ทาํ นชายทรงพระสรวลแลว๎ รบั สง่ั วาํ \"คณุ หญิงยังไมเํ ห็นแกเํ ทาํ ไรเลย แตํถงึ อยาํ งไรชายกช็ อบคยุ กบั คนแกํอยํูแล๎ว เหน็ จะเป็นเพราะอยูํกบั คนแกมํ า ต้ังแตํเดก็ \" \"คณุ แมํเอาทํานน๎อยมาเก็บไวท๎ ีน่ เ่ี อง\" เสียงตาอ๏อดมาพดู ข้ึนข๎างๆ ตวั ทําเอาพลอยตอ๎ งสะด๎ุงเหลยี วไปดู \"ทําน น๎อยถ๎าจะยังไมํไดเ๎ หวยอะไรกระมัง เดจ็ ไปทโี่ ตะ๏ โนํนกํอนดีกวํา ขืนทิง้ ไว๎นาน เดย๋ี วจะหมดเสยี เลยต๎องอด เพื่อนๆ ยาย ประไพกินกนั ราวกบั อะไรดี\" \"ดซู ิ จรงิ ๆ แหละ แมกํ ็ลมื ไป\" พลอยร๎องขึน้ \"ทํานชายเด็จไปเหวยเสียกอํ นเถดิ มงั คะ หมอํ มฉันกช็ วนทาํ นชายคุย เสยี นานจนเผลอตัวไป\" ทาํ นชายลกุ ขน้ึ ชา๎ ๆ พลางกม๎ องคล๑ งถามพลอยวาํ \"คุณหญิงจะรบั ประทานอะไรบา๎ งไหม ชายจะตักมาให๎\" พลอยรส๎ู กึ เหมอื นกบั วาํ มใี ครเอานาํ้ เยน็ มาลบู ในหวั ใจ ถงึ พลอยจะอายมุ ากแลว๎ กต็ าม พลอยกย็ งั มจี ติ ใจของผห๎ู ญงิ อยํคู รบบริบูรณ๑ ชอบให๎คนเอาใจใสํ ชอบใหค๎ นปรนนิบัติ เอาใจเลก็ ๆ นอ๎ ยๆ เมอื่ ยังเป็นสาวกย็ อํ มทีจ่ ะหาความเอาใจใสํ การเอาใจจากครูํ กั หรือสามี เมื่ออายพุ น๎ ความรกั อยํางหนมํุ สาวไปแล๎ว กช็ อบใหล๎ กู หลานหรอื คนท่ีเด็กกวาํ ปรนนิบตั ิเอาใจ พลอยยิม้ มองดทู าํ นชายอยํางปลมื้ ปตี ิพลางพูดวํา \"ไมเํ ป็นไรหรอกมังคะ ทาํ นชายเหวยกอํ นเถิด หมํอมฉันเองเมอ่ื ไรก็ได๎\" ทาํ นชายเดนิ ตามตาออ๏ ดหายไปครหํู นง่ึ แตแํ ลว๎ กก็ ลบั มาทพ่ี ลอยอกี พรอ๎ มทง้ั อาหารตกั ใสจํ านเรยี บรอ๎ ย และนาํ้ เยน็ อกี หนึง่ แกว๎ ทําให๎พลอยตื้นตนั ในนาํ้ ใจของเดก็ คนนี้จนแทบจะกลืนอะไรไมํลง งานวนั เกดิ ประไพดาํ เนนิ ไปอยาํ งเรยี บรอ๎ ย จนราวๆ ๕ ทํมุ แขกตํางกท็ ยอยกันกลบั จนในทสี่ ดุ สนามซ่งึ เต็มไปด๎วย เสยี งเพลงเสยี งหัวเราะน้นั กก็ ลบั เงียบและวาํ งเปลํา คงเหลือแตไํ ฟฟ้าสีตาํ งๆ สอํ งแสงสลัวอยใํู นความชื้นเยอื กเยน็ ของ อากาศตอนดกึ พลอยข้นึ บันไดชา๎ ๆ กลบั ข้ึนไปบนตกึ และเข๎าไปในหอ๎ งนอน ลงนงั่ ท่ีหนา๎ กระจกเงาบานใหญํ พจิ ารณาดู รูปรํางสงั ขารของตวั เองท่ีชราลงไป พลางนกึ ถึงประไพที่กาํ ลงั เป็นสาวสวยเตม็ บรบิ ูรณ๑ ประไพยอํ งเขา๎ มาในหอ๎ งเบาๆ ทรดุ ตวั ลงนง่ั คกุ เขาํ ขา๎ งๆ พลอย เอาแขนพาดไวบ๎ นตกั พลอยแลว๎ พดู วาํ \"ไพขอเขา๎ มาขอบพระคุณคุณแมํอกี คร้งั หนงึ่ \" แลว๎ กก็ ราบลงบนตกั พลอยยกมอื ขน้ึ ลบู ผมประไพเบาๆ ถามวาํ \"สนุกไหมลกู \"
\"สนุกเหลือเกนิ \" ประไพตอบ \"ที่ลกู ไดส๎ นุกสบายก็เพราะคณุ แมํของลกู ใจดที ส่ี ดุ \" \"ไมเํ ป็นไรหรอกประไพ\" พลอยพดู เบาๆ \"ไมตํ อ๎ งขอบอกขอบใจอะไรแมหํ รอก แมไํ ด๎เห็นไดร๎ วู๎ าํ ลูกของแมํเป็นสขุ ก็ พออยูแํ ล๎ว\" ประไพกอดพลอยอยาํ งแรงๆ เตม็ รกั ทหี นง่ึ แลว๎ กบ็ อกวาํ จะกลบั ไปนอน กอํ นทป่ี ระไพจะออกจากหอ๎ งพลอยไป พลอยกพ็ ูดตามไปวาํ \"เดย๋ี วกํอนประไพ........ทํานชายนอ๎ ยของประไพนน้ั นาํ เอ็นดเู ต็มที\" ประไพหวั เราะกก๊ี แลว๎ ตอบวาํ \"ประไพนึกแล๎วคณุ แมตํ ๎องรกั ทํานน๎อยทํานกะตว๎ มกะเตีย้ มเสียจนผใู๎ หญํรักทกุ คน\" \"วันหลังประไพชวนทํานเสด็จมาบา๎ นบอํ ยๆ กไ็ ด๎\" พลอยพดู ประไพหัวเราะอยํางชอบใจแลว๎ ตอบวาํ \"แตํไมํชวนยังเกอื บจะมาดักพบประไพทุกวนั อยํูแลว๎ ถ๎าออกปากชวนทํานมขิ นของมาอยูทํ น่ี ีเ่ ลยหรอื \" แล๎วประไพก็ เดนิ รอ๎ งเพลงเบาๆ ออกจากห๎องไป ปลํอยให๎พลอยนงั่ นึกในใจอยคํู นเดยี ววําเด็กสมยั นี้ พดู อะไรไมเํ หน็ คํอยรูเ๎ ร่ืองสกั ที บทท่ี ๒ ประไพจะไดไ๎ ปชวนทาํ นชายนอ๎ ยใหม๎ าเทย่ี วทบ่ี า๎ นไดบ๎ อํ ยๆ หรอื เปลาํ พลอยกไ็ มมํ หี นทางทจ่ี ะทราบได๎ แตหํ ลงั จาก งานวันเกดิ ของประไพแลว๎ เป็นตน๎ มา ทํานชายก็เสด็จมาท่ีบ๎านบํอยๆ ตามที่พลอยไดอ๎ อกปากชักชวนไว๎ ตามปกติทํานชาย มกั จะมาในเวลาเย็น เมือ่ เสรจ็ จากราชการแล๎ว หรอื ถา๎ เปน็ วันเสาร๑วนั อาทิตย๑ทีร่ าชการหยดุ ทาํ นชายกจ็ ะมาแตํวนั และ เม่ือมาแตลํ ะครัง้ กม็ กั จะประทับคยุ อยนํู านๆ ทุกครง้ั ท่ที าํ นชายมาบา๎ น ทํานชายจะต๎องมาหาพลอยกอํ นเสมอ และถ๎าเวลา น้ันเป็นเวลาที่ประไพอยูบํ า๎ น พลอยก็จะสั่งเดก็ คนใชไ๎ ปตามประไพมา \"เฝา้ ทาํ นชาย\" ทุกครง้ั ไป การปฏิบตั ติ นของตาอน้ั กด็ ตี าออ๏ ดกด็ ี ตลอดจนประไพทก่ี ระทาํ ตอํ ทาํ นชายนน้ั เปน็ ไปในฐานเพอ่ื นชอบพอ ถงึ แมว๎ าํ เวลาพูดจากบั ทาํ นชาย คนเหลํานน้ั จะใชร๎ าชาศัพทก๑ ็ตาม แตวํ ธิ กี ารพดู จาและกิริยาอาการท่แี สดงตํอกนั นน้ั เป็นไปในฐาน เพือ่ นฝูง ที่รนํุ ราวคราวเดยี วกนั ปราศจากการคารวะนอบนอ๎ ม อันควรแกํชาติกาํ เนดิ ของทํานชายท่เี ปน็ เจา๎ การปฏิบัติตน ของลูกๆ จงึ แตกตาํ งกบั ของพลอยอยํางหาํ งไกล เพราะพลอยยงั ถอื วําทํานชายเปน็ เจ๎านายอยาํ งเครงํ ครดั ความสนทิ สนม คน๎ุ เคยและความรักความเอน็ ดู ที่พลอยมตี อํ ทาํ นชาย หาไดท๎ ําให๎พลอยเปลย่ี นแปลงการปฏบิ ัตติ นแตํอยาํ งใดไมํ ทกุ ครง้ั ท่ี ทาํ นชายมาเยี่ยม พลอยกท็ าํ ทําเฝา้ แหนอยํางสงบเสง่ยี ม ถา๎ นอนเลํนอยูํท่พี นื้ กเ็ ปลีย่ นเป็นขึ้นน่ังพบั เพยี บ ถ๎าน่งั อยบูํ น เกา๎ อพ้ี ลอยกม็ กั จะสํารวมแขนขา เขา๎ มาอยใํู นทาํ ทคี่ วรแกกํ ารเฝ้าเจ๎านาย ถอ๎ ยคาํ ที่ใชพ๎ ูดกับทํานชายน้นั ก็ถูกตอ๎ งอยํางที่ ชาววังแท๎ๆ เทําน้นั จะรูจ๎ กั ใช๎ การระมัดระวังตัวและถ๎อยคําวาจา มไิ ด๎เป็นอุปสรรคทําให๎ทํานชายหํางกับพลอยเลย ตรงกัน
ขา๎ ม ยิง่ นานวันเขา๎ พลอยกย็ ่งิ นกึ รักนกึ เอน็ ดู และยิ่งนึกชมทาํ นชาย วําเป็นเจ๎านายได๎จรงิ สมชาตกิ ําเนดิ เพราะอาการกิริยา ของพลอย ทีเ่ ต็มไปดว๎ ยความเคารพนอบนอ๎ มนนั้ มไิ ด๎ทาํ ใหท๎ ํานชายต๎องเกอ๎ เขินขวยอาย อยํางท่เี ดก็ หนํุมๆ บางคนอาจ เปน็ และก็มไิ ด๎ทาํ ให๎ทาํ นชายวางทาํ ภาคภมู ิ ถือโอกาสเอาการคารวะนอบน๎อมนนั้ เปน็ เหตใุ ห๎เห็นไปวาํ พลอยเปน็ คนทอี่ ยํู ในฐานะตํา่ กวาํ ตน ทํานชายถอื เอากริ ยิ าของพลอยนั้นเปน็ ของธรรมดาทีส่ ดุ และขณะเดียวกันทํานชายกแ็ สดงความนอบ น๎อม ในฐานทีพ่ ลอยเป็นผใู๎ หญํ พบกนั คร้ังไรทาํ นชายก็บังคมกํอนทพี่ ลอยจะรีบยกมอื ข้ึนทันทกุ คร้งั ไป และวธิ ีทีท่ าํ นชาย จะพดู จากบั พลอยนน้ั กเ็ รยี บร๎อยออํ นหวาน เหมอื นกบั ทาํ นชายรับสัง่ กับญาติผใู๎ หญํ วนั ไหนท่ที าํ นชายเสดจ็ มาแล๎ว มีตาอ๏ อดหรอื ตาอนั้ หรอื ประไพอยํูที่บา๎ น ทาํ นชายกจ็ ะประทับคยุ กบั พลอยอยูํครํูหนง่ึ แตํพลอยก็ร๎ดู วี ํา ทํานชายคงตอ๎ งประสงคท๑ ี่ จะพดู จาเลํนหัวกบั เพ่ือนๆ ทีเ่ ปน็ ลกู ของตนมากกวาํ จงึ มกั จะถอนตวั ออกจากวงคยุ โดยอา๎ งธรุ ะอื่นๆ ทง้ิ ใหอ๎ ยํกู นั ตาม ลาํ พงั คนหนมุํ คนสาว แตวํ นั ไหนทท่ี ํานชายเสดจ็ มาบา๎ น แตไํ มํมใี ครอยํนู อกจากพลอย ทํานชายกจ็ ะประทับรบั สั่งกบั พลอย ไดเ๎ ป็นเวลานานๆ ไมแํ สดงอาการเบ่อื หนํายหรือรบี รอ๎ นทจ่ี ะลากลับ ความประพฤตอิ งคข๑ องทาํ นชายดงั กลาํ ว ทาํ ใหพ๎ ลอยเขา๎ ใจวาํ ทาํ นชายเปน็ มติ รกบั คนทกุ คนในบา๎ น แมแ๎ ตตํ วั พลอย เอง มิใชํวําทาํ นชายทรงเลอื กจาํ เพาะเจาะจง จะคบแตํกบั คนหนมํุ คนสาวรนุํ ราวคราวเดียวกนั ความเข๎าใจอยาํ งน้ที ําให๎ พลอยยิ่งรักทาํ นชายหนักขึ้นไปอกี วันไหนที่พลอยรู๎แนํวาํ ทาํ นชายจะเสด็จมา พลอยก็เตรียมของเสวย เชนํ ขนมและผลไม๎ ทพ่ี ลอยจะปอกและควา๎ นด๎วยมือของตนเอง ใสคํ รอบแกว๎ ชามแก๎วไวใ๎ ห๎ ของที่เตรียมไวใ๎ ห๎ทํานชายเสวยน้ัน ลูกเต๎าคนไหน จะมาแตะตอ๎ งไมํได๎เป็นอันขาด พลอยจะดวุ ําเอาอยํางเอะอะทเี ดยี ว จนวันหนง่ึ ประไพพูดหวั เราะๆ อยํางทเี ลํนทจี รงิ ข้ึนวาํ \"ไพรแู๎ ลว๎ ละวาํ ในโลกนค้ี ุณแมมํ คี นอยํูสองคน ที่ใครแตะไมํได๎ ใครขนื แตะต๎องคุณแมเํ ป็นตอ๎ งออกรับแทนทุกที\" \"ใครกนั \" พลอยถาม \"พ่ีออ๏ ดกบั ทํานชายนอ๎ ย\" ประไพพูด แลว๎ กห็ ัวเราะอยาํ งขบขัน \"ยายประไพหาความ !\" พลอยร๎องขึน้ ดงั ๆ แตขํ ณะเดียวกนั ก็อดหัวเราะไมไํ ด๎ ทป่ี ระไพร๎ูเข๎าไปถงึ ความรสู๎ ึกในใจอนั แทจ๎ รงิ ของตน \"แมไํ มใํ ชํคนลําเอยี งถึงเพยี งน้นั ตาออ๏ ดก็เป็นลูกคนหนง่ึ แมไํ มไํ ด๎รกั มากไปกวาํ ลูกคนอน่ื ๆ เลย\" \"แลว๎ ทาํ นน๎อยละํ ไพเหน็ คุณแมเํ คยออกรับแทนออกบํอยๆ\" ประไพพูดเชิงสพั ยอก \"อา๎ ว !\" พลอยรอ๎ งเพราะไมํรจู๎ ะแก๎ตัวอยาํ งไร \"กท็ ํานชายทํานเปน็ เจ๎าเปน็ นาย แลว๎ ทํานกด็ อี อก...\" \"แล๎วคณุ แมํกเ็ ลยรักทาํ นจนหลงใชไํ หม\" ประไพพูดยวั่ ตํอไป \"จะวํารักก็รัก...\" พลอยตอบอยาํ งยอมจํานน \"แตกํ ็ไมํรักเกนิ ไปกวําลูก\" ประไพรบี เขา๎ มากอดพลอยแลว๎ กระซบิ วาํ
\"คณุ แมจํ ะรกั ใครกร็ บั เถิด ไพไมํวํา คนใจดอี ยํางคุณแมํ ควรจะมีคนมารักมากกวํานอ้ี ีกหลายรอ๎ ยหลายพันเทํา ถา๎ จะพูดไปแล๎ว ทาํ นน๎อยทํานก็นาํ รกั จรงิ ๆ ไพเองก็ชอบทํานมากเหมือนกนั \" คาํ พดู ของประไพทาํ ใหพ๎ ลอยปลม้ื อยใํู นใจไดน๎ าน พลอยเคยแอบคดิ อยคํู นเดยี วบอํ ยๆ วาํ ถา๎ ไดใ๎ ครทพ่ี ลอยรกั เทาํ ทํานชายมาเป็นลูกเขยสกั คน ชวี ติ ของพลอยตํอไปจะมีความสุขสักเพียงไหน คนหนมํุ ท่มี กี ิริยามารยาท ชํางพดู ชํางคยุ เห็น ใจและร๎จู ักเอาใจผใู๎ หญํ คนหนมุํ ท่ีรู๎จักสงบเสงีย่ ม ไมํเหอํ เหมิ หรอื เอะอะกะโตกกะตาก จะน่ังจะลกุ เดนิ เหนิ ก็มีสงาํ ราศีนําดู พลอยพยายามปฏิเสธกับตนเองเสมอวาํ มิได๎รกั ทาํ นชายเพราะวาํ ทาํ นชายเปน็ เจ๎า แตํความจําเป็นที่ตอ๎ งปฏเิ สธน้นั ก็สํอ ใหเ๎ หน็ ชดั อยํแู ลว๎ วาํ พลอยออกจะปล้ืมเตม็ ท่ใี นโอกาส ที่อาจไดล๎ ูกเขยเจา๎ กเ็ ปน็ ได๎ ท้งั ท่พี ลอยยังไมเํ คยปรปิ าก พดู จาเรื่อง นี้กับประไพแตอํ ยาํ งใดเลย แตทํ าํ นชายนอ๎ ยมใิ ชเํ พอ่ื นฝงู ผช๎ู าย ทป่ี ระไพรจ๎ู กั แตคํ นเดยี วในระหวาํ งน้ี นอกจากคนหนมํุ ๆ อกี หลายคนทป่ี ระไพ รู๎จักแลว๎ พลอยก็ยังได๎ยนิ ประไพพูดถงึ ผ๎ูชายอีกคนหน่งึ อยํูบํอยๆ คนๆ นัน้ ชอ่ื เสวี เทําท่ีทราบก็เป็นข๎าราชการอยํกู ระทรวง เดยี วกบั ตาอน้ั แตดํ เู หมอื นจะมคี วามสําคญั ทง้ั ในทางตําแหนงํ ฐานะ มากกวาํ ตาอัน้ อยบํู า๎ ง พลอยจับความได๎จากคําบอก เลาํ ของประไพวาํ คุณเสวอี ายแุ กํกวําตาอัน้ สามส่ีปี เป็นนกั เรยี นนอกรุนํ ผใ๎ู หญํกวาํ ตาอน้ั ขณะนค้ี ณุ เสวีเปน็ คนท่ีคอํ นข๎าง จะสําคญั อยํูในบา๎ นเมือง ตาอ้ันเปน็ ผ๎ทู น่ี บั ถอื เลื่อมใสคณุ เสวีอยํมู าก ซ่ึงกไ็ มํเป็นปญั หาทป่ี ระไพจะต๎องนับถือเล่อื มใสไป ตาม ความจริงคุณเสวเี คยมาบ๎านพลอยสองสามหน ในทาํ นองทม่ี าเยยี่ มตาอนั้ และตาอั้นไดพ๎ ามาให๎ร๎ูจักกบั พลอย เทาํ ท่ี พลอยสงั เกตดูในระยะเวลาอนั ส้นั คุณเสวีก็เป็นคนวางตวั เปน็ ผใู๎ หญสํ มกับวัย เป็นคนเงยี บขรึมแตํเรยี บร๎อย ถา๎ จะวําไป หน๎าตาทาํ ทางของคณุ เสวี กส็ มกับตําแหนงํ ฐานะ ควรท่ีตาอั้นและประไพจะนับถือไดม๎ าก แตมํ ีอะไรบางอยํางในตัวคุณเสวี ทีท่ าํ ให๎พลอยไมํสบายใจนัก อาจจะเปน็ เพราะตาคณุ เสวีนนั้ ไมํจบั คนประการหน่งึ และประการทส่ี อง เวลาคุณเสวีเข๎ามา ในบ๎านและขนึ้ มาบนตึก คุณเสวกี ใ็ ชส๎ ายตากวาดไปทว่ั ๆ เหมือนกบั ตั้งใจจะประเมนิ มูลคําทรพั ย๑สินทง้ั หมดในบา๎ นนน้ั วาํ จะมมี ากนอ๎ ยเพยี งใด พลอยไมเํ คยพดู จากบั คณุ เสวมี ากนกั เพราะคณุ เสวเี ปน็ คนเงยี บ สวํ นพลอยกเ็ ปน็ คนกระดากคน และนกึ กลวั ๆ คณุ เสวีอยูํแลว๎ สาํ หรบั คนๆ นี้ ตาอ๏อดออกจะไมพํ อใจเอามาก เพราะครัง้ หน่งึ คณุ เสวมี าหา ขณะทคี่ ุณเสวีน่ังคยุ อยํูกับพลอย ตาออ๏ ดก็นง่ั อยูํดว๎ ยกบั แมหํ ํางๆ มไิ ด๎สนใจท่ีจะมาพูดจาดว๎ ย แตํพอคณุ เสวีลากลบั ไป ตาอ๏อดก็พดู ข้ึนมาทนั ทีวํา \"ไอ๎หมดนลี่ ูกไมถํ กู สายตาเสยี เลย\" \"แมํก็ไมเํ ห็นเขาเป็นอะไรน่อี อ๏ ด\" พลอยวาํ \"ดเู ขาก็เรยี บรอ๎ ยดี\" \"เขาอาจเรียบรอ๎ ยแตํกบั คุณแมํ\" ตาออ๏ ดเถยี ง \"แตํลกู เหน็ มนั วางทําใหญโํ ตชอบกล ไมถํ กู ชะตาเสยี เลย\" \"ออ๏ ดกเ็ ป็นเสยี อยาํ งนี้แหละ\" พลอยบํน \"จะถูกใจไมํถูกใจ ก็ควรจะน่ิงๆ เสยี บ๎าง พูดใหแ๎ มํได๎ยินคนเดียวไมเํ ปน็ ไร หรอก แตํวําอยาํ เผลอใหพ๎ ี่อน้ั เขาได๎ยนิ เขาจะวาํ ได๎ เพราะคณุ เสวีเปน็ เพ่ือนของเขาเขา๎ มาในบา๎ น ดูเขานบั ถือกนั มาก บาง ทีเขาจะมอี ะไรดอี ยูํบ๎างกระมัง พ่ีอ้นั เขาถึงได๎นับถือของเขานัก\"
\"แมํกลัวพอ่ี ้ันไปได๎ พี่อน้ั วาํ ใครดกี เ็ ห็นดีตามไปหมด\" ตาออ๏ ดพดู อยาํ งราํ คาญ \"คอยดูไปเถดิ ไอ๎หมอนจ่ี ะทําความ ร๎อนใจใหส๎ กั วัน ถา๎ ไมรํ ะวงั ตัวกันให๎ดี ลกู เชอ่ื ตาของลกู มากกวําใครทง้ั นน้ั \" \"ออ๏ ดน่บี ทจะดื้อดันทรุ ัง กด็ ้อื เหมือนกับเมอื่ ยังเปน็ เดก็ ๆ\" พลอยพูดเบาๆ พลางถอนใจใหญํ \"เพื่อนฝงู ทล่ี กู ๆ พาเขา๎ มาในบ๎าน แมํกต็ อ๎ งต๎อนรบั ดีทกุ คน เพราะเป็นเพอื่ นของลกู คณุ เสวีเขากไ็ มํเคยทาํ อะไรผิด แมกํ เ็ พิง่ ได๎พบเขาไมํก่ีหน อ๏อด จะให๎แมไํ ปเกลยี ดเขาได๎อยํางไร\" \"อ๏อดไมํไดบ๎ อกใหแ๎ มํเกลยี ด\" ตาอ๏อดเถีงขา๎ งๆ คๆู อยนํู ่ันเอง \"ออ๏ ดบอกให๎แมรํ ะวงั หนํอยเทาํ นั้นเอง เด๋ยี วเจา๎ หมอ นน่ั มาพนิ อบพิเทาเขา๎ หนํอย แมกํ จ็ ะหลงรกั ไปอกี คนหนึง่ เทาํ น้ัน\" \"ถา๎ ใครเขาดแี มกํ ็รักท้ังน้ัน\" พลอยพูดอยาํ งเปน็ กลาง แตํตาอ๏อดกย็ งั แสดงอาการไมํพอใจ และลกุ ไปเสียทางอน่ื ถงึ แมวั าํ ตาออ๏ ดจะไมพํ อใจคณุ เสวอี ยาํ งมาก ตาออ๏ ดกไ็ มเํ คยพดู จากบั ตาอน้ั หรอื ประไพในเรอ่ื งน้ี และตาอน้ั กบั ประไพน้นั ดูเหมือนจะชอบคณุ เสวีมากเทําๆ กับท่ีตาออ๏ ดเกลียด ฉะนั้นทุกคราวที่คุณเสวีมาบ๎าน ตาอ้ันกบั ประไพจงึ มักจะ เป็นคนต๎อนรับ และนง่ั คยุ กับคุณเสวีไดน๎ านๆ ทกุ ครง้ั ไป ตามปกติคณุ เสวี มกั จะนั่งคยุ กบั ตาอัน้ และประไพจะเป็นคนนั่ง ฟงั พลอยเคยเหน็ ประไพนัง่ มองคุณเสวีอยาํ งเลือ่ มใส และเม่ือคุณเสวีกลับไปแล๎ว ประไพก็มกั จะเอาเรอ่ื งคุณเสวมี าพดู กบั พลอยเสมอ จนพลอยตอ๎ งถามข้ึนตรงๆ วันหนงึ่ วาํ \"ประไพชอบคุณเสวีมากหรอื \" \"ไพชอบมาก\" ประไพรับตรงๆ เชนํ เดยี วกัน \"เพราะคณุ เสวเี ปน็ ผใ๎ู หญํนาํ นบั ถือ คยุ กบั คณุ เสวแี ลว๎ ไพได๎ความร๎ู มากกวําคยุ กับคนอืน่ ๆ ทําใหเ๎ ห็นวําคนอน่ื ๆ นั้นเปน็ เดก็ ไป พดู คุยแลว๎ กส็ นกุ ไปชัว่ ประเดยี๋ ว แตํคยุ กับคุณเสวแี ลว๎ รสู๎ กึ วาํ ตัว ฉลาดขึ้นทกุ ที\" \"คณุ เสวีแกํกวาํ ประไพหลายปีอยูํ\" พลอยพดู ขน้ึ เป็นทาํ นองให๎ความเหน็ \"ถึงจะแกกํ วาํ เราก็เปน็ เพอื่ นกนั ได๎\" ประไพตอบแลว๎ ก็พดู ตํอไปวํา \"ไพชอบคยุ กับคนท่ีเปน็ ผูใ๎ หญํ คนทีน่ บั ถือได๎ คนอ่นื ๆ ทีเ่ ป็นเดก็ นั้นกด็ ีสําหรับสนกุ ดว๎ ยกนั แตกํ ไ็ มมํ ีประโยชน๑อะไร นัก ไพชอบคนทเ่ี ขาจะแนะนาํ เราได๎ เป็นหลักให๎เรายึดถอื ได๎\" \"ชา๎ กํอนประไพ\" พลอยเหลือบดหู น๎าลกู สาวแล๎วก็พดู ขึ้นเบาๆ \"ประไพชอบคณุ เสวีแคไํ หนกันแนํ\" ขณะเดยี วกนั พลอยก็นึกถึงทาํ นชายน๎อย แลว๎ รส๎ู ึกไมสํ บายใจเลย \"คณุ แมนํ กึ วําไพรักคุณเสวแี ลว๎ ละซี !\" ประไพพดู พลางหวั เราะอยํางขบขนั แล๎วก็พดู ตอํ ไปทันทวี าํ \"ไพยังไมํเคยนึกรกั ใครอยํางนั้นเลย เร่ืองนไี้ พตอ๎ งขอดนู านๆ กอํ น เพราะไมํแนํใจตัวเองวําจะรกั ใคร ได๎ตลอดไปถงึ เพียงน้ัน..... แตถํ า๎ ไพนกึ รักใครจริงๆ เมอ่ื ไร ไพจะต๎องมาบอกคุณแมใํ ห๎รู๎เป็นคนแรก\"
คาํ พดู ของประไพทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งนง่ิ ไมสํ ามารถทจ่ี ะพดู อะไรไดต๎ อํ ไป เพราะเมอ่ื ประไพพดู ออกมาเสยี กอํ นวาํ ยงั มิได๎นึกรกั ใครในทางนนั้ พลอยก็ไมมํ ีทางทจ่ี ะตกั เตือนแนะนําอยาํ งไรได๎ เพราะถ๎าพดู ไปกจ็ ะเปน็ วําพลอยพดู จาชักนาํ ลูก สาวใหค๎ ดิ หาผวั ซง่ึ พลอยจะร๎สู กึ กระดากใจเป็นที่สุด ถา๎ ใครจะมากลําวหาหรอื เข๎าใจไปในทางน้นั แตคํ ําพดู ของประไพก็ หาได๎ทําใหพ๎ ลอยคลายความหนักใจ ทเ่ี รม่ิ จะมขี ้ึนในตวั ของพลอยเองลงไปได๎ไมํ ความจรงิ พลอยกเ็ ปน็ มนษุ ยป๑ ถุ ชุ นธรรมดา ยอํ มมคี วามรส๎ู กึ รบั ชอบบคุ คลตาํ งๆ มากบา๎ งนอ๎ ยบา๎ ง แลว๎ แตลํ กั ษณะ และการติดตอํ ของบคุ คลนน้ั นอกจากนัน้ พลอยในขณะนั้น ยังเป็นผู๎หญงิ อายคุ อํ นขา๎ งสงู มกี าํ ลงั ใจกาํ ลงั ความคิดทีถ่ กู บ่นั ทอนไปมากดว๎ ยทุกขต๑ าํ งๆ ทต่ี ๎องประสบมาในชีวติ เพราะฉะนน้ั ถงึ แม๎วําพลอย ปรารถนาเป็นอยาํ งยิง่ ทีจ่ ะทาํ ใจเปน็ กลาง มิให๎ลําเอียงเขา๎ ขา๎ งฝ่ายใดฝา่ ยหนึ่ง จนกวําจะได๎เห็นความดเี ลวผิดถูก ของฝ่ายนนั้ ๆ ให๎ชัดแจ๎ง พลอยกย็ ังอดที่จะรสู๎ กึ ลําเอยี งในผูช๎ ายสองคนท่พี ลอยเข๎าใจวาํ เข๎ามาในบา๎ น เพราะสนใจประไพนน้ั เสียมิได๎ ชายสองคนนนั้ ก็คอื ทาํ นชายนอ๎ ย หน่ึง กบั คณุ เสวหี นง่ึ ถึงแมว๎ าํ คนทัง้ สองนี้ จะมิไดเ๎ คยปรปิ ากพดู จาไปในทางนัน้ แตํพลอยก็เขา๎ ใจจากสายตาและกิรยิ า อาการของคนท้ังสองวาํ ตํางคนตาํ งก็มีความปรารถนาทจี่ ะเขา๎ มาเป็นเขย ความลําเอยี งทีพ่ ลอยพยายามหกั ห๎ามใจมใิ ห๎ เกิดข้ึนไดน๎ นั้ คือความลําเอยี งเข๎าข๎างทาํ นชายนอ๎ ย ดว๎ ยความรสู๎ ึกตรงไปตรงมาวํา รักทาํ นชายน๎อยมากกวาํ เพราะอายุ และหนา๎ ตาสมกบั ประไพ และดว๎ ยความตอ๎ งการทไ่ี มํมใี ครอธบิ ายได๎ นอกจากตัวพลอยเอง คอื ความตอ๎ งการอยากได๎ ลูกเขยเปน็ เจา๎ อยากได๎หลายเปน็ ราชนิกุล เปน็ หมํอมราชวงศ๑ อันเปน็ ความตอ๎ งการทเ่ี กิดจากความนยิ ม อนั มตี ํอเน่อื งกนั มาในตัวพลอยตั้งแตํสมัยกอํ นๆ สาํ หรบั คณุ เสวนี น้ั ถา๎ จะพดู ถงึ ตาํ แหนงํ ฐานะกด็ ี กริ ยิ ามารยาทเทาํ ทพ่ี ลอยไดเ๎ หน็ กด็ ี กไ็ ม่ มํ สี ง่ิ ใดเปน็ ทน่ี าํ รงั เกยี จ หนา๎ ตาคุณเสวีก็สะอาดสะอา๎ น มิใชคํ นข้ีริว้ ขีเ้ หรํ ถึงจะมใิ ชํคนท่ีพลอยเหน็ วํา \"งาม\" อยํางทํานชายนอ๎ ย กเ็ ป็นคนท่ีผห๎ู ญิง อาจรกั ได๎ ด๎วยหน๎าตาของคุณเสวีนนั้ เอง ถึงแมว๎ าํ อายคุ ณุ เสวี จะแกํกวาํ ประไพ แตํประไพก็บอกพลอยเองวาํ ชอบคนทเี่ ปน็ ผู๎ใหญํ แตเํ พยี งเทาํ นีก้ ็จะมิสู๎กระไรนัก แตคํ าํ พูดของตาอ๏อดเกยี่ วกับคุณเสวี ทําให๎ใจของพลอยนัน้ เอนเอยี งออกหาํ งจาก คุณเสวีไปไกลทีเดยี ว พลอยรดู๎ ีวาํ คําพดู ของตาออ๏ ด ผุดพลุงํ ออกมาจากหัวใจโดยไมมํ ีเหตผุ ล แตํตาอ๏อดก็เป็นลกู คนที่ พลอยรัก คาํ พดู ของตาอ๏อดจึงมีน้าํ หนักสําหรบั พลอยมากอยูํ และยิง่ กวาํ นัน้ พลอยก็ยงั รดู๎ วี ํา ตาออ๏ ดเปน็ คนทีด่ ูลักษณะ คนคํอนข๎างเกํง คนท่ตี าอ๏อดไมํชอบแตํแรกน้นั ในตอนท๎ายกม็ ักจะแสดงนิสยั ออกมา ให๎เหน็ วาํ ตาอ๏อดเป็นฝ่ายถกู ความหนกั ใจทเ่ี กดิ ขน้ึ กบั พลอยครง้ั นน้ี น้ั เปน็ เพราะรส๎ู กึ ตวั วาํ มคี วามลาํ เอยี งเขา๎ ขา๎ งทาํ นชายนอ๎ ยอยใํู นใจ พลอยมี ความเห็นมาแตดํ ั้งเดมิ วํา เรื่องการมเี หย๎าเรอื นเป็นเรือ่ งของแตํละคนโดยเฉพาะ คนอ่ืนไมมํ ีสทิ ธ์เิ ขา๎ ไปเกย่ี วข๎อง ถึงแม๎วํา การแตงํ งานของพลอยกับคณุ เปรมน้ัน ถา๎ หากดแู ตเํ พียงผวิ เผิน อาจเห็นวําเปน็ ไปตามอาณัตขิ องผใ๎ู หญํ แตพํ ลอยกร็ ู๎อยูํแกํ ใจวํา เป็นไปด๎วยความสมัครใจของตนเอง อยูํไมํนอ๎ ยเหมือนกัน ฉะน้นั พลอยจึงไดท๎ าํ ใจไวแ๎ ตํแรกวาํ เร่ืองการมีเรอื นของลูก ทกุ คน พลอยจะไมํเขา๎ ไปเกี่ยวข๎องชกั นํากํอน จะใหค๎ วามเหน็ กต็ อํ เม่อื ลกู คนใดคนหน่งึ มาถามขอความเหน็ หรอื ถา๎ จะใช๎ สทิ ธ์ิของแมํหา๎ มปราม ก็ตอํ เมื่อคนท่ีลกู ได๎เลือกเป็นคูํครองน้นั แสดงออกมาใหป๎ รากฏแนชํ ดั วาํ จะไมํนําความสขุ ในชีวิตมา ให๎แกลํ กู ของพลอยไดเ๎ ทาํ นน้ั คณุ เสวีมิไดท๎ าํ ตนใหเ๎ ป็นที่นําตําหนิ หรอื ควรแกํการรังเกียจได๎ แตอํ ยาํ งใดเลย และประไพก็มิ
ไดม๎ าไถถํ ามขอความเหน็ พลอย ขณะเดียวกันพลอยก็มคี วามต๎องการอนั คํอนขา๎ งจะเห็นแกํตัว เรอ่ื งอยากไดท๎ ํานชายน๎อย มาเปน็ เขย ความรู๎สกึ ในใจทข่ี ัดตํอหลักทตี่ ง้ั ใจจะยึดเหน่ยี วนัน้ เป็นเครื่องกํอความหนกั ใจให๎เกดิ ข้ึนได๎มาก พลอยเฝา้ สงั เกตดอู าการกริ ยิ าของประไพ ทแ่ี สดงตอํ หนา๎ คนทง้ั สองดว๎ ยความหวงั แลว๎ หวงั อกี วาํ ประไพอาจมที าํ ที หรอื มแี ววอะไรสกั อยํางหนงึ่ ท่จี ะพสิ จู น๑ใหพ๎ ลอยเหน็ วาํ ชอบทาํ นชายนอ๎ ยมากกวาํ คุณเสวี บางคร้ังการกระทําของประไพ บางอยําง ทําให๎พลอยดใี จและโลงํ ใจ เป็นต๎นวาํ ในบางวนั ท่พี ลอยร๎วู าํ ทํานชายนอ๎ ยจะเสดจ็ มาหาในตอนบําย พลอยนั่ง ปอกลกู ไม๎เตรยี มไวใ๎ ห๎ ซงึ่ พลอยเรียกวํา \"เอาไว๎ตัง้ เคร่อื งทาํ นชาย\" ประไพก็มกั จะมานัง่ อยูดํ ๎วย ชํวยปอกผลไม๎และชวํ ยจดั พรอ๎ มกบั พูดคยุ ถงึ ทํานชายนอ๎ ย ดว๎ ยถ๎อยคาํ ทสี่ ํอให๎เห็นวําประไพนกึ เอ็นดูทํานชายอยมํู าก บางครั้งประไพก็บอกใหพ๎ ลอย ไดร๎ ู๎วาํ ทํานชายโปรดเสวยอะไร ไมํโปรดอะไร จนในท่สี ุดเม่ือทาํ นชายมาถงึ ประไพกต็ อ๎ นรบั ด๎วยอาการที่รื่นเริงเบิกบาน และดใี จที่ได๎พบกับทํานชาย พูดจาเลนํ หัวกับทาํ นชายอยํางสนทิ สนม การกระทําของประไพเชนํ น้ี ทาํ ให๎พลอยสบายใจ ได๎มาก และทําให๎คดิ ไปวาํ บางทีความหวงั ของตนท่เี ก็บซอํ นไว๎ในใจน้ัน อาจมีผลจริงจงั ข้นึ มา แตคํ วามสบายใจและ ความหวังเรน๎ ลับนน้ั จะหมดไปทุกคร้ังเม่อื คุณเสวีมาทีบ่ ๎าน เพราะเมอ่ื กอํ นถงึ เวลาคณุ เสวจี ะมา ถา๎ หากประไพรล๎ู วํ งหนา๎ ประไพก็มกั จะแตํงตวั ให๎เรยี บรอ๎ ยสวยงามเปน็ พเิ ศษ และพอคณุ เสวีมาถึง ประไพก็มกั จะอยูํใกล๎ๆ ไมํยอมหํางไป คอยฟัง คําพดู ของคุณเสวี ดว๎ ยความเลือ่ มใสทเ่ี หน็ ไดช๎ ดั และจะอยํูอยาํ งนัน้ จนกวําคุณเสวจี ะกลับ ตาออ๏ ดมองดคู วามสมั พนั ธร๑ ะหวาํ งนอ๎ งสาวของตนกบั คณุ เสวี ดว๎ ยความไมพํ อใจอยาํ งยง่ิ ยวด บางครง้ั ตาออ๏ ดกท็ าํ หน๎าบ้งึ ไมํพูดจากบั น๎องสาวไปหลายๆ วนั และวันหนึ่งตาออ๏ ดอดรนทนไมํไหว ปรารภกบั พลอยขนึ้ มาวํา \"คุณแมํ ! ลกู หม่ันไสย๎ ายประไพเตม็ ทีแล๎ว เลือ่ มใสอา๎ ยหมอนน่ั จนนําเกลียด คุณแมจํ ะหา๎ มเสยี บา๎ งไมไํ ด๎หรือ\" \"อ๏อดก็ชาํ งไมํเห็นใจแมบํ ๎างเลย\" พลอยพดู อยาํ งออํ นใจ เพราะคําพูดของตาออ๏ ดตรงกบั ความร๎ูสึกในใจ ที่พลอยไมํ กลา๎ รับกบั ตวั เอง \"แมจํ ะไปหา๎ มเขาไดอ๎ ยาํ งไร เมอื่ เขาไมํเคยทาํ อะไรผดิ พลาด ออ๏ ดเองกเ็ คยบอกแมํวําประไพโตแลว๎ ไมํใชํเด็กๆ\" \"ถงึ อยํางนั้นก็เถดิ \" ตาอ๏อดพดู เสยี งอํอนลง \"แตํถา๎ ลกู ของแมํคบใครท่ไี มํดี แมกํ ็ควรจะห๎ามได๎\" \"เรอ่ื งดไี มดํ เี ป็นเรอ่ื งทีอ่ ๏อดเห็นไปคนเดยี ว แมกํ จ็ นใจ ถา๎ จะถามประไพหรือพีอ่ นั้ ท่ีเขาชอบกัน เขาก็คงวาํ ของเขาดี แมจํ ะไปพดู อะไรกย็ าก เพราะเขาไมํเคยทําอะไรผดิ ใหแ๎ มเํ หน็ \" คาํ ตอบของพลอยมเี หตผุ ลพอทจํ ะทาํ ใหต๎ าออ๏ ดตอ๎ งยอมจาํ นน แตถํ งึ ตาออ๏ ดจะตอ๎ งจาํ นนตอํ เหตผุ ล ตาออ๏ ดกไ็ มํ ยอมจํานนในทางอื่นๆ และก็เป็นเพราะเหตุทต่ี าออ๏ ดไมชํ อบคณุ เสวีอยํางรนุ แรงนเี้ อง ตาออ๏ ดก็เริ่มดาํ เนินการไปอกี ทาง หนึ่ง คือพยายามทุกทางท่จี ะชํวยเหลอื ทาํ นชาย ให๎มโี อกาสไดพ๎ บปะกับประไพ มากกวําคุณเสวี ตาอ๏อดซ่ึงเป็นคนชอบอยํู กบั บา๎ น ตอ๎ งกลายเป็นคนพานอ๎ งสาวออกเท่ียว ไปซือ้ ของบ๎าง ดูหนังบา๎ งอยํบู อํ ยๆ พลอยก็รูด๎ วี าํ ทุกครัง้ ท่ตี าออ๏ ดออกจาก บ๎านกบั ประไพ กจ็ ะมีทาํ นชายรวํ มไปด๎วย เปน็ คนทส่ี ามเสมอ ฝา่ ยประไพก็มไิ ด๎แสดงความรังเกียจ ในการที่จะมาไหนไป
ไหนกบั ทํานชายใหค๎ นเห็น ระหวาํ งน้ันทาํ นชายกเ็ สด็จมาทบ่ี ๎านบอํ ยขึ้นกวําเกํา เปล่ียนจากมาเปน็ คร้งั คราว เปน็ มาทกุ วนั ในตอนบาํ ย และเทําทพี่ ลอยสังเกต ประไพกย็ นิ ดีตอ๎ นรบั ทาํ ตวั สนิทสนมกบั ทํานชาย และนั่งคุยอยูดํ ๎วยนานๆ จนกวําทาํ น ชายจะอาํ ลากลบั ในตอนกลางคืน ในทสี่ ดุ ความเขา๎ ใจกเ็ กดิ ข้ึนท่วั ไปวาํ ประไพกบั ทํานชายนั้นรกั กัน มีหวังทีจ่ ะไดส๎ มรส เปน็ คูคํ รองกนั ในวันหนงึ่ ขา๎ งหน๎า ความเข๎าใจน้ันเกิดขนึ้ ในหมูํคนทอี่ ยูใํ นบา๎ นกํอน ตอํ มากเ็ ปน็ ทเ่ี ข๎าใจกันท่วั ไปในหมูํเพือ่ น ฝงู ของประไพ ตนในท่สี ุดขําวเรอื่ งนกี้ ็ไปถงึ หูของพ่ีน๎องของพลอยเอง วนั หนง่ึ คณุ เชยและพอํ เพม่ิ บงั เอญิ มาเยย่ี มพรอ๎ มๆ กนั ในตอนกลางวนั พลอยกช็ วนใหอ๎ ยกํู นิ ขา๎ วเสยี ดว๎ ยกนั ทง้ั สอง คน ระหวาํ งทก่ี นิ ข๎าวกันอยํู คุณเชยกพ็ ูดขนึ้ กํอนวาํ \"แมพํ ลอย ฉนั ไดย๎ นิ แวํวๆ วําแมพํ ลอยจะไดล๎ กู เขยเจ๎าไมใํ ชหํ รือ\" \"ฉันกไ็ มคํ ํอยรู๎เรอ่ื งเขาหรอกคุณเชย\" พลอยตอบ \"เจา๎ ตัวเขาก็ยงั ไมเํ ห็นพูดวํากระไร วาํ แตํคณุ เชยไปรู๎มาจากไหน\" \"ก็ได๎ยินคนเขาพดู ๆ กนั \" คณุ เชยวาํ \"ถา๎ จริงฉนั ก็จะดใี จดว๎ ย\" \"ฉนั กเ็ หมอื นกันแมํพลอย\" พํอเพิ่มพูดขัดจงั หวะขึน้ มา \"ไดล๎ กู เขยมชี าตมิ สี กลุ พอํ คอํ ยนอนตาหลบั ได๎บ๎าง ถา๎ ไปไดค๎ นทีไ่ มรํ ๎จู ักหวั นอนปลายตนี ถงึ ตัวเขาจะดีเพยี งไรก็ ตาม ฉันก็ยงั วาํ ไมํนําจะไวใ๎ จนัก\" \"ความจรงิ ทาํ นชายทาํ นนํารัก\" คณุ เชยพูดตํอไป \"ฉนั ได๎พบทํานท่นี ่ีหนสองหน ยังอดรกั ทํานไมไํ ด๎ พอไดข๎ าํ ววําจะ ไดท๎ าํ นมาเปน็ หลายเขย กอ็ อกจะปลืม้ เตม็ ที\" \"ฉันนะํ รกั ทํานชายเอามากๆ ทเี ดยี วคณุ เชย\" พอํ เพม่ิ สนับสนนุ \"ทาํ นดพี ร๎อมทงั้ รปู สมบตั ิ อายุ และสกุลรุนชาติ ถา๎ จะพูดถงึ เร่อื งเงินทอง ฉนั ก็วําทํานไมํจน เพราะเสดจ็ พอํ ทํานทรงให๎ไวพ๎ อดอู ยํู คดิ ดทู างไหนกด็ ที งั้ นัน้ แมพํ ลอยวําอยํางไร\" \"ถา๎ พูดกนั ดว๎ ยใจจริงฉันกร็ กั ทํานชายมากเหมอื นกัน\" พลอยตอบแลว๎ อมยม้ิ เมอ่ื พดู ถึงทํานชาย \"จนใครๆ เขาพา กนั วํา ฉนั หลงทํานชายเสยี ย่งิ กวาํ ใครทัง้ หมดในบา๎ นน้ี แตํก็น่ันแหละ เร่ืองนกี้ ็ตอ๎ งแล๎วแตํใจเจา๎ ตัวเขา ยงั ไมเํ ห็นเขาพูดวาํ อะไรใหแ๎ นํนอนออกมา แตเํ ทาํ ทฉี่ ันดูดว๎ ยตากเ็ ห็นวาํ เขาสนิทสนมกันดี ถึงเวลาเข๎าใครจะไปรู๎ ประไพเขาเคยบอกฉนั แตํ เพยี งวาํ เขาจะรอดูไปกํอน\" \"เด็กสมัยนีเ้ ขากแ็ ปลก\" พอํ เพ่ิมปรารภข้นึ \"จะมีเหยา๎ มีเรอื น เขาดูของเขาเอง สมัยเมื่อเรายงั เป็นหนุํมเป็นสาว ก็ ต๎องใหพ๎ ํอแมํหาให๎ ไมไํ ดห๎ าเอาอยาํ งเดย๋ี วน้ี\" \"ฉันขวางคณุ หลวงเสียจรงิ ๆ ทเี ดียว\" คุณเชยร๎องขนึ้ \"ชาํ งปั้นหน๎าพูดออกมาไดว๎ าํ รนํุ เรานัน้ พอํ แมหํ าให๎ ฉันเหน็ คน ท่ีผใ๎ู หญจํ ัดใหจ๎ รงิ ๆ โดยเจา๎ ตวั เขาไมํเก่ยี วขอ๎ ง ก็มแี มํพลอยนค่ี นเดียวเทํานั้น ของคุณหลวงคุณหลวงกห็ าเอาเอง ไมํเห็นมี ผู๎ใหญํทไ่ี หนไปจัด.....\"
\"อ๏ะ !\" พํอเพิม่ ต้งั ทาํ จะขัดคอ \"ไมํตอ๎ งอ๏ะละ !\" คณุ เชยพูดสวนควันขน้ึ มาทันที \"ฉนั รู๎หรอกวาํ คณุ หลวงจะพูดวําอะไร ฉันเองก็หนตี ามหลวงโอสถไปใชํไหมลํะ ฉนั ก็กาํ ลังจะอยากพดู อยํางน้ัน เหมือนกัน ไมํใชํมาอวดวําตวั วเิ ศษอะไรหรอก แตํจนเดี๋ยวน้กี ย็ ังอยดํู ๎วยกันอยาํ งสบาย คาํ น๎อยกไ็ มํเคยพูดใหแ๎ สลงใจกนั ฉนั จึงวําแมพํ ลอยเขาคิดถูก ที่ปลํอยใหล๎ ูกเขาคิดเอาเองไมเํ ขา๎ ไปยงํุ \" \"คุณเชยกบั คุณหลวงนพี่ อไดค๎ ุยกันทไี ร เปน็ ต๎องมีเรือ่ งทะเลาะกนั ทกุ ที กีส่ บิ ปมี าแลว๎ ก็ยังเปน็ อยํอู ยาํ งน้ัน\" พลอย พดู แลว๎ ก็หัวเราะ \"กค็ ุณหลวงชอบพดู ขวางหูฉันทกุ ทนี แ่ี มํพลอย\" คุณเชยตอบ \"ฉนั จะไปทนทานอะไรไหว\" \"แน๎ ดูคณุ เชยซี !\" พํอเพ่ิมรอ๎ งเหมือนกบั เมือ่ ยงั เปน็ เดก็ ๆ \"อยํูๆ ก็ลกุ ขน้ึ อาละวาดทะเลาะกบั ฉันกํอน แล๎วกม็ าหา วําฉันพดู ขวางหู ชอบเลนํ รงั แกฉันอยํางนแ้ี หละ ตงั้ แตเํ ดก็ มาจนแกแํ ลว๎ ก็ยังเลิกสกั ที\" พน่ี อ๎ งสามคนหวั เราะขบขนั ตวั เอง ทต่ี าํ งกไ็ มทํ ง้ิ นสิ ยั เดมิ อยพํู กั ใหญํ แตคํ าํ พดู ของคณุ เชยกด็ ี ของพอํ เพม่ิ กด็ ี ยง่ิ ทาํ ใหพ๎ ลอยแนํใจยิง่ ข้นึ ไปกวาํ เกําวาํ ทาํ นชายเปน็ บคุ คลทีเ่ หมาะสมกบั ประไพมากที่สดุ ประไพยงั คงตดิ ตอํ กบั ทาํ นชายนอ๎ ยอยเํู รอ่ื ยๆ ในระยะเวลาสห่ี า๎ เดอื นทผ่ี าํ นไป การตดิ ตอํ ของประไพ และความสนทิ สนมท่เี หน็ ได๎ชัดนน้ั ย่งิ ทาํ ให๎พลอยมองเห็นวํา ความหวังของตนจะเปน็ ผลขึน้ มาได๎ ในวนั หน่ึงขา๎ งหนา๎ ระหวํางเวลาน้ันคุณ เสวกี ็ยงั ไปมาอยทํู บ่ี ๎านบ๎างเหมอื นกัน แตํก็มิไดบ๎ ํอยเทาํ การไปมาของทํานชายน๎อย ตาอ๏อดซึง่ พลอยรู๎วาํ สนบั สนุนทาํ นชาย น๎อยอยํางสุดฝีมอื นัน้ ดูจะเบาใจลงไปมาก เม่ือเห็นวาํ นอ๎ งสาว ยนิ ดที จ่ี ะพบปะกับทาํ นชายน๎อยทกุ ครง้ั ไป ฉะนัน้ ในระยะน้ี เมอื่ คุณเสวีมาท่บี า๎ น ถึงแมพ๎ ลอยจะรด๎ู ีวาํ ตาออ๏ ดไมชํ อบคุณเสวี แตตํ าอ๏อดก็มไิ ด๎แสดงความรงั เกียจ หรือรําคาญดงั แตํ กํอน ดว๎ ยเหตตุ าํ งๆ เหลาํ นเ้ี อง พลอยจงึ รส๎ู กึ แปลกใจมาก และสะดง๎ุ จนตวั แทบลอย เมอ่ื ตาอน้ั มาพบและพดู ขน้ึ วนั หนง่ึ วาํ \"คุณแมํ คุณเสวเี ขาให๎มาทาบทามวํา ถา๎ เขาจะมาขอประไพ คุณแมจํ ะขัดขอ๎ งไหม ถ๎าไมขํ ัดขอ๎ งเขาจะได๎สงํ ผใู๎ หญํ มาจดั การ\" \"คุณเสว.ี ..\" พลอยพูดทวนคาํ แลว๎ ก็ร๎สู กึ หน๎ามืดเหมือนกับจะเป็นลม \"คณุ เสวีจะมาขอประไพ....เดย๋ี วกอํ นอัน้ ขอใหแ๎ มํหยดุ หายใจประเด๋ียว....แมํไมํรเู๎ รือ่ งนมี้ ากอํ นเลย......\" \"เขาบอกผมไวน๎ านแล๎ววาํ เขาชอบประไพมาก ตัง้ แตเํ ขาเร่มิ ไปมาหาสูํ ผมก็เหน็ วาํ เขาเปน็ คนดี แตกํ ํอนกเ็ ป็นเพอื่ น ชอบพอกันมา.... แตํเด๋ียวนถ้ี า๎ จะวําไปเขากเ็ ปน็ นาย ผมกเ็ ลยไมํข๎ดข๎องแนะนําให๎เขาร๎ูจักประไพ และอนุญาตให๎ไปมาที่ บา๎ นน้ีได๎ เขาเปน็ คนดเี รียบรอ๎ ยอยาํ งไร แมกํ ็เหน็ อยแํู ล๎ว\" ตาอ้นั วํา
\"คุณเสว.ี ...ลูกเต๎าเหลาํ ใครแมกํ ็ยงั ไมรํ ๎ูเลย\" พลอยรวบรวมกําลังใจทั้งหมดถามตาอ้ันออกไป \"พํอเขาเปน็ พอํ คา๎ รํา่ รวยอยํูแถวสพี่ ระยา แตเํ ดยี๋ วน้ตี ายไปแลว๎ ยงั เหลอื แตแํ มํ\" ตาอน้ั ตอบ \"กน็ ่ันแหละ\" พลอยแข็งใจพดู \"พอํ เขาชอื่ เรยี งเสยี งไรอ้นั ตอ๎ งบอกให๎แมํร๎บู า๎ ง จะได๎รส๎ู กลุ รุนชาติเขาไว๎กํอน\" ตาอน้ั กลนื นาํ้ ลายแลว๎ ตอบวาํ \"พอํ เขาช่ือนายฮง แซํแต๎ แมํเขาช่อื สิน แตํเดยี๋ วน้คี ณุ เสวีเขาใช๎นามสกุลวํา เตชะสิน\" \"ลูกเจ๏ก...\" พลอยหลดุ ปากพดู ออกไป แลว๎ กร็ ต๎ู วั วําพดู ผดิ ตาอั้นทําสีหนา๎ วาํ รําคาญแลว๎ ก็พูดวํา \"ถงึ พอํ เขาจะเป็นเจ๏กกไ็ มเํ ห็นเสียหายอะไร เพราะคณุ เสวเี ขากเ็ ปน็ ไทย และได๎ทําประโยชนใ๑ หบ๎ า๎ นเมอื งมาแลว๎ มาก เวลาน้กี ็รบั ราชการมตี าํ แหนงํ สงู มีหน๎ามตํ า ผมเห็นวําคุณแมไํ มคํ วรจะถอื เพราะถา๎ จะพดู กันไปตระกลู ของเราทาง ฝา่ ยคณุ พอํ ก็เป็นเจก๏ ถึงตรษุ จีนคุณแมํยังให๎ผมเซนํ ไหวป๎ ู่ยําตายายอยูํทกุ วันน้ี แลว๎ เราจะไปวาํ คนอน่ื เขาเป็นลูกเจก๏ ลกู จนี จะถกู หรือ อีกอยํางหนง่ึ ถ๎าจะพูดถึงเรือ่ งทอง เขาก็มีมากไมนํ ๎อยไปกวาํ ฝ่ายเรา ไมตํ อ๎ งหํวงในเร่อื งท่ีเขาจะปอกลอก ผมเหน็ วาํ ประไพจะแตํงงานกับใครได๎ดเี ทาํ คุณเสวีกห็ ายาก เพราะเขามีทงั้ ความรู๎ทั้งเงินและตําแหนํงฐานะ คุณแมจํ ะไมตํ อ๎ งขาย หนา๎ ใครเขาเลย และประไพก็จะไดม๎ ีหลักฐานแนนํ อน\" \"อน้ั พูดกับประไพเขาหรอื ยงั \" พลอยถามขน้ึ \"ผมยังไมํได๎พูด เพราะนึกวาํ ควรจะบอกใหค๎ ณุ แมํทราบไวก๎ ํอน\" ตาอนั้ ตอบ \"แมกํ ็ไมํรวู๎ าํ จะพดู อยาํ งไร\" พลอยพดู ตอํ ไป \"เร่อื งมีเหย๎ามีเรอื นกเ็ ปน็ เรอื่ งใหญํ เก่ยี วกับตวั ประไพเขาเองมากกวํา คนอน่ื แมตํ ้ังใจไว๎วาํ ในเร่ืองนีอ้ ยากจะตามใจลกู ไมอํ ยากบงั คบั จึงอยากถามประไพเขาดกู ํอน\" \"เมื่อก้ีผมก็ยังเห็นเขาอยูทํ ่ีหอ๎ งข๎างลําง ผมจะไปตามตัวมาใหค๎ ณุ แมถํ ามเขาเสยี เดย๋ี วนี้ก็ได๎\" แลว๎ ตาอน้ั กล็ กุ ไปเรยี กประไพ กอํ นทพ่ี ลอยจะไดพ๎ ดู จาทดั ทานอยาํ งไรตอํ ไป พลอยรส๎ู กึ วาํ ทกุ อยาํ งมดื มนไปสน้ิ ฟงั เสยี งตาอั้นดแู นใํ จเป็นหนกั หนาวาํ ประไพคงจะไมขํ ๎ดขอ๎ ง ถ๎าเปน็ ดงั นั้นจริง พลอยจะตอ๎ งกระอกั กระอวํ นเปน็ อันมาก เกย่ี วกบั ความร๎ูสกึ สํวนตัว ทีมีตอํ ทาํ นชายนอ๎ ยเสยี แลว๎ อีกครูหํ น่งึ ตาอ้นั ก็พาประไพเดนิ เข๎ามา และพอน่ังลงเรยี บรอ๎ ย ตา อนั้ กพ็ ูดขึ้นวาํ \"คณุ แมลํ องถามเจา๎ ตวั เขาเองดูกแ็ ลว๎ กนั \" \"ประไพ\" พลอยพูดขนึ้ ด๎วยเสียงท่สี น่ั ๆ เหมอื นกับประหมาํ \"พ่ีอ้นั เขาบอกแมวํ ํา คุณเสวเี ขาจะสงํ ผใ๎ู หญํมาสูํขอ ประไพ แมเํ องกไ็ มรํ จู๎ ะตดั สนิ ในอยาํ งไรถกู แตปํ ระไพกร็ จู๎ ักคณุ เสวีเขาดอี ยํูแล๎ว.... ดีกวําแมเํ สียอีก แมํจงึ อยากถามประไพ ดูวําจะวําอยาํ งไร\"
ประไพรบี กม๎ หนา๎ ลงดกู ระดาน เลอื ดฉดี ขน้ึ บนใบหนา๎ สแี ดงระเรอ่ื ทาํ ใหพ๎ ลอยอดนกึ ไมไํ ดว๎ าํ ประไพในตอนสาวนด้ี ู จะสวยกวํายายและสวยกวําแมํ ประไพกม๎ หนา๎ นิ่งอยคํู รํูหน่ึง แลว๎ ก็พูดเบาๆ วํา \"สดุ แลว๎ แตํคุณแมํและพ่อี ั้นจะเห็นสมควร ลูกเองไมํขดั ขอ๎ ง เพราะสําหรับคณุ เสวนี น้ั ลกู เหน็ วาํ เขาเป็นคนดที สี่ ุด คนหน่งึ \" \"อ๎าว ! แล๎วทํานชายนอ๎ ยจะวําอยํางไร....\" พลอยรอ๎ งขน้ึ โดยไมํรูต๎ วั \"ไพชอบกับทาํ นชายน๎อยอยาํ งเพ่อื น\" ประไพตอบเบาๆ \"ความจริงทํานชายน๎อยก็ดีทุกอยําง แตํไพเห็นวําเปน็ เดก็ ไป ถ๎าไพแตํงงานกอ็ ยากจะแตงํ งานกบั คนทีเ่ ปน็ ผูใ๎ หญํ คนๆ น้ันจะตอ๎ งมคี วามร๎แู ละฉลาดพอที่จะนําชวี ติ ของไพได๎\" \"แมกํ ็เห็นวาํ ทํานชายดที กุ อยาํ ง\" พลอยยังสู๎ตอํ ไปอกี ทง้ั ทร่ี วู๎ ําตนแพ๎แล๎ว \"ดีทัง้ รปู สมบัติ คณุ สมบตั ิ จะวําถึงอายอุ า นามกไ็ มํแกจํ นเกนิ ไป ถ๎าจะเป็นผ๎ูใหญํกเ็ ปน็ ผ๎ูใหญํพอตัว ฉลาดก็เทํานน้ั นสิ ยั ใจคอ กริ ิยามารยาทกเ็ รยี บรอ๎ ย ประไพคดิ ดี แลว๎ หรือ\" ประไพนง่ั กม๎ หนา๎ นง่ิ ไมปํ รปิ ากพดู แตตํ าอน้ั เปน็ คนตอบแทนขน้ึ วาํ \"ลกู เองก็ชอบทํานนอ๎ ยมานาน อะไรๆ ของทํานกด็ หี มด แตมํ ีเสยี อยํูอยํางเดียว\" \"อะไรอน้ั \" พลอยหันไปถามอยาํ งออกรับแทนทนั ที \"เสยี อยอูํ ยํางเดียวที่ทํานเปน็ เจา๎ \" ตาอั้นตอบเรยี บๆ \"สมัยนีค้ ุณแมกํ ร็ ๎วู าํ เจา๎ นายมีฐานะอยาํ งไร ถ๎าได๎เจา๎ มาเป็น ญาติ เรากอ็ าจลาํ บาก เพราะอาจถูกสงสัยบา๎ ง ถกู เขา๎ ใจผดิ บ๎าง สําหรบั คุณแมเํ องอาจไมํเป็นไรนัก แตสํ าํ หรับตัวลกู และ ประไพนน้ั จะทําตวั ยากทส่ี ดุ \" \"ไพกค็ ิดอยํางนั้นเหมอื นกัน\" ประไพพดู สนับสนนุ พี่ชาย ในทส่ี ดุ ความหวงั ความตอ๎ งการของพลอย กอ็ นั ตรธานไปเพราะการเมอื ง หรอื ความรส๎ู กึ เหตผุ ลทางการเมอื ง ซง่ึ ยงั เขา๎ มาเกีย่ วข๎องกบั ชวี ติ สํวนตัว ความปรารถนาสวํ นตัวอยํูเร่ือยๆ พลอยรด๎ู ีวําถา๎ ปญั หาท่ีประไพตอ๎ งเลือกสามีนี้ เกดิ ขน้ึ เม่อื ส่ีหา๎ ปีมาแล๎ว ทํานชายนอ๎ ยอาจเป็นบุคคลที่สมควรท่สี ุด แตเํ ดย๋ี วนีท้ าํ นชายนอ๎ ยกลับต๎องพํายแพค๎ ุณเสวี เพระเหตุผลอัน เดียวที่ทาํ นชายเป็นเจา๎ จึงไมมํ ใี ครนยิ ม แตคํ ุณเสวเี ปน็ คนธรรมดา และมีตาํ แหนงํ ฐานะสูงทั้งในทางราชการ และการเมือง ชาตสิ กลุ ที่พลอยเคยถอื วาํ เปน็ ของสงู กลับกลายเปน็ อุปสรรค เปน็ ของทพ่ี งึ รังเกยี จ... อกี ไมกํ ว่ี นั ตอํ มา พลอยกอ็ อกปากยกลกู สาวใหแ๎ กผํ ใ๎ู หญฝํ า่ ยคณุ เสวที ม่ี าขอ ทง้ั ทต่ี นเองไมไํ ดเ๎ ตม็ ใจเลย แตกํ อํ นทจ่ี ะ ทาํ ไปเชํนนั้น พลอยไดม๎ ีโอกาสพบกับทาํ นชายนอ๎ ย ได๎อธบิ ายทุกอยํางให๎ทํานชายน๎อยฟังและพูดวาํ \"ทํานชายอยําเสยี พระทยั เลย นกึ เสียวําเปน็ บญุ เป็นกรรม แลว๎ หมํอมฉนั จะหาถวายใหมํ ใหด๎ กี วาํ นางประไพเสีย อกี \" ซง่ึ ทําให๎ทํานชายต๎องทรงย้ิมออกมาได๎ ดว๎ ยความเห็นใจพลอยเป็นทส่ี ุด
บทท่ี ๓ (หนา๎ ที่ ๑) ตง้ั แตปํ ระไพรบั หมน้ั จากคณุ เสวแี ลว๎ ทาํ นชายนอ๎ ยกห็ าํ งเหนิ ไป ซง่ึ ถา๎ ไมมํ กี ารเปลย่ี นแปลงอน่ื ๆ ภายในบา๎ น หลังจากนน้ั แล๎ว พลอยก็จะตอ๎ งรู๎สึกคดิ ถึงทํานชายนอ๎ ยเอามากๆ แตกํ ารหมนั้ ของประไพ ทาํ ใหม๎ ีการเปล่ียนแปลงหลาย อยาํ งเกดิ ข้นึ ทําให๎พลอยตอ๎ งสนใจ ไมมํ เี วลาจะไปคดิ ถึงใครได๎ การเปลย่ี นแปลงประการแรกกค็ อื การปลกู เรอื นหอของประไพ ประไพตกลงกบั คณุ เสววี าํ เมอ่ื แตงํ งานกนั แลว๎ ประไพ จะไมอํ อกจากบ๎านเดมิ แตํคณุ เสวจี ะต๎องมาปลกู ตกึ อยกูํ ับประไพในบา๎ นน้ี ความจริงถ๎าหากวําประไพจะแสดงความ ประสงคอ๑ อกมาวาํ แตํงงานแลว๎ จะออกจากบ๎านไปอยูกํ ับสามี พลอยก็คงจะไมขํ ดั ข๎อง แตํเมือ่ ประไพแสดงความจํานงวาํ จะเอาสามเี ขา๎ มาอยูใํ นบา๎ น พลอยกม็ ิได๎ขัดขอ๎ งอยํางไร และออกจะดีใจทลี่ ูกสาวคนเดียวจะยังอยูใํ กลต๎ วั ทงั้ ที่มเี รอื นแล๎ว หลงั จากพธิ หี มน้ั แลว๎ การปลกู ตกึ หลงั ใหญทํ นั สมยั ทค่ี ณุ เสวเี ปน็ ผอ๎ู อกทนุ กเ็ รม่ิ ลงมอื ทนั ที พลอยมองดกู ารกอํ สรา๎ ง ตกึ หลังใหมํนี้ ด๎วยความรสู๎ ึกทีอ่ ธบิ ายได๎ยาก เพราะเป็นสญั ญลกั ษณ๑อกี อยํางหนึง่ แหํงการเปลย่ี นแปลงหมนุ เวียนทไี่ มํมี ใครหยดุ ย้ังได๎ พลอยอยูํบ๎านน้ีต้ังแตํแตงํ งานกับคุณเปรมจนแกเํ ฒํา และคณุ เปรมก็ตายไปแล๎ว รส๎ู ึกวาํ ตัวร๎ูจกั คน๎ุ เคยกับ บา๎ นนี้เปน็ อยาํ งท่ีสุด อฐิ ทุกแผํนต๎นไม๎ทกุ ต๎น เปน็ เหมือนคนเกําแกํอยดํู ว๎ ยกนั มานาน เม่ือจะตอ๎ งเปล่ยี นแปลงไป พลอยก็ ไดแ๎ ตํมองดดู ๎วยความเสยี ดาย คนทุกคนท่ีอยใํู นบ๎านนเ้ี ปน็ คนท่ีพลอยรูจ๎ กั มาแตํดั้งเดมิ นิสัยใจคอจะเปน็ อยํางไรกร็ ูอ๎ ยํูสน้ิ แตตํ ํอไปจะมคี นเข๎ามาอยูใํ หมคํ ือคณุ เสวี ซ่ึงพลอยเกอื บจะไมํร๎จู ักเลย นอกจากน้นั คุณเสวที ี่ไหนจะมาแตํตวั ยํอมจะตอ๎ งมี ผค๎ู นติดตามมา คนท่จี ะมากับคุณเสวนี ั้น ก็จะต๎องเป็นคนใหมทํ พ่ี ลอยไมํร๎จู ักอกี การแตงํ งานของประไพนัน้ ถึงแมว๎ ําจะ มไิ ด๎แยกตัวออกจากบ๎าน ไปมีเหยา๎ มเี รือนอยูํตาํ งหาก แตํโดยเหตุน้นั เองจะกลบั กลายเปน็ การปลกู เรือนขน้ึ ซ๎อนเรือน แยก บ๎านภายในบ๎าน ทําใหม๎ สี องบา๎ น คนสองชุดอยใํู นบรเิ วณเดียวกัน พลอยตกลงยนิ ยอมใหร๎ อ้ื เรอื นคณุ นย๎ุ และคณุ เนยี นทต่ี ายไปแลว๎ นน้ั ลง เพอ่ื ปลกู เรอื นหอ แตเํ พยี งเทาํ นน้ั ยงั ไมพํ อ ประไพต๎องการสนามหญ๎า สวนดอกไม๎ โรงรถครวั และเรือนคนใชท๎ เี่ ปน็ ของตวั เอง หลงั จากตกึ ออกไป ทาํ ใหเ๎ กดิ ความ จําเปน็ ที่จะตอ๎ งรอื้ เรือนไม๎หลงั เล็กที่คุณอุนํ อาศัยอยนํู ัน้ ลง พลอยต๎องรบั เอาคุณอุํนข้นึ มาไว๎บนตึกใหญํ ตอนแรกพลอย ตง้ั ใจวาํ จะจัดหอ๎ งใหญํชนั้ บนใหค๎ ุณอํนุ อยํู แตํคุณอนุํ ก็ปฏเิ สธไมยํ อม อา๎ งวําใหญไํ ปและตนแกแํ ลว๎ ขึน้ บันไดไมไํ หว ในทีส่ ุด คณุ อุนํ กเ็ ลอื กเอาห๎องเลก็ ๆ แคบๆ หอ๎ งหน่ึงท่ตี กึ ช้นั ลาํ งเปน็ ที่อยูํ ในการย๎ายทีอ่ ยูํคราวนี้คุณอนํุ ทําด๎วยความเต็มใจ เพราะ คุณอุํนเปน็ อีกคนในบา๎ นทเ่ี หน็ ดีเหน็ ชอบ ในการทปี่ ระไพจะแตํงงานกบั คุณเสวี \"แมพํ ลอยนมี่ บี ุญแท๎ๆ ทีเดยี ว\" คุณอุนํ พูดกบั พลอยอยาํ งปตี ิ \"มีลูกก็ไดป๎ ลูกฝังมเี หยา๎ มีเรือนใหท๎ ันตาเหน็ ได๎ ลกู เขยดีมีทง้ั ทรัพยท๑ ัง้ วาสนา ฉนั พลอยปล้ืมใจดว๎ ยจริงๆ\" \"คุณพ่กี เ็ ลี้ยงประไพมาแตเํ ลก็ \" พลอยพูดเพราะไมํรจ๎ู ะพูดวาํ อะไร \"เปน็ ของคณุ พี่เทํากบั เปน็ ของอฉิ ันเหมอื นกัน ถา๎ เขาอยูํกนั ได๎ดีมคี วามสุข คณุ พก่ี ็นําจะดใี จ แตคํ วามจริงเขาเลือกของเขาเอง อิฉนั ไมไํ ด๎ไปเกย่ี ว\"
\"เขาเลอื กของเขาถูกแลว๎ แมพํ ลอย\" คณุ อนุํ พูดอยํางปล้ืมตอํ ไป \"พอฉนั เห็นตัวผช๎ู ายเข๎าทแี รก ฉนั กน็ กึ ในใจทเี ดียว วําอยากได๎คนๆ น้ีไว๎เป็นเขย ฉันเห็นสมกับแมํประไพแทๆ๎ ทีเดียว\" ตอํ คาํ พดู ทง้ั หมดนพ้ี ลอยกไ็ ดแ๎ ตนํ ง่ิ แตคํ าํ พดู ของคณุ อนํุ นน้ั ดจู ะไปคนละแนวกบั ของคณุ เชย พอคณุ เชยรว๎ู าํ ประไพ รบั หมั้นคุณเสวี คุณเชยก็มาหาถึงบา๎ นแลว๎ ถามตรงๆ วาํ \"เรือ่ งราวอะไรกันแมพํ ลอยฉันไมํเขา๎ ใจเลย กเ็ ห็นเท่ยี วเตรํไปไหนมาไหนกบั คนหน่งึ แล๎วทําไมพอเอาจรงิ กลบั กลายเป็นอกี คนหน่ึงไป หรือวําคนสมัยใหมํเขาทํากันอยาํ งนี้\" \"ฉันกไ็ มรํ ู๎เร่ืองเหมือนกนั คุณเชย อยํูๆ เขาก็มาทาบทามฉนั กต็ กใจ ถามเจ๎าตวั เขาดู เขาก็วาํ เขาชอบไมํขดั ขอ๎ ง ฉันก็ เลยไมรํ ู๎จะทาํ อยํางไร\" \"แมํพลอยคดิ ดดู ีแล๎วหรอื \" คุณเชยถามตํอ \"หวั นอนปลายตนี เขาอยทูํ ไี่ หนเราก็ไมํร๎จู กั ประไพน้นั กเ็ ป็นลูกของแมํ พลอย ถา๎ แมพํ ลอยพูดจาให๎จริงๆ ก็คงจะเชอื่ \" \"คุณเชยก็รวู๎ ําฉนั ตามใจลูกในเร่อื งอยํางนี้\" พลอยตอบ \"นน่ั แหละแมพํ ลอย บางทีถ๎าเราตามใจลูกจนเลยเถิดไป ลกู เราเองอาจตอ๎ งลาํ บากกไ็ ด๎\" คุณเชยปรารถขึน้ แลว๎ ก็ รบี พูดตอํ ไปเป็นเสียงเดยี วกันวํา \"แตฉํ นั ก็พูดจาเลอะเทอะเปน็ คนแกเํ ต็มที เขาอาจมอี ะไรดีหนักหนาก็ได๎ เราไมรํ เ๎ู รากไ็ มํ ควรจะพูด ไหนๆ เขาจะมาเป็นหลานเขยทงั้ ที ก็ควรจะรกั ไวก๎ อํ น เห็นดไี วก๎ ํอน ฉนั จะตอ๎ งหาเรื่องไปพูดจาร๎จู ักกบั เขาไว๎สกั วนั หนึง่ \" พอํ เพม่ิ เปน็ คนทร่ี เ๎ู รอ่ื งนท้ี หี ลงั ใครๆ ทง้ั หมด ประไพหมน้ั แลว๎ ตง้ั หลายวนั พอํ เพม่ิ จงึ โผลมํ าทบ่ี า๎ น พลอยถอื โอกาส บอกใหร๎ ว๎ู าํ \"คุณหลวง ประไพเขาหมน้ั แล๎วละ\" \"แหมดีจรงิ แมพํ ลอย ! ดีใจดว๎ ย ! ดีใจดว๎ ยมาก ! ลูกหลานเตบิ โตเปน็ ฝ่งั เป็นฝากนั อยาํ งน้ี ลงุ เพิ่มดีใจจริงๆ แลว๎ ก็ ได๎คเูํ ปน็ เจา๎ เปน็ นายเสยี ด๎วย ฉนั ดีใจแท๎ๆ ทีเดยี ว\" \"เดย๋ี วกอํ นคุณหลวง\" พลอยทกั ข้ึน \"บางทีคณุ หลวงจะยงั ไมรํ ู๎...ประไพเขาไมไํ ดห๎ มั้นกบั ทาํ นชายหรอก เขาหมัน้ กับ อีกคนหนง่ึ \" \"อา๎ วงัน้ เรอะ !\" พํอเพ่ิมหนา๎ เสยี ร๎องขึ้น \"หม้นั กับใครเลํา\" \"เขาหมนั้ กับคุณเสวี\" พลอยบอกให๎อยํางไมสํ บายใจ เพราะไมํรว๎ู าํ พํอเพม่ิ จะพูดอยาํ งไรตอํ ไป
\"ถยุ !\" พอํ เพ่มิ ออกความเห็นเกี่ยวกบั หลายเขยดว๎ ยคาํ ๆ เดยี ว แตแํ สดงความรู๎สกึ ของตนท่มี ีตํอคุณเสวี อยําง ตรงไปตรงมาทสี่ ดุ คนทแ่ี สดงความไมพํ อใจและมอี าการเปลย่ี นแปลงมากทส่ี ดุ เนอ่ื งจากการหมน้ั ระหวาํ งประไพและคณุ เสวี เหน็ จะได๎ กบั ตาอ๏อด ธรรมดาตาออ๏ ดไมคํ อํ ยจะแสดงอารมณฉ๑ นุ เฉยี วใหพ๎ ลอยได๎เห็น แตํในเรือ่ งคณุ เสวีนี้ ตาออ๏ ดไดเ๎ คยแสดง อารมณใ๑ ห๎ปรากฏแลว๎ หลายคร้งั พอร๎เู ร่ืองวําประไพตกลงใจรับหม้ันคณุ เสวี ตาออ๏ ดก็ตรงมาพดู กับพลอย ด๎วยสีหน๎าแสดง อารมณข๑ ํนุ มวั อยํางทีพ่ ลอยมิได๎เคยเห็นมาแตํกอํ น \"คุณแมรํ ห๎ู รือเปลําวําคุณแมไํ ด๎ทาํ อะไรลงไปแลว๎ \" ตาออ๏ ดถามขึน้ ดว๎ ยน้ําเสียงทไี่ มํนาํ ฟังนกั \"คอํ ยๆ พูดกันเถดิ อ๏อด\" พลอยหา๎ ม \"เรอ่ื งประไพใชไํ หม\" \"กเ็ ร่ืองนน้ั นะํ ซจี ะมีเรือ่ งอะไรเสียอกี \" ตาออ๏ ดวํา \"แมกํ ็หมดปัญญาจรงิ ๆ ไมรํ ูว๎ าํ จะทําอยํางไร\" พลอยพดู เหมือนกบั จะอ๎อนวอนใหต๎ าอ๏อดเห็นใจ \"มันเรอื่ งของตัว ประไพเขา อ๏อดกร็ ดู๎ วี ําแมํไมเํ คยไปออกความเห็น แนะนําอะไรในเรอื่ งเหลาํ นี้เลย เขาชอบของเขาแมกํ ็ต๎องตามใจ\" \"อ๏อดไมไํ วใ๎ จเลยคนๆ น้ี\" ตาออ๏ ดพูดเสยี งอํอนลงไปเพราะรู๎ตวั วําความจริงเรือ่ งเหลาํ นีไ้ ดพ๎ ดู กันมาแลว๎ \"สงสัยไป วาํ เขาจะไมไํ ด๎รกั ประไพจริง แตเํ ขาจะรกั ทรพั ย๑สมบัติของเรามากกวํา\" \"เขาก็รํา่ รวยอยแํู ล๎วไมํใชํหรอื อ๏อด\" พลอยท๎วงขึน้ \"เพราะรวยนน่ั แหละถงึ ไมํนาํ ไว๎ใจ คนรํา่ รวยอยํางน้ีมกั จะชอบหาเพม่ิ เติมไมํมีที่สนิ้ ทสี่ ุด\" \"ดูเขาไปกํอนเถิดอ๏อด\" พลอยพูดตัดบท \"เราเขา๎ ใจเอาเอง จะจรงิ หรอื ไมจํ ริงก็ไมรํ ู๎ เรื่องมันมาถึงแคนํ แี้ ลว๎ จะพดู อะไรก็จะทําให๎น๎องตอ๎ งเสยี ใจ เมือ่ เขาเหน็ วาํ ของเขาดี ก็ควรจะรักษาน้าํ ใจเขาไวด๎ ีกวาํ \" ตาออ๏ ดนง่ิ ไมตํ อบ แตอํ กี สกั ครหํู นง่ึ ตาออ๏ ดกพ็ ดู ขน้ึ เชงิ ปรารภวาํ \"เรื่องแตงํ งานกบั คนที่เขาเหน็ วาํ ดกี ็พอทาํ เนา แตแํ ตํงแลว๎ จะตอ๎ งเอาผัวมาไวใ๎ นบ๎าน อ๏อดจะทนอยูํบ๎านเดยี วกบั ไอ๎ หมอนัน่ ไปไดน๎ านเทําไรก็ไมํร๎ู\" \"ออ๏ ดก็พูดจาตดั รอนไปเสียทุกทาง\" พลอยพ๎อขน้ึ \"ถา๎ ออ๏ ดไมํเห็นกับใครก็ควรจะเห็นกับแมํบ๎าง อ๏อดควรจะเหน็ ใจ แมวํ าํ รกั ลูกทุกคน ถ๎ามีเหยา๎ มีเรอื นแลว๎ ออกจากบ๎านไป แมกํ จ็ ะตอ๎ งว๎าเหวคํ ดิ ถงึ เม่อื เขาสมัครใจ จะมาอยูํในบา๎ นเรา แมกํ ็ ดีใจเป็นธรรมดา เพราะจะได๎ประไพไวใ๎ กลๆ๎ คุณเสวเี ขาก็ยงั ไมเํ คยทาํ อะไร ใหอ๎ ๏อดตอ๎ งโกรธหรือเจ็บใจ ทําไมอ๏อดถงึ พูด รุนแรงถึงกบั จะต๎องออกจากบา๎ นจากชอํ ง\"
\"ผมเหน็ ใจคณุ แมเํ ปน็ ทีส่ ดุ \" ตาอ๏อดวาํ \"แตํบางทผี มก็แทบจะอดรนทนไมํไหว เพราะไอห๎ มอนน่ั มนั มองผม เหมอื นกบั วําผมเปน็ อะไรตัวหนงึ่ พอ่ี ัน้ เขาทํางานเป็นใหญํเป็นโต ใครๆ กต็ ๎องนบั ถอื แตผํ มมันเปน็ คนเลว ตอ๎ งเกาะคุณแมํ กนิ ไปวันหน่งึ ๆ ใครไดเ๎ หน็ ใครกด็ ูถกู \" ตาอ๏อดพดู อยาํ งนอ๎ ยใจ พลอยเกอื บจะลน่ั ปากบอกตาออ๏ ดวาํ ทางทจ่ี ะแกไ๎ ขเรอ่ื งนน้ี น้ั งาํ ยทส่ี ดุ เพยี งแตตํ าออ๏ ดจะหาการงานทาํ เสยี ใหเ๎ ปน็ หลกั ฐานเทาํ นนั้ เอง คนอ่ืนก็ไมสํ ามารถจะมาดถู กู ดแู คลนได๎ แตเํ มอื่ เห็นตาอ๏อดกาํ ลงั โมโห กําลงั นอ๎ ยใจ พลอยกน็ ิง่ เสยี มิได๎ปรปิ ากพูดจาวาํ กระไร การกอํ สรา๎ งเรอื นหอของประไพดาํ เนนิ ไปเรอ่ื ยๆ จนเสรจ็ เรยี บรอ๎ ย ระหวาํ งนน้ั พลอยรไ๎ู ดว๎ าํ ประไพมคี วามสขุ ทส่ี ดุ เพราะคุณเสวเี อาใจทกุ อยํางไป ยอมตัวอยํใู นโอวาทเชอ่ื ฟัง ประไพจะออกปากสัง่ การใดๆ ก็เปน็ สทิ ธข์ิ าด หากประไพจะ ออกปากวําต๎องการส่ิงใด ของสงิ่ นั้นก็จะถกู สํงมาถงึ มอื ประไพในเวลาไมํช๎า ในทส่ี ดุ วนั แตงํ งานของประไพกม็ าถงึ ประไพแตงํ งานทบ่ี า๎ น รดนาํ้ บนตกึ ในตอนบาํ ย และตกกลางคนื กม็ งี าน \"ปาร๑ตี้\" เล้ยี งเพื่อนฝูงเหมอื นกบั คราวงานวนั เกดิ ที่พลอยได๎เหน็ มาแล๎ว ชว่ั แตํวาํ หรหู รากวํามาก พลอยไดเ๎ หน็ ในวนั แตงํ งานประไพนน้ั เองวาํ ผห๎ู ญงิ สมยั ใหมรํ นํุ ประไพ มคี วามกลา๎ หาญจดั เจนตอํ ชวี ติ แตกตาํ งกบั ผูห๎ ญิงเมื่อสมยั พลอยยังเปน็ สาวๆ อยํางไร พลอยจาํ ได๎วาํ ตนเคยมองวันแตํงงานของตน ด๎วยความประหมาํ และความอาย อยํางหาอะไรเทียบเทํามไิ ด๎ จนถึงบัดน้ีพลอยกย็ ังจาํ วนั แตงํ งานนั้นได๎ เพยี งความประหมําและความอาย รายละเอยี ดอนื่ ๆ นั้นกด็ เู ลอะเลือนไป แตํวนั แตํงงานของประไพ ดเู ปน็ วนั ทีแ่ จมํ ใสร่นื เริงทีส่ ุด สําหรับตวั เจา๎ สาวเป็นวนั ของความสขุ เปน็ วัน ของความสรวลเสเฮฮากบั เพือ่ นฝงู ปราศจากความประหมํา ปราศจากความขวยอายแตํอยํางใดท้งั ส้ิน พลอยนั่งมองดลู ูก สาวของตนในวนั นนั้ แลว๎ ก็ออํ นใจ ไมรํ วู๎ ําประไพไปเอาสตแิ ละความกล๎าหาญมาจากไหน ประไพต่ืนแตํเชา๎ แตํงตัวเสร็จก็ ออกมาดกู ารจัดตกแตํงบา๎ น ดกู ารจัดดอกไมแ๎ ละสง่ั เสียการงานตํางๆ อยาํ งปกตไิ ปจนถงึ ตอนกลางวัน พลอยต๎องถามขึน้ ตอนกินข๎าวกลางวนั ดว๎ ยกนั วาํ \"ประไพ แมสํ งสัยเสยี จรงิ ๆ วาํ วนั น้ีแตํงงานใครกันแนํ\" \"ก็แตํงงานไพยงั ไงเลําคุณแมํ\" ประไพหัวเราะอยาํ งรื่นเรงิ \"แมกํ ็นึกอยาํ งนั้นเหมอื นกนั แตํเหน็ เจ๎าสาวออกมาวุํนวาย จดั โนํนจดั นเี่ สยี จนนึกวาํ ไพจะแตํงงานคนอืน่ \" ประไพหวั เราะกก๊ี แลว๎ ตอบวาํ \"ถา๎ มัวไปนงั่ ทาํ อายอยูํในห๎อง จะไดใ๎ ครชํวยดูแลเรอื่ งการงาน คุณแมกํ จ็ ะตอ๎ งเหนอื่ ยเองเทาํ นน้ั \" ตกบาํ ยลง กอํ นไดเ๎ วลารดนาํ้ ประไพกแ็ ตงํ ตวั เขา๎ พธิ ี โดยมเี พอ่ื นฝงู เขา๎ ไปชวํ ยสองสามคน ซง่ึ เพอ่ื นฝงู เหลาํ นน้ั ประไพ รายงานมาวาํ ไป 'เกณฑ๑' มาสําหรับเป็นเพ่อื นเจ๎าสาว แตํเพอ่ื นเจ๎าสาวทุกคน ตลอดจนตวั เจ๎าสาวเอง ดูเปน็ การเป็นงานไมํ
มีรํองรอยของความประหมําตนื่ เตน๎ ทาํ ให๎พลอยรสู๎ กึ ทั้งนบั ถือ ทั้งแปลกใจระคนกนั ไป พลอยรบี แตํงตัวเสรจ็ กํอนประไพ แลว๎ ก็เขา๎ ไปในหอ๎ งท่ีลกู สาวกําลังแตํงตวั อยูํ เขา๎ ไปน่งั อยูํสักครํูก็รต๎ู ัววําไมํมหี นา๎ ที่อยํางใดจะตอ๎ งทาํ พลอยกเ็ ดนิ ออกมา ข๎างนอก วนั นน้ั แขกเหรอ่ื ทม่ี ารดนาํ้ ประไพมมี ากจนพลอยประหลาดใจ เพราะในสมยั พลอยนน้ั ผท๎ู ม่ี ารดนาํ้ มแี ตญํ าตเิ ปน็ สํวนมาก พลอยแลดูแขกเห็นมดื ไปหมด จนไมรํ ูว๎ ําใครเป็นใคร ทางญาตขิ องพลอยและคณุ เปรมนน้ั มีตวั อยไํู มํก่ีคน จะวํา คนทีม่ าท้งั หมดน้นั เปน็ ญาตขิ องคณุ เสวีก็เหลือเช่ือ พลอยมาได๎รบั คาํ อธิบายจากตาอนั้ วําคนท่ีมานน้ั ล๎วนแลว๎ แตเํ ปน็ ท่ี เคารพนบั ถือของคุณเสวแี ละตาอั้นเอง คนที่มีชือ่ เสียงและมคี วามสําคัญในราชการแผนํ ดนิ นนั้ ก็มอี ยหูํ ลายทาํ น ตาอ้นั มา นั่งขา๎ งๆ ตัวพลอย แล๎วกระซิบให๎ดูคนโน๎นบ๎างคนน้บี ๎าง ที่ตาอั้นเห็นวําเปน็ คนสาํ คญั พลอยมองดคู นใหญคํ นโตทต่ี าอน้ั ชใ้ี หด๎ แู ลว๎ กแ็ ปลกใจ เพราะดไู ปแลว๎ กเ็ ปน็ คนขนาดนอ๎ ง หรอื ขนาดลกู หลานของ พลอยไปเกอื บหมด ทาํ นเหลํานีบ้ างทาํ นก็แตํงทหารบกหรือทหารเรอื ทําให๎มสี งาํ ราศี ดูภาคภมู ิสมกบั ตําแหนงํ แตบํ างทําน กแ็ ตงํ ฝร่ังหรอื ทีเ่ รยี กกันติดปากแล๎ววาํ แตงํ สากล ทาํ ใหพ๎ ลอยซึง่ สายตายงั ไมคํ ุน๎ อดนึกไมไํ ดว๎ าํ เหมอื นกับพอํ คา๎ หรือ เสมยี นห๎างดู ไมํสมกับตาํ แหนงํ ราชการ ที่ใหญโํ ตขนาดตาอน้ั ไดบ๎ อกไว๎ พลอยอดมองดูและนกึ ในใจไมไํ ดว๎ ํา คนใหญํคนโต สมยั นี้ดูยงั เป็นหนํุม กริ ิยาทําทางก็ดยู ังจะขาดความนําเกรงขาม อยาํ งทค่ี นใหญคํ นโตสมัยกํอนท่พี ลอยรจู๎ ักน้ันเคยมี การ เลือกทน่ี ง่ั ตลอดจนกิรยิ าทําทางของทํานเหลําน้ี เวลาออกการออกงานดจู ะตอ๎ งระมัดระวงั ตัวอยูํมาก เป็นต๎นวาํ การเลอื กท่ี นง่ั ก็จะจับกลมํุ กันอยพํู วกเดียวไมปํ ะปนกับใคร และไมํนั่งในทส่ี งู ๆ จนเกินไป เพราะบางทีจะกลัวถูกกลาํ วหาวาํ ไวย๎ ศ และ ไมํนั่งใหต๎ าํ่ จนเกินไป เพราะกลวั คนจะดถู ูก พลอยดคู นใหญํคนโตสมยั นีแ้ ล๎ว ก็เขา๎ ใจวาํ ทํานเหลํานต้ี กอยูํในฐานะลาํ บาก เพราะไดเ๎ ดนิ ทางมาถงึ ฐานะอันสูงน้นั โดยรวดเรว็ เกนิ ไป การปฏบิ ัติตนจงึ ออกจะยากและไมํวําจะไปปรากฏกายทไี่ หน ตา ทุกคูํกจ็ ะคอยจบั มองอยเูํ ปน็ ตาเดียวกนั \"แมํพลอย\" ช๎อยซงึ่ ออกมารดนํ้าประไพแลว๎ มานั่งอยขูํ ๎างหลงั ติดๆ กนั กระซบิ ขน้ึ \"ฉันเหน็ แมํพลอยมองดูผมู๎ บี ุญ สมยั ใหมกํ ็อดพดู ด๎วยไมํได๎ แมพํ ลอยเห็นเปน็ อยํางไร\" \"คนหนมุํ ๆ...อยํางผ๎ูใหญกํ ไ็ มเํ ทาํ ไรนกั \" พลอยกระซิบตอบ \"นน่ั นะํ ซีฉนั ก็เห็นอยํางนั้นเหมือนกนั ฉันวําทาํ ทางสแู๎ ตกํ อํ นทาํ นไมไํ ด๎ อยาํ งแตํกอํ นสมัยเรานัน้ คนมีบุญถงึ จะไป อยทูํ ี่ไหน พอเหน็ กร็ ๎วู ําผู๎มบี ญุ เด๋ยี วนี้ถา๎ ไมํบอกก็แทบไมํร๎ู\" \"จุ๏ ! จ๏ุ ! ช๎อยอยําพูดดงั ไป\" พลอยห๎าม \"บางทเี ราสองคนจะแกํไปเอง เท่ยี วเหมาใครตอํ ใครเขาเป็นเดก็ ไปหมด\" \"กเ็ ห็นจะจริง\" ชอ๎ ยตอบ \"ฉันมาแตงํ งานทบ่ี า๎ นนีส้ องหนแล๎ว วันนีเ้ ลยใจหายอยํางไรชอบกล หนแรกมาแตงํ งานแมํ พลอยเอง เจา๎ สาววนั น้ยี ังอยูปํ ลายอ๎อปลายแขมที่ไหนกไ็ มํรู๎ มาคราวนน้ั เปน็ เพอ่ื นเจ๎าสาว ยังสาวยังแสด๎ ัดจริตสิ้นดี มา วนั นี้เผลอตัวไปขึ้นกระไดหลงั เข๎าไปในห๎องเจา๎ สาวเขาแตงํ ตัว ไปนั่งดูเขาพกั หนงึ่ พวกเพือ่ นเจา๎ สาวเขาหนั ไปกระซิบกันวํา
ยายแกํท่ีไหนมานงั่ อยํูก็ไมํรู๎ จนประไพเขาหันมาเห็นเขา๎ ทักวําปา้ ชอ๎ ย เขาถงึ ไดเ๎ ลิกมอง ไมํยงั งนั้ เขาคงไลอํ อกมาเสียแล๎ว นึกวํายายปลาร๎าทไี่ หนมาน่ังดเู ขาอยํู ฉันดสู าวๆ สมยั นีแ้ ลว๎ ก็นับถอื เขาจรงิ ๆทเี ดยี ว เขาจะทําอะไรดมู นั กระฉบั กระเฉงเปน็ การเป็นงาน ทาํ เอาฉันเห็นไปวาํ เมื่อสมยั เรานนั้ เรอํ ราํ พิลกึ ละ\" \"กก็ ระฉับกระเฉงกันไปอยาํ งนนั้ แหละชอ๎ ย\" พลอยตอบ \"เอาจรงิ เขา๎ กไ็ มเํ ห็นทําอะไรเปน็ สกั คน ดีแตใํ ช๎คนอน่ื กับข๎าวกไ็ มเํ ปน็ เรอ่ื งเส้ือผ๎ากไ็ มเํ ห็นเยบ็ เห็นทําเอง ดีแตํจ๎าง ดอกไมด๎ อกไรไํ มํเขา๎ ใจเลย ไมมํ หี รอกท่ีจะเยบ็ ดอกไม๎รอ๎ ย มาลยั เปน็ กนั อยาํ งแตกํ อํ น ดูอยํางวนั นก้ี แ็ จกแตํเพยี งบหุ งาเพราะทํางาํ ย ถา๎ ถึงแจกมาลยั ฉันก็คงตอ๎ งนงั่ รอ๎ ยอยูคํ นเดยี ว ป่านนี้คงมอื หักไปแลว๎ \" \"พลอยก็มวั แตํพอ๎ ไมเํ ข๎าเร่ือง\" ช๎อยพูดอยํางไมํเห็นด๎วย \"วิชาความรท๎ู ี่เราถกู บังคับให๎เรียนมาแตเํ ม่ือกํอนนัน้ ฉนั ไมํ เหน็ จะเปน็ เร่อื งเป็นราวอะไร ถึงเดยี๋ วน้กี ็ไมํได๎ใช๎ เพราะมันหมดสมยั ไปเสียแลว๎ บ๎านเมืองดูหมุนเรว็ กวาํ แตํกอํ น ใครมามัว นงั่ ร๎อยมาลยั อยูํ ก็เหน็ จะไมํทันกิน ฉนั วําเดก็ ๆ สมัยนี้เขาทาํ ถูกแล๎ว อยํางเราสองคนมันคนโบราณ นานๆ ก็ทําบหุ งาหรอื รอ๎ ยมาลยั ชํวยเขาสักที จะเปน็ ไรไป วําแตํวันนเ้ี ถอะ ถา๎ พลอยอยากแจกมาลยั ทําไมไมบํ อกจะได๎ชํวย คนในวงั ก็ยังมอี กี ถม ไป พอจะไหวว๎ านกันได๎\" \"แน่ ถามเขาแลว๎ เขาไมเํ อา\" พลอยตอบ \"เขาวาํ รงุ รงั ไมเํ ห็นมีประโยชน๑อะไร แจกแตํบหุ งากบั ผ๎าเชด็ หน๎ากพ็ อแล๎ว เพยี งเทํานั้นฉนั กเ็ ลยทําเสยี เองไมตํ ๎องใหใ๎ ครชํวย แตํงงานลกู สาวคราวน้ี เหมือนกบั แตํงคนอ่ืน ฉันเกอื บไมํได๎ทําอะไรเลย ประไพเขาทาํ ของเขาเองเกอื บหมด ดูๆ ไปก็แปลก เจ๎าออกเต๎นหรบั ๆ เอง ฉันกระดากอยาํ งไรก็ไมํรู๎ วําเขาก็ไมํฟงั \" ชอ๎ ยหวั เราะเบาๆ อยาํ งชอบใจแลว๎ พดู วาํ \"น่ีแหละเขาวําคนแกํละ ลูกสาวเขาทําของเขาเองหมด ไมํต๎องเหนด็ เหนื่อยกลับไมํชอบ นีถ่ า๎ เขาไมทํ ําอะไรเลย ปลํอยใหต๎ ัวทําคนเดียว ป่านนกี้ ค็ งบนํ ปากแฉะไปอกี เหมือนกนั \" พลอยรส๎ู กึ วาํ อนํุ ใจมากทม่ี ชี อ๎ ยมานง่ั อยใํู กลๆ๎ เพราะวนั นถ้ี งึ จะเปน็ วนั แตงํ งานลกู สาวกจ็ รงิ แตพํ อเหน็ คนมามากเขา๎ พลอยกใ็ หเ๎ รม่ิ ประหมํา เหมือนกบั เปน็ วนั แตงํ งานตัวเอง ซงึ่ ตรงข๎ามกบั ความรสู๎ ึกของประไพเทําท่ีพลอยเหน็ ได๎ดว๎ ยตา พธิ ี รดน้ําท่ีเริ่มขึน้ น้ัน พลอยก็ไมไํ ดม๎ ีสํวนเกยี่ วข๎องอะไรดว๎ ย ตาอั้นเปน็ ผ๎ูเชญิ แขกอาวโุ สเข๎าไปสวมมงคลและเริ่มพิธี พลอยกไ็ ด๎ แตนํ ั่งแอบอยํกู บั ช๎อยทางหนง่ึ จนแขกทมี่ านั้นผาํ นเขา๎ ไปในไปห๎องรดนํา้ จนหมด พลอยจึงได๎ถกู ตาอ้ันมาตามตัวไปรดนํ้า ลกู มชี อ๎ ยตามเข๎าไปติดๆ พลอยรบั นาํ้ สงั ขม๑ ารดนาํ้ บนหวั ลกู อยาํ งประณตี บรรจง ในใจนน้ั กไ็ ดแ๎ ตนํ กึ ถงึ คณุ เปรม แลว๎ นาํ้ ตากเ็ รม่ิ จะซมึ ๆ ออกมา ประไพกม๎ หวั รับนํ้าแลว๎ ก็เงยหน๎าขึ้นยิม้ กบั แมอํ ยาํ งมีความสุข ทาํ ให๎พลอยคํอยใจดีข้นึ บ๎าง พอถึงตอนจะรดน้าํ คุณ เสวี พลอยกใ็ หร๎ ู๎สึกกระดากใจ เพราะยังนึกเหน็ คณุ เสวีเปน็ คนอื่น จะรดนํา้ ลงบนศรี ษะกเ็ กรงใจดูกระไรอยูํ พลอยเหลยี ว ซ๎ายแลขวาเหมือนกับคนเคอะเขินไมํร๎ูเรอื่ ง แลว๎ กท็ ําทําเหมอื นกับจะรดน้าํ ท่ีมือคุณเสวี แตคํ ุณเสวกี ไ็ วพอทจ่ี ะหดมอื เสยี แลว๎ ก๎มหัวลงรับ ทําให๎ประไพก๎มหนา๎ หัวเราะอยูํเบาๆ เสรจ็ แล๎วพลอยกก็ ๎มหน๎าก๎มตารีบเดนิ ออกไปนอกห๎อง แตยํ ังทันได๎
ยินเสยี งช๎อย ซ่งึ ตามเข๎ามาตดิ ๆ ลงนัง่ หนา๎ เตียงรดนํ้า แล๎วพดู จาตลกคะนองใหค๎ ํบู าํ วสาวไดห๎ ัวเราะกันอกี พักหนงึ่ อกี ครูํ หนงึ่ ชอ๎ ยออกมานง่ั ขา๎ งๆ แลว๎ พูดวํา \"แมพํ ลอยนกี่ ็พิลึกละ รดนํ้าลูกสาวทําไมตอ๎ งมือไม๎สน่ั ดูเหมอื นไมํเต็มใจเลย เปน็ อะไรไปหรือ\" \"เปลาํ \" พลอยตอบ \"คร้งั นีเ้ ปน็ ครงั้ แรกทีไ่ ด๎แตํงงานลกู เมอื่ อัน้ เขามีเมยี เขาก็แตงํ กนั เสรจ็ มาจากนอก ถงึ คราว ประไพฉันเลยตื่นๆ ชอบกล ไมไํ ด๎หวงกนั อะไรหรอก\" \"ก็ไมเํ หน็ นําจะไปหวงอะไร\" ช๎อยวํา \"เห็นใครตํอใครเขาลอื กันวําแมพํ ลอยไดล๎ กู เขยดีมีทั้งทรพั ย๑ทง้ั วาสนา ฉนั ยัง พลอยต่ืนไปดว๎ ยออกเป็นกํายเป็นกอง\" \"ฉันก็ได๎ยินอยาํ งนั้นจนเบอื่ หเู หมอื นกัน\" พลอยพดู \"จนฟังดูคล๎ายๆ กบั วาํ ฉนั วิ่งเต๎นจะขายลูกสาว ใหแ๎ กํคนทม่ี ี ทรพั ย๑มวี าสนาเทาํ น้นั แตคํ วามจรงิ เขาเลอื กของเขาเองฉนั ไมํไดเ๎ กี่ยว\" \"ใครจะหาความกช็ าํ งเถิดพลอยอยําออกตวั ไปเลย ถงึ อยํางไรกเ็ ป็นลกู เขยของเราแล๎ว เราทาํ ทาํ แมํยายให๎ดๆี ก็ แลว๎ กนั \" ชอ๎ ยตอบ \"ก็ถึงวาํ เถดิ ชอ๎ ย\" พลอยพดู ขึน้ มาทันที เพราะชอ๎ ยพูดถูกใจดาํ \"ฉันวติ กอยูอํ ตี รงทําทาํ แมยํ ายนีแ่ หละ เกิดมาก็ยงั ไมเํ คยเป็น เพิ่งจะมาเป็นแมํยายคนกับเขาคราวนี เขาทาํ กันอยาํ งไร ชอ๎ ยรูบ๎ ๎างไหม\" \"มนั จะไปยากงาํ ยอะไรนกั หนา\" ช๎อยตอบอยาํ งมนั่ ใจ \"เราเปน็ แมํยายคนใหญํคนโตเรากต็ อ๎ งวํางทํา อยําให๎เขาดู ถกู ได๎ อยําไปเข๎ากับลูกเราเกนิ ไปนกั ทาํ เปน็ หลงๆ ลกู เขยไว๎หนอํ ย ถ๎าเขามเี รอ่ื งอะไรกนั เราก็ต๎องเขา๎ ลกู เขยไวก๎ ํอน แตพํ อ ลบั หลงั เรากห็ นนุ ลกู สาวเราไว๎ คอยคมุ ใหด๎ ีๆ อยําใหเ๎ หลิงไปได๎ เพราะสญั ชาติผ๎ชู ายน้ัน ถ๎าไมํคมุ กเ็ หลงิ คร้ันจะคุมออก หนา๎ กไ็ มชํ อบหาวํากดข่ี ต๎องทําลบั ๆ ลอํ ๆ ตํอหนา๎ ก็ใหเ๎ หมอื นกับเรารกั ไว๎เนื้อเช่อื ใจ\" \"โอย๏ ฉนั ทาํ ไมํไดห๎ รอก\" พลอยขัดคอขึ้น \"ตาํ รบั แมํยายของชอ๎ ยดูมันยอกยอ๎ นลับๆ ลอํ ๆ ชอบกล เดย๋ี วเขาจะมารมุ ฉนั ตายท้ังผัวทงั้ เมยี \" \"อ๎าว ! แล๎วกต็ วั อยากมาถามฉันทําไมลํะ\" ช๎อยยอ๎ นให๎แล๎วกบ็ ํนตอํ ไปวํา \"อยํูๆ ก็มาเค่ยี วเข็ญถามวาํ เขาเปน็ แมํ ยายกนั อยํางไร ราวกะวําฉันเคยเปน็ แมํยายคนมาแลว๎ เป็นร๎อยๆ ตวั กร็ ๎ดู วี าํ ฉนั ไมเํ คยเป็นแลว๎ กย็ งั ขนื มาถาม อยากถามมา ฉันกบ็ อกให๎ แลว๎ กก็ ลบั ไมํเชอื่ บ๎าแท๎ๆ ทเี ดยี ว\" พลอยตอ๎ งหวั เราะในคาํ พดู ของชอ๎ ยและนกึ ขอบใจทช่ี อ๎ ยมาชวํ ยทาํ ใหค๎ วามรส๎ู กึ ทว่ั ๆ ไปของตนในวนั นน้ั ดขี น้ึ อยาํ ง ประหลาด บทท่ี ๓ (หน๎าท่ี ๒)
คนื วนั นน้ั ในตอนยามเศษ ชอ๎ ยกลบั เขา๎ วงั ไปแลว๎ แตตํ อนเยน็ พลอยกไ็ ดห๎ ลวงโอสถกบั คณุ เชย มานง่ั เปน็ เพอ่ื น พอํ เพิ่มมารดนา้ํ หลานตอนบาํ ยแลว๎ กบ็ นํ งมึ งําวําเวียนหวั ตอ๎ งรีบกลบั หลวงโอสถกับคุณเชยมีหนา๎ ท่ตี ๎องอยํูปูท่นี อนตามฤกษ๑ เวลาสองทุํมคร่งึ เสร็จแลว๎ ก็มานั่งอยูํกบั พลอยที่หน๎าตึก น่ังดูแขกหนํมุ ๆ สาวๆ ท่ไี ด๎รับเชญิ มาฉลองการสมรส เดินไปมา ทกั ทายปราศรยั กันอยาํ งรืน่ เรงิ ทีก่ ลางสนาม คนื น้นั บริเวณบา๎ นไดร๎ บั การตกแตงํ ดว๎ ยต๎นไมแ๎ ละไฟสตี าํ งๆ แลดูงามตาจน พลอยเกือบจําไมํได๎ แขกท่ีมาทง้ั ผ๎หู ญิงผชู๎ ายลว๎ นแตงํ กายสวยงามตามสมัยนิยม ทุกคนมีสหี นา๎ รน่ื เริงยมิ้ แย๎ม เหมือนกบั วาํ จะชํวยกันมีความสขุ รํวมกับคูบํ าํ วสาวในคืนน้ัน เสียงดนตรดี งั อยเํู บาๆ บรรดาสภุ าพสตรที ่แี ตํงกายด๎วยแพรสตี ํางๆ รับ แสงไฟ ตํางเยอื้ งกรายดูเหมือนกบั วาํ จะเขา๎ กับจัวหวะ และเสยี งพูดคุยเสยี งหวั เราะน้ัน ฟังดูคลา๎ ยกบั วําเปน็ สํวนหน่ึงของ ดนตรีที่กําลงั แสดงอยํู พลอยกบั คณุ เชยและหลวงโอสถนง่ั อยดํู ว๎ ยกนั สามคนเงยี บๆ หาํ งจากแขกเหรอ่ื อน่ื ๆ รส๎ู กึ เหมอื นกบั วาํ ตวั นง่ั ดลู ะคร ฉากที่สวยงาม เวลายิง่ ดึกลงไป เสียงนาฬิกาตสี ิบครง้ั แสดงวาํ ถึงเวลาใกลฤ๎ กษส๑ งํ ตัว ซงึ่ กาํ หนดไวส๎ ีท่ ุมํ กับแปดนาที พลอย เริ่มกระสับกระสาํ ยเพราะกลัวจะพลาดฤกษ๑ แตํอกี ครํูหนึ่งตาอ้นั ก็พาประไพ และคุณเสวเี ดนิ หวั เราะกนั อยํางรืน่ เรงิ เข๎ามา น่งั พบั เพยี บอยํตู รงหน๎า \"ได๎ฤกษส๑ งํ ตวั แล๎วครับคุณแม\"ํ ตาอั้นพดู ข้ึน พลอยขยบั ตวั จะลกุ ขน้ึ ทนั ที เพราะจะรบี ไปสงํ ตวั ลกู สาวใหท๎ นั ฤกษบ๑ นเรอื นหอ แตตํ าอน้ั พดู ขน้ึ ดว๎ ยถอ๎ ยคาํ ทท่ี าํ ให๎ คณุ เชยกบั หลวงโอสถตอ๎ งแลดูตากัน \"สงํ ตรงนี้ก็ได๎คณุ แมํไมํเหน็ จะมอี ะไร ให๎ศีลใหพ๎ รเสียหนอํ ยกแ็ ลว๎ กัน\" \"อะไร ! ริมสนามนี่นะํ หรือ\" พลอยถามอยาํ งไมํเชอ่ื หู \"ครบั ไมํเปน็ ไรหรอก คุณเสวไี มํถือ และประไพเขาต๎องไปรบั แขกตอํ ไป\" พลอยไมรํ ว๎ู าํ จะทาํ อยาํ งไรถกู กม๎ ตวั ลงบนเกา๎ อแ้ี ลว๎ ใหศ๎ ลี ใหพ๎ รเบาๆ สองสามคาํ ประไพและคณุ เสวกี ก็ ม๎ ลงกราบ แล๎วประไพกห็ วั เราะ จงู มอื คุณเสวเี ดนิ ออกไปกลางสนาม \"ประไพกบั คณุ เสวีเขานัดจะเขา๎ หออยํางทาํ เนยี มฝรงั่ \" ตาอัน้ อธิบาย \"เขาทาํ อยาํ งไรกันอัน้ \" พลอยถามอยํางหมดกาํ ลังใจ \"เจา๎ บําวเขาตอ๎ งอุ๎มเจ๎าสาวข๎ามธรณีประตูบ๎านเขา๎ ไป\" ตาอนั้ ตอบอยํางเปน็ ของธรรมดา พลอยไดย๎ ินเสียงคณุ เชย เอาผา๎ เช็ดหน๎าอดุ ปากไอเบาๆ อยูํข๎างๆ พอตาอ้นั เดินหาํ งไปแล๎ว คุณเชยกพ็ ูดขน้ึ เบาๆ ดว๎ ยน้าํ เสยี งท่แี สดงความขบขันวํา \"แมพํ ลอยนี่ก็แปลก มีลูกสะใภเ๎ ป็นแหมมํ แล๎วคนหนง่ึ มาได๎ลูกเขยฝรัง่ เข๎าอกี คน นําเวียนหวั \"
\"ดูเอาเถิดคณุ เชย\" พลอยพดู อยาํ งผสมโรง \"ฉนั กก็ ลม๎ุ ใจจรงิ ๆ ทเี ดียว ทําเนียมฝรั่งอะไรของเขากไ็ มรํ ู๎ โตจนอยาํ งน้ี แลว๎ ยังตอ๎ งอ๎ุมกันเขา๎ บ๎าน ฉันได๎ยินแลว๎ อายจนพดู ไมอํ อก\" \"ฉนั พดู อยูํเสมอวาํ ฉันน่ีเกดิ มาได๎เหน็ อะไรตํออะไรมามาก\" คณุ เชยพดู ขึ้นอีก \"คราวน้เี พง่ิ มาได๎เห็นวาํ เขาสงํ ตัวกนั กลางแจ๎งก็ได๎ แมํพลอยก็กม๎ หนา๎ ก๎มตาสงํ ลูกสาวได๎จรงิ ๆ ไหนลองบอกฉันทีหรอื วาํ เมอ่ื กพ้ี ูดวาํ กระไร\" \"ฉนั ก็ไมํร\"ู๎ พลอยตอบ \"หลบั หูหลับตาให๎ศลี ใหพ๎ รโมเมไปอยํางนน้ั เอง ไมํได๎สํงเนื้อสํงตัวอะไรหรอก\" \"ฉันวาํ เขาทําของเขาถกู แล๎วละแมเํ ชย\" หลวงโอสถพดู สอดขึ้นมาบา๎ ง \"คนแตํกอํ นนน้ั กํอนจะแตํงงานกัน ไมํได๎ พบปะคน๎ุ เคยกนั อยํางสมัยนี้ ใหผ๎ ูใ๎ หญไํ ปสูํขอ แม๎แตหํ น๎าบางทีก็ไมํเคยเหน็ กันมากอํ น พอแตํงแล๎วก็ต๎องสงํ เน้อื สํงตวั กัน เปน็ ธรรมดา แตํคนสมยั นเี้ ขารูจ๎ กั นสิ ัยใจคอค๎ุนเคยกันดแี ลว๎ เขาจงึ แตํง ท่เี ขายังถอื ฤกษส๑ ํงตัวอยูํไมํทงิ้ เสยี เลย แล๎วกม็ าขอ พรพอํ แมฉํ ันกลบั เห็นวํานําเอน็ ดดู เี สยี อีก\" \"เออ ! ฉันก็เพิง่ รว๎ู ําฉนั มีผัวสมยั ใหมํ !\" คุณเชยออกอุทานข้นึ \"เม่อื ตอนนัน้ ทาํ ไมคุณหลวงไมํเห็นอมุ๎ ฉันข้นึ เรอื นบ๎าง ลํะ\" \"ฉนั ก็เพงิ่ มารธ๎ู รรมเนียม\" หลวงโอสถหัวเราะ \"จะมาอุ๎มกันเด๋ียวนีใ้ หถ๎ ูกธรรมเนยี ม ก็กลวั เด็กๆ มนั จะหวั เราะเอา\" ตง้ั แตวํ นั แตงํ งานแลว๎ เปน็ ตน๎ มา คณุ เสวกี ม็ าอยกํู บั ประไพทใ่ี นบา๎ น ถา๎ ใครจะกลาํ วหาวาํ พลอยไมพํ ยายามคน๎ุ เคยกบั ลูกเขยกด็ ี หรอื หาวาํ พลอยไมํเปิดหวั ใจให๎กว๎างขวางพอ ทจี่ ะรบั สมาชิกของครอบครัวคนใหมํกด็ ี ขอ๎ กลําวหาเชํนน้ันกเ็ ปน็ ขอ๎ กลําวหาทไี่ มํเป็นธรรม เพราะถึงแม๎วําพลอย จะพยายามทจ่ี ะคนุ๎ เคยใกล๎ชิดกบั คณุ เสวเี พยี งใดกต็ าม แตํกด็ ูเหมือนจะมี อุปสรรคหลายอยํางมากั้นกางไว๎ ทาํ ให๎พลอยไมํสามารถเขา๎ ถึงตัวคุณเสวีได๎ ถา๎ จะวาํ กนั ไปตามจรงิ แลว๎ อปุ สรรคทส่ี าํ คญั ทส่ี ดุ นน้ั ดเู หมอื นจะเปน็ ตวั คณุ เสวเี อง กริ ยิ ามารยาทโดยทว่ั ไป ของคณุ เสวีตลอดจนถ๎อยคาํ และความคิดเห็นตาํ งๆ ท่แี สดงออกมาน้นั ขาดลักษณะทจี่ ะทําใหเ๎ กดิ ความสนิทสนม เปน็ กนั เอง ระหวํางคณุ เสวกี ับพลอยได๎ คณุ เสวีเคารพพลอยมาก แตํวธิ ีท่จี ะแสดงความเคารพน้ัน พลอยเหน็ วําเกินไปจนดูเหมอื นกบั วาํ พลอยเปน็ คนอ่นื เวลาพลอยเดินขา๎ มสนามไปเย่ียมเยือนถึงตกึ ทป่ี ลกู ใหมํ เวลาท่คี ณุ เสวอี ยบูํ ๎าน คุณเสวีกต็ อ๎ นรับแมํ ยายอยํางต๎อนรับแขกผ๎ูมีเกียรติ มิใชอํ ยาํ งคนอยูํบ๎านเดียวกัน คุณเสวีจะแสดงกิริยาอาการนอบน๎อมนั่งลกุ ในที่อันควร และ พูดจาดว๎ ยถอ๎ ยคาํ ทสี่ ุภาพ จนกลายเปน็ แข็งกระด๎าง พลอยเองกร็ ูด๎ ีวําคณุ เสวเี จตนาดี ต้งั ใจจะแสดงความเคารพตามควร แกํฐานะของพลอยทเี่ ป็นแมยํ าย แตจํ ะเป็นเพราะคุณเสวีไมํร๎ูวธิ ที ่ีจะแสดงตนตอํ ญาติผู๎ใหญํ ด๎วยความเคารพอยาํ งกันเอง หรอื จะเปน็ ดว๎ ยอะไรก็ตาม พลอยให๎นกึ เกรงใจวาํ ตนจะเป็นเคร่อื งขดั ความสขุ ความสําราญ ในบา๎ นของคนอ่ืนทกุ ครง้ั ไป หนักเขา๎ พลอยก็เลยไมกํ ล๎ายาํ งกรายไปท่เี รอื นลกู เขย นอกจากจะมีธรุ ะจาํ เป็นจรงิ ๆ แตพํ ลอยกย็ งั ดใี จอยเํู สมอทก่ี ารแตงํ งานทาํ ใหป๎ ระไพ ลกู สาวของตนมคี วามสขุ ขน้ึ มาก ประไพเปลย่ี นจากคนสาวทม่ี ี อารมณเ๑ ปลี่ยนแปลงไดง๎ าํ ย และไมํคํอยมัน่ ใจในตวั เองนักไปเปน็ ผ๎ูใหญํ ดูเหมือนจะร๎ูจักตวั เองและความตอ๎ งการความ
ปรารถนาของตวั เองทุกอยาํ ง ความมัน่ ใจท่ีเกดิ ขึ้น ทาํ ใหป๎ ระไพเปน็ คนมีอารมณ๑ดี และต้ังแตแํ ตงํ งานแลว๎ กด็ เู หมือนประไพ จะพดู จากับพลอยร๎เู ร่อื งมากกวาํ แตํกํอน แตคํ วามเขา๎ ใจนน้ั เป็นแตํในเรอื่ งเลก็ ๆ นอ๎ ยๆ ท่วั ไป ในบางเรือ่ งพลอยก็ยังร๎ูสกึ วํา ไมํสจ๎ู ะเขา๎ ใจลูกสาของตนนกั เปน็ ต๎นวําในเร่ืองอาหารการกนิ ในครอบครัว ประไพมาบอกพลอยหลังจากแตงํ งานแล๎วไมกํ ี่ วนั วาํ \"คุณแมํ ไพคดิ วาํ เรือ่ งสํารับกบั ขา๎ วที่เรือนนน้ั ไพไมํอยากหาคนทาํ เอง เพราะไพไมํมีเวลาดู แตอํ ยากจะขอใหท๎ าง ครวั ของบา๎ นใหญํทําสงํ ให๎\" \"ก็สะดวกกีหรอกประไพ\" พลอยตอบ \"แตแํ มเํ ห็นวําประไพควรจะดูเองจะดีกวํา เพราะอะไรจะไปสําคัญไปกวําดูแล เรือ่ งการกินอยูใํ ห๎ผวั \" ประไพหวั เราะแลว๎ กต็ อบวาํ \"ไพไมํมเี วลา ตอ๎ งไปโนํนมาน่ี คุณเสวกี ็กนิ งํายไมจํ จ๎ู ีแ้ ล๎วกไ็ มอํ ยากให๎ไพทาํ ดว๎ ย เขาวํากับข๎าวทางคณุ แมอํ รอํ ย กวํา\" ตอํ คาํ พดู เชนํ นพ้ี ลอยกไ็ ดแ๎ ตนํ ง่ิ นกึ อยแํู ตใํ นใจวาํ \"ถึงจะเติบโตมผี ัวแล๎วก็ยังไมํพ๎นอกแมํอยํูนั่นเอง ยายประไพเอ๐ย\" อกี เรอ่ื งหนง่ึ ทพ่ี ลอยเหน็ วาํ ตนไมมํ ที างจะเขา๎ ใจไดเ๎ ลย กค็ อื เรอ่ื งมลี กู พลอยเปน็ คนรกั เดก็ และใฝฝ่ นั ทจ่ี ะมหี ลานไว๎ เชยชมอยูเํ ป็นนจิ แตํก็ยงั ไมสํ มปรารถนาได๎เลย พอประไพแตํงงายแล๎วได๎สองสามเดือน พลอยกถ็ ามเปรยๆ ขึน้ วันหนึง่ วํา \"ประไพ จะมหี ลานใหแ๎ มไํ ดเ๎ ลํนหรือยงั \" ประไพหวั เราะตอบวาํ \"ยงั หรอกคุณแมํ ไพอยากอยํูตวั เปลาํ ไปกอํ น ยังไมอํ ยากมลี กู \" \"ถงึ อยากนัน้ กเ็ ถดิ \" พลอยวํา \"ของอยํางน้ีใครจะไปหา๎ มได๎ ไมํมรี ํองรอยอะไรบา๎ งเลยหรือ\" ประไพหวั เราะอยาํ งขบขนั เสยี เตม็ ประดาแลว๎ ตอบวาํ \"ยังไมมํ ีเลย แล๎วกจ็ ะไมํมีตนกวําเราจะเหน็ สมควร คุณเสวเี ขากย็ ังไมอํ ยากมี เขาบอกวาํ เราควรจะสนุกสนานไป กอํ น มีลูกแลว๎ กต็ อ๎ งมภี าระเลีย้ งดู หมดสนกุ กัน\" \"กจ็ ริงหรอก\" พลอยตอบ \"แตขํ องอยํางนี้มันแล๎วแตํบุญแตํกรรม ถึงเราจะอยากมีหรอื ยงั แมํกไ็ มํเห็นจะเกีย่ ว ถึง คราวจะมมี นั ก็มีเอง\" ประไพหวั เราะกก๊ี ตอบวาํ
\"มนั ไมํใชบํ ุญกรรมหรอกคณุ แมํ จะมหี รอื ไมํมีมันอยํูท่ีเราตํางหาก เดี๋ยวนีเ้ ขาควบคมุ กันได๎ มลี ูกได๎ตามใจ ไมํ ปลอํ ยตามบุญตามกรรมอยาํ งแตกํ ํอน\" พลอยใจหายวาบและตวั เยน็ ไปทง้ั แถบ เพราะครง้ั นเ้ี ปน็ ครง้ั แรกทพ่ี ลอยไดร๎ ว๎ู าํ คนสมยั ใหมเํ ขาคมุ กนั ไดแ๎ มแ๎ ตลํ กู ท่ี จะเกิดมา ดชู ํางบาปกรรมเสียน่ีกระไรในความร๎สู ึกของพลอย และให๎ร๎ูสึกสงสารหลานทคี่ อยจะเกิดแล๎วยงั เกดิ ไมไํ ดอ๎ ยําง จบั ใจ อกี คนหนง่ึ ทร่ี บั รข๎ู าํ วแตงํ งานประไพ ดว๎ ยอาการทแ่ี สดงวาํ ไมพํ อใจนกั กค็ อื ตาอน๎ พลอยมโี อกาสเยย่ี มตาอน๎ ทค่ี กุ บาง ขวาง ระหวาํ งทป่ี ระไพหม้นั แลว๎ และกํอนแตํงงาน พลอยได๎ถือโอกาสน้นั บอกใหต๎ าอน๎ ทราบวํา ประไพตกลงหมนั้ กับคณุ เส วแี ละจะแตํงงานเมอ่ื ไร ตลอดจนฐานะความเป็นอยํขู องคุณเสวี และความสาํ คญั ของคณุ เสวโี ดยตลอด ตาอน๎ ยนื ฟงั พลอยแลว๎ ขบกรามแนนํ มอื ทก่ี าํ ลกู กรงทก่ี น้ั อยตํู รงหนา๎ นน้ั กาํ แนนํ จนเหน็ กระดกู โคนนว้ิ โปนขน้ึ มา ตา อน๎ มองไปข๎างหน๎า ตาไมจํ บั พลอยแล๎วก็พูดขน้ึ วํา \"ผมรู๎เรื่องละเอียดแล๎ว คณุ แมํ อ๏อดเขาเลาํ มาให๎ฟงั ตลอด กเ็ ปน็ ธรรมดา ทไี่ หนอั้นเขาจะอยากใหน๎ ๎องเขาทีผวั เปน็ เจ๎า เขากต็ อ๎ งอยากให๎ได๎กับพวกเขา ประไพเขาก็นับถือพีช่ ายเขามาก ถงึ พเ่ี ขาจะไมตํ อ๎ งพูดเขากร็ ใ๎ู จกัน พอทค่ี ลอ๎ ยตามไป ได๎\" \"อน๎ อยําไปฟงั ตาออ๏ ดให๎มากนกั เลย หมนํู ี้เปน็ คนเจ๎าอารมณอ๑ ยํางไรกไ็ มํรู๎ แมกํ ็รูด๎ วี าํ ตาอ๏อดไมํชอบคุณเสวี แตํจะ ให๎แมํทําอยํางไรได๎เม่อื เจา๎ ตวั เขาชอบ\" \"ผมก็เหน็ ใจคณุ แมํ ได๎ไดว๎ าํ อะไรเลย\" ตาอน๎ ตอบเนือยๆ \"แตํมาน๎อยใจอยูํวาํ เพราะผมเปน็ ฝา่ ยแพ๎ นอ๎ งสาวกเ็ ลย ตอ๎ งไปเปน็ เมยี เขา ถา๎ งทางผมเปน็ ฝ่ายชนะ บางทีก็จะไมเํ ปน็ อยาํ งนี้\" พลอยไมสํ บายใจเลยเมอ่ื ไดย๎ นิ ตาอน๎ พดู เชนํ นน้ั รบี พดู ไกลเํ กลย่ี เชงิ ขอรอ๎ งขน้ึ วาํ \"อน๎ เลิกพูดเร่อื งแพเ๎ รอ่ื งชนะเสยี ทีเถิดลกู แมไํ มสํ บายใจจริงๆ ทุกครัง้ ทไ่ี ดย๎ นิ อะไรๆ กแ็ ลว๎ ไปแล๎ว ไมํมที างจะ กลบั ไปเหมอื นเกาํ ได๎ อน๎ ต๎องมาติดคกุ ทรมาณอยกูํ ็นับวําเปน็ กรรม เปน็ กรรมท้ังของอน๎ และของแมํ ถ๎ามวั แตนํ กึ อาฆาต พยาบาท ถือแตํทิษฐมิ านะกนั อยํู ก็จะไมมํ วี ันหมดกรรมหมดเวรกันได๎ นกึ วํายกใหแ๎ มเํ สียเถดิ แมํอยากให๎อ๎นทําใจให๎ผอํ ง ใสบรสิ ุทธ์ิ อยากใหล๎ มื ๆ เรือ่ งท่แี ล๎วไปเสยี คิดถงึ การข๎างหนา๎ ตอํ ไปดกี วํา ถ๎าอ๎นมีบญุ มาวาสนาชํวย บางทกี ็จะไดอ๎ อกมา เร็วๆ น้ี มาเปน็ ทพ่ี ง่ึ ของแมเํ มอ่ื แกํ\" ตาอน๎ นง่ิ เงยี บไมปํ รปิ ากพดู แตสํ ายตาทแ่ี ขง็ กรา๎ วนน้ั กลบั มองดพู ลอยอยาํ งออํ นโยน และกลา๎ มเนอ้ื ทก่ี รามและท่ี แขนทเี่ กรง็ อยูํเม่ือก้ี ก็กลับผํอนหยอํ นลง พลอยดีใจทเ่ี หน็ วําถอ๎ ยคําของตน ยงั สามารถเปล่ียนความร๎ูสึกของตาอ๎นได๎ ตา อ๎นมองดหู นา๎ พลอยอยูคํ รํหู นง่ึ แล๎วก็พูดขน้ึ วํา
\"เวลาน้ีลูกกม็ คี วามหวังเหลอื อยเูํ พยี งเทํานั้น อยากจะใช๎กรรมใช๎เวรเสียใหห๎ มด แล๎วจะไดอ๎ อกไปสนองพระคุณ คุณแมไํ ปจนกวําชวี ิตจะหาไมํ ใครจะเปน็ อะไรจะทาํ อะไร ลูกกไ็ มคํ อํ ยจะสนใจเทําไรแล๎ว\" \"แมขํ อบใจ อน๎ ลกู แมํ\" พลอยพูดเสยี งเครือ \"ขอให๎อ๎นทําใจให๎ดีๆ เถดิ ไมตํ ายเสียเราก็คงจะไดอ๎ ยํดู ว๎ ยกันอกี เหมอื น แตํกํอน ถ๎าแมํไดอ๎ ๎นกลบั มาอีกคน แมํกจ็ ะตายตาหลับ\" \"คุณแม\"ํ ตาอ๎นพดู เบาๆ \"ถา๎ ผมจะบอกอะไรให๎ ขอให๎คุณแมํอยาํ งเพงิ่ ดใี จจนเกินไป และอยาํ เพ่งิ หวังจนเกินไป หากไมเํ ปน็ ไปจริงเดยี๋ วคุณแมํจะตอ๎ งเสียใจทีหลงั \" \"อะไรอ๎น\" พลอยถามอยาํ งตนื่ ๆ \"บางทผี มอาจไดอ๎ อกไปอยํบู ๎านเร็วกวาํ ที่คาดไว๎\" ตาอ๎นบอก \"เพราะผมไดข๎ าํ วมาเม่อื ไมกํ ี่วันน้ีเองวาํ ทางรัฐบาล เขาจะคดั เอาตวั พวกเราไปอบรม แล๎วกป็ ลอํ ยตวั ไป\" แสงสวาํ งในหอ๎ งนกั โทษนน้ั ดเู หมอื นจะมมี ากขน้ึ ทนั ทสี าํ หรบั พลอย ความดใี จทาํ ใหเ๎ ลอื ดแลนํ ซไํู ปทง้ั ตวั พลอย เหยียดตวั ตรงและชะโงกหนา๎ เขา๎ ไปใกล๎ลูกกรงน้นั อีก กิรยิ าอาการกระปรีก้ ระเปรําข้ึนเหมอื นกบั คนสาวๆ \"จรงิ หรืออน๎ ! จริงหรือนี่ !\" พลอยกระซบิ ถามเสียงสั่น นํา้ หนู า้ํ ตาไมรํ ู๎วํามาจากไหน \"คุณแมํ ! คณุ แมํ !\" ตาอน๎ เตือนเบาๆ แล๎วกย็ ิ้มอยํางปรานี \"ผมบอกแตํแรกแล๎ววําอยาํ เพิง่ ดีใจจนเกนิ ไป ถา๎ ไมํจรงิ จะตอ๎ งเสียใจทหี ลังเปลาํ ๆ ผมไดข๎ ําวมาอยาํ งนน้ั ผมกเ็ ลําให๎ฟัง\" \"โธํอน๎ !\" พลอยอุทาน \"ขาํ วดอี อกอยาํ งนจี้ ะไมํใหแ๎ มดํ ใี จอยาํ งไร...แมไํ มไํ ด๎ดีใจอยํางนม้ี านานแลว๎ \" พลอยยก ผา๎ เช็ดหน๎าข้ึนซับต้ําตาที่ไหลซึมออกมาดว๎ ยความปีติ แล๎วก็พดู วาํ \"เจา๎ ประคุณ ! ขอใหจ๎ ริงเถิด ! แมํกลับไปนี่จะต๎องบอก ใหอ๎ ั้นเขาร๎ู มที างไหนทจี่ ะวิง่ เตน๎ ชํวยเหลือกนั ได๎ จะได๎ทาํ ใหเ๎ ต็มที่\" คาํ พดู อยาํ งพาซอ่ื ของพลอย ทาํ ใหต๎ าอน๎ เปลย่ี นสหี นา๎ ไปบา๎ ง แลว๎ กพ็ ดู วาํ \"คุณแมอํ ยําไปทาํ อะไรอีกเลย ปลํอยใหเ๎ ปน็ ไปตามเรอ่ื งดกี วํา ถา๎ เขาปลํอยเราจริง กเ็ ปน็ บญุ คณุ เหลือหลายอยํู แลว๎ ผมไมอํ ยากจะเปน็ หนบ้ี ญุ คณุ ใครจนเกินกวํานนั้ ไปอกี ถา๎ ไดอ๎ อกไปตามเกณฑ๑ของเขา ผมกจ็ ะสบายใจกวําท่ไี ด๎ ออกไปเพราะฤทธ์คิ นนนั้ คนนเี้ ทยี่ ววง่ิ ให๎\" พลอยไมพํ ยายามถกเถยี งอะไรกบั ตาอน๎ อกี ตอํ ไป เพราะขาํ วทร่ี ว๎ู นั นเ้ี ปน็ ขาํ วดเี กดิ คาด ขากลบั จากบางขวางวนั นน้ั พลอยร๎ูสกึ ตวั เบา นั่งเรอื กลับมา ก็ให๎มองเหน็ ภมู ปิ ระเทศสองขา๎ งแมํน้ํานั้น สวยสดงดงาม เพราะความสขุ ทีเ่ กดิ ขน้ึ ในใจ เน่อื งจากความหวงั ที่เกดิ ขนึ้ ใหมํนน้ั เป็นเหมอื นแก๎วสสี ดงดงามมาบังลกู ตา ทาํ ให๎สิ่งตํางๆ สวยงามไปสน้ิ
บทที่ ๔ ขาํ วในหลวงเสดจ็ กลบั มาเยย่ี มพระนครทพ่ี ลอยไดร๎ บั ในระยะตอํ มานน้ั ดเู หมอื นจะเปน็ ศภุ นมิ ติ ร ทม่ี คี วามสมั พนั ธ๑ กับขําวดีทีพ่ ลอยได๎รบั จากตาอน๎ นับต้ังแตํผลัดแผนํ ดนิ ใหมเํ ปน็ ต๎นมา พลอยกไ็ ด๎แตํคอยเง่ียหู สดับตรับฟังขาํ วคราว เกย่ี วกบั ในหลวงพระองคเ๑ ลก็ ดว๎ ยความสนใจเป็นพิเศษ เพอื่ นฝูงของตาอ้ันและตาอ๏อด บางคนเปน็ ขา๎ ราชการ ไดเ๎ ดนิ ทาง ไปตาํ งประเทศ และได๎เข๎าเฝ้าทูลละอองธลุ ีพระบาททโ่ี ลซานน๑ มกั จะกลบั มาเลําถงึ ความนํารกั นาํ เอ็นดขู องในหลวง และ สรรเสรญิ พระปรชี าสามารถตํางๆ ทีแ่ สดงใหเ๎ ห็นวาํ พระองคป๑ ระกอบด๎วยพระบารมี เป็นอจั ฉริยะผดิ กบั เดก็ อ่นื ๆ ทอ่ี ยํใู นวัย เดยี วกัน ขําวคราวเหลําน้ี พลอยรับฟังด๎วยความปลื้มปีตแิ ละความกระหาย ทุกครง้ั ทไี่ ดฟ๎ ังกม็ กั จะจดจาํ ไว๎เลาํ ตํอไป ให๎พี่ น๎องญาตมิ ิตรฟงั กันทุกคน เมอ่ื ถงึ คราวทจี่ ะเสด็จกลับพระนคร พลอยจะไดม๎ โี อกาสชมพระรปู โฉม พลอยจงึ รส๎ู ึกตนื่ เต๎นใน ขําวน้ันไมํน๎อย ขาํ วในหลวงเสดจ็ กลบั นน้ั ไดท๎ าํ ใหบ๎ รรยากาศภายในครอบครวั ของพลอยดขี น้ึ ทว่ั ๆ ไป เพราะตาอน้ั กด็ ี ตาออ๏ ดกด็ ี ตลอดจนประไพและคุณเสวี ตํางพากันพดู ถงึ ขาํ วน้ีด๎วยความปีติยนิ ดี และตํางคนตาํ งรอวนั ทจี่ ะเสดจ็ กลบั มาถงึ พระนคร ดว๎ ยความกระหายอยากชมพระบารมเี ปน็ พิเศษ เมื่อคนท่ีเคยมีความเหน็ แตกตํางกันในหลายเรอื่ งหลายราว จนถงึ กบั บาดหมางกันอยูํในใจ มามีวตั ถุอันเปน็ สิ่งทีร่ วมความสนใจ กอํ ให๎เกิดความปีติยินดรี วํ มกันและความหวังรวํ มกันดงั นี้ ความบาดหมางกนิ ใจทเ่ี คยมอี ยเํู หมือนกบั คล่ืนใต๎ผิวน้ํา ก็ดอู อกจะเบาบางลงไป และคนท้งั น้นั ดเู หมอื นจะหนั หน๎าเขา๎ หา กนั ด๎วยความสามัคคดี ซงึ่ พลอยเหน็ วาํ ควรจะเปน็ ปกติวิสยั ของครอบครัว หรอื ระหวํางบรรดาญาติ แมแ๎ ตพํ ํอเพ่ิมซ่ึงมึนตงึ กบั ตาอน้ั และคุณเสวีมาตลอด กด็ ูจะคลายความมนึ ตงึ นัน้ ลง พลอยได๎ยินตาอ้ันถามพํอเพ่มิ วนั หนึ่งวํา \"คุณลงุ ครับ คุณลงุ จะไปรบั เสดจ็ ในหลวงไหม\" \"ไมํไปได๎หรือพอํ อน้ั \" พอํ เพ่ิมย๎อนถามอยาํ งไวท๎ าํ \"คนอยาํ งลงุ ตอ๎ งไปรับเสด็จเสมอ แล๎วพํออน้ั จะไปไหม\" \"พุทโธํ ! ถามได๎\" ตาอ้นั อทุ าน \"ผมอยากเหน็ ทํานเหมอื นจะตายไป ผมวาํ จะไปแตํวันด๎วยซ้ํา นัดกับเสวเี ขาไวแ๎ ล๎ว วาํ จะไปดว๎ ยกนั \" \"ออ๎ ! พํอเสวเี ขากจ็ ะไปเหมือนกนั หรอื \" \"ไปครับ เราวาํ จะไปรถเดยี วกนั หมดสะดวกดี คณุ ลุงจะไปดว๎ ยกไ็ ด๎ มีท่ีถมไป\" \"เอ ! กถ็ า๎ จะดีเหมอื นกัน พอํ อ้นั แวะไปรับลงุ ท่บี ๎านดว๎ ยคน พอใกลว๎ ันนดั เวลากนั ให๎แนนํ อนอีกทหี น่ึงกด็ ี ลงุ จะได๎ แตงํ ตัวคอย\" พํอเพิ่มตอบ พลอยนง่ั ฟงั คาํ พดู ระหวาํ งลงุ กบั หลานคนํู อ้ี ยดํู ว๎ ยความโลงํ ใจ เพราะครง้ั นเ้ี ปน็ ครง้ั แรก หลงั จากทไ่ี ดม๎ นึ ตงึ กนั ไปนาน ทค่ี นทง้ั สองพดู จากนั เปน็ ปกติ และการทพี่ อํ เพ่ิมรับปากวํา จะน่ังรถไปกบั หลานเขยด๎วยอกี คนหน่ึงนัน้ พลอยกเ็ ห็นวําเปน็ เรื่องประหลาดทน่ี ําจะยนิ ดอี ยํู
ใจพลอยเองกอ็ ยากจะไปคอยชมพระบารมใี นหลวงในวนั เสดจ็ กลบั อยาํ งบอกไมถํ กู ความรส๎ู กึ ทเ่ี คยมี เมอ่ื ตาอน้ั และ ตาอ๏อดกลับจากเมอื งนอกน้นั กลับมาสูํตวั อีกครง้ั หนึ่ง อยากจะได๎เหน็ อยากจะได๎ชม ในวันทเี่ สด็จกลบั ถึงพระนครนั้นเอง จะรอไวว๎ ันหลังๆ ก็ดอู อกจะช๎าไปไมํสมกบั ความรส๎ู ึกยนิ ดี ถ๎าหากวําไดเ๎ หน็ ในวันน้ันสักแวบหนงึ่ ขณะทีเ่ สด็จผาํ น พลอยก็ รูส๎ ึกพอใจเป็นอยาํ งยง่ิ แตํความปรารถนาอยาํ งนี้ พลอยจะพดู กบั ใครทเ่ี ด็กกวาํ กไ็ มกํ ล๎า กลวั เขาจะหาวาํ ต่ืนเตน๎ จนเกนิ แกํ วัย แตํเม่อื หักห๎ามใจไวไ๎ มไํ ด๎ พลอยกต็ ๎องหันหน๎าเขา๎ หาช๎อย เมือ่ ช๎อยมาคุยด๎วยทบี่ ๎านวนั หน่งึ \"ชอ๎ ย\" พลอยเอํยขน้ึ กอํ น \"ในหลวงเสดจ็ กลบั นีช่ ๎อยจะไปรบั เสด็จไหม\" \"พลอยพูดราวกะวําฉันใหญํโตเตม็ ประดา\" ชอ๎ ยวํา \"ขนื สะเออะเข๎าไปรบั เสดจ็ เขาจะได๎ใหท๎ หารเข่ยี ออกมา\" \"ไมํใช\"ํ พลอยพดู แก๎ \"ฉันหมายวาํ ช๎อยจะไปคอยดกู ระบวนเสด็จบ๎างไหม ฉันได๎ยนิ เขาวาํ จะเสดจ็ จากตําหนกั แพ เขา๎ วงั กํอน แล๎วก็จากในวงั แหกํ ระบวนรถมา๎ พระที่นง่ั ไปสวนจติ รฯ\" \"อ๐อ ! ถ๎าขนาดน้นั ละกอ๎ ไมํต๎องถามหรอกพลอย\" ชอ๎ ยตอบ \"เร่อื งดูแหแํ ลว๎ ยายชอ๎ ยไมํเคยขาด แล๎วคราวนีฉ้ นั ก็ อยากเห็นทาํ นเหลือเกิน เขาลอื กันวาํ นํารกั นําเอ็นดเู ป็นที่สดุ ฉนั กพ็ ลอยใจเต๎นต้กึ ตกั้ ไปด๎วย ตั้งแตํเกิดมากย็ ังไมเํ คยเหน็ ใน หลวงพระองค๑เล็กๆ\" \"กถ็ ึงวําเถดิ ช๎อย\" พลอยพูดสวนข้ึนมา \"ฉันเองกเ็ หมอื นกัน แลว๎ ช๎อยจะไปดูท่ไี หน\" \"พวกในวงั เขาชวนฉันไปคอยเฝา้ ทลี่ านวดั พระแกว๎ \" ช๎อยบอก \"แตํฉนั เห็นไมํสนุก ถ๎าเฝา้ ทีน่ ัน่ เสียอกี อาจเหน็ ไมํได๎ ถนัด เพราะไอ๎เรามนั ชาววงั โบราณ เวลาเสด็จผาํ นมาก็ดแี ตจํ ะหมอบกราบก๎มหนา๎ กม๎ ตา จะหมอบทาํ ชมอ๎ ยชม๎ายก็ กระดากใจตวั เอง ฉันจึงวาํ จะไปคอยเฝา้ นอกวัด ตามทางท่ีรถพระท่นี ่งั จะผาํ น เพราะสนกุ กวํา ได๎ดผู ดู๎ ูคนครึกครืน้ บางทีก็ ซือ้ ขนมกนิ บา๎ งอะไรบา๎ ง และเวลาเสดจ็ มาเรากด็ ูไดจ๎ ริงๆ ใครจะไปร๎ูวาํ ใครเปน็ ใคร\" \"ฉนั ไปด๎วยคนได๎ไหมช๎อย\" พลอยถามเชิงขอร๎อง \"ถ๎าแมพํ ลอยไปกต็ ๎องเฝ้าในวัดพระแก๎ว\" ชอ๎ ยตอบ \"อา๎ ว ! ทาํ ไม\" พลอยถาม \"ก็แมํเป็นคณุ หญงิ คณุ นาย แมํจะไปเดินถนนเบยี ดกับคนอยาํ งฉนั ไหวหรอื เดยี๋ วเปน็ ลมเป็นแลง๎ ไปจะลําบาก\" ช๎อยพดู อยาํ งเปน็ หํวง \"ช๎อยพูดเหมอื นกับฉันเป็นคนขี้แยเสยี แลว๎ \" พลอยทว๎ งขึ้น \"ช๎อยทําได๎แคํไหนฉนั ก็ทาํ ได๎แคํน้ัน ถ๎าจะดูกระบวน เสด็จขา๎ งนอกก็ดีเหมอื นกัน ฉนั กไ็ มํใชํคนในรว้ั ในวัง ทําไปเฝา้ แหนถงึ ในวัดพระแก๎ว ใครเขาเหน็ เขาจะหมน่ั ไสเ๎ อา แลว๎ อกี อยํางหนง่ึ ฉันก็ไมไํ ดไ๎ ปไหนมานานแล๎ว อยากเที่ยวเสียบา๎ งจะได๎เหน็ ผู๎เหน็ คน\"
\"ฉนั ไมอํ ยากไปด๎วยเลย\" ช๎อยยังลังเล \"ลูกของพลอยเขาออกเป็นใหญํเปน็ โตไปตามๆ กัน เด๋ียวเขาจะมาวําไดว๎ ํา ฉนั พาแมํเขาไปเดินตามข๎างถนน\" \"ไมํเปน็ ไรหรอกช๎อย ฉนั จะชวนตาออ๏ ดไปด๎วย ตาอ๏อดคงไมขํ ัด แล๎วกจ็ ะไมมํ ีใครวาํ อะไรได๎\" พลอยพดู แก๎ \"ไปกไ็ ป\" ชอ๎ ยวาํ \"สนกุ ดีเหมือนกัน แกํจะเขา๎ โลงกนั ท้งั สองคนแลว๎ กลบั ทําสาวเดินเทยี่ วดแู หดํ ว๎ ยกนั ใหมํ\" ถงึ วนั นดั คอื วนั ในหลวงกลบั พลอยกต็ น่ื แตเํ ชา๎ แลว๎ รบี ขน้ึ รถไปลงทข่ี า๎ งๆ วงั หลวง ใหต๎ าออ๏ ดคอยอยใํู นรถ แลว๎ ตวั เอง กบั เดก็ คนใชผ๎ ๎ูหญิงก็เข๎าไปรับช๎อยถึงในวงั ถึงแม๎วําพลอยจะไปถงึ กํอนเวลาเสด็จถึงพระนคร ตงั้ หลายช่วั โมง คนที่รายทาง คอยเฝา้ ชมพระบารมี กม็ อี ยํูบา๎ งแล๎วตามถนนหนทางประปราย และเทาํ ทพี่ ลอยสังเกต คนกก็ าํ ลงั ทยอยกนั มาเรื่อยๆ มที ํา วําจะแนํนย่ิงขึน้ ทุกที พลอยเขา๎ ไปนงั่ คอยช๎อยอยํูในวังเสียนาน พอกลับออกมาขา๎ งนอกอกี ทีหนงึ่ พรอ๎ มกับช๎อย พลอยก็ ตอ๎ งยกมือขึน้ ลูบอก เพราะผค๎ู นดูชํางมากมายแลดลู ๎นหลานถนนหนทางไปหมด เคราะหด๑ ที ่ตี าออ๏ ดมายนื คอยรับอยหูํ นา๎ ประตูวัง ไมตํ ๎องเท่ียวตามหาให๎เสียเวลา ทัง้ สามคนบํายหน๎าสทูํ งุํ พระเมรุ อนั เปน็ ทๆ่ี ช๎อยบอกวาํ คงจะได๎เห็นหลวงเวลา เสดจ็ ผาํ นไดด๎ ีกวาํ ท่อี ื่น พลอยต๎องเบียดคนหลีกคนไปแตํช๎าๆ มอื หนงึ่ กาํ กระเปา๋ ถือแนนํ เพราะกลัวถูกวิง่ ราว อกี มอื หนง่ึ ก็ กํารมํ ไวอ๎ ยํางทะมดั ทะแมง นกึ ในใจวาํ ถา๎ ใครบังอาจเขา๎ มาหยบิ ฉวย กเ็ ป็นได๎เห็นดีกัน \"โอ๎โฮ ! คนมากดจี ริงๆ\" เสยี งชอ๎ ยรอ๎ งขึน้ ขา๎ งๆ \"น่ันสชิ ๎อย\" พลอยรอ๎ งตอบ \"ไมํรวู๎ ําหลัง่ ไหลกนั มาจากไหน แตกํ ํอนสมยั เรายังเด็กๆ มงี านใหญํอยาํ งไร กไ็ มเํ คยเห็น คนมากเทําน้ี ฉันชักจะเมาคนขน้ึ มาแลว๎ ละ\" \"ฉันวาํ แล๎วไหมละํ \" ช๎อยพูดตอบมา \"นานๆ ออกจากบ๎านมาทลี ะก็เป็นอยํางนี้ สฉู๎ นั ไมํได๎ เดินไปเดนิ มาอยเูํ สมอจน เคยเสียแลว๎ ...ขอไปทพี ํอคู๎น !\" ชอ๎ ยรอ๎ งบอกเด็กหนํุมๆ ท่ียืนหันหลงั ขวางทางเดินอยขูํ ๎างหนา๎ พลางเอาปลายรํมทีถ่ อื กระต๎นุ หลงั เข๎าเตม็ รัก \"โอ๏ย !\" เดก็ หนุมํ คนน้ันรอ๎ งสดุ เสยี ง พลางกระโดดออกจากทาง แลว๎ เหลียวมาหวั เราะกบั ช๎อยพูดวํา \"พุทโธํ ! คณุ ปา้ จะรบี ไปไหน พูดกันดๆี ก็ไมไํ ด๎ ตอ๎ งเอารมํ จ้ีกนั ด๎วย\" \"ฉันจะไปเฝ้าในหลวงกับเขาบ๎างซพี ํอขา\" ชอ๎ ยตอบอยาํ งอารมณด๑ ี พอเดินหํางออกมาอีกหนํอย ช๎อยก็บํนพมึ พาํ วาํ \"เดก็ สมยั นีม้ นั ไมรํ ู๎จักกลวั จกั เกรงผ๎ใู หญํกนั บา๎ งเลย พดู จาก็หน๎าทะเลน๎ ส้นิ ดี อยํางนถ้ี า๎ เปน็ ลูกเป็นหลานละก็แมํจบั ฉกี อก เสียหมด\" \"ฉนั ก็เพงิ่ เหน็ ฤทธ์ิช๎อยตอนแกํวนั น้เี อง\" พลอยเดนิ เข๎าไปกระซบิ ใกล๎ๆ ตวั \"นไี่ ปไหนก็เทยี่ วท่ิมเทยี่ งแทงเขาเตม็ เหนยี่ วอยาํ งนีเ้ องหรอื \"
\"กอ็ ยาํ งนี้แหละ ฉนั ถงึ ไดไ๎ ปไหนไปได๎ไมเํ กรงกลวั ใคร แลว๎ กไ็ มํมใี ครมาเลนํ รังแก แตํกํอนเมอ่ื ยงั เปน็ สาวๆ เปน็ ขา๎ ง น้าํ ข๎างใน จะไปไหนก็มตี ํารวจมีโขลนจําคอยไลํคนให๎ เด๋ยี วนี้เป็นประชาธปิ ไตย จะไปไหนกม็ เี สรภี าพ เลยต๎องเที่ยวไลคํ น เอาเอง\" พลอยเดนิ มาถงึ แนวตน๎ มะขามรอบทงํุ พระเมรุ แลว๎ กห็ ยดุ ยนื พกั รอ๎ นอยใํู ตร๎ มํ ไม๎ สายตามองฝงู คนทผ่ี าํ นไปมา คน ท่ีมาคอยเฝา้ ในหลวงในวนั นนั้ มที ้ังคนแกํคนหนํุมคนสาวและเดก็ ๆ ทุกคนดูเหมอื นจะแตงํ ตัวสะอาดสะอ๎านเป็นพิเศษ เพือ่ ให๎เหมาะสมแกโํ อกาส และทกุ คนมีใบหน๎ารืน่ เริง อนั เกิดจากความยนิ ดีที่ในหลวงของตนจะเสด็จกลับ พลอยยนื ดูอยูํ ไมํนานก็รู๎สกึ ต้ืนตันคอหอย จะมองไปทางไหนก็มแี ตํหนา๎ คนที่เป็นมติ ร เพราะคนท่ีมารวมกนั อยตํู ามข๎างถนนหนทางใน วันนี้ ตาํ งมาดว๎ ยวัตถุประสงคเ๑ ดยี วกนั ดว๎ ยความจงรกั ภกั ดรี ํวมกัน ดว๎ ยความรู๎สกึ เหมือนคนในครอบครวั เดยี วกนั ทตี่ าํ งพา กันมารับญาตทิ ีร่ กั คนหนง่ึ ซึ่งกําลงั จะกลบั มาถึงบ๎าน ความรส๎ู กึ ตาํ งๆ ทรี่ วํ มกันนั้น ทําให๎ทกุ คนหันหน๎าเขา๎ ปราศรยั กันฉัน มิตร มีความรสู๎ ึกเป็นกนั เองทว่ั ไปหมด และคนที่ไมเํ คยร๎ูจกั กนั กย็ มิ้ แย๎มทักทายกัน และพดู จากนั ไดเ๎ หมอื นกับร๎ูจกั คุน๎ เคย กันมานาน พลอยยืนอยูํใตต๎ น๎ มะขาม ทางขอบด๎านในของทุงํ พระเมรุ คอยช๎อยซึง่ บนํ วํากระหายนํ้าแล๎วไปยนื ซือ้ นาํ้ แข็งเจ๏ก กนิ อยูใํ กล๎ๆ เดก็ หนํมุ อกี คนหนงึ่ แตงํ ตัวสะอาดสะอา๎ น มองดหู น๎าพลอยแล๎วกย็ ิม้ ดว๎ ย พลางพูดขึ้นวาํ \"คุณป้าไมํไปยนื ทางด๎านรมิ ถนนหรือครบั ถา๎ ยืนอยตูํ รงน้เี ด๋ยี วเวลาในหลวงเสดจ็ มา คนเขาบงั หมดไมํเห็นกัน\" \"ขอบใจพอํ คุณ\" พลอยยม้ิ แลว๎ ตอบด๎วยความขอบใจจริงๆ มใิ ชสํ กั แตํเพียงมารยาท \"ปา้ กาํ ลงั คอยอกี คนหนึ่งอยูํ เดยี๋ วจะรํนเข๎าไปเอง\" พลอยมองตามเด็กหนุมํ คนน้นั ไปจนลับตา พลางนกึ ในใจวําคนทเ่ี กิดมาใหมํ ขนาดคราวลกู คราว หลานของตวั นั้น มอี ะไรนํารกั อยูหํ ลายอยาํ ง เพราะมคี วามกลา๎ พดู จากบั ผู๎ใหญํไมมํ กี ระดาก และแสดงความโอบออ๎ มอารี ตํอผ๎สู ูงอายุเป็นอยาํ งดี \"ฟา้ ใหมํ แผนํ ดินใหมํ\" พลอยนกึ อยใํู นใจ \"ในหลวงก็ทรงพระเยาว๑ ขา๎ แผนํ ดินกด็ ูมีแตํคนหนุํมคนสาวออกเต็มไป จะมีคนแกมํ าปนอยํูบา๎ ง กค็ นขนาดเรา นเ่ี อง\" \"ไปเถอะพลอย\" เสยี งชอ๎ ยมาพดู ข้ึนข๎างๆ ตวั \"ฉนั กนิ นาํ้ เสยี อิม่ แลว๎ ไปยนื คอยดกู นั ทางรมิ ๆ ถนนนั่นเถดิ \" พลอยไปยนื คอยอยกํู บั ชอ๎ ยอกี นาน แสงแดดทท่ี วคี วามรอ๎ นขน้ึ เรอ่ื ยๆ นน้ั มไิ ดท๎ าํ ใหค๎ นทม่ี าคอยเฝา้ ในหลวง หลกี เลย่ี งไปไหนเลย คนทีไ่ มํมีต๎นไมจ๎ ะยืนบงั เงาก็กางรมํ ถ๎ามีรํม ท่ีไมมํ รี ํมกใ็ ชก๎ ระดาษหนงั สอื พมิ พ๑บา๎ งหมวกบ๎างเปน็ เครือ่ งกนั แดด ทกุ คนตง้ั ใจคอยรับเสดจ็ อยาํ งไมแํ ยแสตํอดนิ ฟ้าอากาศ ไมมํ ีใครบํนวําร๎อนหรือไมสํ บาย ตํางคนตาํ งรออยูํ ด๎วยใบหน๎าอันย้มิ แย๎ม และจํานวนคนน้ันก็ยงิ่ มากขนึ้ ทุกที \"เขาวาํ เสดจ็ จากทําราชวรดิษฐเ๑ ข๎าไปในวงั แลว๎ \" ตาอ๏อดซึ่งเดินหายไปครํหู นงึ่ กลับมารายงาน \"อกี สกั ครกูํ ็คงเสดจ็ ผํานทางน้ไี ปสวนจิตรฯ\"
คาํ พดู ของตาออ๏ ดทาํ ใหพ๎ ลอยยนื คอยตอํ ไปไดอ๎ กี ดว๎ ยความตง้ั ใจ เวลาลวํ งเลยไปอกี นาน และพรอ๎ มๆ กนั นน้ั คนก็ ทยอยกันมาจากทางอน่ื มาคอยเฝ้าอีกหนหนง่ึ ทรี่ มิ ถนนราชดาํ เนินในทพ่ี ลอยยืนอยํู ขณะนัน้ มีเมฆก๎อนใหญํมาบดบงั แสง ตะวนั ทําใหบ๎ ริเวณถนนราชดําเนนิ และทอ๎ งสนามหลวงครึม้ ไปท่ัว ความรอ๎ นทม่ี ีอยํเู มอื่ กีก้ ห็ ายไปส้นิ คงมีแตลํ มโชยอยูํ เบาๆ เสียงชอ๎ ยพดู คอํ ยๆ เหมือนกบั จะปรารภกับตวั เองวํา \"ออื ! มบี ุญเอาการอยํู\" \"ใครชอ๎ ย\" พลอยกระซิบถาม \"ในหลวงแผํนดินนน้ี ํะซี พอกอํ นจะเสด็จผํานกค็ ร้ึมเยอื กเย็นทีเดียว\" ชอ๎ ยตอบ พอชอ๎ ยพดู ขาดคาํ กร็ ส๎ู กึ วาํ คนจาํ นวนนบั พนั ๆ นน้ั มคี วามเคลอ่ื นไหวเปน็ อนั หนง่ึ อนั เดยี วกนั หมด ตาํ งคนตาํ งเขยงํ ปลายเท๎าชะเง๎อมองไปทต่ี ๎นทางเสดจ็ เสียงไชโยดงั มาจากไกลแลว๎ ก็ใกลเ๎ ขา๎ มาทุกที จนในทส่ี ดุ เสียงคนไชโยโหํรอ๎ งแสดง ความปตี ินนั้ ก็ดังออื้ องึ ไปรอบข๎าง ดจุ วาํ แผนํ ดนิ จะถลํมทลาย พลอยหวั ใจเต๎นแรงด๎วยความต่นื เตน๎ เหยยี ดตัวขึ้นตรงเพือ่ จะไดเ๎ ห็นไดถ๎ นดั กระบวนทหารมา๎ นาํ เสดจ็ ผํานไปแลว๎ เสยี งเกือกม๎ากระทบกับพืน้ ถนนดงั กึกก๎องเขา๎ กับเสียงคน ยง่ิ เพ่ิม ความตน่ื ตาตน่ื ใจขึน้ ไปอีก รถม๎าพระท่ีน่ัง ผํานมาอยํูตรงหนา๎ แล๎วกผ็ ํานเลยไป พลอยได๎แตมํ องทะลนุ ํา้ ตาที่หลงั่ ไหล ออกมากบลูกตาทัง้ สองข๎าง แลดเู หน็ พระองคพ๑ ระเจา๎ อยหํู วั \"เจา๎ ประคุณ เจา๎ ประคณุ \" พลอยรอ๎ งพึมพาํ อยใํู นคอ ไมมํ ีกําลงั ใจที่จะร๎องไชโยได๎ อยาํ งคนหนมุํ คนสาวท่อี ยรํู อบตัว หัวใจท้ังหมดดเู หมือนจะหลุดลอยจากตัว ไปจดจํออยํูกับเดก็ เลก็ ๆ คนหน่ึง ใสหํ มวกปกั ขนนก น่ังอยบูํ นรถพระท่ีนั่ง แวดล๎อมไปดว๎ ยผู๎สําเรจ็ ราชการ และราชองค๑รกั ษ๑ ซ่งึ ล๎วนแล๎วแตํเป็นผ๎ูใหญํ เด็กตวั เล็กๆ ท่ถี กู เครือ่ งยศพระมหากษตั รยิ ๑ บดบงั จนเกอื บจะแลไมเํ หน็ ตวั คงเหลอื แตํสายตาที่กวาดมองดูคนเปน็ อันมากท่มี าคอยต๎อนรบั ด๎วยประกายตาท่ีมแี ววประหลาด อยาํ งท่พี ลอยไมํเคยพบเหน็ มาแตํกอํ น ประกายทบี่ ริสุทธ์ปิ ราศจากบาป ปราศจากมลทิน และเต็มไปด๎วยความเมตตาปรานี \"พระองคเ๑ ล็กเหลอื เกิน\" พลอยนึกอยูใํ นใจ \"ไมํได๎นกึ วําจะเล็กถงึ เพียงนี้ แตํชํางนํารกั นํา เอน็ ดเู สยี จริงๆ ใครเห็นใครกต็ ๎องรกั ถงึ จะไมํใชเํ ป็นในหลวง แมเ๎ ป็นลูกคนธรรมดาสามัญ ใครเหน็ ใครกต็ อ๎ งรักอยูนํ ัน่ เอง แตํ ลักษณะอยํางนจี้ ะเป็นลกู คนธรรมดาไดอ๎ ยาํ งไร ถงึ จะเอามาเดนิ อยูํข๎างถนน กจ็ ะตอ๎ งรท๎ู ันทวี าํ ไมใํ ชคํ นธรรมดา เพราะพระ รปู พระโฉมบํงออกชดั วาํ มบี ญุ ผิดกับคนอนื่ แตพํ ระองค๑เลก็ นิดเดียวยังมสี งําราศี แทบจะบดบงั ผูใ๎ หญทํ นี่ ่งั อยํูบนรถพระท่ี น่งั เกือบหมด !\" พลอยยนื อยกํู บั ทเ่ี หมอื นถกู ตรงึ ไว๎ นาํ้ ตาไหลพรากลงมาตามใบหนา๎ ดว๎ ยความปตี ิ และความสงสารจบั ใจ ปตี ทิ ไ่ี ด๎ เห็นส่ิงทเ่ี ป็นยอดแหํงความเคารพบชู าของตนคอื พระเจ๎าอยหํู วั สงสารเด็กทน่ี าํ รักนาํ เอน็ ดคู นหนึง่ ซ่ึงบญุ วาสนาหรือ โชคชะตาบันดาลใหต๎ อ๎ งไปอยูํในฐานะเชนํ นั้น ความรสู๎ ึกในใจท่รี ะคนกนั อยูนํ นั้ อธิบายไดย๎ าก แตชํ อ๎ ยก็มาตอบใหง๎ าํ ยๆ ตามประสาของชอ๎ ยด๎วยวธิ ีพดู ข้นึ ใกลๆ๎ ตวั วํา \"แมํพลอย ฉนั รกั เสียแลว๎ ละ ในหลวงองคน๑ ้ี\"
พลอยสะดง๎ุ ตน่ื จากภวงั ค๑ ตอบชอ๎ ยไปวาํ \"กแ็ นลํ ะช๎อย ใครๆ ก็ต๎องรกั ในหลวง\" \"ไมํใชอํ ยาํ งนั้น\" ช๎อยอธบิ ายตํอ \"รกั จริงๆ ไมใํ ชรํ ักอยํางในหลวง มีแตรํ ักเฉยๆ ไมตํ ๎องกลวั รกั กรด๊ี ๆ อยากวิ่งเข๎าไป กอดไปจบู \" \"อยาํ ลองดกี วาํ ปา้ ชอ๎ ย ใครเขาจะไปยอมใหป๎ า้ ช๎อยเขา๎ ไปถึงพระองค๑\" เสยี งตาอ๏อดพดู อยํางขบขัน ความจรงิ ชอ๎ ยดเู หมอื นจะพดู ตรงกบั ความรส๎ู กึ ในใจของคนทง้ั ปวง ทไ่ี ปชมุ นมุ กนั อยใํู นวนั นน้ั เมอ่ื กอํ นทไ่ี ดเ๎ หน็ ใน หลวงน้นั ตาํ งคนตํางมีความจงรักภกั ดีและความสนใจ แตํความรู๎สึกน้นั เป็นความร๎สู ึกท่กี วา๎ งขวาง พอในหลวงเสดจ็ ผาํ น ไปได๎แลเหน็ พระองค๑ ความรส๎ู กึ อีกอยํางหน่งึ กบ็ งั เกิดข้นึ ทนั ที อยาํ งรนุ แรงและรวดเรว็ คอื ความรักอันใกล๎ชิดและเปน็ สํวนตวั ของทุกคนไป ความรักท่ีมีความแนํนแฟน้ และประกอบด๎วยความหวงแหน เหมือนกบั มคี วามรกั บุคคลท่มี สี ายโลหิต ใกลช๎ ดิ ความเกรงขามอาํ นาจราชศักดิ์ ของพระเจา๎ แผํนดิน ซ่ึงเคยระคนอยใํู นความจงรกั ภกั ดีน้ัน มิไดป๎ รากฏขึน้ เลย เพราะทั้งฐานะปัจจุบนั และพระชันษาของในหลวง มิไดก๎ อํ ใหเ๎ กิดความเกรงขาม แตตํ รงกันขา๎ มกลับกอํ ใหเ๎ กิดความรัก อยาํ งสนทิ สนม เหมือนกบั วําทุกคนเปน็ เจ๎าของในหลวง และมคี วามสนใจ และความหํวงใยยงิ่ กวาํ ทเ่ี คยร๎สู ึกมาแตํกํอน ความรู๎สึกท่ีบังเกิดขึน้ ใหมใํ นหมคูํ นนั้น มคี วามรนุ แรงยงิ่ กวําความจงรักภกั ดีท่เี คยมมี าในคร้ังใดๆ และด๎วยความร๎ูสึกท่ี เกิดข้ึนใหมนํ ี้ พลอยก็รส๎ู ึกตัวไดท๎ นั ทขี ณะทีเ่ ดินกลับบา๎ นวาํ ตนไดม๎ าถงึ หลกั บอกระยะทางแหงํ ยคุ เข๎าอกี หลักหนึ่ง ทางเดิน จากหลักน้ีไปจะตอ๎ งเขา๎ สํู \"ฟา้ ใหมํ แผํนดนิ ใหมํ\" อยาํ งท่พี ลอยได๎ราํ พึงในใจไวแ๎ ตแํ รก พลอยกลบั มาบา๎ นในวนั นน้ั ดว๎ ยความรส๎ู กึ ปลอดโปรงํ อยาํ งทไ่ี มคํ อํ ยไดเ๎ คยรส๎ู กึ มานาน ความจงรกั ภักดที ป่ี ระชาชน ไดถ๎ วายในหลวงอยาํ งเห็นไดช๎ ดั แจง๎ ในวันน้ี ทําให๎พลอยรูส๎ ึกวาํ โลกมนษุ ยน๑ ี้ มีแกนํ สารมีหลักมฐี าน ยงั ไมํหมดสนิ้ ศรัทธาไป เสยี ทเี ดยี ว และย่ิงในตอนเย็นวนั นน้ั พลอยไดเ๎ หน็ ลกู ๆ และพ่นี อ๎ งตํางคนตาํ งไปรับเสด็จในหลวง แล๎วกลบั มาพูดจากนั ที่ บ๎านอยํางสนิทสนม ในลกั ษณะท่รี นื่ เริง หลงั จากทไี่ ด๎เฉยชากันมานานแล๎วนับเปน็ จาํ นวนปี พลอยกย็ ่งิ เหน็ ความมหัศจรรย๑ ของจดุ ทกี่ ํอให๎เกิดความรส๎ู ึกอนั ดนี ี้ จุดน้นั อยํูท่ีในหลวง .........ถูกแลว๎ ในหลวงพระองค๑เลก็ นดิ เดียว ปราศจากอํานาจราช ศกั ด์ิ ปราศจากกฤษฎาภินหิ ารใดๆ ทจ่ี ะทาํ ให๎คนต๎องเกรงกลัวพระบารมี แตเํ ตม็ ไปด๎วยบญุ ญาภนิ หิ าร ทสี่ ามารถกํอใหเ๎ กดิ ความแชํมช่นื ความปลอดโปรงํ และความกลมเกลียวข้ึนในหมํคู น ไดอ๎ ยาํ งรวดเร็วกะทนั หนั ภายในเวลาวันเดียวท่เี สด็จ มาถงึ พระนคร พลอยนกึ วาํ ความรส๎ู กึ ปลอดโปรงํ ใจในวนั นเ้ี ปน็ ศภุ นมิ ติ แสดงวาํ ชวี ติ ในอนาคตจะรน่ื รมยป๑ ลอดโปรงํ ตอํ ไป สง่ิ ใด หรอื คนใดทีส่ ญู หายกระจดั พลัดพราย กค็ งจะไดค๎ ืนได๎กลบั มาอยํดู ว๎ ยกนั อกี เหมอื นแตํกอํ น ขาํ วทต่ี าอน๎ ไดก๎ ระซิบบอกให๎ ฟงั ในหอ๎ งเยีย่ มนกั โทษเมื่อไมนํ านมานกั วาํ ตนมหี วังไดร๎ บั การปลดปลํอย หลังจากที่ได๎รบั การอบรมแลว๎ น้ัน ดจู ะย่งิ มมี ลู มากข้นึ ทุกวัน เพราะในขณะนน้ั ก็มขี าํ วมาถงึ หพู ลอยเร่อื ยๆ วํา ผู๎ท่ตี ๎องรบั โทษคดเี ดยี วกบั ตาอ๎น ไดถ๎ กู สงํ ตวั จากคกุ บาง ขวางมารับการอบรมที่กรุงเทพฯ และเม่ือไดผ๎ ํานการอบรมแล๎ว ก็ไดถ๎ ูกปลดปลํอยตัวไปเป็นอิสระ กลบั ไปประกอบอาชีพ
อยูกํ ับครอบครวั บุตรภรรยาเปน็ ปกติ พลอยรขู๎ ําวคร้งั ไรกใ็ หพ๎ ลอยปีตยิ ินดกี ับคนที่ไดร๎ ับการปลดปลํอยน้นั ทกุ คร้งั ไป เพราะ ในขณะที่ได๎ไปเยีย่ มตาอน๎ พลอยไดเ๎ หน็ แววของความทุกขฝ๑ ังอยูใํ นลกู ตาทกุ ๆ คํทู ไ่ี ปเยีย่ มคนโทษพรอ๎ มๆ กบั ตน และได๎ เห็นใบหน๎าตลอดจนกริ ยิ าทาํ ทางของครอบครวั คนโทษไว๎มาก พอท่จี ะร๎ูได๎ดวี าํ ความทุกข๑อนั สาหสั น้นั มใิ ชจํ ะมีอยูํแตใํ นคุก แม๎แตนํ อกคกุ ในอกของคนทไี่ ปมาไหนไดโ๎ ดยอสิ ระน้นั เอง ความทุกข๑นน้ั กเ็ กดิ ขึน้ ได๎ ถา๎ หากวาํ คนที่รกั หรอื คนทเี่ ป็นท่พี ่ึง อุปการะ ตอ๎ งถูกพลดั พรากไปคมุ ขังไว๎ พลอยรส๎ู กึ ยินดดี ๎วยทุกคร้งั ทที่ ราบวํา มีการปลดปลํอยนักโทษ และใหน๎ ึกเห็นแววตา ทเี่ ต็มไปดว๎ ยความทกุ ข๑นั้น เปลีย่ นไปเป็นความสขุ นึกดใี จรํวมกบั ครอบครัวทไี่ ดค๎ นรกั กลบั คนื ไป และนกึ ดใี จที่วาํ ความสุข ความปีติ อนั บงั เกิดแกคํ นอื่น ท่ีไดร๎ กั กลับคนื มานั้น กําลงั ใกลต๎ วั เขา๎ มาทุกวนั เพราะเมอื่ คนอ่ืนในคดีเดียวกัน ได๎รับการ ปลดปลํอยไปเร่ือยๆ กเ็ ป็นธรรมดาท่จี ะต๎องถงึ เวรตาอน๎ เข๎าวันหนึ่ง บรรยากาศทางการเมอื งกาํ ลงั แจมํ ใส ความหลงั ตาํ งๆ กาํ ลงั จะถกู ลมื และใหอ๎ ภัยซง่ึ กนั และกนั แมแ๎ ตคํ วามกนิ แหนง แคลงใจในครอบครัวของพลอย ซึ่งเกดิ ข้นึ จากการเมืองเปน็ เหตุใหม๎ กี ารแบํงแยกน้นั กด็ ูจะเบาบางลงไป เปน็ ผลสะทอ๎ น ของความแจํมใสทีมีอยูํทว่ั ไปภายนอก วันคนื ผาํ นไปรวดเรว็ สําหรบั พลอย ผู๎ซงึ่ มองเหน็ ความสขุ ความพอใจมารออยํู ข๎างหนา๎ ในหลวงเสดจ็ กลับมาประทบั ทเ่ี มืองไทยอยํูพกั หนงึ่ แลว๎ กเ็ สด็จกลับยโุ รป เพ่ือทรงศึกษาตํอพร๎อมดว๎ ยพระประยูร ญาติ ทงิ้ ความอม่ิ เอบิ ใจไว๎ ใหแ๎ กคํ นทไี่ ดเ๎ หน็ พระรูปพระโฉมเป็นจํานวนมาก ซงึ่ มพี ลอยรวมอยํูดว๎ ยคนหนง่ึ ในขณะทพ่ี ลอยกาํ ลงั รอความสขุ ความพอใจอยนํู น้ั เอง คณุ อนํุ กเ็ รม่ิ ลม๎ เจบ็ กระเสาะกระแสะ เหมอื นกบั วาํ จะเปน็ ลาง ร๎ายบอกเหตุ ทจี่ ะทาํ ให๎พลอยต๎องทกุ ข๑ร๎อนตํอไป คณุ อํุนเร่ิมบนํ วาํ เปน็ ไข๎ และปวดท่ีหนา๎ อกจนนอนไมํหลบั คร้ันพลอยให๎ ไปรบั หมอมาตรวจอาการ หมอตรวจไดค๎ รเํู ดียว ก็เดนิ คอตกออกมาบอกวํา คุณอุนํ เป็นโรคเนอ้ื งอกท่หี นา๎ อกอยาํ งทเ่ี รยี กกัน วาํ มะเร็ง ถา๎ หากวาํ ไดต๎ ามหมอมาเสียแตแํ รก กพ็ อจะมที างผําตัดรกั ษาใหห๎ ายได๎ แตคํ ุณอนํุ ไดล๎ ะเลยไวน๎ าน ขณะนห้ี มด ทางรกั ษาได๎เสียแล๎ว เพราะโรคลกุ ลามเกินไป ทางเดียวท่หี มอจะทาํ ไดก๎ ค็ ือผอํ นหนกั ให๎เป็นเบา ให๎ยาแก๎เจบ็ ปวดทรมาณ เป็นครั้งคราว จนกวําคณุ อนํุ จะตาย ซง่ึ คงจะเป็นเวลาไมํนานนกั พลอยไดย๎ นิ แลว๎ กต็ กใจจนตวั ชา เพราะมไิ ดเ๎ คยนกึ ฝนั วาํ อาการปว่ ยของพส่ี าวจะรา๎ ยแรงถงึ เพยี งนน้ั พอหมอไปแลว๎ พลอยก็รีบเขา๎ ไปเยีย่ มคณุ อนํุ ในห๎อง คณุ อนํุ นอนอยบํู นทน่ี อน ซบู ผอมจนเหน็ วาํ แกเํ กนิ อายุ พอพลอยเขา๎ ไป คณุ อนํุ กย็ ม้ิ แลว๎ ถามวาํ \"หมอบอกเธอแลว๎ หรือแมํพลอย\" พลอยไดแ๎ ตพํ ยกั หนา๎ เพราะพดู ไมอํ อกดว๎ ยความตน้ื ตนั ใจ \"ทีแรกเขาจะไมํบอกฉนั กลัวฉันจะตกใจ แตฉํ นั กข็ อใหเ๎ ขาบอกจนได๎...คนเราเกิดมาแล๎วกต็ ๎องตายทุกคน ไมวํ นั ใด ก็วนั หน่งึ จะต๎องไปตกใจทาํ ไม\"
\"โธํ คณุ พี่ !\" พลอยแข็งใจพูดออกมาจนได๎ \"เจ็บไขอ๎ ะไรเล็กๆ นอ๎ ยๆ ทาํ ไมไมํบอกนอ๎ งเสียกอํ น หมอเขาบอกวาํ ถา๎ ร๎ู เนนิ่ ๆ กพ็ อจะรกั ษาหาย แตเํ ดี๋ยวนีช้ า๎ ไปเสียแล๎ว !\" คุณอุํนพยกั หน๎าช๎าๆ แลว๎ ตอบวาํ \"ชาํ งมนั เถดิ แมํพลอย เรอ่ื งมันแลว๎ ไปแล๎ว ถา๎ มันเปน็ ทนี่ ิว้ มอื พ่ีก็คงจะบอก แตํนม่ี นั มาเป็นทีห่ น๎าอกหนา๎ ใจ พี่ไมํ เคยมเี หย๎ามีเรือนกต็ ๎องอายเป็นธรรมดา\" พลอยใจหายเมอ่ื ไดย๎ นิ คาํ พดู พส่ี าว คณุ อนํุ เปน็ สาวมาตลอดชวี ติ และยอมเจบ็ ยอมทนเพราะความอาย จนเกอื บจะ ถงึ ทีส่ ุด ถ๎าคณุ อุํนมีเหย๎ามีเรือน เคยเปดิ อกใหล๎ ูกกนิ นมาแลว๎ บางทคี ุณอํนุ ก็จะไมํอาย ที่ให๎หมอตรวจเสยี แตแํ รก แตคํ ุณ อนํุ รงั เกียจการมีเหย๎ามเี รือนเปน็ หนกั หนา และกลบั จะต๎องมาตายเพราะเหตนุ เ้ี อง อาการไขข๎ องคณุ อนํุ เปน็ แตเํ พยี งระยะเรม่ิ แรกของการพลกิ กลบั แหงํ โชคชะตา พลอยมองดคู วามเจบ็ ไขข๎ องพส่ี าวอยํู ดว๎ ยความเป็นหวํ ง และคุณอุํนก็เป็นคนแรกในคนทีเ่ ปน็ รํุนพี่น๎อง จะตอ๎ งมาตายลง ความรูส๎ ึกของพลอยน้นั จึงเปน็ เร่ืองบอก ไมถํ กู เพราะนอกจากความสงสารแล๎ว ยังมคี วามร๎สู กึ ระคนอยูอํ กี อยาํ งวาํ คนรํนุ ตนได๎ใชช๎ ีวติ มานาน จนมัจจุราชเริม่ จะมา เยีย่ มกรายบ๎างแลว๎ บรรกาศทางการเมอื งทว่ั ไปทพ่ี ลอยเคยนกึ วาํ แจมํ ใสนน้ั กลบั มดื ครม้ึ ลงไปโดยกระทนั หนั อยาํ งทพ่ี ลอยมไิ ด๎ คาดหมายมากอํ น ความรู๎สกึ อันดที ที่ าํ ใหแ๎ จมํ ใสปลอดโปรงํ ใจน้ัน ดเู หมือนจะเรม่ิ เฉ่อื ยชา ลงเรือ่ ยๆ นบั ตง้ั แตใํ นหลวงเสด็จ กลบั ไปเมืองนอก กลายเป็นความร๎ูสึกเหมอื นกับวําคนปราศจากขวัญ เรอื นปราศจากเจ๎าของ ในระหวาํ งน้ันใครจะทาํ อะไร กท็ ําได๎ พลอยเริม่ รู๎ขาํ วไมดํ ใี นวันหน่งึ หลังจากทพ่ี ํอเพม่ิ มาเย่ียมไข๎คุณอนํุ แล๎วกช็ วนตาออ๏ ดลงไปซุบซบิ กนั อยูํข๎างลาํ ง พลอยบังเอิญได๎แลเห็น คนท้ังสองยืนพดู พยักพเยดิ กันอยูํดว๎ ยใบหน๎าอนั ครํา่ เครยี ด ขณะท่ีพลอยเดินผํานหนา๎ ตํางอยูํชัน้ บน พอสองคนพูดกนั เสร็จแล๎วพากันกลับขน้ึ มาบนตกึ พลอยก็ถามขึ้นเปรยๆ วํา \"มเี ร่อื งอะไรกันอีกลํะอ๏อด\" \"เปลาํ \" ตาอ๏อดตอบออ๎ มแอ๎ม \"คณุ ลงุ เลาํ อะไรใหฟ๎ ังนดิ หนอํ ยเทํานัน้ เอง\" \"คุณหลวง\" พลอยหนั ขวบั ไปทางพอํ เพิม่ ทนั ที \"เอาเร่ืองลักลบั อะไรมาเลําให๎ลูกฟงั ถงึ กับต๎องจูงข๎อมอื ไปพูดกนั สองคนข๎างลําง\" \"ไมมํ ีอะไรหรอกแมพํ ลอย เรือ่ งไมํเป็นเรอื่ งรไ๎ู ปก็ร๎อนใจเปลําๆ\" พํอเพิ่มตอบออกตัว แตเํ ม่อื เห็นพลอยทําหน๎าสงสยั ไมสํ บายใจ พํอเพิม่ กเ็ ลาํ ใหฟ๎ ังเบาๆ วํา \"มเี รือ่ งยํุงๆ กันอกี นํะแมํพลอย ไมเํ ก่ยี วข๎องอะไรกบั เราหรอก ฉันไดย๎ นิ มาวาํ เขาออกจับกนั ใหญใํ นวันน้ี จบั ไปต้ัง ย่ีสบิ กวาํ คน มที ั้งทหารตาํ รวจและเจา๎ นายพระบรมวงศานุวงศ๑\" \"เอากันอีกแลว๎ คุณหลวง\" พลอยบนํ \"เรื่องอะไรกนั อีกเลาํ ไมํร๎ูจกั จบจักสิ้นกนั สักที นําราํ คาญแทน\"
\"เร่อื งมันจบสิ้นกนั ยากแมพํ ลอยเอย๐ \" พอํ เพม่ิ วาํ \"ถ๎าคนเรายงั มกั ใหญใํ ฝ่สูง แยํงอาํ นาจวาสนากัน กอํ กรรมทาํ เวร ใหแ๎ กกํ ัน เวรมันก็จะต๎องตอบเวรเรอ่ื ยๆ ไปไมมํ ที ี่ส้นิ ทสี่ ดุ \" \"ฉนั ก็เห็นจรงิ อยํางคณุ หลวงวํา กลม๎ุ ใจเต็มทคี ราวนีม้ เํ จา๎ นายด๎วยหรอื เขาจบั กันด๎วยเร่อื งอะไร\" พลอยซกั \"เจ๎านายนะํ มีแนํ ช้ันสูงๆ เสยี ด๎วย เหตทุ เ่ี ขาจับก็เรอื่ งคบคดิ กนั กํอการรา๎ ย จะคดิ กบฏกันนะํ แหละ จะมีอะไรเสีย อกี \" พํอเพิ่มตอบ \"คุณหลวงรไู๎ หม\" พลอยรําพึงข้นึ \"แตํกอํ นเมอื่ เรายังเปน็ หนมุํ เปน็ สาว ดคู นชํางคิดกบฏกันยากเสียจรงิ ๆ แตํเดี๋ยวน้ี คําหนง่ึ ก็กบฏสองคาํ กก็ บฏ ดเู ป็นกบฏกนั ไปทัง้ เมือง จนฉนั ไมรํ ๎ูวาํ จะฟังข๎างไหนถูกแล๎ว\" \"จ๏ุ ! จุ๏ ! พดู จาอะไรระวังปากระวังคอเสยี บ๎างแมํพลอย\" พอํ เพ่ิมลดเสียงเป็นกระซิบ \"คนมบี ุญมีวาสนา เขาอยใูํ น บ๎านนต้ี ง้ั สองคน เขาอยคํู นเดยี วไมํพอเขายกนอ๎ งสาวเขาให๎พวกพอ๎ ง แลว๎ ก็พากันเขา๎ มาอยอํู ีก เขาได๎ยินเขา๎ เขาจะไมชํ อบ เขาจบั แมพํ ลอยเป็นกบฏไมไํ ด๎ เขาจะมาเลนํ เอาฉันเขา๎ \" พลอยเขา๎ ใจวาํ พอํ เพม่ิ พดู เสยี ดสี ประชดประชนั ตาอน้ั และคณุ เสวี และกร็ ไ๎ู ดท๎ นั ทวี าํ ความหวงั ของตน ทจ่ี ะเหน็ พอํ เพ่มิ กลมเกลยี วกบั หลานทกุ คนน้ัน ดูจะเล่อื นลอยเสียแลว๎ \"คุณหลวงก็ชอบเอาเร่ืองการเมอื งวกเขา๎ มาใสบํ ๎านฉันเสียจรงิ ๆ ทีเดียว คณุ หลวงก็รูด๎ วี ําคนในบ๎านน้ี กม็ แี ตํ ลูกหลานจะมาถือสาหาเรือ่ งอะไรกับเด็ก\" \"แนํ ! โกรธแล๎วเหน็ ไหมละํ \" พอํ เพม่ิ พดู พลางหัวเราะ \"อยําโกรธฉนั เลยแมพํ ลอย ฉันคงไมพํ น๎ ตะรางไปนานหรอก ถา๎ บ๎านเมอื งอยํางน้ี\" \"ถา๎ คณุ หลวงชอบไปยงุํ กับเขากค็ งไมํพน๎ จรงิ ๆ สักวันหนง่ึ ฉันเหน็ จะตอ๎ งไปปลูกบา๎ นอยใํู กลๆ๎ คุกไดแ๎ ลว๎ พอลูกจะ ออกจากคกุ มาได๎คนหนงึ่ พีช่ ายกจ็ ะต๎องเข๎าไปอยํูในคุกแทน\" \"คณุ แมํ คุณแมํ\" ตาอ๏อดพดู เตอื นข้ึนเบาๆ อยาํ งไมํสบายใจนัก \"เรือ่ งพ่อี ๎นจะออกจากคกุ นัน้ คณุ แมอํ ยําเพิ่งหวงั อะไรนกั เลย\" \"ทาํ ไมหรืออ๏อด\" พลอยถามปากสัน่ ใจแหง๎ ลงไปถนัด \"ขาํ วหมํูน้ไี มํคอํ ยจะดี\" ตาอ๏อดอธบิ ายเบาๆ \"พอเขามเี ร่อื งมรี าวยุํงๆ กัน เขากเ็ ลยเลกิ เอาตวั พวกพี่อ๎นมาอบรมเสยี แลว๎ \" \"ออ๏ ดหมายความวํา....\" พลอยถามหนา๎ เสยี จนเหน็ ได๎ชัด
\"เปลํา ! เปลํา !\" ตาออ๏ ดรีบพดู เอาใจ \"ออ๏ ดไมํได๎หมายความวําเขาจะไมปํ ลอํ ยเสยี เลยหรอก แตํถ๎ามเี รื่องยงํุ ๆ อยาํ งน้ี บางที...บางทีกจ็ ะชา๎ ไปบา๎ งเทํานั้นเอง\" คาํ พดู ของตาออ๏ ดทาํ ใหพ๎ ลอยยง่ิ เพม่ิ ความไมสํ บายใจยง่ิ ขน้ึ นกึ ถงึ ตาอน๎ แลว๎ กย็ ง่ิ สงสารจบั ใจ เพราะความอสิ ระและ ความสขุ ในชีวติ อนาคตมารออยํแู ล๎วใกลๆ๎ แตํเหตไุ ฉนการกระทาํ ของคนอนื่ กรรมจากแหลํงอ่นื จึงมาคอยบนั ดาลให๎เกดิ ความทุกขข๑ ึน้ แกํตาอน๎ อันเป็นผลสะทอ๎ นมาถึงพลอยไดอ๎ ยเูํ รอ่ื ยๆ เสียงพอํ เพม่ิ พูดข้ึนวาํ \"อยําไปเกบ็ เอามาคดิ ใหม๎ ากเรือ่ งไปเลยแมํพลอย จะเป็นทกุ ข๑เปน็ ร๎อน เดย๋ี วจะเจบ็ ไขไ๎ ปอกี คน\" แตคํ าํ พดู ของพอํ เพม่ิ ไมมํ กี าํ ลงั จะปลอบประโลมใจอะไรได๎ ความหวงั ทเ่ี คยมเี กย่ี วกบั อสิ ระภาพของตาอน๎ กาํ ลงั เล่ือนลอยหายจากตวั ไปอกี อยาํ งหน่ึง ไมมํ ีกาํ หนดแนนํ อนวาํ จะกลับฟนื้ คนื ข้นึ มาเมื่อไร ความไขข๎ องคณุ อนํุ ยง่ิ ทรดุ ลงทกุ ที พลอยเอาใจใสดํ แู ลพยาบาลอยาํ งสดุ ความสามารถ มคี ณุ เชยเปน็ ผม๎ู าคอย ชํวยเหลอื ดูแลอกี คนหน่งึ คุณอํุนตอ๎ งทรมานอยํางหนกั เน่ืองด๎วยความเจบ็ ปวดของโรค แตํคุณอนํุ ก็พยายามอดทนอยําง สุดขีด มไิ ด๎ออกปากบนํ หรือรอ๎ งในยามทเี่ จบ็ ปวด อยํางมากทสี่ ดุ ก็เพียงแตํครางเบาๆ พลอยนั่งดอู าการของพ่ีสาวแลว๎ ก็ เศรา๎ ใจ เหน็ ชวี ิตนัน้ ไรส๎ าระ เงินทองทรัพย๑และวาสนาทีค่ ุณอนํุ เคยใฝ่ใจตอ๎ งการน้ัน ดูไมํเป็นประโยชนอ๑ ะไรเลย เพราะไมํ สามารถจะชวํ ยเหลืออะไรใครได๎ ถึงแมว๎ าํ ในขณะน้ีคุณอํนุ จะไดส๎ ่งิ ทเี่ คยต๎องการมาทกุ อยาํ ง สง่ิ เหลํานั้นเพียงแตํจะชํวยให๎ คณุ อุํนรอดพ๎นจากความเจบ็ ปวดกไ็ มํได๎ คุณอุํนพดู กับพลอยและคุณเชย ในระหวาํ งท่ีเจ็บวํา \"แมพํ ลอย แมํเชย พ่ีขอบใจเธอจรงิ ๆ ทอ่ี ุตสําหม๑ ารกั ษาพยาบาลในยามน้ี เธอทาํ หน๎าที่น๎องได๎ถกู ต๎องเตม็ ท่ี ทั้ง สองคน พขี่ อบใจ แตํยงั เสียใจอยํอู ยาํ งเดยี ว ท่แี ตํกอํ นพี่ไมํไดเ๎ ป็นพีท่ ี่เมตตากรณุ าตํอน๎องๆ ให๎ท่วั ถึงกนั พีเ่ ปน็ คนเห็นแกตํ วั เอาแตใํ จ แตํก็น่ันแหละ เวรกรรมของพีก่ เ็ หน็ กนั อยํแู ลว๎ ยังจะต๎องทรมานไปอกี สักก่วี ันเทํานั้น\" พดู แลว๎ คณุ อนํุ กห็ นา๎ นว่ิ ดว๎ ยความปวด ทาํ ใหค๎ ณุ เชยตอ๎ งรอ๎ งไหด๎ ว๎ ยความสงสาร และพยายามพดู ปลอบโยนใหค๎ ณุ อุนํ มใี จอดทน คุณอํุนปรารภกบั พลอยอกี ครง้ั หนง่ึ วํา \"แมํพลอย พเี่ ปน็ หํวงประไพอยูํคนเดยี ว เพราะพไี่ ดเ๎ ลยี้ งดมู าแตเํ ลก็ \" \"คุณพีไ่ มตํ ๎องหํวง\" พลอยปลอบ \"เขามีเหยา๎ มเี รอื นเป็นหลกั ฐานแล๎ว ดฉิ ันก็ยังอยอํู กี ทงั้ คน\" คณุ อนํุ ยม้ิ มองดหู นา๎ พลอยแลว๎ กพ็ ดู ตอํ ไปวาํ \"ความจริงพ่กี ็ไมมํ ีอะไรจะหํวง เห็นจะเป็นดว๎ ยรกั ประไพเขามากเทาํ นน้ั เอง ประไพเหมอื นเธอมากนะแมํพลอย พ่ี ไมไํ ดร๎ ักเธอเมื่อเดก็ ๆ เลยต๎องมารกั ประไพแทน\" ตอํ คาํ พดู เชนํ นพ้ี ลอยกไ็ มมํ คี าํ ตอบใดๆ ทจ่ี ะใหไ๎ ด๎ นอกจากกม๎ หนา๎ รอ๎ งไห๎
แตคํ ณุ อนํุ ยงั มบี ญุ เบอ้ื งหลงั มาชวํ ยเหลอื ไว๎ มใิ หต๎ อ๎ งอยทํู รมานกบั โรครา๎ ยไปจนถงึ ทส่ี ดุ คณุ อนํุ เมอ่ื อายมุ ากเปน็ คน ผอมอยูํแล๎ว เมื่อมากระทบโรครา๎ ยที่เต็มไปด๎วยความเจ็บปวด ราํ งกายของคณุ อํนุ ก็ทรดุ โทรมลงไปโดยเรว็ และในวนั หนงึ่ คุณอนุํ ก็หลับไปโดยไมมํ ีวันจะตนื่ ข้นึ มาอกี เพราะหวั ใจคณุ อํนุ หยุดทํางานในระหวํางท่ตี วั หลับ ความตายทม่ี าถงึ คณุ อนํุ ทาํ ใหพ๎ ลอยรส๎ู กึ วาํ ตนแกลํ งไปถนดั ใจ ยง่ิ มองดคู นทเ่ี คยเหน็ กนั มาแตเํ ดก็ ๆ กย็ ง่ิ เหน็ วาํ มี เหลอื เพียงสองสามคน แตํละคนกม็ อี ายุมากเขา๎ ขัน้ ชราไปแลว๎ ทั้งส้ิน จดั งานศพคณุ อนํุ เสรจ็ ไปแลว๎ ภายในเวลา ๑๕ วันตามทค่ี ณุ อุํนส่ัง พอพลอยได๎มเี วลาจะเร่ิมหายใจ เหลยี วดรู อบๆ ตัว ตาอ๏อดก็มาหาวันหน่งึ แลว๎ พูดวาํ \"ทนู หวั ของลกู ลกู เกิดมามีเวรกรรมตอ๎ งเอาเร่อื งทีเ่ ปน็ ความทุกข๑มาบอกใหแ๎ มํรท๎ู ุกทีไป แมํพร๎อมท่ีจะรับความทุกข๑ อกี เรือ่ งหน่งึ หรือยัง\" พลอยลบู หวั ตาออ๏ ดแลว๎ ถอนใจใหญตํ อบวาํ \"บอกไปเถิดออ๏ ด แมปํ ลงไดแ๎ ล๎วสาํ หรับทุกข๑ เรือ่ งอะไรอกี คราวน้ี\" \"เรอื่ งพอี่ น๎ \" ตาอ๏อดบอก \"เขาไมปํ ลํอยอน๎ เสยี แลว๎ หรือ\" ตาออ๏ ดพยกั หนา๎ แลว๎ ตอบวาํ \"ยิ่งกวาํ น้ันไปอีกแมํ เขาสํงตัวพอ่ี ๎นไปอยเูํ กาะทางปักษใ๑ ต๎\" พลอยพยายามกดั ฟนั แขง็ ใจ ไมอํ ยากแสดงอาการใหต๎ าออ๏ ดตอ๎ งวติ ก พลางพดู ขน้ึ วาํ \"จะไปเมื่อไรออ๏ ด\" \"เขาสํงไปแล๎วเม่ือสบิ กวาํ วันมานีเ้ อง พอี่ ๎นเขาขอลกู อยาํ ให๎บอกคุณแมํกอํ น เพราะเกรงจะตอ๎ งลําบาก ไปเย่ียม เยียนสงํ เสีย เวลานัน้ คณุ แมกํ ็ยุงํ งานศพคณุ ป้า\" \"ดูเอาเถิดอ๏อด\" พลอยปรารภขึน้ \"พีอ่ น๎ เขาทุกขแ๑ สนทุกข๑ ยังอุตสาํ ห๑เป็นหํวงแมํกลัวลาํ บาก แลว๎ เขาวําอยํางไรอีก บ๎าง\" \"เขาบอกวําไปอยํูทเ่ี กาะตะรเุ ตา อาจสบายกวาํ อยูํในคุกกไ็ ด๎ เพราะได๎ยนิ วําทีน่ นั่ เขาปลอํ ยให๎เป็นอสิ ระมากกวาํ และอากาศกค็ งดีกวาํ เพราะอยูชํ ายทะเล คุณแมคํ วรจะดใี จ\" \"แมไํ มกํ ลา๎ จะดใี จอะไรเสยี แล๎วออ๏ ด ดีใจแลว๎ ก็ตอ๎ งเสยี ใจสลบั กันไป อ๏อดคอยชํวยดใู ห๎แมทํ เี ถดิ ถา๎ พ่ีอ๎นเขาไปอยํู ทางโนน๎ เขาต๎องการอะไรกช็ ํวยแมหํ าให๎\"
\"พี่อ๎นเขาวาํ เขาไปถงึ แลว๎ เขาจะสงํ ขําวมาถึงคณุ แมเํ อง\" ตาออ๏ ดตอบเบาๆ พลอยหนั หนา๎ เดนิ เขา๎ หอ๎ งนอน แลว๎ ทอดตวั ลงนอนอยาํ งเหนอ่ื ยออํ น ราํ พงึ อยใํู นใจวาํ \"ชีวิตหนอชีวติ ชาํ งมเี ร่ืองมากเสยี จริงๆ ชํางเหน็ดเหน่อื ยอะไรเชํนน้ี\" บทท่ี ๕ (หนา๎ ท่ี ๑) นบั ตง้ั แตตํ าอน๎ ถกู สงํ ตวั จากบางขวางไปไวท๎ เ่ี กาะตะรเุ ตา พลอยกด็ เู หมอื นจะถอนตวั เองจากโลกภายนอก เขา๎ มาอยํู ภายในตัวเองแตํคนเดยี วมากกวําแตกํ อํ น สาํ หรับความหวังตาํ งๆ ทเ่ี คยมมี านัน้ พลอยออกจะเขด็ ขยาดเสียแล๎ว เพราะมา ร๎ูสกึ วาํ ถ๎าหวงั สง่ิ ใดขนึ้ มาเม่อื ไร เมือ่ น้นั ตนจะตอ๎ งได๎รบั ความทุกข๑ อันเกดิ จากความพลาดหวงั ในขณะทสี่ ภาพแหงํ จิตใจ ของพลอยเปน็ อยูํเชํนนี้ คนทยี่ งั อยูํในฐานะที่จะเขา๎ ถึงตัวพลอยได๎ กม็ ีอยํคู นเดยี วคือตาออ๏ ด ตาออ๏ ดมาเลาํ ใหฟ๎ งั ตอนหลงั วาํ พอํ เพม่ิ เปน็ คนไปรข๎ู าํ วมากอํ นวาํ ทางการจะสงํ นกั โทษคดเี ดยี วกบั ตาอน๎ ไปไวท๎ าง ปกั ษ๑ใต๎ และกพ็ อํ เพิ่มอีกนนั่ เองทเ่ี ป็นคนไปสบื มาจนรวู๎ ํา นักโทษพวกนจี้ ะถกู สงํ ไปไว๎เกาะตะรุเตา ครัน้ ถึงวนั ที่ตาอ๎นจะออก เดินทาง พํอเพมิ่ ก็มาตามตัวตาอ๏อดโดยกะทนั หนั ใหไ๎ ปสํงพีช่ าย โดยมไิ ดร๎ ูต๎ ัวลวํ งหนา๎ มากํอนเลย ตาออ๏ ดมเี งนิ ตดิ กระเป๋า อยูแํ ปดสิบบาท พํอเพมิ่ มีอยํูสามสบิ กวาํ บาท ท้งั สองคนตํางควกั กระเปา๋ ให๎ตาอ๎น ในขณะทเี่ ดนิ ผํานไปกํอนจะขึน้ รถจนสน้ิ เร่ืองที่นดั กันไวว๎ าํ จะไมบํ อกพลอยนัน้ ตาออ๏ ดยอมรับวาํ เป็นความคดิ ของพํอเพมิ่ และของตนเอง ตาอน๎ มิได๎ร๎ูเห็นดว๎ ยเทาํ ไร นัก แตํตาอ๏อดก็ยังยืนยนั วํา เทาํ ท่สี บื มาได๎จากพวกพ๎อง ชีวติ ของตาอ๎นทเ่ี กาะอาจเปน็ สุขยิง่ กวาํ ชีวติ ทใี่ นคกุ บางขวาง และ ตาอ๏อดรบั ปากวาํ ตอํ ไปตนเองจะเป็นคนลงไปทป่ี กั ษ๑ใต๎ เพ่อื เยยี่ มเยยี นทุกข๑สขุ ของพช่ี าย และคอยสํงเสยี ของทีจ่ าํ เป็นเปน็ ครง้ั คราว แตตํ วั ตาออ๏ ดเองในขณะน้ี พลอยรส๎ู กึ วาํ เปลย่ี นแปลงไปจากเดมิ มากพอดอู ยํู ตาออ๏ ดเปลย่ี นจากคนทเ่ี คยรน่ื เรงิ ไป เปน็ คนขรมึ ตาอ๏อดทเ่ี ป็นคนอารมณ๑ขัน ชอบพดู จาตลกคะนองและหวั เราะงําย บดั นี้กลับกลายเป็นคนเงยี บไมํคอํ ยพดู จา อะไรนัก และถา๎ หากวาํ ตาอ๏อดจะหัวเราะหรือย้ิมเปน็ ครง้ั คราว ตาอ๏อดกย็ ้มิ หรอื หัวเราะ เพือ่ ประโยชน๑ของพลอยมากกวาํ ของคนอ่นื พลอยสังเกตุอาการกริ ิยาของตาออ๏ ดแลว๎ ก็นึกสงสยั จนวันหนง่ึ คุณเชยเปน็ คนมาพูดขน้ึ วํา \"แมพํ ลอยร๎ูไหมวําพํออ๏อดหมนํู ี้เขาเป็นอะไรไป เมื่อกี้ฉนั เหน็ เขานั่งเหมอํ ตาลอยอยูขํ า๎ งลาํ ง ฉนั จะขน้ึ มาหาแมํ พลอยผํานเขามาใกลๆ๎ จนเกือบจะถกู ตัว เขาจึงไดส๎ ะดุง๎ มองเห็นและทักฉนั ข้นึ \" \"ฉันสงั เกตเหน็ เหมอื นกันแหละคณุ เชย จะถามเขาหลายหนแล๎วแตกํ ย็ ังหนักปากอยํู คณุ เชยเห็นอีกคน ก็ เปน็ อันวาํ ฉนั ไมํไดห๎ ลงไปคนเดยี ว จะตอ๎ งลองถามดู\" พลอยวาํ \"นัน่ นะํ ซ\"ี คุณเชยพดู \"พอํ ออ๏ ดเปน็ คนชาํ งพูดชํางเลํน หมนํู ้ดี ูเงยี บๆ ไป คงจะมีความในใจอะไรกระมัง หรือจะไป หลงรักผ๎หู ญงิ ทไ่ี หนกไ็ มํรู๎\"
พลอยนกึ สะดดุ ใจทนั ที จรงิ สิ ! ทีค่ ุณเชยวํามากน็ าํ คิด ตาอ๏อดอาจไปตดิ ผหู๎ ญิงที่ไหนกไ็ ด๎ พลอยร๎ูสกึ แปลกใจท่ตี นไมํ เคยนกึ ถงึ ตาออ๏ ด ในด๎านท่ีจะไปรักผ๎ูหญงิ หรือมีเหย๎ามีเรือนเลย ทง้ั ท่ตี าอ๏อดกม็ ีอายมุ ากพอสมควรแล๎ว และเมอ่ื นกึ ถงึ ด๎าน นี้ พลอยกร็ ู๎สึกไมสํ บายใจ มคี วามรส๎ู กึ หวงแหนของแมทํ ่รี กั ลูกเกิดขน้ึ อยากจะได๎ตาอ๏อดไว๎เป็นสทิ ธ์แิ ตผํ เู๎ ดียว ตอ๎ งพยายาม ขํมความรส๎ู กึ ทรี่ ๎ดู ีวําเป็นความเหน็ แกตํ ัวนั้นลงไป พร๎อมกับรูส๎ ึกละอายอยูํครันๆ ท่ีปลํอยใหค๎ วามร๎ูสึกเชนํ นนั้ เกดิ ข้ึนได๎ พลอยบอกกับตวั เองวํา ไดป๎ ลํอยตนใหผ๎ ูกมัดอยูํกบั ตาอ๏อดจนเกนิ ไปเสยี แลว๎ จนเกอื บจะเรียกได๎วํา มตี าออ๏ ดเป็นท่พี ่ึงท่ี อปุ การะอยูแํ ตํคนเดียว ตอ๎ งการทจี่ ะเก็บตาออ๏ ดไวใ๎ กล๎ๆ ตัว โดยไมํคาํ นงึ ถึงกาลขา๎ งหน๎า และความสขุ ในอนาคตของลูก ความจรงิ ถ๎าตาออ๏ ดไปรักผห๎ู ญิงทไี่ หนจริง กค็ วรจะบอกให๎พลอยรู๎ และพลอยกค็ วรจะชวํ ยสนับสนุนทุกทาง หรือวําบางที ตาออ๏ ดจะมีความทุกขอ๑ ยาํ งอน่ื มคี วามกลม๎ุ จอยํางอืน่ ทมี่ ากไปกวาํ เรือ่ งผูห๎ ญงิ ถา๎ เป็นอยํางนนั้ พลอยก็ไมํมที างอ่นื ท่จี ะรไู๎ ด๎ นอกจากจะถามตาอ๏อดตรงๆ และวันหนึง่ พลอยกถ็ ามตาอ๏อดขึน้ วาํ \"ออ๏ ดหมนํู ้แี มํดอู ๏อดเงียบๆ เหงาๆ ไปไมํเหมอื นแตกํ อํ น ออ๏ ดเจบ็ ไขเ๎ ป็นอะไรไปหรือ\" \"เปลาํ \" ตาออ๏ ดตอบ \"ลูกไมํไดเ๎ จบ็ ไขเ๎ ป็นอะไรเลย ยงั แขง็ แรงดี\" \"ถา๎ อยาํ งนน้ั ออ๏ ดเป็นอะไรไป\" พลอยถามอยาํ งเป็นหํวง \"แมํดอู ๏อดซมึ ๆ เหมอื นกบั มที ุกข๑อะไรสักอยาํ ง หรือวําอ๏อด ไปรักผห๎ู ญิงเขา๎ ท่ีไหน ถ๎าเป็นอยาํ งนั้นจริงก็บอกแมรํ ู๎เถิด แมจํ ะไดไ๎ ปจัดการให๎ จะเปน็ ใครก็ตามแมํไมวํ ําท้ังนน้ั \" ตาออ๏ ดหวั เราะขน้ึ มาอยาํ งขบขนั เหมอื นทเ่ี คยหวั เราะมาแตกํ อํ นแลว๎ รอ๎ งวาํ \"พุทโธํ ! คณุ แมกํ ็ ! ถา๎ ลูกไปรักผ๎ูหญงิ ที่ไหนจรงิ ๆ ลกู จะไปปดิ บงั ไวท๎ ําไม ปา่ นนี้มบิ อกใหค๎ ุณแมํรูน๎ านแลว๎ หรือ ลกู เกิดมากเ็ คยรกั ผหู๎ ญงิ คนเดียว มองหาใครกย็ งั ไมํเห็นเทําผ๎หู ญิงคนน้ัสักที\" \"ใครกันลกู \" พลอยถามอยํางพาซอ่ื ตาออ๏ ดหวั เราะแลว๎ กต็ อบวาํ \"ผูห๎ ญิงคนนัน้ เขาเรยี กกนั วําคณุ หญิงพลอย กาํ ลังนัง่ อยูตํ รงหนา๎ ลูกนีแ่ หละ\" วําแล๎วตาออ๏ ดก็เอาหน๎าซบลงกบั ตัก มารดา แลว๎ พูดตํอไปวํา \"ถึงแม๎วําลกู จะไปรักใครทไ่ี หนจรงิ กจ็ ะไมมํ ีปญั ญาเลีย้ งดูเขาได๎ โตจนป่านนแ้ี ลว๎ ลกู กย็ ังไมพํ ๎นอกแมํ งานการกย็ ัง ไมมํ จี ะทาํ \" ตาออ๏ ดหยุดถอนใจใหญํแลว๎ พดู ตอํ ไปวํา \"เฮ๎อ ! คดิ ๆ ไปแลว๎ ก็กลุ๎ม\" \"ถ๎าออ๏ ดคดิ หาการงานทาํ เสียบา๎ งกค็ งจะหายกลม๎ุ \" พลอยพูดเอาใจ \"แมํกเ็ หน็ วํายงั ไมํสายเกินไป คนมวี ชิ าความร๎ู อยาํ งอ๏อด ใครๆ เขาก็ตอ๎ งการ ถ๎าจะหาการงานจรงิ ๆ ก็คงจะได๎\"
\"หานํะคงจะหาได๎หรอกแมํ\" ตาออ๏ ดวาํ \"แตคํ นอยํางออ๏ ดจะไปอยทํู าํ งานกับใครไดส๎ ักกี่วัน เดี๋ยวเข๎าไปทาํ แล๎ว ประจบประแจงไมํเป็น หรอื ไปพดู จาอะไรไมถํ กู หูคนเข๎า เขาไลํออกมาจะยิ่งซ้ํารา๎ ยไปใหญํ\" \"ออ๏ ดก็ชอบตีตนไปกอํ นไขอ๎ ยาํ งนี้แหละ\" พลอยบนํ \"พี่นอ๎ งพวกพ๎องของเราก็ยงั มี ถา๎ อ๏อดอยากจะทําการงานให๎ เปน็ หลกั ฐาน ทําไมไมพํ ดู จาปรกึ ษาหารือกัน\" \"แมํก็ดีแตํพดู ถึงเรือ่ งพนี่ ๎องพวกพ๎อง ถา๎ อ๏อดไมมํ ีพ่นี ๎อง ออ๏ ดอาจสบายใจกวํานีม้ าก อ๏อดจะมีความสุขที่สดุ ถ๎า หากวาํ คนในบา๎ นนีม้ แี ตํออ๏ ดอยกํู บั แมดํ ๎วยกนั เพียงสองคน ถ๎าเป็นอยาํ งน้นั จริง ออ๏ ดจะอยูํได๎ไปจนตาย โดยไมมํ คี วามทกุ ข๑ เดือดรอ๎ น และไมํต๎องการอะไรอกี เลย แตํท่ตี อ๎ งกลุม๎ ใจอยํทู กุ วันน้ี ก็มิใชํเพราะพวกพ๎อง ที่ตอ๎ งมารุมมะตุ๎มกนั อยํใู นบา๎ นนี้ ดอกหรือ\" สาํ หรบั เรอ่ื งทต่ี าออ๏ ดพดู ทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งสะดง๎ุ ใจมองดหู นา๎ ตาออ๏ ดอยาํ งฉงน แลว๎ พดู ขน้ึ วาํ \"ออ๏ ด แมถํ ามจริงๆ เถดิ มใี ครเขาทาํ อะไรใหอ๎ อ๏ ดต๎องน๎อยเนอ้ื ตาํ่ ใจอยาํ งไรบ๎างหรอื เปลาํ \" ตาออ๏ ดนง่ิ อยนํู าน แลว๎ กพ็ ดู วาํ \"ที่จะมาทาํ อะไรตรงๆ นํะไมํมีหรอกแมํ เพราะเขาร๎ูกนั ทุกคนวําลกู เปน็ คนรักคนโปรดของแมํ ใครๆ เขาก็ตอ๎ ง เกรงใจ แตมํ นั มบี างเวลาทีเ่ ขาพดู จากัน หรอื มองดูลกู ด๎วยสายตาบางอยาํ ง ทําใหล๎ ูกเข๎าใจไดเ๎ องวาํ เขาพากันเหน็ วําลูก เป็นคนหลกั ลอย เปน็ คนไมเํ อาถาํ นการงานไมทํ ํา ดแี ตํเกาะแมํกนิ ไปวนั หนง่ึ ๆ จนแกํ ไมํมีปัญญาทํามาหาเล้ียงตวั ได๎ เขา มองลกู อยํางนท้ี กุ วนั จนลกู แทบจะทนไมไํ หวอยํูแล๎ว\" \"อ๏อดจะคดิ ไปเองกระมงั \" พลอยท๎วงขึ้น \"พ่ีน๎องเขาก็รกั ออ๏ ดอยทํู ุกคน แมํไมํเคยได๎ยนิ ใครเขาวาํ อะไรเลย\" \"ใครเขาจะมาวําให๎คณุ แมไํ ดย๎ นิ \" ตาอ๏อดวาํ \"ตอํ หนา๎ คณุ แมเํ ขากว็ าํ ดีทัง้ นั้น แตลํ บั หลังคุณแมํและตอํ หนา๎ อ๏อด เขากเ็ ปลี่ยนไปอีกอยาํ งหนงึ่ พอลบั หลงั ออ๏ ดแลว๎ เขาก็พดู กนั ไดเ๎ ต็มทีท่ ีเดียว พดู กนั จนเขา๎ หู อ๏อดข้เี กยี จจะฟังเสียอีก\" \"ออ๏ ดหมายถงึ ใครกันแนํ\" พลอยถามขนึ้ \"ก็คุณๆ ทงั้ หลายในบ๎านนนี้ น่ั แหละ\" ตาออ๏ ดพดู อยาํ งนอ๎ ยใจ \"คุณอ้นั คุณประไพ คณุ เสวี ตลอดจนคุณๆ ท้ังหลาย แหลํ ทเ่ี ปน็ เพอื่ นฝงู ของทํานไปมาหาสูกํ นั อยํทู กุ วัน\" พลอยถอนใจใหญแํ ลว๎ กพ็ ดู ขน้ึ วาํ \"อ๏อดน่ีเห็นจะไมมํ ีวันถกู กับคุณเสวีได๎ อ๏อดควรจะคดิ บ๎างวํา ถงึ จะอยาํ งไรเขากไ็ ดเ๎ ข๎ามาเป็นเขยบา๎ นนี้ เราควรจะ มีอัธยาศัยไมตรี เผื่อแผตํ ํอเขากอํ น\"
\"คณุ แมกํ ช็ ํางไมเํ หน็ ใจออ๏ ดบ๎างเลย\" ตาออ๏ ดพูดเสียงแค๎นๆ \"ถงึ อ๏อดจะพยายามญาติดีกบั เขาเพียงไร ก็คงจะไมํ สําเรจ็ เพราะเขาไมชํ อบหน๎าอ๏อดมาเสียแลว๎ ต้ังแตํตอนแรก เรอ่ื งอ๏อดคอยหนุนทาํ นชายน๎อย เป็นคนๆ เดียวทไี่ มเํ ห็นดว๎ ย กับตวั เขามาแตํแรกในบ๎านนี้\" \"แมกํ ็ไมํรู๎จะพดู อยาํ งไรถกู \" พลอยออกปากอยาํ งหมดปญั ญา \"ถา๎ หากวาํ ออ๏ ดเชื่อวาํ มคี นเขาดถู กู คอยนินทาวําร๎าย ออ๏ ดกต็ ๎องคดิ แกเ๎ อาทตี่ ัวเอง ถ๎าเขาวาํ เราไมํมีหลักฐาน เราก็ ตอ๎ งแกด๎ ๎วยวิธีทาํ ตัวเป็นหลักฐานให๎เขาเห็น เขากจ็ ะวําเราไมไํ ด๎ รั้วงานราชการก็มถี มไป ทําไมไมํคิดทาํ \" \"ราชการ ราชการ\" ตาอ๏อดรอ๎ งข้ึนอยํางเบอื่ หนําย \"อ๏อดจะทําเข๎าไปไดอ๎ ยํางไรราชการสมัยน้ี เม่ือออ๏ ดไมํมีพวกพ๎อง ที่ไหนสักคน มแี ตํเขามองวาํ ออ๏ ดเปน็ น๎องพ่ีอ๎น เป็นคนที่นาํ สงสยั ไมํนําใว๎ใจ พช่ี ายเปน็ กบฏตดิ คกุ ก็ไมยํ อมปลํอยใหอ๎ ดตาย ยงั คอยเยี่ยมเยียนสํงเสียอยํางน้เี ขาถือวาํ เปน็ ความผิด แมไํ มรํ ูห๎ รอกหรือ\" \"ทนุ รอนเราก็พอมนี ีอ่ อ๏ ด\" พลอยแยง๎ \"ถ๎าออ๏ ดไมํอยากทาํ ราชการ จะคา๎ ขายก็ไดแ๎ มํไมํหา๎ ม แมจํ ะหาทนุ รอนใหเ๎ อง\" ตาออ๏ ดหวั เราะตอบวาํ \"คนอยํางลูกจะไปค๎าขายได๎อยาํ งไร เกดิ มากถ็ กู เล้ยี งมาให๎เป็นข๎าราชการแตหํ ัวเทํากาํ ป้ัน ใครตอํ ใครกส็ อนให๎คิด อาํ นทาํ ราชการ จะได๎เป็นเจ๎าคนนายคน ลูกจะออกไปค๎าขาย กไ็ มํรู๎จะไปจบตน๎ ชนปลายทไี่ หนถกู จะไปเร่ิมเรียนเดย๋ี วน้ีก็ แกเํ กินไปเสยี แลว๎ \" \"พดู กับออ๏ ดแมํตอ๎ งเหนื่อยใจทกุ ที\" พลอยบนํ \"ถ๎าจะเถยี งกนั แมํกแ็ พ๎ออ๏ ดวนั ยงั ค่ํา\" \"ถา๎ อยาํ งนั้นแมํจะมาเถียงกับออ๏ ดทําไม\" ตาอ๏อดพูดแลว๎ กย็ มิ้ อยํางอารมณ๑ดี \"ปลํอยให๎ออ๏ ดแก๎ปญั หาเอาเองจะมิ ดกี วาํ หรอื \" แตถํ งึ แมว๎ าํ พลอยจะรว๎ู าํ คาํ บอกเลาํ ของตาออ๏ ดอาจเปน็ ไปดว๎ ยอคติ เพราะมคี วามคดิ เหน็ บางอยาํ ง ไมตํ รงกบั ตาอน้ั ไมํถูกกบั คณุ เสวี และไมํพอใจในการท่ีประไพแตํงงานกบั คุณเสวกี ต็ าม พลอยก็ยังอดไมไํ ด๎ ที่จะสงั เกตทาํ ทีวาจาของตาอนั้ คุณเสวีและประไพ ทม่ี ีตํอตาออ๏ ด ท้ังที่ร๎อู ยํวู ําถงึ หากจะเปน็ จริง ตนกไ็ มอํ ยํใู นฐานะทีจ่ ะทําอะไรได๎ นอกจากทําไมรํ ไ๎ู มํเห็น เสยี เพราะพลอยเปน็ คนกลางเป็นผ๎ใู หญํ ถา๎ หากวาํ เขา๎ ข๎างคนไหนหรอื ฝ่ายใด กลบั จะยิง่ ทาํ ใหค๎ นน้นั หรอื ฝา่ ยนั้นตอ๎ ง เสียเปรยี บ และความจรงิ พลอยกใ็ หน๎ ึกสงสัยอยูํครันๆ วาํ ตาออ๏ ดเก็บเอาเรื่องท่ตี นยังมไิ ด๎ทําการงานเปน็ หลกั ฐานนน้ั มา วิตกกังวลเสียจนกลายเป็นปม ทาํ ให๎คดิ ไปวําคนอน่ื ดูถกู เหยยี ดหยาม นินทาวํารา๎ ยตน จนเกินความเปน็ จรงิ ไปบ๎างกเ็ ป็นได๎ เมอ่ื พลอยไดม๎ าสงั เกตพฤตกิ ารณต๑ าํ งๆ เขา๎ ดว๎ ยความสนใจทม่ี ากกวาํ แตกํ อํ น พลอยกก็ ลบั เหน็ วาํ ทต่ี าออ๏ ดไดบ๎ นํ ไว๎ ด๎วยความน๎อยใจน้ัน ควรมีมลู บา๎ ง มใิ ชวํ ําตาออ๏ ดจะเสกสรรขึ้นท้ังเรือ่ ง คําพูดของประไพบางคร้ังที่พูดออกมาโดยไมตํ ั้งใจ ทําให๎พลอยตอ๎ งคิด วันหนงึ่ ขณะทคี่ ุยกนั อยํเู ร่อื งคณุ อนุํ พลอยกพ็ ดู ขึ้นวาํ
\"ความจริงคณุ ป้าอุนํ เธอรกั ประไพมาก กอํ นเธอจะตายเธอยงั อตุ สาํ ห๑บอกกบั แมวํ าํ เปน็ หํวงแตํประไพคนเดียว\" \"เธอหวํ งไพด๎วยเรื่องอะไร\" ประไพเลกิ ควิ้ ถาม \"ก็น่ันนะํ สิ\" พลอยตอบ \"แมกํ บ็ อกวาํ ประไพมีเหยา๎ มเี รือนเป็นหลักฐานแล๎ว ไมเํ หน็ จะนาํ หวํ ง แล๎วก็ยังมแี มํอยอูํ ีก ทัง้ คน\" \"แล๎วเธอวําอยํางไร\" ประไพซักตอํ \"เธอก็เลยเหน็ จริง แล๎วก็เลยบอกวําที่นกึ หวํ งนัน้ เพราะเธอรกั ประไพมากแตํอยาํ งเดยี วเทําน้นั เอง\" ประไพหวั เราะกก๊ี เพราะพอใจทไ่ี ดย๎ นิ วาํ มคี นรกั ตนมาก แมค๎ นทร่ี กั นน้ั จะตายไปแลว๎ และประไพกพ็ ดู ตอํ เปน็ เชงิ ปรารภโดยไมมํ ีความหมายอะไรมากนกั วํา \"เคราะหด๑ ที ่ีคณุ ปา้ อนํุ ไมไํ ด๎ไปรักพ่อี อ๏ ดเขา๎ \" \"ทําไมหรือประไพ\" พลอยถามอยํางพาซอ่ื \"ถ๎าป้าอํุนรกั พอ่ี อ๏ ดแลว๎ เห็นจะตายตาไมํหลับแนํ เพราะไพเป็นผู๎หญิงเสียอีก ไพยงั ทําตวั ให๎เป็นหลักฐานได๎ พี่ออ๏ ด เปน็ ผชู๎ ายอกสามศอก ยังไมเํ ห็นได๎ทาํ อะไรเปน็ ชนิ้ เปน็ อันสักคร้ังเดียว\" \"ประไพอยําประมาทออ๏ ดใหเ๎ กนิ ไป\" พลอยเตือน \"ถงึ อยํางไรเขากเ็ ปน็ พี่ และคนอยาํ งออ๏ ดแมํรู๎ดวี าํ ถา๎ เขาลงปักใจ ทําอะไรแลว๎ ตอ๎ งทําจนสําเรจ็ \" \"แลว๎ เม่อื ไรจะปกั ลงไปสกั ที\" ประไพพูดยิม้ ๆ \"ไพเห็นมานานแลว๎ อยากรเ๎ู หมือนกนั วําจะไปได๎สักแคไํ หน ทําไมพี่อ๏ อดไมํเหมอื นพ่ีอ้ันก็ไมํรู๎\" \"เขาพ่ีน๎องกนั จะผดิ อะไรกนั หนักหนา\" พลอยเถยี งแทน \"ความจริงถา๎ จะพูดกันถึงกําลังใจ วําจะทาํ อะไรทาํ ไดด๎ ีมี ไหวพริบแลว๎ ในบางเรื่องแมํเห็นวําอ๏อดเขาดกี วําเสยี อกี เวลาเข๎าผเ๎ู ข๎าคนแล๎ว อ๏อดเขาดกี วาํ มากทีเดยี ว เพราะชาํ งพูดชาํ ง จาแล๎วก็จาํ คนไดเ๎ กงํ อ้นั เขาเปน็ คนเฉยๆ ไมํคํอยทักทายกบั ใคร\" \"แมํกม็ ัวแตเํ ขา๎ ข๎างพี่ออ๏ ดอยํูนน่ั เอง\" ประไพตอบ \"เพราะอยํางน้ีแหละพอี่ ๏อดถงึ ไดเ๎ หลงิ ถือวาํ แมํรักจะทาํ อะไรกไ็ ด๎ ตามใจ อยํูเฉยๆ ไมตํ อ๎ งมีการงานเปน็ หลักแหลงํ กไ็ ด๎ คุณเสวีเขายงั บํนกบั ไพเลยวาํ พ่อี อ๏ ดนแ่ี ปลก ถา๎ เป็นเขาอยํูเฉยๆ ไมํมี การงานทาํ เขากลม๎ุ ใจตาย เขาวําคนอยาํ งพี่อ๏อดไมนํ ํานับถอื จะพูดจาอะไรกเ็ ป็นเลนํ ไปหมด จะจับเอาความใหห๎ นกั แนนํ เชอ่ื ถือก็ไมํมี เขาวํากีดอยํทู ่เี ป็นพเ่ี มยี ไมํอยํางน้นั เขาก็คงไมํคบดว๎ ย\"
\"ยายประไพ !\" พลอยฉนุ ขึน้ มาทันที \"ตอํ ไปนีแ้ มขํ อใหแ๎ กพูดจากบั ผัวแกเสยี ใหร๎ ๎เู ร่อื งวํา เรอื่ งราวทจี่ ะพูดกับเมยี น้ัน ขอให๎เป็นเร่ืองของตัวสองคนผวั เมียเทาํ นน้ั อยําไปก๎าวกาํ ยถงึ คนอืน่ ประเด๋ยี วกพ็ ูดกนั ไปพดู กันมาคนละคาํ สองคาํ เกิด ทะเลาะวิวาทขน้ึ ในบ๎านเดยี วกนั ฉนั ขเี้ กียจต๎องรกหูร๎อนใจไปด๎วย\" \"โธคํ ณุ แมํก็ !\" ประไพพูดเสียงออํ น \"คุณเสวีเขาไมํมอี ะไรหรอก เขาพดู ดว๎ ยเจตนาดจี รงิ ๆ อยากให๎พอี่ ๏อดไดด๎ ีเทาํ นนั้ เอง ไพร๎ใู จเขาดีกวําใครท้ังหมด\" \"เมื่อร๎ใู จผวั กค็ วรจะรใู๎ จแมํ และรูใ๎ จพที่ ค่ี ลานตามออกมาด๎วย\" พลอยวํา \"แมไํ มํชอบใหล๎ ูกเตา๎ แตกร๎าวกัน แตตํ าอ๏ อดบางทีกเ็ ป็นเจา๎ โมโหโทโส บทจะดีกด็ ีไป แตํถา๎ ใครพดู ไมํถกู หกู เ็ อะอะปึงปงั ไปได๎มากๆ ประไพตอ๎ งคอยระวงั เตือนคณุ เส วใี หร๎ ะวงั ปากระวังคอเขาเสียบ๎าง เชื่อแมํเถดิ ถงึ จะเจตนาดอี ยาํ งไรมนั ก็ไมํใชเํ ร่อื ง โตๆ ด๎วยกนั แล๎ว แมํเองถ๎าไมํจาํ เปน็ จรงิ ๆ ยงั ไมํอยากวาํ กลาํ วใคร เพราะถอื เหตุวาํ โตเป็นผู๎ใหญํดว๎ ยกนั ทุกคนแลว๎ น่ีแหละ\" ประไพหลบตาพลอยแลว๎ กพ็ ดู วาํ \"ไพก็บอกเขาไว๎แล๎วเหมอื นกนั แตเํ ห็นเขาหวังดีตอํ พอี่ ๏อด ไพกเ็ ลยเลําให๎คุณแมฟํ ัง\" พลอยตอ๎ งถอนใจใหญเํ มอ่ื ประไพลกุ กลบั ไปเรอื น เปน็ อนั วาํ ลบั หลงั ตาออ๏ ดนน้ั มคี นอน่ื เชนํ คณุ เสวคี นหนง่ึ แลว๎ ท่ี พลอยร๎ูแนวํ ําไดพ๎ ูดตาํ หนติ เิ ตียนตาอ๏อด บางทีถอ๎ ยคําเหลาํ น้ีอาจมากระทบหตู าอ๏อดเข๎า จึงทําให๎เจ็บชาํ้ นาํ้ ใจถงึ กบั หน๎า ไหม๎ ตาเกรียมอยาํ งท่พี ลอยได๎สงั เกต บทท่ี ๕ (หนา๎ ที่ ๒) ตาอน้ั เปน็ อกี คนหนง่ึ ทม่ี าเอยํ ถงึ เรอ่ื งตาออ๏ ดขน้ึ กบั พลอยเองวนั หนง่ึ ตอนบาํ ย ตาอน้ั มานง่ั คยุ ดว๎ ย แลว๎ กพ็ ดู ขน้ึ วาํ \"คุณแมํ เรื่องออ๏ ดนีค่ ณุ แมจํ ะวาํ อยํางไร\" \"ตาอ๏อดไปทําอะไรเข๎าอกี ละํ อนั้ \" พลอยถาม \"ไมใํ ชํเพราะตาออ๏ ดไปทําอะไรหรอกคณุ แมํ\" ตาอ้นั ตอบ \"ปญั หาอยํูทีว่ ําตาอ๏อดไมทํ าํ อะไรเลย นอนกนิ อยํูเฉยๆ จน นาํ รําคาญแทน\" \"อ๏อดกเ็ ป็นน๎องของอั้นแทๆ๎ \" พลอยพดู อยาํ งบาํ ยเบย่ี ง \"อ้ันเหน็ ดีอยํางไรทาํ ไมไมํพดู กันเอง ตามประสาพนี่ อ๎ ง\" \"คณุ แมกํ ร็ ด๎ู ีวาํ อ้นั พดู กบั เขาไมไํ ด๎ เพราะเขาไมํฟงั พออั้นจะพดู จรงิ ๆ เขากช็ วนเปน็ เลํนไปเสียหมด บางทกี พ็ ูดยัว่ โมโห จนอั้นไมอํ ยากจะพูดดว๎ ย คณุ แมคํ นเดยี วเทําน้นั ท่ีพูดกบั เขาได๎\" \"แมํถามจริงๆ เถดิ อั้นจะใหแ๎ มํทําอยาํ งไรกับตาอ๏อด\" พลอยถามตรงๆ
\"คณุ แมํก็ควรจะพดู จะบอกให๎เขาหาการงานทาํ เสยี จะได๎เป็นหลักเปน็ ฐาน\" ตาอน้ั ตอบ \"แมกํ เ็ คยพูดกบั เขาแลว๎ เหมือนกัน และพูดมาหลานหนแลว๎ ด๎วย แตํเขาก็ยกเหตุติดขดั ขนึ้ มาตาํ งๆ จนแมไํ มํร๎จู ะไป เถียงกับเขาอยํางไร แตํมาคิดไปอีกที ตาออ๏ ดก็ไมไํ ด๎ทาํ ความเดือดรอ๎ นใหใ๎ ครหนักหนา ตาอ๏อดอยูํกบั บ๎านก็ดีไปอยาํ งหนง่ึ สําหรบั แมํ เพราะได๎ใช๎สอยไหวว๎ านเขา แมเํ ห็นวาํ ยงั จะพอเล้ียงลูกไวก๎ บั บ๎าน ไมํต๎องทําการงานหากนิ เอาเองได๎สกั คนหนงึ่ แมํกเ็ ลยนงิ่ เสยี แลว๎ ตาอ๏อดก็ไมไํ ดใ๎ ช๎จํายเงินทอง หมดเปลอื งอะไรหนักหนา\" พลอยอธิบายให๎ตาอั้นฟังอยํางยือดยาว ท้งั ท่ี รว๎ู าํ เหตุผลของตนนั้นฟงั ไมํข้นึ \"คุณแมํกด็ แี ตํรักลกู อยากให๎ลกู เปน็ สขุ สบาย\" ตาอนั้ วาํ \"แตคํ ณุ แมทํ าํ ไมไมํคิดถงึ ความดีของลูก ในเวลาขา๎ งหน๎า บา๎ ง อยํางออ๏ ดน้ันถา๎ ปลอํ ยให๎อยํูเฉยๆ ไมทํ าํ การงาน วิชาความรู๎ที่ได๎เสียเงนิ เสยี เวลา ไปร่ําเรยี นมาก็จะเรื้อรังลงไปทกุ วนั นานเข๎าก็จะเป็นคนหลักลอย ใช๎การอะไรไมไํ ด๎\" พลอยใจหายเมอ่ื ไดย๎ นิ คาํ พดู ของตาอน้ั เพราะนาํ้ เสยี งทพ่ี ดู กด็ ี ความเหน็ และเหตผุ ลทแ่ี สดงออกมากด็ ี เหมอื นกบั คุณเปรมท่ีเคยพดู กับพลอยเมื่อกอํ นสงํ ลกู ไปเมอื นนอกไมมํ ีผิด และขณะท่ีนัง่ ฟงั ตาอั้นพูดอยเูํ ชนํ นน้ั เอง ตาออ๏ ดกเ็ ดนิ เบาๆ เขา๎ มาในห๎องโดยไมรํ ตู๎ ัว ตาอนั้ หยดุ พูดลงในทนั ทที ่ีเห็นตาอ๏อดเดินเข๎ามาในห๎อง แตํตาอ๏อดบางทีจะจับคาํ พูดในตอนทา๎ ย ได๎วาํ กาํ ลังพูดกนั อยูดํ ว๎ ยเรอ่ื งของตน จงึ พูดอยํางอารมณด๑ วี ํา \"มีอะไรก็พูดไปเถดิ พอ่ี ัน้ ออ๏ ดไมํวําหรอก พูดกนั เสียตํอหน๎าให๎ร๎เู รือ่ งดีกวําไปพดู ลบั หลัง\" \"พไ่ี มํไดว๎ าํ อะไรหรอกออ๏ ด\" ตาอน้ั พูดเปน็ เชงิ แก๎ตวั ไว๎กํอน \"พี่เปน็ หวํ งอ๏อดเหน็ ไมทํ าํ การงาน กลัววชิ าจะเรื้อรงั เสยี หมดเทาํ น้นั เอง\" \"วิชาของอ๏อดน้ันถา๎ มันเรือ้ รังไดก๎ ค็ งเร้ือรังไปเสียนานแลว๎ \" ตาออ๏ ดตอบ \"เพราะถงึ วาํ จะทาํ การงานได๎ กค็ งจะไมํได๎ ใชว๎ ชิ าท่เี รยี นมาอยูํนนั่ เอง แตนํ ั่นกด็ ูเหมือนจะเปน็ เหตหุ นึง่ ทอ่ี ๏อดไมทํ าํ งาน\" \"พดู กันดๆี เถดิ อ๏อด\" พลอยเตอื นขึ้น \"อยําเลนํ สํานวนโวหารใหม๎ ากนักเลย แมํฟงั ไมํเข๎าใจ พอี่ น้ั เขาเพยี งแตบํ นํ อยากให๎ออ๏ ดไดท๎ าํ การงานเปน็ หลกั ฐานเทํานนั้ เอง เขาเจตนาดีตอํ อ๏ ดหรอกไมไํ ดว๎ าํ อะไร\" \"อ๏อดกไ็ มํได๎วําอะไรเหมอื นกนั คณุ แมํ กาํ ลังอธบิ ายใหพ๎ อ่ี นั้ เขาฟงั เรอื่ งวิชาความร๎ู วํามันเรอ้ื รงั ไดห๎ รอื ไมํ\" \"พูดกันเป็นกิจจะลักษณะเสียก็ดเี หมอื นกัน\" ตาอน้ั พูดข้นึ \"พ่เี ห็นวาํ อ๏อดอยเํู ฉยๆ มานานแล๎ว ใครเขาไมรํ ูจ๎ ักอ๏อด เขาจะหาวาํ ข้ีเกียจ อ๏อดคดิ หาการงานทาํ ให๎เปน็ หลักแหลงํ เสยี ทีจะไมดํ ีหรือ\" \"ก็ดีเหมือนกัน\" ตาออ๏ ดตอบดว๎ ยเสียงเรียบๆ ไมํมสี ํานวนประชดประชันหรือพูดเลนํ จนพลอยร๎ูสกึ แปลกใจ \"ปญั หาขณะนอ้ี ยทูํ ่ีวาํ จะเร่มิ ทํางานทไี่ หนดี\" \"ถ๎าออ๏ ดตกลงทาํ งานละกจ็ ะเป็นปัญหาอะไร พ่จี ะชํวยหาชํองทางใหเ๎ อง\" ตาอัน้ พดู อยํางดใี จ
\"พ่ีอ้นั ก็รู๎แล๎วไมใํ ชหํ รอื วํา สมัยนถ้ี า๎ จะเข๎าทาํ การงานต๎องมพี วกพ๎อง\" ตาออ๏ ดถามข้นึ \"สมยั ไหนกเ็ หมือนกนั ทั้งนัน้ \" ตาอัน้ ตอบ \"แตอํ อ๏ ดอยาํ ไปนกึ วิตกเลย ถึงจะต๎องมีพวกพอ๎ งจริง พวกพ๎องเราก็มี ถมเถไป พอจะฝากอ๏อดให๎เข๎าอยใํู นตาํ แหนงํ ท่สี มควรไดไ๎ มนํ ๎อยหน๎าคนอ่ืนเขา นอกจากตัวพ่ีเองแลว๎ ก็ยงั มเี สวอี ีกคนหนง่ึ เขาคงยินดีชํวยเหลอื เต็มที่ เพราะเขาเคยพูดเรื่องน้อี ยเูํ หมือนกัน\" \"เสว\"ี ตาออ๏ ดถามข้นึ เบาๆ ด๎วยนา้ํ เสยี งท่ีทําใหพ๎ ลอยไมสํ บายใจนัก \"กเ็ สวเี ขาเขา๎ มาเป็นญาตสิ นทิ กับเราอยูใํ นบ๎าน มอี ะไรกต็ อ๎ งชวํ ยเหลอื กนั เต็มที่ อ๏อดอยําสงสัยเลย\" ตาอ้ันพดู อยาํ งพาซื่อ \"ออ๏ ดไมํไดส๎ งสยั อะไรเลย\" ตาออ๏ ดตอบดว๎ ยนาํ้ เสียงเปน็ ปกติ \"และก็เพราะไมํมีความสงสยั อะไรน่ันแหละ ออ๏ ดถึง ได๎ไมสํ บายใจนัก อ๏อดเชอ่ื วาํ ถา๎ อ๏อดอยากเขา๎ ทํางานพ่ีอั้นกค็ งจะชํวย และคณุ เสวกี ค็ งจะชวํ ย แตํพี่อ้ันลองคดิ ดูกแ็ ล๎วกนั วาํ อ๏อดจะเข๎าไปตีหนา๎ อยาํ งไรถกู คนในกรมกองเขาก็จะต๎องพูดกันท่วั ไปวาํ คนๆ นี้เข๎ามาทําราชการได๎ เพราะเป็นนอ๎ งชาย ของพีอ่ น้ั และเพราะคณุ เสวีชวํ ย แตํคนอ่นื เขาจะพดู อยํางไรก็ชํางเถดิ ที่อ๏อดกลัวทีส่ ุดก็คอื เสยี งพดู ท่ีจะเกิดขึ้นในบ๎านนที้ ี หลัง ทั้งคณุ เสวีและเมยี เขากจ็ ะพดู ไดเ๎ ปน็ เสียงเดียวกนั วํา ทอ่ี อ๏ ดมกี ารงานเป็นหลกั แหลงํ ก็เพราะคุณเสวีชวํ ย เพราะคุณเส วีเขาป้นั มาอ๏อดจึงไดเ๎ ปน็ ตวั ถา๎ เป็นลําพังพีอ่ ้ันไดช๎ วํ ยคนเดียว ออ๏ ดก็ไมวํ ําอะไร แตํสาํ หรบั คณุ เสวีนน้ั ถึงเขาจะชวํ ยหรอื ไมํ ชํวย เขาก็จะอ๎างเอาได๎เสมอ และคนอื่นๆ กจ็ ะพากนั เชือ่ ในท่ีสดุ ออ๏ ดก็จะมเี จา๎ พระเดชนายพระคณุ เข๎ามาอยํูในบ๎านน้ี ฐานะของอ๏อดท่เี คยอยอูํ ยํางเจ๎าของบ๎านก็จะเปลย่ี นแปลง กลายเปน็ คนอาศยั บารมที าํ นอยูํ ออ๏ ดจะไปทนไหวหรือ\" ตาอน้ั นง่ั ฟงั ตาออ๏ ดพรรณนาความในใจอยาํ งสงบ เมอ่ื ตาออ๏ ดพดู จบลงแลว๎ ตาอน้ั กพ็ ดู ขน้ึ วาํ \"ทีอ่ อ๏ ดพูดมานน้ั กถ็ กู พีก่ ็เห็นใจ แตปํ ญั หามันกค็ งยังมีอยูนํ นั่ เอง วําเมอ่ื ไรอ๏อดจะเริ่มทาํ การทาํ งาน เป็นหลกั เป็น ฐานเสียที\" พลอยนกึ ขอบใจตาอน้ั เสยี จรงิ ๆ ทพ่ี ยายามอดทนพดู กบั ตาออ๏ ดแตโํ ดยดี ไมหํ าเหตชุ วนววิ าท เพราะถา๎ หากตาอน้ั จะ เอํยปากวาํ ไมเํ หน็ ดว๎ ยแตํคําเดียว หรอื พดู จาไปในทาํ นองท่วี าํ เข๎าขา๎ งคณุ เสวี ตาออ๏ ดก็อาจพดู จารุนแรงให๎กลายเปน็ ววิ าท ทนั ที และในทันใดน้ันโดยท่พี ลอยไมรํ ตู๎ ัว ตาอ๏อดก็หนั มาทางพลอย แล๎วพดู ขึน้ วํา \"เอายังง้ีกแ็ ลว๎ กัน ใหค๎ ณุ แมเํ ปน็ ตดั สนิ คณุ แมเํ ห็นอยํางไร\" พลอยตอ๎ งชะงกั คดิ อยคํู รหํู นง่ึ แลว๎ กต็ อบวาํ \"แมํกเ็ หน็ อยํางพอี่ ้นั เขาพดู ไว๎ตอนแรก ในข๎อท่ีวาํ ออ๏ ดควรจะหาการงานทําใหเ๎ ปน็ หลกั เสียที แตํเมอ่ื อ๏อดพดู มา ตอนหลังแมํก็เหน็ ใจ\"
พลอยพดู แลว๎ กช็ าํ เลอื งมองไปทางตาอน้ั สวํ นตาอน้ั กย็ ม้ิ พยกั หนา๎ นอ๎ ยๆ เปน็ สญั ญาณใหร๎ ว๎ู าํ พลอยพดู ถกู แลว๎ ตาอ๏ อดนง่ิ อยูคํ รํูหนงึ่ แลว๎ กถ็ อนใจใหญพํ ดู วํา \"ถา๎ อยาํ งนั้นกเ็ ปน็ อันตกลง อ๏อดมองหาชํองทางทีจ่ ะทําการงานไวเ๎ หมอื นกนั ความจรงิ เมือ่ สองสามวนั น้เี อง อ๏อด ไหดไ๎ ปหาเพื่อนฝงู ทร่ี ู๎จกั เคยเรียนหนงั สอื ดว๎ ยกันท่กี ระทรวงธรรมการ ไดล๎ องปรึกษาเขาดู เหน็ พอจะไปกับเขาได๎ ออ๏ ดกเ็ ลย ย่นื ใบสมคั รเข๎าไว๎แล๎ว อกี ไมํนานกค็ งจะไดเ๎ ขา๎ ทาํ งาน เพียงไดเ๎ ปน็ วสิ ามญั โทในตอนแรก นกี่ เ็ ห็นจะไมถํ งึ กบั ขายหน๎าวงศ๑ ตระกูลไมํใชหํ รือพอี่ น้ั \" ตาอน้ั หวั เราะชอบใจแลว๎ ตอบนอ๎ งชายวาํ \"ดที ส่ี ุดแล๎วออ๏ ด พ่ีเองก็เร่ิมแคํน้นั เหมือนกนั ทาํ ไมออ๏ ดไมํบอกเราเสยี แตตํ อนแรกกไ็ มํรู๎ เพยี งเทาํ นีพ้ ี่ก็พอใจ ไมํ ตอ๎ งพูดอะไรกนั มาก\" ตาอน้ั ลกุ ขน้ึ เดนิ ตรงไปทต่ี าออ๏ ด จบั มอื ตาออ๏ ดเขยาํ แรงๆ แลว๎ พดู วาํ \"อ๏อด เราดใี จด๎วยจริงๆ ดีใจมาก\" แล๎วตาอัน้ ก็เดินยิ้มออกจากหอ๎ งไปอยํางพอใจ ตาออ๏ ดมานง่ั คกุ เขาํ ลงขา๎ งๆ ตวั พลอยแลว๎ กถ็ ามเบาๆ วาํ \"ทูนหัวของลกู พอใจหรอื ยัง\" พลอยยกมอื ขน้ึ ลบู หวั ตาออ๏ ดอยาํ งปรานแี ลว๎ ตอบวาํ \"พอใจแล๎วอ๏อด พอใจที่สุด ตํอไปนอี้ ๏อดลูกของแมจํ ะได๎มีการงานทํา ไมํมีใครดูถกู ใหต๎ ๎องเสียใจได๎\" \"กอ็ ยํางเพิ่งแนํใจนัก\" ตาออ๏ ดเอามอื พลอยไปไว๎ที่แก๎มของตน แลว๎ พดู ตอํ ไปวํา \"คนเราถ๎าอยากจะดถู กู กันก็หาเรื่องวาํ ไปไดต๎ าํ งๆ ตอ๎ งดูกันกอํ น แตํคราวน้ีอยาํ งน๎อย ออ๏ ดกย็ งั ไมตํ อ๎ งเป็นลูกหนี้ พระเดชพระคุณใคร นอกจากทนู หัวของลูกคนเดียว\" \"แมํชักสงสัยอะไรอกี อยําง\" พลอยถามขึ้น \"กเ็ ม่ือออ๏ ดไปเทีย่ วหาการงานเอาเองจนไดม๎ าแลว๎ ทําไมเมอ่ื ก้ีอ๏อดตอ๎ ง พูดกับพ่ีอั้นเสียยดื ยาว แมไํ มเํ ข๎าใจเลย\" ออ๏ ดหวั เราะแลว๎ กต็ อบวาํ \"อ๏อดอยากพดู ให๎เขารต๎ู วั กนั เสยี บ๎างเทาํ น้นั วาํ อ๏อดไมํตอ๎ งการให๎มีใครมาเป็นเจ๎าพระเดชนายพระคณุ ของออ๏ ดใน บ๎านนี้\" \"ทําไม อ๏อดสงสยั วําพอี่ ้ันจะมาลําเลิกพระเดชพระคณุ อยํางนัน้ หรือ\" พลอยซักตอํ อยาํ งฉงน
ตาออ๏ ดตอบยม้ิ ๆ วาํ \"เปลําหรอกแมํ สาํ หรับพอ่ี น้ั ไมํมีอะไรหนักหนา บางเวลาพอี่ น้ั กซ็ ือ่ เสยี จนเซํอ ปลอํ ยให๎คนอืน่ เขาจงู จมกู เลนํ ได๎ อยํางสบาย เพราะเหตนุ ้ีแหละอ๏อดถงึ ได๎พดู ให๎พอ่ี ั้นไดย๎ ิน เพราะคงจะไปพูดให๎เข๎าหูคนอ่นื ท่ีออ๏ ดอยากให๎รไู๎ ว๎\" พลอยรด๎ู ที เี ดยี ววาํ ตาออ๏ ดหมายถงึ คณุ เสวี และถา๎ ประไพมไิ ดม๎ าพดู เรอ่ื งคณุ เสววี จิ ารณต๑ าออ๏ ดไว๎ ใหไ๎ ดย๎ นิ กอํ นแลว๎ พลอยกอ็ าจตกั เตือนตาอ๏อด มใิ หค๎ ดิ มากจนอาจเป็นอรบิ าดหมางกับญาติ แตํเมอ่ื พลอยได๎ยนิ คําพดู ของคณุ เสวี ท่เี กี่ยวกบั ตาอ๏อดจากปากประไพเอง พลอยกไ็ ดแ๎ ตํพดู วํา \"ก็แลว๎ ไป แมสํ งสยั อยากรน๎ู ิดเดยี วเทาํ นน้นั เอง แตอํ ๏อดได๎การงานทําก็ดีแล๎ว แมสํ บายใจด๎วยมาก\" ตาออ๏ ดซบหนา๎ ลงกบั ตกั พลอยแลว๎ ถามเบาๆ ขน้ึ วาํ \"สบายใจจริงๆ หรือแมํ หรือพูดไปอยํางนนั้ เอง\" \"กส็ บายใจจริงๆ ซอี ๏อด\" พลอยตอบ \"แมทํ ่ไี หนก็ต๎องสบายใจเม่ือลกู ไดด๎ ี ทาํ ไมถึงตอ๎ งถาม\" \"ก็ไมํร\"ู๎ ตาอ๏อดพดู เบาๆ \"เพราะถา๎ อ๏อดไปทํางานเสยี ทกุ วนั ใครจะอยํเู ปน็ เพือ่ นแมํ ใครจะคอยมาชวนพูด ชวนคยุ ใหห๎ ัวเราะ มที ุกข๑ข้ึนมาใครจะเป็นคนมาปลอบ เจบ็ ไข๎ใครจะว่งิ หาหมอ มีธุระจะได๎ใครว่งิ รบั ใช๎ ตอํ ไปอ๏อดก็จะเป็น ข๎าราชการใหญํโตเหมอื นพี่อั้น หรอื เหมอื นคุณเสวี ไมํใชอํ อ๏ ดลูกแมํคนเกํา มกี ารงานทําแล๎วกต็ ๎องเป็นหวํ งราชการงานเมอื ง แมจํ ะไดใ๎ ครไวใ๎ ช๎\" พลอยใจหายเมอ่ื ไดย๎ นิ ตาออ๏ ดพดู เพราะตาออ๏ ดมาสะกดิ ความรส๎ู กึ อนั แทจ๎ รงิ ทฝ่ี งั อยใํู นสวํ นลกึ ของหวั ใจ แตเํ มอ่ื เหน็ ตาออ๏ ดพูดทเี ลํนทีจริง พลอยก็แข็งใจตอบไปวาํ \"แมํกย็ ังใช๎แกน่นั แหละตาอ๏อด ถึงจะไปทาํ ราชการก็ไมํใชํวําจะไปไกลอะไรหนักหนา เช๎าเยน็ กย็ งั จะอยบํู า๎ น แมกํ ็ จะตอ๎ งใชแ๎ กไดอ๎ ยํนู ่นั เอง\" ตาออ๏ ดซบหนา๎ อยอํู กี ครหํู นง่ึ แลว๎ กป็ รารภขน้ึ เบาๆ วาํ \"คนเรานถ้ี ๎าเกดิ มาแล๎วไมํตอ๎ งโตเป็นผใ๎ู หญํได๎ก็จะดี\" ตอํ จากนน้ั มาไมนํ าน ตาออ๏ ดกเ็ รม่ิ ไปทาํ ราชการทกุ วนั เหมอื นกบั คนอน่ื ๆ วนั แรกทต่ี าออ๏ ดจะไปกระทรวง ตาออ๏ ดก็ โผลํหนา๎ เขา๎ มายม้ิ กบั พลอยในหอ๎ ง แล๎วรอ๎ งบอกวํา \"แมํ คอยดูใหด๎ ๆี นะวนั นี้ บอกคนทางบ๎านวาํ ถ๎าไมํจําเป็นอยาํ ซักผา๎ ดกี วาํ เดยี๋ วจะตากผ๎าไมํแห๎ง\" \"ทาํ ไม อ๏อด\" พลอยรอ๎ งถาม
\"อ๎าว ! กว็ นั น้อี อ๏ ดเริม่ จะไปทาํ งาน ฝนถา๎ จะตกใหญกํ ระมัง\" ตาออ๏ ดร๎องตอบมาจากข๎างนอก แลว๎ กว็ ิ่งลงบนั ได หายไป เรอ่ื งตาออ๏ ดเขา๎ ทาํ งานทาํ ใหพ๎ อํ เพม่ิ ตน่ื เตน๎ ไมนํ อ๎ ย วนั หนง่ึ พอํ เพม่ิ มาทบ่ี า๎ น หลงั จากตาออ๏ ดเขา๎ ทาํ งานแลว๎ สบิ กวาํ วนั เห็นตาอ๏อดน่งั กินของวาํ งตอนบาํ ย ท่พี ลอยหาไว๎ให๎เม่อื เสรจ็ จากงาน มีพลอยน่งั อยูํใกล๎ๆ พอํ เพ่ิมกต็ รงเข๎ามานง่ั ดว๎ ย แล๎วเอยํ ปากถามข้นึ ทันทวี ํา \"วาํ ไงพํอออ๏ ด เด๋ียวนเ้ี ข๎าทําราชการแลว๎ เม่ือไหรจํ ะเปน็ ใหญเํ ปน็ โตกับเขาบ๎าง\" \"พุทโธํ ! คณุ ลงุ ก็\" ตาออ๏ ดรอ๎ ง \"ก็เพ่งิ เขา๎ ทําไดส๎ ิบกวาํ วนั เทําน้ันเอง จะเอาใหญํโตรวดเรว็ อะไรถงึ เพียงน้ัน\" \"เปลํา ! เปลํา !\" พอํ เพ่ิมวําอยํางอารมณด๑ ี \"ลงุ ถามไปอยา่งนน้ั เอง อยากจะรว๎ู าํ พอํ ออ๏ ดเปน็ อยํางไรบ๎าง เขาให๎ทาํ อะไรที่กระทรวงและไหนๆ จะถามทง้ั ทีกถ็ อื โอกาสถามให๎เป็นศริ ิมงคลเสยี ที\" ตาออ๏ ดหนั มายม้ิ กบั พลอยแลว๎ กพ็ ดู วาํ \"คุณแมํเห็นหรอื ยัง พป่ี ้าอาลงุ ของออ๏ ดทุกคนชาํ งใจเร็ว อยากใหอ๎ อ๏ ดเป็นใหญํเป็นโตทง้ั น้ัน อ๏อดกไ็ มรํ ู๎จะทาํ อยํางไรใหท๎ นั ใจทาํ นได๎\" ตาออ๏ ดพูดกบั พํอเพิ่มตอํ ไปวาํ \"ผมก็ยงั ไมรํ ๎ดู วี ําราชการนเี่ ขาทาํ กันอยาํ งไรแนํ ผมไปทาํ มาสิบวันแตํยงั ไมไํ ดท๎ าํ อะไรเลยสกั อยํางเดยี ว เช๎าขน้ึ กไ็ ป นั่งทโี่ ต๏ะรอใหง๎ านมาถงึ ตัว แตกํ ไ็ มเํ ห็นมันมาสกั ที เหงาเขา๎ กต็ อ๎ งหาหนังสอื พมิ พม๑ าอาํ น มเี ทําไรก็อาํ นไปจนหมดถึงแจ๎ง ความกย็ งั อําน พอเท่ยี งไดเ๎ วลากอ็ อกไปกินข๎าวกลางวนั ตกบํายโมงกก็ ลบั มาน่ังอํานหนงั สือพิมพ๑ไปอีกจนบาํ ยส่โี มง แล๎วก็ กลบั บา๎ น สบิ กวําวันแล๎วผมไมไํ ด๎ทาํ อยํางอน่ื เลย เปน็ ความสตั ย๑จรงิ ถ๎าทําอยาํ งนเ้ี ร่ือยๆ ไปเหน็ จะหาดีไดย๎ าก\" \"พํอออ๏ ดอยําเพ่ิงประมาท\" พอํ เพ่มิ พูด \"ลงุ ทาํ ราชการมากอํ นได๎เห็นมามาก คนทีเ่ ขาน่งั อํานหนงั สือพิมพเ๑ ฉยๆ ไมไํ ดท๎ าํ อะไรเลย ไดด๎ เี ป็นใหญํเปน็ โตไปแลว๎ หลายคนเหมือนกัน ขอใหใ๎ จเยน็ ๆ ไวเ๎ ทําน้ัน คนทชี่ อบทาํ โนํนทาํ นีเ่ สยี อีก มกั จะผดิ พลาดบํอยๆ เม่ือผิดแล๎วก็เลยไมํได๎ดี สํวนคนทนี่ ั่งเฉยๆ ไมํมผี ดิ ถงึ ปกี ็ไดข๎ ้ึนเงนิ เดอื นเลอื่ นขั้นเลือ่ นช้นั เผลอตัว หนํอยเดยี วเปน็ ใหญํเป็นโตไปแล๎ว ฤทธิ์เพราะน่ังซดน้ําชาอาํ นหนงั สือพมิ พอ๑ ยํูกับโต๏ะนนั่ แหละ อยาํ ไปประมาท\" ตาออ๏ ดหวั เราะชอบใจในคาํ พดู ของลงุ เสยี นก่ี ระไร พลอยอดรนทนไมไํ หวตอ๎ งพดู ขน้ึ วาํ \"คุณหลวงนีก่ ็ชํางเอาอะไรมาสอนลกู หลาน เกิดมาจนแกํป่านนฉี้ ันกเ็ พง่ิ เคยไดย๎ ิน มอี ยาํ งรขึ ้ีเกยี จไดด๎ ี ! ตาออ๏ ดก็ ถูกในหวั เราะรวํ นไปทีเดียว ระวังให๎ดีเถดิ ขนื เชอื่ กนั ไปอกี สกั หนํอยงามหนา๎ ละ\" พอํ เพม่ิ หวั เราะไมถํ อื คาํ พดู ของนอ๎ งสาว แตกํ ลบั พดู ตอํ ไปวาํ
\"อา๎ วจรงิ ๆ นะแมพํ ลอย อยําทํามาดฉุ ันดีไป ดแู ตํเจา๎ คณุ ของแมพํ ลอยสิ เมือ่ ยงั มชี ีวติ อยูํ อยูํในราชการทาํ นก็เปน็ คนขยนั ขนั แข็ง ทาํ งานได๎ทกุ อยํางจปิ าถะ วันหนงึ่ ก็ต๎องหางานทาํ ให๎มันยุํงไปหมด จนฉนั เวียนหวั เสร็จแล๎วกต็ อ๎ งออกจาก งานมานั่งกอดเขําอยูํทีบ่ ๎าน พาเอาฉนั ตอ๎ งกลุม๎ ใจไปดว๎ ยเกอื บแยํ\" \"คุณหลวงไมํตอ๎ งมาพดู หรอก คณุ เปรมของฉนั ไดเ๎ ปน็ พระน้าํ พระยากเ็ พราะพากเพียรพยายาม ไมใํ ชํเพราะความ ขเ้ี กยี จ\" พลอยเถยี งเสยี งแข็ง \"กน็ นั่ นํะซ\"ี พอํ เพิ่มตอบแล๎วก็หัวเราะ \"ฉนั มนั คนขเี้ กียจเลยดกั ดานอยูํแคํคุณหลวง แตํเดี๋ยวนเ้ี จ๎าคณุ ของแมพํ ลอย ไปอยูทํ ีไ่ หน ฉนั เสียอีกยงั มานั่งย่ัวโมโหแมพํ ลอยอยไูํ ด๎ทน่ี ่ี\" คาํ พดู ของพอํ เพม่ิ ทาํ ใหพ๎ ลอยคดิ ถงึ คณุ เปรมขน้ึ มาครนั ๆ พลอยปรารภขน้ึ กบั พอํ เพม่ิ วาํ \"จรงิ ๆ นะคุณหลวง คณุ หลวงถามขนึ้ มาตรงกบั ใจฉันพอดี\" พลอยพูดพลางทอดสายตาออกไปขา๎ งหนา๎ แลว๎ พดู ช๎าๆ เหมอื นกับรําพึงกับตวั เองวํา \"ฉันนึกอยํบู อํ ยๆ หมนูํ ้วี าํ คุณเปรมของฉนั อยูํทีไ่ หน ยิง่ เดยี๋ วนอ้ี ายมุ ากเข๎า ลกู เตา๎ กโ็ ตกระจดั กระจายกนั ไป แน่ ก็ย่งิ นึกถงึ คณุ เปรมบํอยเข๎า บางเวลากเ็ ห็นวําคุณเปรมลม๎ หายตายจากไปนานหนักหนา ไมํมีอะไรเหลอื ท่ีจะยดึ เหน่ียวหรือ ตดิ ตํอถึงกันได๎เลย เหมือนกับของเกาํ ผา๎ เกาํ ที่ผุพังยยํุ ไปเปน็ ฝุน่ เปน็ ละออง ไมํมีอะไรเหลอื เปน็ รูปเป็นราํ งท่ีจะจําไดห๎ รือจบั ตอ๎ งได๎ แตบํ างเวลา...แปลกแท๎ๆ ทีเดียว บางเวลาฉนั ร๎ูสกึ เหมอื นคุณเปรมยงั อยูํเปน็ คนเราดๆี นเ่ี อง รู๎สกึ เหมือนกบั คุณ เปรมมานัง่ อยใํู กล๎ๆ จะพูดจาดว๎ ยกไ็ ด๎ จะทําอะไรกค็ อยตักเตือน ไมวํ าํ จะไปไหนก็เหมือนกับคณุ เปรมเดินตามไปตดิ ๆ คอย บอกให๎ฉนั ทําโนํนทําน่อี ยาํ งทถ่ี กู ใจเธอ คุณหลวงชวํ ยบอกฉนั ทีเถดิ วาํ คณุ เปรมอยทูํ ไ่ี หน\" พอํ เพม่ิ นง่ั นง่ิ มองดหู นา๎ นอ๎ งสาวอยาํ งเมตตาอยคํู รหํู นง่ึ แลว๎ กต็ อบเบาๆ วาํ \"เรอ่ื งอยํางน้ีถา๎ จะให๎ฉันตอบฉันก็ต๎องเดา และจะใหฉ๎ ันเดาฉนั กเ็ ดาวาํ เจา๎ คณุ ทํานคงอยใํู กลๆ๎ ตัวแมพํ ลอยนั่นเอง ฉนั เคยสงั เกตท่ตี ัวฉนั เหมือนกันแมพํ ลอย คนบางคนเหน็ หน๎ากันอยูทํ ุกวนั แตพํ อตายลงกล็ ะลายหายสูญไปไมํมอี ะไรเหลอื แตํคนทีฉ่ ันรกั มากๆ อยํางแมขํ องเราถึงจะตายไปตั้งเทาํ ไรแล๎ว จนเด๋ยี วนก้ี ด็ เู หมือนจะยังอยํู เวลามีเรอื่ งมีราวอะไรฉนั เป็น ตอ๎ งนึกไดเ๎ สมอวํา แมํจะต๎องคิดตอ๎ งวาํ อยํางไรในเร่ืองน้นั ๆ เรอ่ื งไหนแมํจะชอบ เรือ่ งไหนแมํจะไมชํ อบ ใครบา๎ งทแี่ มจํ ะรัก และใครบา๎ งที่แมจํ ะเกลยี ด บางทีเดนิ ไปตามถนนหนทาง เหน็ ของกินก็นกึ ขึ้นมาไดว๎ ําแมํชอบกนิ เหมอื นกับมีแมมํ ายนื บอก ขา๎ งๆ ตัว ตอ๎ งรีบซอ้ื ไปถวายพระกรวดน้าํ ไปให๎ ดๆู ไปกเ็ หมือนกบั วําแมยํ ังอยูํ และยังอยใํู นตัวหรอื ใกลต๎ ัวฉนั นเี่ อง บางทนี ึก จะทาํ อะไรทผ่ี ิดๆ แตํกต็ ๎องยบั ยั้งไวเ๎ พราะกลวั แมํดาํ เจา๎ คุณของแมํพลอยกเ็ ห็นจะแบบเดยี วกันกระมงั ทาํ นก็คงอยํใู กล๎ๆ แมพํ ลอยนน่ั เอง\" พอํ เพม่ิ หยดุ หายใจ แลว๎ กห็ นั ไปพดู กบั ตาออ๏ ดวาํ
\"อ๏อดเอย๐ ! นางเลก็ ๆ ทล่ี งุ อุตสําหท๑ ํากงเตก๏ สํงไปให๎เจา๎ คณุ พอํ ถา๎ จะไมํได๎ความเสยี แล๎ว เพราะทาํ นยงั มาวนเวยี น อยํใู กล๎ๆ เมียทํานน่เี อง ลงุ เองกย็ ังไมํรจ๎ู กั ตายเสียที ปา่ นนีม้ นั จะแกเํ สยี หมดแลว๎ กไ็ มํร๎ู !\" บทที่ ๖ (หน๎าที่ ๑) การทต่ี าออ๏ ดไปทาํ งานเสยี อกี คนหนง่ึ ทาํ ใหพ๎ ลอยเงยี บเหงาใจจรงิ ๆ อยาํ งทต่ี าออ๏ ดไดท๎ าํ นายไว๎ ความจรงิ ใน ตอนท๎ายน้ีพลอยกม็ ตี าอ๏อดเหลือเปน็ เพอ่ื นคนเดยี ว เพราะตาอั้นและประไพนน้ั ถึงแม๎วาํ จะอยูํในบา๎ นเดียวกนั กไ็ ด๎พบปะ กันเพยี งนานๆ ครง้ั มไิ ดส๎ นทิ สนมมาคอยพดู คอยคุย หรือมาใหเ๎ ห็นหนา๎ อยูเํ ป็นนจิ แบบตาออ๏ ด ตาอน้ั เปน็ คนน่ิงๆ เวลาที่อยูํ บา๎ นชอบอยคํู นเดียวในหอ๎ ง และมกี ิจธรุ ะออกนอกบ๎านมาก เกดิ จากการงานของตน และกิจการงานทพ่ี ลอยได๎มอบหมาย ใหท๎ าํ เร่ืองประโยชนร๑ ายได๎ สวํ นประไพนนั้ เม่อื กํอนมเี รือนก็ได๎เห็นหน๎าอยทํู กุ วัน แตํพอมเี รอื นแล๎ว ก็อยํทู เ่ี รอื นของตน และ มกั จะอยูไํ มตํ ดิ บา๎ นในเวลาคณุ เสวไี ปทํางาน พลอยจงึ มิได๎พบปะบํอยนกั ฉะนนั้ เมื่อตาอ๏อดจําต๎องออกจากบา๎ นไปทํางาน เสยี อกี คนหนึ่ง พลอยกต็ อ๎ งอยํูคนเดยี วทกุ วนั จนกวาํ ตาอ๏อดจะกลบั ถึงบ๎านในตอนบําย ในระยะเดอื นสองเดอื นแรกทต่ี าออ๏ ดเขา๎ ทาํ ราชการ พลอยรส๎ู กึ วาํ ตาออ๏ ดมคี วามสนใจและมกี าํ ลงั ใจอยมํู าก ตาออ๏ ด เพียรพยายามค๎นคว๎าหาความร๎ูเกย่ี วกบั หนา๎ ที่การงาน ตาํ รับตําราเกําๆ ถกู ขดุ ค๎นขน้ึ มาอาํ น และตาอ๏อดมักจะน่งั ดหู นงั สือ อยํจู นดกึ ๆ บางวันตาออ๏ ดกลบั มาจากงาน ก็นง่ั คยุ กบั พลอยเรอื่ งปญั หาตาํ งๆ ทต่ี นไดส๎ งั เกตมา ตลอดจนระเบียบแบบแผน วิธีปฏบิ ตั งิ านตํางๆ ทตี่ นเหน็ วําดี อยาํ งไหนควรแก๎ไขเปลยี่ นแปลง อยํางไหนควรจะรกั ษาเอาไว๎ ความจรงิ พลอยก็พยายาม สนใจ เพราะพลอยรูต๎ วั วําตนเป็นคนๆ เดียวในบา๎ น ที่ตาอ๏อดจะพดู ดว๎ ยได๎ แตํความสนใจและกําลงั ใจของตาอ๏อดท่มี ตี ํอ หนา๎ ทก่ี ารงานน้ัน ดเู หมือนจะมอี ยใูํ นระยะสองสามเดอื นแรกทีไ่ ดเ๎ ข๎าทํางาน พอพ๎นจากระยะน้นั แล๎ว ตาออ๏ ดก็ดเู นือยๆ ไป ทําใหพ๎ ลอยเกดิ ความสงสยั ข้ึนมาวาํ บางทีตาอ๏อดจะมีความสนใจในตอนแรกดว๎ ยความตื่นเต๎นในหนา๎ ท่ใี หมํ เหมอื นกับ เดก็ ๆ ดใี จในของเลํนใหมทํ ่ไี ดร๎ ับ และถา๎ หากวําตาอ๏อดหายตนื่ เต๎นดีใจ หมดความสนใจในหน๎าท่กี ารงานลงไปจริงๆ พลอย ก็ใหร๎ ู๎สกึ กังวลในเสยี งครหานินทาทจี่ ะตามมา ในข๎อท่ีวาํ ตาออ๏ ดเป็นคนเกยี จครา๎ น รกั แตคํ วามสุขสบาย ไมสํ นใจหรอื ขยันหมั่นเพียรในหน๎าที่การงานตามควร ความหนกั ใจในเรอ่ื งน้ี ทาํ ใหพ๎ ลอยสงั เกตอาการกริ ยิ าของตาออ๏ ดอยาํ งใกลช๎ ดิ วนั หนง่ึ หลงั จากทพ่ี ลอยไดต๎ กลงใจ แนํนอนวํา ตาออ๏ ดเบื่อหนาํ ยตํอการงานจริงๆ ตามความเหน็ ของตน พลอยก็ถามตาออ๏ ดข้ึนในตอนบาํ ยวนั หน่งึ วํา \"อ๏อด หมนูํ กี้ ารงานของลกู ทางกระทรวงเปน็ อยาํ งไรบา๎ ง\" \"ก็ไมเํ ห็นมีอะไรเปลี่ยนแปลง ทําไมหรือแมํ\" ตาออ๏ ดเงยหน๎าขึ้นถามอยาํ งสงสยั \"เปลําไมมํ ีอะไรหรอกอ๏อด แมถํ ามดูอยํางนน้ั เอง\" พลอยตอบ \"แตกํ ํอนแมเํ คยเห็นออ๏ ดมเี ร่ืองเกยี่ วกับงาน มาคุยให๎ แมํฟังเสมอ แตเํ ดี๋ยวนด้ี ูเงียบไป แมํก็เลยสงสัย\"
\"อ๏อดกไ็ มํมเี รือ่ งจะคยุ \" ตาอ๏อดตอบ \"และจะคยุ ไปก็เทําน้นั เสรจ็ แล๎วก็ทาํ อะไรไมไํ ด๎ เทํากับเราน่ังเพอ๎ ไปคนเดียว ไมมํ ีใครเขาฟงั ลูกกเ็ ลยเบื่อๆ ไมอํ ยากสนใจอะไรใหม๎ ากนกั \" \"อยําหาวาํ แมํยุงํ ไมเํ ข๎าเรื่องเลยอ๏อด\" พลอยออกตัวเสียกํอน \"แมํเองก็ไมเํ คยทําราชการงานเมอื ง ไมรํ ๎ูเรื่องรูร๎ าวต้นื ลกึ หนาบางอะไรหรอก แตแํ มํเคยเหน็ คุณพํอของอ๏อดเธอทาํ ราชการมาแตํกํอน รูส๎ กึ วําเธอสนใจเก็บเอามาตรกึ ตรองคิด อาํ นวําจะทําให๎ดี ไมวํ าํ จะเป็นเรอื่ งเลก็ เรอื่ งใหญํ งานการของเธอจึงได๎เจริญ และตัวเธอเองกไ็ ด๎ดบิ ไดด๎ มี าอยํางท่ีร๎ูกันอยํู\" \"คณุ แมํอยาํ เอาอ๏อดไปเปรียบกับทํานดีกวํา\" ตาออ๏ ดตอบยิม้ ๆ \"เพราะถ๎าเอาอ๏อดไปเปรียบกบั เจา๎ คณุ พอํ แล๎วอ๏อด กแ็ พ๎ทาํ นทุกทไี มมํ ีวันสทู๎ าํ นได๎ อกี อยาํ งหน่ึงสมัยคุณพอํ และสมยั นก้ี แ็ ตกตาํ งกันไกล คนที่คณุ พอํ ทํางานด๎วยกห็ าํ งไกลกัน ลบิ ลบั \" \"แมวํ าํ ถึงสมยั ไหนๆ ก็เหมอื นกนั ทง้ั นนั้ \" พลอยวํา \"ถ๎าเราขยันหมนั่ เพียรจริงแล๎วจําทาํ อะไรคงสาํ เรจ็ สวํ นเรื่องคน นนั้ ก็อกี แมกํ ็อยํมู าตง้ั แตสํ มยั โน๎นจนถึงสมัยนี้ ถงึ คนจะเปลีย่ นไปบ๎างก็ช่ัวแตภํ ายนอก ในใจนน้ั ก็ยงั เหมอื นกนั อยูํน่นั เอง ใชํ วาํ จะเปลย่ี นไปหนกั หนา\" ตาออ๏ ดนง่ิ คดิ อยนํู ง่ิ ๆ ครหํู นง่ึ แลว๎ กต็ อบวาํ \"คณุ แมํคงนึกวําลูกขีเ้ กียจ เชํนเดยี วกับท่ีคนอืน่ ๆ เขานกึ ความจริงจะวําลูกขีเ้ กียจก็ได๎ ขีเ้ กยี จประจบประแจงเจา๎ ขนุ มูลนาย ข้เี กยี จทํางานเลก็ ๆ น๎อยๆ ทไี่ ร๎สาระประโยชน๑ ขเ้ี กียจนงั่ คดิ นอนคดิ วําจะทําอยาํ งไรใหง๎ านดีขึ้น แตแํ ลว๎ ก็ไมมํ ี ใครฟัง ไมํมใี ครสนับสนนุ เพราะเขาไมํอยากเหน็ เราข๎ามหนา๎ ขา๎ มตาเกนิ เขาไป สมยั คณุ พํอนน้ั เขาถอื เอาการงานเปน็ ใหญํ แตํสมัยน้เี ขาจะถอื เอาตัวบคุ คลกันเปน็ ใหญํ ใครท่ีมพี วกพ๎องมีอํานาจวาสนา จะพูดอะไรออกไป ถึงจะผดิ หรอื ถูกกค็ นฟัง สํวนคนแตกํ ํอนนนั้ ดเู หมือนเขาจะชอบชํวยเหลอื เกอ้ื กลู กนั ให๎ดี แตํคนเด๋ียวนเ้ี ขาชอบปดั แขง๎ ปัดขากันใหล๎ ม๎ คะมาํ หวั ปักไป ตามๆ กนั เม่อื ลกู เขา๎ ไปทาํ งานใหมๆํ ลูกก็มแี ตํเจตนาดที ี่จะทาํ งานทกุ อยาํ ง แตํเดี๋ยวน้กี ็เห็นเสียแล๎ววําทําไมํได๎ เม่อื คนอนื่ เขาไมทํ าํ เขากไ็ มํอยากใหเ๎ ราทํา เพราะถ๎าเราไปทําเขา๎ เกิดผลขน้ึ มา ก็จะทาํ ให๎เขาดเู ป็นคนไรค๎ วามสามารถไป แตคํ ณุ แมํ อยําไปพูดกับใครตามทล่ี ูกพูดมาให๎ฟงั เพราะทกุ คนเขาจะหาวาํ ลกู แกต๎ ัว เพราะลกู เปน็ คนขี้เกยี จ ลูกก็ยอมรบั แล๎ววาํ ลูก เปน็ คนข้เี กยี จ ใครจะวาํ อะไรก็ตามที ลกู น่อี ายมุ ากเข๎ากเ็ หมือนลงุ เพ่มิ มากข้ึนทกุ วนั เรม่ิ จะเหน็ ของเลก็ ๆ นอ๎ ยๆ เป็นของ สําคญั สวํ นของอน่ื ทค่ี นอื่นเขาเหน็ เปน็ เรือ่ งใหญเํ ร่อื งโตนนั้ ลกู กลับเห็นไมสํ าํ คญั ไปหมด\" พดู แลว๎ ตาออ๏ ดกถ็ อนใจใหญํ เดนิ ไปโผลหํ นา๎ ตาํ งดดู นิ ฟา้ อากาศอยนํู ง่ิ ๆ ตง้ั แตนํ น้ั มา พลอยกม็ ไิ ดพ๎ ดู จากบั ตาออ๏ ดเรอ่ื งการงานอกี เพราะเมอ่ื พดู ออกไปแลว๎ ตวั เองกไ็ มแํ นใํ จวาํ จะปลอบ ประโลมใหต๎ าอ๏อดมีกาํ ลังใจขึน้ มาอยาํ งไรได๎ ขณะน้นั พลอยกไ็ ด๎แตสํ งั เกตดูอาการกริ ิยาตาอ๏อดไป ด๎วยความเป็นหํวง วัน หน่งึ พํอเพิม่ มาที่บา๎ นพลอยก็ปรกึ ษาขน้ึ วาํ \"คุณหลวงสงั เกตบ๎างหรือเปลําวํา หมูํนี้ตาออ๏ ดดเู นือยๆ ไป ไมํเหมอื นกับเมอื่ เขา๎ ทาํ งานตอนแรก\"
\"ง้นั รึ\" พํอเพิม่ วํา \"ฉนั ก็ไมํไดส๎ งั เกตหรอกแมพํ ลอย เพราะไมํได๎อยูํใกลช๎ ิด แตเํ ขาเคยบนํ กับฉันเหมอื นกัน วาํ เจ๎าขุน มูลนายไมํเปน็ ใจ จะทาํ อะไรก็ตดิ ขดั เขาเลยชกั เบือ่ ๆ ไมอํ ยากทาํ อะไรทัง้ น้นั \" \"เขาก็บอกกบั ฉนั วําอยํางนั้นเหมือนกนั \" พลอยพดู \"แตํฉันกไ็ มรํ ๎จู ะทําอยํางไรถกู คณุ หลวงนึกบ๎างหรอื เปลํา วํา ตาออ๏ ดแกอาจขเ้ี กียจเฉยๆ\" พอํ เพม่ิ เลกิ คว้ิ มองพลอยแลว๎ กต็ อบวาํ \"ไมํเคยนึกเลย เพราะฉันรด๎ู ีวาํ พอํ อ๏อดไมใํ ชํคนขีเ้ กียจ ถ๎าจะมีเสยี ก็เพราะขยันเกินคนอน่ื ไปน่นั แหละ เขา๎ ไปทํางาน กบั คนหมูํมาก พบคนขเี้ กียจเขา๎ ก็ไมพํ อใจ และคนทีข่ เ้ี กยี จเขาก็คงไมํชอบ เพราะกลัวพํอออ๏ ดจะไปได๎ดเี กินหนา๎ เขาสกั วนั หนง่ึ แมพํ ลอยอยาํ เปน็ หํวงเลย คนอยาํ งพํอออ๏ ดไมํเป็นไรหรอก แตํฉันคดิ เอาเองจากหางเสียงท่เี ขาพูดวาํ คงไมอํ ยใูํ น ราชการนาน เพราะเรอ่ื งมันไมถํ ูกนิสัยกับเขา ฉนั วําเขาคงออกเรว็ ๆ นแี้ หละ ถ๎าหากเขาออกมาจรงิ ๆ แมํพลอยนงิ่ ๆ เสยี ก็ แลว๎ กัน อยําไปพูดอะไรดีกวาํ เดย๋ี วแกจะเสยี ใจ ตอํ ไปเขาก็คงหาการงานทําได๎ถกู ใจเป็นหลักฐานไปเอง\" พอํ เพม่ิ บางทรี จ๎ู กั ตาออ๏ ดดกี วาํ พลอย เพราะปรากฏวาํ ความเหน็ ของพอํ เพม่ิ ไดก๎ ลายเปน็ ความจรงิ ขน้ึ ภายในเวลาไม นานนกั วันหน่งึ ตาอ๏อดกลบั จากกระทรวงในตอนบาํ ย แล๎วก็บอกกับพลอยวํา \"คณุ แมํ ลกู ลาออกจากงานเสยี แล๎ว พรํงุ นีก้ ไ็ มํไปอกี เลิกกันที\" พลอยนกึ ขอบใจพอํ เพม่ิ ทไ่ี ดต๎ กั เตอื นไวก๎ อํ น เพราะเมอ่ื ตาออ๏ ดบอกขาํ วน้ี พลอยมไิ ดแ๎ สดงกริ ยิ าแปลกประหลาดใจ ใหต๎ าอ๏อดเหน็ เลย พลอยนั่งก๎มหนา๎ หยิบดอกไม๎ข้ึนปกั พมุํ บูชาพระ ซึง่ เปน็ กิจวัตรในตอนเย็นตํอไปเรื่อยๆ แลว๎ กต็ อบตาอ๏ อดโดยมิไดเ๎ งยหน๎าขนึ้ มองวาํ \"ถา๎ หากการงานทที่ าํ ไมถํ ูกใจ ออกเสยี กด็ แี ล๎วอ๏อด แมํก็ไมํอยากใหล๎ ูกฝนื ใจทําอะไรท่ไี มํชอบ\" \"นี่มใี ครมาบอกคณุ แมํหรอื เปลําลูกลาออกจากงาน\" ตาอ๏อดถามอยาํ งสงสัยเต็มที \"เปลาํ ทําไมหรอื \" \"ลูกนึกวาํ อยํางน๎อยคุณแมํกค็ งตอ๎ งแปลกใจบ๎างวําอยๆํู ลูกกอ็ อกจากงานมาเฉยๆ โดยไมบํ อกไมํกลาํ ว แล๎วก็เพิ่ง เข๎าทาํ งานไดไ๎ มํเทาํ ไหรํ ความจรงิ ลกู นึกไวว๎ ําจะตอ๎ งถกู คุณแมดํ ุด๎วยซ้ํา\" \"แมจํ ะไปดอุ ๏อดดว๎ ยเรอื่ งอะไร ธรรมดาคนเราจะทาํ การงาน กต็ อ๎ งใหส๎ บายอกสบายใจจงึ จะทําได๎ดี เม่อื ออ๏ ดไมํ ชอบแมํกไ็ มํวํา แมํแปลกใจอยูนํ ดิ เดยี วท่อี ๏อดไมไํ ดแ๎ มํกํอนวําจะออกเทํานน้ั เพราะอ๏อดจะทําอะไร อ๏อดเคยบอกแมํเสมอ\" ตาออ๏ ดเขา๎ มาคกุ เขาํ อยขํู า๎ งๆ ตวั พลอยแลว๎ พดู เบาๆ วาํ
\"ยกโทษให๎ลูกเถิดคณุ แมํ ลกู ควรจะบอกคณุ แมกํ อํ นเหมือนกัน แตนํ ึกในใจวาํ ถงึ จะบอกกไ็ มํมีประโยชน๑ เพราะคุณ แมํจะต๎องตักเตอื นไมํใหอ๎ อกด๎วยความหวงั ดี ถา๎ คุณแมํได๎เตือนอยาํ งน้นั แล๎ว หากวันหลังลูกทนไมไํ หว ไปลาออกเขา๎ จริง ก็ จะกลายเป็นวําแมเํ ตอื นแลว๎ ยังไมเํ ช่อื ลูกจะเลยไมสํ บายใจไปจนตาย และความจริงเมื่อเช๎ากย็ ังไมํได๎คดิ วาํ จะออก แตพํ อ ไปนั่งที่กระทรวงได๎ครึ่งวนั ก็รสู๎ กึ วําเหลอื อดเหลอื ทน เพราะไมํมีอะไรจะทาํ ให๎ค๎ุมเงนิ เดือนทหี่ ลวงจํายให๎เลย นกึ อายผสี าง เทวดาอายตวั เองสดุ ท่จี ะทนทาน เลยหยบิ กระดาษมาเขียนใบลาแลว๎ ยน่ื เข๎าไปไว๎กอํ นกลับบา๎ น ตง้ั แตํทาํ งานมา ใบลาฉบับ นกี้ ด็ ูเหมอื น จะเปน็ หนังสือราชการฉบบั ท่ีสามหรอื ทสี่ ีท่ ี่ลูกได๎เขียน คุณแมํคิดเอาเองกแ็ ลว๎ กัน\" กอํ นทพ่ี ลอยจะตอบตาออ๏ ดวาํ กระไร ตาอน้ั กเ็ ดนิ เขา๎ มาในหอ๎ ง เหน็ ตาออ๏ ดกาํ ลงั คกุ เขาํ อยขํู า๎ งๆ แมกํ พ็ ดู สพั ยอกขน้ึ วาํ \"อ๏อดกําลังออเซาะคุณแมํอยทํู ีเดียว ถ๎าจะขออะไรกระมัง\" ตาออ๏ ดกลบั ไปนง่ั ทเ่ี ดมิ แลว๎ พดู วาํ \"พีอ่ ้นั ออ๏ ดลาออกจากงานเสยี แล๎วละ\" \"อ๎าวแล๎วกัน !\" ตาอั้นร๎องอยํางสงสัยไมํเขา๎ ใจ \"ทําไมลํะ\" \"อยูํไปก็เทํานน้ั ไมํเห็นมอี ะไรทาํ \" ตาออ๏ ดตอบ \"พทุ โธํ ! อ๏อด ทําไมเปน็ คนอยาํ งนี้\" ตาอนั้ พดู อยํางหัวเสยี \"คนอน่ื เขาทาํ งานกนั มาไดเ๎ ปน็ กํายเป็นกอง ทาํ ไมเขา อดทนอยไูํ ด๎ อ๏อดเขา๎ ไปประเดยี๋ วเดยี วแลว๎ กอ็ อกมา จะปรกึ ษาหารือกนั กํอนก็ไมํมี !\" \"จะวาํ กว็ าํ ออกมาเถดิ วาํ ออ๏ ดข้ีเกยี จ ออ๏ ดไมวํ าํ อะไรหรอก ยอมรบั แล๎ววําเปน็ คนขี้เกียจ\" ตาอน้ั สะบดั หนา๎ อยาํ งเคอื งและราํ คาญ ทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งรบี พดู แทนตาออ๏ ดขน้ึ มาวาํ \"ไมํมีอะไรหรอกอ้นั ออ๏ ดเขาปรึกษาแมไํ ว๎กํอนเหมือนกัน แมํกเ็ หน็ วาํ ออกเสียดี เพราะงานทีท่ ําไมํถูกกับนิสัย อยไํู ป กก็ ล๎มุ ใจเปลําๆ สู๎ออกมาแล๎วหาการงานที่ถกู ใจทําดกี วํา เพราะยงั ไมชํ ๎าเกินไป\" ตาออ๏ ดเหลยี วมายม้ิ กบั พลอยเหมอื นกบั จะขอบใจ ทช่ี วํ ยแกใ๎ ห๎ แตตํ าอน้ั กลบั พดู กบั พลอยอยาํ งราํ คาญวาํ \"คณุ แมํกด็ แี ตตํ ามใจตาอ๏อด จนเกือบจะเสยี คนอยรํู อมมะรอํ แล๎ว การทํางานก็ต๎องมีความอดทนเป็นข้ันแรก อะไร ไมํพอใจนดิ หนํอยกล็ ากออกจะไปใช๎ไดท๎ ี่ไหน ท่ีถกู ควรจะอยไํู ปและพยายามศึกษาหาความร๎ูไป นานเข๎ากจ็ ะดไี ปเอง\" \"อ๎าว ! พีอ่ ั้นไมไํ ดบ๎ อกเสียแตแํ รกน่ีวําจะให๎เขา๎ ไปโรงเรยี น นกึ วําอยากให๎ออ๏ ดเขา๎ ไปทาํ งาน เหน็ ไมํมีงานทําอ๏อดก็ ลาออก\" ตาอน้ั ถอนหายใจใหญอํ ยาํ งราํ คาญสดุ ขดี แลว๎ พดู วาํ
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 543
- 544
- 545
- 546
- 547
- 548
- 549
- 550
- 551
- 552
- 553
- 554
- 555
- 556
- 557
- 558
- 559
- 560
- 561
- 562
- 563
- 564
- 565
- 566
- 567
- 568
- 569
- 570
- 571
- 572
- 573
- 574
- 575
- 576
- 577
- 578
- 579
- 580
- 581
- 582
- 583
- 584
- 585
- 586
- 587
- 588
- 589
- 590
- 591
- 592
- 593
- 594
- 595
- 596
- 597
- 598
- 599
- 600
- 601
- 602
- 603
- 604
- 605
- 606
- 607
- 608
- 609
- 610
- 611
- 612
- 613
- 614
- 615
- 616
- 617
- 618
- 619
- 620
- 621
- 622
- 623
- 624
- 625
- 626
- 627
- 628
- 629
- 630
- 631
- 632
- 633
- 634
- 635
- 636
- 637
- 638
- 639
- 640
- 641
- 642
- 643
- 644
- 645
- 646
- 647
- 648
- 649
- 650
- 651
- 652
- 653
- 654
- 655
- 656
- 657
- 658
- 659
- 660
- 661
- 662
- 663
- 664
- 665
- 666
- 667
- 668
- 669
- 670
- 671
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 600
- 601 - 650
- 651 - 671
Pages:
