ละแมํพลอย ผัวหลํอนชาํ งหามาใหเ๎ มียนํงุ เสียจรงิ ๆ อะไรๆกด็ หี รอก ฉนั กลวั หมามนั จะไลกํ ัดเอา เทํานนั้ \" \"ดูเอาเถิดคณุ เชย\" พลอยตอบ \"เพยี งแตจํ ะใหฉ๎ ันนงุํ ผ๎าซ่นิ กห็ นักใจเอาการอยแูํ ล๎ว แตกํ ย็ ังเลือกสีเลอื กลาย ทฉี่ ัน นํุงไมํไดอ๎ ีก\"
\"ฉันรูจ๎ กั คนทเ่ี ขาขายผา๎ ซน่ิ อยํูบ๎าง\" คุณเชยบอก \"แมํพลอยอยําไปนงุํ พวกน้ี โยนมาใหฉ๎ นั ทั้งหอํ นน่ั แหละ แล๎วฉนั จะไปเปลีย่ นเขามาให๎ เลอื กเอาท่ีมันพอนุํงไดห๎ นํอย แตไํ หนลองนงํุ ดูสกั ผืนกอํ นหรือ ฉันอยากดวู ํา แมํพลอยหน๎าตาเปน็ อยํางไรเมอ่ื นํุงแล๎ว\" พลอยหยบิ เอาผา๎ ซน่ิ ผนื หนง่ึ มานงํุ ลองดตู ามทค่ี ณุ เชยบอก แลว๎ กเ็ หลยี วไปมองดตู นเองในกระจกบานใหญํ ทต่ี ดิ อยํู กับข๎างฝา ภาพท่เี ห็นในกระจกนน้ั ทําให๎พลอยต๎องหัวเราะอยํพู ักใหญํ ด๎วยความขบขนั ฝ่ายคณุ เชยก็มองดนู อ๎ งสาว แล๎ว หวั เราะข้ึนเชนํ เดียวกนั ตํางคนตาํ งเห็นวาํ การเปล่ยี นแปลงในเครือ่ งแตํงกายนัน้ เปน็ ของไมสํ ําคญั เป็นแตํเพียงอารมณ๑ ชวั่ ขณะของผ๎ใู หญํ ตํอไปก็อาจเลกิ หาได๎รูไ๎ มํวํา ผ๎าซ่นิ นนั้ เม่อื มาถึงแล๎ว กจ็ ะอยํูมาตลอดไป แลว๎ กก็ ลบั กลายเปน็ กระโปรง เป็นสะแลค็ ยาวสะแล็คสน้ั และอน่ื ๆอีกเปน็ อันมาก ท่ีคนท้ังสองนกึ ฝันไปไมถํ ึงวํา ผห๎ู ญิงไทยจะกล๎าหาญนํุงได๎ \"ฉนั ไมํกลา๎ ออกจากบ๎านหรอกคณุ เชย\" พลอยพดู พลางหวั เราะพลาง \"ออกไปแล๎วฉนั ไมรํ จ๎ู ะตีหน๎า อยํางไรถูก จะ นั่งลกุ เดินเหนิ ดมู นั ผดิ ไปหมด\" \"ฉันกเ็ หน็ ใจ\" คุณเชยตอบ \"ถ๎าเป็นฉนั กค็ งลาํ บากเหมือนกัน เคราะหด๑ ีทฉี่ ันได๎ผวั เปน็ หมอกลางบา๎ น ไมอํ ยาํ งน้ันก็ คงจะตอ๎ งนุํงตามเขาไป\" \"กรรมของฉันแทๆ๎ ทีเดยี วคุณเชย\" พลอยเหน็ ด๎วย \"นถ่ี า๎ เปน็ คนอน่ื ไมใํ ชคํ ุณเปรม เขาคงไมบํ อกใหเ๎ มียนํงุ แตํฉันก็ ได๎ผัวอยาํ งนี้ อะไรนิดอะไรหนํอยก็ต๎องใหท๎ นั สมัย ฉันแทบจะตามไมทํ ันอยํแู ล๎ว คร้ันจะไมํยอมตาม กจ็ ะขัดใจกนั เสีย เปลาํ ๆ\" \"ถา๎ จะวาํ ไปฉันกเ็ ห็นใจคุณเปรม\" คุณเชยพูด \"เมยี คนอน่ื ท่เี ขาอยํใู นน้นั เขานุงํ กนั หมด เขากต็ ๎องให๎แมพํ ลอย นุงํ บา๎ ง จะไปขืนอยคํู นเดียวอยํางไรได๎ เสียอยูํอยํางเดียวที่คุณเปรมเลือกผา๎ ซิน่ มันเหลือเกินไปหนํอยเทําน้นั \" อยาํ งไรกต็ าม อกี สองสามวนั ตอํ มา คณุ เชยกไ็ ปหาผา๎ ซน่ิ มาเปลย่ี นให๎ สสี นั ลวดลายไมฉํ ดู ฉาดเทาํ ชดุ ทค่ี ณุ เปรมหา มาให๎ และพลอยกต็ ๎องเร่มิ ตดั เสอื้ ทจ่ี ะเขา๎ กบั ผา๎ ซนิ่ แพรสะพายทเ่ี คยใชเ๎ ม่ือยังนงํุ โจงกระเบนนั้น เปน็ อนั วําเลิกเดด็ ขาด ใน ท่ีสุดพลอยก็เริ่มค๎ุนเคยกับการเปลีย่ นแปลงในเครื่องแตํงกายครง้ั ใหญํ และนุงํ ผา๎ ซิน่ ในเวลาการงานกบั คณุ เปรม จะนุงํ ผ๎า โจงกระเบนเฉพาะเวลาอยบูํ ๎าน หรอื ไปไหนเป็นการลําลองเปน็ สวํ นตัว พลอยรส๎ู กึ คํอยยังชัว่ อยูหํ นํอยหน่ึง ท่ีการนงุํ ผา๎ ซิน่ น้ันแพรํหลายไปรวดเรว็ เกนิ คาด แตํพอพลอยเริม่ จะคุ๎นกบั ผ๎าซ่ิน คณุ เปรมก็เลกิ สนใจในเรอื่ งการแตงํ กายของภรรยา หนั เขา๎ สนใจกับการแตํงกายของตนเอง และของอืน่ บางอยาํ ง วนั หนง่ึ คณุ เปรมจะไปในงานขน้ึ บา๎ นใหมขํ องขา๎ ราชการกระทรวงเดยี วกนั ทไ่ี ดร๎ บั พระราชทานบา๎ นอยํู ตามปกติ งานเชนํ น้ี พลอยให๎คณุ เปรมไปคนเดยี ว ไมํคอํ ยจะไปดว๎ ย และในงานนพ้ี ลอยก็ให๎คุณเปรมไป แตํผ๎เู ดียวอีก ตอนเชา๎ วนั น้นั คุณเปรมเอาหบี หํออะไรกลบั บ๎านหลายอัน บอกกบั พลอยวําเปน็ เสื้อผา๎ ที่หามาได๎ใหมํ พลอยก็นึกวาํ เปน็ เส้ือผา๎ ธรรมดา ยังมไิ ดม๎ เี วลาทีจ่ ะเขา๎ ไปดู ระหวาํ งที่คณุ เปรมแตงํ ตัวอยูํนน้ั พลอยกน็ ั่งเยบ็ เส้อื ใหป๎ ระไพอยขูํ า๎ งนอก คณุ เปรมแตํงตวั เสรจ็ แล๎วกเ็ ดนิ ออกมาจากในหอ๎ ง พลอยเหลยี วไปดสู ามี แลว๎ กส็ ะดง๎ุ สดุ ตวั ร๎องข้นึ วํา
\"คุณเปรมจะไปไหนน่นั นะํ ! แตงํ ตวั ราวกบั รับพระอังคาร !\" วนั นน้ั เปน็ วนั องั คาร คณุ เปรมแตงํ ตวั ดว๎ ยเครอ่ื งสชี มพทู ง้ั ชดุ คอื ผา๎ มวํ งสชี มพู เสอ้ื ชน้ั นอกแพรสชี มพู ถงุ เทา๎ แพรสี เดียวกัน และรองเท๎าหุ๎มแพรตวํ นสีชมพู แม๎แตหํ มวกสักหลาดที่คุณเปรมถอื อยํูในมือ กเ็ ปน็ สีชมพู อยํางเดยี วกบั ผ๎ามํวง และเสอื้ ชน้ั นอก ของอยาํ งเดียวท่ีมไิ ดเ๎ ปน็ สชี มพูไปดว๎ ย กค็ ือไม๎เทา๎ ทคี่ ุณเปรมถืออยใํู นมอื คณุ เปรมหวั เราะชอบใจแลว๎ พดู วาํ \"ฉนั แตงํ อยํางนเ้ี ปน็ อยาํ งไรแมพํ ลอย สวยดไี หม\" \"กส็ วยดหี รอก\" พลอยพูดอยํางเกรงใจ \"แตํทาํ ไมมนั เข๎าชุดกันไปหมดอยาํ งนี้ ฉนั ไมํเคยเห็นแบบนี้ ยังบอกไมํถกู \" \"เดยี๋ วนีผ้ ๎ชู ายแตํงตวั กันอยํางนี้แหละ\" คุณเปรมอธบิ าย \"คนที่ไปงานวันน้ี กค็ งจะแตงํ อยํางเดียวกนั หมด\" \"มสิ ชี มพูโรํไปท้ังงานหรือคณุ เปรม\" พลอยถามเพราะไมํร๎จู ะถามอะไรอกี \"สวํ นมากก็คงจะเป็นอยาํ งน้ัน\" คุณเปรมตอบอยาํ งธรรมดา \"และวันพรงุํ น้ีเปน็ วันพุธ แตเํ ขียวกันทงั้ ตวั อีก\" \"แลว๎ วนั อาทิตยเ๑ ลาํ คณุ เปรม ทาํ อยาํ งไร\" \"แตงํ แดง\" คณุ เปรมตอบหนา๎ ตาเฉยๆ \"แดงหมดตั้งแตํหมวกถงึ เกอื กทเี ดียวหรือ\" พลอยถาม \"ก็ต๎องอยํางนั้น ฉนั มหี มดแล๎วทั้งเจด็ สี\" คุณเปรมตอบ พลอยดคู ณุ เปรมอยหํู ลายตรลบ แลว๎ กพ็ ดู ขน้ึ อยาํ งอดไมไํ ดว๎ าํ \"ถา๎ แตงํ ตวั กันอยาํ งนีอ้ ีกหนอํ ยผหู๎ ญิงก็คงแพ๎ ฉนั โลํงอกไปอยําง ทคี่ ุณเปรมเปน็ คนขาว ถา๎ เปน็ คนดํา แล๎วแตงํ ตัว ชุดวนั อาทติ ย๑ละกง็ ามหน๎าละ คงเหมือนอา๎ ยคะนังเมือ่ แผนํ ดนิ กํอน\" \"ฉนั อุตสาํ ห๑หาเครอื่ งแตํงตัวให๎ถกู สมยั อยตํู ง้ั หลายวัน พอแตํงเข๎าจรงิ แมพํ ลอยจะชมสกั คํากไ็ มํมี\" คณุ เปรมพูด อยํางนอ๎ ยใจ \"ฉันก็เห็นวําสวยดี จริงๆนะคุณเปรม ชวั่ แตํวาํ ตาฉันมันยงั ไมเํ คย เหน็ เขา๎ เปน็ หนแรกก็ถามไปอยาํ งนัน้ ร๎ูอยาํ งนี้ แล๎ว ฉนั จะไดต๎ ั้งตาคอยชมทีละชดุ จนครบเจด็ สี เจด็ วนั \" คณุ เปรมยนื หมนุ ไปหมนุ มาอยาํ งเกอ๎ ๆ อยอํู กี พกั หนง่ึ แลว๎ กล็ งเรอื นไปขน้ึ รถออกจากบา๎ น อกี สกั ครํู นางพศิ กเ็ ดนิ ตบุ ตบั ขึน้ บนั ไดมาทรดุ ตวั ลงน่งั แล๎วพูดข้นึ วํา
\"คณุ พลอย เมอ่ื กี้ตวั อะไรลงไปจากบนตึก\" \"คุณพระตํางหากละํ พิศ\" พลอยตอบ \"อนิจจํทุกขํ\" นางพศิ ออกอทุ าน \"โอโ๎ ฮ ! ทาํ ไมแตงํ ตัวอยาํ งนนั้ เลํา บําวดแู ตไํ กลจาํ ไมไํ ด๎จริงๆ นกึ วําง้ิวที่ไหนมาเดิน อย\"ํู แตคํ วามจรงิ คณุ เปรมแตงํ กายดว๎ ยสเี ดยี วกนั ทง้ั ชดุ เปน็ การทดลองดเู ทาํ นน้ั พอไดม๎ โี อกาสแตงํ ไปจนครบ เจด็ ชดุ เจด็ สีแลว๎ คณุ เปรมกด็ ูจะเนอื ยๆไป หนั เข๎าหาผา๎ มวํ งสนี า้ํ เงิน หรอื ผา๎ พนื้ สนี ้ําเงนิ บา๎ ง สเี ทาบ๎าง และเสื้อนอกขาวๆ เรียบๆ อยํางแตํกํอน ความสนใจอนั แทจ๎ ริงของคณุ เปรมไปตกอยูํที่ไมเ๎ ท๎าทีถ่ อื อนั เป็นไมแ๎ กว๎ ซ่ึงกําลังเลํนกนั อยชํู กุ ชมุ ในสมัยนน้ั และซื้อขายกนั ด๎วยราคาแพง คณุ เปรมคล่ังไมเ๎ ท๎าอยนูํ าน เริม่ สะสมไมเ๎ ทา๎ ตํางๆ เป็นอันมาก แตทํ ่ีตน่ื เต๎นท่ีสดุ ปรารถนา เปน็ ทีส่ ุดกค็ อื ไม๎แกว๎ เมือ่ รูว๎ ํามที ไ่ี หนดี คุณเปรมกจ็ ะติดตามไปจนถึง ถ๎าเจา๎ ของไมขํ ายก็ขอให๎ได๎ชม แตํถ๎าเจา๎ ของยนิ ดจี ะ ขายแล๎ว ถงึ จะเรยี กราคาเทาํ ไรคุณเปรมก็ซื้อ โดยไมํตอ๎ งตํอราคา ไม๎แกว๎ บางอันทคี่ ุณเปรมซอื้ มานน้ั ทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งสะด๎ุง ดว๎ ยราคาทแ่ี พงถึงขนาด แตจํ ะทัดทานก็ไมไํ ด๎ กลัวคุณเปรมจะหาวําขดั ใจ และคุณเปรมกม็ นั จะพดู แกต๎ วั ไวก๎ ํอนเสมอวาํ \"ถกู หนอํ ยแพงหนํอยกอ็ ยําวาํ ฉนั เลย แมพํ ลอย เพราะใจฉันรักจรงิ ๆ ถึงจะเสยี สตางค๑ไปในทางนี้ กย็ ังดกี วาํ ทางอนื่ เป็นต๎นวําไปแอบมีเมยี นอ๎ ย ไมแ๎ ก๎วนน้ั ถงึ จะแพงก็ไมํทําให๎แมพํ ลอยต๎องร๎อนใจ ถ๎าฉันเอาสตางคอ๑ อกบาํ เรอผู๎หญงิ เมอื่ ไร แมพํ ลอยถึงคอํ ยวํา\" ไดย๎ นิ คาํ พดู ของคณุ เปรมเชนํ น้ี พลอยกไ็ ดแ๎ ตนํ ง่ิ นกึ ในใจวาํ ถงึ แมว๎ าํ คณุ เปรมจะใชเ๎ งนิ เทย่ี วบาํ เรอคนอน่ื จรงิ พลอยก็ คงจะนิ่งให๎อีก จะวาํ กลําวคณุ เปรมไดอ๎ ยํางไร พลอยกย็ ังนกึ ไมํออก แตํท่ีพลอยรูส๎ ึกอศั จรรย๑ใจและไมเํ ข๎าใจ ก็คอื วธิ ีเลํนไม๎ เท๎าของคณุ เปรม ไมแ๎ ก๎วทกุ อันท่คี ณุ เปรมซื้อมาดว๎ ยราคาแพงนน้ั เมือ่ ไดม๎ าแล๎วจะได๎เอาออกถอื เพอ่ื ใหเ๎ บิกบานใจ สมกบั ความอยากไดก๎ เ็ ปลาํ แตํคณุ เปรมกลบั ให๎ตอํ สงั กะสีเป็นหลอด ขนาดใหญกํ วําไมเ๎ ทา๎ แตํละอันเลก็ น๎อย เอาน้าํ มนั ใสใํ น หลอดสังกะสีจนเต็ม แล๎วกเ็ อาไมเ๎ ท๎าลงแชํท้ิงไว๎ ทกุ คร้ังทม่ี ีเวลาวาํ งอยูกํ ับบ๎าน คณุ เปรมก็เอาไม๎เท๎าอันโน๎นบา๎ งอันน้ีบา๎ ง ขึน้ มาขดั ด๎วยผา๎ หรอื หนังนํุมๆ ตัง้ ใจขัดไมเ๎ ท๎านัน้ ด๎วยความประณตี บรรจง ไมํยอมให๎คนอ่ืนมาแตะตอ๎ ง และเม่อื ขัดจนเป็น ทีพ่ อใจแล๎ว กเ็ อาลงแชนํ ้ํามันตอํ ไปอีก เพ่อื นฝูงทม่ี าหาเพื่อขอดไู ม๎เท๎าน้ัน คุณเปรมดใี จตอ๎ นรับเปน็ พิเศษ ร๎สู กึ วําจะมี ความสุขเหลือลน๎ เมือ่ ไดย๎ ินคําสรรเสรญิ จากปากคนอ่ืนวํา ไม๎เทา๎ อนั ไหนวิเศษอยํางไร พลอยพยายามฟงั ข๎อความท่ีคุณ เปรมพูด กบั เพอ่ื นฝูงเร่อื งไม๎เทา๎ อยหูํ ลายตรลบ แตํกไ็ มํสามารถจะเข๎าใจได๎วาํ ไม๎เท๎าแตลํ ะอันนน้ั มีคณุ สมบัติวเิ ศษ แตกตาํ งกันอยาํ งไร เพราะถอ๎ ยคําท่พี ูดกันน้ัน พลอยฟังดแู ล๎วก็ไมํเข๎าใจ ดูเหมือนกับวําเป็นคนละภาษา และในสายตาของ พลอย ไมเ๎ ทา๎ แตํละอนั กด็ ลู ะม๎ายคล๎ายคลงึ กนั ไปส้นิ ไมนํ ําท่จี ะตอ๎ งต่ืนเต๎นกนั ไปถึงเพียงนน้ั พลอยเคยปรารภเรอ่ื งนก้ี บั คณุ เชย แตคํ ณุ เชยกไ็ มสํ ามารถจะใหค๎ าํ อธบิ ายอะไรได๎ กลบั พดู วาํ
\"คณุ หลวงของฉนั ก็เหมอื นกันละแมพํ ลอย คลัง่ ไม๎เท๎าไปกับเขาดว๎ ย เคราะห๑ดที ่มี ีเพอ่ื นฝงู เขาให๎ ไมํต๎องซ้อื ตอ๎ งหา อะไรหรอก แตํเด๋ยี วน้ีกลายเปน็ หมอไม๎เทา๎ ไปแลว๎ ของใครทีไ่ มํขนึ้ เงา หรอื ไมํมีลวดลาย กต็ ๎องสงํ มารกั ษาทหี่ ลวงโอสถ ท้ัง แชํน้ํามันท้ังขัดงวํ นอยวํู ันยงั คา่ํ ใครจะเจบ็ ใครจะตายทไ่ี หน ไมํต๎องร๎เู รอื่ งกนั เลย\" คนทใ่ี หค๎ าํ อธบิ ายแกพํ ลอยไดด๎ ที ส่ี ดุ กเ็ หน็ จะไดแ๎ กพํ อํ เพม่ิ วนั หนง่ึ พลอยถามพอํ เพม่ิ ขน้ึ วาํ \"คุณหลวงเลนํ ไมเ๎ ท๎ากับเขาบ๎างหรือเปลํา\" \"เปลํา\" พอํ เพิม่ ตอบส้นั ๆ แลว๎ ก็หวั เราะ \"อ๎าว ! ทาํ ไมไมํเลํนกบั เขาบา๎ งลํะ ฉันเห็นใครๆเขาก็เลํนกนั ทัง้ นน้ั แล๎วคณุ หลวงกเ็ ปน็ นักเลํนอะไรตอํ อะไร อยูดํ ว๎ ย\" \"ไมํเลนํ ละแมพํ ลอย\" พอํ เพิม่ ตอบ \"ฉันเลํนแตํของทม่ี ชี ีวิตชีวา นกเขาบา๎ งต๎นไมบ๎ ๎าง ดูมันเติบโต แลว๎ กเ็ รยี นนสิ ยั ใจ คอจากมัน บางทมี ันก็ใหค๎ วามสบายใจได๎ แตไํ ม๎เทา๎ มนั เปน็ ของตาย วางไวม๎ ันกอ็ ยเํู ฉยๆ ถือไปถือมามันก็เทํานัน้ ถา๎ จะถือ อะไรแล๎ว ฉันถอื ไมต๎ ะพดดกี วํา ตหี ัวคนเลํนก็ได๎\" \"แล๎วคนอน่ื ทาํ ไมเขาจงึ ตน่ื เต๎นกันเสยี จรงิ ๆ\" พลอยพดู อยํางไมเํ ข๎าใจ \"มนั ก็เหมอื นพวกเครือ่ งลายคราม หรือตลบั งานนั่ แหละ\" พอํ เพมิ่ อธิบาย \"คนเราน้นั ชอบประกวดประขนั แขงํ ดิบ แขํงดีกัน แขงํ ดีกันทางอื่นไมํพอ กต็ อ๎ งแขงํ ดีกันด๎วยของ คอยประกวดกันวาํ ใครจะมขี องดีกวาํ กัน ถ๎าไมํใชกํ ระเบือ้ งถ๎วย กะลาแตก กต็ อ๎ งเปน็ ไมเ๎ ทา๎ ตํอไปกค็ งเปน็ อน่ื แตํกํอนนั้นเลํนลายครามกันอยพํู ักหน่ึง ทํมุ เทเงนิ ทองเท่ยี วหาซ้ือมาให๎เขา๎ ชุด ไว๎แขงํ กัน วําของใครจะดีกวาํ ของใคร แลว๎ อยูํมาก็มคี นส่ังเขา๎ มาจากเมอื งจีน ออกขายเปน็ ชุดๆ ดาษดนื่ เข๎ากจ็ ดื ไปเอง เด๋ยี วนก้ี ็กลายเป็นไม๎แกว๎ แลว๎ อกี หนํอยกค็ งจดื ไปเอง เร่อื งก็จะแขงํ ดี อวดม่งั อวดมีกนั เทาํ นนั้ ถา๎ จะเลนํ ให๎สนุกแล๎ว ฉันวํา เอาเงนิ มากองเปรียบกันดีกวํา วาํ ของใครจะกองโตกวาํ กัน ฉนั เลนํ กับเขาด๎วยไมํได๎หรอกแมํพลอย เพราะฉนั ไมมํ เี งินจะมา กอง ถึงจะมฉี นั กไ็ มํเอามากองอวดใคร เอาไปใชท๎ างอืน่ ดกี วํา เป็นต๎นวํากนิ เหล๎าให๎มนั หมดๆไป หมดแลว๎ ก็ไมํต๎องเดอื น ร๎อน ต๎องคอยประกวดประขนั เหมือนคนมเี งนิ ทัง้ หลาย ที่เขาตอ๎ งเดือดรอ๎ นกันอยทํู กุ วนั \" คาํ อธบิ ายของพอํ เพม่ิ กน็ บั วาํ ใกลต๎ อํ ความจรงิ อยมํู าก การแตงํ กายในสมยั นน้ั กด็ ี การกนิ อยอํู ยาํ งฟมุ่ เฟอื ย การใช๎ จํายอยํางฟงุ้ เฟอ้ ตลอดจนการประกวดประขนั แขงํ ดกี นั ตามคําพอํ เพิ่ม เปน็ สัญลกั ษณข๑ องยุคทบี่ ริบูรณ๑ เปน็ เคร่ืองหมาย วําทกุ คนในสมัยนนั้ อาศยั ความสมบูรณพ๑ ูนสขุ ของบา๎ นเมือง อันเปน็ ผลของการกระทาํ ในยุคกอํ น ได๎ใชช๎ ีวติ ประจําวัน อยาํ งสุขกายสบายใจ ปราศจากปัญหา ปราศจกความข๎องใจ และด๎วยความรสู๎ ึกอนั แนํนอน ปราศจากความวิตกถึง อนาคต คนท่มี ชี วี ิตหรหู ราทสี่ ุดในขณะน้ัน เห็นจะไดแ๎ กคํ นที่อยํใู นพระราชสาํ นกั หรือคนท่ีอยูใํ กล๎ชิดพระราชสาํ นัก คน เหลาํ น้มี ีความเปน็ อยอูํ ยํางฟ่มุ เฟอื ย มชี ีวิตทเ่ี ต็มเป่ียมบริบูรณ๑ ปราศจากความคับแค๎นใดๆ บางครง้ั ก็แสดงออกมาถงึ ความบรบิ รู ณ๑นั้น ในลกั ษณะแปลกๆ วนั หน่ึงพลอยนง่ั รถ ไปธรุ ะกับคณุ เปรมในตอนบาํ ย เหน็ ชายหนํุมหน๎าตาดคี นหนึง่ นํงุ กางเกงแพรสี คาดเอวด๎วยผ๎าแพรสี ปลํอยชายยาว สวมเสือ้ นอกแพรฝรงั่ เศส แตเํ ปดิ กระดมุ ตลอดแถว ทําให๎มองเห็นเส้ือ
ช้ันในคอกลม ทําดว๎ ยแพรบางๆ และเสมาทองคาํ อกั ษรพระปรมาภไิ ธย ซึง่ แขวนอยูขํ ๎างใน ชายหนุํมคนนน้ั ขจ่ี กั รยานยนต๑ ขับสวนทางไปด๎วยความรวดเรว็ นําใจหาย และน่ังอยูํบนจกั รยานยนตด๑ ว๎ ยทําทางอันผิดปกติมนษุ ย๑ คอื ห๎อยขาลงเพยี งข๎าง เดียว อีกขา๎ งหนง่ึ พับพาดไวบ๎ นตัวรถ พลอยเหน็ ความเร็วท่ีชายหนุํมนน้ั ขับรถ ก็สะด๎งุ ตกใจกลวั จะเปน็ อันตราย เหลยี วไป มองหน๎าคุณเปรม แตํคุณเปรมก็หัวเราะหๆึ บอกช่ือชายหนํุมคนนน้ั และบอกวาํ เป็นมหาดเลก็ หลวง \"เขารําอินทรชติ ไดส๎ วยไมํมีตัวจับ\" คุณเปรมพูดเป็นเชิงบอกคุณวุฒิของชายหนุํมผ๎นู น้ั แตคํ วามหรหู ราฟมุ่ เฟอื ยในราชสาํ นกั สมยั นน้ั มไิ ดม๎ ใี ครเหน็ เปน็ ของเสยี หาย และมไิ ดม๎ ใี ครมองดู ดว๎ ยสายตาทม่ี ี ความอิจฉาริษยา ตรงกันข๎าม คนสํวนมากกลบั มองดคู วามเป็นอยูอํ ยํางนั้นแลว๎ เหน็ เป็นมาตรฐานท่จี ะตอ๎ งดําเนินตาม การแตํงกาย กริ ิยามารยาท ตลอดจนวธิ ีการพูดจา และอาหารการกิน และเหลา๎ หรอื บุหรชี่ นดิ ตาํ งๆนนั้ มกั จะมีความนยิ ม เกดิ ขึน้ ในราชสาํ นักกอํ น แลว๎ แพรํหลายออกไปโดยทว่ั ท่เี ปน็ เชนํ นกี้ ็เพราะมาตรฐานความเป็นอยํขู องคนทวั่ ไปนน้ั อยใํู น ระดบั ดีพอทจ่ี ะไมเํ กดิ ความเคียดแคน๎ นอ๎ ยใจ ในความสขุ ของคนกลุมํ ใดกลมุํ หนง่ึ และประการที่สอง ราชสํานกั ในสมยั นัน้ เปน็ ราชสาํ นกั เปดิ และเปดิ ด๎วยความกว๎างขวาง ไมํจํากัดชัน้ วรรณะ หรือชาตติ ระกลู ของผูท๎ ่จี ะเข๎าไปอยใํู นนน้ั ได๎ คนใดก็ ตาม ทป่ี ฏบิ ัติตนต๎องพระราชอัธยาศัย หรอื มผี ๎ูใหญถํ วายตวั หรอื ฝากฝงั กับคนท่ีใกล๎ชิด ก็มโี อกาสทีจ่ ะไดเ๎ ขา๎ พระราชสาํ นกั มีโอกาสทจ่ี ะบําเพญ็ ตนใหร๎ ุํงเรอื งตํอไป โอกาสน้นั มเี ทาํ กันสําหรบั คนทุกคน ไมวํ ําบคุ คลนนั้ จะเกดิ มาเป็นเจ๎านายในราช ตระกูล หรือเป็นยาจกเขญ็ ใจ สง่ิ ทเ่ี ลอ่ื งลอื พดู ถงึ กนั อยทํู ว่ั ไป กค็ อื พระราชหฤทยั อนั เตม็ ไปดว๎ ยพระเมตตา เผอ่ื ผแํ กคํ นทง้ั ปวง ใครทม่ี ที กุ ขใ๑ ครท่ี ขาดแคลน ถ๎าหากแสดงความทกุ ข๑ความขาดแคลนน้ัน ให๎ถงึ พระเนตรพระกรรณ จะตอ๎ งไดร๎ บั พระมหากรุณาธคิ ณุ แทนทกุ คนไป ทุกวันจะต๎องมขี าํ ววาํ คนโนน๎ ได๎รับพระราชทานที่ คนน้นั ไดร๎ ับพระราชทานบ๎าน คนน้ีได๎รับพระราชทานเงนิ หรอื ของ มีคําอนื่ \"ในหลวงแผํนดินนท้ี าํ นเหมือนพระเวสสนั ดรดีๆนเ่ี อง คณุ เปรม\" พลอยปรารภขึน้ กบั สามีวันหนึง่ \"ย่งิ กวํากระเวสสันดรเสยี อกี แมํพลอย\" คุณเปรมตอบ \"พระเวสสนั ดรทาํ นใหเ๎ ฉพาะแตํของที่ทาํ นมี แตเํ จา๎ นายของ ฉันบางทีทํานกพ็ ระราชทาน ท้งั ท่ที ํานยงั ไมํมดี ว๎ ยซา้ํ ไป ฉนั เคยเหน็ คนเขาขอพระราชทานเงิน แตเํ งนิ ทเี่ ขาขอน้ันมากไป เงนิ ทีม่ อี ยูํไมพํ อ เลยตอ๎ งพระราชทานใหเ๎ ขาเปน็ งวดๆ เหมือนกบั ใชห๎ นจี้ นครบ ตามท่ีขอ\" คณุ เปรมหยดุ นง่ิ ครหํู นง่ึ แลว๎ พดู ตอํ ไปวาํ \"ฉันเหน็ นาํ้ พระทยั ทาํ นแลว๎ เลยขอพระราชทานอะไรไมลํ ง แตแํ รกเคยนกึ วาํ จะถวายตาอัน้ ให๎เป็นนักเรยี นทุกสํวนพระองค๑ ถา๎ ฉันขอกค็ งจะได๎ แตํคิดไปกไ็ มํขอละ ฉนั สงสารทาํ น คนอนื่ ๆทไ่ี ดร๎ บั พระ มหากรุณา เขากินอยํูกนั ฟ่มุ เฟือยไมํต๎องอนาทรร๎อนใจ แตํพระองค๑ทาํ นเองเสียอีก ทรงอยํูอยํางงาํ ยๆ ลําพังแตํพระองค๑เอง ก็หมดเปลืองไมเํ ทําไร เสวยกน็ ดิ ๆหนํอยๆ เครอื่ งต๎นเยน็ ๆ ชืดๆ ไมเํ ปน็ รส สนับเพลาบางทกี ็ขาด บางทีก็ทรงภูษาแดงผนื เดียว ประทบั ทรงพระอักษา เขาตง้ั นํา้ บาร๑เลํยไ๑ ว๎ถว๎ ยหนงึ่ นา้ํ ยาอทุ ยั ถว๎ ยหนง่ึ กเ็ สวยไปจนหมด ไมํเห็นเรยี กร๎องอะไร ฉนั คิดๆดแู ลว๎ เห็นวํา รายจาํ ยสวํ นพระองคแ๑ ทๆ๎ นนั้ ขนาดฉันก็ถวายได๎ ไมแํ พงเกินกวําทจี่ ะรับเป็นอปุ ฐากพระองคห๑ นง่ึ เลย\"
เรอ่ื งตาํ งๆ ทเ่ี กย่ี วกบั พระราชจรยิ าวตั ร และพระราชอธั ยาศยั ของพระเจา๎ อยหํู วั แผนํ ดนิ นน้ี น้ั พลอยไดร๎ จ๎ู ากปากคณุ เปรมเปน็ สํวนมาก และทุกครง้ั ทค่ี ุณเปรมพูดถึงก็พดู ดว๎ ยความนยิ ม และความเคารพเลอ่ื มใส โดยสจุ รติ ใจ คณุ เปรมไมเํ คย วพิ ากษว๑ จิ ารณส๑ ิ่งท่ตี นไดร๎ ไ๎ู ด๎เห็นมานนั้ ในทางทจ่ี ะเสื่อมเสียพระเกียรติยศ แมแ๎ ตํครั้งเดียว พลอยเคยถามคณุ เปรมวํา ระหวํางแผํนดินนกี้ ับแผํนดนิ กอํ นคอื พระพุทธเจ๎าหลวงนนั้ คุณเปรมมคี วามเห็นอยาํ งไร คณุ เปรมกต็ อบวาํ \"เรอ่ื งนี้พูดยากเสยี จริงๆ แมํพลอย แผํนดินกํอนนน้ั ฉนั เกิดมาในแผนํ ดินของทําน พอลมื ตาข้นึ มา กเ็ ห็นทํานเป็น พระเจา๎ แผนํ ดินอยแํู ล๎ว ร๎สู ึกวาํ ทํานเปน็ ผ๎ูใหญเํ หลอื เกิน มแี ตคํ วามเกรงกลวั เสียเป็นทสี่ ุดท่ีแลว๎ และเหน็ วาํ ตวั เองเปน็ เด็ก ท่ี ไมมํ คี วามสําคัญอะไรเลยอยูจํ นส้นิ แผํนดิน ถ๎าจะเปรียบไปในเวลาน้นั กเ็ หมอื นคนทย่ี งั อยใํู นออ๎ มอกพอํ แมํ ยังไมไํ ด๎ออก จากบา๎ นไปปกครองตัวเอง แตแํ ผนํ ดินนฉ้ี ันเคยเหน็ ทาํ นมา ตัง้ แตํทรงเป็นทูลกระหมํอม โตแล๎วก็เป็นสมเดจ็ พระบรมฯ จน ไดเ๎ สด็จข้ึนเสวยราชย๑ ความร๎สู กึ ที่วําทํานเป็นผูใ๎ หญํ อยสูํ ูงสุดเอ้ือมน้ันกไ็ มมํ ี จะเพด็ ทูลส่งิ ไรกไ็ มถํ ึงกับประหมํา กลวั เกรง จนสั่นไปทง้ั ตัวอยํางแตํกํอน มคี วามเคารพตรงที่วําทํานเป็นลกู ของเจ๎านาย และในฐานะทท่ี าํ นเปน็ พระเจ๎าแผํนดินเป็นเจา๎ ชีวิต มีความกตัญ๒ู ที่วาํ เช้ือสายของทําน ไดป๎ กครองชบุ เลย้ี งใหพ๎ ํอแมขํ องเรา มีความสุขความเจรญิ มาแตํกอํ น แตพํ อ ได๎รับราชการนานไป ยงิ่ ไดเ๎ ห็นไดใ๎ กล๎ชดิ กย็ ิง่ ท้งั รักทงั้ บชู าทาํ นอยาํ งอธบิ ายไมํถกู อยาํ งแผนํ ดนิ กอํ นก็ใชํวาํ ฉันไมรํ ักทาํ น แตํถา๎ ใครถามกต็ อบไดท๎ ันทีวาํ รักทาํ นอยาํ งพํอ แตวํ าํ มากกวําพอํ ตวั จริงๆ เมือ่ สวรรคตฉนั ก็เสยี ใจ เหมือนกบั วาํ เดอื นตะวนั ดบั ไป แล๎วจะไมมํ วี นั โผลํข้ึนมาอกี แตํแผนํ ดินน้ีฉนั อธิบายไดย๎ าก ใจหนึง่ น้ันเคารพเล่ือมใส เสียเปน็ ท่สี ุด เพราะทาํ นเป็น คนดคี นฉลาด มีความรก๎ู ว๎างขวางมากกวาํ ใครทั้งหมดทฉี่ นั ไดเ๎ คยเห็นมา ความนบั ถืออยํางน้ี จะเปรียบกบั ความนับถือครู บาอาจารย๑กไ็ มํได๎ เพราะความรู๎ที่ครบู าอาจารย๑ให๎ เป็นแตํบางอยาํ งแล๎วก็มหี มดมสี น้ิ แตํความรท๎ู ีฉ่ ันได๎จากทาํ นน้ัน กวา๎ งขวางเกินทจ่ี ะประมาณไมํมีวนั หมด และไมํมที จ่ี ะทันทํานได๎ สวํ นความรกั ท่ีฉนั มตี อํ ทาํ นนน้ั ยิ่งอธบิ ายยากไปใหญํ บางเวลาฉันรักทําน อยํางไมํเคยรกั อะไรมาแตํกอํ น รส๎ู ึกวําความรักท้ังหมดท่มี ีตํอบา๎ นเมอื ง ตลอดจนลกู เมยี ญาตวิ งศ๑ไป รวมอยํู ท่ีทํานพระองค๑เดียว ทํานจะทรงใช๎ใหท๎ ําอะไร ฉนั ก็ทําถวายได แมแ๎ ตํชีวิตก็ถวายได๎ เพราะความที่ฉนั รกั ทาํ นเชํนน้ี และเพราะความรักอันนอ้ี ีกนะํ แหละ ที่ทาํ ใหฉ๎ ันมีความกระตอื รือรน๎ อยากทาํ ดี อยากทําประโยชน๑ใหแ๎ กบํ ๎านเมอื ง อยากหา วชิ าความรู๎ใสตํ ัว ให๎สมกับทีไ่ ดเ๎ ปน็ ขา๎ ของทาํ น แตบํ างเวลาทาํ นทรงแสดงนา้ํ พระทัยออกมา บางอยํางใหเ๎ หน็ ฉนั กร็ กั ทาํ น และเหน็ พระทยั สงสาร เหมอื นกบั เวลาทเี่ รานกึ รักพีน่ ๎องคนรจู๎ ักท่ใี จดเี จตนาดี แตมํ คี นอ่นื เขาถอื โอกาสเอารดั เอาเปรยี บ และเจา๎ ตัวกไ็ มํร๎ทู ัน เพราะเจตนาดีของตัวเองนน้ั บดบงั มิให๎เหน็ ความชั่วของคนอน่ื เวลาทร่ี ๎สู กึ เชนํ นก้ี ็สงสารทํานใจจะ ขาด อยากจะเข๎าไปปกปอ้ งค๎มุ ครองทาํ น เหมือนกับวาํ ทาํ นเป็นเดก็ ๆ ทถ่ี ูกคนอื่นรังแก แตํก็มีบางเวลา บางเวลาทที่ ําน สบายพระทัย ตรัสเลนํ หวั รบั สง่ั คยุ อยาํ งเปน็ กันเองกับคนท่เี ฝ้าอยูํ เวลาจะทรงกระสรวล เวลาทท่ี รงกรมุ๎ กร่มิ ตรัสหยอกลอ๎ ใครตอํ ใคร ฉนั กไ็ ดแ๎ ตนํ ่งั มองดูทาํ นแตหํ ํางๆ ดเู ทําไรก็ไมํจืด ทาํ นชํางนาํ รักนําเอ็นดูจับจิตจบั ใจเสยี จริงๆ ในเวลาอยาํ งน้ี ฉนั ก็รักทาํ น หลงทาํ น เหมือนกับรักผห๎ู ญิง ไดพ๎ บได๎เห็นทํานในเวลาเชํนนนั้ กม็ แี ตคํ วามช่ืนใจ สรุปความแลว๎ ในหลวงแผนํ ดนิ น้ี ทํานมิใชํคนธรรมดาสามญั ทใี่ ครได๎พบเหน็ แล๎วจะเกิดแตอํ ารมณอ๑ ยาํ งเดยี วเปน็ ประจํา แตํทกุ คนจะตอ๎ งเกดิ อารมณ๑ ตํางๆ อยํางรุนแรงหมนุ เวยี นเปลย่ี นไป ไมํมีที่สุดทส่ี ้นิ ฉนั ไมํเคยพบเคยเห็นคนอื่น ที่เป็นอยํางน้ี นพี่ ูดกนั ตามความเปน็ จรงิ
อยาํ งแมพํ ลอยนีฉ่ ันก็รกั และรักมาเทาํ ไรแมํพลอยกต็ ๎องร๎ู แตํสําหรับแมํพลอยฉนั รักอยาํ งเดยี ว คงเส๎นคงวาตลอดมา เป็น อารมณร๑ ักอยาํ งเดยี วไมมํ ีเปล่ยี น ถงึ จะมากขนึ้ กเ็ ปน็ อารมณ๑รกั อันเดิมน้นั เอง ผิดกับท่ีฉันรส๎ู กึ ตํอทําน\" \"คุณเปรมเคยกลัวทาํ นหรอื ไมํ\" พลอยถาม \"จะวาํ กลวั กก็ ลวั เสยี เป็นท่สี ุด\" คณุ เปรมตอบ \"แตํความกลวั เกรงท่ีฉนั ร๎ูสกึ นน้ั ก็แปลกอีก แตํแรกน้นั ฉันกลัวทาํ น มาก เวลาไมพํ อพระทยั พระโลหติ ขน้ึ ตามพระนลาฏเหนือพระขนงแดงขึน้ มา ฉันใจคอไมํดีเลย ยิง่ เวลาเหลอื บพระเนตร เขยี วปัดมาทางเรา ฉันแทบจะมดุ แผนํ ดินหนี แตฉํ ันมานึกๆดกู ร็ ต๎ู ัววําความจริง ฉันไมไํ ดก๎ ลัวทาํ นหรอก ฉนั กลัวสมเดจ็ พระ พันปที ่อี ยูใํ นพระองคท๑ ํานเห็นจะถกู กวํา เพราะทาํ นเหมือนกนั เหลือเกิน ในบางเวลา แตตํ ํอมาฉันก็เลยกลวั จรงิ ๆ จะเรยี กวาํ กลัวก็ไมํได๎ เรียกวําเกรงจะถกู กวํา เพราะคนทีถ่ กู กรว้ิ กม็ กั จะผิดจริงๆ ใชํวาํ ทาํ นจะกริว้ ไปตามเร่ืองก็เปลํา ยงิ่ เวลาออกงาน ออกการมีผค๎ู นมาก ทํานไมํกร้วิ ใหใ๎ ครเห็นเลย ใครทาํ อะไรผดิ ก็ทอดพระเนตรมองยิ้ม แลว๎ กลับมาข๎างในจึงจะกริ้ว และถ๎า ลงได๎กรว้ิ แลว๎ เป็นกร้วิ ใหญทํ ีเดียว แตฉํ นั กเ็ ห็นพระทยั ทาํ น ตรงที่ทํานอตุ สําห๑ไวห๎ นา๎ เรา ไมํกร้วิ ให๎คนข๎างนอกได๎ยนิ ซงึ่ ถ๎า หากทาํ นจะทาํ จรงิ ๆ ก็ทรงทาํ ได๎ กเ็ มื่อทาํ นอุตสาํ ห๑อดทนเก็บเขา๎ มากริว้ ถึงขา๎ งใน ไมใํ ห๎เราตอ๎ งเสียเหลี่ยมอบั อายขายหน๎า เขา ฉนั ก็ถอื วําทํานกริว้ เพราะทาํ นอยากให๎เราดี เม่อื กรวิ้ แลว๎ กแ็ ลว๎ กนั ไป เราก็ควรจะทําจดจําไว๎ ไมใํ ห๎ต๎องเดอื ดรอ๎ น พระทยั อกี ดว๎ ยเหตอุ ยํางนี้ ฉันจงึ ได๎เกรงทํานมาก ถ๎าหากวาํ ทาํ นไมํเป็นอยาํ งน้ี แตกํ ริ้วแหวหวาอยตํู ลอดเวลา กจ็ ะเป็น เร่อื งธรรมดาไป ฉนั กค็ งไมกํ ลวั เกรงเทาํ ไรนัก\" พลอยไดย๎ นิ ถอ๎ ยคาํ ของคณุ เปรมแลว๎ กพ็ อจะเขา๎ ใจไดว๎ าํ เพราะเหตใุ ดตง้ั แตผํ ลดั แผนํ ดนิ มาจนถงึ บดั น้ี คณุ เปรมจงึ ไดเ๎ ปล่ยี นไปมาก จนเกือบจะเรยี กได๎วาํ เป็นคนละคน และแม๎แตกํ ารเปลีย่ นแปลงตํางๆ ทพี่ ลอยเห็นอยูทํ ัว่ ไปในแผนํ ดินน้นั กเ็ ป็นเพรามูลเหตุสําคญั นนั้ เปล่ยี นไป เปน็ เรอ่ื งของความแตกตํางอยาํ งสาํ คัญ ในระหวํางแผํนดนิ ทง้ั สอง วนั หนง่ึ ชอ๎ ยออกมาเยย่ี มทบ่ี า๎ น หอบขนมและของกนิ ตาํ งๆ ทจ่ี ะหาไดเ๎ ฉพาะแตใํ นวงั มาฝากเตม็ ตะกรา๎ ชอ๎ ยมาคยุ ท่ี บ๎านเมอื่ ใด วนั นนั้ กเ็ ปน็ วนั ทีพ่ ลอยร๎ูสกึ สนุกสบายใจเปน็ พิเศษ เพราะชอ๎ ยมักจะมขี ําวแปลกๆ และความเห็นแปลกๆ มา เลาํ ใหพ๎ ลอยฟังเสมอ คราวน้พี ลอยกม็ ไิ ด๎พลาดหวงั ท่ีจะได๎ร๎เู รือ่ งแปลกๆ เพราะเม่ือได๎คยุ กันด๎วยเรอ่ื งทุกข๑สขุ ธรรมดาอยํพู กั ใหญๆํ ชอ๎ ยก็พูดข้ึนวํา \"พลอย คุณเปรมของพลอยนี่ เมือ่ เปน็ คณุ พระข้นึ มาแลว๎ เปล่ียนไปอยาํ งไรบ๎างหรือเปลาํ \" \"ก็ไมเํ ห็นเปลี่ยนไปอยาํ งไรนช่ี อ๎ ย\" พลอยตอบ \"ทาํ ไมถึงเพงิ่ มาถาม\" \"ฉันอยากร๎ูวาํ ผ๎ูชายเขาเปน็ อยาํ งไรเม่อื เปน็ คณุ พระ\" ชอ๎ ยตอบหนา๎ ตาเฉย \"เพราะเดี๋ยวนี้ ผู๎หญงิ ก็เป็นคุณพระได๎ เผื่อฉันได๎เป็นพระเป็นพระยาขนึ้ มาบา๎ ง จะไดท๎ าํ ตัวถูก\"
\"ไฮ๎ ! ช๎อยเอาอะไรมาพดู \" พลอยรอ๎ งอยํางไมเํ ชื่อ \"ชอ๎ ยนี่ยงั ไมํมันแกเํ ทาํ ไหรํ ก็ชักจะหลงจนเลอะ ไปเสยี แลว๎ ผู๎หญิงที่ไหนจะเป็นพระเปน็ พระยาได๎ ฉนั เคยเห็นแตํเป็นคณุ เฒําแกหํ รือเปน็ ทา๎ วนาง คนธรรมดา อยาํ งสูงก็เป็นคณุ หญิง หรอื เป็นทาํ นผ๎หู ญงิ หรอื มิฉะนน้ั กเ็ ปน็ เจ๎าจอมหมํอมห๎าม ผูห๎ ญงิ ทีไ่ หนจะเป็นพระ เป็นพระยา ฉนั ไมํเช่อื หรอก\" \"อ๎าว ! บอกใหจ๎ ริงๆ กลับไมเํ ชื่อ\" ชอ๎ ยหวั เราะ \"เดย๋ี วน้มี คี ุณพระเปน็ ผ๎ูหญงิ ตงั้ สองคนแลว๎ ละ\" แล๎วช๎อยกเ็ ลาํ ขอ๎ เทจ็ จรงิ ทีไ่ ด๎โปรดเกลา๎ ฯ ต้งั ใหส๎ ภุ าพสตรีคนใดเป็น \"คุณพระ\" และมีราชทินนามวําอยํางไรบ๎าง \"แลว๎ ทาํ หนา๎ ท่ีราชการอะไรเลําชอ๎ ย\" พลอยถามเพราะยงั ไมเํ ข๎าใจอยํูนั่นเอง \"ทําราชการอยํางผชู๎ ายธรรมดา งั้น หรอื \" \"ไมํใชหํ รอก คนละอยําง\" ช๎อยตอบ \"ถ๎าจะเรยี กอยํางสมัยเรา กเ็ ห็นจะเปน็ เจา๎ จอมกระมงั \" \"แลว๎ ทาํ ไมทํานไมํเรยี กวําเจา๎ จอม ทาํ ไมจะต๎องตง้ั เป็นคุณพระ ฉนั กระดากปากเรียกไมํคอํ ยลง\" ชอ๎ ยหวั เราะแลว๎ กพ็ ดู วาํ \"แมพํ ลอยนี่ก็ลา๎ สมยั อยํูไมมํ ีวันสรําง ฉนั อยํูกบั คนโบราณทกุ วนั เสียอีก ยงั สมัยใหมํกวํา สมยั นที้ าํ นโปรดใคร กโ็ ปรดจรงิ ๆไมเํ หมือนแตํกํอน ทาํ นกต็ อ๎ งยกยอํ งของทาํ นใหส๎ ูงเป็นพเิ ศษ อยํางเจา๎ จอมทเี่ คยรู๎จักน้ัน มามากดาดด่ืน และฟังดูมนั คราํ่ ครลึ ๎าสมัย สมยั น้จี งึ ตอ๎ งต้ังให๎เปน็ คณุ พระ ให๎ฟงั ดูผิดกวาํ แตํกํอน และบางทเี มอ่ื เริม่ มีคุณ พระแลว๎ จะเปน็ อะไรตอํ ไปกไ็ ด๎ ถา๎ เป็นเจ๎าจอมอยํางแตกํ อํ นแลว๎ กต็ ายตัว อยํางดกี ็เปน็ เพยี งเจ๎าจอมมารดา ไมํมที างจะ รุํงเรอื งไปกวํานั้นได\"๎ \"ฉนั ไมคํ ํอยเข๎าใจหรอกช๎อย\" พลอยพดู อยํางออํ นใจ \"ทาํ นจะตงั้ ใครเปน็ อะไรก็ชํางเถดิ แล๎วเสดจ็ ของช๎อย เป็น อยํางไรละํ \" \"ทาํ นกอ็ ยํอู ยาํ งนน้ั นํะแหละ\" ชอ๎ ยวาํ \"อ๎าว ก็ไหนฉนั เคยไดย๎ ินเขาวําสมัยนท้ี าํ นจะมแี ตอํ งคเ๑ ดยี ว...\" พลอยพูดอยํางสงสยั \"ฉนั กไ็ มํรเู๎ หมือนกนั \" ชอ๎ ยตอบ \"เคยไดย๎ นิ วาํ อยํางนน้ั แตเํ ดี๋ยวนี้ดจู ะงอกเงยมากขึ้นเสียแลว๎ ดๆู ไปกท็ าํ ทําเหมือน จะหันไปหาแบบเกาํ ซ่งึ ฉันก็เหน็ วาํ ดีเหมอื นกนั รวั้ วงั จะไดค๎ รกึ ครนื้ ขนึ้ เด๋ยี วนี้เงียบเหงา เหมอื นป่าชา๎ นํากลวั จะตายไป\" ตง้ั แตชํ อ๎ ยมาเกรน่ิ ขาํ วไวแ๎ ตวํ นั นน้ั เปน็ ตน๎ มา พลอยกไ็ ดย๎ นิ ขาํ วเกย่ี วกบั ขา๎ งในของแผนํ ดนิ ใหมอํ ยเํู รอ่ื ยๆ จากหลาย กระแส แตํละคนที่มาบอกขาํ วมักจะพูดด๎วยเสยี งกระซิบ และก็มักจะพดู ไปในทํานองต่ืนเต๎น ขําวนัน้ เกี่ยวกับคนนั้นขึ้นคน นต้ี ก ขําวทรงพระคครรภ๑ ขาํ วทรงสถาปนาพระยศพระวรราชชายา แลว๎ กเ็ ลอื่ นข้นึ ไปจนถึงพระบรมราชินี ระยะเวลานนั้ ก็ ลวํ งเลยไปเร่ือยๆ วันเดือนปผี าํ นไปไมมํ หี ยุดยงั้ ตาอน้ั เข๎าเรียนกฎหมายทฝี่ รง่ั เศส สอบไดป๎ แี รกแลว๎ อีกราวๆสองปี ก็จะ เรียนสําเร็จกลับบา๎ น ตาออ๏ ดเรียนจบโรงเรียนทอ่ี งั กฤษ และจะไดเ๎ ขา๎ เรียนตํอทีม่ หาวทิ ยาลัยตํอไป สวํ นตาอน๎ นัน้ เหลอื อกี
ไมกํ ่ีเดือน กจ็ ะจบโรงเรียนนายรอ๎ ยออกเปน็ ทหาร ประไพนัน้ ก็เริม่ จะแตกเนอ้ื สาวขึ้นมาทกุ วนั ทําใหพ๎ ลอยตอ๎ งมองดู ด๎วย ความเป็นหํวง วนั หนง่ึ พลอยนง่ั สางผมอยทํู ห่ี นา๎ กระจกในตอนเชา๎ หลงั จากทไ่ี ดอ๎ าบนาํ้ แลว๎ ตาเหลอื บไปเหน็ อะไรขาวๆ ตดิ อยทํู ่ี ศรี ษะ พอย่ืนหน๎าเข๎าไปมองใกลๆ๎ กระจก และเอามอื หยิบออกมาดู เมื่อเห็นแลว๎ พลอยก็วางหวี และน่ังมองหน๎าตวั เองอยูํ อกี นาน เพราะสิ่งท่เี ห็นนน้ั เป็นผมของตวั เองทหี่ งอกอยูสํ องเสน๎ ติดอยกูํ ับผิวหนงั สูงกวําขมับขา๎ งขวาเล็กน๎อย ผมหงอก เพียงสองเสน๎ น้นั เป็นสิ่งทไี่ มสํ าํ คญั เลย แตกํ เ็ ป็นสัญญาณอันแรก ทพ่ี ลอยไดร๎ ับ แสดงถึงความชราที่ก๎าวยํางเข๎ามาสูํตนอยํู ทุกขณะจิต พลอยไดเ๎ ห็นแล๎วก็อดใจหายมิได๎ และรสู๎ ึกตัวทันทวี ําตง้ั แตํบดั นี้เป็นต๎นไป ทางเดินแหงํ ชีวิตของตนนนั้ จะเปน็ ทางเดนิ ลง มากกวาํ ทีจ่ ะเปน็ ทางเดินขึ้น พลอยหวีผมเสร็จแลว๎ ก็เลอื กสีเสือ้ ผ๎าทจ่ี ะหยบิ มานงํุ ในวันน้ัน ด๎วยความ ระมัดระวังเป็นพเิ ศษ บทท่ี ๙ (หนา๎ ที่ ๑) ปญั หาเกย่ี วกบั วชิ าชพี ทต่ี าออ๏ ดควรจะเรยี นเมอ่ื เสรจ็ โรงเรยี นธรรมดาแลว๎ นน้ั เปน็ ปญั หาทค่ี ณุ เปรม และพลอยตอ๎ ง ปรึกษาหารือ ถกเถียงกนั อยํหู ลายวัน \"จะให๎เปน็ ทหารไมไํ ด๎\" คณุ เปรมพดู ขน้ึ \"เพราะอ๎นเขาเปน็ อยคูํ นหนงึ่ แลว๎ ฉันมลี ูกไวเ๎ ป็นทหารคนเดยี ว ก็คงจะพอ\" \"ถกู แลว๎ คณุ เปรม\" พลอยตอบ \"ถงึ แม๎จะไมมํ ตี าอน๎ เป็นทหาร คณุ เปรมจะให๎ตาออ๏ ดเปน็ แทนก็คงจะไมสํ าํ เรจ็ คน อยาํ งตาออ๏ ดแกไมํมีทาํ ทาง หรือนิสยั วําจะเปน็ ทหารได๎เสยี เลย\" \"เรอื่ งนัน้ ก็ชํางเถดิ ถ๎าใหแ๎ กเป็นจรงิ ๆ แกกค็ งจะเปน็ ไปกับเขาได๎\" คณุ เปรมพดู แลว๎ ก็พดู ตอํ ไป หลงั จากนกึ อยูํครํู หน่งึ \"จะให๎เรยี นกฎหมายอกี คน ก็จะไปซา้ํ กบั ตาอนั้ ...เอ ! จะใหเ๎ รียนอะไรดลี กู คนนี้\" \"ทาํ ไมคณุ เปรมไมถํ ามเจ๎าตัวเขาดเู อง\" พลอยแนะขนึ้ \"กด็ ีเหมือนกนั \" คุณเปรมตอบ \"แตฉํ ันไมํคอํ ยไวใ๎ จเลยลูกคนนี้ ความคิดมันแปลกๆ ไมเํ หมอื นกับคนอ่ืน เด๋ียวมันไป เลอื กเรียนวชิ าวิตถาร พลิ กึ พิลนั่ เขา๎ มา จะเลยทาํ มาหากินไมํได๎ จะพาพํอแมตํ อ๎ งลาํ บากไปดว๎ ย แตแํ มํพลอยจะลองถาม ดูกอํ นก็ได๎ แลว๎ อยํางไรบอกให๎ฉนั ร๎ูทีหลงั \" เมอ่ื พลอยมหี นงั สอื ไปถามความสมคั รใจตาออ๏ ดวาํ จะเรยี นวชิ าอะไรตอํ ไป ในทส่ี ดุ พลอยกไ็ ดร๎ บั ตอบ กลบั มาวาํ \"แมทํ ร่ี กั ของลูก
เรอ่ื งวชิ าของลกู ทแ่ี มถํ ามมานน้ั แตแํ รกลกู เองกย็ งั ไมไํ ดค๎ ดิ เพราะนกึ วาํ ทางบา๎ นจะบอกมา แมกํ ค็ งจะรด๎ู แี ลว๎ วาํ ใน เรอ่ื งคิดอะไรตอํ อะไร สาํ หรับกาลข๎างหนา๎ ลูกเป็นที่พง่ึ แกตวั ไมไํ ด๎เลย ไมํเหมือนพอ่ี น๎ กับพอี่ ัน้ ซึง่ เขาร๎ูตวั เขามาแตํยงั เปน็ เดก็ วาํ เขาอยากเปน็ อะไร สาํ หรับลกู เองน้ัน รูแ๎ ตเํ พียงวําอยากเป็นลูกของแมํไปตลอด อยากอยใํู กลๆ๎ แมํ และถา๎ ทําได๎อยาํ ง นนั้ ลูกกค็ งไมอํ ยากจะทําอะไรอีก แตคํ ุณพํอทาํ นคงไมํยอม เพราะฉะนัน้ เมอื่ ไดร๎ ับจดหมายของแมแํ ลว๎ ลูกจงึ ต๎องใช๎ ความคิดอยาํ งมากมาย กวาํ ทเี่ คยได๎ใช๎มาแตํกอํ น คดิ เทําไรกค็ ดิ ไมํออก ลกู นั่งคิดนอนคดิ อยํูต้งั หลายวันกค็ ดิ ไมํออก ใน ทสี่ ุดลูกก็ตั้งปญั หาถามตวั เองวํา ทมี่ าเมอื งนอกกับเขาคราวนมี้ าเรยี นอะไรกนั และในทันใดนน้ั ก็มีเสียง เหมอื นกบั ใครมา ตอบใหด๎ ังๆวาํ \"มาเรยี นหนังสอื \" เทาํ นั้นเองลูกกม็ องเห็นทางข๎างหนา๎ ไปโดยแจมํ ใสได๎ตลอด ขอให๎แมบํ อกคุณพอํ ด๎วยวํา ลูกตกลงใจทจี่ ะข้ึนมหาวทิ ยาลัยไป \"เรยี นหนงั สอื \" ถ๎าทาํ ไมํพอใจในคําน้ี แมกํ ็บอกทาํ นก็แล๎วกนั วาํ ลูกสมคั รใจเรียนอักษร ศาสตร๑ ฝรง่ั เขาเรยี กวํา Literature เป็นวชิ าเก่ียวกับ การอํานๆเขยี นๆหนงั สือ คนทางนี้เขาเหน็ วาํ ยากพอดู แตํก็เหน็ จะไมํ เปน็ ไร เพราะลูกชอบทางนีอ้ ยูแํ ล๎ว\" เมอ่ื พลอยไดร๎ บั หนงั สอื ตอบจากตาออ๏ ด กบ็ อกใหค๎ ณุ เปรมทราบตามทต่ี าออ๏ ดสง่ั คณุ เปรมไดย๎ นิ แลว๎ กเ็ ลกิ คว้ิ พดู ขน้ึ วาํ \"ฉนั วําแล๎วไหมลํะ วาํ ลูกคนนีไ้ มเํ หมอื นคนอื่น มอี ยาํ งรึ จะไปเรียนหนังสือเขยี นๆอํานๆ กลับมาจะไปเปน็ อะไรได๎ นอกจากเสมยี น\" \"ตาอ๏อดวาํ จะข้นึ ไปเรียนถึงมหาวิทยาลยั \" พลอยพูดข้ึน \"ฉนั กไ็ มคํ อํ ยจะรูเ๎ รอ่ื งหรอก แตํคณุ เปรมเป็นคนบอกฉัน เองวาํ ท่ีนนั่ เขาสอนวิชาชั้นสูงเป็นยอดเยี่ยม บางทีหนังสือที่ตาอ๏อดแกจะไปเรียน จะสูงกวาํ หนงั สือชั้นเสมียนกระมัง เขา เรียกวําอักษรศาสตร๑หรอื อะไรศาสตรก๑ ไ็ มรํ ๎ู มภี าษาฝรั่งกํากับมาด๎วย ฉันเองก็อํานไมอํ อก แตํฟงั ดูมนั ก็ขรุขระดอี ยูํ\" พลอย พดู พลางยนื่ หนงั สอื ตาอ๏อด ใหค๎ ณุ เปรมดตู รงที่เขยี นภาษาองั กฤษไว๎ คณุ เปรมรบั ไปดแู ลว๎ กถ็ อนใจใหญพํ ดู วาํ \"อือ ! ฟงั ความลูกคนน้ี ดูมันจะรกั ความสบายมากกวําอยํางอ่ืน ถงึ ความร๎ูจะสงู อยาํ งไร แตํถ๎าน่งั อยูํกบั หนังสอื วัน ยงั ค่ํา มนั กจ็ ะเอาสบายอยํูน่นั เอง กลบั มาฉนั ก็นกึ ไมํออกวํา จะให๎ไปทาํ งานกระทรวงไหน\" \"คุณเปรม\" พลอยพูดขึ้นเหมือนอยาํ งกับเพ่ิงนึกอะไรออก \"เวลาตาออ๏ ดกลบั มาแล๎ว ทําไมคณุ เปรมไมํเอาไว๎ ท่ี กระทรวงวงั ใกลๆ๎ กับคุณเปรมสักคน จะไดแ๎ ทนตวั คณุ เปรมเม่อื แกแํ ลว๎ \" \"ท่กี ระทรวงฉันตอ๎ งฝึกฝนอบรมมาแตํเดก็ ถ๎าตาอ๏อดจะอยูํกระทรวงวังก็ควรจะเขา๎ เสียแตํแรก ไมคํ วรจะไปเมอื ง นอกให๎เสียเวลา เสียเงินเสยี ทอง\" คุณเปรมตอบอยาํ งไมเํ ห็นด๎วย
\"คุณเปรมอยาํ เพิง่ ประมาทเดก็ \" พลอยแกแ๎ ทน \"คุณเปรมเคยบอกกบั ฉนั วํา ในหลวงทาํ นโปรดทรงพระอกั ษรมิใชํ หรือ\" \"ถูกแลว๎ ฉนั พดู เอง\" คณุ เปรมยนื ยัน \"แล๎วยังไง\" \"อ๎าว คณุ เปรมก็\" พลอยพูดอยาํ งพอใจทเี่ หตผุ ลของตนใช๎ได๎ \"แม๎แตํในหลวงทาํ นโปรดอะไรเล็กๆน๎อยๆ คุณเปรม ยังทาํ ตาม เพียงแตทํ าํ นโปรดใหผ๎ ๎หู ญิงนุงํ ผ๎าซนิ่ คุณเปรมยังมาสง่ั ใหฉ๎ ันนงุํ กใ็ นหลวงทํานโปรด ทรงพระอกั ษรมากกวํา อยาํ งอ่ืน เทําท่ีฉนั ร๎มู า คุณเปรมจะถวายลกู ท่รี ูห๎ นังสือดๆี ใหท๎ ํานทรงใช๎สกั คน ไมไํ ดเ๎ ทยี วหรอื ฉนั วําถา๎ ตาออ๏ ดเขา๎ ทาํ ราชการถูกชอํ งดีๆ กอ็ าจจะดีกวาํ คนอืน่ เสียอีกในทางนี้ แลว๎ ก็จะเปน็ เกียรตยิ ศแกํคณุ เปรมเอง วําได๎สนองพระเดชพระ คุณทาํ น สงํ ลกู ไปเรียนมาใหท๎ ํานใชไ๎ ด๎\" คณุ เปรมเปลย่ี นสหี นา๎ ไปทนั ที เมอ่ื ไดย๎ นิ คาํ พดู ของพลอย ในนยั นต๑ าคณุ เปรมดเู หมอื นจะมแี ววแหงํ ความเลอ่ื มใส ในปฏิภาณและความคดิ ของพลอยปรากฏอยํเู ห็นได๎ชดั คุณเปรมหัวเราะแลว๎ พูดข้นึ วํา \"นแ่ี มพํ ลอยพูดจริงๆ หรอื พดู เพราะอยากจะเข๎าข๎างลูก\" \"กด็ ว๎ ยกันทั้งสองอยํางแหละคณุ เปรม\" พลอยหวั เราะตอบ \"ฉันวาํ แมพํ ลอยพดู เขา๎ ข๎างลูกก็จรงิ แตกํ ็มีอะไรอยใํู นนน้ั มาก ฉนั ยงิ่ คดิ ไปก็ย่ิงเหน็ ดีด๎วย เอาเถิดเป็นอนั ตกลง แมํ พลอยชวํ ยบอกตาอ๏อดทีวําฉันไมขํ ัดข๎อง\" หลงั จากทค่ี ณุ เปรมไดต๎ กลงใหค๎ วามเหน็ ชอบ และพลอยไดต๎ อบตาออ๏ ดไปแลว๎ ตาออ๏ ดกเ็ งยี บไปพกั หนง่ึ แตใํ นทส่ี ดุ ก็ เขียนมาบอกวาํ ตนได๎เขา๎ รับการศกึ ษาท่ีมหาวทิ ยาลับแล๎ว ตาออ๏ ดเขยี นมาเลําใหฟ๎ งั วาํ \"การเลาํ เรียนที่มหาวทิ ยาลยั และที่โรงเรยี นนั้นผิดกนั ราวกับหน๎ามือและหลงั มือทเี ดยี ว เมือ่ อยํโู รงเรยี นน้ัน เขา ปกครองอยํางเดก็ ๆ ไมํมเี วลาทจี่ ะปลํอยใหเ๎ ป็นตัวของตวั เอง หรอื ใหท๎ าํ อะไรตามใจตัวเองได๎ การกระทาํ ทกุ อยาํ งนน้ั เป็นไปตามข๎อบังคบั และตามเวลาทเ่ี ขากาํ หนดใหท๎ ํา แตํพอขน้ึ มาอยูทํ ่ีมหาวิทยาลยั เขากเ็ รมิ่ เลีย้ งเราอยํางผ๎ใู หญํทันที มี หอ๎ งนอนหอ๎ งนง่ั เลํนจดั ไวใ๎ หเ๎ ฉพาะ และมีบําวประจําคนหนงึ่ การเรียนน้นั มอี าจารย๑คอยควบคมุ แตํเขาก็ควบคมุ อยาํ ง ผใู๎ หญํด๎วยกนั เป็นแตํเพยี งแนะนาํ วํา ควรจะอํานหนังสืออะไรบ๎าง ควรจะฟงั Lecture ที่ไหนบา๎ ง เมอ่ื เขาแนะนําแลว๎ เราจะ ทาํ ก็ได๎ หรอื ไมํทํากไ็ ดส๎ ดุ แลว๎ แตตํ วั เราเป็นใหญํ การเลํนกฬี าตํางๆก็เชนํ เดียวกัน สุดแลว๎ แตํความสมัครใจ ไมมํ ีใครบงั คับ ลกู ขึน้ มาจากโรงเรียนใหมๆํ ยงั เป็นเด็กเตม็ ที ตอนแรกรสู๎ กึ ขลกุ ขลักเอาการอยํู เพราะยงั ทําเปน็ ผใ๎ู หญํไมเํ ปน็ เม่อื ขึน้ ไป ใหมๆํ พบตาแกเํ ฝา้ ประตวู ิทยาลยั ที่ลูกอยํู เห็นแกภมู ิฐานดี ไปพดู จาขอรบั ขอรองกับแกอยูํนาน จนแกตอ๎ งห๎ามบอกวาํ เปน็ เรอ่ื งของแก จะตอ๎ งพดู ขอรบั กับเรา เราจะไปพดู กับแกไมไํ ด๎ เพราะเราอยใูํ นฐานะเปน็ นายแกอีกทหี นงึ่ ทีแรกลกู ก็นกึ อาย เหน็ วําตวั เองไปทําหา๎ แต๎มเข๎าไว๎ แตเํ จ๎าคนใช๎ประจาํ หอ๎ งท่ีอยํู เขาจะไปรมู๎ าจากไหนกไ็ มํทราบได๎ เขาเลยมาอธบิ ายใหฟ๎ งั
วาํ ไมํตอ๎ งวติ กอะไร เพราะการทาํ เปิ่นที่นี่นนั้ เขาทํากันเป็นประจํา ถงึ ตน๎ ปีมีคนขึ้นมาอยํใู หมํทหี น่ึง ก็ตอ๎ งมคี นขนึ้ มาทาํ อะไร เปิ่นๆ ทกุ ครัง้ ไป และไมใํ ชํทําคนเดียว แตทํ ํากันเปน็ ร๎อยๆ คนใชท๎ เ่ี ขาใหอ๎ ยปํู ระจาํ หอ๎ งน้ี มหี นา๎ ทท่ี าํ ทน่ี อนทาํ ความสะอาดหอ๎ ง เอาเสอ้ื ผา๎ ไปซกั รดี ตง้ั อาหารเชา๎ และตง้ั นาํ้ ชา ตอนบําย ถา๎ เรามีแขกมากินข๎าวม้อื อ่ืนๆในห๎อง เชนํ กลางวนั หรืออาหารกลางคืน แกก็รับใชเ๎ ดนิ โตะ๏ ให๎เสร็จ ถ๎าหากวําจะกิน ขา๎ วคาํ่ เป็นการเต็มยศ แตํงอกแขง็ ตามธรรมเนียมอังกฤษ อีตาคนใช๎คนแกํก็แตงํ อกแขง็ มาเดินโตะ๏ ให๎ถกู เรอ่ื งกนั แตํเพยี ง เทาํ น้ีแมํกจ็ ะเหน็ วําแกมปี ระโยชน๑หนักหนาอยแํู ล๎ว แตถํ ๎าจะวําไปแลว๎ ประโยชนข๑ องแกยงั มอี กี มากมาย เพราะแกเป็นคน คอยแนะนําให๎ความเห็นวาํ เราควรจะทําอะไรบา๎ ง และควรจะทาํ เมื่อใดเวลาใด ตลอดจนคอยบอกระเบยี บประเพณีตํางๆ ทเี่ ขาถือกันอยํใู นมหาวิทยาลัยน้ี วิธที ี่แกให๎คําแนะนาํ น้นั ก็ทําอยํางเรียบร๎อย ไมทํ าํ ใหเ๎ ราเห็นวําแกทะล่ึง สํวนมากแกจะไมํ พูดจนกวาํ เราจะถาม แตํบางทีแกก็พูดจาเปรยี บเปรย เอาเร่อื งของคนอ่นื มาเลําเป็นตัวอยําง จนเราเข๎าใจวําแกไมอํ ยาก เหน็ เราทาํ เชนํ นน้ั แกคอยสอดสอํ งดแู ลแมแ๎ ตกํ ารเรียนหนงั สอื การเลนํ กีฬา และการแตงํ ตัว เปน็ ต๎นวาํ ในกลางคนื แกก็หยิบ หนงั สอื มาวางไวใ๎ หท๎ ่โี ตะ๏ จุดตะเกยี งอาํ นหนงั สือไวใ๎ ห๎ และคอยเดินกรายไปมา จนกวาํ ลูกจะน่ังลงดูหนังสอื แกจงึ จะกลับ ที่ โรงเรียนเกาํ ของลกู นั้นอยํไู กลแมนํ ้ํา จงึ ไมํมตี กี รรเชยี งเรอื แขํง แตพํ อข้นึ มาอยํมู หาวทิ ยาลัย เห็นเขาตกี รรเชียงกนั มาก ลูกก็ อยากจะลองบ๎าง แกกด็ ใี จสนับสนนุ ใหค๎ วามรเ๎ู กย่ี วกบั เรื่องน้ีได๎ดกี วาํ คนอ่ืน ลูกมารทู๎ หี ลงั วําแกเปน็ นักกรรเชยี งท่เี กํงทสี่ ดุ ในหมํคู นใชข๎ องมหาวทิ ยาลัย เวลาลูกจะไปไหนทมี่ ีการงาน ถ๎าบอกให๎แกรูแ๎ กก็เตรียมเส้ือผา๎ ท่ีจะแตํงไวใ๎ ห๎ ถ๎าไปเปลี่ยน ของแกแม๎แตํชน้ั เดียว แกก็แสดงความเสียใจท่ีผดิ พลาด ขอโทษขอโพยจนเรารู๎วาํ แกน๎อยใจ แตใํ นท่ีสดุ ลูกกร็ ๎ูวาํ ทแี่ กเตรียม ไวใ๎ ห๎นน้ั ถกู กาลเทศะดีกวาํ อยํางอื่น ถา๎ แตงํ ของแกครบชุดกเ็ ป็นอนั แนํใจไดว๎ ํา ไมํมผี ดิ พลาด แมอํ าจยงั ไมํรว๎ู ําในเมอื ง อังกฤษนัน้ เขามภี าษาสองภาษา สาํ เนยี งตํางกนั มาก คอื เปน็ ภาษาผ๎ดู พี ูดภาษาหน่ึง ภาษากุย๏ พดู อีกภาษาหน่ึง ภาษากยุ๏ นัน้ ถ๎าไดย๎ นิ ตอนแรกแทบจะฟงั ไมํออกทีเดียว ตํอเมอ่ื คุ๎นแล๎วจงึ จะเขา๎ ใจไดบ๎ า๎ ง ในเมืองไทยเราถ๎าคนไทยจะพูดด๎วย สาํ เนียงทผ่ี ิดเพีย้ นกนั ก็เป็นเพราะอยหํู ําง ตาํ งทอ๎ งทก่ี ัน แตํในเมอื งอังกฤษนัน้ ถึงแมว๎ าํ จะอยบูํ า๎ นติดๆกัน แตํถ๎าเปน็ คน ตาํ งช้ันเขาก็ยงั พดู ภาษาคนละภาษา คนใชป๎ ระจําหอ๎ งท่ลี กู พดู ถึงน้นั เวลาแกพูดกับเราพวกนกั เรยี นมหาวิทยาลยั แกกพ็ ดู ภาษาผ๎ดู ี สําเนียงแกเพราะกวาํ ผดู๎ บี างคนทล่ี ูกรจ๎ู ักเสียอกี แตลํ กู เคยได๎ยินแกพดู กบั พวกคนใชด๎ ว๎ ยกนั แกกก็ ลับไปใช๎ ภาษากยุ๏ ไมมํ สี าํ เนยี งผด๎ู ตี ดิ เลย อยํางนีล้ ูกเห็นวาํ แปลกมาก เพราะเขาต้ังใจรักษาของท่ีเป็นของเขา อยคํู งเสน๎ คงวา ไมํ ยอมท้ิงเสยี งํายๆ การเลาํ เรยี นทม่ี หาวทิ ยาลยั น้ี ขอแมอํ ยาํ ไดเ๎ ขา๎ ใจวาํ ลกู อตุ สาํ หข๑ า๎ มนาํ้ ขา๎ มทะเลมา เพอ่ื เรยี นความร๎ู จากบาํ วฝรง่ั ท่ี เลาํ มาใหฟ๎ งั ก็เพราะเห็นวํามันแปลกดี แตกํ ารหาวิชาความรู๎ท่ีน่ี เป็นเรื่องท่เี ราจะตอ๎ งหาเอาเอง ไมํมีใครมาคอยจําจีจ้ ํ้าไช ถํายทอดความรใู๎ ห๎ ถา๎ เราอยากได๎ความร๎ู จากหนงั สือตาํ รับตาํ รา เขาก็มีไว๎ใหพ๎ รอ๎ ม ถ๎าจะลงนงั่ อาํ นกันจริงๆ อีกสามส่ีร๎อย ปีกอ็ ํานไมํหมด แตลํ ูกเห็นวําแหลํงความรู๎อนั สาํ คญั ทีจ่ ะหาได๎ทีน่ ี่ กค็ อื การได๎เข๎าสมาคมกบั คนฉลาด ได๎พบปะพูดจาและ ถกเถียงแลกเปล่ียนความรก๎ู ัน สง่ิ เหลํานี้หาจากตํารบั ตาํ รา ท่ไี หนไมํได๎ จะหาไดใ๎ นมหาวิทยาลยั เทาํ นนั้ เพราะ มหาวทิ ยาลัยนัน้ เปน็ ท่ชี มุ นมุ คนฉลาด คนมคี วามรู๎ เอามาไวใ๎ กล๎ๆกัน เรามโี อกาสเขา๎ หาพบปะกันได๎งําย ถา๎ ไมเํ ข๎า
มหาวทิ ยาลยั โอกาสน้ีก็ไมมํ ี เพราะฉะนัน้ จงึ นบั วาํ เป็นบญุ ของลูก ทไ่ี ด๎เข๎ามาอยูใํ นท่นี ้ี ทําใหเ๎ หน็ โลกกว๎างขวางข้นึ กวําแตํ กอํ นมาก ลกู รส๎ู กึ ดใี จอยอํู กี อยาํ งหนง่ึ กค็ อื การเขา๎ เรยี นมหาวทิ ยาลยั นน้ี บั วาํ เปน็ การศกึ ษาขน้ั สดุ ทา๎ ย ตามหลกั สตู รของเขา น้ันสามปกี ็จะเสร็จ ลกู เขา๎ มาอยูไํ ด๎เกือบคร่ึงปแี ล๎ว ฉะน้นั ในราวๆสองปีครงึ่ ลกู กจ็ ะเรยี นเสรจ็ ไดก๎ ลับไปอยูํกับแมอํ ยาํ งเกาํ เม่อื นกึ ถึงอยํางน้ีลูกกส็ บายใจมาก เพราะลูกจากแมํมา เกอื บจะหา๎ ปีเขา๎ แล๎ว คิดย๎อนหลังไปดูกไ็ มํนานนกั ยงั อีกสองปคี ร่งึ จงึ ดเู รว็ ขนึ้ มาก ลูกคดิ ถึงแมํ คิดถึงคณุ พอํ และคดิ ถงึ บ๎านอยทํู กุ วนั ต้ังแตํแรกมาคิดถึงเทาํ ไร เด๋ยี วนก้ี ็ยังคิดถึงอยํเู ทาํ นั้น พ่ี อ้ันเขาเรยี นเกินลกู ไปปหี นึ่ง เพราะเหตนุ ้ันเขาคงจะไดก๎ ลับถึงบ๎านกํอนลกู ตั้งปี ลกู ร๎สู กึ อิจฉาเขามาก แตไํ ดย๎ นิ เขาพูดวาํ อยากจะเรียนตอํ ไปอกี ถึงคราวเข๎าจรงิ เขาจะเรียนหรือไมกํ ไ็ มํแนํ ลูกนึกวําคงเปน็ เพราะเพื่อนฝูงเขาชกั ชวนกนั มากกวํา พี่ อ้นั มีเพ่ือน แปลกๆทีฝ่ รัง่ เศส เปน็ คนไทยท่มี ีความคิดแปลกๆกม็ ี เปน็ ญวนหนมํุ ๆทมี่ คี วามคิดรุนแรงกม็ ี หรือมฉิ ะนน้ั กเ็ ป็น ฝร่งั ผอมๆ หัวยํงุ ๆ ตาลึกกลวง พูดจาลึกซงึ้ จนลกู ฟงั ไมเํ ข๎าใจ ลกู เคยถามพ่ีอั้นวําคนพวกน้ดี อี ยํางไร เขาจงึ ไดร๎ ักนับถือกนั นัก พอ่ี น้ั ตอบวํา คนพวกนม้ี ีความคิดไกล มสี ายตาไกล ใหค๎ วามรู๎ควมคิดเขาไดม๎ าก คนพวกน้ีตํอไปจะมคี วามสาํ คญั มาก ลกู จะซกั ถามตอํ ไปอีกก็เกรงใจเขา จึงไดแ๎ ตํนิง่ ดเู ขาไปกํอน แมอํ ยํานึกวํา ลกู เกบ็ เอาเรอื่ งของพม่ี าฟ้อง หรอื มาพดู ให๎แมํ ต๎องวติ กกงั วลเลย แตลํ กู เหน็ วําอยาํ งพี่อั้นน้ี ย่ิงไดก๎ ลบั บ๎านไปอยํกู ับ พอํ แมํพี่น๎องเสียไดเ๎ รว็ เทาํ ไร จะยง่ิ ดีสําหรบั ตัวพีอ่ ั้น มากข้นึ เทาํ นัน้ \" คณุ เปรมเหน็ หนงั สอื ของตาออ๏ ดฉบบั นแ้ี ลว๎ กพ็ ดู ขน้ึ วาํ \"แมํพลอยอยําไปเกบ็ ข้ีปากตาออ๏ ดมาคิดใหย๎ ํุงใจไปเลย อัน้ เขาไมเํ ป็นไรหรอก เรียนหนังสือกด็ ี สอบไมเํ คยตก อัฐฬสกใ็ ชไ๎ มํเปลือง ตาอั้นเขาเปน็ คนเอาจรงิ เอาจัง อ๏อดมนั คงลอํ งลอยรักแตสํ บาย พดู กันไมํร๎เู รือ่ งเขา๎ มันเลยเหมาวํา พชี่ ายฟงุ้ ซาํ น ใจฉันเห็นวําตาออ๏ ดเสยี อีกจะตอ๎ งคอยดูให๎ดีๆ ไมคํ อยกดๆไว๎บ๎าง จะไปกันใหญํ\" เมอ่ื คณุ เปรมพดู อยาํ งนพ้ี ลอยกไ็ ดแ๎ ตนํ ง่ิ แตใํ นความรส๎ู กึ อนั แทจ๎ รงิ ของตวั นน้ั เหน็ วาํ ตาอน้ั เปน็ ลกู ทเ่ี ตบิ โต เปล่ียนแปลงไป จนบางครั้งพลอยแทบจะจาํ ไมํไดว๎ ําเป็นลูกคนเกํา สํวนตาออ๏ ดน้ันยงั เป็นตาออ๏ ดคนเดิมอยนํู ่ันเอง เปน็ ลูก ของพลอยคนที่พลอยรูจ๎ ักดี ไมเํ ปลยี่ นแปลงไปเลยแม๎แตํน๎อย ตง้ั แตลํ กู ไปนอก พลอยกไ็ ดแ๎ ตนํ ง่ั นบั วนั นะบคนื คอยใหล๎ กู กลบั ในตอนแรกนน้ั รส๎ู กึ วาํ เวลาชาํ งผาํ นไปชา๎ เสยี นก่ี ระไร จะทาํ ใจให๎คุน๎ เคยกับการทีต่ ๎องจากลูกนัน้ กท็ าํ ได๎ยาก ระหวาํ งนน้ั ก็อาศัยจดหมาย และขําวคราวทม่ี ไี ปมาหากัน เปน็ เครือ่ งชวํ ยดับความกระวนกระวายใจไดบ๎ ๎าง แตพํ อลูกเร่มิ เขา๎ เลาํ เรียน เกือบจะเสรจ็ เวลานั้นไดล๎ ํวงเลยไปมากแลว๎ พอทจี่ ะนับวนั กลับได๎ พลอยกเ็ รมิ่ นับวันกลบั ของลกู และวนั นัน้ ยง่ิ ใกลเ๎ ขา๎ มา พลอยก็ดูเหมอื นจะมีความสุขข้นึ พลอยเร่ิม เตรยี มการท่จี ะรบั ลกู กลบั บ๎าน หาเส้ือผา๎ ที่นอนหมอนม๎ุงไวใ๎ ห๎ และตกลงกับคณุ เปรมวาํ จะแบงํ ห๎องบนตกึ ให๎ลกู อยคํู นละ ห๎อง ตํอไปเม่อื มเี หยา๎ มเี รือน จึงจะปลูกเรือนใหอ๎ ยํูในบริเวณบ๎านตาํ งหาก แตํกํอนที่ลกู ที่เมืองนอกจะกลบั ตาอ๎นซึง่ สองได๎ ออกเป็นนายทหารก็มารายงานวาํ ตนจะถูกสํงไปรับราชการกรมทหารจังหวดั อยธุ ยา พลอยหน๎าเสยี ลงทันทเี มื่อตาอน๎ มา
บอกขาํ ว พอลูกท่เี มอื งนอกจะกลับบา๎ น ลูกท่ีอยมํู าดว๎ ยกนั ตลอด ก็มเี หตจุ ําเป็นจะต๎องจากไป พลอยไมํสบายใจเลยทตี่ า อน๎ จะต๎องไปอยํหู ํางไกลพอํ แมํ ปกครองตวั เองเปน็ อสิ ระ เพราะตาอ๎นเพงิ่ อายยุ สี่ ิบ สาํ หรบั พลอยกย็ ังเห็นวาํ เด็กนกั \"อ๎นลกู แมํ !\" พลอยพดู ขน้ึ \"อ๎นไปเสยี อกี คนแลว๎ แมจํ ะทาํ อยํางไรลํะ\" ตาอน๎ หวั เราะอยาํ งอารมณเ๑ ยน็ แลว๎ ตอบวาํ \"คณุ แมพํ ูดเสยี ราวกับวําลกู ไปไหนไกล อ๎นไปอยํแู คํอยธุ ยานเ้ี อง ขน้ึ รถไฟประเดยี๋ วก็ถึง คิดถงึ กนั กลบั มาหาเมอ่ื ไร ก็ได\"๎ \"ถึงอยาํ งน้นั ก็เถดิ \" พลอยพดู แลว๎ ก็นึกถึงเร่อื งเกาํ ๆ ที่ผาํ นไปแลว๎ นานนกั หนา สมัยหน่งึ เด็กหนุมํ หนา๎ ตาดคี นหนึ่ง จบโรงเรยี นนายร๎อยออกเปน็ นายทหาร เด็กหนุํมคนน้นั มีความหวงั มีความฝันทพี่ ลอยรูจ๎ ักดี จนเดยี๋ วน้กี ย็ ังมิไดล๎ มื สนิท แตํ เด็กหนํุมคนน้นั ตอ๎ งไปอยูคํ นเดียวไกลจากพ่นี ๎อง ความผดิ พลาดตาํ งๆจึงเกิดขึน้ อยาํ งทไี่ มนํ าํ จะเป็นไปได๎ ทาํ ให๎ความหวงั และความฝันหลายอยาํ งต๎องทลายลง ถ๎าหากวําเดก็ หนุํมคนนั้น ไมตํ อ๎ งไปปกครองตวั เองตัง้ แตํยังอยใํู นวัยทย่ี งั เป็นเดก็ บางทเี หตุการณ๑ทง้ั หลายแหลํ กอ็ าจไมํเปน็ อยาํ งทีไ่ ด๎เป็นมาแลว๎ พลอยดหู น๎าตาอน๎ แล๎วกใ็ จหาย ถงึ แม๎วําตาอน๎ จะไมมํ ีเค๎า หนา๎ เหมอื นเดก็ หนุมํ คนหน่ึงเมื่อสามสบิ กวําปีมาแล๎วน้นั กต็ าม แตกํ ็มีแววของความเปน็ หนุํม ความปราดเปรียว อยาํ งท่มี ี อยูํในเด็กหนุํมทุกคนโดยสมบรู ณ๑ เมอ่ื เด็กหนมุํ คนหนง่ึ ต๎องเป็นไปอยํางไร เดก็ หนมํุ อกี คนหน่ึง กอ็ าจเปน็ ไปในลกั ษณะ เชนํ เดยี วกัน เพราะส่งิ แวดล๎อมน้ันเป็นอยํางเดยี วกนั เป็นสวํ นมาก จะแตกตาํ งกนั กท็ ่ีเวลา และสถานท่ี ซึ่งพลอยเหน็ วําไมํ สาํ คญั นกั จะเป็นเมื่อสามสิบกวาํ ปีมาแล๎วหรือในปัจจบุ ัน คนก็ยังเปน็ คน มกี ิเลสตณั หาและความหลงผดิ เทํากนั และถงึ จะ เปน็ นครสวรรค๑หรอื กรุงเกํา ก็เปน็ ตํางจังหวัดด๎วยกนั ไกลจากพํอแมพํ ่ีนอ๎ ง และผ๎ูทีเ่ จตนาดเี ทําๆกัน \"แมเํ ป็นหวํ งอ๎นเหลอื เกนิ ใจจริงไมํอยากจะให๎ไปเลย\" พลอยพูดตอํ ไป \"จะทาํ อยํางไรได๎เลําคุณแม\"ํ ตาอน๎ ตอบ \"เม่อื ออกรับราชการ นายทาํ นส่ังให๎ไปไหนก็ต๎องไปตามคาํ สงั่ เพราะลูก เป็นทหารมีระเบยี บวนิ ยั บังคบั อยูํหลกี เลี่ยงไมไํ ด๎ ความจริงเคราะห๑ลูกยังดอี ยตํู ๎องไปเพยี งกรงุ เกาํ เพอื่ นฝงู ทเ่ี รียนมา ดว๎ ยกัน เขาตอ๎ งไปถงึ พิษณุโลกหรอื เชียงใหมํ ไกลกวําเปน็ กองเขากต็ อ๎ งไป คุณแมอํ ยาํ หํวงลกู นกั เลย ลกู พอท่ีจะเลีย้ งตัวได๎ แลว๎ \" พลอยตอ๎ งสะดง๎ุ ใจเมอ่ื ไดย๎ นิ ตาอน๎ พดู ความรส๎ู กึ ตวั ทว่ี าํ เปน็ ผใ๎ู หญพํ อทจ่ี ะเลย้ี งตวั ไดน๎ แ้ี หละ อาจเปน็ เครอ่ื งชกั นาํ ให๎ ดาํ เนนิ ชีวิตไปในทางทผ่ี ดิ โดยมิได๎ตง้ั ใจ \"อ๎นเชอื่ แมเํ ถิด\" พลอยรีบพดู \"อยาํ ประมาท ถึงลกู จะโตแลว๎ ก็ยงั เป็นหนุมํ ยังเหน็ โลกน๎อยนัก อยําเพ่งิ นึกวํารูอ๎ ะไร ไปเสยี หมด มเี ร่อื งราวอะไรข้นึ มากข็ อให๎ปรกึ ษาหารือกับแมํกอํ น อยาํ ใจเรว็ ดวํ นได๎ แมํรกั อน๎ กอ็ ยากให๎อน๎ ดี เพราะเหตุนี้ หรอกจงึ ไดเ๎ ป็นหํวง มีอะไรขอใหบ๎ อกกันกํอน อยาํ ไปทําตามใจตวั \"
ตาอน๎ รบั คาํ แตโํ ดยดอี ยาํ งทเ่ี คยทาํ มาทกุ ครง้ั ทพ่ี ลอยสง่ั สอน และอกี สบิ กวาํ วนั ตอํ มาตาอน๎ กม็ าลา ไปรบั ราชการท่ี อยุธยา พลอยก็ได๎แตํให๎ศลี ใหพ๎ รด๎วยความจริงใจ ขอให๎มีแตคํ วามสุขและความเจริญในหนา๎ ที่ ตาอ๎นไปแล๎วทั้งบา๎ นก็ยิง่ ดู อา๎ งวา๎ งย่ิงขึ้น คงเหลือแตํประไพ ซง่ึ บัดนก้ี ลายเป็นของกลางระหวาํ งคุณอุนํ และพลอย จะต๎องแบํงกนั รัก ขณะทพ่ี ลอยนง่ั รอนอนรอ ใหต๎ าอน้ั เรยี นสาํ เรจ็ กลบั บา๎ นอยนํู น่ั เอง วนั หนง่ึ คณุ เปรมกก็ ลบั จากทาํ งาน เดนิ หนา๎ บาน ขึน้ มาบนตกึ เหน็ พลอยนงั่ เย็บเสื้อชัน้ ในใหต๎ าอ้นั ใสอํ ยํู กเ็ ดินเข๎ามาหา แลว๎ พูดข้ึนวาํ \"คุณหญิงทําอะไรอยูํ\" พลอยเหลยี วมองดรู อบตวั เพราะไมทํ ราบวาํ คณุ เปรมหมายถงึ ใคร \"คณุ หญิงเย็บเสือ้ ใหใ๎ คร\" คณุ เปรมถามยาํ้ อีก \"ฉันนํะหรือเปน็ คุณหญิง !\" พลอยรอ๎ งขึน้ \"คุณเปรมก็อะไรไมํรู๎ อยูๆํ ก็มาเย๎ากันเลนํ ไมํบอกกลําวเสยี กอํ น\" \"ไมํได๎เยา๎ หรอกแมพํ ลอย\" คุณเปรมตอบแล๎วหวั เราะอยาํ งเบิกบาน \"อีกหนอํ ยแมพํ ลอยกจ็ ะเปน็ คณุ หญิง จริงๆ ฉัน ก็ลองเรียกดใู ห๎คนุ๎ ๆไวก๎ ํอน ตอํ ไปถงึ ฉนั จะไมํเรียก คนอืน่ เขากค็ งจะเรียก เตรยี มตัวไว๎ใหด๎ ีๆเถิด\" \"คณุ เปรมจะเป็นพระยาหรอื นี่ ฉันดีใจจริงๆ !\" พลอยพูดดว๎ ยความจรงิ ใจ คุณเปรมพยกั หน๎ายิม้ กับพลอย แลว๎ ก็ พดู วาํ \"ฉันจะได๎เปน็ ในงานฉัตรมงคลนแ้ี หละ อกี ไมํก่ีวันหรอก\" \"ดจี รงิ คณุ เปรม ฉันเหน็ จะตอ๎ งเรียกคุณเปรมวาํ เจ๎าคุณบ๎างละ คราวนอ้ี ยํามาขอกนั เลย ฉันไมยํ กให๎ ถ๎าจะให๎ฉนั เป็นคุณหญิง คุณเปรมกต็ อ๎ งเป็นเจา๎ คณุ ไปตาม จะปลํอยให๎ฉันเป็นคณุ หญิงเรํอรําไปคนเดยี ว ฉันไมยํ อมหรอก แล๎วคุณ เปรมไดเ๎ ปน็ พระยาอะไร\" \"พระยาบทมาลย๑บํารงุ \" คณุ เปรมตอบ \"ฟังดูกเ็ พราะดหี รอก ฉันลองเซ็นตช๑ อ่ื ดแู ลว๎ กส็ วยดอี ีก\" พลอยกม๎ หนา๎ ลงยม้ิ กบั เสอ้ื ชน้ั ในทก่ี าํ ลงั เยบ็ อยํู นกี รกั เอน็ ดคู ณุ เปรมเอามากๆ เพราะคณุ เปรมขณะน้ี กาํ ลงั แสดง กิรยิ าอาการ เหมอื นกบั เดก็ ๆท่ีดีใจเมือ่ ไดข๎ องเลํนใหมํ คณุ เปรมทรดุ ตัวลงน่ังข๎างๆชดิ กบั ตวั พลอย แลว๎ กพ็ ดู ขนึ้ วํา \"แมพํ ลอยดีใจมากไหม\" \"โธํ ! คุณเปรมกถ็ ามได๎\" พลอยตอบ \"ผวั ไดเ๎ ป็นพระยาทง้ั คน ใครบ๎างจะไมดํ ีใจ ฉันไมํเคยนกึ หรอก วําฉนั จะมี วาสนาถึงเพยี งน้ี\"
\"แมพํ ลอยคอยดูไปเถิด ฉันจะทําทกุ อยํางใหแ๎ มพํ ลอยมีวาสนาย่งิ กวาํ น้ไี ปอีก ทฉี่ ันทาํ มาท้งั หมดนี้ ก็เพราะแมํ พลอย เพราะอยากให๎แมพํ ลอยมหี นา๎ มีตาภูมิใจทเี่ ลอื กผัวไมผํ ดิ ลําพังตวั ฉนั เองก็ไมํส๎กู ระไรหรอก เกิดมาชาตหิ นงึ่ ได๎เปน็ ผวั แมพํ ลอยกด็ ถี มไปแล๎ว ทกุ อยาํ งท่ีฉันทาํ เป็นเรอ่ื งของแมพํ ลอยทง้ั นัน้ \" \"คณุ เปรมนีป่ ากหวานไมหํ าย ฉนั รักมาหลายสิบปีแล๎ว ไมํตอ๎ งมานง่ั เกีย้ วฉนั บอํ ยๆหรอก\" พลอยตอบ \"ถ๎าฉันไมเํ กยี้ วแมพํ ลอยจะให๎ฉันไปเก้ียวใคร\" คณุ เปรมตอบ พลางยกมือลกู หลงั พลอยเบาๆ \"ดคู ุณเปรมสิ ! เดี๋ยวเด็กๆมนั เหน็ ฉนั อายตาย\" พลอยหา๎ มขนึ้ แทนคาํ ตอบคุณเปรมก็เอียงหนา๎ เขา๎ มาจูบท่ีแกม๎ พลอยเบาๆทีหนึ่ง แล๎วกล็ กุ ขึ้นเดนิ รอ๎ งเพลงเบาในลําคอ เขา๎ ไปผลัดเครื่องแตงํ ตวั อาบนํา้ ในหอ๎ ง ท้ิงพลอยใหน๎ ่ังหน๎าเปน็ สี ชมพเู ร่ือๆดว๎ ยความอายอยูํคนเดยี ว บทท่ี ๙ (หน๎าที่ ๒) ในทส่ี ดุ ขาํ วทค่ี ณุ เปรมไดเ๎ ปน็ พระยากแ็ พรหํ ลายโดยทว่ั ไป ทาํ ใหเ๎ กดิ ความยนิ ดใี นบรรดาญาตมิ ติ รทว่ั กนั คณุ อนํุ เอา แหวนทับทิมเมด็ ใหญํขนึ้ มาแกํคุณเปรมเปน็ ของขวัญ บอกวําเป็นแหวนเจ๎าคณุ พอํ คุณอุํนต้ังใจเก็บไว๎ ให๎ลกู เจา๎ คณุ พํอทีไ่ ด๎ เป็นพระยา แตเํ มอ่ื ดไู ปแลว๎ ไมํเหน็ ทางจะเป็นไดส๎ ักคน จงึ ยกให๎แกเํ ขยทีไ่ ด๎เปน็ พระยา เสียกํอน คณุ เชย หลวงโอสถ และ พอํ เพม่ิ ตาํ งมาแสดงความยินดีกนั ถงึ บ๎าน หลวงโอสถนัน้ เรียกพลอยวาํ คุณหญงิ หนา๎ เฉยตาเฉย ทําให๎พลอยร๎ูสึกกระดาก ช๎อยร๎ูขําวก็รีบออกมาหาจากในวงั พอเข๎าประตบู า๎ นก็ตะโกนถามเด็ก จนพลอยไดย๎ นิ วาํ \"คุณหญิงอยไูํ หม\" ชอ๎ ยขน้ึ มาบนตกึ ลงนง่ั แลว๎ กพ็ ดู วาํ \"คุณหญิงเจา๎ ขา อฉิ ันไหว๎เจ๎าคํะ ขอฝากเนื้อฝากตวั ขอพง่ึ บญุ บารมีคุณหญิงดว๎ ย\" \"ชอ๎ ยก็บ๎าไมหํ ายเสยี เลย ไมํอายเด็กๆมนั บา๎ ง\" พลอยพดู แลว๎ ก็อดหวั เราะชอ๎ ยไมํได๎ \"ฉันดใี จจรงิ ๆนะแมํพลอย\" ชอ๎ ยตอบด๎วยนา้ํ เสียงท่ีแสดงความจรงิ ใจ \"ทด่ี ใี จมากกเ็ พราะฉันเคยนึกประมาท พํอ เปรมเขาไว๎มาก พูดกนั ตามจริงฉนั ไมเํ คยนึกหรอกวาํ จะได๎เปน็ ถงึ พระนํ้าพระยา แตพํ อเขาไดเ๎ ปน็ เขา๎ จรงิ ฉนั กเ็ ลยดีใจจรงิ ๆ ทเี ดียว\" \"ขอบใจละชอ๎ ย แล๎วฉันจะบอกคณุ เปรมเขาให๎\" พลอยตอบ
\"อยําเลยพลอย ไมตํ อ๎ งบอก เดีย๋ วเขาจะหาวําฉันเอาหนา๎ \" ชอ๎ ยพดู แลว๎ ก็พดู ตํอไปวํา \"พลอยจําไดไ๎ หม เม่อื เรายัง เป็นเด็กรนุํ ๆอยูํในวัง เราเคยพูดถงึ กาลขา๎ งหนา๎ ฉนั บอกพลอยวาํ อยํางเราน้ัน ถา๎ จะเปน็ คณุ หญงิ กเ็ ปน็ ได๎ เดีย๋ วนี้พลอยกไ็ ด๎ เปน็ แลว๎ \" \"ฉันก็ไมไํ ด๎ไปทาํ อะไรหรอกช๎อย\" พลอยพูด \"ทีไ่ ด๎เป็นก็เพราะคณุ เปรมเขาดี ถา๎ ได๎กบั คนอ่นื กไ็ มแํ นนํ กั \" \"นน่ั สิ\" ชอ๎ ยตอบสวนควนั ขึ้นมา \"ถ๎าได๎กบั อีกคนหน่ึง ป่านน้กี ย็ งั เป็นเมียคณุ หลวงดักดานอยูนํ ัน่ เอง นก่ี อ็ อกจาก ราชการแลว๎ คยุ วําจะค๎าขาย จะไปไดส๎ ักก่นี าํ้ \" ช๎อยพูดถึงพเี่ นอื่ งอยํางขาดความเลือ่ มใส \"ช๎อยกช็ อบไปเอาเรื่องโบราณมาพดู พีเ่ นื่องออกจากราชการแล๎วหรอื ฉันกเ็ พิ่งรู๎\" \"ออกมาไดร๎ วํ มปีแล๎ว ฉันก็ลมื บอกแมํพลอยไป\" ชอ๎ ยวํา \"ลูกเตา๎ ก็ออกพะเรอ๎ พะรงั เด๋ยี วนเี้ ขาวําจะขนึ้ ไปคา๎ ขายที่ บา๎ นเมียเขาทปี่ ากนํา้ โพ ฉนั ไมํเช่ือหรอก คาถาท่ีวาํ ออกจากราชการมาคา๎ ขาย ฉันวําขี้เกยี จนะํ แหละมากกวํา\" \"คนเรานก่ี ็แปลกนะํ ชอ๎ ย\" พลอยปรารภขึ้นลอยๆ \"บางเวลาก็ดูเหมือนจะอยใูํ กล๎ๆกัน แตํพอหาํ งกนั ไปนิด ตาํ งคนก็ ตํางไป นานเข๎าก็แทบจะจาํ กันไมไํ ด๎ ฉนั เคยดูลอยกระทงเดอื นสิบสอง ตาํ งคนตาํ งลอย กระทงน้ันก็ลอยเปะปะมาตามกระ แสนาํ้ ประเดย๋ี วก็มากระทบกันเขา๎ แล๎วกแ็ ลํนคูกํ นั ไป อีกประเดย๋ี วกล็ อย หาํ งกนั ไปทกุ ที จนหายวบั ไปด๎วยกนั ทัง้ คูํ ชีวติ คนเราดูๆไปแล๎วก็เหมือนอยํางนั้น\" ความตน่ื เตน๎ ยนิ ดใี นยศวาสนาของคณุ เปรม มไิ ดท๎ าํ ใหพ๎ ลอยลมื นบั วนั ทจ่ึ ะคอยใหล๎ กู กลบั และวนั หนง่ึ พลอยกไ็ ดร๎ บั จดหมายฉบบั หนง่ึ จากตาอั้นเขยี นมาจากฝรง่ั เศส เมอ่ื พลอยได๎อํานจดหมายฉบบั นั้นแลว๎ กด็ ีใจ เหมอื นกบั ใครเอาน้าํ ทพิ ย๑ มาชโลมหวั ใจ ตาอ้ันเขียนมาวาํ \"กราบเทา๎ คณุ พํอคุณแมํที่รัก\" พลอยอดนึกไมไํ ด๎วํา ตาอั้นใช๎ถอ๎ ยคําเรียบรอ๎ ยแตํไมํเปน็ กนั เองเสมอ ผดิ กับตาออ๏ ด ซ่งึ เขียนเปน็ กนั เองโดยตลอด ขอ๎ ความในจดหมายน้ันมตี ํอไปวาํ \"ลูกสอบไลกํ ฏหมายไดส๎ ําเรจ็ เรียบรอ๎ ยแล๎ว ลูกจงึ ไดซ๎ ือ้ ตว๋ั เรือเพ่อื จะได๎กลบั บา๎ น กะวาํ จะถึงบ๎าน ในปลายเดือน หนา๎ ครบู าอาจารย๑ตลอดจนเพื่อนฝูงของลูก เหน็ วาํ ลูกควรจะเรยี นตอํ หาความรูช๎ ั้นสูงขนึ้ ไปอกี แตํลูกเห็นวําลูกควรจะรบี กลับบ๎าน เพือ่ ทาํ ประโยชน๑ให๎แกบํ ๎านเมอื งของเราตํอไป เมืองไทยของเรา ยงั ล๎าหลงั อยูํมาก ต๎องการคนมีความรเ๎ู ข๎ามา สรา๎ งความเจริญให๎ ลูกกไ็ ด๎ราํ่ เรยี นมาพอสมควรแล๎ว จึงจะรบี กลบั บา๎ น ไมํอยากใหช๎ ๎าเกนิ ไป เพอ่ื จะไดท๎ นั ทําการงาน หลายอยํางทล่ี กู ตง้ั ใจไวว๎ ําจะทํา ถ๎าขนื ปลอํ ยชา๎ ไว๎ เวลากจ็ ะลวํ งเลยไปเรอื่ ยๆ ยากท่จี ะแก๎ใข สิ่งใดท่ีควรจะทาํ กต็ อ๎ งรบี ทํา เสีย ลกู อยากจะกราบเรยี นคณุ พอํ คณุ แมใํ หท๎ ราบดว๎ ยวาํ ลกู จากบา๎ นมาหลายปี ระหวาํ งนก้ี เ็ ตบิ โตขน้ึ จาํ เปน็ ทจ่ี ะตอ๎ ง เปล่ยี นแปลงไป ถา๎ หากวาํ ลูกกลับมาถงึ บา๎ นแล๎ว มีบางสง่ิ บางอยาํ งท่คี ณุ พอํ คุณแมํไมํพอใจ กห็ วงั วําคุณพอํ คุณแมํจะ
อภัยให๎ลกู และพยายามเข๎าใจ เพราะทุกอยาํ งยํอมมเี หตผุ ลทจี่ ะเขา๎ ใจได๎ และเมอ่ื เข๎าใจได๎แล๎ว กอ็ ภัยให๎กันได๎ทง้ั สน้ิ ดงั ท่มี ี สุภาษิตฝรง่ั เศสบทหนึ่งวําไว๎\" พลอยสงํ จดหมายคนื ใหแ๎ กคํ ณุ เปรมซง่ึ อาํ นกอํ นแลว๎ และถงึ แมว๎ าํ จะดใี จสกั เพยี งไรกอ็ ดพดู ขน้ึ ไมไํ ดว๎ าํ \"ฉนั อาํ นหนงั สอื ตาอัน้ แล๎วไมคํ ํอยเขา๎ ใจเลยคุณเปรม แกพดู เหมือนกบั วําแกจะเขา๎ มาปกครองเมอื งไทย เสียคน เดียว ฟงั ดูชอบกล แล๎วตอนท๎ายหนงั สือน้ันดอู อกเนอื้ ออกตวั อยํางไรอยํู เหมือนกับวําแกมอี ะไรซอํ นไว๎ ฉนั ฟงั ไมอํ อกทีเดียว คณุ เปรมนึกอยํางไร\" \"อน้ั เขาพดู อยํางคนฉลาด\" คณุ เปรมตอบอยาํ งพอใจ \"คนมคี วามร๎ูเขากพ็ ูดจากวา๎ งขวางอยํางนน้ั แมํพลอยอยาํ คดิ มากไปเลย คอยดูไปเถิด ลูกคนน้ฉี ันจะทํานายไว๎วํา จะตอ๎ งเปน็ ใหญํเป็นโตวันหน่ึง\" \"ถงึ เดี๋ยวน้กี ฟ็ งั ดูเขอ่ื งๆ จนฉนั ชักจะกลัวแล๎วละ\" พลอยพดู ข้ึนบ๎าง \"ผ๎ูหญงิ ละก็เป็นเสียอยํางนี้\" คณุ เปรมปรารภขนึ้ \"มลี ูกก็อยากเอาไว๎เลํนเหมือนเด็กเลนํ ต๏ุกตา พอลูกเตบิ โตขน้ึ มามี ความคิด มปี ัญญาของตวั เอง ก็เสยี อกเสียใจตีโพยตีพายไปตํางๆ ถ๎าเก็บลกู ใหแ๎ บเบาะอยูไํ ด๎ ไมรํ ๎จู ักโตก็คงจะเกบ็ เอาไว๎ อยํางฉันนยี้ งิ่ เห็นลกู เตบิ โต มปี ญั ญาความคดิ ฉันย่ิงดีใจ\" คณุ เปรมหยดุ พดู ครหํู นง่ึ แลว๎ กก็ ลาํ วตอํ ไปวาํ \"ท่เี ราลงทนุ สํงลูกไปเรียนนอก ก็เพราะอยากให๎ลกู เฉลียวฉลาดกวา๎ งขวาง ใจฉนั น้ันอยากให๎ลกู ดกี วําตวั เม่ือเขา กลับมาจากนอก เรากต็ ๎องเปลยี่ นแปลงตัวของเราเองใหเ๎ ข๎ากับเขาได๎ ตั้งแตฉํ ันอยูกํ บั แมํพลอยมา ฉันไมเํ คยเข๎ามายุงํ กับ การบ๎าน แตคํ ราวนฉ้ี นั จะขอยงุํ สักนิดเถอะ เราอยํกู ินกนั มาแบบโบราณ เคยอยาํ งไรก็เคยอยาํ งนน้ั ตอํ ไปนเ้ี ราควรจะ เปล่ียนแปลงเสยี บ๎าง ลกู ๆทก่ี ลบั มาจากนอกจะได๎สบาย ฉนั วําบนตึกนีฉ้ ันจะใหเ๎ ขาทาํ หอ๎ งน้ําเติมอีกหอ๎ งหนงึ่ และตอํ ไปถา๎ จะกินข๎าว ฉนั จะลงไปนงั่ กนิ ท่ีโต๏ะขา๎ งลําง ไมํนั่งกบั พื้นกนิ ข๎างบนอยาํ งแตํกอํ น เวลาลูกกลบั มาจะได๎กนิ โต๏ะพรอ๎ มๆกนั ขอใหแ๎ มํพลอยกินดว๎ ย... ครอบครวั ฝรั่งเขาทาํ อยํางน้ัน\" ตง้ั แตนํ น้ั มาคณุ เปรมกเ็ รม่ิ ซอํ ม และเปลย่ี นแปลงตกึ เพอ่ื จะรบั ลกู สง่ั ใหท๎ าํ อะไรเพม่ิ เตมิ หลายอยาํ ง ตลอดจนตดิ พดั ลม เพราะเกรงวําลกู กลับมาจากนอกจะรอ๎ น พลอยปลอํ ยตามใจคุณเปรมทุกอยําง เพราะถือวาํ คณุ เปรมยํอมจะรด๎ู กี วําใน เรื่องเหลาํ น้ี และวาํ ทีจ่ ริงพลอยกร็ สู๎ ึกดใี จทีเ่ ห็นคณุ เปรมต่นื ลูก และหันมาสนใจในเรื่องทางบ๎าน คณุ เปรมเปน็ คนทาํ อะไร ทาํ จริง พอปักใจลงไปวําจะเตรียมรับลูกกลบั จากเมืองนอก คณุ เปรมก็ทุํมเทกําลงั ใจกําลงั กายท้ังหมดใหแ๎ กกํ ารนนั้ เป็น เหตุใหต๎ ๎องยกเลิกของเกาํ ๆ ทเ่ี คยทาํ มาในบ๎านนั้นหลายอยําง โดยคณุ เปรมตั้งระเบยี บข้ึนใหมํ หรอื ซื้อหามาใชใ๎ หมํ กอํ นทจ่ี ะไดร๎ บั ขาํ วเพม่ิ เตมิ จากตาอน้ั พลอยกไ็ ดร๎ บั จดหมายจากตาออ๏ ดฉบบั หนง่ึ เปน็ ความวาํ
\"ลกู ได๎ขาํ ววาํ พ่อี ้ันเขาจะกลบั บ๎านเร็วๆนี้ สวํ นลกู เองจะตอ๎ งอยูํไปอีกปเี ศษ คิดถงึ เร่ืองพอ่ี น้ั กลับบ๎านแลว๎ ก็เปน็ หํวง แมํ เพราะพ่ีอนั้ เขาไมํเหมือนแตํกอํ น ขอใหแ๎ มํทาํ ใจให๎ดๆี ไว๎ พี่อน้ั เขามอี ะไรใหมํๆมา ก็ขอให๎อยําได๎ตกใจ ลกู จะพูดอะไร มากก็ไมไํ ด๎ เพราะเรือ่ งของพ่อี ั้นเขาๆกค็ วรจะบอกพอํ แมํเอาเอง แตลํ กู อดหวํ งแมไํ มไํ ด๎ ก็เลยพูดมาบ๎าง แมอํ ยําถือเปน็ อารมณเ๑ ลย\" จดหมายตาออ๏ ดยง่ิ เพม่ิ ความฉงนสนเทหํ ใ๑ หแ๎ กพํ ลอยหนกั ขน้ึ ไปอกี เพราะมคี วามลบั กบั จดหมาย ของตาอน้ั เอง ฉบับบท่ีแล๎ว แตเํ มอ่ื ทง้ั ตาอั้นและตาอ๏อดพูดจากํากวมทงั้ สองคน พลอยกม็ ริ ู๎ท่ีจะไปถามใคร จะพูดกบั คุณเปรมกก็ ลัวคณุ เปรมจะหาวาํ คดิ ยุงํ ไปเองอยํางท่ีเคย ในทสี่ ดุ ตาอ้ันก็มีจดหมายมาบอกกาํ หนดวัน กลบั ถงึ กรุงเทพฯ และคณุ เปรมกไ็ ปสบื เวลามาไดแ๎ นํนอนวาํ เรือท่ีตาอัน้ จะเดินทางจากสงิ คโปรม๑ าถึงกรงุ เทพฯนัน้ จะเข๎าทาํ เมื่อไรแนํ กอํ นตาอน้ั กลบั บา๎ นสกั สามสว่ี นั พลอยกม็ ไิ ดเ๎ ปน็ อนั กนิ อนั นอน มแี ตคํ วามกระหยม่ิ อม่ิ ใจทจ่ี ะไดพ๎ บลกู จะ ตระเตรยี มห๎องหบั เสอ้ื ผ๎าไว๎รับสกั เทําไร ก็ดูจะไมํเป็นทพี่ อใจไปได๎ เตรียมไวอ๎ ยาํ งหน่งึ จัดไว๎อยํางหนงึ่ แตํพอกลบั ไปดูอกี ทีก็ ไมถํ กู ใจ ต๎องจัดใหมํเตรยี มใหมกํ ันหลายทอดหลายตลบ แตใํ นทสี่ ดุ วันท่ลี ูกจะกลบั บา๎ น ก็มาถงึ พลอยต่นื แตํเช๎ารส๎ู กึ วํา อารมณ๑ดเี ปน็ พเิ ศษ ตง้ั แตํวนั น้ตี อํ ไปกจ็ ะได๎ลกู กลบั มาไว๎ชมเชย ถงึ กลับมาคนเดียวกํอนกย็ ังดี คณุ เปรมก็มอี ารมณด๑ เี ป็น พิเศษ เห็นอะไรเป็นเร่อื งชวนขันชวนรื่นเรงิ ไปเสียหมด พอใกล๎เวลาพลอยก็ขน้ึ รถกบั คุณเปรมและประไพตรงไปยังทําเรือ และพอไปถึงก็เห็นพอํ เพมิ่ คณุ เชยและหลวงโอสถรอคอยอยูกํ อํ นแล๎ว เรอื ยงั ไมมํ วี แ่ี วววาํ จะโผลมํ าใหเ๎ หน็ คนทไ่ี ปรอรบั ตาอน้ั กไ็ ดแ๎ ตยํ นื คยุ กนั ดว๎ ยความดใี จ และความปตี ิ หลงั จากทไ่ี ด๎ ยนื บังรํมโรงเก็บสินค๎าอยชํู วั่ โมงกวํา พลอยก็ได๎ยนิ หวดู เรอื ใหญํไกลๆ อีกสกั ครเูํ รือไฟลาํ ใหญํ กเ็ ลี้ยวออ๎ มคง๎ุ น้ําโผลมํ าให๎ เห็น เรอื นน้ั แลํนใกล๎เขา๎ มาทุกที พลอยกใ็ จเต๎นแทบจะกุมสตไิ วไ๎ มอํ ยูํ คอหอยนั้นตบี ตัน และนํา้ ตาน้นั กลบลูกตา ทาํ ให๎มอง สิ่งใดกพ็ ราํ พรางไปสน้ิ เสียงคณุ เปรมร๎องข้ึนวาํ \"นน่ั แนํ ! เหน็ ตวั แล๎ว ยืนอยํทู ่ีลูกกรงเรือนัน่ ปะไร แมพํ ลอยเห็นไหม แหม ! โตขน้ึ เปน็ กอง ! ดูสแิ มพํ ลอย ลกู เราเป็น หนมํุ ใหญทํ ีเดียว !\" พลอยรบี เชด็ นาํ้ ตาเงยหนา๎ ขน้ึ ดู ขณะนน้ั เรอื กาํ ลงั ลอยลาํ อยหํู าํ งจากตลง่ิ กาํ ลงั จะเขา๎ เทยี บทาํ ดาดฟา้ ทค่ี นโดยสาร ยืนอยํูนัน้ ดูสูงลบิ ๆ พลอยเหน็ ชายหนํมุ คนหนง่ึ แตงํ ฝรัง่ ชดุ ขาว ยืนเกาะลกู กรงมอื หนง่ึ อกี มอื หนึง่ โบกมาทางท่ีตนยืนอยูํ จรงิ อยํางท่คี ุณเปรมวํา ตาอ้ันลูกของพลอยนั่นเอง ถึงจะเตบิ โตเปน็ หนํุมอยาํ งไร เหน็ ทีไ่ หนพลอยก็จําได๎ พลอยยืนกาํ รมํ และกระเปา๋ ที่ถอื อยูํน้ันแนนํ ดีใจจนไมรํ ูว๎ ําจะทาํ อยาํ งไรถกู เหลียวไปดเู หน็ คนท่ียืนอยูดํ ว๎ ยกนั โบกมอื กับคนท่อี ยบูํ นเรอื และคนอน่ื ๆทยี่ ืนอยํูเรยี งรายกโ็ บกมอื เชํนเดยี วกนั เพราะตํางคนตํางมารับญาติหรอื มติ รทเ่ี ดินทางกลบั มาด๎วยเรือลาํ นัน้ พลอยกเ็ ลยโบกมอื ไปกับเขาด๎วย ท้งั ทไ่ี มเํ คยทาํ มาแตกํ ํอน ระหวาํ งทย่ี นื มองดกู นั อยนํู น้ั คนโดยสารหลายคนเดนิ ขวกั ไขวกํ นั อยบํู นดาดฟา้ สวํ นมากนน้ั เปน็ ฝรง่ั พลอย สังเกตเหน็ ทุกคนพดู จาทกั ทายกับตาอั้นเป็นอันดี แหมํมคนหนง่ึ มายนื เกาะลกู กรงเรือเคยี งกับตาอัน้ พลอยเห็นตาอ้นั
เหลียวไปพดู ด๎วยอยาํ งต่ืนเตน๎ แล๎วกช็ ้ีมาทางท่ีพลอยและคณุ เปรมยืนอยูํ พลอยเหน็ แหมมํ คนนัน้ มองมาทางตน แลว๎ ก็ หวั เราะและโบกมือดว๎ ย ทําใหพ๎ ลอยสงสัยอยคํู รนั ๆวํา ตาอน้ั จะบอกแหมํมคนนั้นวําอยาํ งไร เรอื ลํานัน้ ลอยลําอยํอู กี นาน แตํในทส่ี ดุ ก็เขา๎ จอดเทยี บทาํ และหยํอนบันไดลงมา เจา๎ พนกั งานศุลกากรและอื่นๆ เป็นผข๎ู นึ้ ไปบนเรอื กอํ น อกี สกั ครคูํ ุณ เปรมก็พาพลอยซงึ่ ขาส่ันเพราะความตน่ื เตน๎ ขน้ึ ไปบนเรือบ๎าง พอพลอยโผลขํ น้ึ จากบนั ไดเรอื ขน้ึ ไปถงึ ดาดฟา้ เรอื ชน้ั บน ตาอน้ั กโ็ ผลเํ ขา๎ มากอดพลอยไวแ๎ นนํ พลอยจบั ตวั ลกู ไวแ๎ ลว๎ กอดอยาํ งกับวาํ จะไมํยอมให๎ลกู จากไปอกี เสียงใครตอํ ใครทักกันจอแจฟงั ไมํไดศ๎ พั ท๑ เสียงคุณเปรมหวั เราะและสยี งคนอื่น หัวเราะ แตํพลอยก็ไมํสนใจ กอดตาอั้นไวร๎ อบตวั และร๎องไห๎อยาํ งหมดอับอาย เสยี งตาอั้นพดู เบาๆเหมือนกับจะปลอบวํา \"คุณแมํ ลกู คดิ ถงึ เหลอื เกนิ ...คดิ ถงึ เหลือเกนิ ลูกกลบั มาแล๎ว...ไมไํ ปไหนอีก\" ความจริงตาอ้ันก็ตืน้ ตน๎ จนพูดจา แทบไมํออกเชํนเดียวกนั พลอยยนื กอดลกู อยนํู าน ใจนน้ั อยากจะกอดใหอ๎ ม่ิ แตถํ งึ จะกอดไวน๎ านเทาํ ไรกย็ ง่ิ ไมรํ ส๎ู กึ วาํ อม่ิ หรอื พอ ตาอน้ั คอํ ยๆ คลายตัวออกจากออ๎ มแขนของพลอย ทักกบั คนทไี่ ปรับซึ่งพูดกนั เอะอะฟงั ไมไํ ดศ๎ ัพทอ๑ กี สองสามคํา แลว๎ ก็พูดข้ึนวาํ \"เดี๋ยวกอํ น จะตอ๎ งแนะนําใครให๎รจู๎ ักอกี คน\" แลว๎ ตาอนั้ กห็ ลกี ตัวไปจงู ข๎อมือแหมมํ สาวๆราํ งสูงคนหน่ึง ที่ยนื ยม้ิ อยูํ หํางๆนัน้ ใหเ๎ ดนิ เข๎ามากลางกลมุํ ญาตพิ ีน่ อ๎ ง พลอยมองเหน็ ก็ร๎ูวําเป็นแหมํมคนเดยี วกับทย่ี นื คํูอยูํ กบั ตาอัน้ บนเรอื เมื่อกํอน เรือเทียบทาํ \"บางทีจะรจ๎ู ักกนั บนเรือกระมงั \" พลอยนึกในใจ แตํตาอ้ันกพ็ าแหมมํ คนนั้น มายนื ตรงหนา๎ คุณเปรม แล๎วพูด ภาษาฝรัง่ กับแหมํมนน้ั สองสามคาํ พลางบอกคณุ เปรมวํา \"คุณพํอครบั นี่ลซู ลิ ล๑\" คณุ เปรมเหลยี วมาดหู นา๎ พลอยอยาํ งเกอ๎ ๆ เอามอื เชด็ กบั ผา๎ นงํุ โดยไมรํ ต๎ู วั แลว๎ กย็ น่ื มอื ไปจบั มอื กบั แหมมํ เสยี ง แหมํมพดู ภาษาฝรั่งเร็วปรอ๋ื สองสามคํา คุณเปรมก็ยิ่งหน๎าเสียลงไปอกี เพราะฟงั ไมรํ เู๎ รื่อง ตาอั้นสํงภาษาฝรัง่ กับแหมมํ อีก สองสามคํา แหมํมก็หนั หนา๎ มายิ้มกับพลอย พอพลอยจะเอาอยํางคณุ เปรม โดยยื่นมือออกไปหมายวาํ จะจับมือกับแหมํม แหมมํ กต็ รงเข๎ามาจับหัวไหลขํ องพลอย ดงึ ตวั เขา๎ ไปชดิ เอาแกม๎ ทาบเข๎าแกม๎ ของพลอย แล๎วกด็ ดู ปากท่อี ยูํชดิ ข๎างหขู อง พลอยดงั จว๏ บใหญํ ทําใหพ๎ ลอยต๎องสะด๎งุ สดุ ตวั และยืนหนา๎ ชาด๎วยความอาย เพราะไมํเคยมใี ครแสดงกริ ยิ าเชํนนั้นกับตน เสยี งตาอน้ั พูดเหมอื นกับดงั มาจากทางไกลเหลอื เกนิ วาํ \"คณุ พํอคณุ แมคํ รบั นีค่ อื ลูซลิ ล๑เมียผมเอง เรารกั กันมากและแตงํ งานกันเมื่อผมสอบเสร็จแล๎ว ผมไมไํ ดบ๎ อกคณุ พํอคณุ แมํมากอํ น เพราะเกรงวาํ จะตกใจ ผมร๎ูวาํ เมือ่ คุณพํอคุณแมไํ ดพ๎ บลูซิลลก๑ ค็ งจะรกั เทํารักผม จึงพาตัวมาให๎พบเลย\" ตาอ้ันพดู แล๎วก็หนั ไปพูดภาษาฝร่งั กับเมียแหมมํ ของตนอีกสองสามคาํ แหมํมนั้นกย็ กมือขึน้ ไหวค๎ ณุ เปรม ไหวพ๎ ลอย ไหว๎ พอํ เพ่มิ คุณเชยและหลวงโอสถ และไหว๎ดะไปจนถงึ ประไพ ทําทางท่ไี หวน๎ น้ั กด็ ูเก๎งกา๎ งแบบคนหดั ใหมํ
พลอยแทบจะลม๎ ลงทง้ั ยนื เมอ่ื ไดย๎ นิ ตาอน้ั บอกวาํ เอาเมยี แหมมํ กลบั มาดว๎ ย ใจนน้ั หววิ เหมอื นกบั จะเปน็ ลม นเ่ี องท่ี ตาอ้นั พูดเกร่นิ มากํอนในจดหมาย วาํ ตนเองนัน้ เปล่ยี นแปลงไปไมํเหมอื นแตกํ ํอน นเ่ี องเป็นเหตุที่ตาออ๏ ด เป็นหวํ งแมํ เขียน จดหมายมาแตกํ ็ไมํกลา๎ บอก เพราะตาอั้นคงสง่ั ปดิ พลอยนึกวาํ จะไดล๎ กู กลบั มาเปน็ กรรมสทิ ธ์ิ ของตน อยาํ งน๎อยกอ็ กี ปี หน่ึงหรือสองปี แตํพอกลบั มาจรงิ ลกู กม็ เี มียติดมาดว๎ ย เมยี ซ่งึ ถึงจะเป็นฝร่งั หรือเปน็ พมาํ รามญั อะไรก็ไมสํ ําคัญ ขอ๎ สาํ คัญ นน้ั อยูทํ วี่ าํ เมยี เขายํอมจะเป็นเจา๎ ของตาอัน้ มากกวําแมํ มีสิทธิ์ในตัวตาอน้ั มากกวาํ ใครท้ังสิ้น ความหวงั ทว่ี างไวเ๎ กี่ยวกบั ลกู นั้น ดจู ะเลอ่ื นลอยหายไปในทันใด ทีไ่ ด๎ทราบความจริง พลอยเหลียวดูคณุ เปรมนึกวาํ จะเอาเป็นท่ีพึ่ง แตํคณุ เปรมกย็ ืน แหงนหนา๎ ดูดาดฟา้ เรอื ช้นั บน อยํางทองไมํรูร๎ ๎อน คณุ เชยกบั หลวงโอสถกเ็ กิดมแี รื่องจะพดู จากันขึน้ มาอยาํ งไมํนาํ จะเป็นไป ได๎ และพอํ เพม่ิ พช่ี ายแทๆ๎ ของพลอย ก็เกิดจะจะต๎องหนั หนา๎ ไปยิ้มกบั เจก๏ บอ๐ ยในเรอื ที่เดินผาํ นมาอยาํ งสนใจเสียเป็นทสี่ ดุ แล๎ว ประไพคนเดียวท่ไี มลํ ดสายตาจากพ่ีสะใภ๎ฝรั่ง ยนื มองดูแลว๎ ก็หัวเราะก๊ิกๆ อยํางเดก็ รนํุ สาวท่กี ลั้นความร๎สู กึ ไมอํ ยํู พลอยได๎ทําเลยหนั ไปทําตาเขียวกับประไพทันที ทําใหป๎ ระไพหนา๎ มอํ ยลงถนัดใจ เสยี งคุณเปรมพดู วาํ \"เอา๎ ! กลับบา๎ นกนั เสยี ทีเถิด เดี๋ยวจะไปดขู องกํอน\" พอํ เพม่ิ พดู ขน้ึ มาทนั ทวี าํ \"ไมํต๎องขอรบั เจา๎ คณุ กลบั กอํ นเถดิ ผมดขู องให๎เอง\" พลอยหนั ไปทางคณุ เชย ตง้ั ใจวาํ จะชวนไปบา๎ นดว๎ ยกนั กอํ น แตคํ ณุ เชยกพ็ ดู ขน้ึ วาํ \"แมํพลอยกลับกอํ นเถิด คุณหลวงกับพม่ี ธี รุ ะจะตอ๎ งรบี ไป แล๎ววันหลงั พี่จะไปเยีย่ ม\" บรรยากาศในหมพํู น่ี อ๎ งทเ่ี ตม็ ไปดว๎ ยความปตี ยิ นิ ดเี มอ่ื ก้ี กลบั กลายเปน็ จดื ชดื ประดกั ประเดดิ มแี ตคํ วามอดึ อดั ใน และเกรงใจ ระหวํางที่น่ังเบยี ดกนั กลับบ๎านในในรถ พลอยและคุณเปรมน่ังตวั แข็ง มิได๎พูดจากนั วํากระไร สํวนตาอ้นั กส็ ํง ภาษาฝร่งั ชใ้ี ห๎เมยี ดโู นนํ ดูน่ีมาตลอดทาง และออกตวั กบั พลอยวาํ \"ตอนนีต้ อ๎ งพูดฝรั่งกันกอํ น อีกสองสามเดอื นกค็ งพดู ไทยได๎ ลูซลิ ล๑เขาหัวไว\" คนื นน้ั คณุ เปรมนอนไมหํ ลบั พลกิ ไปพลกิ มาแลว๎ กถ็ อนใจใหญอํ ยจํู นดกึ พลอยถามขน้ึ เบาๆวาํ \"คณุ เปรมเป็นอะไรไปหรือ\" \"กล๎ุมใจ\" คณุ เปรมตอบหว๎ นๆ พลอยนง่ิ อยคํู รหํู นง่ึ แลว๎ กถ็ ามวาํ \"กล๎ุมใจเรอ่ื งอะไร\" \"แมํพลอยน่ีไดท๎ กี ข็ แ่ี พะไลํ\" คณุ เปรมตอบฉนุ ๆ \"ฉนั สงํ ลูกไปนอกใหไ๎ ปเอาความรูข๎ องฝรง่ั เขา๎ มา มนั เลยหอบเอา เมียแหมมํ กลบั เข๎ามาดว๎ ย เอาเถอะฉันร๎ูแลว๎ แมํพลอยไมํต๎องพดู อะไรอกี ฉนั จะออกไปสบู บุหรี่นอกมุ๎งสกั ประเด๋ยี ว\"
บทที่ ๑๐ (หนา๎ ท่ี ๑) ถา๎ จะวาํ กนั ไปตามจรงิ แลว๎ การทพ่ี ลอยไดล๎ กู สะใภ๎เปน็ แหมมํ นน้ั นบั วาํ มปี ระโยชนอ๑ ยบํู า๎ ง เพราะทาํ ใหพ๎ ลอยไดร๎ ไ๎ู ด๎ เหน็ อะไรแปลกๆ ใหมํๆ อีกหลายอยําง หลงั จากทีน่ อนไมํหลบั ในคนื แรกทีต่ าอน้ั กลับบ๎าน เกือบทงั้ คืน เพราะความไมํ สบายใจและความผิดหวังของตวั เอง ประกอบกับความกระสับกระสาํ ยของคณุ เปรม พลอยกต็ ื่นลกุ ขึน้ แตํเช๎า สิ่งแรกท่ีนกึ ถงึ กเ็ รือ่ งอาหารของลูก ทเ่ี พงิ่ กลับมาถึงบา๎ น เมอื่ เยน็ วนั วานนน้ั ก็เปน็ การฉกุ ละหุกเตม็ ที เพราะพลอยคาดไวว๎ าํ ตาอน้ั กลับมาบ๎าน คงอยากกินของตาํ งๆทเ่ี คยชอบ จึงได๎เตรยี มกบั ข๎าวไว๎อยาํ งประณีตบรรจง จนเหลอื เฟอื แตพํ อถงึ ตอนกนิ ขา๎ ว เย็นเข๎าจริง ตาอ้ันก็ดูเนือยๆ กบั ของกินที่พลอยหาไว๎ให๎ อาจเป็นเพราะเกรงใจเมียแหมมํ ที่ดจู ะสะอิดสะเอยี นตอํ กับข๎าว ไทยอยูมํ าก ทุกคนพากนั กระดากใจ ตกั ขา๎ วใสจํ านมาเขี่ยๆเลํน สํวนตาอัน้ กไ็ ดแ๎ ตอํ อกตัววาํ เมียยงั เหนื่อยและมอี าการ ปวดหัว ตํอไปก็คงจะคน๎ุ เคยเปน็ การเรียบรอ๎ ยไปได๎ เช๎าวันรงุํ ขน้ึ พลอยกเ็ ร่มิ กงั วลด๎วยเร่ืองของกินของลกู สะใภเ๎ ป็นสิ่งแรก คุณเปรมมาหลบั เอาตอนใกล๎สวาํ ง พลอยจึงยํองลงจากตกึ มาคนเดยี ว เมอ่ื หมดทีพ่ ึง่ ท่ปี รึกษาหารอื พลอยกบ็ ํายหน๎าไปหา คุณอุนํ ทีเ่ รอื น \"แมํพลอยมาแตํเช๎าทเี ดยี ว\" คุณอุนํ ทกั ขึน้ \"อฉิ ันนอนไมหํ ลับทั้งคนื กลม๎ุ ใจ\" พลอยรบั สารภาพ \"กลุม๎ ใจเรื่องลูกสะใภ๎นะหรือ\" คุณอุนํ พูดสวนข้ึนมา \"อยาํ กลม๎ุ ใจเลยแมพํ ลอย ถงึ กลม๎ุ ก็ทาํ อะไรไมไํ ด๎ ฉนั วําเขาก็ หน๎าตานําเอน็ ดดู ี ตํอไปพอคน๎ุ เคยกนั สักหนํอย พูดภาษาไทยได๎บ๎างขี้เกยี จจะรกั เสียอกี \" \"เรือ่ งนั้นก็พอทาํ เนาหรอกคณุ พี่\" พลอยตอบ \"เวลาน้กี ล๎มุ อยแํู ตํวําเขากนิ อะไรก็ไมรํ ู๎ เช๎านฉ่ี นั ก็เลยสั่งไมถํ กู อยากจะมาเรียนถามคุณพ่ีวํา ฝรงั่ เขากินอะไรกนั ร๎บู า๎ งไหม\" \"กินขนมปัง\" คณุ อนํุ ตอบอยาํ งแนใํ จ \"ให๎เดก็ ไปซอ้ื ขนมปังไวเ๎ สยี แตํเดี๋ยวน้ี แล๎วกซ็ ือ้ เนย ซื้อนม เอาปิ่นโตไปซื้อ กบั ขา๎ วฝรั่งจากรา๎ นเจก๏ มาด๎วย ขนมปังซ้ือใหม๎ ากๆ จะไดก๎ นิ ให๎อ่ิม\" พลอยถอนใจใหญเํ พราะคณุ อนํุ กไ็ มสํ ามารถจะใหค๎ วามชวํ ยเหลอื อะไรมากกวาํ นน้ั เดนิ ลงจากเรอื นคณุ อนํุ กลบั ขน้ึ ตึกกพ็ อดีตาอน้ั โผลอํ อกมาจากห๎องนอน ครั้งนเี้ ปน็ ครงั้ แรกทพ่ี ลอยได๎พบกบั ตาอ้ันสองตอํ สอง นบั ตง้ั แตไํ ดก๎ ลบั มาถงึ บา๎ น \"อ้นั ตื่นแตเํ ชา๎ เทียวลกู \" พลอยทักขน้ึ กํอน \"ผมนอนไมหํ ลบั ทง้ั คืน\" ตาอน้ั บอก \"ตืน่ เต๎นดใี จจนพูดไมถํ กู ทีไ่ ดก๎ ลบั บา๎ น\" \"แหมมํ ...เอย๏ ! เมียอั้นเขาต่นื แล๎วหรอื \" \"ตน่ื แล๎วครบั เขายังนั่งแตํงตวั อยํูในหอ๎ ง เด๋ียวกค็ งออกมา คณุ แมเํ ข๎ามาหาเขากอํ นก็ได๎\"
\"ไมตํ อ๎ งหรอกอ้ัน อยาํ ไปกวนเขาเลย\" พลอยรีบออกตัว กลวั จะถกู หาวํายงํุ \"ไมเํ ป็นไรหรอกคุณแมํ เขา๎ มาเถิด ลูซิลล๑เขารักคุณแมํมาก\" วาํ แลว๎ ตาอัน้ กค็ ว๎าข๎อมือพลอย ครง่ึ ลากครง่ึ จงู เข๎าไป ในห๎อง ลซู ลิ ลน๑ ง่ั อยทํู ห่ี นา๎ กระจกเงาบานใหญํ ตรงหนา๎ มขี วดมกี ระปกุ เครอ่ื งสาํ อางคต๑ าํ งๆ วางอยเํู ตม็ มอื หนง่ึ ถอื แปรงกาํ ลงั แปรงผมอยํู พอเหน็ พลอยเขา๎ มาก็หนั มายิ้มดว๎ ยอยํางออํ นหวาน และพดู อะไรเป็นภาษาฝรัง่ พลอยกไ็ ด๎แตยํ ้ิมตอบ แล๎วก็ น่ังลงทเี่ กา๎ อตี้ วั หนง่ึ อยาํ งสงบเสงยี่ ม \"สวยเหมือนตกุ๏ ตา\" พลอยนกึ อยแํู ตใํ นใจ ผมของลูซลิ ลเ๑ ปน็ คลื่นสที องแดง พลอยไมเํ คยเหน็ มาแตกํ อํ น ผิวหนงั สี ขาวแกมชมพู และนยั น๑ตาน้ันสนี ํ้าเงินออํ นจนแลดูเหมือนแกว๎ ใสๆ ไมใํ ชํตาคน \"สวยเตะตาดี\" พลอยนกึ ตอํ ไป \"แล๎วถ๎าดไู ป นานๆ กค็ งเบื่อ เพราะพิศไมํขน้ึ ผวิ หนงั กห็ ยาบสู๎คนไทยไมไํ ด๎ ดูคนเดียวอยาํ งน้ี กร็ ปู ราํ งดอี ยํูหรอก แตพํ อเทียบกบั คนไทยก็ ดเู ทอะทะเกง๎ กา๎ งนาํ รําคาญ คดิ ดูแล๎วกส็ งสารตาอนั้ ไมํนาํ จะใจเรว็ ดวํ ยได๎เลย\" พลอยนึกออกถงึ เรอื่ งของกินท่กี าํ ลงั สงสยั อยํู เอยํ ถามตาอัน้ ขน้ึ วาํ \"อน้ั ถามเขาทหี รอื ลกู วําเช๎านอ้ี ยากรับประทานอะไร อีกประเดีย๋ วแมํจะไปหาให๎\" ตาอน้ั หวั เราะแปลคาํ ถามของพลอยใหเ๎ มยี ฟงั ซง่ึ ทาํ ใหแ๎ หมมํ หนั มายม้ิ กบั พลอยอกี แลว๎ ตาอน้ั กพ็ ดู วาํ \"คุณแมํไมตํ ๎องหํวงหรอกครบั เรากนิ กาแฟคนละถ๎วย ขนมปังอกี นดิ หนํอย พอแลว๎ สาํ หรบั ตอนเช๎า\" \"กาแฟถ๎วยเดยี วจะไปอมิ่ อะไรเลาํ อัน้ อยํางอ่นื ไมรํ ับบ๎างเลยหรอื \" \"ฝร่ังเขารับกันเทาํ นัน้ แหละคณุ แมํ\" ตาอั้นอธบิ ายอยํางอารมณด๑ ี และพลอยก็ไดค๎ วามร๎ใู หมํ ในเร่ืองอาหารเชา๎ ของ ฝรง่ั เศส ทําใหห๎ ายกงั วลลงไปบา๎ ง แตํกไ็ มถํ งึ กับหายหํวง เพราะกลวั ลกู จะหิวอยูนํ นั่ เอง แหมมํ เดนิ ไปเปดิ ตแ๎ู ลว๎ หยบิ เสอ้ื ออกมาอวดพลอยหลายชดุ พลอยมองตามเขา๎ ไป เหน็ เครอ่ื งประกอบ การแตงํ กาย อกี หลายอยาํ งที่ไมรํ จู๎ ักและไมเํ คยใช๎ และนึกหนกั ใจแทนลูกสะใภ๎ และคนทีเ่ กิดมาเป็นแหมมํ โดยท่ัวๆ ไป วาํ จะตอ๎ งแตงํ ตัว ประดักประเดิดเต็มไปด๎วยเครื่องผกู มัดรดั รงึ ตาํ งๆ เสยี งตาอนั้ พดู ขนึ้ วาํ \"เขาถามวําคณุ แมจํ ะให๎เขาใสชํ ุดไหน\" พลอยรบี หลบั หหู ลบั ตาชไ้ี ปทเ่ี สอ้ื สชี มพตู วั หนง่ึ และเหน็ แหมมํ หวั เราะชอบใจ พลางหยบิ เสอ้ื นน้ั ออกมา พาดไวท๎ ่ี เกา๎ อ้ี และลงน่งั แตํงตัวตํอไป พลอยยง่ิ นง่ั ดลู กู สะใภ๎ฝรง่ั แตงํ ตวั แลว๎ กย็ ง่ิ นกึ อศั จรรยใ๑ จ เพราะเหน็ แหมมํ หยบิ อะไรตอํ อะไร จากกระปกุ เลก็ กระปกุ นอ๎ ย มาทาท่ีปากบา๎ งทีแ่ กม๎ บ๎าง ทําใหป๎ ากเปน็ สีแดง แก๎มเป็นสชี มพู หลงั ตานน้ั ก็ทาอะไรเขียวๆ ทําให๎ลูกตาลึกกลวง
เหมอื นกับคนเปน็ โรค ดแู ล๎วกอ็ ดนึกไมไํ ด๎วํา เพยี งแตจํ ะแตงํ ตวั ออกจากห๎อง ยงั ตอ๎ งผดั หน๎าทาปากเสยี ราวกบั จะเลนํ ละคร ถา๎ ไปงานไปการมติ ๎องแตงํ ตัวกนั หนกั ไปกวํานหี้ รอื ลซู ลิ ลแ๑ ตํงหน๎าทาปากฉีดนาํ้ อบเสร็จแล๎ว ก็หนั มายิม้ กบั พลอย \"อั้นบอกเขาดว๎ ยวํา แมเํ หน็ วาํ เขาสวยมาก\" พลอยพูดเพราะอยากจะเอาใจลกู สะใภ๎ พอตาอน้ั แปลใหเ๎ มยี ฟงั แหมมํ กห็ วั เราะอยาํ งดใี จ เดนิ ตรงเขา๎ มากอดพลอยทหี นง่ึ และพดู ภาษาฝรง่ั ยดื ยาว รวดเรว็ ซง่ึ ตาอัน้ แปลวํา \"เขาบอกวาํ เขาเหน็ คุณแมสํ วยมากเหมอื นกัน\" ระหวาํ งทถ่ี กู ลกู สะใภ๎เขา๎ มากอด พลอยตอ๎ งนง่ั ตง้ั สตมิ น่ั ไมปํ ลอํ ยใหห๎ ลบหรอื แสดงกริ ยิ าวาํ รงั เกยี จ ตามความรส๎ู กึ ในใจน้ันก็ได๎แตํนกึ วําธรรมเนยี มฝรั่งน้ชี าํ งนาํ ราํ คาญเสียจรงิ ชอบแสดงอารมณ๑โจํงแจ๎ง ประเดี๋ยวก็กอดประเดีย๋ วกจ็ ูบกัน วันยงั ค่าํ ในใจจรงิ จะเปน็ อยํางไรกไ็ มรํ ู๎ เคราะห๑ดีแตใํ นห๎องนไ้ี มมํ ใี คร อยูํด๎วยกันแตเํ พยี งสามคน ถา๎ ไปทําอยํางนี้ตอํ หนา๎ คน พลอยก็ไมรํ ๎ูวําจะเอาหนา๎ ไปไว๎ท่ีไหน พลอยกําหนดไว๎ในใจวํา พอคนุ๎ กันอกี สักหนอํ ย จะต๎องเตอื นตาอ้นั ใหบ๎ อกเมยี ให๎ระวัง ตวั เสยี บา๎ ง เพราะทีน่ ่เี ป็นเมืองไทย พํอแมํก็มีสกลุ จาํ ตอ๎ งระมดั ระวงั กริ ยิ า ขณะที่กําลงั นึกอยนํู ้นั เอง แหมมํ ก็ยังไมํเดินไป หํางจากตัวพลอย แตํยนื อยํตู รงหน๎า เอามอื เอ้ือมมาจบั ผา๎ นุงํ ผา๎ หํมพลอยดอู ยาํ งสนใจ ปากกถ็ ามตาอัน้ เป็นภาษาฝรัง่ อยูํ เร่อื ยๆ วนั น้นั พลอยนํุงผา๎ ลายสีเขียวแกํ หมํ ผ๎าแถบตามสบายแบบอยกํู ับบ๎าน เสียงตาอัน้ พดู ขน้ึ วํา \"ลซู ิลล๑เขาตัดเสื้อเกงํ เคยเรยี นมาน้ี เขาสนใจเครอื่ งแตงํ ตัวมาก\" พลอยกไ็ มรํ ท๎ู จ่ี ะตอบวาํ อยาํ งไร เพราะกาํ ลงั ยกมอื จบั ผา๎ แถบทห่ี มํ อยนํู น้ั ไวใ๎ หแ๎ นนํ กระชบั กบั ตวั กลวั แหมมํ จะดงึ หลุด สวํ นแหมํมนัน้ ชะโงกไปทางหลังดูชายกระเบนทเ่ี หน็บไว๎ แล๎วกห็ วั เราะพูดภาษาฝรง่ั กบั ตาอ้นั ตํอไปอกี ตาอน้ั หวั เราะ อธบิ ายวํา \"ลซู ลิ ลเ๑ ขาบอกวํา เขานกึ ไมอํ อกวําคณุ แมํนงํุ หมํ อยาํ งไรอยํูด๎วยผ๎าสองผนื นํุงผนื หน่งึ หํมผืนหน่งึ ไมํตอ๎ งคาดเข็ม ขัดไมํมีกระดมุ และไมตํ ๎องใช๎เข็มกลดั เลยสกั ตวั เดียว เขาบอกวาํ ถ๎าเป็นเขานงุํ หํมอยํางนี้ คงเดนิ ไมํได๎แนํ เพราะจะหลดุ ไป ทัง้ ตัว แตเํ ขากจ็ ะแตงํ อยํางนบ้ี า๎ ง จะให๎คุณแมํสอนให๎\" \"ถ๎าอยํางนัน้ ก็อยาํ เพง่ิ เรยี นเลย\" พลอยตอบ \"เดย๋ี วพลาดพลั้งผา๎ หลดุ ละก็อายเขาตาย คํอยดคู อํ ยไปก็แล๎วกัน แตํ คนเดยี๋ วน้ีคนเขานํงุ ผ๎าซน่ิ กันหมดแลว๎ คงไมํยากเพราะก็เหมือนกับประโปรง แมนํ งุํ ผ๎าแตเํ วลาอยูํบา๎ น\" ในใจพลอยนน้ั นกึ วาํ ไดเ๎ วลาสมควรแลว๎ ทต่ี นจะตอ๎ งออกจากหอ๎ งนไ้ี ปโดยดวํ น เพราะสองคนผวั เมยี น้ี เรม่ิ จะมองดู ตนวาํ เปน็ ของประหลาดจนเกินไปเสยี แลว๎ พลอยรีบลกุ ขึ้นบอกกับตาอนั้ แล๎ว \"แมจํ ะรีบไปดขู องกิน\" แล๎วหนอี อกจากห๎อง ไปสัง่ เดก็ ชงนํ้าชงกาแฟ และปิง้ ขนมปังที่เคยทําใหค๎ ณุ เปรมกินอยเูํ สมอ อกี สกั ครคํู ณุ เปรมกเ็ ดนิ หนา๎ ยงํุ ออกจากหอ๎ งมานง่ั ทโ่ี ตะ๏ กนิ ขา๎ ว เหน็ พลอยเขา๎ คณุ เปรมกถ็ ามขน้ึ วาํ
\"แมพํ ลอยหายไปไหนมาแตํเช๎า\" \"อั้นเขาชวนฉันเขา๎ ไปคยุ ในห๎อง\" พลอยตอบแล๎วกร็ ๎ตู ัววํา วนั นคี้ ุณเปรมอารมณไ๑ มํดแี นํ \"ตน่ื ลูกสะใภ๎แตเํ ชา๎ เทยี วนะ !\" คุณเปรมพูดทาํ นองประชด \"กจ็ ะทาํ อยํางไรไดล๎ ํะคณุ เปรม\" พลอยตอบดว๎ ยอารมณ๑เย็น ไมํถอื โกรธเพราะเห็นใจคณุ เปรมอยูมํ าก \"ลูกชวนฉันๆ กต็ อ๎ งไป\" คณุ เปรมนง่ิ ไปสกั ครหํู นง่ึ ตกั ขา๎ วตม๎ ใสชํ ามแลว๎ กถ็ ามตอํ ไปวาํ \"แล๎วเขาทําอะไรกนั อยํู\" \"เมยี เขากําลงั แตํงตวั \" พลอยเลาํ \"ก็สวยดหี รอก\" \"สวย ! สวย !\" คุณเปรมพดู อยาํ งราํ คาญ \"ผหู๎ ญิงก็มแี ตํเร่อื งสวย ดอู ะไรกด็ ูแตวํ าํ สวยหรือไมํสวย ผิดถกู ดชี ว่ั ไมํต๎อง พูดกันละ\" \"คุณเปรมกท็ าํ ใจเยน็ ๆ ไวบ๎ ๎าง\" พลอยทกั ขึ้น \"คณุ เปรมดุฉันเทาํ ไร ฉนั ไมโํ กรธหรอก แตํฉันไมเํ หน็ จะได๎ประโยชน๑ อะไร เรื่องมนั กม็ าถงึ เพียงน้แี ลว๎ ถงึ จะโกรธจะไมํพอใจอยาํ งไร ก็แกไ๎ ขไมไํ ด๎ ฉนั วาํ ทําใจดีๆ ไวด๎ ีกวํา อยาํ ใหอ๎ นั้ เสยี ใจเลย\" \"กเ็ วลาจะทําอะไรทาํ ไมเขาไมคํ ดิ ถงึ ฉนั บา๎ ง\" คณุ เปรมยอ๎ นถาม \"มีอยํางรึ จะมเี มียทงั้ คนจะบอกใหพ๎ ํอแมรํ ู๎ ก็ไมํมี ตาออ๏ ดน๎องชายกเ็ ป็นใจ ชํวยกนั ปิด ฉันชา้ํ ใจนักแมพํ ลอยคราวนี้\" \"ฉนั เห็นใจคณุ เปรมหรอก เห็นใจจรงิ ๆ แตํอยําไปดุตาอ๏อดแกดว๎ ยเลย เพราะแกเปน็ นอ๎ งจะพูดอะไรกย็ าก\" พลอยเหลอื บไปเหน็ ตาอน้ั พาเมยี ซง่ึ แตงํ ตวั เสรจ็ แลว๎ กาํ ลงั เดนิ จะเลย้ี วเขา๎ มาในหอ๎ งอาหาร จงึ หนั ไปพดู กบั คณุ เปรม ดว๎ ยเสยี งกระซบิ วาํ \"แนํะเขามากันแล๎วละคณุ เปรม !\" คณุ เปรมหนั ไปดแู ลว๎ กก็ ม๎ หนา๎ ลงซดขา๎ วตม๎ อยาํ งไมสํ นใจ ตาอน้ั พาเมยี เดนิ มาถงึ โตะ๏ และแหมมํ กเ็ ดนิ ตรงเขา๎ ไปท่ี คณุ เปรม ทกั เป็นภาษาฝรัง่ แล๎วกเ็ ออ้ื มมอื ออกจบั กบั คุณเปรมอีกคร้งั หนง่ึ ทาํ ให๎คณุ เปรมตอ๎ งหนั มา มองหน๎าพลอยแล๎วตี หนา๎ เบ๎อยํางเบอ่ื หนาํ ย เรื่องต๎องจับมอื กันมริ ๎หู ยุด พลอยเหน็ คณุ เปรมมองมากย็ ม้ิ ดว๎ ยอยาํ งใจเยน็ ทาํ ใหค๎ ณุ เปรมหนั ไปทางอน่ื โดยเรว็ แลว๎ ทาํ เสยี งกกุ กกั อยใํู นปาก ตาอั้นเหน็ พํอไมพํ อใจกพ็ ูดขน้ึ วํา \"ธรรมเนียมฝรัง่ เศสครบั คุณพํอ เจอะกันเขา๎ กต็ อ๎ งจับมือกัน\"
\"ชะ !\" คณุ เปรมพดู ออกมาได๎คาํ เดียว \"อยบํู า๎ นเดียวเหน็ หน๎ากนั ทุกวันก็จับมือกนั หรือ\" พลอยรบี ถามขึ้นเพ่อื มใิ หค๎ ณุ เปรมได๎มีโอกาสพดู อะไร ตํอไปอกี \"เขาถือกันอยาํ งนน้ั แหละคณุ แมํ\" ตาอั้นตอบ \"เป็นธรรมเนยี มทีส่ ภุ าพของเขา\" \"ถา๎ สุภาพกนั อยํางนี้ ฉันก็เหน็ จะมอื หกั ตายเสียกอํ นเทํานัน้ เอง !\" คุณเปรมพดู ออกมาจนได๎ พลอยหันไปย้มิ เอาใจ ตาอัน้ แลว๎ กร็ ีบชวนพูดเรอื่ งอน่ื ๆ ตอํ ไป อาหารเชา๎ วนั นน้ั เตม็ ไปดว๎ ยความขลกุ ขลกั คณุ เปรมกนิ ขา๎ วตม๎ ไมกํ ค่ี าํ กอ็ ม่ิ แตกํ ไ็ มยํ อมลกุ จากโตะ๏ นง่ั ทาํ หนา๎ บอก บุญไมรํ บั จ๎องมองลูกสะใภ๎อยูกํ บั ท่ี พลอยกไ็ มมํ แี กใํ จที่จะกนิ อะไรได๎ เพราะต๎องคอยระวัง มใิ หค๎ ณุ เปรมพดู อะไรรุนแรง ออกไป และคอยชวนตาอ้ันคยุ ดว๎ ยเร่อื งอ่นื ๆ ไมํเปิดโอกาสใหค๎ ณุ เปรมแทรกเขา๎ มาได๎ ตาอั้นรแู๎ กววําพอํ ไมํสู๎พอใจนกั กเ็ รม่ิ กระดากกระเดือ่ ง พูดจาด๎วยนาํ้ เสียงท่เี กอ๎ จนเหน็ ไดช๎ ัด คนท่สี บายใจท่ีสดุ เหฯ็ จะได๎แกํแหมํมลูซิลล๑ เพราะเม่ือไมํเขา๎ ใจ ภาษาไทยทพี่ ูดกันกล็ งนั่งทโ่ี ต๏ะ มองยิ้มกบั คนโนน๎ บา๎ งคนน้บี า๎ ง จนพลอยออกสงสาร แล๎วลซู ลิ ลก๑ ร็ ินกาแฟใสถํ ๎วย ใสํนมใสํ น้ําตาล เอาขนมปังทาเนย พอพลอยเหลอื บไปเห็น ก็เกือบจะต๎องสะดุ๎งด๎วยมรรยาทของลูกสะใภ๎ เพราะลูซลิ ลก๑ าํ ลังเอา ขนมปงั ทาเนยนั้น ลงจํุมในถ๎วยกาแฟ แล๎วจงึ เอาขน้ึ ใสปํ ากกนิ พลอยรบี เมนิ หน๎าหนเี พราะร๎ูสกึ อายในวิธกี นิ ขนมปังกาแฟ แบบนี้ พอเหลยี วไปทางตาอั้น กเ็ หน็ วาํ ลูกชายกําลังกินขนมปงั กาแฟแบบเดยี วกบั ภรรยา ถา๎ เป็นครั้งตาอน้ั ยังเดก็ ๆ ขืนทํา อยํางนคี้ งจะตอ๎ งถูกดุ ถา๎ ไมฟํ งั ก็คงถึงตอ๎ งตี แตํตาอ้นั กเ็ ป็นผ๎ูใหญมํ เี มียแล๎ว ใชก๎ ิริยามายาทในการกนิ อาหารเชํนเดยี วกับ เมีย พลอยก็ได๎แตํนั่งดู เหลยี วไปมองทางคณุ เปรม กเ็ หน็ คุณเปรมกําลังตะลงึ ดอู ยูํเหมอื นกัน \"หมดกนั !\" พลอยนึกในใจ \"กริ ิยามารยาทเคยสอนเคยหัดมาแตํยงั เด็กๆ หมดกนั คราวนเี้ อง เพราะถูกฝร่ังเปลย่ี นไปเสยี หมด ! จะวาํ อะไรเขากไ็ มํได๎ เพราะเมียเขากม็ านัง่ คมุ อยูํดว๎ ย\" ตกบาํ ยวนั นน้ั คณุ เปรมกลบั มาจากทท่ี าํ งานแตวํ นั พออาบนาํ้ ผลดั เครอ่ื งแตงํ ตวั เสรจ็ คณุ เปรมกเ็ รยี กหา กระดาษ เครือ่ งเขยี นให๎วนุํ วาย แล๎วพดู ขน้ึ วาํ \"แมพํ ลอย ฉนั จะตอ๎ งราํ งพระสาสนถ๑ ึงตาอ๏อดสกั หนํอย สัง่ ห๎ามเด็ดขาดเรอื่ งมีเมยี แหมมํ ฉันมีลูกสะใภ๎ฝร่ัง ได๎ เพยี งคนเดยี วเทาํ นน้ั ถา๎ ขืนมอี ีกคนฉันเหน็ จะอายุสั้นเสยี เปน็ แนํ อา๎ ยอั้นมนั มมี าแลว๎ กแ็ ล๎วกนั ไป แตํตาอ๏อดน่ี ถ๎าขืนไปมี เขา๎ อีกคนท้ังท่ฉี ันหา๎ ม เป็นขาดลูกขาดพอํ เปน็ แนํ\" \"ตาออ๏ ดแกยังไมเํ หน็ มีว่ีแววอะไรเลย คณุ เปรม\" พลอยทว๎ งขนึ้ \"ชะ ! แมํคนหทู ิพยต๑ าทิพย๑ !\" คุณเปรมพดู อยาํ งฉนุ ๆ \"แล๎วอา๎ ยอน้ั นห่ี ลํอนไดว๎ ี่แววกอํ นงนั้ รึ ทําไมไมํบอกฉนั บา๎ ง\" พลอยตอ๎ งหวั เราะ เพราะคาํ พดู ของคณุ เปรมนน้ั คอํ นขา๎ งจะจรงิ พลอยกเ็ พง่ิ รพ๎ู รอ๎ มๆ กบั คณุ เปรมทท่ี าํ เรอื วาํ ตาอน้ั พาเมียแหมมํ กลับมาบา๎ น มไิ ด๎มวี แ่ี ววมากอํ นเลย
คณุ เปรมเขยี นจดหมายเสยี ยดื ยาว พอเขยี นเสรจ็ กห็ นั มาถามพลอยวาํ จะอาํ นหรอื ไมํ พลอยกป็ ฏิเสธ เพราะขค้ี รา๎ น จะตอํ ความยาวสาวความยืด เม่อื เหน็ พลอยไมอํ าํ น คณุ เปรมก็ปดิ ผนกึ จดหมายดังปงึ ปัง เหมอื นกบั จะระบายความโกรธ จากตัวใหห๎ มดส้นิ ตอํ มาพลอยกไ็ ดร๎ บั จดหมายฉบบั หนง่ึ จากตาออ๏ ด เปน็ ความวาํ \"คุณแมํที่รกั โอ๎ โฮ ! คุณพอํ เขียนจดหมายมาเทศนาลกู เสยี ใหญํเลยเรื่องพ่ีอั้นพาเมียแหมมํ กลบั บา๎ น ราวกบั วาํ ลกู จะไป ห๎ามเขา ได๎ แตลํ กู เ็ ห็นใจคณุ พอํ อยมํู าก เลยเขยี นจดหมายไปถึงทํานฉบับหนง่ึ ใหค๎ ํามัน่ สญั ญาวําลูกจะไมพํ าแหมํม หรือพาใครๆ กลับบา๎ นเปน็ อนั ขาด ถ๎าอยากจะรมิ เี มยี กบั เขาเมอ่ื ไร กจ็ ะบอกให๎ทํานหาให๎ ตามแตทํ าํ นจะเห็นสมควร หวงั วําทาํ นจะ พอใจ เรอ่ื งพอ่ี น้ั ทล่ี กู ไมไํ ดบ๎ อกมากอํ นนน้ั เพราะเจา๎ ตวั เขาสง่ั ใหป๎ ดิ เขาบอกวาํ ถา๎ ขนื ลกู บอกมาทางบา๎ น เขาจะเตะลกู ก็ เลยไมํบอก เพราะกลวั พกู เตะประการหน่ึง และเหน็ วําไมใํ ชํเรื่องของลูกอกี ประการหน่ึง แตคํ วามกลัวถูกเตะนั้นเหน็ จะ มากกวํา แตเํ ดย๋ี วน้ไี หนๆ แมํก็รแู๎ ล๎วลูกจะเลําใหฟ๎ ัง พอ่ี น้ั กบั ลซู ลิ ลเ๑ ขาไดเ๎ สยี กนั ลบั ๆ แลว๎ กอํ นพอ่ี น้ั สอบได๎ เขามาแตงํ งานกนั เปดิ เผยตอนพอ่ี น้ั สอบไดแ๎ ลว๎ เมอ่ื รจ๎ู กั กนั ลู ซิลลเ๑ ขาหากนิ เป็นชาํ งตัดเสอื้ ทาํ งานอยรูํ า๎ นใหญํๆ ในปารสี บา๎ นเขาอยูํใกล๎ๆ กบั พ่ีอัน้ เชา๎ เย็นเขาก็เดินผํานเหน็ หนา๎ กนั ทุก วนั ในท่ีสุดเขาก็รู๎จกั และไปไหนมาไหนด๎วยกนั ได๎ พอํ แมผํ ๎ูหญิงเขาไมหํ ๎าม เพราะแกไมใํ ชคํ นร่ํารวยมีลูกหลายคน แกนกึ วาํ พี่อนั้ เป็นเศรษฐีมาจากเมืองไทย ดูเหมอื นญาติผหู๎ ญิงเขาจะเทีย่ ว คยุ วาํ พีอ่ ้ันเป็นเจ๎าเมืองไทยด๎วยซาํ้ ไป แตพํ ี่อนั้ ปิดบงั ไมํ ยอมบอกเพราะมาเรยี นหนังสือ ลูกไปฝรั่งเศส เลยพลอยเขอื่ งไปดว๎ ยเพราะขําวลือนี้ ถา๎ จะวาํ ไปเมยี พอ่ี น้ั เขาเปน็ คนดตี ามประสาฝรง่ั และผวั เมยี เขากร็ กั กนั มากเทาํ ทล่ี กู ร๎ู ลกู มาวติ กอยํู กแ็ ตทํ างบา๎ นเรา เพราะตง้ั แตคํ ณุ พํอ แมแํ ละคนอื่นๆ ทกุ คนเปน็ คนไทย มนี สิ ยั ใจคอการอบรมเปน็ คนละอยําง กับฝรงั่ อยดํู ๆี กม็ ฝี รั่งแทๆ๎ คนหน่งึ โดดเขา๎ ไปอยํดู ๎วยในใจกลางครอบครวั ยอํ มจะต๎องอดึ อัดใจเป็นธรรมดา เพราะถึงแมว๎ าํ จะเปน็ คนด๎วยกนั ก็เปน็ คนคนละชนดิ กนั เข๎ากันได๎ยาก ลกู จึงเห็นใจคณุ พอํ ทํานมาก และเห็นวาํ เปน็ หน๎าท่ขี องเมียพ่ีอั้น เขาจะต๎องโอนอํอนเขา๎ หาทางเรา ถ๎าเขาทาํ ไดก๎ ็ดไี ป และลกู กห็ วังวาํ จะทําได๎ เพราะไมํใชคํ นอายมุ ากนกั คนทจ่ี ะทําให๎เมยี พี่อนั้ หันมาเปน็ ไทยและ เขา๎ กบั คนไทยได๎ ลกู กเ็ หน็ วาํ มีแตํแมํ คนเดียวเทํานนั้ คุณพอํ ทาํ นคงไมํมเี วลา สวํ นพี่อน้ั เองเขาคงไมคํ ดิ จะทํา เพราะลูกดๆู พีอ่ นั้ ในตอนทา๎ ยๆ นี้แล๎ว เร่ิมจะเหน็ วาํ พีอ่ น้ั เขาออกจะเป็นฝรัง่ มากกวาํ เมียเขาเสยี อีก สาํ หรบั ตวั ลกู เองนน้ั แมไํ มตํ อ๎ งวติ ก เพราะลกู รบั รองไดว๎ าํ จะไมทํ าํ อยาํ งพอ่ี น้ั กลวั ไปวาํ จะทาํ ใหต๎ อ๎ งลาํ บาก หลายคน โดยไมเํ ร่ือง ความจรงิ คนท่เี ป็นผัวเมยี นนั้ ถึงจะตํางชาตติ ํางภาษา แตํถา๎ ใจรกั กนั จริงแล๎ว กค็ งจะอยูดํ ว๎ ยกนั ได๎เป็นสุข ลูก กลัวแตํอยํางเดยี ววาํ ผหู๎ ญงิ ฝร่งั ทเี่ ขาจะมารักเราน้ัน เขาอาจเข๎ามาด๎วยความเขา๎ ใจผิด เมือ่ เขาเหน็ เราเปน็ คนตะวนั ออก
หน๎าดาํ ๆ แตมํ ีปัญญาไปเรียนไดถ๎ งึ บา๎ นเขา เขากจ็ ะตอ๎ งสนั นิษฐานไวก๎ ํอน วาํ เราเป็นเจ๎าคนนายคน มิใชคํ นธรรมดาสามญั มิฉะนัน้ จะเดินทางไปเรยี นหนังสอื ไกลถงึ เพยี งนนั้ ได๎อยํางไร เมอื่ นึกวาํ เรารํา่ รวยเป็นเจา๎ คนนายคนแล๎ว เขากจ็ ะตอ๎ งนกึ ตํอไปอีก ตามธรรมดาฝรัง่ น้นั เขาร๎จู ักเมอื งตะวนั ออก ด๎วยการอํานหนงั สือ ซี่งสํวนมากกเ็ ปน็ หนงั สืออํานเลนํ ท่ีคนแตงํ ตงั้ ใจ โกหกให๎วจิ ิตรพสิ ดารตํางๆ เมือ่ เห็นภาพวําเราคงนงั่ อยูบํ นกองเงินกองทอง เตม็ ไปด๎วยเพชรนิลจนิ ดา และขา๎ ทาสบรวิ าร คอยรบั ใช๎ จะไปไหนมาไหนกค็ งขี่ชา๎ งขีม่ า๎ กนั ครึกคร้นื แล๎วเขากค็ งจะนึกเอาวาํ ถ๎าเขาเปน็ เมียเรา เขาก็จะไดม๎ าใช๎ชวี ิต อยาํ งนน้ั ในตะวนั ออก ซึง่ คงจะนําสนกุ สบายกวําชีวติ ท่ีเขาเคยมาเป็นอันมาก เมือ่ ผห๎ู ญิงฝรงั่ ธรรมดามารจ๎ู กั คนไทย ก็คงจะ มีความคดิ อยาํ งน้ตี ดิ ตวั มาแล๎ว ยิง่ ไดม๎ าร๎ูจักคนไทยกห็ ลงรกั ไดง๎ าํ ยๆ เพราะผูห๎ ญงิ น้นั เหมือนกนั ท่ัวโลก ชอบใหค๎ นฉอเลาะ เอาใจ และชอบคนมีกริ ยิ าเรยี บรอ๎ ย แตํงตวั โก๎เที่ยวเกงํ พูดเกํง คนทีม่ ีลกั ษณะอยํางนี้ ในหมํูฝรงั่ ดว๎ ยกนั มีน๎อยคน เพราะ ฝรัง่ สวํ นมากเป็นคนเกง๎ กา๎ ง เขา๎ ผหู๎ ญงิ ไมเํ ปน็ จะแตงํ เนอ้ื แตํงตวั กเ็ ทอะทะ ไมนํ าํ ดู สวํ นคนไทยนั้นมลี กั ษณะทผี่ ๎ูหญงิ ชอบ ทกุ คนไป จึงตดิ ตํอรู๎อกรู๎ใจกันไดร๎ วดเรว็ คร้นั ได๎เสยี กนั แลว๎ พากลบั มาเมอื งไทย การกจ็ ะเปน็ ไปอยาํ งที่สองฝา่ ยมิไดค๎ าดไว๎ ฝา่ ยผ๎หู ญงิ ก็จะเหน็ เมืองไทยนั้นเลก็ นิดเดยี ว ไมํหรหู ราอยํางท่เี คยฝันไป เคยได๎ยินผัวบอกวาํ ทางบ๎านมรี า๎ นให๎เขาเชาํ ใน เมืองหลวง ก็นึกวาํ ผัวตวั เป็นเจา๎ ของท่ี มีตกึ นับสบิ ชัน้ ย่ีสิบชนั้ ให๎เชําอยํางในลอนดอน พอมาเหน็ เขา๎ จริงกลายเป็นห๎องแถว ไมโ๎ กโรโกโสสองสามหอ๎ ง ขา๎ งหน๎าก็นา้ํ เนํา ขา๎ งหลังก็นาํ้ เนาํ ใจนั้นกค็ งจะนกึ โกรธๆ วาํ ถกู ตม๎ ยิ่งอยเํู มอื งไทยนานไป ถกู ยุง กัดกลางคืน แมลงวันตอมกลางวัน แวดล๎อมไปด๎วยกลิน่ ไอตาํ งๆ เชํน กะปปิ ลาร๎า กระเทียมน้ําปลา ซึ่งฝรงั่ เหน็ วําเหม็น ตา ฝาบา๎ นกม็ ีจ้ิงจกตุ๏กแกอนั เปน็ สัตว๑เลอื้ ยคลาน ท่ีฝร่งั เห็นวํานาํ เกลียดนาํ กลัวมาไตยํ ัว้ เยีย้ ออกเตม็ ไป ใจนั้นกย็ ิง่ นกึ วําตัวถูก พามาทรมาน และนึกคดิ ถงึ บ๎าน คิดถึงเมอื งหนาวอากาศหนาว และอยากกลบั บ๎าน ไมอํ ยากอยูํอีกตํอไป ทางฝ่ายผู๎ชาย เม่ือไดก๎ นั ใหมๆํ ก็เห็นวาํ เมยี ของตวั สวย นสิ ัยใจคอตลอดจนกิริยามารยาท ดูนํารกั ไปหมด เพราะเม่ืออยดูํ ๎วยกนั ท่เี มืองนอก ไมํมีคนอน่ื จะมาเปรียบเทียบ นอกจากผห๎ู ญงิ ฝร่งั ดว๎ ยกนั คร้นั พอกลับมาถึงเมอื งไทย เหน็ เมียของตนมานั่งขาวโพลง ตัว โตกวาํ มนษุ ย๑ธรรมดาอยูใํ นหมูคํ นไทยก็จะตอ๎ งตกใจ ย่ิงมองดูผห๎ู ญงิ ไทยก็ยิ่งเห็นสวยกวาํ นํารกั กวําเมยี ของตนไปสิ้น ผิวหนังคนไทยกล็ ะเอียดกวาํ ไมํเป็นรู ไมหํ ยาบอยํางฝรั่ง จริตกริ ยิ าก็แชมํ ชอ๎ ยนํารักกวาํ ไมโํ กง๎ เกง๎ ทูมทาม และผ๎หู ญงิ ไทย น้นั ก็นบั ถือ เลือ่ มใสตนมากกวํา เพราะเหน็ วาํ เป็นนกั เรยี นนอก ไมเํ หมอื นกบั แหมมํ ทค่ี อยทกั คอยแก๎คาํ พดู ภาษาฝร่ัง ทีต่ น พดู ออกมาไมํชัด นานเข๎าหนอํ ยก็ชักราํ คาญ เบื่อเมียแหมมํ เหมน็ นมเหม็นเนย อยากไลไํ ปเสยี ให๎พ๎นๆ เมื่อเปน็ อยาํ งนแ้ี ลว๎ ท้ังสองฝ่ายจะหาความสุขจากไหนมาได๎ และถ๎าย่ิงมีลูกด๎วยกนั ก็จะย่ิงลําบากไปใหญํ สรปุ ความวาํ แมเํ ยน็ ใจไดว๎ าํ ลกู จะไมพํ าแหมมํ กลบั มาเปน็ ลกู สะใภ๎แมเํ ปน็ คนทส่ี อง และถา๎ หากวาํ แมยํ งั ไมรํ บี รอ๎ นท่ี จะมลี ูกสะใภน๎ ัก ลกู กอ็ ยากจะขออยูตํ วั คนเดียวไปกํอน และเปน็ ของแมํแตคํ นเดียวไปนานๆ อ๏อด\" พลอยอาํ นจดหมายตาออ๏ ดแลว๎ กอ็ ยากทจ่ี ะหวั เราะและรอ๎ งไหพ๎ รอ๎ มๆกนั ไป ใจหนง่ึ นน้ั ชน่ื ใจทต่ี าออ๏ ดพดู มา ตรงกบั ใจตัวทุกอยาํ ง อกี ใจหนง่ึ น้ันกใ็ หเ๎ วทนาสงสารตาอ้นั ท่ีอาจต๎องประสบเคราะหก๑ รรมอยาํ งที่ตาอ๏อดเขียนมา พร๎อมกนั กบั
จดหมายทพี่ ลอยได๎รับ มีจดหมายลายมอื ตาอ๏อดจาํ หน๎าซองถึงคณุ เปรมอีกฉบบั หน่งึ พลอยเกบ็ เอาไวใ๎ ห๎คุณเปรมเปดิ อําน เอาเอง ตกบํายคุณเปรมกลบั จากงาน เปดิ จดหมายออกอาํ น แล๎วกด็ ีใจหัวเราะล่นั ย่ืนจดหมายให๎พลอยดแู ล๎วร๎องวาํ \"ออ๏ ดเขาพดู ตรงกบั ใจฉันเสยี จรงิ ทีเดียว ไมเํ สยี ทที ี่เป็นลูกพํอ\" พลอยตอ๎ งเมนิ หนา๎ ไปยม้ิ เสยี ทางอน่ื เมอ่ื ไดย๎ นิ คณุ เปรมพดู เพราะครง้ั นเ้ี ปน็ ครง้ั แรกทเ่ี คยไดย๎ นิ คณุ เปรม พดู วาํ ตาอ๏ อดดีกวาํ ตาอั้น แตํจดหมายจากตาออ๏ ดฉบับน้นั ดูเหมือนจะทาํ ใหค๎ ุณเปรมมคี วามหวงั มากขึ้นกวําเกาํ มีอารมณ๑ดีข้ึนกวํา เกาํ ไมํรส๎ู กึ เสียอกเสยี ใจ หรอื ราํ คาญในการทต่ี าอัน้ มีเมยี แหมํมจนเกนิ ควร ตอํ จากนน้ั คุณเปรมก็พดู จากับตาอน้ั และเมยี โดยดี และเรม่ิ แสดงความเมตตากรุณาตามสมควร ซง่ึ ทําให๎พลอยโลํงใจขึน้ มาก บทที่ ๑๐ (หน๎าที่ ๒) เมอ่ื ตาอน้ั กลบั มาถงึ ไดไ๎ มกํ ว่ี นั พระเจา๎ อยหํู วั กเ็ สดจ็ ประพาสสงิ คโปรพ๑ รอ๎ มดว๎ ยขา๎ ราชบรพิ าร และคณุ เจา๎ จอมคน แรกในรัชกาล คณุ เปรมมิไดอ๎ ยํูในกระบวนเสดจ็ พระราชดําเนิน ฉะนน้ั ในระหวาํ งทเ่ี สดจ็ ไมํอยูํ คณุ เปรมจงึ มเี วลาพาตาอน้ั ไปเที่ยวหาผ๎ูใหญใํ นราชการ ทีค่ ณุ เปรมเคารพนบั ถอื และในทีส่ ดุ ก็ฝากตาอน้ั เข๎าทําราชการในกระทรวงยุตธิ รรม สมกบั วชิ ากฎหมายท่ไี ด๎ราํ่ เรยี นมา ตาอน๎ ทีไ่ ปเป็นนายทหารอยุธยานน้ั ก็ไปมาหาสูํอยูเํ ป็นนิจ ไมมํ ีแวววาํ จะกระทําการสิง่ ใด เก่ียวกับชวี ติ สํวนตวั ลงไปโดยไมปํ รึกษา คุณเปรมพูดวํา ตาออ๏ ดดีกวําตาอ้นั ทําให๎พลอยคลายความวติ กท่เี คยมีอยํูเดนิ นน้ั ลงไปไดบ๎ ๎าง ระหวาํ งนั้นพลอยก็ไดแ๎ ตนํ ่งั คอย ใหต๎ าอ๏อดกลบั มาอีกคนหนึ่ง จะไดค๎ รบจํานวนลกู ซึ่งจะต๎องกินเวลาอีกราวๆ ปีเศษ สิง่ ทท่ี าํ ให๎พอลย เกดิ ความกงั วลในขณะนก้ี ค็ ือประไพ ประไพกาํ ลงั แตกเนอ้ื สาวขน้ึ มาทกุ วนั พลอยสงํ ใหไ๎ ปอยโํู รงเรยี นกนิ นอนแหงํ หนง่ึ และรบั กลบั มาคา๎ งบา๎ น อาทติ ยล๑ ะ คร้ัง สงิ่ ที่พลอยวิตกกค็ ือ กิรยิ ามารยาทของประไพนน้ั ดูจะเปน็ สมัยใหมํฟมุ่ เฟอื ยเกนิ ไป ในสายตาของพลอย ถึงจะคอย ตกั เตือนอยํางไร เวลาเผลอประไพก็แสดงกิรยิ าโกเ๎ กต๐ ํางๆ ออกมาให๎เห็น จะเดนิ จะเหนิ จะลกุ จะน่งั ดูเปน็ ไปโดยอิสระเสรี ขาดความระมัดระวัง ผิดกบั ท่ีพลอยได๎เคยรับการอบรมส่ังสอน มาแตยํ ังเด็กๆ การพูดจาของประไพนน้ั บางครงั้ ทาํ ให๎พลอย ตอ๎ งตกใจ เพราะประไพพดู ตรงๆ ในเรอ่ื งหลายเรอื่ ง ท่ีเด็กผ๎ูหญิงไมคํ วรจะพูด พลอยเคยปรารภขอใหค๎ ุณอํุน ชํวยดูแล ความประพฤตขิ องประไพอีกแรงหนง่ึ ซงึ่ คณุ อนุํ กร็ ับ แตํพลอยก็รูว๎ าํ จะไมํมผี ลอยํางไร เพราะคุณอํนุ รักประไพเสยี จนหลง แบบคนแกทํ ต่ี อ๎ งมีอะไร หรือใครไว๎รักไว๎ตามใจ และคณุ อํุนก็อยใํู นฐานะที่ประไพจะขไํู ดเ๎ สียแลว๎ เพราะถกู ตามใจมาไว๎มาก พอตาอน้ั พาเมยี แหมมํ มาไวใ๎ นบา๎ น ประไพกเ็ ขา๎ สนทิ สนมกบั พส่ี ะใภ๎ไดท๎ นั ที ทกุ ครง้ั ทอ่ี ยบํู า๎ น ประไพกเ็ ขา๎ ไปขลกุ อยํู กับพ่สี ะใภ๎ในหอ๎ ง และเมอ่ื ออกมานอกหอ๎ ง กม็ ักจะมกี ิริยาอาการของแหมํมตดิ ออกมา ด๎วยเสมอ พลอยรไู๎ ด๎ทนั ทวี าํ ประไพ เร่ิมเลียนแบบของลซู ิลล๑ เหมือนนกแกว๎ นกขนุ ทองเรียนพูดภาษาคน ทาํ เดิน ทําพูด ทาํ หวั เราะ แมแ๎ ตจํ ะมองดูคนหรือสง่ิ อื่น ประไพก็ทาํ ทาํ เป็นแหมมํ จนพลอยแทบจะทนไมํได๎ บางครงั้ ประไพกเ็ ผลอตวั นัง่ ไขวหํ ๎าง ทาํ ให๎พลอยต๎องดุเอาแรงๆ แตํวนั
หนง่ึ พลอยสงั เกตเห็นประไพมหี น๎าตา แปลกไปกวาํ แตกํ อํ น จงึ เรียกเข๎ามาดใู กลๆ๎ เอาน้วิ เช็ดท่แี ก๎มท่ปี ากออกมาดู พลอยก็ รไ๎ู ดท๎ ันทีวําประไพทาหนา๎ ด๎วยสีของพส่ี ะใภ๎แหมํม \"ไปลา๎ งหน๎าออกให๎หมดเดยี๋ วน้ีประไพ !\" พลอยพูดเสยี งสั่นดว๎ ยความโมโห ประไพสบดั หนา๎ ดว๎ ยความไมพํ อใจ แลว๎ กน็ ง่ั กม๎ หนา๎ ปลอํ ยนาํ้ ตาใหร๎ วํ งลงเผาะๆ อยทํู เ่ี กาํ ยงั ไมยํ อมลกุ ไป \"ดูซี ! ฉันบอกแลว๎ ยังทําไมํไดย๎ ินอกี เดีย๋ วเถอะ\" พลอยขูสํ าํ ทับ \"โธํ ! คณุ แมํก็\" ประไพพดู พลางสะอน้ื พลาง \"ไพลองดูหนํอยเดียวเทํานนั้ ไมเํ ห็นเสยี หายอะไรเลย\" \"ตายจรงิ !\" พลอยร๎อง \"ผัดหนา๎ ทาปากราวกับนางละคร แลว๎ ยงั มหี นา๎ มาบอกวําไมเํ สียหายอะไรอกี !\" \"พี่ลซู ิลล๑เขาบอกวําท่เี มืองนอก ผูห๎ ญงิ เขาทากนั ทงั้ นนั้ เดย๋ี วนี้ !\" \"ทีน่ ีเ่ มืองไทย ไมํใชเํ มืองนอก !\" พลอยพูดดังเกอื บจะเป็นตะโกน \"ไปล๎างหน๎าออกเดย๋ี วนี้ทีเดยี ว !\" เมอ่ื ตาอน้ั กลบั มาจากทาํ งานตอนบาํ ย พลอยกบ็ นํ เรอ่ื งนด้ี ว๎ ย แตตํ าอน้ั กลบั หวั เราะพดู วาํ \"ประไพแกเปน็ เด็กรนํุ สาวขนึ้ มาแล๎ว แกก็ตอ๎ งอยากสวยอยากงาม ที่เมอื งฝร่ังเศสเด๋ยี วน้ี ผูห๎ ญิงเขาทาหนา๎ กัน ทง้ั น้นั แหละคุณแมํ เขาไมถํ อื วาํ เปน็ ของเสียหายอะไร คอยดูไปเถดิ อีกหนอํ ยเมอื งไทยกค็ งจะตาม\" \"ไฮ๎ ! ไมํมีวนั เสยี ละ\" พลอยร๎องเสียงหลง \"ใครจะตามก็ตามไปเถดิ ฉันไมํยอมคนหน่ึงละ ฉนั แกํแลว๎ !\" \"คณุ แมกํ ็ดีแตอํ า๎ งวาํ แกํ\" ตาอัน้ ตอบอยาํ งอารมณ๑ดี \"คนขนาดคุณแมํทเ่ี มอื งนอกยงั ไมํมีใครเขาถอื วําแกํเลย ผูห๎ ญงิ ฝรงั่ นนั้ สาวๆ เสยี อีกเขาไมตํ ๎องแตํงตวั เทาํ ไร เพราะถือวําสวยอยํูแลว๎ พออายมุ ากเข๎า เขาก็แตงํ ตัวมากขน้ึ ตาม เพราะรํางกายทรดุ โทรมลงก็ตอ๎ งชวํ ยแตํงให๎สวยขน้ึ \" \"ตาอ้ัน !\" พลอยพดู อยํางหัวเสยี \"แกจะมีเมียแหมํมก็มไี ปเถิด แตํอยาํ พยายามทาํ ใหแ๎ มํเป็นแหมมํ ไปอีกคนเลย ไมํ มวี นั สําเร็จหรอก ประไพนอ๎ งแกก็เถอะแมไํ มํยอมเหมือนกัน\" ตาอน้ั หวั เราะเดนิ จะกลบั เขา๎ หอ๎ งแลว๎ กพ็ ดู วาํ \"หา๎ มอะไรก็หา๎ มได๎หรอกคณุ แมํ แตํจะห๎ามประไพไมํใหโ๎ ตเปน็ สาวนั้น เหน็ จะหา๎ มยาก คนทโี่ ตเปน็ สาวนน้ั จะห๎าม ไมํใหแ๎ ตงํ ตัวสวย กห็ ๎ามไมไํ ด๎อีก\" คาํ พดู ของตาอน้ั ในเรอ่ื งน้ี ตลอดจนคาํ พดู กริ ยิ าทาํ ทางของประไพบางกรณี ทาํ ใหพ๎ ลอยเหน็ วาํ การเปลย่ี นแปลง ตํางๆ ตามยคุ ตามสมยั น้นั กา๎ วคืบเข๎ามาแม๎ในครอบครวั ลูกๆ ของพลอยกําลงั เปล่ียนแปลงไป ทกุ ขณะจิต ตามความรส๎ู กึ
ของพลอยนั้น ลูกคนเดยี วท่ยี ังพูดกนั ร๎ูเรือ่ ง และพดู กนั ไดด๎ ว๎ ยความเหน็ ใจ ยงั มแี ตตํ าออ๏ ดคนเดียว และพลอยกร็ อใหต๎ าอ๏ อดกลับอยํดู ๎วยความหวงั พระเจา๎ อยหํู วั เสดจ็ กลบั จากสงิ คโปรแ๑ ลว๎ และตอํ มาไมชํ า๎ ไมนํ าน กม็ ขี าํ วทรงพระครรภ๑พระเจา๎ ลกู เธอ พรอ๎ มดว๎ ยขาํ ว สถาปนาเจ๎าจอมผ๎ูทรงครรภ๑ ขึน้ เป็นพระนาง คุณเปรมดูจะปตี ิยนิ ดใี นขาํ วพระเจา๎ ลูกเธอเป็นพเิ ศษ พดู วาํ \"ฉนั เหน็ พระทัยในหลวงทํานเสยี จรงิ ๆ เสวยราชย๑มาตง้ั นานแลว๎ ยังไมมํ พี ระเจ๎าลูกเธอไวท๎ รงรบั รัชทายาท พระเจา๎ น๎องยาเธอแท๎ๆ กท็ วิ งคตไปทลี ะองค๑ แมํพลอยคดิ ดูซี เรม่ิ ตน๎ กท็ ูลกระหมํอมพระองค๑เลก็ แลว๎ กท็ ูลกระหมอํ มเอียด ทูลกระหมอํ มฟา้ ต๋ิวทิวงคตไปจนหมด เหลอื แตทํ ูลกระหมอํ มเอยี ดนอ๎ ยพระองค๑เดียว ทาํ นกไ็ มํแข็งแรงนกั ประชวรอยบูํ อํ ยๆ ถา๎ มเี จา๎ ฟ้าประสตู ิเสียแตํเดี๋ยวนี้ เรอ่ื งก็จะแนํนอนขึ้นไมมํ ีปัญหา กวําจะสน้ิ แผํนดนิ ก็คงจะทรงพระเจริญเปน็ หนมุํ เพราะใน หลวงทํานคงจะอยํูในราชสมบัตไิ ปอกี นาน\" คณุ เปรมพดู อยาํ งมน่ั ใจและเตม็ ไปดว๎ ยความหวงั หาไดร๎ ไ๎ู มวํ าํ ความมน่ั ใจและความหวงั ของตน จะสลายลงในเวลา รวดเรว็ พลอยยังจาํ ได๎วาํ วันงานฉัตรมงคลตอํ มานน่ั เอง คุณเปรมแตํงเต็มยศเข๎าไปงานในวงั แลว๎ กก็ ลับบ๎านดึกผิดปกติ พอคุณเปรมกลบั มาถึงบา๎ น เห็นพลอยนั่งคอยอยํกู เ็ ลาํ ใหฟ๎ งั วํา \"วนั น้ีในหลวงเสดจ็ เข๎ามาจากวังพญาไท ในพธิ ีฉตั รมงคล เสด็จขึ้นประทบั พระทีน่ ัง่ จกั รพรรดิอยํคู รูํหนงึ่ เกิดโปรด ขน้ึ มาอยาํ งไรก็ไมทํ ราบ รบั สง่ั ใหบ๎ อกมหาดเลก็ ห๎องพระบรรทม และชาวท่ีท่วี งั พญาไท ใหย๎ า๎ ยเขา๎ มาเด๋ยี วนั้น จะประทบั เขา๎ ทีท่ พ่ี ระทน่ี ง่ั จักรพรรดิตอํ ไป เปน็ ประจํา ไมมํ ีกาํ หนด\" \"รัว้ วังทาํ นกม็ ถี มไป ทําไมจะไปประทับทีน่ น่ั เลาํ คุณเปรม\" พลอยพูดขน้ึ \"ท่นี ัง่ จกั รพรรดินนั่ โบราณ ออกจะตายไป มมี าแตสํ ร๎างกรงุ ไมเํ หน็ จะนําสบายตรงไหนเลย ฉันอยํใู นวังเห็นวาํ นาํ กลวั ออก\" \"กน็ น่ั นํะซ\"ี คณุ เปรมเหน็ ด๎วย \"พระทีน่ งั่ จกั รพรรดเิ คยเปน็ ท่ีประทบั มาจนถงึ รัชกาลทส่ี าม ตอํ มานั้นมา ก่แี ผํนดนิ ก็ ไมเํ คยเขา๎ ไปประทบั ทนี่ นั่ คงเข๎าเพียงคืนวันเฉลมิ พระราชมณเฑยี ร ในงานราชาภิเษกเทาํ น้ัน\" \"บางทีทาํ นจะมพี ระประสงคใ๑ หพ๎ ระเจา๎ ลกู เธอประสตู ิในวงั หลวงกระมัง\" พลอยแนะ \"ถึงกระนน้ั กเ็ ถอะ\" คุณเปรมพูด \"พระทน่ี ง่ั อืน่ ในน้ันกย็ งั มีถมไป แตฉํ นั ไดย๎ นิ วาํ ทาํ นรบั ส่ังวาํ ทํานจะเข๎ามาประทับ แบบพระเจา๎ แผนํ ดินโบราณ เข๎าทใ่ี ต๎พระมหาเศวตฉตั รในจกั รพรรดิ เครอื่ งเคราตํางๆ เชนํ เคร่ืองราชปู โภค เคร่อื งทรงพระ สาํ อางคก๑ ็ส่ังใหเ๎ อาของเกําออกใช๎ทัง้ นน้ั แปลกแทๆ๎ ทเี ดยี ว ฉันนึกสงั หรณ๑อยํางไรก็ไมํรู๎ ในหลางทํานไมคํ ํอยประทับในวงั หลวงกมี่ ากน๎อย ตง้ั แตเํ สวยราชยม๑ ากเ็ ทยี่ วประทับ ท่โี นนํ ทีน่ ี่ สร๎างวังใหมๆํ กห็ ลายแหํง ชัน้ แตทํ ําวาสุกรยี ังเคยไปประทับ แตํคราวนร้ี ู๎สกึ วาํ ทํานอยากจะกลับ เข๎าวังหลวงเสียจรงิ ๆ เหมอื นกับคนทหี่ ายไปไหนนานๆ แลว๎ อยากกลบั บา๎ น\" \"ปา่ นน้ยี ายช๎อยคงดใี จหรอก เพราะในวังจะได๎ครึกครน้ื \" พลอยพดู ขึ้นเพอื่ ใหค๎ ณุ เปรมคลายกงั วล
\"ทาํ เหน็ จะจรงิ \" คณุ เปรมตอบ \"ถ๎าประทบั อยูใํ นนัน้ นานๆ มเี จา๎ ฟ้าประสูตใิ นวงั บางทกี จ็ ะกลับไปเหมือนเกาํ ๆ คร้ัง แมํพลอยกบั ฉนั ยงั เปน็ หนมุํ เป็นสาวอยกูํ ระมงั นกึ ดเู ด๋ียวนก้ี น็ านใจหาย แตํถา๎ นกึ ถึงเป็นบางเรื่องก็ดเู หมอื นวานซนื น้ีเอง\" \"เร่อื งอะไรคุณเปรม\" พลอยถาม \"ก็ไมรํ .ู๎ ..หลายเรอื่ ง\" คณุ เปรมตอบ \"ตอนฉนั ไปดักคอยดตู วั แมพํ ลอย แถวหนา๎ ประตศู รสี ุดาวงศ๑น้นั ยังจําไดต๎ ดิ หู ตดิ ตา เหมือนกบั เพงิ่ ไปมาแตํเมื่อวานนี้เอง แตํถ๎าคดิ ไปก็นานหนักหนา คนที่เคยรูจ๎ กั ก็ตายไปแล๎วเกือบหมด ลกู เตา๎ ของ เรากเ็ ติบโตเปน็ หนมํุ เปน็ สาวไปหมด ยังมีเหลือท่ไี มํเปล่ียนแปลง กแ็ มํพลอยเทํานน้ั เอง\" \"คุณเปรมก็ชํางพูดออกมาได๎ ไมํกระดากปากบ๎างเลย\" พลอยรอ๎ งขึน้ \"ฉันแกลํ งไปต้งั เป็นกอง แลว๎ ยังมาวาํ ไมํ เปล่ยี นแปลง\" \"แมพํ ลอยแกํกไ็ มไํ ดแ๎ กํไปคนเดยี ว\" คณุ เปรมตอบ \"ฉันเองกแ็ กลํ งไปดว๎ ย คนเราท่ีรกั กันอยํดู ๎วยกนั มา ตลอดชีวิต แกลํ งมาด๎วยกนั กจ็ ะต๎องเห็นวาํ คนท่ีเรารักนน้ั ไมมํ ีอะไรเปลย่ี นแปลงคงอยูอํ ยาํ งไรกอ็ ยํางนั้น อยํางฉันมองเห็นแมพํ ลอยนี่ แหละ เพราะฉันมีแตํแมพํ ลอย ฉันจึงไมวํ ิตกอะไรเทาํ ไรนกั ถึงของอืน่ จะเปล่ียนแปลง ไปตามกาลตามเวลา แมํพลอยของ ฉันก็ยงั คงทีเ่ หมือนเกาํ อยูํเสมอ ยังสาวยังสวยอยูไํ มเํ ปล่ยี นแปลง\" คณุ เปรมพดู พลางหนั หลงั ใหพ๎ ลอยแลว๎ พดู ตอํ ไปวาํ \"แมํพลอยชวํ ยบบี หัวไหลํตรงนีใ้ ห๎ฉนั หนอํ ยเถิด เม่ือตอนบํายฉันไปดชู าวท่ีเขาจัดพระทน่ี ั่ง เหน็ อะไรตํออะไรวางอยูํ ไมถํ ูกใจ โดดเข๎ายกเอง มนั ยอกที่หัวไหลํขวาน่ีปลาบขึ้นมาเฉยๆ เดย๋ี วนีก้ ย็ งั ไมหํ าย\" พลอยอมยม้ิ ยกมอื ขน้ึ นวดไหลคํ ณุ เปรมดว๎ ยความรกั ความเอน็ ดู ถงึ ปากคณุ เปรมจะพดู จาฉอเลาะนาํ ฟงั เหมอื นผวั หนมุํ เมียสาว แตสํ ังขารของคุณเปรมกร็ อ๎ งอุธรณ๑วาํ คณุ เปรมน่นั แกํลง มิใชํคนหนํมุ อยํางแตกํ อํ น หรอื อยํางทค่ี ุณเปรมเขา๎ ใจ ตอํ มาอกี สามสว่ี นั พลอยกไ็ ดร๎ บั ขาํ วจากคณุ เปรมวาํ ในหลวงทรงพระประชวร แตคํ ณุ เปรมพดู อยาํ งเหน็ เปน็ ของ ธรรมดาวาํ \"ไมหํ นักหนาอะไรหรอกแมพํ ลอย พระนาภีเสียนิดหนํอยเทําน้นั เพราะเสวยโต๏ะจีนในงานเลย้ี ง บางทจี ะมอี ะไรผิด สาํ แดง แตํอกี สองสามวันก็คงจะหาย ฉันได๎ยินหมอเขากะกนั วาํ อกี สบิ กวาํ วันเจ๎าฟา้ กจ็ ะประสตู ิ คงจะดพี ระทัยได๎ฉลองกัน ใหญํ เดีย๋ วนก้ี ไ็ ด๎เตรียมสมโภชเจา๎ ฟ้าไวพ๎ รอ๎ มแลว๎ \" แตอํ กี สองสามวนั ตอํ มาอาการทรงประชวร กม็ ไิ ดด๎ ขี น้ึ จรงิ ดงั คาด แตยํ งั คงทรงพระประชวรตอํ ไป และพระอาการ กลับทรดุ ลงเร่อื ยๆ พลอยสงั เกตเห็นคณุ เปรมหน๎าไหม๎ตาเกรยี มลงทุกๆ วนั แมแ๎ ตํขาํ วจากเมอื งนอกวาํ ตาอ๏อดเรยี นสาํ เรจ็ สอบไลํไดป๎ ริญญา และจะเริ่มออกเดนิ ทางกลับบ๎านในเรว็ ๆ น้ี ก็มไิ ดท๎ าํ ใหค๎ ุณเปรมดใี จเทาํ ไรนัก เมือ่ อาํ นจดหมายจาก ตาอ๏อดจบ คุณเปรมก็ได๎แตถํ อนใจใหญํแล๎วพดู ขึ้นลอยๆ วํา
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 543
- 544
- 545
- 546
- 547
- 548
- 549
- 550
- 551
- 552
- 553
- 554
- 555
- 556
- 557
- 558
- 559
- 560
- 561
- 562
- 563
- 564
- 565
- 566
- 567
- 568
- 569
- 570
- 571
- 572
- 573
- 574
- 575
- 576
- 577
- 578
- 579
- 580
- 581
- 582
- 583
- 584
- 585
- 586
- 587
- 588
- 589
- 590
- 591
- 592
- 593
- 594
- 595
- 596
- 597
- 598
- 599
- 600
- 601
- 602
- 603
- 604
- 605
- 606
- 607
- 608
- 609
- 610
- 611
- 612
- 613
- 614
- 615
- 616
- 617
- 618
- 619
- 620
- 621
- 622
- 623
- 624
- 625
- 626
- 627
- 628
- 629
- 630
- 631
- 632
- 633
- 634
- 635
- 636
- 637
- 638
- 639
- 640
- 641
- 642
- 643
- 644
- 645
- 646
- 647
- 648
- 649
- 650
- 651
- 652
- 653
- 654
- 655
- 656
- 657
- 658
- 659
- 660
- 661
- 662
- 663
- 664
- 665
- 666
- 667
- 668
- 669
- 670
- 671
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 600
- 601 - 650
- 651 - 671
Pages:
