พลอยรบี มองดตู าออ๏ ด เปน็ เชงิ หา๎ มใหร๎ ะงบั ปากคาํ ไมใํ หโ๎ ตต๎ อบตอํ ไป และตาออ๏ ดกร็ ใ๎ู จไมโํ ตต๎ อบ คงกม๎ หนา๎ กนิ ขา๎ ว ตํอไปอยาํ งสงบ คืนน้ันตาอ้นั กินข๎าวเหมือนกบั คนหิว ระหวํางกินขา๎ วก็ไมไํ ดพ๎ ดู เรอื่ งราวอะไร เทาํ ไรนกั และพอกนิ ขา๎ วเสร็จ ไดส๎ กั ครูํ ตาอ๏อดกบ็ นํ วํางวํ ง รีบขอตวั ไปนอน พลอยยงั ไมอํ ยากถามอะไรตาอน้ั มากนกั เกย่ี วกบั เรอ่ื งทเ่ี กดิ ขน้ึ พอใจแตเํ พยี งทจ่ี ะเหน็ ตาอน้ั กลบั บา๎ น โดยไมมํ ี อันตราย และไมมํ คี ดใี ดๆ ติดตัว และยนิ ดีที่จะเก็บเอาความพอใจน้นั ไวก๎ อํ น ไมํอยากจะสบื สาวราวเรือ่ ง ให๎ต๎องยุํงยากใจ ตํอไปเกินกวาํ เหตุ แตํวันหนงึ่ เมือ่ พลอยเหน็ วาํ ได๎เวลาอนั สมควร พลอยกถ็ ามตาอ้นั ขึน้ เองวํา \"อ้ันยังไมํได๎เลําให๎แมํฟงั เลยวําวันท่ีเกิดเหตนุ ้นั อนั้ หายไปไหนและไปทําอะไรมาบ๎าง\" \"ผมไมํได๎ทาํ อะไรมากหรอกคุณแมํ\" ตาอนั้ ตอบ \"เคราะหด๑ ีทีท่ ุกอยาํ งเรียบร๎อยไปเร็ว แตํตอนแรกกต็ ๎องคอยระวงั กันอยํู\" \"อัน้ รูเ๎ รื่องกับเขามาแตแํ รกหรอื \" พลอยถามตรงๆ ตาอน้ั หลบสายตาพลอยแลว๎ กต็ อบออ๎ มแอม๎ วาํ \"ถา๎ จะวํารู๎ก็รู๎ แตํผมไมใํ ชํตน๎ คิดต๎นอาํ นอะไรดอก วันนัน้ กม็ ผี ใู๎ หญทํ ่ผี มนับถอื ทํานเรียกผมไปใช๎ ผมจึงไดไ๎ ป มิฉะนนั้ ผมก็คงไมเํ กยี่ ว\" พลอยรด๎ู วี าํ ตาอน้ั คงจะละอายทไ่ี ดเ๎ คยปฏิเสธวาํ ไมรํ เ๎ู รอ่ื ง จนถงึ กบั ทาํ ทาํ วาํ จะสบถสาบาน พลอยจงึ พดู ขน้ึ วาํ \"เรอ่ื งมนั ก็แล๎วไปแลว๎ แมํก็โลํงใจทเ่ี รยี บร๎อยไป ไมมํ ีอะไรมาก แตํแมํอยากจะเตือนอะไรสกั หนอํ ย ถึงอั้นไมํ อยากจะบอกแมํ อนั้ ก็ไมคํ วรจะถึงกับต๎องสาบาน เคราะห๑ดที ี่แมหํ า๎ มไว๎ทนั ตอํ ไปขออยําทาํ อีก ผิดพลาดจะไมเํ ปน็ สิรมิ งคล แกํตัว\" \"คุณแมํยังเหน็ ผมคิดกบฏอยํูอีกหรอื \" ตาอัน้ ถาม \"แมํกไ็ มํรจู๎ ะเรยี กวําอะไร\" พลอยตอบอ๎อมแอ๎ม \"คุณแม\"ํ ตาอัน้ พดู อยํางเป็นการเป็นงาน \"คุณแมํฟังผมพูดให๎ดีๆ ถึงแม๎วําจะได๎สาบานตอํ คุณแมํไปจรงิ ผมก็ยงั ไมํ เหน็ วําจะผดิ คําสัตยท๑ ่ีตรงไหน ผมไมถํ อื วาํ การกระทําทงั้ หมดนี้เปน็ กบฏ เพราะคนที่คิดการนัน้ เจตนาดตี อํ บา๎ นเมือง อยากจะใหเ๎ จริญรํุงเรืองเหมือนเขาอื่น จงึ ไดท๎ าํ ไป ผมเช่ือวําคนทีท่ าํ ไปนนั้ ตํางก็จงรกั ภักดตี ํอพระเจ๎าอยูํหวั เชนํ เดยี วกบั คนอื่นๆ คนทเ่ี ปน็ ชัน้ หวั หน๎านั้น สวํ นมากกเ็ คยได๎รบั พระมหากรุณามาท้ังนน้ั บางคนก็มเี จา๎ นายชุบเล้ียงมาหลายชั่วคน ถา๎ จะวาํ ไปทาํ นเหลาํ น้นั ก็คงจะระลกึ ถงึ พระเดชพระคณุ เชํนเดยี วกับเราและตระกลู ของเรา แตํเมือ่ มีหน๎าท่ตี อํ บ๎านเมอื ง บังคับอยํู กจ็ าํ ใจต๎องทําไป ถงึ จะกระทบกระเทือนและฝนื ความรสู๎ กึ อยํูบา๎ งกต็ อ๎ งทาํ ถา๎ หากวาํ เป็นกบฏจริง กค็ งจะคดิ ทํา อนั ตรายตอํ องคพ๑ ระเจา๎ อยหํู ัว และทาํ ร๎ายเจา๎ นายในพระราชวงศ๑ แตํนี่กเ็ ปลํา ยังคงยกยํองอยูอํ ยาํ งเดมิ ไมํเปลี่ยนแปลง
เพียงแตํขอพระราชทานธรรมนญู การปกครองแผํนดนิ ใหเ๎ หมอื นประเทศอื่นท่ีเจริญแล๎วเทาํ นัน้ เมอื่ พระราชทานแลว๎ ทกุ คน กพ็ อใจ ย่ิงเพมิ่ ความจงรักภักดขี ้ึนไปอกี ทาํ อยํางนี้ผมไมํเรยี กวํากบฏ ผมจึงกลา๎ สาบานตํอคุณแมํ และไดข๎ อพรคุณแมํไว๎ ด๎วยวํา ถา๎ ผมจะทําการใดเพอ่ื ประโยชนข๑ องบ๎านเมือง ก็ขอให๎ผมมแี ตคํ วามเจรญิ ตํอไป คุณแมกํ ใ็ หพ๎ รผมแล๎ว\" \"แตํแมไํ ดเ๎ หน็ ประกาศในวันแรก......\" พลอยพูดอยํางยงั ไมํสน้ิ สงสัย \"ประกาศวันนน้ั แมเํ ห็นวําไมจํ ริง และดรู นุ แรง เหลอื เกนิ \" \"ผมกเ็ ห็นวําอยํางนน้ั เหมือนกัน\" ตาอนั้ ตอบ \"ใจจริงผมก็ไมํชอบ แตกํ จ็ ะทําอยาํ งไรได๎ เม่ือคดิ การใหญถํ ึงเพยี งนั้น ก็จําต๎องทาํ ใหค๎ นเห็นดว๎ ยแตแํ รก ต๎องทาํ ให๎เห็นวาํ มีเหตุ ผมก็ยอมรบั วําผดิ พลาดไปจรงิ แตกํ ็เข๎าใจวาํ คงจะได๎มกี ารขอ พระราชทานอภยั โทษ ถ๎าทาํ ผดิ ไปแลว๎ ยอมรบั กน็ ําจะใหอ๎ ภยั กันได๎\" \"แมํก็เพ่งิ ร๎ู\" พลอยพูดอยํางเบาใจขึน้ บ๎าง \"ถา๎ ขอพระราชทานโทษเสยี ก็คงจะดีขึน้ \" \"ตอํ ไปนผ้ี มอยากจะขออะไรคุณแมสํ กั อยําง\" ตาอน้ั พดู ตํอไปอีก \"ไดซ๎ ลี ูก อัน้ อยากไดอ๎ ะไร\" พลอยรีบตอบทันทเี พราะดีใจทีไ่ ด๎เปลี่ยนเรือ่ งพูด \"ถา๎ คณุ แมํจะพดู ถึงเรือ่ งที่เกดิ ข้นึ วันนน้ั แล๎ว ขออยาํ ให๎เรียกวาํ กบฏ ฟังดแู ลว๎ แสลงหแู สลงใจนัก คนอ่ืนเขาได๎ยนิ เข๎าเขาคงไมํชอบ\" \"แล๎วอน้ั จะให๎แมํเรียกวาํ อะไร\" พลอยถามเพราะไมํรจ๎ู ริงๆ \"เรยี กเสยี วาํ การเปลีย่ นแปลงการปกครอง\" ตาอั้นบอกให๎ \"แหม ! ยาวจริงอ้ัน แมจํ ะจาํ ไดห๎ รือไมํได๎ก็ไมํรู๎\" พลอยพดู อยํางหนกั ใจ \"ถ๎าอยากจะเรยี กให๎ส้ันๆ กเ็ รยี กวําปฏิวัติ\" ตาอน้ั ตอบสน้ั ๆ แล๎วกเ็ ปล่ยี นไปพูดเรื่องอนื่ ระหวาํ งทเ่ี หตกุ ารณย๑ งั ไมเํ รยี บรอ๎ ยนน้ั พลอยมไิ ดพ๎ บชอ๎ ยเลย แตตํ อํ มาชอ๎ ยกอ็ อกจากในวงั มาหาเชนํ เคย เมอ่ื ไดพ๎ บ กนั ชอ๎ ยก็มเี ร่ืองจะตอ๎ งพูดตอ๎ งคุยมากเปน็ ธรรมดา \"แหมวันนน้ั ฉนั ตกใจแทบตาย\" ชอ๎ ยพดู เปน็ ส่งิ แรก \"ช๎อยก็ทําเปน็ ขวัญอํอนไปได๎\" พลอยวํา \"ฉนั ไมเํ ห็นมเี รอื่ งจะตอ๎ งตกใจอะไรเลย เราอยขูํ องเราเฉยๆ ใครเขาจะมา ทําอะไรเรา\" \"อา๎ ว ! ก็แมพํ ลอยอยํูทบี่ ๎าน จะเป็นอะไรไป\" ช๎อยตอบ \"ฉันมนั เปน็ คุณข๎างในอยใํู นวงั พอเกิดเร่ืองเข๎า เขาก็ปิด ประตวู งั ตายทีเดยี ว ไมํเปิดไปตง้ั สองวนั ดเู ป็นเร่ืองใหญโํ ตนาํ ตระหนกตกใจเสยี จรงิ ๆ แตํท่ีเขาขวญั ออํ นกวําฉัน เขาก็ดัด จริตดีดด้นิ กนั ไปตาํ งๆ ทาํ เอาฉันขวญั เสียไปหมด\"
\"เอาเถอะ เดี๋ยวนี้ก็เรียบรอ๎ ยไปแล๎ว สนิ้ เคราะห๑ไปที\" \"จะเรียบร๎อยจริงหรือพลอย\" ชอ๎ ยพูดเป็นนัยๆ \"ฉนั ไดย๎ นิ อะไรแปรงํ ๆ อยเูํ สมอเพราะฉันรูจ๎ ักคนมาก แตกํ ว็ ําแตํแมํ พลอยเถิด ชํางมีบุญไมํตกไมํถอยเสยี เลย ดที ุกสมยั นําชมจริงทีเดียว\" \"ฉนั ไมํเหน็ จริงเลย ช๎อยเอาทีไ่ หนมาพดู บุญวาสนาอะไรกัน\" พลอยทว๎ งขน้ึ \"อา๎ วจรงิ ๆ นะแมพํ ลอยฉนั จะบอกให๎\" ชอ๎ ยยืนยัน \"เมอื่ แมพํ ลอยยังเด็กจนโตเปน็ สาว หน๎าตาก็ดี เจ๎านายกโ็ ปรด ปราน ใครๆ ก็รกั จนมีช่อื เสียงโดงํ ดงั วาํ เปน็ คนสวยคนดี พอมีเรอื นแมํพลอยก็ได๎ผัวเศรษฐี แลว๎ ก็มามบี ญุ ไดเ๎ ป็นถงึ พระนํ้า พระยา เป็นใหญเํ ปน็ โตตํอกันมาถงึ สองแผํนดิน พอถึงแผนํ ดนิ นกี้ ็มาดที ล่ี ูก\" \"ทาํ ไม\" พลอยถามเพราะยงั ไมเํ ข๎าใจ \"ดที ี่ลกู คนไหนกัน\" \"อา๎ ว ! กฉ็ นั ได๎ยนิ เขาวาํ ๆ พํออัน้ เป็นผกู๎ อํ การไมใํ ชหํ รือ\" ชอ๎ ยถาม \"เขาไมเํ คยบอกฉันวาํ เขาเป็นผ๎ูกอํ กิจกํอการอะไรสกั ที\" พลอยตอบ \"อยํูแคไํ หนกแ็ คนํ ัน้ ไมํไดด๎ ิบไดด๎ อี ะไรกบั เขา หรอก\" \"ฉันวําพํออ้นั จะต๎องมบี ญุ สกั วนั หนงึ่ แมํพลอยไมตํ ๎องกลัวหรอก\" ช๎อยพูดสรุปความไป ตามความเห็นของตน และ พลอยกส็ งั เกตเหน็ ตอํ ไปวาํ ชอ๎ ยดเู หมือนจะเรม่ิ เห็นตาอน้ั เป็นผมู๎ บี ุญบารมไี ปจรงิ ๆ เพราะตัง้ แตํนัน้ มา เวลาช๎อยพบปะกับ ตาอนั้ ก็มักจะสาํ รวมเปน็ พเิ ศษ ไมพํ ดู จาเลนํ หัวเปน็ กันเองอยาํ งป้าหลานเหมือนแตํกํอน การเปลย่ี นแปลงของคนอน่ื ตอํ ตาอน้ั น้ี มใิ ชวํ าํ จะมเี ฉพาะแตชํ อ๎ ยคนเดยี ว แมค๎ นอน่ื ๆ กม็ ไี ปตามๆ กนั หลวงโอสถ และคณุ เชยนัน้ ดเู นือยๆ ไป ไมหํ ํวงใยเปน็ เจ๎าข๎าวเจา๎ ของตาอ้ันผูเ๎ ป็นหลานชายเหมือนแตกํ ํอน พอํ เพม่ิ และตาอ๏อดมักจะมี เร่อื งซุบซิบคยุ กนั เบาๆ เสมอ แตํพอตาอนั้ เข๎ามา ทั้งสองคนกจ็ ะเปลย่ี นเรือ่ งพูด คนทเ่ี ปลี่ยนไปอกี ทางหนงึ่ กค็ ือคุณอุนํ เพราะคุณอนุํ เร่ิมแสดงกิรยิ าพนิ อบพิเทาตํอตาอั้น คล๎ายๆ กบั เคยทําตํอคณุ เปรม แตดํ เู หมือนจะยิง่ ไปกวํา ทําใหพ๎ ลอยนึก รําคาญอยคํู รันๆ คนที่ไมํเปลยี่ นแปลงกด็ ูเหมือนจะมแี ตํประไพ ซึง่ ยังคงนับถือเลื่อมใสตาอั้นไปอยํางเคย ไมมํ นี ๎อยลง และ ก็ไมํมากขน้ึ เพราะจะมากไปอีกไมํได๎เสียแลว๎ ดว๎ ยประไพนบั ถอื ตาอน้ั เสยี แล๎วจนสุดยอด พลอยไมเํ คยนกึ เลยวาํ เหตกุ ารณท๑ เ่ี กดิ ขน้ึ ในบา๎ นเมอื ง จะมผี ลนาํ เอาความแตกรา๎ วใหม๎ าเกดิ ขน้ึ ได๎ ถงึ ในครอบครวั ของตน ครอบครวั ซ่งึ พลอยได๎พยายามกํอสรา๎ งข้ึนมา ด๎วยความรกั และทนถุ นอมเปน็ นกั หนา และพลอยกม็ ิไดเ๎ ฉลยี วใจวาํ ความแตกรา๎ วนน้ั จะบงั เกิดข้นึ ได๎ จนตาอน๎ ลาราชการอยธุ ยามาเย่ียมบ๎าน ตง้ั แตเํ ปลย่ี นแปลงการปกครองแลว๎ ใหมๆํ ตาอน๎ กเ็ งยี บหายไปมไิ ดเ๎ ยย่ี มกรายมาเลย จนเวลาลวํ งเลยไปไดส๎ องเดอื น เศษ ตาอ๎นจึงไดม๎ าเย่ียมบ๎าน และบอกกับพลอยวาํ จะอยูบํ า๎ นสกั สามวันสวี่ นั เปน็ อยาํ งช๎าท่สี ุด
นบั แตวํ นั แรกทต่ี าอน๎ มาอยบํู า๎ นพลอยกร็ ท๎ู นั ทวี าํ ตาอน๎ มคี วามเหน็ เปน็ ปฏิปกั ษ๑ ตอํ การเปลย่ี นแปลงการปกครองนน้ั อยํางรุนแรง ตอนท่ีนัง่ กินข๎าวกลางวนั ในวนั แรกที่มาถึงบ๎าน ตาอั้นยงั ไมกํ ลับจากงาน ตาอน๎ กพ็ ูดขึ้นกับตาออ๏ ด หลังจากได๎ คยุ กนั ถงึ เหตุการณใ๑ นวันเปลย่ี นแปลงวาํ \"พเ่ี สียดายเหลือเกนิ ออ๏ ดท่วี นั น้ันพีไ่ มไํ ดอ๎ ยใํู นกรุงเทพฯ\" \"พีอ่ น๎ จะทาํ ไม\" ตาอ๏อดถาม \"ถา๎ พอ่ี ยูเํ ปน็ ได๎เหน็ กนั พ่ีไมํยอมแนๆํ พเี่ ปน็ นายทหาร ถอื นาํ้ พพิ ฒั นส๑ ตั ยามาแล๎ว ถงึ อยํางไรกต็ อ๎ งเห็นดกี นั ไปขา๎ ง หน่งึ \" \"พ่ีอ๎นคนเดยี วจะไปทาํ อะไรเขาได๎ คนอืน่ เขาเห็นดที างนนั้ เป็นกาํ ยเป็นกอง\" ตาอ๏อดท๎วง \"เถอะนํา !\" ตาอ๎นตอบกัดกราม \"ถ๎ามีคนจริงเปิดเผยออกมาในวันนัน้ สกั คนหนึง่ พีก่ ็เชอ่ื วําจะมีคนตามมากอยํู เหมอื นกัน พี่คนหน่ึงละทไี่ มํยอมเสยี นา้ํ สาบานท่ีถวายในหลวงไว๎ เปน็ ตายอยํางไรกจ็ ะตอ๎ งสู๎กันพกั หนง่ึ ไมํให๎เสยี ช่อื วาํ ปลอํ ยใหเ๎ ขาทาํ ไดข๎ า๎ งเดยี ว ไมมํ ใี ครคดิ ส๎ูเลย\" \"ก็ในหลวงทํานทรงยอมเรยี บรอ๎ ยไปแลว๎ พ่อี น๎ จะคิดมากไปทาํ ไม\" ตาอ๏อดพดู เชงิ เตอื น \"ทํานยอมดว๎ ยสมัครพระทยั หรอื เปลําเลํา\" ตาอน๎ พูดอยํางไมยํ อมเช่อื \"พ่ีวาํ ทํานสงสารราษฎรของทําน ไมอํ ยากให๎ ตอ๎ งรบพุงํ ฆําฟันกนั มากกวาํ ทาํ นเป็นในหลวง ทํานจะมีรบั สัง่ ใหค๎ นรบกนั ไมไํ ด๎ เปน็ หน๎าท่ขี องเราท่ตี อ๎ งสูเ๎ อาเอง\" \"กท็ ํานวาํ ทรงเหน็ ด๎วยกบั การปกครองแบบน้ีนะพ่ีอ๎น\" \"ก็ไมํแนนํ ัก\" ตาอน๎ พูดอยํางรวบรดั \"พ่เี หน็ วาํ ยงั ไมํถงึ เวลา\" \"ออื !\" ตาออ๏ ดอุทานเบาๆ แล๎วกร็ าํ พึงเป็นภาษาฝรง่ั เศสวาํ \"Plus royaliste que le Roi\" คนื วนั นน้ั เองตาอน้ั กบั ตาอน๎ กไ็ ดพ๎ บกนั ทโ่ี ตะ๏ กนิ ขา๎ ว พลอยสงั เกตเหน็ ทนั ทวี าํ ตาอน๎ แสดงความแคน๎ เคอื งนอ๎ งชาย จนออกนอกหน๎า ตาอ้นั พูดจาดว๎ ยตาอ๎นก็ทําเฉยเมยเสีย บางทเี สียไมํไดก๎ พ็ ูดแตํคําสองคาํ ตาอน้ั ก็มิไดส๎ งั เกต ถามตาอ๎น ข้ึนวาํ \"พอี่ น๎ นายทหารทางอยุธยาเขาวําอยํางไรกนั บ๎าง\" \"วาํ อะไร เรอื่ งอะไร\" ตาอน๎ ถามเสียงขุนํ ๆ \"เร่อื งการปกครองท่ีเปลี่ยนมาเปน็ อยาํ งทุกวนั น้ี เราอยากรวู๎ าํ เขาเหน็ ดีกันดว๎ ยมากไหม\"
\"คนอื่นเขาจะนกึ อยํางไรเราไมรํ ๎ดู ว๎ ย\" ตาอ๎นพูดเสยี งแข็ง \"เราร๎แู ตํวาํ มีนายทหารคนหนึง่ ละท่ไี มํเหน็ ดว๎ ย และไมํ เห็นดว๎ ยอยํางมาก คือตัวเราเอง\" \"อ๎าว ! ทาํ ไมลํะพ่อี ๎น บอกเราบ๎างซี\" ตาอน้ั ถามอยํางเสยี ใจ \"จะบอกใหก๎ ็ได๎ งํายนดิ เดยี ว เราไมํเคยคดิ กบฏ แลว๎ ไมชํ อบคนทีค่ ดิ กบฏ\" \"พ่ีอ๎นวาํ ใครคิดกบฏ\" ตาอ้นั ถามอยาํ งเอาจริง \"ใครก็แลว๎ แตํ ทีม่ ันผดิ น้าํ พพิ ฒั น๑สตั ยาแล๎ว เป็นกบฏท้งั น้นั \" ตาอ๎นพูดกัดกราม \"ถงึ จะเปน็ พีน่ ๎องสนทิ กันเพยี งไร ก็ ต๎องถอื วําขาดกนั \" \"กต็ ามแตใํ จ\" ตาอ้ันพดู พลางลุกขึน้ ยืน \"ถ๎าไมํอยากจะคบกันก็ตามใจ ถึงอยาํ งไรพี่อน๎ กไ็ มํใชํลกู คณุ แมํ....\" ตาอน๎ ลกุ ขน้ึ ยนื ปดั ถว๎ ยแกว๎ ตกดงั เปรอ่ื งกดั กรามแนนํ และจอ๎ งหนา๎ ตาอน้ั เหมอื นกบั จะกนิ เลอื ดกนิ เนอ้ื ตาออ๏ ดเผนํ ตามเข๎าไปยืนขา๎ งๆ จบั แขนตาอน๎ ไวท๎ ้งั สองขา๎ ง \"ตาอัน้ !\" พลอยร๎องสดุ เสยี ง \"อนั้ พูดอยํางนี้ไมํได๎ แมํไมยํ อม ขอโทษพเี่ ขาเสียเดี๋ยวนี้ !\" ตาอน้ั มองดหู นา๎ พลอยทหี นง่ึ ดหู นา๎ ตาอน๎ แลว๎ กด็ หู นา๎ ตาออ๏ ด ตาออ๏ ดขยบิ ตาดว๎ ย เพอ่ื ใหต๎ าอน้ั ตามใจมารดา ตาอน้ั ลังเลอยคํู รูหํ นึ่ง แลว๎ กพ็ ดู ขนึ้ วํา \"เพอ่ื คุณแมํ...ผมยอมขอโทษ...ผมขอโทษเถดิ พอี่ ๎น\" ตาอ้ันพดู ดว๎ ยน้าํ เสยี งเยน็ เฉียบ แล๎วกป็ ลกี ตวั ออกจากหอ๎ งไป ตาอน๎ ยนื กดั กรามอยคํู รหํู นง่ึ แลว๎ กม็ าซบหนา๎ ลงบนตกั ของพลอย รอ๎ งไหส๎ ะอกึ สะอน้ื ดว๎ ยความเคยี ดแคน๎ สดุ ขดี พลอยก็ได๎แตํน่งั ตะลงึ มองไปขา๎ งหน๎า มอื หน่งึ ลบู หัวตาอ๎นเบาๆ เป็นเชงิ ปลอบโยน เสียงคุณเปรมพดู มาจากไกลแสนไกล แววํ เข๎าหวู ํา \"ลูกฉนั เองแมํพลอย...อ๎ายอน๎ ...แมพํ ลอยอยากได๎ฉนั กย็ กให๎\" บทท่ี ๖ (หนา๎ ท่ี ๑) ในชวี ติ ของพลอยนน้ั กน็ บั วาํ ไดผ๎ าํ นความทกุ ขม๑ าแลว๎ หลายครง้ั หลายหน ไดเ๎ คยพบความผดิ หวงั เคยไดร๎ บั ความ ทกุ ข๑โทมนัส เม่อื พน่ี อ๎ งหรอื คนที่รกั ตอ๎ งกระจัดพลัดพรายไป แตํความทกุ ขท๑ ั้งหลายท้ังปวง ทเี่ คยได๎ประสบนนั้ ดจู ะเป็นของ ธรรมดา เม่อื เทียบกบั ความทกุ ขท๑ ่บี งั เกิดขน้ึ เม่ือไดเ๎ ห็นคนที่พลอยรกั อยํางใกลช๎ ดิ คอื ลกู ๆ ตอ๎ งผดิ พอ๎ งหมองใจกนั ต้ังแตํ ลูกยงั เล็กๆ จนถึงบดั น้ี พลอยมไิ ด๎เคยนึกฝันเลยวํา จะได๎อยมูํ าจนเห็นลูกๆ ทะเลาะกนั แสดงอาการอาฆาตเคยี ดแคน๎ กนั อยํางท่ไี ดเ๎ หน็ ในคนื วันน้นั และพลอยกร็ ด๎ู ีด๎วยสญั ชาตญาณของผ๎ูหญงิ วาํ เรอื่ งทผี่ ดิ พอ๎ งหมองใจนัน้ มิไดส๎ ิน้ สุดลง ถึงแม๎วาํ
ตาอน้ั จะไดข๎ อโทษพช่ี ายแลว๎ ตามคาํ ขอร๎องของพลอย ผู๎เปน็ แมกํ ็ตาม พลอยรูด๎ ีอกี วําตาอ๎นไดพ๎ ดู จา ด๎วยถ๎อยคําที่บาดใจ นอ๎ งชาย จนไมสํ ามารถจะใหอ๎ ภัยกนั ได๎งาํ ยๆ สํวนตาอั้นนน้ั เองกไ็ ด๎ตอบโต๎กบั พชี่ าย ด๎วยถอ๎ ยคําที่รนุ แรงกระทบมาถงึ พลอย ในข๎อที่วําไมใํ ชํมารดาตาอน๎ อันเปน็ จดุ อํอนแอที่สดุ ของตาอน๎ ทําให๎ตอ๎ งเจ็บชา้ํ นา้ํ ใจไปจนวันตาย พลอยนง่ั ลบู หวั ตาอน๎ ไปพลางคดิ ไปพลาง ใจนน้ั รอ๎ งอทุ ธรณว๑ าํ เหตไุ ฉนตนจงึ ตอ๎ งตกอยใํู นทน่ี ง่ั ลาํ บากถงึ เพยี งน้ี เพราะในใจจริงพลอยก็เห็นใจตาอ้ันอยเํู ปน็ ทสี่ ุด พลอยไดย๎ นิ อยูกํ ับหวู าํ ตาอ๎นเปน็ คนพดู จาระรานนอ๎ งชายขึ้นกํอน ด๎วย ถ๎อยคาํ ที่พลอยรู๎อยูแํ กใํ จวาํ แสลงนกั หนา เพราะตาอัน้ ได๎เคยขอรอ๎ งกบั พลอยเองวาํ อยําใชค๎ ําวํา \"กบฏ\" ที่ตาอัน้ โกรธตาอน๎ น้นั จึงเป็นสง่ิ ที่ควรเห็นใจ เพราะตาอน๎ ได๎รุกรานเอากับนอ๎ ง จนท่ีสุดทีจ่ ะอดทนตํอไป แตํคําตอบของตาอั้นในตอนสุดทา๎ ย ทาํ ให๎พลอยตอ๎ งกลับมาเหน็ ใจตาอน๎ คาํ พดู ทีว่ าํ ตาอ๎นไมใํ ชลํ ูกของพลอยน้นั เอง ทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งแสดงกริ ิยาอาการวํา สงสาร และเหน็ ใจตาอ๎น และต๎องดุตอ๎ งขึ้นเสียงกับตาอนั้ ถา๎ หากวําพลอยมไิ ด๎ทาํ ไปเชนํ นัน้ พลอยก็อาจตอ๎ งถกู ตาอ๎นและ คนอื่นตําหนวิ ํา ไมเํ ป็นธรรม ดีแตถํ ือหางลกู ในไสข๎ องตน และทร่ี ๎ายที่สุดกค็ อื ตวั พลอยเอง กจ็ ะตําหนิตนเองในทาํ นอง เดยี วกัน ต้งั แตํรบั ตาอ๎นจากมอื คุณเปรมมาในวันทแ่ี รกพบ ความสมั พันธร๑ ะหวาํ งพลอยกบั ตาอน๎ ก็อยใํู นฐานะแมกํ บั ลกู แท๎ๆ ความรสู๎ กึ วาํ เปน็ ลูกเล้ยี ง ไมเํ คยผาํ นเขา๎ มาในหวั ใจของพลอยหรอื ตาอ๎นเลย แมแ๎ ตคํ รัง้ เดยี ว แตํคราวน้ี คราวทตี่ าอั้น ได๎ยกเอาความจริง ทท่ี กุ คนได๎พยายามปิดบังแตํแรกเรม่ิ ขึ้นมาพดู ตาอ้ันกเ็ ทาํ กับวําบังคบั มัดมอื พลอย ใหต๎ ๎องเขา๎ กบั ตาอน๎ ทนั ที เพราะถา๎ พลอยไมํทําเชํนนน้ั ความสมั พันธร๑ ะหวาํ งพลอยกบั ตาอ๎น ก็จะเปล่ยี นไปเปน็ ความสมั พันธร๑ ะหวาํ งแมเํ ลี้ยง กับลูกเลยี้ ง และจะคงเปน็ เชํนน้ันไปจนวนั ตายจากกนั ความรู๎สกึ อีกอยาํ งหนึ่งยังสะกิดพลอยอยํูในหวั ใจ เป็นความรูส๎ กึ ที่ เร๎นลับ และพลอยไมกํ ล๎ายอมรับกับตวั เอง ความรสู๎ กึ นน้ั คือความเห็นใจ ทพี่ ลอยมีตอํ ตาอน๎ ในความคดิ เห็นอนั รนุ แรง เรํา รอ๎ นไปด๎วยความซอ่ื สตั ยก๑ ตญั ๒ู คดิ ถึงผมู๎ ีพระคุณ คดิ ถงึ คาํ สัตย๑สาบาน พร๎อมทจ่ี ะสละชีวิตเพือ่ ความซ่ือสัตย๑กตญั ๒ขู อง ตน ความรูส๎ ึกเชํนน้ีมีอยูใํ นตัวพลอยโดยสมบรู ณ๑ เพราะการอบรมและสตทิ ี่ถกู พร่ําสอนมาแตปํ างบรรพ๑ มิรกู๎ ่ชี วั่ คนยงั ฝัง แนนํ อยใํู นหัวใจ เหมอื นกับได๎ถูกตรึงไวด๎ ๎วยตะปเู หล็กดอกใหญํ ถ๎าตาอน๎ พดู จาแสดงความรูส๎ กึ เชนํ นี้ตอํ คนอ่ืน มใิ ชํตาอัน้ ซ่ึงเปน็ ลกู ในไสข๎ องพลอย พลอยกม็ แี ตํจะย่ิงรกั ยิง่ นยิ ม และนบั ถือนํ้าใจอนั หา๎ วหาญของตาอน๎ ย่ิงไปกวาํ เกาํ แตํเม่อื มอง ทางหน่งึ ก็ลกู ในไส๎ มองอีกทางหน่ึงก็ลูกเล้ียง ซึง่ พลอยจาํ เปน็ ตอ๎ งรกั เทาํ ลูกในไส๎ เพ่ือรกั ษาดุลยภาพในใจของตนไว๎ พลอย ก็ได๎แตํทอดถอนใจใหญํ แลว๎ น่งั ตะลึงอยูํ มิรู๎ทีจ่ ะออกปากพูดจาวํากระไรได๎ ตาอน๎ เอาหนา๎ ซบกบั ตกั รอ๎ งไหส๎ ะอกึ สะอน้ื แลว๎ พดู วาํ \"คณุ แม.ํ .....คณุ แมํ......คณุ แมเํ ปน็ แมขํ องผมคนเดียว ผมไมํมีทไี่ หนอกี \" \"ถกู แลว๎ อ๎นลูกแม\"ํ พลอยปลอบเบาๆ \"แมํมอี น๎ เป็นลูกคนแรก แมํไมเํ คยรักใครมากํอนมากกวาํ อน๎ ไปเลย อ๎นรักแมํ อ๎นอยาํ ไปถอื น๎อง คนเรามีปากคํากนั อารามโมโหนกึ จะพูดอะไรกพ็ ดู ออกมา ไมทํ นั ยั้งคิดน๎องเด็กกวาํ อน๎ ถ๎าเหน็ กบั แมํก็ ขอใหย๎ กใหเ๎ สยี เถิด\"
ตาอน๎ ลงกราบพลอยกบั ตกั แลว๎ เดนิ หายเขา๎ หอ๎ งไป ไมพํ ดู จาวาํ กระไร ตาออ๏ ดยงั คงนง่ั อยทํู โ่ี ตะ๏ กนิ ขา๎ ว พลอยกย็ งั นง่ั อยํูทเ่ี กาํ สายตาทอดเหมอํ มองออกไปขา๎ งหน๎า อีกครํหู นึง่ ตาออ๏ ดกเ็ ขา๎ มาคกุ เขําอยํูตรงหน๎า เอามอื โอบหวั เขําพลอยไวแ๎ ลว๎ พดู วาํ \"ทูนหัวของลูก ต้งั แตํนี้ไปแมจํ ะต๎องทําใจให๎แข็งไว๎เสมอ ปลอํ ยให๎ใจออํ นไมํได๎เปน็ อันขาด\" \"ทําไมอ๏อด\" พลอยถามเบาๆ \"เพราะเรอ่ื งราวที่จะเกิดข้นึ ในครอบครวั เราก็ดี เกดิ ขึน้ ในบา๎ นเมืองก็ดี จะมสี ิง่ หน่งึ ที่เราไมํร๎เู คยรจ๎ู ักเข๎ามา แทรกแซง ทําให๎เกดิ ปญั หา เกิดความผิดพ๎องหมองใจ ถ๎าคนใจไมํแขง็ แล๎วจะอยํไู มไํ ด๎\" ตาออ๏ ดตอบช๎าๆ เหมอื นกับจะ พยายามอธบิ าย \"แมไํ มเํ ขา๎ ใจ....ออ๏ ด\" พลอยพดู งงๆ \"อะไรจะมาแทรกแซง อะไรจะทาํ ใหต๎ อ๎ งผิดพอ๎ งหมองใจกัน แม๎แตํใน ครอบครวั เราซงึ่ เคยแตํรักกนั \" \"การเมือง\" ตาอ๏อดตอบสนั้ ๆ แลว๎ ก็เอามอื อันเย็นเฉยี บของพลอย ไปทาบไวท๎ ่ีแก๎มของตน \"แมํไมเํ ข๎าใจเลย\" พลอยพูดเหมอื นกับราํ พงึ กบั ตัวเองมากกวาํ พูดกับคนอืน่ \"ไมํเขา๎ ใจเลยจริงๆ เรามีอยูดํ ว๎ ยกนั ไมํกค่ี น...อน๎ อั้น ออ๏ ด ประไพ...สค่ี นเทาํ นั้น พี่นอ๎ งกัน รักกันมาตลอด กลมเกลียวกนั มาแตไํ หนแตไํ ร แล๎วอยูํๆ ก็มีอะไร เกดิ ข้นึ มอี ะไรเขา๎ มาทาํ ใหต๎ ๎องแตกแยก ถงึ กบั ต๎องโกรธกนั อยาํ งเมื่อกี้ อ๏อดบอกแมํวํามีของใหมํเข๎ามาเกี่ยวขอ๎ ง....อ๏อด เรียกวําการเมือง อะไรกันการเมือง แมํไมํร๎ูจัก อ๏อดตอ๎ งชวํ ยสอนแมบํ ๎าง....\" พลอยยกมอื ขึ้นลกู หน๎าผากของตนเอง เหมอื นกบั จะปัดความมืดมนตํางๆ ใหห๎ มดสนิ้ ไป แล๎วพดู เบาๆ ตํอไปวาํ \"แมํแกํเต็มทอี ๏อด....แกเํ กินไป ! ไมํรวู๎ ําเขาทาํ อะไร กันที่ไหน อ๏อดตอ๎ งคอยบอกแมํ แมํจะไดท๎ ําตัวให๎ถกู เลําให๎แมฟํ ังทเี ถิดวําการเมอื งเป็นอยํางไร เขาทาํ กันอยํางไร\" \"พดู ยากเหลือเกินทูนหัวของลกู \" ตาอ๏อดพดู เบาๆ เหมอื นกบั ราํ พงึ กับตวั เองเชํนเดียวกัน \"ลูกกไ็ มํรจู๎ ะอธบิ าย อยํางไรถกู เหมอื นกัน แตกํ ํอนน้เี มืองไทยเราไมมํ ีการเมือง ทกุ คนกไ็ ด๎แตํตั้งหน๎าทํางานโดยเฉพาะของตน ใครมีหนา๎ ทีอ่ ะไร ใครก็ทําไป ความคดิ ความเหน็ ที่จะมี กม็ แี ตํเพยี งในกรอบของการงาน อยาํ งพอ่ี ๎นนน้ั แตํกํอนถ๎าจะนึกอะไร กน็ ึกถงึ เร่อื ง ทหาร พี่อ้ันกน็ ึกถงึ เร่ืองกฎหมาย ท้ังสองคนไมํมีวนั จะขดั กันได๎ เพราะทางทีจ่ ะใช๎ความคิดเหน็ น้นั ไปคนละแนวกนั แตํ เด๋ยี วนีท้ ง้ั พี่อน๎ และพีอ่ ั้น มที างที่จะใช๎ความคิดเหน็ กวา๎ งขวางแตกํ อํ นมาก คอื ใชค๎ วามเห็นเก่ียวกับการเมืองได๎ เมอ่ื ท้งั สอง คนใชค๎ วามคดิ เหน็ ในเรอ่ื งเดียวกนั มิใชคํ นละแนวอยํางแตํกอํ น ถ๎าความคดิ น้ันตรงกนั กด็ ีไป ถ๎าไมํตรงกันก็เกิดเรอ่ื งอยาํ งที่ แมไํ ด๎เห็นแล๎ว ถ๎าจะใหล๎ ูกบอกใหร๎ วบรัดไดค๎ วามวํา การเมอื งคืออะไรลกู กบ็ อกไมถํ ูก เพราะการเมอื งเป็นของกวา๎ งขวาง เสียเกินทจ่ี ะรวบรดั ใหเ๎ ข๎ามาอยูใํ นขอบของถ๎อยคาํ เพยี งสองสามคาํ ได๎ ลกู บอกไดแ๎ ตํวําถา๎ จะพูดในทางท่ีดี การเมืองกท็ ํา ให๎คนได๎มีความคิดความเห็นกว๎างขวาง ทาํ ให๎คนไดม๎ ีจติ ใจสูง มีมานะบากบั่น อดทนตอํ ความทกุ ข๑ และเสียสละความสขุ สํวนตวั เพอื่ ไปให๎ถงึ จุดหมายปลายทางทต่ี นเหน็ วําถูก การเมืองทาํ ใหค๎ นไดพ๎ อใจ วําตนได๎เกิดมาแล๎วไมํเสยี ชาตเิ กิด ทาํ ให๎ ร๎ูสึกวตํ นได๎เกดิ มาเป็นมาคนโดยสมบรู ณ๑ เป็นนายตัวเอง บงั คบั ตวั เอง ไมมํ ีเจ๎านายอืน่ มาคอยบงั คับ มองทางดา๎ นดี
การเมืองกเ็ ปน็ ของดีหนักดีหนา แตํถ๎าจะมองทางแงรํ า๎ ย การเมอื งก็นาํ กลัวอยํู เพราะการเมอื งทําให๎คนต๎อรบราฆาํ ฟนั กัน ทําใหพ๎ อํ ทะเลาะกบั ลกู ผัวววิ าทกับเมีย พี่ทะเลาะกับนอ๎ ง การเมืองทําใหเ๎ กดิ การตอํ สู๎ระหวํางคนกบั คน อาจทาํ ให๎เกิด บาดหมางอาฆาตพยาบาทกันไปตลอดชีวิต บางเวลาการเมอื งก็หามติ รได๎มาก แตบํ างครง้ั การเมืองก็ทาํ ให๎เราต๎องเสยี มติ ร ไปจนหมด ตลอดจนทาํ ใหต๎ ๎องเสียทรยั พ๑สมบตั ิ ติดคุกตดิ ตะราง และเสยี แมแ๎ ตชํ วี ิต\" \"กเ็ ม่ือรู๎อยวํู าํ ไมดํ ีแล๎ว เขา๎ ไปหามาใสํบา๎ นใสเํ มืองทําไม\" พลอยถามอยาํ งสงสยั \"ถงึ คราวทจ่ี ะมามนั ก็มาของมันเอง ไมํมใี ครหาและไมมํ ีใครห๎ามได๎\" ตาอ๏อดตอบแล๎วกถ็ อนใจใหญํ \"บ๎านเมอื งก็ เหมือนกบั คนต๎องเติบโตเปลี่ยนแปลงไป ถา๎ การเมืองไมมํ าถึงวันนี้ ก็จะต๎องมาถงึ ในวนั อื่นให๎จงได๎ ลูกเปน็ หวํ งอยแูํ ตวํ ําใน ระยะทีม่ าถงึ ใหมํๆ นี้ จะต๎องพากนั ลําบากไปเสียหลายคนเทํานนั้ เอง\" \"ทําไมถึงจะต๎องเปน็ อยาํ งนั้นเลาํ ออ๏ ด\" \"แมจํ ําไดไ๎ หมคร้งั หนึ่งเมอื่ ลกู ยงั เดก็ ๆ\" ตาออ๏ ดพดู แล๎วก็ทอดสายตาไปข๎างหน๎า เหมือนกับมองดูภาพทผี่ ํานมาแลว๎ \"ลูกเคยเรยี กใหแ๎ มํไปดูท่ีบอํ นาํ้ ข๎างบา๎ นเรา เพราะวันนน้ั ปลาผดุ ขน้ึ เต็มบอํ แมํบอกใหล๎ ูกฟังวํา เพราะปลามันได๎น้ําใหมํ จึง ผุดข้นึ ดว๎ ยความระเริง แตํอกี ประเดย๋ี วเดียว กม็ ีคนเอาแหเอาสวิงมาทอดมาชอ๎ น เอาไปกนิ เสียตง้ั หลายตัว เรอื่ งทล่ี ูกยังจะ ได๎น้ัน จะเปรยี บกับเรอื่ งทกี่ ําลังเกิดอยเูํ ดี๋ยวนีก้ ไ็ ด๎ การเมอื งมาถึงใหมกํ เ็ หมือนกับนํ้าใหมํ จะตอ๎ งมคี นจาํ นวนมากทร่ี ะเริงไป ไมํระวังตัวเหมือนกบั ปลาไดน๎ ้ําใหมํ ใครเผลอตวั กจ็ ะเป็นอันตรายเชํนเดยี วกับปลา\" \"อัน้ เขาเคยบอกแมเํ หมือนกันวํา ตอนนีต้ อ๎ งระวังตัวกนั หนอํ ย เพราะยงั อยใูํ นเวลาทีเ่ ขาเรยี กวาํ หวั ตํอหวั เลย้ี ง\" พลอยพดู ข้ึนเพราะเพ่งิ นึกออก \"พอี่ ั้นพูดถกู แล๎ว\" ตาออ๏ ดวํา \"แตํลูกยงั หนกั ใจอยํูอยํางเดยี ว\" \"อะไรเลาํ ลูก\" พลอยถาม \"เรอ่ื งหัวตอํ หวั เล้ยี วของพ่ีอ้ันนนั่ เอง\" ตาออ๏ ดตอบ \"ลกู ยังนึกไมํออกวาํ จะนานสักเทําไร จะเป็นอีกกี่สบิ กี่ร๎อยปกี ไ็ มรํ ๎ู ที่เราจะพ๎นจากหัวเลีย้ วเข๎าเดนิ ทางตรงกนั ได๎ ลูกรแู๎ ตํวําตราบใดท่เี รายังอยูใํ นหัวเลีย้ ว คนก็จะต๎องพลาดจากทางกนั เสยี หนักตํอหนัก\" \"ใครจะเปน็ อะไรกช็ ํางเถดิ \" พลอยพดู อยํางแนใํ จ \"แมเํ ป็นหํวงแตลํ ูกของแมํเทาํ นนั้ เอง\" \"ลูกก็เป็นหวํ งแตคํ ณุ แมคํ นเดียว\" ตาออ๏ ดหันมายิม้ กับพลอยนิดหน่งึ แลว๎ กพ็ ูดตอํ ไปวาํ \"คณุ แมํตอ๎ งทาํ ใจให๎แขง็ ไว๎ เสมอ ถา๎ คุณแมทํ ําใจแข็งไว๎ไดแ๎ ลว๎ บางทีลกู ๆ ของคุณแมทํ กุ คนก็จะไมเํ ป็นอะไรเลย\" รงํุ ขน้ึ อกี วนั หนง่ึ ตาอน๎ กม็ าลากลบั ไปบา๎ นนอก เพอ่ื ประจาํ กรมกองทหารของตนตอํ ไป พลอยมองดหู นา๎ ตาอน๎ ใน วนั รงํุ ข้นึ เห็นรวํ งโรยไปถนดั เข๎าใจวาํ บางทีตาอน๎ จะไมํไ่ดหลับนอนท้งั คืน พลอยกไ็ มรํ ูว๎ ําจะพูดจากบั ตาอน๎ อยาํ งไรอีกตํอไป
เพราะใจจริงก็ไมํอยากร้อื ฟ้ืน เอาเร่อื งท่ีเพ่ิงผํานไปขึ้นมาพูด ตาอ๎นเองกม็ ไิ ด๎พูดถงึ เรือ่ งนนั้ เมอื่ ปราศรัยกนั คนละคําสองคํา อยาํ งทเ่ี คยทํามา ตาอน๎ กล็ าจากไป พอตาอน๎ ลงจากเรือนไปแล๎ว พลอยก็นกึ สงั หรณใ๑ นใจวาํ บางทีจะไมํไดพ๎ บกับตาอ๎นอกี นาน แตํกพ็ ยายามผลกั ความรสู๎ ึกน้ันไปให๎พ๎นตัว เหมือนกับวาํ เป็นสิง่ ทไี่ มพํ งึ ปรารถนา ในระยะเวลาทผ่ี าํ นไปเรอ่ื ยๆ นน้ั พลอยเรม่ิ สงั เกตเหน็ ความหาํ งเหนิ ระหวาํ งตาออ๏ ดกบั พอํ เพม่ิ ฝา่ ยหนง่ึ และตาอน๎ อีกฝา่ ยหนงึ่ พํอเพ่มิ เดยี๋ วนดี้ ูจะมีเรื่องพูดเร่ืองคุยมากกวาํ แตกํ ํอน แตพํ อํ เพิม่ จะไมํคยุ กบั พลอยยดื ยาวเลย คนที่พอํ เพม่ิ คุย ดว๎ ยมากทสี่ ุดก็คือตาออ๏ ด และคยุ ดว๎ ยเป็นเวลานานๆ ดว๎ ยนา้ํ เสยี งที่เบาเกือบเปน็ กระซบิ ในเวลาทีต่ าอ้ันอยูํ พํอเพ่มิ กับ ตาอ๏อดก็จะพูดจากนั ด๎วยเรือ่ งอื่นๆ เปน็ ปกติ ตาอัน้ ก็ดเู หมอื นจะสังเกตอาการกริ ิยาของพอํ เพ่มิ ท่ีวิปริตไป และมองดอู ยํู ดว๎ ยความรําคาญ วนั หนง่ึ ตาอน้ั ชะรอยจะอดรนทนไมไํ หว ถามตาออ๏ ดข้นึ ตอํ หน๎าพลอยวาํ \"อ๏อด คุณลงุ หลวงชอบมาคุยเรื่องอะไร เห็นซบุ ซิบกนั อยํเู สมอ\" ตาออ๏ ดหวั เราะแลว๎ ตอบวาํ \"จะไปมเี รอื่ งอะไรเลาํ พ่อี น้ั กเ็ รอ่ื งทคี่ นท้ังเมืองไทยชอบซบุ ซบิ คุยกันอยํูทกุ วันน้เี ทํานน้ั เอง\" \"เร่ืองอะไรกนั แนํ\" ตาอน้ั ซักอยํางจะเอาความ \"เรอื่ งการบา๎ นการเมอื ง\" ตาอ๏อดตอบอยํางอารมณ๑เย็น \"เดี๋ยวกม็ ีขาํ ววาํ จะจับคนโนน๎ จะฆาํ คนนี้ เดยี๋ วก็มเี รือ่ งวาํ คนน้นั คนน้ีจะรบกัน ออ๏ ดกฟ็ ังๆ ไปอยาํ งนัน้ เองเพราะเหน็ สนกุ ดี\" \"ขําวอกศุ ล\" ตาอน้ั พดู ดว๎ ยนา้ํ เสยี งขุนํ ๆ \"ขาํ วอะไรนะ\" ตาอ๏อดถามขึ้น เพราะไมเํ คยได๎ยนิ คาํ นมี้ ากอํ น \"ขําวอกศุ ล\" ตาอัน้ ตอบยํ้า \"เร่ืองโกหกท้งั เพ\" ตาออ๏ ดหวั เราะงอหายรอ๎ งวาํ \"ดจี ริงพ่ีอั้น ขําวอกุศล ใครชาํ งคดิ ศพั ท๑ ฟงั ถูกหูดแี ท๎ๆ ทีเดียว ออ๏ ดจะต๎องจําไวบ๎ อกคณุ ลงุ \" \"ออ๏ ดกไ็ มํรจ๎ู กั โตเป็นผใ๎ู หญสํ กั ที เวลานี้กําลงั มีเร่อื งยงุํ ๆ ออ๏ ดก็เหน็ เปน็ สนกุ ไปได๎ อ๏อดควรจะชวํ ยเตือนคุณลงุ ให๎ เบาๆ ปากคอเสยี หนอํ ย ไมํอยาํ งนนั้ จะลาํ บากทีหลัง\" ตาออ๏ ดยงั หวั เราะอยแํู ตบํ อกวาํ \"ออ๏ ดก็เคยเตอื นมาแล๎ว แตํคณุ ลงุ ก็ไมํฟัง พ่อี ั้นบอกอยาํ งนกี้ ็จะเตือนใหอ๎ กี ทหี นึง่ แตไํ มกํ ล๎ารบั รองอะไรท้ังนัน้ เพราะตงั้ แตเํ ป็นประชาธปิ ไตยมเี สรีภาพกันมานี่ คุณลุงบอกวําเลิกเลนํ หมดแล๎ว พวกนกเขา ไม๎ดดั และบอนโกรตน๐ อะไร ตํออะไรทีเ่ คยเลํนมากํอน เพราะมขี องเลนํ ใหมํ\"
\"เลํนอะไรออ๏ ด\" พลอยถามเพราะคน๎ุ เคยกบั ของเลํนตํางๆ ของพํอเพ่มิ ดี เม่อื ไดย๎ ินวาํ พอํ เพิม่ ไดข๎ องเลนํ ใหมํ ก็ อยากจะร๎ู \"คุณลงุ บอกวาํ เลํนการเมือง\" ตาอ๏อดพดู แลว๎ ก็หวั เราะตอํ ไปอยํางขบขนั \"ออื ม๑ !\" ตาอนั้ รอ๎ งเบาๆ \"อนจิ ฺจํ ทุกขฺ ํ !\" พลอยร๎องขน้ึ พรอ๎ มๆ กัน แล๎วพูดตอํ ไปเป็นทํานองแก๎แทนพ่ชี ายวาํ \"คณุ ลงุ ไมเํ คยพูดเร่อื งการบา๎ นการเมอื งกบั แมํเลย อ๏อดเอาทีไ่ หนมาวาํ \" \"คณุ ลงุ บอกวาํ คยุ กบั คณุ แมเํ รอื่ งการเมืองไมสํ นุก\" ตาอ๏อดตอบตรงๆ \"สค๎ู ุยกบั อ๏อดไมํได๎\" \"ระวังหนํอยเถอะนาํ อ๏อด !\" ตาอ้ันพดู อยํางราํ คาญสุดขีด \"โตๆ ดว๎ ยกันแล๎ว พูดอะไรกค็ วรจะเขา๎ ใจ\" \"สาํ หรบั ตวั เราเองรบั รองได๎\" ตาอ๏อดตอบพี่ชาย \"แตํคณุ ลงุ นไี่ มํกลา๎ รับรอง เพราะตง้ั แตรํ จ๎ู กั กันมา ไมํเคยเหน็ คณุ ลุงสนกุ อะไรเทําคราวนเี้ ลย\" แตคํ าํ เตอื นของตาอน้ั ดเู หมอื นจะไดผ๎ ล เพราะพอํ เพม่ิ ดรู ะมดั ระวงั การพดู จามากกวาํ แตกํ อํ น และถงึ แมว๎ าํ พอํ เพม่ิ จะ เขา๎ ไปชวนตาออ๏ ดพดู จาซบุ ซิบอยาํ งแตกํ อํ น ตาออ๏ ดกไ็ มํเลํนดว๎ ย วนั คนื ลวํ งไป พลอยรส๎ู กึ ตวั เหมอื นกบั วาํ เหตกุ ารณใ๑ นบา๎ นเมอื งขณะนน้ั ตงึ จวนจะขาด คาํ วาํ เสรภี าพและปฏิวตั หิ นา หขู ึ้นทุกที ตาอ๏อดมาเลาํ ให๎ฟังวาํ นกั เรยี นปฏวิ ัตกิ บั ครู ศษิ ยว๑ ดั ปฏวิ ตั กิ บั พระ พลอยได๎ยินแลว๎ กไ็ ด๎แตํลูบอก แตคํ นหนง่ึ ทีย่ งั สนุกสนานร่ืนเรงิ กับเหตุการณ๑เหลาํ น้ีไดก๎ ค็ ือช๎อย วนั หนง่ึ ชอ๎ ยมาหาทบี่ า๎ นแล๎วพดู ข้ึนวาํ \"หมูนํ ีฉ้ นั เสียดายทีเ่ กดิ มาเร็วไป\" \"ทาํ ไมเลําช๎อย\" พลอยถาม \"หรอื วาํ จะเรื่องราวทุกวนั น้ีเกิดข้นึ ชา๎ ไปก็ได๎\" ชอ๎ ยพดู ตํอ \"ฉนั ยง่ิ ไมํเข๎าใจใหญํวําชอ๎ ยพดู เรอื่ งอะไรกนั \" \"อ๎าว ! พลอยก็\" ช๎อยเริม่ อธิบาย \"ถา๎ สมัยเรายงั เปน็ สาวๆ มีเรือ่ งอยํางนีเ้ กดิ ขนึ้ ฉนั คงได๎ปฏิวตั สิ นุกมือไปทีเดียว\" \"ชอ๎ ยจะไปปฏิวตั กิ ับใคร\" \"กค็ ุณอาสายคนหนึ่งละํ \" ชอ๎ ยตอบ \"แล๎วก็ยงั มคี ณุ เฒําแกทํ า๎ วนางอีกเป็นกํายเป็นกอง นาํ ปฏวิ ตั อิ อก !\"
ธรรมดาพลอยเปน็ คนทเ่ี คยขบขนั ในคาํ พดู ทต่ี ลกคะนองของชอ๎ ยเสมอ แตคํ ราวนก้ี ลบั รส๎ู กึ ไมขํ นั นกั เพราะคาํ วาํ ปฏวิ ัตหิ รอื เปลย่ี นแปลงนนั้ เข๎าหูอยทูํ กุ วนั จนออกจะเบ่ือ ครง้ั นีด้ ูเหมอื นจะเปน็ ครั้งแรก ทีพ่ ลอยรูส๎ ึกวําตนและชอ๎ ยแกํเกนิ ไป ทีจ่ ะพดู จะเลํนหัวกันแบบนี้เสยี แลว๎ แตํจะเตอื นช๎อยตรงๆ ก็ไมํได๎ เพราะพลอยรูน๎ ิสยั ช๎อยดี จึงจําตอ๎ งเสแสร๎งพูดเรอ่ื งอ่นื ไป เสีย ระหวาํ งนน้ั พลอยคดิ ถงึ ตาอน๎ อยเํู สมอ เพราะตาอน๎ หายไปจากบา๎ นนานกวาํ ปกติ และไมไํ ดส๎ งํ ขาํ วคราวมาใหท๎ ราบ เลย ถามคนท่รี จ๎ู ักกไ็ ดข๎ ําวแตํเพยี งวําตาอ๎นเปน็ สขุ สบายดี ไมมํ ีรายละเอียดอยาํ งอน่ื ที่จะใหแ๎ กํพลอยได๎ พลอยได๎แตนํ ัง่ นกึ อยํวู าํ ตาอ๎นคงจะโกรธตาอน้ั ต้งั แตํคนื วนั น้นั ยงั ไมหํ ายจึงยังไมกํ ลับบา๎ น แตํพลอยกย็ งั ม่นั ใจวํา ตาอน๎ คงจะหายโกรธเข๎า สักวนั หนง่ึ เม่ือเวลาลํวงเลยไปนานพอสมควร และเม่อื น้นั ทุกสิ่งทกุ อยํางกจ็ ะเรยี บร๎อยไปเอง บทท่ี ๖ (หนา๎ ที่ ๒) แตวํ นั หนง่ึ ในตอนเชา๎ ของเดอื นตลุ าคม พ.ศ. ๒๔๗๖ ตาอัน้ กลบั มาจากท่ีทํางานแตํยังไมเํ ท่ยี ง พอมาถงึ บา๎ นตาอั้นก็ ตรงเข๎ามาหาพลอยถงึ ในห๎อง แล๎วพดู กบั พลอยดว๎ ยน้ําเสยี งซง่ึ พลอยร๎ดู ีวํา ตาอั้นพยามยามขมํ ให๎เปน็ ปกติจากความ ตนื่ เตน๎ วํา \"คุณแมคํ รบั ผมจะบอกอะไรให๎แตอํ ยาํ เพ่ิงต่นื เต๎นตกใจไป\" \"บอกมาเถิดอัน้ แมํเกือบจะตกใจไมํเปน็ แลว๎ ทุกวันนี้\" พลอยวาํ \"เกดิ เร่อื งเสยี อีกแล๎วคุณแมํ\" ตาอน้ั พดู ชา๎ ๆ และด๎วยสหี นา๎ ท่ีไมสํ บายนัก \"เรอื่ งอะไรอีกเลําลูก\" \"ก็เร่ืองยํุงๆ กนั น่ันแหละ ผมสงสยั มานานแล๎ววาํ จะต๎องมี\" ตาอนั้ ตอบ \"แตํเพ่งิ มาได๎ขาํ วเมื่อเชา๎ น้ีเอง ผมกเ็ ลยรีบ กลับมาบอกกลวั วาํ คุณแมํจะตกใจมาก ถ๎าหากไดย๎ นิ จากปากคนอ่นื เรอ่ื งไมมํ ีอะไรหรอก แลว๎ ก็คงจะเรยี บร๎อยกนั ได๎\" \"แมํยงั ไมํรู๎เรอ่ื งอะไรเลย\" พลอยพดู อยาํ งงงๆ \"อนั้ ตอ๎ งเลาํ ใหล๎ ะเอยี ดกวาํ นห้ี นํอยแมจํ ะได๎เข๎าใจ\" \"มีขาํ วมาเมอ่ื เชา๎ นีเ้ องวํา ทหารโคราชและทหารหวั เมอื งทางเหนืออกี บางสวํ น ไดย๎ กเขา๎ มาตงั้ อยํูทีด่ อนเมอื ง\" ตา อนั้ เลาํ \"เวลานเี้ ขายึดดอนเมืองไดห๎ มดแลว๎ แตํยังไมยํ กเขา๎ มาในกรงุ เทพฯ เขายื่นคาํ ขาดมายงั รฐั บาลให๎จดั การแก๎ไขการ ปกครองแผํนดนิ ใหมํ\" \"แกไ๎ ขไปอยํางไรกนั อีก\" พลอยถามอยาํ งเนอื ยๆ เพราะร๎สู กึ เบอ่ื หนํายตอํ สิ่งทต่ี าอ๏อดเรียกวาํ การเมืองนเ้ี สยี แล๎ว
\"กใ็ ห๎แก๎ไขไปจนถูกใจเขา\" ตาอ้นั ตอบ \"แตํรัฐบาลเราไมยํ อมแนๆํ เพราะรัฐบาลนี้เปน็ รฐั บาลถกู ตอ๎ งตามกฏหมาย จะใชอ๎ ํานาจทหารหรือกําลงั อาวธุ มาบังคบั กนั นั้นไมํได๎\" พลอยนกึ ถงึ เหตกุ ารณท๑ ผ่ี าํ นมาแลว๎ เมอ่ื ปกี ลาย กย็ งั ไมเํ หน็ พอ๎ งดว๎ ยกบั คาํ พดู ของตาอน้ั สนทิ นกั แตปํ ากนน้ั กถ็ ามไป วํา \"เม่อื ไมํยอมแล๎วจะทาํ อยํางไรกนั \" \"ก็เห็นจะต๎องสก๎ู ันจนแพ๎ชนะไปขา๎ งหนึง่ \" ตาอน้ั ตอบเรียบๆ ดว๎ ยน้าํ เสียงท่ีบกึ บนึ \"สู๎กนั แคไํ หน อยาํ งไร\" พลอยเรม่ิ จะสงสยั วาํ เร่อื งราวอาจจะรุนแรงกวําทีต่ นไดน๎ กึ ไวแ๎ ตํต๎น \"กเ็ ขามาแตไํ หนเราก็ส๎อู ยาํ งเดยี วกนั \" ตาอน้ั บอก \"กาํ ลงั ทหารในกรงุ เทพฯ กย็ ังมีพอ และทหารหวั เมืองที่ยังเป็น ฝ่ายรฐั บาล กม็ ีอยูไํ มํนอ๎ ย\" \"อ้นั ....\" พลอยชกั จะตกใจขนึ้ มาบ๎างแลว๎ \"นี่อ้นั หมายความวํา จะรบกันขึน้ กลางเมืองหรือ\" \"ถา๎ ตกลงกันไมํได๎ก็ต๎องพงึ เพียงนั้น\" ตาอ้นั ตอบแล๎วก็ถอนใจใหญํ \"ผมไมํอยากเห็นคนไทยรบกนั เองเลย คณุ แมํ\" ตาอั้นพดู ตํอไปดว๎ ยนาํ้ เสียงเรียบๆ แตกํ ย็ งั เต็มไปด๎วยความหนักใจ พลอยเรม่ิ คดิ วติ กกงั วลถงึ บา๎ นชอํ งและผค๎ู นในบา๎ นทนั ที ถามตาอน้ั ขน้ึ วาํ \"แล๎วน่ีเราจะทาํ อยาํ งไรกนั ถา๎ รบกันขึน้ มา จรงิ ๆ เราจะไปทางไหนกัน\" \"คณุ แมํอยาํ วิตกในขอ๎ นน้ั เลย\" ตาอั้นปลอบ \"ผมรบั เปน็ ธุระจะคอยดแู ลไมํให๎ใครในบา๎ นนเี้ ป็นอันตรายได๎ แตํไหนๆ กพ็ ดู กันแลว๎ ผมกเ็ หน็ วาํ ควรจะบอกคณุ แมํเสียดว๎ ยวาํ คราวนท้ี หารอยธุ ยากอ็ ยูทํ างฝา่ ยโนน๎ \" พลอยรส๎ู กึ เหมอื นมอี ะไรมากระทบตวั อยาํ งแรง จนแทบจะทรงกายไวไ๎ มอํ ยํู นกึ ตาํ หนติ วั เองทนั ที วาํ มวั แตหํ วํ งตวั หวํ ง บา๎ นลมื ลูกเสียอีกทั้งคน พลอยจะอา๎ ปากถามตาอ้นั ถงึ ตาอั้นพ่ชี าย แตกํ ็พดู อะไรไมอํ อกนอกจากคําเดียววาํ \"ตาอ๎น.....\" ตาอน้ั พยกั หนา๎ รบั คาํ แลว๎ พดู เบาๆ วาํ \"พ่ีอ๎นก็เอากบั เขาด๎วยเหมอื นกัน ผมไมํอยากบอกคุณแมเํ รอื่ งนเ้ี ลย กลัวจะต๎องหํวงใยมาก แตํถงึ ผมไมบํ อกคณุ แมํก็จะตอ๎ งร๎ูเอง\" \"โธํ ! อ๎น......\" พลอยออกอทุ านดว๎ ยน้าํ เสยี งทแี่ หบแหง๎ รูส๎ กึ วาํ ในคอนนั้ แห๎งผาก และร๎ูสึกเย็นเฉยี บตามเน้อื ตัว เป็นอนั วาํ ตาอน๎ และตาอ้นั เวลานีถ้ กู การเมอื งเข๎ามาแบงํ แยกให๎อยูํคนละฝา่ ย เพียงแตคํ วามคิดเหน็ ขดั กันถงึ ต๎องทะเลาะ วิวาทกนั พลอยก็เห็นรนุ แรงอยแํู ล๎ว คราวนตี้ าํ งฝ่ายตํางกาํ ลงั จะเขา๎ รบราฆาํ ฟนั กนั ทาํ อนั ตรายกัน พลอยรู๎สกึ วําตนไดใ๎ ช๎
ชีวติ มานานเกนิ ไปเสียแล๎ว จนไดเ๎ หน็ สิ่งที่ไมํเคยได๎นกึ ไดฝ๎ ันวําจะเห็น คอื ลกู ของตนต๎องรบกันเอง โดยที่ตนไมอํ ยูํในฐานะที่ จะหา๎ มปราม หรือเข๎าไปเกี่ยวขอ๎ งได๎เลย เสียงตาอ้นั พดู วํา \"ผมกร็ ู๎วาํ คณุ แมํรกั พี่อน๎ มาก แตกํ จ็ ะทาํ อยํางไรได๎ เขากโ็ ตแล๎วมคี วามคิดของเขาเอง เม่ือเขาเห็นผดิ เปน็ ชอบ คุณ แมกํ ค็ วรจะตอ๎ งตดั ใจเสยี ให๎ขาด กรรมของใครกต็ อ๎ งตกแกคํ นนนั้ เราไปทําอะไรได๎\" ตาอน้ั พดู เทาํ นน้ั แลว๎ กล็ กุ เดนิ เบาๆ หายไป อกี สกั ครพํู ลอยกไ็ ดย๎ นิ เสยี งรถยนตแ๑ ลนํ ออกจากบา๎ น ตาอน้ั คงจะกลบั ไป ทํางานหรอื ออกไปขา๎ งนอก พลอยยังน่งั อยกูํ บั ทอ่ี กี นาน ใจนนั้ กไ็ มํอยากจะลุกไปไหน ความตระหนกตกใจท่ีรูส๎ ึกเม่ือแรกที่ ได๎ยินวาํ จะมีการรบพงุํ ฆําฟนั กันนนั้ หายไปสิ้น คงเหลอื แตคํ วามทกุ ขห๑ นกั เขา๎ มาแทนท่ี คอื ความเป็นทกุ ขถ๑ ึงตาอ๎น และ ความทุกขน๑ นั้ ก็มิได๎มขี อบเขตจํากัด คอื มไิ ด๎ทกุ ข๑แตํเพียงวํา ตาอ๎นอาจจะต๎องบาดเจ็บหรือถงึ ตาย แตํทุกขต๑ ลอดไปจนถึง เร่อื งท่ตี าอน๎ นั้น ปา่ นนี้จะอยทํู ่ไี หน จะนอนกลางดนิ กินกลางทรายอยํางไร อาหารการกินเสื้อผ๎าเคร่อื งนํุงหมํ ท่ีหลับทนี่ อน จะไดใ๎ ครคอยดูแล ยามมที กุ ขร๑ อ๎ นหรือมปี ญั หาอยํางใดเกดิ ขน้ึ จะหันหนา๎ ไปพูดจากบั ใคร ทกุ อยํางนเ้ี ปน็ ความทุกข๑อัน หนกั ทีส่ ุมอยํใู นหวั อก ตาอัน้ บอกอยํางไมํไยดวี าํ ตาอ๎นโตแลว๎ ยํอมรู๎ผดิ รูช๎ อบ เมอ่ื ตาอ๎นจะเห็นผิดเป็นชอบ พลอยกค็ วรจะ ตัดใจเสยี ใหข๎ าดจากตาอ๎น ไมํควรจะเก็บมาทกุ ขร๑ อ๎ น พลอยรอ๎ู ยํูแกใํ จวําตาอัน้ พูดดว๎ ยเจตนาดี แตํความรู๎สึกและความ เชื่อถือทกุ อยําง ที่มอี ยูใํ นตวั พลอยน้นั ขัดตอํ คาํ พดู ของตาอ้ันทุกถอ๎ ยคํา ในขอ๎ แรกท่สี ุดพลอยยงั ไมเํ หน็ ตาอ๎นหรอื ลกู คน อ่ืนๆ โตพอทจ่ี ะตัดขาดจากตัวไดเ๎ ลย ตาอน๎ ท่เี คยเปน็ เดก็ อว๎ นๆ ชํางเลนํ ชาํ งประจบนาํ รกั นําเอน็ ดู กบั ตาอน๎ ทข่ี งึ ขังแขง็ แรง ในขณะน้ีกเ็ ปน็ คนๆ เดยี วกัน ถงึ จะเปล่ยี นแปลงไปกเ็ ป็นแตภํ ายนอก แตกํ อํ นเมื่อตาอน๎ วิ่งเลํนแล๎วลม๎ เจบ็ ตัว ก็จะร๎องไหว๎ ิ่ง เขา๎ มาหา และเป็นหนา๎ ทขี่ องพลอยจะต๎องปลอบโยนใหน๎ ิ่ง ถึงเดยี๋ วน้ีตาอ๎นก็ยังคงจะว่ิงเขา๎ มาหาเมอ่ื ร๎ูสึกเจบ็ และหนา๎ ที่ๆ จะต๎องปลอบโยนเอาใจนั้น กย็ ังคงเป็นของพลอยอยูํ ถ๎าหากจะพดู ถึงความคิดเห็น เลอื กเองในสิง่ ท่ผี ิดหรือสงิ่ ทีช่ อบ พลอย ก็ยอมรบั ตรงๆ วาํ ในระยะเวลาท่ีตาอ้ันเรียกวํา \"หวั ตอํ หวั เลย้ี ว\" นเี้ อง พลอยรูส๎ ึกวํายากมากที่จะช้ีลงไปวําสิ่งใดถูกสงิ่ ใดผิด เพราะพลอยเห็นอยทํู กุ วนั วาํ คําพดู หรอื การกระทําบางอยําง ซง่ึ แตกํ ํอนถือกันวําไมบํ ังควร หรือเปน็ ผิดหนักหนานนั้ เดี๋ยวน้ี กลบั กลายเป็นถูกเป็นดี หลกั การทกุ อยํางทีพ่ ลอยเคยเคารพ คุณคาํ ทุกอยาํ งท่ีพลอยเคยเชือ่ ถือดูจะเปลย่ี นไป หมดสน้ิ ไป อยาํ งรวดเร็ว มีของใหมซํ ่งึ พลอยยงั ไมคํ นุ๎ เคยเข๎ามาแทนที่ ตาอ้นั เองกเ็ คยเตือนพลอยและคนอ่นื ๆ ในบ๎าน ใหร๎ ะมัดระวงั การกระทําและคาํ พดู แสดงวาํ ทกุ อยํางยังปราศจากความแนํนอน ก็เมอื่ พลอยเองยังไมสํ ามารถจะชี้ขาดลงไปไดว๎ าํ สงิ่ ใด ผิดสง่ิ ใดชอบ ตาอ๎นจะไปชีข้ าดลงไปไดอ๎ ยาํ งไร ย่ิงกวํานัน้ พลอยเองก็ไมอํ ยูํในฐานะที่จะยอมรับได๎เลยวาํ ตาอน๎ ไดก๎ ระทํา ผิด เพราะถ๎อยคําที่เตม็ ไปด๎วยศัพทแ๑ สงแปลกๆ ของตาอัน้ เสยี อีก กลบั เปน็ เรอื่ งทีพ่ ลอยจะต๎องทาํ ความคุน๎ เคยตํอไป ขณะน้พี ลอยยอมรบั ได๎แตํเพยี งวาํ ตาอ๎นและตาอั้นมีความเห็นไปคนละทางไมํตรงกัน พลอยไมอํ ยํใู นฐานะท่จี ะชข้ี าดได๎ เลยวํา ฝา่ ยไหนเป็นฝา่ ยผิด ฝา่ ยไหนเปน็ ฝ่ายถกู และพลอยก็รู๎ดวี ําฐานะเชนํ น้ี เปน็ อปุ สรรคทาํ ให๎พลอยไมสํ ามารถระงับข๎อ พพิ าท ระหวาํ งพนี่ ๎องสองคนน้ไี ด๎ วันน้ันทง้ั วนั พลอยได๎แตนํ ัง่ ปลํอยใจ ให๎คลกุ เคลา๎ อยูกํ บั ความทกุ ข๑ และความหวาดหวัน่ แทนตาอน๎ ตาออ๏ ดซง่ึ อยูทํ บ่ี ๎านก็ไดแ๎ ตเํ ลาํ เร่อื งให๎ฟัง เชํนเดยี วกบั ทต่ี าอ้ันไดเ๎ ลาํ มาแลว๎ มิได๎ทําให๎พลอยคลายใจไดแ๎ ตอํ ยําง ใดเลย
รงํุ ขน้ึ อกี วนั หนง่ึ ตอนบาํ ยๆ ตาออ๏ ดกเ็ ดนิ ซอํ นยม้ิ อยใํู นหนา๎ เขา๎ มานง่ั ลงขา๎ งๆ แลว๎ พดู ขน้ึ วาํ \"ลูกมีเร่อื งทจี่ ะต๎องทําใหแ๎ มํกล๎ุมใจมาบอกเสียอกี แลว๎ \" พลอยใจหายวาบลงทนั ทเี มอ่ื ไดย๎ นิ ตาออ๏ ดพดู ทกุ อยาํ งในระหวาํ งน้ี ดจู ะมาชวํ ยเพม่ิ ความทกุ ขข๑ องพลอย ใหห๎ นกั ยิง่ ข้นึ ทง้ั นัน้ \"คราวนเ้ี ร่อื งเกี่ยวกบั คุณลงุ หลวง\" ตาออ๏ ดพูดตอํ \"หลวงไหน หลวงโอสถหรือ เปน็ อะไรไป\" พลอยถาม \"เปลํา คณุ ลงุ หลวงอีกคนหน่งึ คุณลงุ เพ่ิมนัน่ แหละ\" ตาออ๏ ดตอบ และดเู หมือนแทบจะซอํ นยมิ้ ไวไ๎ มไํ หว \"ทาํ ไมกันอ๏อด\" พลอยถามสวนควนั ข้นึ มาทนั ที \"ถูกโปลิศจับไปเมอ่ื เชา๎ นี้ เวลาน้ีขงั ไว๎ที่โรงพกั ทางบ๎านเขาใหค๎ นมาบอก ออ๏ ดรีบไปเยย่ี มแตํไมํไดพ๎ บ เขาไมํยอมให๎ เขา๎ ไปหากนั \" \"ตายแล๎ว\" พลอยรอ๎ งข้นึ \"คณุ หลวงไปทาํ อะไรมาบอกแมํเรว็ \" \"อ๏อดไมํแนํใจนกั \" ตาออ๏ ดวาํ \"แตทํ างบา๎ นคุณลงุ เขาเลาํ ให๎ฟังวํา เม่ือตอนเชา๎ ตอนท่เี ครอ่ื งบินฝ่ายทหารหวั เมืองบนิ ผาํ นเขา๎ มา คุณลงุ ก็เต๎นออกไปยนื อยรํู มิ ถนน แหงนหนา๎ มองดฟู ้าแล๎วรอ๎ งวํา 'คราวนเี้ สร็จละโว๎ย' เทาํ น้ีเองตอนสายหนํอย เขากม็ าจบั เอาตวั ไป\" พดู จบแลว๎ ตาออ๏ ดกห็ ัวเราะ \"ออ๏ ดนก่ี ็พูดเห็นเป็นเลนํ ไปหมด !\" พลอยหนั ไปดุ \"เร่อื งคอขาดบาดตายยังมานั่งทําหนา๎ เป็นอยูไํ ด๎ พวกพ๎องวงศ๑ ตระกลู ของแมํ ไมํเคยเข๎าคุกเข๎าตะรางเลย ป่านนี้ยายของอ๏อดรูเ๎ ข๎ากพ็ ิลกึ โธํ ! กรรมเวรแทๆ๎ ทีเดียว จะทาํ อยาํ งไรกันดี\" ตาออ๏ ดเอามอื ลบู เขาพลอยแลว๎ พดู วาํ \"ขอโทษเถิดแมํ อ๏อดอดหัวเราะไมํไดจ๎ ริงๆ เพราะคณุ ลุงชอบเลํนการเมอื งเหลือเกิน ใครวําก็ไมํฟัง...แตํแมอํ ยาํ วิตก ไปเลย เข๎าคกุ เข๎าตะรางสมัยน้มี สี องอยาํ ง คนทเ่ี ขา๎ คกุ เพราะลักขโมย หรือโกงเขาเทาํ นนั้ หรอกที่จะเสียชอื่ คนทเ่ี ขา๎ คุก เพราะการเมอื งน้นั เขาไมถํ ือกันหรอก เปน็ เกยี รตยิ ศด๎วยซาํ้ ไป คณุ ลงุ อาจจะชอบกไ็ ด๎ ออกมาแลว๎ ถา๎ ไมํเขด็ ก็จะมีเรื่องคยุ กันอีกแยะ\" ครง้ั นเ้ี ปน็ ครง้ั แรกทพ่ี ลอยไดร๎ บั ความรใ๎ู หมวํ าํ การตดิ คกุ ทถ่ี อื วาํ เปน็ เกยี รตเิ ปน็ สริ มิ งคลแกตํ นนน้ั กย็ งั มี \"แมํกลมุ๎ ใจเต็มทแี ลว๎ ออ๏ ด\" พลอยพดู ขึน้ \"เรื่องการเมืองอะไรของอ๏อดน่ี ดจู ะเขา๎ มายํุงเกีย่ วกับเราไปเสยี ทกุ อยาํ ง คุณหลวงแกกค็ งไมไํ ด๎ตัง้ ใจอะไร นกึ จะพดู อะไรก็พดู ออกไป ใครกช็ าํ งใจดํา มาถือสาหาเรือ่ งจับเอาตัวไปขัง แลว๎ น่ีทางลกู เมียเขาทําอยาํ งไรกนั \"
\"กเ็ ห็นนั่งรอ๎ งไห๎ข้ีมกู โปง่ กนั ไป\" ตาอ๏อดตอบ \"จะไปเยี่ยมเยอื นเขากไ็ มใํ ห๎พบกนั ไดแ๎ ตสํ งํ ขําวเข๎าไปให๎ ถงึ หรือไมํถงึ กไ็ มรํ ๎ู\" \"จะทาํ อยํางไรกนั ดี ออ๏ ด จะทาํ อยํางไรกันดี\" พลอยพดู อยาํ งหมดปัญญาจริงๆ \"แมลํ องพดู กบั พีอ่ ้นั เขาดูเหน็ จะดี เพราะพ่อี น้ั เขารู๎จักคนท่ีมีอํานาจวาสนามาก บางทเี ขาพอจะชวํ ยพูดจา ผํอน หนกั ใหเ๎ ปน็ เบาได๎\" เยน็ วนั นน้ั เองพลอยกพ็ ดู กบั ตาอน้ั เรอ่ื งพอํ เพม่ิ แทนทต่ี าอน้ั จะแสดงความตระหนกตกใจ หรอื เสยี ใจในเคราะหก๑ รรม ของญาตขิ องตน ตาอ้นั กลบั พดู วํา \"ก็ผมเตอื นคณุ ลงุ แลว๎ ไมํร๎จู ักกหี่ น ใหร๎ ะวงั ปากระวงั คอ คุณลุงก็ไมฟํ ังสักที เขาจบั ไปเสียกด็ เี หมอื นกัน ตอํ ไปจะได๎ รู๎จกั ระวังตวั เสยี บา๎ ง\" พลอยเกอื บไมเํ ชอ่ื หวู าํ คาํ พดู อนั ปราศจากเยอ่ื ใยนน้ั จะออกมาจากปากลกู ของตน ไดแ๎ ตตํ อบตาอน๎ ไปวาํ \"โธํ ! อ้ัน...พชี่ ายแทๆ๎ ของแมมํ ีคนเดียว ถงึ จะอยํางไรแมํก็ทิ้งกนั ไมไํ ด๎ ถา๎ อัน้ ไมชํ ํวยกบ็ อกมาเถดิ วํา ใครเป็น เจ๎าของเร่อื งนี้ แมจํ ะไปหาเขาไปกราบไหวพ๎ ูดจากบั เขาเอง ยงั ดกี วาํ ที่จะน่งั อยูเํ ฉยๆ ไมํทําอะไรเลย\" ตาอน้ั เหลยี วมาดหู นา๎ พลอยแลว๎ กพ็ ดู วาํ \"คุณแมํอยําวติ กไปให๎มากเลยครบั ทาํ ใจเย็นๆ ไวห๎ นอํ ย ระหวาํ งนย้ี ังไมํรูว๎ ําใครเปน็ ใคร ทาํ อะไรไมไํ ดท๎ ั้งน้ัน ผมจะ ดใู ห๎เองเรอื่ งคุณลุง คงจะไมมํ อี ะไรมากนกั พอชวํ ยเหลือกนั ได๎\" ระหวาํ งนน้ั พลอยกไ็ ดแ๎ ตฟํ งั วทิ ยขุ องตาออ๏ ด ถงึ ขาํ วคราวทร่ี บพงํุ กนั และใจนน้ั กใ็ หน๎ กึ เปน็ หวํ งตาอน๎ อยตํู ลอดเวลา เกรงวาํ จะเปน็ อันตรายไป และพลอยกไ็ มมํ ีทางที่จะรู๎ได๎เลยวาํ ตาอน๎ จะเปน็ อยํางไรบา๎ ง ขําวคราวและเรือ่ งราวตาํ งๆ ท่ีได๎ ยนิ ในขณะนัน้ มิได๎ทาํ ความสวาํ งให๎แกํพลอยเลยแมแ๎ ตนํ อ๎ ย ทัง้ สองฝ่ายทก่ี าํ ลงั รบพํงุ ประหัตประหารกนั อยํนู ัน้ ตาํ งก็อา๎ ง เอาความจงรักภกั ดที ่ีมีตอํ พระเจ๎าอยํูหัว เป็นมูลฐานแหงํ การกระทําของตน ตาํ งฝ่ายตํางเรียกกนั เองวาํ เป็นศตั รตู อํ บา๎ นเมือง ทาํ ให๎พลอยยง่ิ กระวนกระวาย มริ ู๎ที่จะฟงั ความขา๎ งไหนถกู ระหวํางนัน้ ช๎อยกม็ าสํงขาํ ววํา พระเจา๎ อยํูหวั เสดจ็ ออกไปประทบั ทสี่ งขลา และเจ๎านายท้งั ขา๎ งหน๎าข๎างใน เสดจ็ ออกไปประทบั ที่นน่ั ด๎วยกระบวนรถไฟพเิ ศษ ยิ่งทาํ ใหพ๎ ลอย รูส๎ ึกวํนุ วายใจหนักข้นึ ไปอีก หกวนั ตอํ มาพอํ เพม่ิ กม็ าหาทบ่ี า๎ น พอเหน็ หนา๎ พอํ เพม่ิ พลอยกเ็ หน็ วาํ ผอมไปและเหลอื งไป จะเปน็ เพราะอปุ าทาน หรืออะไรก็สุดที่จะเดา พลอยรบี ร๎องทกั ออกไปวํา \"คณุ หลวง ! แหม ! ฉันดใี จจรงิ ! เปน็ หํวงคณุ หลวงเหลอื เกนิ จริงๆ !\"
\"ไมํเป็นไร แมพํ ลอย ไมํเป็นไร !\" พํอเพิม่ วํา \"เป็นคราวเคราะห๑ของฉนั เอง นดิ หนอํ ยเทาํ นนั้ พดู หา๎ คํา...'คราวนเ้ี สรจ็ ละโวย๎ ' โดนขังไปห๎าวนั เวลาเขาจะจับเขากจ็ บั ไปเฉยๆ บทจะปลอํ ยเขากป็ ลอํ ยมาเฉยๆ ไมเํ หน็ มอี ะไร\" \"อยาํ ไปพดู ถึงมนั อกี เลยคุณหลวง\" พลอยพูด \"นกึ วําส้ินเคราะหไ๑ ปที ตํอไปนีก้ ็ควรจะระวังเนื้อระวังตัวเสียบา๎ ง\" \"นี่แมพํ ลอยนึกวาํ ฉนั จะกลวั อยํางน้ันหรือ\" พํอเพม่ิ ถามยิ้มๆ \"ไมมํ ีเสียละ ฉันอยมูํ าจนอายุเพียงนี้แลว๎ เคยเห็นอะไร มาแลว๎ มาก ดกี วาํ คนเดี๋ยวนีห้ ลายคน ธุระอะไรฉันจะต๎องไปกลัวใคร ใครอยากจบั ฉันไปขัง ก็ได๎แตเํ อาตวั ฉนั ไปเกบ็ ไว๎ ใจ นน้ั เปล่ยี นกันไมํได๎ ฉันเคยเปน็ อยาํ งไรกค็ งเปน็ อยอูํ ยํางนนั้ อยําวาํ แตจํ ะขังฉนั หา๎ วนั เลย ถึงหา๎ ปฉี ันกไ็ มเํ ปลยี่ น เอาฉนั ไป ฆาํ เสียใหต๎ ายเมือ่ ไรนัน่ แหละ บางทีจะหมดเร่อื งบ๎าง\" \"คุณลุงน่ีเกงํ ขนึ้ แยะทเี ดียว\" ตาอ๏อดซงึ่ แอบออกมานั่งอยใํู กลๆ๎ เมอื่ ร๎ูวาํ พํอเพ่ิมมาพดู ขน้ึ \"ไมํเกงํ อะไรหรอกพอํ อ๏อด\" พอํ เพมิ่ ตอบ \"ช่วั แตํวําไมยํ อมให๎ใครมาขเํู ลํนงํายๆ เทาํ นนั้ เอง\" ตง้ั แตพํ อํ เพม่ิ ออกจากทค่ี มุ ขงั พลอยกร็ ไ๎ู ดท๎ นั ทวี าํ พอํ เพม่ิ ยง่ิ หาํ งเหนิ กบั ตาอน้ั ไปไกลกวาํ แตกํ อํ น ถงึ แมว๎ าํ ตาอน้ั จะได๎ แสดงความเคารพเชนํ เคย พํอเพ่ิมก็ทาํ เฉยเมยมนึ ตึง ไมพํ ดู ไมจํ าด๎วยโดยดี ตาอัน้ ถามคําหนึง่ พํอเพ่มิ กต็ อบคาํ หน่ึง เหมอื นกับจะแสดงใหต๎ าอ้ันรว๎ู าํ ไมยํ ินดีจะพูดจาดว๎ ย ทาํ ใหต๎ าอั้นต๎องเก๎อไปหลายครงั้ จนในทสี่ ุดเวลาพํอเพมิ่ มาทบี่ า๎ น ตา อั้นกม็ กั จะหลกี เลี่ยงไปเสยี อกี ทางหนงึ่ คนท่ียังพดู จาสนทิ สนมกันเป็นปกตกิ ็คือตาออ๏ ด ในเวลาไมชํ า๎ ขาํ วเรอ่ื งการยงํุ ยากทเ่ี กดิ ขน้ึ นน้ั กป็ รากฏวาํ ฝา่ ยรฐั บาลเปน็ ผม๎ู ชี ยั ฝา่ ยทหารหวั เมอื งซง่ึ ขณะนเ้ี รยี กกนั ทั่วไปวาํ \"ฝา่ ยกบฏ\" นั้นเริม่ ถอยขึน้ ไปทางเหนอื มีทหารรัฐบาลตามขน้ึ ไปตดิ ๆ ใจของพลอยนั้นก็ได๎แตตํ ามตาอน๎ ซ่ึงถอย ไกลออกไปทุกที พลอยพยายามถามขาํ วคราวจากตาอน้ั เสมอ เผ่อื วาํ ตาอน้ั จะร๎ูขําวตาอ๎นบา๎ ง แตตํ าอ้นั ก็ตอบวําไมรํ บ๎ู ๎าง หรอื มฉิ ะนัน้ ก็บอกวาํ ยังไมํไดข๎ าํ ววําตาอ๎นเป็นอันตรายอยาํ งใด พลอยก็ไดแ๎ ตภํ าวนาขอใหต๎ าอ๎นรอดพน๎ จากอันตรายตาํ งๆ ขณะนกี้ ็รู๎กนั ท่ัวไปแลว๎ ใครเปน็ ฝา่ ยชนะ ใครเปน็ ฝา่ ยแพ๎ ชีวติ ของตาอน๎ จะเปน็ อยํางไรตอํ ไปในอนาคตน้ัน พลอยไมํกล๎า พอที่จะนึกถงึ ขอแตใํ หต๎ าอน๎ ไดม๎ ชี วี ติ อยํตู ํอไป และเพยี งแตใํ ห๎ไดก๎ ลับมาเหน็ หน๎ากันอกี แม๎แตํหนเดียวเทําน้นั กด็ เู หมือน จะพอแล๎วสําหรับพลอย บทท่ี ๗ (หน๎าที่ ๑) เหตกุ ารณส๑ าํ คญั ทเ่ี กดิ ขน้ึ ในปี ๒๔๗๖ นนั้ สําหรบั คนสวํ นมากอาจเห็นวําเปน็ เรอื่ งการเมอื งโดยเฉพาะ และไมํ กระทบกระเทอื นถงึ เรื่องสวํ นตัวแตอํ ยาํ งใด แตกํ ็ยังมีคนสวํ นนอ๎ ยอีกจํานวนหน่งึ ทเ่ี หน็ วํากระทบกระเทือนถึงสวํ นตัวโดย แท๎ เพราะบคุ คลเหลําน้ีมีสามีหรอื บุตรหลานพ่นี อ๎ ง เข๎าไปเกย่ี วขอ๎ งพัวพนั อยูํในฝ่ายทต่ี อ๎ งปราชัยไป พลอยเปน็ บคุ คลหน่งึ ที่ นับเขา๎ อยใูํ นบุคคลประเภทหลัง อันมจี าํ นวนน๎อยนี้
ขาํ วความพาํ ยแพข๎ องพวกทเ่ี รยี กวาํ กบฏนน้ั เปน็ ขาํ วทแ่ี นนํ อนไมมํ ปี ญั หา การถอยของทหารหวั เมอื ง ไปสน้ิ สดุ ท่ี โคราช และในท่ีสดุ ตาอน้ั ก็นําความมาบอกกับพลอยวาํ ตาอน๎ เปน็ คนหน่ึงในจํานวนนายทหาร ทถี่ ูกคุมขงั อยูํในฐานะ จําเลยคดีกบฏคราวนี้ และจะต๎องถูกสงํ ตัวขึ้นศาลพเิ ศษ เพือ่ พิพากษาวางโทษตอํ ไป \"โธํ ! อ๎นไมํนําเลย !\" พลอยร๎องข้ึนเมอ่ื ไดย๎ ินขําวทแี่ นนํ อนจากตาอนั้ นํา้ ตาน้นั ไหลพรากลงมา ด๎วยความสงสาร และหํวงใย \"อนั้ ต๎องชวํ ยพ่ใี ห๎ได.๎ .....มีหนทางอะไรบ๎าง พี่นอ๎ งต๎องชํวยกนั อยํางทิ้งกันเป็นอันขาด อ้ันตอ๎ งพยายามชํวยพใ่ี ห๎ได๎ ทุกทาง ชวํ ยรับปากกบั แมใํ หค๎ ลายใจได๎บ๎าง\" ตาอน้ั ทรดุ ตวั ลงนง่ั แทบฝา่ เทา๎ ของพลอย แลว๎ กถ็ อนใจใหญพํ ดู วาํ \"คุณแม.ํ .....ผมเห็นใจคุณแมํเป็นทสี่ ุด ถ๎าผมรับปากคุณแมไํ ด๎ ผมจะรับเดี๋ยวน้ี แตผํ มไมํสามารถจะรับปากได๎ เพราะเรือ่ งน้ีใหญโํ ตเสียเหลอื เกนิ ไมใํ ชํเรอื่ งธรรมดา ผมเองกไ็ มรํ จู๎ ะไปชํวยเขาได๎อยาํ งไร......\" \"อั้นยงั โกรธพ่ีอยอูํ ีกหรือ กอ็ ั้นขอโทษพ่ีเขาแล๎วตํอหนา๎ แมํ จะไปผกู ใจเจบ็ กนั อยูํทําไม ถึงอยํางไรกเ็ ป็นพน่ี อ๎ งกัน ขอใหเ๎ ห็นแกแํ มํเถิด ถ๎าไมเํ หน็ แกแํ มกํ ข็ อใหเ๎ หน็ แกํคณุ พํอบ๎าง\" พลอยพูดแล๎วกร็ ู๎สึกวํา ตวั เองน้ันเหมอื นกับคนกําลังจะ จมนํา้ พยายามไขวคํ วา๎ หาสง่ิ ท่ีจะยึดเหนยี่ วได๎ แม๎จะเปน็ เศษไมเ๎ ลก็ ๆ ท่ลี อยมาตามนํ้ากย็ งั จะควา๎ เอาไว๎ ตาอน้ั สาํ ยหนา๎ อยาํ งหนกั ใจแลว๎ กพ็ ดู วาํ \"ผมไมไํ ดโ๎ กรธพ่ีอ๎นเลย...คืนน้ันผมเคืองจรงิ ยอมรบั แตํพอได๎พดู ลวํ งเกินไปแล๎ว ผมกเ็ สยี ใจ อยากจะหาโอกาส ปรบั ความเข๎าใจกัน แตพํ ี่อน๎ ก็ไมํกลบั มาบ๎านจนเกดิ เหตุ ถึงตอนน้ี ผมไมํมที างจะไปชวํ ยเขาเสยี แลว๎ ไมมํ ีจรงิ ๆ คุณแมํ ดว๎ ย เหตุหลายอยาํ ง อยาํ งแรกเร่ืองน้เี ป็นเรอ่ื งใหญมํ าก นอกเหนอื อาํ นาจใครๆ ทีจ่ ะไปชํวยเหลอื ใครได๎ เพราะกบฏจราจลถงึ รบ ราฆําฟนั กันนั้นเปน็ เร่อื งใหญํจรงิ ๆ คณุ แมกํ ค็ งจะร๎ู อกี อยํางหนงึ่ บ๎านเมอื งเราเวลานี้ มแี ตํระแวงระไวกนั ไปหมด พีอ่ ๎นไป เขา๎ ข๎างฝ่ายกบฏ...... ลุงเพิม่ ถูกจับ ผมเองกเ็ ลยถูกมองไปด๎วย ถา๎ ผมไปเทีย่ ววิง่ เต๎นชวํ ยพ่อี ๎น ผมก็อาจพลอยเสยี ไปด๎วย อยาํ งงํายดายทส่ี ดุ แตํถงึ ผมจะเสยี กช็ าํ งเถดิ ไมเํ ป็นไร ถา๎ หากจะตอ๎ งเสยี เพราะพน่ี อ๎ ง ผมกจ็ ะยอม แตํข๎อสาํ คญั ทส่ี ดุ นนั้ ผมรจ๎ู กั พอ่ี ๎นเขาดี เคยกนิ เคยนอนอยใํู กลช๎ ดิ กนั มาแตํเด็กเรม่ิ จาํ ความได๎ พี่อ๎นเขาเป็นคนใจแขง็ ไมํยอมใครงาํ ยๆ เรอื่ งที่ เกดิ ขน้ึ คราวนี้ ผมเช่ือวาํ พี่อน๎ เขาเหน็ ตวั เขาวําเปน็ ฝ่ายถกู และเขากไ็ มไํ ดท๎ ําคนเดียว มพี วกพอ๎ งเพอ่ื นฝูงทีเ่ ขารํวมใจรวํ ม ตายกนั มาก สมมุตวิ าํ ถ๎าจะมีใครไปชวํ ยพีอ่ น๎ ได๎ ผมก็แนใํ จวําพอี่ ๎นเขาคงไมยํ อม เม่ือเรื่องมาถงึ เพยี งนี้แลว๎ พีอ่ น๎ เขาคงไมํ ปลกี เอาตวั รอด แตํเขาคงจะยอมติดคกุ ติดตะรางกับพวกพ๎องเขามากกวํา คุณแมคํ ดิ ดใู หด๎ ีๆ เถิด พ่ีอ๎นหรอื เขาจะยอมให๎ ใครเข๎าไปชวํ ย\"
พลอยตอ๎ งยอมจาํ นนตอํ เหตผุ ลทต่ี าอน้ั ยกขน้ึ มาอา๎ ง เพราะพลอยรอ๎ู ยแํู กใํ จวาํ ตง้ั แตเํ ลก็ ๆ มาแลว๎ ตาอน๎ ไมเํ คยซดั ความผิดไปให๎แกํคนอืน่ หรอื สงิ่ อืน่ และไมเํ คยปฏเิ สธความผิดของตนเลย ตาอ๎นจะยอมรบั ผิดรบั โทษเสมอ และบางคร้งั ก็ ยอมรับโทษแทนนอ๎ งๆ เสียดว๎ ยซํ้าไป พลอยน่งั นง่ิ อยํคู รหูํ นึ่ง แล๎วถามขึ้นวํา \"อน้ั รูไ๎ หมวาํ เขาขงั อ๎นไว๎ทไ่ี หน\" \"เวลานี้ผมยังไมรํ ู๎ เพราะเขาแยกขังกันหลายที่... คุณแมํจะทาํ ไม\" \"แมอํ ยากไปเยย่ี ม\" \"อยาํ เพิง่ เลยครบั คุณแม\"ํ ตาอ้นั รีบตอบสวนควันขนึ้ มาทนั ที \"ผมขอเถิดคุณแมอํ ยาํ เพงิ่ ไปเลย เวลาน้เี ขาคอยมอง อยูํทั่วไปหมดวํา ใครจะทําอะไร\" \"แมแ๎ ตแํ มํลกู กันก็ไปเยี่ยมกันไมไํ ด๎แลว๎ หรือ\" พลอยถามอยํางนอ๎ ยใจ \"อัน้ ชวํ ยบอกแมทํ เี ถดิ วํา บ๎านเมอื งเราเปน็ อะไรไป\" \"ไดน๎ ํะคงไดห๎ รอกคุณแมํ\" ตาอน้ั ตอบ \"แตํคุณแมํไมไํ ดม๎ ีลกู แตพํ ่อี น๎ คนเดียว ผมอยากใหค๎ ุณแมํคิดถึงลกู คนอ่ืนๆ บ๎าง\" \"ถงึ จะเป็นอั้นเวลามที กุ ข๑ แมกํ ็ตอ๎ งไปหาทัง้ น้นั \" พลอยตอบด๎วยสําเนยี งที่แนํใจ \"อ้ันไปสบื มาใหแ๎ มํวําอน๎ อยูํทไ่ี หน แมจํ ะไปเยีย่ ม\" \"ถา๎ เผ่ือเขาไมยํ อม\" ตาอัน้ พูดอยาํ งไมํแนใํ จนัก \"ถ๎าจะถึงอยํางนนั้ กใ็ หร๎ ๎ูกันไป เอาไว๎พูดกันทีหลัง\" พลอยตอบ ระหวาํ งทพ่ี ดู กนั อยนํู น้ั ตาออ๏ ดคอํ ยๆ ยอํ งเขา๎ มาในหอ๎ ง ตาอน้ั เหน็ นอ๎ งชายกพ็ ยกั หนา๎ ใหเ๎ ขา๎ มานง่ั เปน็ เพอ่ื นแมํ ฝา่ ย ตนเองน้นั กล็ ุกออกไปข๎างนอก \"ออ๏ ดลูแม\"ํ พลอยปรารภขึน้ \"ทุกวนั นี้แมํรส๎ู กึ เหมือนฟ้าพงั ทลายลงมาทบั ร๎ูสกึ เหมอื นกบั วํากาํ ลังฝันรา๎ ยอยํู ไมรํ จ๎ู ะ ทาํ อยํางไรจรงิ ๆ\" \"ลองหยิกตวั เองดูซแี มํ เผ่อื จะต่นื บ๎าง\" ตาอ๏อดตอบ \"ถา๎ ต่ืนได๎จริงๆ แมํจะดใี จที่สดุ \" พลอยพูดแล๎วกถ็ อนใจใหญํ \"แมํจ๐าแม\"ํ ตาออ๏ ดกระซบิ เบาๆ \"ลกู มอี ะไรจะใหแ๎ มดํ ู แตํแมตํ อ๎ งสญั ญากับลูกกอํ นวําจะทาํ ใจให๎แขง็ ไว๎ อยาํ ขี้อ๎อน อยํารอ๎ งไห๎ เพราะลูกไมสํ บายทส่ี ุดเวลาเหน็ แมํร๎องไห๎\"
พลอยยกมอื ลมู หวั ตาออ๏ ดอยาํ งปรานี พลางพดู วาํ \"ดเู อาเถดิ เดยี๋ วน้ีออ๏ ดเห็นแมเํ ป็นเดก็ ไปเสียแล๎ว ตอ๎ งคอยห๎ามไมใํ ห๎ขี้อ๎อนไมํใหร๎ ๎องไห๎ แลว๎ ก็มีขนมมีของเลํนมา ลํอ ออ๏ ดมีอะไรจะให๎แมํ\" พลอยอดสนใจไมํได๎ นึกวาํ ตาออ๏ ดคงมีของแปลกๆ มาอวดตามเคย เพราะทุกครั้งที่ตาอ๏อดไป เท่ยี วเจออะไรท่ีแปลกท่ใี หมํ กม็ กั จะจะซ้ือมาฝากแมทํ กุ คร้ัง \"แมตํ อ๎ งสัญญากับลกู กอํ น\" ตาอ๏อดพูดกับพลอยเชงิ ปลอบครึง่ คาดคัน้ เหมอื นกบั พูดกบั เด็กๆ \"เอาละ แมยํ อมสญั ญาให๎ มอี ะไรจะมาใหด๎ ูกเ็ อามาเสียอยําร่าํ ไร\" พลอยรับคํา ตาออ๏ ดลว๎ งกระเปา๋ เสอ้ื หยบิ กระดาษแผนํ เลก็ ๆ มรี อยยบั และมรี อบเปอ้ื นเปรอะหลายแหงํ สงํ ใหพ๎ ลอยแผนํ หนง่ึ พลอยรบั มาคลอ่ี อกดกู ็ใจหายวาบ เพราะในน้ันมีข๎อความท่เี ขยี นไวด๎ ๎วยลายมือตาอ๎นวํา \"ในสนาม กราบเทา๎ แมทํ ีร่ ักของลูกคนเดยี ว ลกู ตอ๎ งประทานโทษ ทล่ี กู ไดท๎ าํ ใหแ๎ มตํ อ๎ งเดอื ดรอ๎ นเปน็ หวํ งเปน็ ใย โดยมไิ ดป๎ รกึ ษาหารอื กอํ นเลย หนงั สอื ฉบบั นล้ี กู นั่งเขยี นในทงุํ นาบางเขน ทงํุ นาของเมอื งไทยท่ีมคี นไทยเปน็ เจา๎ ของ แตบํ ดั นก้ี ําลงั กลายเปน็ สนามรบระหวํางคนไทยกบั คน ไทยดว๎ ยกนั เรอ่ื งราวทง้ั หมดทเ่ี กดิ ขน้ึ ลกู ไมรํ จ๎ู ะอธบิ ายใหแ๎ มฟํ งั อยาํ งไรถกู และกวาํ จะไดร๎ บั จดหมายฉบบั น้ี แมกํ ค็ งจะทราบ เร่ืองราวอยบูํ า๎ งแลว๎ ลูกอยากจะบอกใหแ๎ มํของลกู ร๎ูวาํ ทีล่ ูกทําไปคราวนี้ ลูกทําไปด๎วยความสจุ ริตใจ ดว๎ ยความเช่อื ถอื โดย บริสุทธ์ใิ จวําเป็นการกระทาํ ท่ีถูก ลูกไมํไดท๎ าํ ไปเพอื่ หวังอํานาจวาสนา หรอื เพือ่ ทีจ่ ะใหต๎ ัวเองเปน็ ใหญเํ ป็นโตเลย แตตํ ั้งแตํ ลกู จาํ ความไดม๎ า ลกู ก็เคยแตํไดร๎ ับคําส่ังสอนอบรมให๎ซ่อื สัตย๑ กตญั ๒ูตอํ พระเจา๎ อยหูํ ัว คณุ พอํ คุณแมซํ งึ่ เป็นที่รกั นบั ถือ ของลกู ยง่ิ กวาํ อะไรทั้งหมดกไ็ ด๎สอนมาอยํางนนั้ ครบู าอาจารย๑ทกุ คนท่ีไดส๎ อนตํอเตมิ จากน้นั ทาํ ให๎ลกู มีความจงรักภักดี มี ความกตญั ๒ูมากขึน้ ไปอกี ลกู เข๎ามาเปน็ ทหารดว๎ ยความสมัครใจของลูกเอง คุณพํอคณุ แมํไมํเคยบงั คับเลย ได๎แตํตามใจ เม่ือเปน็ ทหารก็รส๎ู กึ อยูํวาํ ตนมหี นา๎ ทรี่ กั ษาแผนํ ดิน รักษาพระบรมเดชานุภาพ เมือ่ จาํ เปน็ ตอ๎ งถวายชีวิตเป็นราชพลี ลูกได๎ รวํ มทาํ การกับเขาท้งั นี้ด๎วยความรสู๎ กึ ดว๎ ยความเชอื่ ถือเหลาํ น้ีเปน็ ท่ีตง้ั มิได๎มีความหวังความปรารถนาอยาํ งอื่นผาํ นเข๎ามา ในหัวใจเลย ขณะนเ้ี ป็นเวลาทคี่ นอ่นื เขาจะต๎องประณาม จะตอ๎ งกลําวร๎ายลกู และคนที่อยทูํ างฝา่ ยลกู แตํลกู ก็รอ๎ู ยูํเสมอวํา แมคํ งจะเขา๎ ใจและเหน็ ใจ และถา๎ คุณพอํ มที างใดทีจ่ ะรู๎ได๎ คณุ พอํ กค็ งจะพอใจ เวลานีล้ กู ยึดถอื เอาแตํความซ่ือสัตย๑กตญั ๒ู ตอํ แผนํ ดนิ และความรกั ที่ลกู มตี อํ แมํทูนหัวของลกู เป็นเครื่องคมุ๎ ครองตัว ลกู สวดมนตภ๑ าวนาและคดิ ถึงคณุ พอํ คณุ แมํอยํู เสมอ เพราะในยามนี้เป็นยามทีล่ กู คิดถึงแมมํ ากท่ีสุด
แมทํ นู หวั ของลกู ขออยาํ ใหแ๎ มนํ กึ แมแ๎ ตนํ อ๎ ยวาํ ลกู ชอบทาํ สง่ิ ทล่ี กู กาํ ลงั ทาํ อยํู ลกู ไมอํ ยากเหน็ คนไทยรบกนั เองเลย และเมือ่ แรกกค็ ดิ ไปไมถํ ึง หรือไมไํ ด๎นกึ วาํ เร่อื งราวจะรนุ แรงถงึ เพียงน้ี ลกู ปืนทุกลูกทีย่ ิงออกไปทั้งสองมือนน้ั ดูเหมอื นจะถกู ท่หี มายทุกคร้ังไป ที่หมายนนั้ ก็คอื หัวใจของลูกเอง ทกุ ครั้งท่ีลูกยิงปนื ด๎วยตนเองหรือสง่ั ให๎ทหารยิง น้าํ ตาของลูกจะไหล ออกมาโดยไมรํ ต๎ู ัว ความรู๎สึกเหมือนกับลูกกําลังทาํ บาปอยํางหนกั ต๎องฆําพนี่ อ๎ ง บางครั้งลูกแทบจะทนไมไํ ด๎ อยากจะว่ิง หนีหลบหลกี ไปเสยี แตํลูกกไ็ มํอาจทําได๎ เพราะไมํสามารถทงิ้ ทหารที่อยใูํ ตบ๎ งั คับบัญชา และไมสํ ามารถเสยี ความสตั ย๑ทม่ี ี ตํอเพือ่ นรํวมตายทกุ คน ลูกมองไปข๎างหนา๎ นอกแนวของตน เห็นคนวิง่ ขวักไขวํ และร๎ดู วี ําเป็นทหารฝา่ ยรัฐบาล แตํลกู ก็ต๎อง ใจหายเม่ือคิดได๎วําคนเหลาํ น้นั เมอ่ื เร็วๆ นี้เองเปน็ เพ่ือนรวํ มตายของลูกทุกคน เพราะเป็นทหารในกองทพั เดยี วกนั เปน็ ข๎า พระเจ๎าอยหํู วั องคเ๑ ดยี วกัน ลูกอาจอยํใู นฐานะเปน็ ผู๎บงั คับบัญชา คอยดแู ลทกุ ข๑สุขของนายสิบพลทหารเหลําน้ันกไ็ ด๎ และ นายทหารฝ่ายข๎างโน๎นหลายคน ก็เคยเป็นเพื่อนรํวมกินรํวมนอนรํวมโรงเรียนกันมา บางคนกเ็ คยเปน็ ผ๎บู งั คับบัญชา หรอื เคยเป็นครถู ํายทอดวิชาความรใู๎ ห๎ ลูกไมเํ คยมีเร่ืองสํวนตัวโกรธเคืองกบั เขาเหลาํ นน้ั เลย มีแตคํ วามรักความหวํ งใย ความหวังดี แตแํ มํทนู หัวของลกู ขณะที่ลกู กาํ ลงั น่งั เขยี นหนงั สือนี้เอง เราตาํ งคนตํางกําลงั ยงิ กันฆาํ กนั ความเศร๎าใจของ ลูกน้ันสุดที่จะพรรณนา ลูกตอ๎ งเขียนหนงั สือถึงแมํ เพราะเวลานี้เป็นเวลาทล่ี ูกอยากอยํใู กล๎แมํท่ีสุด เพราะแมคํ นเดยี วที่ สามารถปลอบลูก ให๎คลายทุกข๑ได๎ แมํคนเดียวเป็นคนทอี่ าจอธบิ ายใหล๎ ูกเข๎าใจเหตผุ ลตํางๆ ได๎ ลกู อยากน่งั แทบฝา่ เทา๎ แมํ เอาหัวซบบนตักแมํ อยากรูส๎ กึ วาํ มอื ของแมํ ที่เต็มเปี่ยมไปดว๎ ยความรกั ความเมตตาน้นั กาํ ลงั ลูบหวั ลกู การขา๎ งหนา๎ จะเปน็ อยาํ งไรตอํ ไปลกู เองกไ็ มอํ าจคาดคะเนได๎ ถา๎ ลกู เปน็ อนั ตรายลงไป ลกู อยากใหแ๎ มไํ ดร๎ ไ๎ู วว๎ าํ ความคดิ สุดทา๎ ยของลูกจะจดจอํ อยํทู ต่ี ัวแมํ แตถํ า๎ หากวาํ ลกู ไมํตาย ลกู จะต๎องหาทางมากราบเท๎าแมํ ขอประทานโทษที่ทาํ ใหต๎ อ๎ งวติ กกังวลหวํ งใย จากลกู อน๎ \" พลอยอาํ นจบแลว๎ กว็ างกระดาษลงอยาํ งหมดแรง ตานน้ั เหมอํ มองไปไกล ปากถามตาออ๏ ดเบาๆ วาํ \"ออ๏ ดไปไดม๎ าจากไหน\" \"ชาวนาคนหนึ่งแกเอามาให๎ แกวาํ นายทหารหนุมํ ๆ ให๎เงินแกไว๎ แล๎วส่ังใหเ๎ อามาให๎ๆ ไดก๎ ํอนท่ีฝา่ ยกบฏ... กํอนท่ี ฝ่ายโน๎นจะถอย แตํแกมวั หนเี ขารบกนั เสยี เพิ่งจะอามาให๎ได๎เมอื่ เช๎านี้เอง\" ตาอ๏อดตอบ พลอยไดแ๎ ตนํ ง่ั นง่ิ ถอนใจใหญํ ความรกั ความสงสารตาอน๎ นน้ั มมี ากมายสดุ ทจ่ี ะประมาณ ตาอน๎ เอย๐ ตาอน๎ พลอยนกึ ในใจ เกดิ มากม็ ิใชํลูกแมํ เชอ้ื สายของอน๎ ทางแมํแท๎ๆ จะมาจากไหนแมกํ ย็ ังไมรํ ๎ู แตคํ ําพดู ของอน๎ แตลํ ะคาํ ชํางตรงใจแมเํ สยี จรงิ ๆ ราวกับวําอน๎ เกดิ มาจากท๎องแมํ เป็นกอ๎ นเลอื ดในอกแมแํ ทๆ๎ ลูกของแมํเสยี อีก บางครงั้ ดเู ขาหาํ งไกลนัก จะพูดจา อยํางไรแมกํ ไ็ มเํ ขา๎ ใจ ตาอน๎ ลกู ของแมกํ ลบั พดู ให๎แมเํ ขา๎ ใจได๎ดกี วําคนอนื่ พลอยกม๎ ลงดจู ดหมายทอี่ ยูใํ นมอื แลว๎ กใ็ จหาย
นกึ ปลงอยใูํ นใจ ตาอ๎นเปน็ คนมีนิสัยเรียบรอ๎ ย จะเขยี นหนงั สือถงึ แมคํ ร้ังใด กพ็ ยายามเขียนให๎กระจาํ งอํานงาํ ย ไมํเคยมี รอยขีดรอยลบ แตคํ ราวนี้ตาอน๎ เขียนหนงั สือหวดั กวาํ ทเ่ี คย มีรอยขดี ฆาํ ออกกเ็ ปน็ หลายแหํง ตวั หนงั สอื บางตวั ก็มีรอยน้าํ อะไรหยดลงไปถูก จนเลอะเลอื นไป บางทตี าอ๎นจะเขียนอยํใู นสนามรบขณะทฝ่ี นตกพราํ หรือบางที... พลอยไมอํ ยากจะนึก ถึงเลย เพราะเกรงวาํ จะกลน้ั นาํ้ ตาไว๎ไมํอยํู ......บางทอี ๎นลกู แมํจะเขียนหนังสอื นไ้ี ปร๎องไห๎ไป และรอยเลอะเลือนท่ีเห็นอยํู นั้น จะเป็นรอยนํ้าตาของลกู \"เด๋ียวกอํ นแมํ\" ตาออ๏ ดกระซิบอยํูใกลๆ๎ ตัว \"อยําลืมวําแมสํ ญั ญาไวว๎ าํ จะไมํรอ๎ งไห๎ จดหมายพีอ่ ๎นยังมอี ีกฉบับหนงึ่ \" \"ยังมอี กี หรือออ๏ ดให๎แมดํ เู รว็ ใครเอามา\" \"ฉบับนคี้ ณุ ลงุ เพม่ิ เอามาให๎ ลูกถามวําไดม๎ าอยาํ งไรกไ็ มบํ อก ทําทําย้มิ ๆ เขือ่ งๆ แลว๎ พูดวํา 'เชื่อฝมี ือลงุ เถอะนาํ พํออ๏อด' จดหมายนัน้ อยูํนี่\" ตาออ๏ ดพดู พลางยืน่ จดหมายอกี ฉบบั หนึ่งให๎ พลอยรบี รบั จดหมายอกี ฉบบั หนง่ึ ออกมาอาํ น ดว๎ ยมอื ทส่ี น่ั ระรวั จดหมายฉบบั นค้ี อํ ยยงั ชว่ั หนอํ ย เพราะตาอน๎ เขยี น ด๎วยลายมอื เปน็ ปกติ แสดงวาํ มเี วลามากไมรํ ีบรอ๎ น จดหมายนั้นมขี อ๎ ความวํา \"กราบเทา๎ คณุ แมทํ ่ีรกั ของลูก ลกู ไดเ๎ ขา๎ มอบตวั ใหแ๎ กฝํ า่ ยรฐั บาลเขาแลว๎ เวลานล้ี กู ตอ๎ งถกู คมุ ขงั ในฐานเปน็ ผต๎ู อ๎ งหาคดกี บฏ ลกู จาํ ใจตอ๎ งเขยี น จดหมายนีม้ าถงึ แมํ ถงึ แมว๎ ําจะเส่ยี งบา๎ ง กเ็ พ่ือจะบอกใหแ๎ มํร๎วู ําระหวาํ งนีล้ ูกสบายดีไมํเจ็บไข๎ และไมเํ ดอื ดรอ๎ นขาดแคลน อะไรทัง้ สนิ้ แมรํ ู๎แล๎วขออยาํ ไดว๎ ติ กหวํ งใยลกู จนเกนิ กวาํ เหตุ ลกู รด๎ู วี าํ เมอ่ื แมทํ ราบวาํ ลกู มาอยใํู นกรงุ เทพฯ แมกํ ค็ งจะตอ๎ งดน้ิ รนทจ่ี ะมาเยย่ี มลกู จงึ ใครขํ อรอ๎ งอยาํ ใหแ๎ มพํ ยายาม มาเยยี่ มลกู เลย เพราะลกู เข๎าใจเอาเองวาํ คนทจี่ ะไปมาหาสูํ ตดิ ตอํ กบั พวกลูกในขณะน้ี จะตอ๎ งถกู เจา๎ หน๎าท่ีเขาจ๎องมองไป ทางทไ่ี มดํ ี จะเกดิ สงสยั กนิ ใจกันไปเปลาํ ๆ ลูกพลาดพลง้ั ลงไปแลว๎ กข็ อใหล๎ กู ได๎รบั เคราะหก๑ รรมไปแตํคนเดียว ลกู ไมํอยาก ใหแ๎ มตํ ๎องมาลําบากด๎วย ถ๎าลําพังแตเํ พยี งตัวแมคํ นเดียวก็คงไมํสกู๎ ระไรนัก เพราะเปน็ แมํลกู กนั แตํแมํต๎องไมลมื วาํ ยงั มี น๎องอกี สองคน ซึง่ กําลังแขง็ แรงอยํใู นวัยทํางานใหเ๎ จรญิ ตํอไป อนั ไมํอยากจะพาให๎เขาตอ๎ งเสียไปด๎วย เพราะถกู ระแวง สงสัย ขอให๎แมวํ างใจได๎วาํ ลกู มิได๎เดอื ดรอ๎ นอะไรจริงๆ ลูกคิดถึงแมมํ าก แตโํ อกาสทีล่ ูกจะไดก๎ ราบเทา๎ คุณแมํ คงจะยังมอี กี สกั คร้ังในเวลาขา๎ งหน๎า กราบฝ่าเท๎าแมดํ ๎วยความรกั และเคารพย่งิ อ๎น
ป.ล. ขออยําใหแ๎ มพํ ยายามมาเย่ียมลูกเปน็ อันขาด เวลาน้ลี ูกกาํ ลังใจแขง็ ให๎สมกับทเ่ี ปน็ ทหาร เม่ือพลาดพล้ังแล๎ว ก็ ต๎องยอมรบั โทษตํางๆ ดว๎ ยใจเยน็ แตํลูกก็ไมแํ นใํ จนกั ถ๎าหากลกู เห็นหนา๎ แมํ ลกู อาจกลายเปน็ เด็กขีแ้ ยไปไดท๎ นั ที จึงอยาก ใหแ๎ มํอดใจรอไปกํอน อ๎น\" พลอยวางจดหมายอกี ฉบบั หนง่ึ ลงซอ๎ นกบั ฉบบั แรกบนตกั ตาอน้ั พดู ไวไ๎ มมํ ผี ดิ ตาอน๎ เปน็ คนใจแขง็ นกั เมอ่ื ผดิ ไปแลว๎ กย็ อมรับผดิ อยาํ งช่นื ตา และพยายามปกป้องมใิ หค๎ วามผดิ ของตนน้นั เปน็ เหตุเกยี่ วโยงไปให๎คนอนื่ ต๎องลาํ บาก จะหาใจ ใครเหมอื นตาอ๎นกด็ เู หมือนจะหายาก แตตํ าอ๎นใจแขง็ จรงิ อยํางท่ตี าอนั้ พูด และขอ๎ ความทเ่ี ขยี นมาใตตอนแรกของจดหมาย จริงหรอื พลอยไตรํตรองอยใูํ นใจ ในตอนทา๎ ยคือในปัจฉมิ ลขิ ิต ตาอน๎ กบ็ อกมาตรงเสียยง่ิ กวาํ ตรงวํา ตาอน๎ ก็ยงั เปน็ ตาอน๎ คนเกําเหมือนกับเมอ่ื ยงั เด็กๆ มที กุ ขห๑ รือเจบ็ ตวั มา ก็รอ๎ งไหอ๎ ยากให๎แมํปลอบประโลมใหน๎ ่ิง พลอยคิดไมตํ ก ไมรํ ูว๎ ําจะทาํ อยาํ งไรดี หันไปถามตาออ๏ ดวาํ \"ออ๏ ด ออ๏ ดรู๎บ๎างไหมวาํ เขาจะทําอยํางไรกบั พ่ีอน๎ ตํอไป\" \"กไ็ ด๎ยินวําเขาจะสํงขน้ึ ศาลทงั้ หมด\" ตาอ๏อดตอบ \"แลว๎ ยงั ไง\" \"ข้นึ ศาลแลว๎ ก็วําความ แลว๎ กพ็ ิพากษาโทษ\" ตาอ๏อดตอบเรอื่ ยๆ \"อ๏อดวําพี่อ๎นจะหลุดไหม\" พลอยถามด๎วยความหวงั ชนิ้ สดุ ทา๎ ย \"เหน็ จะยากหรอกแมํ\" ตาอ๏อดพดู อยํางหนกั ใจ \"พอ่ี น๎ กย็ กทัพมารบกบั เขาจรงิ ๆ\" \"แมํเคยได๎ยินวาํ ใครเปน็ กบฏแล๎วต๎องถูกประหารชีวิต\" พลอยพดู ลอยๆ เหมอื นกับนกึ ดังๆ \"เหน็ จะไมถํ งึ เพียงนั้นหรอกแมํ\" ตาออ๏ ดรบี ตอบเรว็ ๆ \"เรอื่ งทเี่ กิดคราวน้มี ีคนเกยี่ วขอ๎ งมากเหลอื เกนิ ใครจะไปฆาํ คนมากๆ อยาํ งน้นั ได๎ แลว๎ พ่ีอน๎ ก็ไมใํ ชํคนสาํ คัญ เป็นเพยี งคนหนงึ่ ในคนหมมํู าก อยาํ งหนักกค็ งโทษจํา ราวๆ สปิ ยี ส่ี ิบปี กระมัง\" \"ถา๎ ติดคุกย่ีสิบปีก็เทาํ กบั ตายจากกัน แมํคงไมไํ ด๎อยํจู นตาอน๎ ออก\" พลอยไดย๎ ินเสยี งตนเองพูดตอบตาออ๏ ด \"แมอํ ยาํ เพง่ิ หมดหวงั เสยี เลย\" ตาอ๏อดพยายามพดู ปลอบ \"บางทพี อ่ี น๎ กจ็ ะไมํต๎องโทษถึงเพียงนน้ั ถงึ แม๎วําจะถกู ศาลพพิ ากษาก่ปี ีๆ กต็ าม ทีหลงั ก็ยงั ลดหยอํ นผํอนโทษกันได๎\"
\"ออ๏ ดกด็ แี ตํพดู เอาใจแมํ\" พลอยพูดขึน้ \"จนบางคร้ังแมํฟงั ออ๏ ดแล๎วดอู ะไรมันงาํ ยไปหมด ขอ๎ สําคัญนนั้ อยทูํ ่แี มไํ มํ อยากใหล๎ กู ของแมํต๎องตดิ คกุ ติดตะราง จะติดมากติดนอ๎ ยกเ็ ทาํ กนั ด๎วยเหตุนห้ี รอก แมํจงึ กลุม๎ ใจ...กล๎ุมใจเสียจริงๆ\" ตาออ๏ ดแหงนขน้ึ มองหนา๎ แมอํ ยนํู าน พลอยกไ็ ดแ๎ ตนํ ง่ั มองออกไปขา๎ งหนา๎ ใบหนา๎ ซดี เผอื ด รมิ ฝปี ากสน่ั ระรกิ พยายามกัดฟนั กลน้ั น้ําตาไวม๎ ใิ ห๎ไหลออกมา เพราะไดส๎ ัญญากับตาออ๏ ดไว๎แล๎ววาํ จะไมรํ ๎องไห๎ ตาอ๏อดนงั่ นิ่งอยคํู รูํหนึง่ แลว๎ กย็ กมือเกาะหวั เขาํ พดู วาํ \"แมจํ า๐ แมอํ ยากรอ๎ งไหก๎ ร็ อ๎ งเสียเถิด อ๏อดไมํวาํ แลว๎ เผอื่ แมจํ ะสบายใจข้ึนบา๎ ง\" คาํ พดู ของตาออ๏ ดแลนํ ปลาบเขา๎ ไปในหวั ใจ เปน็ เครอ่ื งสะกดิ ความรส๎ู กึ ทง้ั หมดในตวั พลอย ทส่ี มุ อยนํู น้ั ใหห๎ ลง่ั ไหล ออกมา เหมอื นกบั ปลายเข็มเล็กๆ ทส่ี ะกิดหวั ฝีที่กาํ ลังกลัดหนองนั้นใหท๎ ะลักออกมาได๎ ความทุกขค๑ วามหวํ งใยในตาอน๎ ท่ี ทํวมหวั ใจมานาน ประกอบกับความรักความเอ็นดู และความปลาบปลืม้ ใจท่มี ีตาอ๏อดผูเ๎ ป็นลกู คอยเหน็ ใจ คอยเอาใจตน ทําใหพ๎ ลอยก๎มตังลงกอดตาอ๏อดเขา๎ ไว๎ และรัดตัวตาออ๏ ดเข๎ามาไวแ๎ นํน ขณะเดยี วกนั น้นั พลอยกท็ ้งั หวั เราะและรอ๎ งไห๎ หัวเราะเพราะขันในคาํ อนุญาตของตาออ๏ ดทใี่ ห๎ร๎องไหไ๎ ด๎ และร๎องไห๎เพราะความทุกขเ๑ ร่ืองตาอ๎น ทอี่ ัดอ้ันเอาไว๎นาน บทที่ ๗ (หน๎าท่ี ๒) ตง้ั แตนํ น้ั มาพลอยกเ็ ฝา้ สนใจฟงั ขาํ วศาลพเิ ศษ โดยอาํ นจากหนงั สอื พมิ พเ๑ ทาํ ทม่ี ขี าํ วปรากฏบา๎ ง ฟงั คาํ บอกเลาํ จาก ตาอ้ันบา๎ ง ตาอ๏อดหรือพํอเพม่ิ บา๎ ง แตํขาํ วคราวทัง้ หลายมิไดท๎ ําให๎พลอยคลายใจลงไดเ๎ ลย เพราะทุกขาํ วทไ่ี ดย๎ นิ ไดเ๎ ห็นน้ัน ดูจะชไี้ ปในแนวทางเดยี วกนั วาํ ตาอ๎นไมํมีทางทจ่ี ะรอดพน๎ จากโทษได๎ ยงั ไมํแนํใจกแ็ ตํวาํ โทษหนกั หรอื โทษเบาเทําน้ัน ตอํ จากนน้ั มากม็ ขี าํ ววาํ พระเจา๎ อยหํู วั และสมเดจ็ พระบรมราชนิ จี ะเสดจ็ ยโุ รป พลอยมไิ ดส๎ นใจในขาํ วนเ้ี ทาํ ไรนกั เพราะเคยเสดจ็ อเมริกาเพอ่ื รกั ษาพระเนตรมาหนหนง่ึ แล๎ว คราวนีก้ เ็ ขา๎ ใจวาํ คงเสด็จเพอื่ รกั ษาพระองค๑ ความจริง ตลอดเวลาทตี่ าอน้ั ขึน้ ศาลพิเศษ พลอยกย็ งั มคี วามหวงั อนั เร๎นลับซอํ นอยูํในอกเสมอ ความหวงั นน้ั กค็ ือ บางทีตาอน๎ และ ผู๎ตอ๎ งหาอน่ื ๆ จะไดอ๎ าศยั พระบารมีในหลวงคุ๎มกันตน ถงึ จะไมรํ อดจากอาญาเสียทเี ดยี ว ก็คงจะผอํ นหนักใหเ๎ ป็นเบาได๎บา๎ ง เพราะคนเหลาํ นั้นก็ยงั มคี วามจงรกั ภักดอี ยํูบริบูรณ๑ ตามความเห็นของพลอย ขาํ วเสด็จยุโรปมิไดท๎ ําให๎พลอยหมด ความหวงั นแ้ี ตปํ ระการใด เพราะเทําทท่ี ราบกว็ าํ จะเสดจ็ ไปจากเมืองไทย ไมํกีเ่ ดอื น แลว๎ ก็จะเสด็จกลบั มาอีก วนั หนง่ึ พอํ เพม่ิ แตงํ เครอ่ื งแบบเตม็ ยศอยาํ งเขา๎ เฝา้ มาหาพลอยทบ่ี า๎ นในตอนบาํ ย พอทอดตวั ลงนง่ั พอํ เพม่ิ กร็ บี ปลด คอเส้อื ปลดกระดุมเส้ือ แลว๎ นัง่ แผํอยํูบนเก๎าอ้ีบอกวํารอ๎ นจนจะเปน็ ลม พลอยรบี หานาํ้ เยน็ ใหพ๎ ํอเพ่มิ กิน แลว๎ ถามขน้ึ วาํ \"คณุ หลวงไปไหนมา แตํงเครือ่ งยศกลดกระบเ่ี ตม็ ท่ีทเี ดียว\" \"ฉันไปสํงเสดจ็ ในหลวงทีต่ ําหนกั แพ\" พอํ เพ่ิมตอบแลว๎ หายใจอยาํ งเหนด็ เหนื่อย ยกแกว๎ นํ้าข้นึ จบิ
\"ออ๎ !\" พลอยพูด \"คุณหลวงน่อี อกแลว๎ กย็ ังเฝา้ แหนอยูอํ ีก ไดร๎ าชการดีจรงิ ๆ\" พอํ เพม่ิ หวั เราะแลว๎ กพ็ ดู วาํ \"แมํพลอยไมํร๎ูอะไร เมอื่ ฉนั ยังอยํใู นราชการเสยี อกี ฉนั หนีเฝ้าเกํงทส่ี ุด ถา๎ ไมํจวนตัวจริงๆ ฉันเปน็ ไมํไปเพราะข้ี เกยี จแตํงเครอ่ื งยศ ร๎อนจะตายไป แล๎วก็ไอ๎เราเป็นขนุ นางขป้ี ะต๋ิวอยํางนี้ ถงึ จะไปไมไํ ปก็เทํากัน ไปกไ็ ด๎แตํเตรํไปเตรํมา กนิ นํ้าชายาอุทัยคนละอึกสองอึก มองไปทางไหนก็มแี ตํเจ๎าขุนมลู นาย ตอ๎ งคอยคาํ นบั ตอ๎ งคอยโคง๎ กันจนเจบ็ มอื ปวดหลงั \" \"ก็เพราะฉนั รอู๎ ยํูวําคุณหลวงไมํชอบไปงาน ฉนั จงึ ไดถ๎ าม\" พลอยวาํ \"ฉนั เพ่ิงเขา๎ เฝา้ สมยั นีน้ ํะเอง เร่ิมตั้งแตํวันเสดจ็ กลบั จากหัวหิน หลงั เปลยี่ นแปลง ฉนั ก็แตํงตวั ไปรับเสด็จทส่ี ถานี จิตรลดา เหน็ มีแตลํ กู เสือไปตง้ั แถวรับ และคนไปกันหรอมแหรมฉันกใ็ จหาย ต้งั ใจไวต๎ ั้งแตวํ ันนั้นวํา มงี านเสดจ็ ออกทไ่ี หน ฉันจะเฝ้าทกุ ครงั้ จนกวาํ จะเดินไมํไหวหรอื จะตายไป วนั นี้กเ็ ลยไปสงํ เสดจ็ ทตี่ าํ หนักแพ ถูกไปยืนตากแดดแตํเชา๎ ร๎อนจะ เป็นลมเสยี ให๎ได๎ ขอนํา้ กนิ อกี แก๎วเถดิ แมํพลอย\" พลอยบอกเดก็ รบั ใชใ๎ หไ๎ ปหานาํ้ มาอกี แลว๎ กถ็ ามพอํ เพม่ิ วาํ \"แลว๎ เปน็ อยาํ งไรบ๎าง คนไปสงํ เสดจ็ มากไหม\" \"มากพอดอู ยํู\" พอํ เพิม่ ตอบแล๎วก็น่งิ อยคูํ รูหํ นึง่ จึงกลําวตํอไปวาํ \"วันนฉ้ี นั ใหน๎ กึ สังหรณ๑ใจอยํางไรชอบกล\" \"ทาํ ไมคณุ หลวง\" พลอยถามอยํางไมํคอํ ยสนใจนกั \"ฉันคิดวาํ วนั นี้คงเป็นหนสดุ ทา๎ ยในชีวิตฉนั ท่จี ะได๎เฝา้ พระเจา๎ อยหํู วั \" \"คุณหลวงทําไมพดู อยาํ งน้นั เลํา\" พลอยรีบพดู สอดขน้ึ ทนั ที \"กท็ ํานเสด็จไปไมนํ านนักก็จะเสด็จกลับ ตวั คณุ หลวง เองกย็ งั แข็งแรง ทาํ ไมพูดเปน็ ลางอยาํ งนั้น !\" \"ฉันไมไํ ดว๎ าํ ฉันจะตายเร็วดอกแมพํ ลอย\" พํอเพม่ิ ตอบ \"แตํฉนั อดนึกเกรงไปไมํไดว๎ ําเสด็จคราวน้ีแลว๎ จะไมเํ สด็จ กลับมาอกี \" \"ทาํ ไมคณุ หลวงจงึ นึกอยาํ งน้ัน\" \"ฉันเหน็ พระพกั ตร๑ทาํ นคล้ํา พระเนตรทีม่ องดูคนท่ีไปเฝา้ สงํ เสดจ็ ดเู หมอื นจะมีแววอาลัยมากกวําท่ีเคยเห็นมา จน เสดจ็ ขึน้ เรือพระท่นี ง่ั แล๎ว ก็ยังทรงยืนอยทํู ่กี ราบเรอื โบกพระหัตถ๑อยูํอกี นาน ตาฉันจะฝาดไปหรืออยาํ งไรกไ็ มรํ ๎ู แตฉํ ัน มองเหน็ ไปวําทํานกวาดพระเนตรมองดูบา๎ นเมือง ปราสาทราชฐานของทาํ นเหมอื นกับจะสงั่ ฉนั ยนื สํงเสด็จอยูํจนเรอื พระท่ี นง่ั ลบั ไปจงึ ได๎กลับ ใจหายไมอํ ยูกํ ับเนื้อกบั ตัวเลยแมพํ ลอย จนบัดน้รี ๎ูสกึ เหมอื นคนไมมํ ีขวัญ\" พูดแลว๎ พํอเพิ่มกถ็ อนใจใหญํ
คาํ พดู และใบหนา๎ ของพอํ เพม่ิ ทาํ ใหพ๎ ลอยรส๎ู กึ วงั เวงใจ และทาํ ใหน๎ กึ สงั หรณไ๑ ปในทางไมดํ ี ถา๎ พระเจา๎ อยหํู วั ไปคราวน้ี แล๎ว ไมํเสดจ็ กลับจริงอยํางที่พํอเพ่ิมวาํ ความหวงั ที่พลอยเคยมสี าํ หรับตาอ๎นกห็ มดไป การสู๎ความกนั ในศาลนนั้ พลอยไมํมี ความเข๎าใจ และไมํเคยนกึ เลยวาํ จะทาํ ใหต๎ าอ๎นรอดพ๎นไปได๎ พลอยได๎แตนํ กึ เอาเองวําในท่สี ุด พระเจา๎ อยหูํ วั คงจะทรง กระทาํ อะไรสักอยาํ งหนงึ่ เพื่อชวํ ยเหลอื คนท่จี งรักภกั ดแี ละมนั่ คงในความกตัญ๒ู ความหวังเชํนนต้ี าอ๏อดเคยบอกตรงๆ วาํ เปน็ ความหวังทเี่ ลือ่ นลอย เพราะตามรูปการณ๑ทเี่ ปน็ อยูใํ นขณะนี้ พระเจา๎ อยหูํ ัวไมํทรงอยใํู นฐานะทจ่ี ะทาํ อะไรได๎ เปน็ เร่อื ง ของรัฐบาล ผูร๎ ับผิดชอบในการปกครองแผนํ ดินโดยแท๎ แตพํ ลอยก็ทาํ หูทวนลมเสยี ไมฟํ ังไมพํ ยายามเขา๎ ใจคําอธบิ ายของ ตาอ๏อด เพราะพลอยอยากจะเกบ็ เอาความหวงั ช้ินสุดทา๎ ยนน้ั ไว๎เปน็ เครือ่ งคม๎ุ กนั ตวั ใหน๎ านทส่ี ดุ ที่จะนานได๎ แตคํ ําพูดของ พอํ เพม่ิ วนั นี้ ทําให๎ความหวังของพลอยตอ๎ งแกวํงไกวไป พลอยไดแ๎ ตพํ ยายามพูดไปเสียอีกทางหนง่ึ เพื่อรักษาความหวงั ของตนไว๎ \"ทค่ี ณุ หลวงนึกอยํางนี้คณุ หลวงนึกเอาเอง หรอื วําไดย๎ นิ ใครพูด\" พลอยถามพอํ เพ่มิ ขนึ้ หลงั จากท่ไี ด๎นั่งนง่ิ อยคํู รูํ หนึง่ \"ฉนั นึกเอาเองแหละแมพํ ลอย\" พํอเพ่มิ ตอบทาํ ให๎พลอยโลงํ ใจข้นึ ถนดั \"อ๎อ !\" พลอยเอํยปาก \"ฉนั นกึ วาํ ได๎ยินใครทไี่ หนเขาพูดเสยี อกี \" \"ถึงฉันจะนึกเอาเองฉันกม็ เี หตุผล\" พํอเพม่ิ วํา \"แลว๎ ฉันก็นึกอะไรไมคํ ํอยจะผิด\" พํอเพมิ่ พูดตํอไปอยํางภาคภูมิ \"วุ๎ย ! ฉันขวางคุณหลวงจริงๆ ทีเดยี ว\" พลอยอุทานขึน้ \"อยํูดีๆ ไมวํ ําดี ชอบเทย่ี วนกึ โนนํ นึกนี่แล๎วก็เที่ยวคุยไป ระวัง ใหด๎ เี ถะิ อีกหนํอยจะโดนขังอีกหรอก\" \"แมํพลอยนึกวําฉนั กลัวโอษฐภยั อยํางน้นั รึ\" พํอเพิม่ ถาม \"กลัวอะไรนะคุณหลวง\" พลอยต๎องออกปากถามเพราะไมเํ คยได๎ยนิ คําน้ีมากอํ นเลย \"โอษฐภัย\" พอํ เพิ่มยา้ํ แลว๎ ก็อธิบายตอํ ไปวาํ \"พดู ไมํดี พูดไมํถกู ใจเขาๆ ก็จับไปขัง......ไมมํ ีเสยี ละแมํพลอย เดยี๋ วน้ี มาจบั ฉันไปขังเลนํ งาํ ยๆ อยํางแตํกอํ นไมไํ ดห๎ รอก\" \"ทําไม\" พลอยซกั \"อ๎าว ! ฉนั ก็ระวังตัวเปน็ เหมอื นกนั นะํ ซี\" พํอเพ่มิ วาํ \"เวลานจ้ี ะพูดอะไรกับใคร ฉันกด็ คู นเสยี กํอนไมไํ ว๎ใจกันก็ไมพํ ดู วาํ แตเํ รอ่ื งในหลวงเสดจ็ คราวนีเ้ ถิด ฉันยงั คดิ อยูํวําทํานจะไมํเสด็จกลับอยูนํ ่นั เอง\" \"โธํ ! ฉันกลมุ๎ ใจคณุ หลวงจรงิ ๆ ทีเดียว\" พลอยรอ๎ ง \"มีเหตุอะไรหรือทีค่ ุณหลวงจะต๎องคิดไปถึงเพียงน้นั \" \"มีซนี ํา !\" พํอเพม่ิ ตอบ \"ก็เรอื่ งระหวํางในหลวงกับรฐั บาลของทํานเองนํะแหละ ฉันวาํ ไปดว๎ ยกนั ไมํได๎ คอยดูไปเถดิ \"
\"ฉนั ยังไมํเหน็ มอี ะไรเลยคณุ หลวง !\" พลอยตอบ \"ก็ในหลวงทาํ นกท็ รงยอมทุกอยาํ ง การปกครองแบบใหมํทาํ นก็ ทรงยอม เห็นตั้งใครตํอใครเป็นอะไรทาํ นก็ทรงยอม ทางฝ่ายรฐั บาลกเ็ ห็นเขาเคารพนบั ถอื ทํานเหมือนแตํกอํ น ฉันไมํเห็นมี อะไรจะต๎องขัดกนั เลย\" \"แมพํ ลอยคอยดไู ปก็แล๎วกนั \" พํอเพมิ่ วํา \"คนสองคนทท่ี าํ อะไรดว๎ ยกนั และตงั้ ใจทําของอยาํ งเดยี วกนั บางทกี ข็ ดั กนั ได๎มากๆ อยํางเวลานท้ี างฝา่ ยรฐั บาลเขาก็วําเขาเป็นประชาธิปไตย ในหลวงทํานก็ทรงเป็นประชาธปิ ไตย และใจฉันๆ ก็เห็น วําทํานทรงเป็นประชาธิปไตยมากกวําใครๆ ทั้งหมดในเมอื งไทยเราเวลาน้ี ตรงน้ีแหละทฉ่ี นั กลัวนกั ถา๎ ในหลวงทํานไมทํ รง เปน็ ประชาธิปไตย ปลอํ ยใหร๎ ฐั บาลเปน็ ไปแตขํ า๎ งเดียวก็ไมสํ ๎ูกระไร แตนํ ่ที าํ นทรงเปน็ ประชาธิปไตยและเป็นเอามากกวํา ใครๆ ฉันจงึ เกรงไปวาํ ทํานจะไมเํ สดจ็ กลบั \" \"คณุ หลวงพูดกลับไปกลบั มา ฉันเลยฟังไมรํ ๎ูเร่อื ง\" พลอยวาํ \"ฟังแล๎วเวียนหวั จรงิ ๆ ทีเดียว\" \"ฉนั เองก็เวยี นหัวเหมือนกันแมํพลอย\" พอํ เพม่ิ ตอบยมิ้ ๆ แล๎วกช็ วนพลอยคุยเรอ่ื งอ่ืน การดาํ เนนิ คดกี บฏในศาลพเิ ศษยงั คงดาํ เนนิ ไปเรอ่ื ยๆ ในทส่ี ดุ ศาลกต็ ดั สนิ วางโทษจาํ เลยแตลํ ะคนไปตามลาํ ดบั พลอยเห็นโทษคนอืน่ แลว๎ ก็กลุ๎มใจ กินไมํได๎นอนไมํหลบั เพราะโทษทีว่ างนน้ั ดูรนุ แรงนัก ประหารชวี ิตกม็ ี จาํ คกุ ตลอดชีวติ ก็ มี ยส่ี บิ ปีก็มี แตแํ ล๎ววันสําคญั ทพ่ี ลอยพยายามผลักให๎พน๎ ไปจากตวั ไมอํ ยากให๎มาถึงน้นั ก็มาถึงจนได๎ ตาออ๏ ดเดินเบาๆ เข๎ามาหาพลอยในหอ๎ งวนั หนึง่ แลว๎ ก็พูดวํา \"แมจํ า๐ ทาํ ใจใหด๎ ีๆ ไวห๎ นอํ ย ลูกมีขาํ วไมํส๎ดู ีมาบอก\" พลอยหนั ขวบั ไปมองหนา๎ ตาออ๏ ดทนั ที เออ้ื มมอื ไปจบั แขนตาออ๏ ดไวแ๎ นนํ เหมอื นกบั จะระวงั ตวั เองมใิ หล๎ ม๎ ลง หวั ใจ นน้ั เต๎นแรงไมํเปน็ จงั หวะ รมิ ฝปี ากท่เี ริ่มจะสั่นน้นั ถามออกไปไดเ๎ พยี งวํา \"ตาอ๎น...\" ตาออ๏ ดพยกั หนา๎ รบั คาํ แลว๎ กถ็ อนใจใหญํ \"เปน็ อยํางไร....อ๏อดบอกแมเํ ร็ว\" พลอยไดย๎ นิ เสยี งของตนเองแผวํ เบาเหมือนกับพดู มาจากทางไกล ตาออ๏ ดกลนื นาํ้ ลายอกึ หนง่ึ แลว๎ กต็ อบวาํ \"ประหาร\" แลว๎ ตาอ๏อดกร็ บี รบั ตวั แมํของตนซึง่ โงนฟบุ ลงไปที่หนา๎ อก พลอยหนา๎ มดื ไปชว่ั ครํู เมอ่ื ไดย๎ นิ ขาํ วรา๎ ยเกย่ี วกบั ตาอน๎ ความจรงิ พลอยไมเํ คยหวงั ถงึ กบั วาํ ตาอน๎ จะหลดุ พน๎ ไดร๎ บั การปลดปลอํ ย แตกํ ไ็ มํเคยไดค๎ าดคะเนไวว๎ ํา ตาอน๎ จะต๎องรับโทษหนักถึงประหารชวี ิต คาํ พดู ของตาออ๏ ดคําเดยี ว แทบจะ ทําให๎หัวใจของพลอยปลวิ ไปจากตวั ร๎สู กึ หนาวไปทัง้ สรรพางค๑กาย ทั้งท่เี หงื่อเมด็ โป้งๆ ผดุ ออกมาบนใบหนา๎ ตาอ๏อดคอํ ยๆ พยงุ ใหแ๎ มํลงเอนตัวนอน แลว๎ ก็เอาหมอนมาหนนุ ศีรษะให๎ พลางย่ืนยาดมซึ่งมอี ยใํู นเชีย่ นหมากใหพ๎ ลอย
พลอยนอนลมื ตาดเู พดานหอ๎ ง เหน็ เพดานนน้ั หมนุ ชา๎ ๆ กห็ ลบั ตาลงแลว๎ พดู เบาๆ กบั ตาออ๏ ดวาํ \"เดีย๋ วกํอนออ๏ ด อยาํ เพ่ิงไปไหน ให๎แมํไดน๎ อนหลับตาสักครูํ แมํไมสํ บาย\" \"แมํนอนนง่ิ ๆ เสยี กอํ น อ๏อดจะอยูทํ ่ีน่ี\" ตาอ๏อดตอบแลว๎ ก็หาพดั จากข๎างท่นี อน มาโบกใหแ๎ มเํ บาๆ อีกครูํหนง่ึ พลอย จึงได๎รวบรวมสมาธิและความร๎ูสกึ นกึ คิดได๎ พอท่ีจะถามตาออ๏ ดวํา \"ขาํ วแนหํ รือออ๏ ด ไมผํ ดิ พลาดไมใํ ชํหรอื \" \"ไมผํ ิดหรอกแมํ ถ๎าผิดอ๏อดก็คงไมํเอามาบอกใหแ๎ มํตกใจเปลําๆ\" ตาอ๏อดตอบเบาๆ พลอยถอนใจใหญํ ลมื ตาขน้ึ มองหนา๎ ตาออ๏ ด เพราะเวลาหลบั ตากไ็ ดแ๎ ตเํ หน็ หนา๎ ตาอน๎ \"อนั้ ร๎ูแลว๎ หรอื \" พลอยถามตอํ ไป \"รูแ๎ ลว๎ \" ตาออ๏ ดวาํ \"พอ่ี ้ันเขาเป็นคนบอกเรอ่ื งนกี้ ับลกู เอง แลว๎ ให๎มาบอกคณุ แมํ\" \"แล๎วพ่ีอ้นั ไปไหน\" \"เขายังทํางานอยํูที่กระทรวง\" ตาออ๏ ดหยดุ อยํคู รํหู นึ่ง แลว๎ ก็อธิบายตอํ ไปวาํ \"เขาขอให๎ลูกเป็นคนมาบอกคณุ แมํให๎รู๎ ไวก๎ ํอน ลกู จะให๎เขามาบอกเอง เขาก็ไมยํ อม เขาบอกวาํ เขาทาํ ไมํได๎ ใจไมแํ ข็งพอ เขาดหู นา๎ คุณแมตํ อนนนั้ ไมํได๎\" พลอยรส๎ู กึ ตวั วาํ นาํ้ ตาเรม่ิ จะไหลรนิ ๆ ออกมาตามใบหนา๎ ตาออ๏ ดสงํ ผา๎ เชด็ หนา๎ ใหผ๎ นื หนง่ึ พลอยกร็ บั มาเชด็ หนา๎ แลว๎ พูดตํอไปวํา \"แมไํ มํเข๎าใจเลยออ๏ ด ทาํ ไมอน๎ ถงึ ได๎เคราะหร๑ า๎ ยถึงเพยี งน้ี คนอืน่ เขาเพียงตดิ คุก...แตทํ ําไมถึงคราวอ๎น จึงต๎อง ประหารชวี ิต\" ตาออ๏ ดถอนใจใหญแํ ลว๎ กต็ อบวาํ \"เร่อื งน้พี ดู ยากเหลือเกินแมจํ ๐า ถา๎ จะวาํ ไปจรงิ ๆ พอ่ี ๎นกด็ ูเหมือนจะเปน็ ตวั การว่งิ เตน๎ มากกวาํ คนอื่น เพราะพีอ่ น๎ ไมไํ ดม๎ าตามคําสั่งของนายเทําน้นั แตกํ อํ นเกิดเรอ่ื งพอ่ี ๎นยังได๎ติดตอํ กับใครตอํ ใคร และเทย่ี วชักชวนเพื่อนฝงู ใหร๎ วํ มมือด๎วย เทําท่ลี กู วํามานี้ตามทเี่ ขาสืบพยานในศาล และก็เหน็ จะเป็นเพราะเหตุนี้ พี่อน๎ จงึ รบั โทษหนักท่ีสุดมากกวําคนอนื่ ๆ หลาย คน\" \"แมกํ ไ็ มเํ คยเห็นอน๎ เปน็ ศตั รตู ํอใคร แลว๎ ก็ไมรํ ๎ูวํามีใครเกลียดชัง ทาํ ไมจึงมีคนมาใสคํ วาม\" พลอยพูดดว๎ ยความคิด ความร๎ูสกึ ของผ๎ูหญิงแทๆ๎ ที่เห็นวาํ ทุกอยํางที่เป็นของตนนัน้ ต๎องเปน็ ฝา่ ยถกู ฝ่ายดเี สมอ \"เหน็ จะไมํมีใครเขาใสํความหรอกแมํ\" ตาอ๏อด \"พี่อน๎ เองเขากใ็ ห๎การตามนน้ั เหมือนกัน\"
คาํ ตอบของตาออ๏ ดทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งนง่ิ ไปครใํู หญํ แตอํ กี สกั ครหํู นง่ึ พลอยกพ็ ดู เปรยๆ ขน้ึ วาํ \"แมตํ ๎องไปหาอ๎นให๎ได๎\" \"ได๎ซีแม\"ํ ตาอ๏อดตอบ \"ตอํ ไปนีก้ ค็ งจะไปหาเย่ียมเยือนกนั ได๎บา๎ ง แล๎วลูกจะไปจดั การเร่ืองนใ้ี ห๎เอง\" \"เม่ือไร ออ๏ ด\" พลอยถามอยาํ งร๎อนใจ เมอื่ รวู๎ ํามโี อกาสจะไดพ๎ บตาอ๎นได๎ พลอยกใ็ จดขี ึ้นบ๎าง \"อ๏อดจะทําให๎เรว็ ทสี่ ุด ระหวาํ งนี้แมํต๎องรกั ษาตัวให๎ดี อยําเจ็บไข๎\" \"แมํไมเํ จบ็ ไข๎อะไรเลยออ๏ ด\" พลอยพูดแลว๎ ก็รบี ลกุ ขึ้นนั่งทันที \"ออ๏ ดรีบไปสบื ดวู าํ เขาจะให๎แมไํ ปเยี่ยม ไดท๎ ไ่ี หน เมื่อไร แลว๎ กข็ อให๎รบี ทาํ เร็วๆ อยําเถลไถล\" วนั นน้ั ทง้ั วนั และรงํุ ขน้ึ อกี วนั หนง่ึ พน่ี อ๎ งเพอ่ื นฝงู ทท่ี ราบขาํ วตาํ งกพ็ ากนั มาเยย่ี มพลอย คณุ เชยและหลวงโอสถมา เยี่ยมในตอนบาํ ย อยูกํ นิ ขา๎ วเยน็ ด๎วย และรํุงข้ึนคณุ เชยก็มาอยกํู บั พลอยทัง้ วนั ชอ๎ ยก็ออกจากในวังมาหาในวนั รงํุ ขึ้น ทกุ คน ร๎เู รอ่ื งและร๎ใู จพลอยเปน็ อยํางดี ฉะนนั้ ทุกคนจงึ ไมํปริปากพูดถึงเรื่องตาอ๎น แตพํ ดู คุยถึงเร่ืองอ่นื ๆ ครั้นพลอยพดู ถึงเรื่องตา อน๎ ขน้ึ มากํอน ทกุ คนกพ็ ยายามปลอบโยนให๎พลอยทาํ ใจให๎ดๆี ไว๎ แตเํ ทําทีพ่ ลอยสังเกต พลอยกร็ วู๎ าํ ทุกคนนั้นหมดหวงั ไมํ นอ๎ ยไปกวําพลอยเลย พอํ เพม่ิ เปน็ คนๆ เดยี วทใ่ี หค๎ วามหวงั แกพํ ลอยไดบ๎ า๎ ง และชวํ ยพดู จาใหพ๎ ลอยมกี าํ ลงั ใจทรงกายไดต๎ อํ ไปเปน็ ปกติ เมื่อพํอเพ่ิมมาหาหลงั จากร๎ขู ําวคําพพิ ากษา พอํ เพม่ิ ก็พดู ขึน้ วํา \"แมํพลอยทําใจดๆี ไว๎กํอนยังไมเํ ปน็ ไรหรอก\" \"คณุ หลวงจะให๎ฉันทําใจดีไปถงึ ไหน เม่อื เขาจะเอาลกู ฉันไปฆาํ ทง้ั คน ถา๎ ลกู ฉันเจบ็ ไขเ๎ ปน็ อะไรตาย ฉันกพ็ อจะทํา ใจไดถ๎ ูก แตํน่มี นั คนละอยาํ ง\" \"อยําเพิง่ ตีโพยตพี ายไปเลยนาํ เชอ่ื ฉนั เถอะ\" พํอเพิม่ วาํ \"ถึงศาลจะพิพากษาแล๎ว ก็ใชวํ าํ เขาจะไปฆําแกงได๎ทนั ที เมือ่ ไร ยังมที างเหลอื อกี เป็นกอง\" \"ทางอะไรอีก\" \"ทางทลู เกล๎าถวายฎกี าขอพระราชทานอภยั โทษ\" พํอเพ่มิ ตอบ \"คณุ หลวงวาํ จะมหี วงั บา๎ งไหม\" พลอยถามอยํางอํอนใจ \"แมพํ ลอย\" พอํ เพิ่มพดู ด๎วยสาํ เนียงที่เหมือนกบั สอนเดก็ ๆ \"ตราบใดท่ีคนเรายงั มีลมหายใจอยูํ เราก็ต๎องมีความหวงั อยเํู รอื่ ยๆ\"
บทที่ ๘ (หนา๎ ท่ี ๑) ตง้ั แตตํ าอน๎ เรม่ิ มเี รอ่ื งตอ๎ งอยใํู นทค่ี มุ ขงั จนในทส่ี ดุ เปน็ นกั โทษประหารรอเวลาประหารอยใํู นคกุ พลอยกเ็ รม่ิ จะรต๎ู วั วํา ตาอั้นลูกชายคนโตของตนเองแทๆ๎ น้นั ไมํอยูํในฐานะทีจ่ ะชวํ ยเหลืออะไรได๎ พลอยเชอ่ื เสมอวําตาอั้นมไิ ดถ๎ ือเอมความ บาดหมาง ระหวํางตนกับตาอ๎นนั้นมาเปน็ เครื่องกีดขวาง และพลอยก็รูด๎ วี ําตาอ้ันเห็นใจพลอย สงสารพลอย ไมํน๎อยไปกวํา ลูกคนอ่นื ตลอดจนมคี วามวติ กหํวงใยตาอน๎ ไมนํ อ๎ ยไปกวาํ พี่น๎องคนอ่ืนหรือญาตอิ ื่นๆ แตํสง่ิ ท่เี ปน็ อปุ สรรคอันแทจ๎ รงิ ทีค่ อย กรดี ขวาง มใิ ห๎ตาอ้ันเข๎ามาเกี่ยวขอ๎ งกบั ตาอ๎นในยามนี้ กเ็ พราะตาอัน้ อยใํู นฐานะทตี่ อ๎ งระวังรักษาตัว มใิ ห๎ใครมองดดู ๎วย ความระแวงสงสัย \"ใคร\" นนั้ ก็หมายถงึ ผม๎ู ีอาํ นาจวาสนาอยใูํ นขณะนนั้ เหตผุ ลของตาอัน้ เป็นเหตผุ ลในทางการเมือง ซึ่ง พลอยมไิ ดส๎ นใจหรอื พยายามท่ีจะเข๎าใจ ไดแ๎ ตํจดจาํ ไว๎ในใจวํา \"การเมือง\" อนั เป็นของใหมํทพ่ี ลอยเพ่งิ จะรู๎จักนี้ นอกจากจะ เปน็ เหตุหลายอยาํ ง และมผี ลมากมายตามที่ตาออ๏ ดเคยบอกไวแ๎ ลว๎ \"การเมอื ง\" นยี้ งั เป็นเหตหุ นึ่งที่ทําใหพ๎ ่ีน๎องตอ๎ งระวังตวั ไมสํ ามารถเข๎าชํวยเหลือกันได๎เตม็ มือ ขณะทม่ี ที กุ ข๑เขา๎ ยามคบั ขันนนั้ ดว๎ ย เมอ่ื พลอยรว๎ู าํ ตาอน้ั ไมสํ ามารถจะเปน็ ทพ่ี ง่ึ ไดใ๎ นยามน้ี พลอยกห็ นั เขา๎ หาคนอกี สองคน ซง่ึ พลอยเหน็ วาํ จะยงั เปน็ ท่ี พ่ึงไดอ๎ ยํู คนสองคนน้ันกค็ อื ตาอ๏อดคนหน่ึงและพอํ เพิม่ อกี คนหนึ่ง เม่ือมที ุกขห๑ รอื มคี วามวติ กเกย่ี วกับตาอ๎นขึ้นมา พลอยก็ ตอ๎ งหนั หน๎าเข๎าปรกึ ษาสองคนนีเ้ นอื งๆ ตาอ๏อดนั้นมีแตํความเหน็ ใจ และคาํ พดู ท่อี อํ นหวานปลอบโยน สาํ หรบั ให๎แกํแมํของ ตนไดเ๎ สมอไป แตจํ ติ ใจของตาออ๏ ดดูเหมอื นจะทอดอาลยั ในชะตากรรมของพช่ี ายของตน ไมํมีความหวังอะไรมากนกั ผดิ กับพํอเพิม่ ซง่ึ เตม็ ไปดว๎ ยความหวงั มคี าํ พูดตาํ งๆ และเหตุผลตาํ งๆ ท่ีสามารถปลกุ ปลอบความหวังของพลอย ซ่งึ หดหูลํ งไป ทุกวนั น้ัน ให๎กลบั ฟน้ื ขนึ้ มาได๎ไมํมากก็นอ๎ ยทกุ ทีไป พํอเพ่ิมพดู กับพลอยในวนั ตอํ มาวํา \"แมพํ ลอย ฉนั เกดิ สังหรณอ๑ ะไรขนึ้ มาอกี แลว๎ \" พลอยใจคอไมสํ จ๎ู ะดนี กั เมอ่ื ไดย๎ นิ พอํ เพม่ิ พดู ถงึ ความสงั หรณข๑ องตน เพราะนกึ เสยี กอํ นวาํ จะไปในทางทไ่ี มดํ ี ปาก น้นั ตอบพํอเพ่ิมไปวํา \"สังหรณอ๑ ะไรอีเลาํ คุณหลวง ฉันกลวั แลว๎ ไมอํ ยากไดย๎ นิ เลย เทําทม่ี ที ุกขอ๑ ยเูํ วลาน้ี ฉันก็แทบจะทนไมํไหวอยูแํ ล๎ว\" \"ไมเํ ป็นไรหรอกนําแมํพลอย\" พํอเพม่ิ วํา \"ฉันสังหรณ๑ดีๆ ก็เป็นเหมือนกัน\" พลอยคอํ ยใจชน้ื ขน้ึ แลว๎ ถามวาํ \"อะไรคณุ หลวง ถา๎ สังหรณ๑ในทางดฉี นั ก็อยากฟังเหมือนกนั \" \"เรื่องของพํออน๎ น่ันแหละแมํพลอย\" พอํ เพ่มิ ตอบ \"ฉนั ไปนอนคิดอยํเู มอื่ คนื นี้ นอนไมํหลบั อยูจํ นดกึ เพราะทีแรก เปน็ หํวงเตม็ ทีเหมอื นกัน แตํยิ่งคดิ ไปก็หายหํวง ฉนั นกึ วําพํออ๎นคงไมเํ ป็นไรหนักหนาหรอก คอยดไู ปเถดิ \"
\"ฉันกอ็ ยากจะนึกอยํางคุณหลวงวเหมือนกนั \" พลอยพูด \"แตํพยายามนกึ เทําไรกน็ ึกไมอํ อก ดูการขา๎ งหน๎ามีแตํมืด ไปหมด ถ๎าฉันนึกสังหรณ๑ได๎ดๆี อยํางคณุ หลวงได๎ ฉนั ก็คงจะสบายใจหานอ๎ ยไมํ\" \"ฉนั นึกอะไรออกข้ึนมาอยํางหนง่ึ แมพํ ลอย\" พํอเพม่ิ ลดเสียงลงเป็นกระซิบ พลางกวาดตาดรู อบๆ ตัว เผื่อจะมีใคร คอยฟงั เรือ่ งราวท่ีกําลงั พดู กนั อยนูํ ัน้ บ๎าง เมอื่ เหน็ วาํ ไมํมีใครก็พดู ตอํ ไปวํา \"คนทีถ่ กู ศาลพิพากษาประหารชีวติ นั้น มใิ ชวํ ําจะเอาไปประหารกนั ได๎งํายๆ ดอกแมพํ ลอย ต๎องให๎ในหลวงทาํ นลง พระนาม ในพระบรมราชโองการสงั่ ใหป๎ ระหารเสียกํอน เขาจึงจะเอาไปทําตามคาํ พพิ ากษาได๎\" \"แล๎วยงั ไง\" พลอยถามอยาํ งงงๆ \"แลว๎ จะยงั ไงเสยี อกี เลํา ในหลวงทํานคงไมลํ งพระปรมาภิไธยงาํ ยๆ นะํ ซี\" พํอเพ่ิมตอบอยาํ งม่ันใจ \"จริงหรอื นี่คณุ หลวง\" พลอยถามปากคอส่ันหัวใจเตน๎ แรง ตาอ๎นจะตอ๎ งตดิ คกุ ติดตะรางอยาํ งไรตอํ ไป และนาน เทาํ ไรก็ชาํ งเถดิ ขณะนพ้ี ลอยขอแตเํ พียงอยาํ งเดียวคอื ชีวติ ของตาอน๎ เทาํ นนั้ \"ฉันคิดวาํ อยาํ งน้นั \" พอํ เพ่ิมกระซิบตํอไป \"แมํพลอยคิดดใู ห๎ดๆี ก็แล๎วกนั เรอื่ งน้ไี มํใชํเร่ืองธรรมดา เปน็ เรื่อง สลับซบั ซอ๎ น ผกู พนั กับคนจํานวนมาก ถ๎าเปน็ นักโทษคดปี ลน๎ ฆําเจ๎าทรพั ยห๑ รืออะไรอยาํ งน้ัน ก็เป็นอีกเร่ืองหน่งึ แตํเรือ่ งน้ี ไมใํ ชํ เร่ืองเป็นอยํางไรมาจากไหน เกิดข้นึ ไดอ๎ ยํางไร ก็ร๎กู ันอยูทํ ่ัวๆ ไปแล๎ว ฉันเอาความร๎สู กึ ในใจฉนั เองเขา๎ เทียบ พวก จาํ เลยคดีนีก้ ็มใิ ชใํ ครทไ่ี หน เปน็ คนทเ่ี คยเห็นๆ หนา๎ กนั อยูํ เคยทําราชการงานเมืองมาดว๎ ยกันทั้งนนั้ แล๎วก็มากคนเหลือเกนิ จะเอาไปฆาํ ใหห๎ มดก็ดกู ระไรๆ อยูํ ฉันวาํ ถา๎ ในหลวงทาํ นทรงยับย้งั ไว๎ กค็ งไมํมีใครกล๎าจะไปทํา\" พลอยถอนใจใหญเํ มอ่ื เหน็ ชดั วาํ สงหรณห๑ รอื ความคดิ อนั ดขี องพอํ เพม่ิ นน้ั เกดิ จากใจพอํ เพม่ิ เองทง้ั สน้ิ มไิ ดม๎ เี หตผุ ล หรอื หลักฐานท่หี นกั แนํนยิง่ ไปกวําน้ัน พลอยปรารภข้ึนวาํ \"ฉนั ยงั ไมํอยากจะคดิ หวังอะไรใหม๎ ากเลยคณุ หลวง กลัวจะไมเํ ป็นจรงิ จะย่ิงโทมนัสไปใหญํ เพยี งเทาํ น้ีฉันกแ็ กลํ ง ไปมากแลว๎ รอ๎ งไหเ๎ สยี จนแทบไมํมนี ้าํ ตาเหลอื คุณหลวงอยําลืมวาํ เวลาน้ีใครๆ เขากเ็ รียกตาอน๎ วาํ กบฏทง้ั เมือง ใครเขาจะ ไปยกให๎ โทษกบฏนนั้ เขาก็ต๎องลงโทษอยํางหนัก ใครๆ กร็ ๎ู\" \"ไมํแนํเสมอไปหรอกแมํพลอย\" พํอเพม่ิ ยังพูดด๎วยความหวงั อนั ไมมีลดถอย \"ดแู ตเํ ม่ือคร้ัง ร.ศ. ๑๓๐ เมือ่ แผํนดิน กํอนนน้ั สิ เขาคิดรนุ แรงถึงกบั จะทาํ ร๎ายในหลวง แตทํ าํ นก็ไมเํ อาชวี ติ เพียงใหจ๎ ําไว๎เทาํ น้ัน เดีย๋ วนเ้ี ขากอ็ อกกนั จนหมดแลว๎ เมอื่ คราวพระราชทานอภัยโทษตอนผลดั แผํนดนิ ใหมํ แมํพลอยอยํางเพิง่ ไปท๎อถอย หมดกําลงั ใจเสยี ทเี ดียว รอดูไปกํอน เถิด ทกุ ข๑มากนักเดีย๋ วจะเจบ็ ไขไ๎ ป\" พอํ เพ่ิมเตือนอยํางผใ๎ู หญํท้งิ ทา๎ ยไว๎ พลอยไดย๎ นิ คาํ พอํ เพม่ิ วาํ กย็ ง่ิ จะเหน็ จรงิ คดิ ถงึ ความหลงั ทผ่ี าํ นไปแลว๎ นน้ั ขน้ึ มาได๎ พลอยยงั จาํ ไดด๎ ี เพราะเรอ่ื งท่ี เกดิ ข้ึนเม่ือตน๎ รชั กาลที่ ๖ นั้น เปน็ เร่อื งท่ซี ํูซํามาก ใครกร็ ๎แู ละพดู จาเล่ืองลือกันท่วั ไป พลอยยังสาวๆ อยูํ ตาอน๎ ยังเลก็ ตาอ้นั
ก็ยงั เพ่ิงจะเดินไดไ๎ มนํ าน คณุ เปรมเป็นคนมาเลําให๎ฟงั อยํางต่ืนเตน๎ วาํ ได๎มกี ารจบั กมุ พวกคิดการรา๎ ยตํอแผนํ ดนิ ไวไ๎ ดห๎ ลาย คน มที ัง้ ทหารและพลเรอื น คนพวกน้นั คดิ ประทุษร๎ายพระเจา๎ อยหํู วั ถงึ กับวํานัดหมายกัน ให๎ไปยิงพระองค๑เสยี ทีส่ ถานี รถไฟบางกอกนอ๎ ย ขณะที่เสด็จกลับจากนครปฐม แตเํ ดชะพระบารมี และเทพยดาค๎มุ ครอง เรอ่ื งจึงร๎กู นั ขึน้ เสยี กํอน จบั กมุ ตวั ไวไ๎ ด๎เปน็ จาํ นวนมาก คุณเปรมยงั บอกวําบญั ชีชอื่ ผูค๎ ิดการครั้งนั้นขาดหายไปหลายคน คงไดแ๎ ตตํ วั ผ๎ทู ม่ี ีชือ่ ในบัญชี พลอยจําไดแ๎ นวํ ํา ความร๎สู ึกของคนท่ัวไปในขณะนัน้ ตรงกนั ในขอ๎ ทว่ี าํ บุคคลทถี่ ูกจบั ในคราวนั้น คงจะไมํมีใครรอดอาญา แผํนดิน เสียงท่พี ดู กนั นัน้ กว็ าํ จะตอ๎ งหวั ขาดกนั ทุกคนไป แตํพํอเพิ่มก็พดู ถกู เพราะในตอนสดุ ทา๎ ยไดท๎ รงประมหากรณุ ายก โทษประหารเสยี คงเหลอื แตโํ ทษจาํ และในทส่ี ดุ เมอ่ื ล๎นเกล๎ารัชกาลท่ี ๖ ไดเ๎ สวยราชย๑มาครบ ๑๕ ปีบรบิ ูรณ๑ ในเดือน พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๘ กท็ รงพระมหากรุณาให๎ปลดปลํอยตัวนกั โทษเหลํานี้ ทกุ คนก็ได๎หลดุ พน๎ โทษออกมาเป็นอิสระ พลอยนกึ ดว๎ ยใจของแมทํ ีร่ กั ลูกวํา ตาอ๎นมไิ ด๎ทาํ ผิดมากมายเหมอื นคราวนัน้ และกด็ ูเหมือนจะรูก๎ ันอยูทํ ัว่ ไปวําตาอ๎น และ คนอ่นื ๆ อกี เปน็ อนั มากในคดนี น้ั ต๎องประสบเคราะหก๑ รรม เพราะความซอ่ื สตั ย๑จงรกั ภกั ดี ซึง่ ถงึ แมว๎ าํ จะผดิ กาลผดิ สมยั ก็ ยงั เป็นความจงรักภกั ดีอยูนํ นั่ เอง ก็เมื่ออยาํ งนแี้ ล๎ว เคราะหก๑ รรมของตาอน๎ จะรา๎ ยแรง ถงึ กับชะตาขาดลงทเี ดียวหรือ พลอย ยังไมํสามารถจะเช่ือสนทิ วาํ จะเป็นไปได๎ ความร๎ูสกึ ในใจ หรอื ความหวังทีม่ าแตํแรกวํา คงจะมอี ะไรสักอยาํ งหน่งึ เขา๎ มา ชวํ ยเหลอื ตาอ๎น ใหร๎ อดพน๎ น้นั กลับผดุ ขึ้นมาในใจอีก ความหวงั นนั้ เหมือนกับเปลวไฟดวงเล็ก ทีจ่ ดุ อยูใํ นหวั ใจเสมอ ถงึ แม๎วาํ ความมืดมนจะผาํ นเขา๎ มาในหวั ใจสักเทําไร เปลวไฟดวงเล็กนน้ั กม็ ิไดด๎ ับลง ยงั คงใหแ๎ สงสวํางนอ๎ ยๆ อยเํู สมอ พลอยหารู๎ไมํวาํ เปลวไฟแหงํ ความหวงั น้ัน ได๎ถูกหลอํ เล้ยี งไว๎ด๎วยเชื้อจากคําพูดของหมอดูจีนสองสามคํา ทไ่ี ดพ๎ ดู ไว๎นาน จนพลอยลมื เสียสนทิ แลว๎ วาํ ตาอน๎ โตขึน้ จะตอ๎ งตดิ คุก แตํแลว๎ ก็จะไดอ๎ อก และเม่ือออกแลว๎ ก็จะสบายไปจนตาย ถงึ แม๎วาํ พลอยจะไดล๎ ืมเร่อื งราวและคาํ พูดน้นั แลว๎ ท้ังหมด แตคํ าํ พดู นนั้ ก็ยังตดิ อยํูภายใต๎สํานึก คอยเลี้ยงความหวังให๎มีอยใูํ นหวั ใจ ของพลอยตลอดมา ถา๎ หากวาํ ความหวงั น้ีหมดส้ินลงเมื่อใด บางทพี ลอยกค็ งไมอํ าจทนทานความทุกข๑ ท่ีสมุ กันหนักขึน้ ใน หวั ใจนน้ั ได๎ พลอยเคยนึกอยูบํ ํอยๆ วาํ บางทใี นข้ันสดุ ทา๎ ย พระเจ๎าอยหํู ัวหรือสงิ่ ศักด์ิสทิ ธิอ์ ่นื จะเขา๎ มาเกี่ยวขอ๎ งชวํ ยเหลือ ตาอน๎ ไดท๎ ัน มิให๎ต๎องเป็นอันตราย เมอื่ พํอเพ่มิ มาพดู ครัง้ หนึง่ วําพระเจา๎ อยูหํ วั จะไมเํ สดจ็ กลับ ความหวงั ท่ีเหมือนเปลวไฟ อนั น๎อยน้นั กร็ ิบหรีล่ งไป แตํคําพดู ของพํอเพ่ิมวนั นี้วาํ พระเจ๎าอยหํู วั ยังมไิ ด๎ทรงลงพระปรมาภิไธย ใหป๎ ระหารนักโทษคดี กบฏ และก็อาจไมํทรงลงพระปรมาภไิ ธยกไ็ ด๎ ทําให๎เปลวไฟทเี่ กอื บจะมอดอยํแู ล๎วน้นั กลบั มแี สงสวํางเรอื งๆ ขนึ้ มาอกี ตาออ๏ ดรบั ปากไวว๎ าํ จะพาพลอยไปเยย่ี มตาอน๎ ใหจ๎ นได๎ พลอยกไ็ ดแ๎ ตตํ ง้ั ใจคอยเวลานน้ั ขณะเดยี วกนั พลอยกม็ ไิ ดป๎ ริ ปากถงึ เร่อื งน้ีใหต๎ าอัน้ รู๎ เพราะเกรงไปวาํ ตาอั้นจะไมพํ อใจ หรอื จะหาทางปอ้ งกนั เสยี มใิ หพ๎ ลอยไปเยย่ี มตาอน๎ ได๎ ฉะน้ัน เมือ่ ตาอน้ั ถามข้ึนวนั หนงึ่ วํา \"ไดย๎ นิ ออ๏ ดเขาวําคณุ แมจํ ะไปเย่ยี มพอ่ี น๎ มใิ ชหํ รือ\" พลอยกไ็ ดแ๎ ตํตอบตะกกุ ตะกักอยํางลําบาก ใจทสี่ ดุ จนตาอ้นั คกุ เขาํ ลงตรงหน๎า จับมอื ทง้ั สองของพลอยไปรวบไวใ๎ นมือของตน แลว๎ พดู ดว๎ ยเสยี งที่แสดงถงึ นาํ้ ใสใจจรงิ วํา \"คณุ แมํ ขอให๎คณุ แมํเชื่อผมสกั ทเี ถิดวําผมเห็นใจคุณแมํเป็นท่ีสดุ ถ๎าคณุ แมํอยากไปเย่ยี มพี่อ๎นก็ไปเถิด ผมไมํห๎าม เพราะเวลานค้ี ดีกเ็ สร็จลงแลว๎ จะไปเยย่ี มตามเวลาทเ่ี รอื นจาํ เขาอนญุ าตกไ็ ด๎ ผมเปน็ หํวงอยํางเดยี ว คอื ตัวคณุ แมเํ อง ผม อยากถามคณุ แมํวําคณุ แมํทําใจได๎ พรอ๎ มท่จี ะไปเย่ียมพอ่ี น๎ ได๎หรอื ยัง ทผ่ี มไมํอยากใหค๎ ณุ แมไํ ปแตกํ อํ นก็เพราะเรือ่ งนี้ เกรง
วําคณุ แมํไปเห็นพอี่ น๎ เข๎าในทค่ี ุมขังเป็นนักโทษ คุณแมจํ ะยิ่งทกุ ข๑ ยง่ิ วติ กกังวลหนกั ขนึ้ ไปกวําทยี่ งั มไิ ดเ๎ ห็น อาจทาํ ให๎คุณแมํ ถงึ เจบ็ ไขล๎ งไปก็ได๎ ข๎อนี้หรอกทผ่ี มเปน็ หํวงมาก เดย๋ี วนี้คุณแมพํ ร๎อมหรือยงั คุณแมํเขา๎ ในหรือยัง วําพี่อน๎ เปน็ คนโทษในคกุ มิใชํวาํ อยูํอยํางคนธรรมดาท่จี ะเย่ยี มเยียนไปมาหาสูํกนั เปน็ ปกติ\" พลอยเงยหนา๎ ขน้ึ สงู สายตาเพงํ ไปทข่ี อบเพดาน ไมอํ ยากใหต๎ าอน้ั เหน็ นาํ้ ตา ไมอํ ยากใหต๎ าอน้ั จบั ไดจ๎ ากใบหนา๎ ไดว๎ าํ ตายงั ไมํพร๎อมเลยที่จะเห็นตาอ๎นอยูใํ นคกุ และเมอื่ ไดเ๎ หน็ แล๎วจะเป็นอยาํ งไรตอํ ไปกส็ ดุ ทจี่ ะเดา แตถํ งึ อยํางนน้ั พลอยกจ็ ะ ไปหาตาอ๎นใหจ๎ งได๎ ถ๎าพลอยซ่งึ ตาอ๎นรกั เปน็ แมํไมํไปหาตาอน๎ ในยามนี้แลว๎ โลกมนษุ ยซ๑ ึ่งกําลังเสื่อมหลกั ฐานหมดทย่ี ดึ เหน่ยี วลงทุกวนั ในสายตาของพลอยก็จะหมดราคมจนสน้ิ ไปเลย พลอยตอบตาอ้นั ไป ด๎วยถอ๎ ยคาํ ทไี่ มํตรงตํอความรูส๎ กึ แม๎แตํน๎อยวํา \"แมํพรอ๎ มแลว๎ อ้นั ทาํ ใจได๎ถกู แลว๎ แมไํ มํเป็นอะไรหรอกอ้นั อยาํ วิตกเลย\" ตาอน้ั นง่ิ อยคํู รหํู นง่ึ เหมอื นกบั จะชง่ั ใจตวั เอง แลว๎ กพ็ ดู ดว๎ ยสาํ เนยี งทแ่ี สดงถงึ ความโลงํ ใจอยบํู า๎ งวาํ \"ถ๎าอยํางนน้ั ก็ดีแลว๎ อกี สองสามวนั คณุ แมํจงึ คอํ ยไป เพราะต๎องจะต๎องไปถึงบางขวาง ต๎องไปเรือ ผมจะไปหาเรอื ยนตเ๑ ตรียมไว๎ให๎ เวลาคุณแมํจะไปก็เอาอ๏อดเขาไปด๎วย\" ตาอน้ั มไิ ดเ๎ คยปรปิ ากเลยวาํ ตนเองนน้ั กป็ รารถนาจะไปเยย่ี มพช่ี ายอยเํู หมอื นกนั แตทํ ไ่ี มไํ ปกเ็ พราะยงั ไมแํ นใํ จพช่ี าย ของตวั เอง วําจะมคี วามร๎สู กึ อยํางไรสําหรบั ตนเวลานี้ เมอ่ื พดู แลว๎ ตาอน้ั กเ็ ดนิ หายไปทางอน่ื พลอยนง่ั ทอดสายตาตามดตู าอน้ั ทก่ี าํ ลงั เดนิ ออกจากหอ๎ งไปจนลบั ตา เมอ่ื ตา อั้นพน๎ ไปแลว๎ พลอยก็ถอนใจใหญํ พลอยกถ็ อนใจใหญํ การเมอื งนี้เองเป็นเหตุ พลอยนกึ อยใํู นใจ การเมืองเปน็ เหตสุ ําคัญท่ี ทาํ ใหพ๎ ลอยต๎องเสยี ลูกไปถึงสองคน เมือ่ กอํ นที่การเมอื งจะเขา๎ มาเกี่ยวขอ๎ งน้ัน ลกู ทุกคนยงั อยกํู บั พลอยเปน็ กรรมสทิ ธิ์ อยํางตาอ๎นถึงแมจ๎ ะไมไํ ดอ๎ ยํูรํวมหลงั คาเดยี วกัน ด๎วยมรี าชการบังคับต๎องไปอยํูหวั เมือง แตํตาอ๎นกย็ งั ไมํไปไหน พลอยร๎ูดี วาํ มีธุระปะปังอะไร หรอื สักแตวํ าํ คดิ ถงึ จะสํงขาํ วไปยงั ตาอ๎น พอรเู๎ ข๎ากจ็ ะมาโดยเร็วทส่ี ดุ เทาํ ทจี่ ะเรว็ ได๎ สํวนตาอน้ั ถงึ แมว๎ ํา จะมีเมยี ตาํ งชาตติ าํ งภาษา ทําให๎ต๎องหํางเหินออกไปบ๎าง แตํตาอั้นกย็ งั อยใูํ ต๎หลังคาบ๎าน ได๎พูดจาใกลช๎ ดิ กนั อยูํทุกวนั แตํ เด๋ยี วนี้สภาพตาํ งๆ นั้นเปล่ยี นไป ความแนใํ จวํามลี กู ผู๎ชายทแ่ี ขง็ แรงเตบิ โตแล๎วถึงสามคนนน้ั ดเู ลือ่ นลอย การเมืองทําให๎ตา อ๎นตอ๎ งเปน็ นกั โทษประหาร ถกู จองจําอยูใํ นคุก มชี ีวิตแขวนอยํูบนเส๎นดา๎ ยเสน๎ บางนิดเดียว จะขาดลงเม่ือไรพลอยก็ไมรํ ู๎ ตงั้ แตํเกิดเรอ่ื งมาจนถงึ บัดน้ี ก็ยังไมํได๎พบหนา๎ คาํ ตากนเลย แม๎จะเย่ยี มเยอื นกนั ตาประสาแมํลกู ก็ดูเหมอื นจะมีอุปสรรค ขดั ขวางไปเสยี ทุกอยําง แตํมาคดิ ดูอกี ทีหนึง่ ทพี่ ลอยต๎องเสียตาอน๎ ไปคราวน้เี ปน็ การสญู เสียทางกาย คอื ตาอน๎ ตอ๎ งไปตก อยใูํ นทค่ี มุ ขงั แข็งแรง ไมมํ ีอสิ รภาพในตัวของตวั เอง สํวนทางใจนน้ั พลอยรูด๎ วี ําตาอน๎ ยังอยใํู กลช๎ ิด และในยามเชํนนกี้ ย็ ิ่งจะ ใกล๎ชิดไปกวาํ เวลาอน่ื ๆ พลอยหวนกลบั มานึกถึงตาอนั้ ลกู คนหวั ปีของตนแทๆ๎ ตาอัน้ กย็ งั อยูํในบ๎านและอยํคู นเดยี ว เพราะลูซลิ ลย๑ ังไมํกลบั จากนอก พลอยถามตาอั้นเร่ืองลซู ิลล๑คร้ังไร ตาอ้นั ก็พูดจาอ๎อมแอม๎ ฟงั ดูเหมือนกับวํายังไมอํ ยากให๎ กลบั ถ๎าจะพูดด๎วยเหตผุ ลทวั่ ไป ตาอ้นั ก็ควรจะเป็นของแมใํ นเวลานี้ ยง่ิ กวาํ เมือ่ ตอนกลบั จากนอกใหมํๆ แตคํ วามจริงตาอน้ั
กห็ าเปน็ เชํนนน้ั ไมํ กลับดเู หมือนจะย่งิ หํางเหินจากพลอยไปกวาํ เม่อื ครั้งลูซิลล๑ยงั อยเูํ สียอีก ตาอนั้ กลายเปน็ คนน่ิงๆ ไมํคอํ ย พูดจากับใคร ทําทีเหมือนกับวําระแวงพี่น๎องท่สี นทิ สนมมาแตกํ ํอน เชนํ ตาอ๏อดและพํอเพม่ิ พลอยรู๎แกํใจวาํ ตาอัน้ ยังรักตน อยูโํ ดยสมบูรณใ๑ นฐานะทเ่ี ป็นแมํ และความรกั น้ันก็กอปรดว๎ ยความกตญั ๒ู ความหวงั ดีและเจตนาดี แตขํ ณะเดียวกัน ตา อนั้ กด็ เู หมอื นจะนึกเสยี วาํ แมขํ องตนนั้นอยคูํ นละสมยั คนละโลก ไมํมีทางจะทาํ ความเข๎าใจ หรือเห็นใจกันได๎ และตาอนั้ ก็ มิไดพ๎ ยายาม ทงั้ ทพี่ ลอยพรอ๎ มอยํูแล๎วทจ่ี ะให๎ความเห็นใจและความเข๎าใจ ความหาํ งเหนิ ของตาอั้น ท่ีพลอยได๎แตํนึกโทษ เอาวํามีการเมืองเปน็ เหตุ การเมอื งเป็นสงิ่ ท่ีรกุ เร๎าเข๎ามาในชีวิตในครอบครวั ของพลอย ทําใหพ๎ ่ีนอ๎ งต๎องววิ าทกนั และใน ทส่ี ดุ ก็มีผลทาํ ให๎พลอยต๎องรูส๎ ึกวํา ไดเ๎ สยี ลกู ไปแลว๎ ถงึ สองคน ขณะนี้ยงั เหลือตาอ๏อดคนหน่ึงประไพคนหนง่ึ แตํพลอยก็ไมํ แนใํ จเสียแล๎ววํา ตํอไปจะเปน็ อยาํ งไร พลอยมองไกลออกไปอกี จากเรอ่ื งชวี ติ ในครอบครวั มองดชู วี ติ ของตนในะระยะหลงั น้ี เทาํ ทม่ี คี วามสมั พนั ธเ๑ กย่ี วขอ๎ ง กบั คนอ่นื แม๎ในเรอื่ งน้ีความเปลยี่ นแปลงตํางๆ ทก่ี ําลงั เกิดขึ้น เพ่ือนฝงู ทรี่ ู๎จักค๎ุนเคยกนั มาแตํกํอนน้ัน ดูเปล่ียนแปลงไป อยาํ งไมนํ ําเช่อื บางก็แสดงกริ ยิ าอาการให๎พลอยเข๎าใจไดว๎ าํ เขาเหลาํ น้นั ไมํอยากดาํ รงมิตรภาพท่ีเคยมมี าแตกํ ํอนน้นั ไว๎อกี ตํอไป บางคนกแ็ สดงแตเํ พียงวาํ พลอยเป็นบุคคลท่คี วรระวัง จะพดู จาสง่ิ ใดตํอหน๎าพลอย กพ็ ึงระมัดระวังถอ๎ ยคาํ ให๎มาก ความรส๎ู กึ เชํนนที้ ําใหพ๎ ลอยเห็นวําตนเองเปน็ คนนอก ไมเํ กีย่ วขอ๎ งสนทิ สนมกบั เพอื่ นฝูงเหมอื นแตํกํอน เม่ือเปล่ยี นแปลง การปกครองใหมํๆ น้นั มเี พื่อนฝงู คนรูจ๎ ักชุดหนง่ึ ท่ีหาํ งเหนิ ไปทเี ดียว แตํอกี ชดุ หนง่ึ นั้นดูเหมือนจะยนิ ดีคบ และคอย พะเน๎าพะนอเอาใจขน้ึ มาก ท่ีเป็นเชนํ นพ้ี ลอยจะเดาไดว๎ ําเป็นเพราะตาอนั้ คนทีไ่ มเํ หน็ ด๎วยกบั ความคิดเหน็ ทางการเมือง ของตาอั้น ก็ยํอมปลกี ตัวจากพลอยเป็นธรรมดา เพราะพลอยเป็นแมขํ องตาอ้ัน สํวนคนท่ีพยายามสนิทกบั พลอยให๎ย่ิงขึน้ กวาํ เกาํ นั้น ก็เปน็ เพราะตาอัน้ อกี เพราะคนเหลาํ นน้ั พากันนึกไปวาํ ถ๎าตนชอบพอกบั แมํของตาอั้นเปน็ พเิ ศษแล๎ว ตาอ้ันก็ อาจบนั ดาลผลประโยชน๑ใหแ๎ กตํ นได๎เปน็ พเิ ศษ เพราะการเปลยี่ นแปลงการปกครอง ทําใหต๎ าอนั้ มฐี านะเป็นคนพิเศษไป โดยเหตทุ พ่ี ลอยเห็นเจตนาของคนเชํนนน้ั พลอยจงึ หมดความไยดี ไมํอยากไปมาหาสูํกับใคร เก็บตวั อยกํู บั บา๎ นเงยี บๆ แตํ คนเหลาํ นั้นกย็ งั ไปมาหาสพํู ลอยถงึ บ๎าน พอเกิดเรอ่ื งความยงุํ ยากท่ีตาอน๎ มสี วํ นเกย่ี วข๎องอยูดํ ว๎ ย คนทุกฝ่ายก็ดูเหมือนจะ ทงิ้ พลอยทเี ดียว เพราะพลอยเกิดมฐี านะเป็นแมํตาอ๎นผ๎เู ป็นกบฏ เปน็ เหตุใหค๎ นทกุ ฝา่ ยตอ๎ งระมดั ระวัง หลีกเลยี่ งไมํยอม พบปะ เพราะในฐานะเชํนนั้นพลอยอาจเปน็ คนนําอนั ตราย หรือนาํ เอาความยงํุ ยากตาํ งๆ มาให๎ได๎ ความจริงพลอยมไิ ด๎ รู๎สกึ นอ๎ ยเน้ือตํ่าใจอะไรนักหนา เพราะพลอยร๎ูจกั คนดี และได๎เหน็ คนมามากพอทจี่ ะไมลํ ุมํ หลง หวังความแนํนอนอะไร จนเกินไปนัก แตํพลอยก็อดทจี่ ะปลงอยแํู ตใํ นใจมไิ ด๎วํา มิตรภาพและความสมั พันธ๑ตาํ งๆ ท่ีมมี าช๎านานนั้น หมด ความหมายลงไปได๎มาก เม่อื การเมอื งอนั เปน็ ของใหมํเอ่ียมนนั้ ไดย๎ ํางกรายเขา๎ มาถึง ถงึ คนบางคนเคยรู๎จักมาตง้ั แตํยังเป็น เด็กในวงั มาดว๎ ยกัน เมอื่ ตาํ งคนตํางออกมามีเรอื นแลว๎ พบปะกนั ทีไ่ หน กย็ งั ทักทายไตํถามทุกข๑สุขกันอยํางสนิทสนม แตมํ า บดั นแ้ี ม๎พบพลอยจงั หนา๎ กม็ ักทาํ เมินเสียไมแํ ลเห็น ถ๎าพลอยเผลอตวั ไปทักเข๎ากอํ น กจ็ ะพูดดว๎ ยอยาํ งเสียไมํได๎ แทนทก่ี ารเมอื งจะทาํ ใหพ๎ ลอยสามารถมองดโู ลกไดอ๎ ยาํ งกวา๎ งขวาง การเมอื งเทาํ ทพ่ี ลอยรจ๎ู กั กลบั ทาํ ใหโ๎ ลกนน้ั แคบ ลง เมื่อยงั เป็นเดก็ ๆ พลอยรูจ๎ กั คุ๎นเคยกับคนไมกํ ค่ี น มแี ตํพน่ี ๎องในบา๎ น เชํนพอํ เพ่ิมและคุณเชย ไปอยใูํ นวังก็ไดช๎ อ๎ ยเป็น เพ่ือนเลนํ ครัน้ เติบโตขึน้ มา พลอยกไ็ ดร๎ ู๎จกั คนมากขนึ้ สวํ นมากนั้นก็ผาํ นทางคุณเปรม เมอ่ื คณุ เปรมตายลง ทาํ ใหค๎ นรจู๎ ัก
คนุ๎ เคยน้นั หายไปบา๎ ง แตเํ หตุการณ๑ตาํ งๆ คราวนี้ ทําใหค๎ นร๎ูจกั หายไปเกอื บหมด ยงั เหลือแตํพํอเพม่ิ คณุ เชยและชอ๎ ย ซ่ึง เปน็ คนจาํ นวนน๎อยทร่ี จู๎ กั กันมาแตเํ ด็กนัน่ เอง สาํ หรบั พอํ เพม่ิ น้นั การเมอื งไดเ๎ ขา๎ มาทาํ ให๎เปล่ยี นแปลงไปมาก แตกํ าร เปล่ียนแปลงนั้นเป็นแตเํ พยี งภายนอก พลอยรู๎วาํ พอํ เพม่ิ กย็ ังเป็นพํอเพมิ่ คนเกํา การเมืองเป็นแตเํ พยี งของเลนํ ท่ไี ดม๎ าใหมํ เทาํ น้นั เอง คุณเชยน้ันดูเหมือนจะแกลํ งไป และเงียบลงไปกวําเกํา คร้งั หนึง่ คณุ เชยพดู กับพลอยเป็นเชิงปรารภวาํ \"แมํพลอย ตั้งแตบํ ๎านเมอื งเรามเี ร่ืองยงํุ ๆ กนั นี้ ฉนั รู๎สกึ ตวั วาํ แกํไปถนัดใจ\" \"ฉนั เองกเ็ หมอื นกนั คุณเชย\" พลอยตอบอยาํ งเหน็ ใจ \"ความจรงิ ฉนั ก็อยูตํ ํางหาก ไมํไดไ๎ ปมอี ะไรเกยี่ วขอ๎ งใกลช๎ ดิ เหมอื นกับแมพํ ลอย แตํฉันกไ็ ดแ๎ ตนํ ัง่ ดไู ป และรส๎ู กึ ตวั วําแกํลงไปทกุ วัน...\" คุณเชยหยดุ นิง่ อยชํู ่วั ครํหู นึง่ แล๎วก็พดู ตํอไปวาํ \"เด๋ียวนฉี้ ันอายุหา๎ สบิ กวาํ ๆ แตํใจนัน้ นึกเหมอื นกับวํา ตัวเองอายุแปดสิบ ดูแกํครา่ํ ครึเสียจริงๆ ทีเดียว เหน็ จะเป็นเพราะฉันไดเ๎ หน็ อะไรมามาก โดยมิไดเ๎ ขา๎ ไปเกยี่ วขอ๎ งกับเขา ด๎วยเทาํ นัน้ เอง จําความได๎ก็เหน็ แตเํ จ๎าคณุ พอํ มีบญุ วาสนา ผค๎ู นในบา๎ นมากมายครึกครนื้ อยํมู าจนทํานหมดบญุ เคร่อื งประดับบุญบารมีกร็ ํอยหรอลงไปทกุ ที ลงทา๎ ยทํานกต็ ายไป..... อยาํ งคุณอํนุ ทแี รกเธอกท็ าํ อํานาจมากอยํู แมํพลอยก็ รู๎ เงินทองเธอกม็ ีเปน็ หนกั หนา แตํเดี๋ยวนีก้ ด็ เู อาเถดิ เจา๎ นายผ๎มู ีบุญวาสนากห็ มดสน้ิ กันลงไปเร่อื ยๆ จนถงึ เดยี๋ วน้ี...\" คุณ เชยถอนใจใหญํแลว๎ กก็ ลาํ ววาํ \"ฉันยง่ิ ดไู ปก็ยง่ิ ปลงตกไมํเหน็ มอี ะไรเทย่ี งแท๎ ยง่ิ ปลงตกก็ยิง่ เห็นตวั เองแกํใกลต๎ ายเขา๎ ไปทกุ ที จะเข๎าวดั เขา๎ วาอยํางคนอ่ืนเขากไ็ มํได๎ มคี ณุ หลวงเปน็ คนแกํให๎ตอ๎ งเลีย้ งอยํูทางบ๎านอีกคนหนงึ่ ถ๎าฉันไมํคอยดกู ็คงตาย เร็ว ทง้ั ทเี่ ป็นหมออยูํอยํางนนั้ แหละ\" คาํ พดู ของคณุ เชยตรงกบั ใจของพลอย เพราะพลอยกน็ กึ อยอํู ยาํ งนน้ั เหมอื นกนั แตเํ มอ่ื นาํ เอาเรอ่ื งนไ้ี ปปรารภตอํ กบั ช๎อยๆ กต็ อบวํา \"กไ็ มํเหน็ จะแปลกอะไรนี่พลอย ฉันแกมํ ากอํ นตั้งเปน็ นาน ฉนั ยังไมบํ นํ เลย สนุกดเี สียอีก พอคนเขารว๎ู าํ เป็นยายแกํ ป้าๆ เปอ๋ ๆ แล๎วจะทาํ อะไรก็ได๎ไมํมใี ครวํา\" \"ฉันไมํได๎หมายความอยํางนน้ั หรอกช๎อย\" พลอยตอบ \"ฉันหมายความวําบา๎ นเมอื งทกุ วนั นี้ ทําใหเ๎ ราเหน็ วําตัวเอง แกํลงไป เพระอะไรตอํ อะไรเปล่ียนไปหมดจนจบั ต๎นชนปลายไมถํ ูก\" \"แกชํ า๎ แกํเร็วมันก็แกํเทาํ กันแหละพลอยเอย๐ \" ชอ๎ ยวาํ \"แล๎วถ๎าจะวาํ ไปจริงๆ ฉนั ก็ไมเํ หน็ มีอะไรเปลีย่ น ผลดั กันแตํ ตัวคนตายไปบ๎าง เดี๋ยวคนโนน๎ มีบญุ คนนหี้ มดบุญ เมอ่ื เรายังเปน็ สาวๆ เคยพูดกันถงึ เร่อื งข้ึนๆ ตกๆ ของเจา๎ จอมในวัง เด๋ียวนเ้ี ราอายมุ ากขนึ้ กเ็ ห็นมาก ได๎รู๎วาํ เขามีข้ึนมตี กกันท้ังเมืองเทํานัน้ เอง\" \"ชอ๎ ยน่ีชํางไมํมีทกุ ข๑กับเขาบ๎างเลยหรอื \" พลอยถามอยาํ งฉงน \"มนั ก็มเี หมือนกันแหละพลอย แตพํ อฉนั จะอ๎าปากเอํยถงึ ทกุ ขข๑ องฉนั ข้ึนมา กเ็ จอะเอาความทุกขข๑ องแมํพอยเขา๎ ซง่ึ ล๎วนแตหํ นกั ๆ กวําของฉันท้งั นั้น ถ๎าแมพํ ลอยมีทุกข๑แล๎วฉันกเ็ อาทกุ ข๑มาถมเขา๎ ไปอกี มติ อ๎ งนงั่ ร๎องไหก๎ นั จนละลายหาย
เปน็ น้าํ ตาไปทงั้ สองคนหรือ แลว๎ เมอ่ื คิดไปอีกทีทกุ ข๑ของฉนั ก็ไมํมากเทาํ ของคนอน่ื ฉันก็เลยเฉยๆ เสยี นานเขา๎ กเ็ คยไปเอง จะวาํ ไมํมที ุกขก๑ ไ็ ด๎\" จากคาํ พดู เหลาํ นแ้ี ละคาํ พดู ทาํ นองเดยี วกนั ตลอดจนอารมณท๑ ร่ี น่ื เรงิ มองทกุ อยาํ งในแงขํ นั ซง่ึ เปน็ ของประจาํ ตวั ชอ๎ ย มาแตํดัง้ เดมิ ทาํ ใหพ๎ ลอยยึดถือเอาช๎อยเปน็ ท่ีพงึ่ ในยามทุกขม๑ ากขึ้นกวาํ แตกํ ํอน เพราะช๎อยดูเหมือนจะเปน็ คนเดียวทีย่ งั มน่ั คงเหมอื นเกาํ ไมมํ สี งิ่ ใดมาทาํ ให๎เปล่ยี นแปลงไปได๎ กอํ นทจ่ี ะถงึ กาํ หนดไปเยย่ี มตาอน๎ พอํ เพม่ิ กเ็ อาจดหมายจากตาอน๎ มาสงํ ใหพ๎ ลอยอกี ฉบบั หนง่ึ พลอยมไิ ดต๎ ดิ ใจถาม วาํ พํอเพ่ิมได๎รับจดหมายน้นั มาอยาํ งไร เพราะร๎ูดีวาํ พอํ เพิ่มนนั้ รื่นเรงิ ในความลบั เล็กๆ นอ๎ ยๆ ถงึ ถามกค็ งจะไมํบอก จดหมายนัน้ มคี วามวาํ \"กราบเท๎าคณุ แมํทเี่ คารพ และท่ีรักทีส่ ดุ ของลูก คณุ แมกํ ค็ งจะรด๎ู อี ยแํู ลว๎ วาํ ลกู เปน็ นกั โทษประหารและลกู กร็ ด๎ู วี าํ คณุ แมตํ อ๎ งโทมนสั เพยี งไร และตอ๎ งวติ กกงั วล อยํางไรเมื่อรูข๎ าํ วน้ี แมํทนู หัวของลกู ลกู ร๎ูวาํ เปน็ บาปกรรมของลูกเอง ทตี่ ๎องทําใหผ๎ มู๎ ีพระคณุ ย่งิ กวาํ ใคร ต๎องเสียใจต๎อง โทมนัส ถา๎ จะใหล๎ ูกบอกตามความสัตย๑จรงิ ลูกก็จะขอบอกวาํ ลูกเสียใจ และรส๎ู กึ วําเปน็ บาปกรรม เฉพาะเรือ่ งความทกุ ข๑ท่ี ได๎กอํ ให๎แกแํ มํของลกู เทาํ นน้ั ลูกมิไดเ๎ คยนึกเสยี ใจเลย ถงึ แมว๎ าํ ลูกจะรู๎สกึ วําเปน็ อยาํ งนี้แตํแรก ลูกกจ็ ะยังจะทาํ อยูํ เพราะ ความรู๎สกึ ผิดชอบและคตติ าํ งๆ ทม่ี อี ยํูประจาํ ใจจะตอ๎ งบังคบั ให๎ลูกทาํ เชนํ น้นั ขอใหแ๎ มพํ ยายามคิดอยาํ งที่ลกู คดิ ไดเ๎ สียแลว๎ วํา การตอํ สท๎ู ุกอยํางต๎องมแี พ๎มชี นะ การท่ีลกู ได๎ทาํ ไปแล๎วนั้น ลกู ได๎เอาชีวิตเข๎าเส่ียงเป็นเดิมพนั เม่อื พาํ ยแพล๎ งไปแลว๎ ก็ จะตอ๎ งเสยี ชวี ติ เปน็ ธรรมดา ลูกเห็นวาํ ยตุ ธิ รรมดอี ยแํู ล๎ว เสียดายอยูํหนํอยท่ลี ูกมไิ ดต๎ ายอยํางทหาร แตอํ าจต๎องตายอยาํ ง นกั โทษ ขณะนล้ี กู สบายดี มไิ ดเ๎ จบ็ ไขอ๎ ยาํ งไร อาหารการกนิ กไ็ มอํ ตั คดั อดอยาก มคี วามเปน็ อยเํู ทาํ ทน่ี กั โทษในคกุ จะเปน็ ไป ได๎ แตสํ าํ หรบั พวกเราเขาถือวาํ เป็นนักโทษการเมอื ง มิได๎ปะปนกบั คนโทษอ่นื ๆ ลกู จึงได๎อยูรํ ํวมกบั พวกพ๎องอยํางใกล๎ชดิ ใน ขณะน้ี ลกู ไมํอยากจะพดู ถึงใครให๎มากไปนัก แตอํ ยากจะบอกให๎รแ๎ู ตํเพียงวาํ คนเราจะเหน็ ใจไดร๎ ๎จู ักกันแท๎จริงกแ็ ตํในยาม ทุกข๑ ลูกได๎ร๎ูจักคนจรงิ ๆ เวลานม้ี ากกวาํ เวลาทส่ี ขุ สบายเปน็ อิสระ คุกตะรางนนั้ มิใชแํ ตเํ ปน็ ท่ขี ังคนเทํานนั้ แตยํ ังเป็นทๆ่ี ปอกเปลือกคนออกใหเ๎ ห็นแกนํ คอื ตัวจรงิ ของเขาด๎วย การทไ่ี ดพ๎ บตัวจริงของเขาทาํ ใหล๎ กู เปลย่ี นใจไปมาก คนทไี่ มํเคยนบั ถอื มากอํ นก็กลบั เป็นับถอื เพียงจะบูชา สวํ นคนท่นี บั ถอื บชุ ามาแตํกอํ นนน้ั กห็ มดนับถอื ลงไป การเปลีย่ นแปลงในใจนัน้ ไมใํ ชํของดี บางคร้ังกท็ าํ ใหว๎ นุํ วายและกงั วลไดม๎ าก ลกู ไมสํ ามารถทจ่ี ะปลอบแมใํ หค๎ ลายทกุ ขใ๑ นคราวนไ้ี ด๎ ลกู ไดแ๎ ตภํ าวนาอยทํู กุ วนั คนื ถา๎ คนเราตายไปแลว๎ มชี าตหิ นา๎ ในชาติหน๎านนั้ ก็ขอใหล๎ กู ได๎เกดิ เป็นลกู ของแมํท้ังกายและใจ และตอํ ไปอยาํ งน้ันทกุ ชาติทกุ ภพ
อน๎ \" บทท่ี ๘ (หนา๎ ที่ ๒) อกี สองวนั ตอํ มา หลงั จากทไ่ี ดร๎ บั จดหมายจากตาอน๎ ตาออ๏ ดกพ็ าพลอยขน้ึ รถไปลงเรอื ยนตเ๑ ลก็ ๆ ทต่ี าอน้ั ขอยมื คน อืน่ มาไวใ๎ ห๎ เรอื นั้นจอดอยูํทที่ ําชา๎ งวังหนา๎ ตาออ๏ ดนดั ไว๎แตํวันกอํ นวําจะต๎องออกเดนิ ทางแตเํ ชา๎ เพราะจะต๎องไปถึงให๎ ทนั เวลาเยยี่ ม ฉะนัน้ คืนนัน้ ทงั้ คนื พลอยจึงเกอื บจะไมไํ ดน๎ อนเลย เพราะในตอนหวั คา่ํ พลอยก็ต๎องน่ังจดั ของกิน อันมีสัมสกุ ลูกไม๎และของอื่นๆ ท่ีร๎วู ําตาอน๎ ชอบ บรรจุลงในตะกร๎า สําหรับเอาไปใหใ๎ นตอนเช๎า พลอยตง้ั ใจเอาของไปใหต๎ าอ๎นให๎มาก นกึ วําตาอ๎นจะไดไ๎ ปเผอื่ แผํใหเ๎ พื่อนรวํ มทุกข๑ในคกุ บางขวางนั้น ได๎กนิ กันหลายๆ คน พลอยเคยจัดของกนิ เชํนเดียวกันนี้ ด๎วยความรักมาแลว๎ หลายหน ครงั้ หนึง่ นานหนักหนามาแล๎ว เคยชํวยกันสองคนกบั ช๎อยจัดของกนิ สํงให๎พีเ่ น่ือง เมอ่ื ไปรับ ราชการนครสวรรค๑ ตอํ มาก็เคยจดั ของกินสํงไปให๎ตาอัน้ และตาอ๏อด คร้ังยังอยํเู มอื งนอก คราวนี้ถึงคราวต๎องจัดของกินสํง ให๎ตาอน๎ พอนกึ ถึงตาอน๎ พลอยกต็ อ๎ งหยดุ กลืนนาํ้ ลาย ขมํ ตัวเองมิให๎สะอื้นออกมาดงั ๆ เพราะเกรงวําเด็กคนใช๎สองสามคน ทน่ี งั่ ชํวยอยูํนน้ั จะได๎ยิน ตาอ๎นชํางมกี รรมเวรอาภัพยิ่งกวําคนอืน่ เสยี จรงิ ๆ คนอ่ืนทพ่ี ลอยเคยจัดของสํงให๎ ดว๎ ยความรัก ความคิดถงึ นั้นเขาไปดี ไปเพื่อความรํงุ เรืองของชวี ติ ในเวลาขา๎ งหนา๎ แตตํ าอ๎นกลบั ต๎องไปรา๎ ย ไปอยํูในคกุ ตอ๎ งรับโทษอัน หนกั ทสี่ ุด เทาํ ท่มี นษุ ย๑จะลงโทษกันได๎ พลอยถอนใจใหญํ พยายามจะสลดั ความรส๎ู กึ เศรา๎ หมองใหห๎ ลดุ พ๎นไปจากหัวใจ กม๎ หน๎าจดั ของตอํ ไปจนดกึ แตเํ มือ่ เข๎านอนแล๎วกไ็ มหํ ลบั จะหลบั ตาลงครัง้ ใดก็เหน็ แตหํ นา๎ ตาอ๎น ในที่สดุ กไ็ ด๎แตํนอนลมื ตาอยูํ คนเดียว และมํอยไปงบี หนึง่ เมื่อตอนไกํขนั รงํุ ขน้ึ เชา๎ พลอยกร็ บี แตงํ ตวั เพอ่ื ออกเดนิ ทางแตเํ ชา๎ ตามทต่ี าออ๏ ดบอกไว๎ พลอยเอาเดก็ ตามหลงั ไปคนหนง่ึ เพอ่ื ยก ของทจ่ี ะเอาไปใหต๎ าอ๎น แลว๎ ก็ขน้ึ รถออกจากบ๎านแตเํ ชา๎ ตรํู ขณะทีน่ ้ําคา๎ งยงั จับอยตูํ ามใบหญ๎าและใบไม๎ในบา๎ น ตาอ๏อดน่งั ไปข๎างๆ พลอยในรถ พอรถออกวงิ่ สักครูํ พลอยกต็ ๎องกระชับผา๎ หมํ ใหแ๎ นบกบั ตวั เพราะรูส๎ กึ ทง้ั หนาวและต่ืนเตน๎ อยํางบอก ไมถํ ูก ใจหน่งึ น้นั ดีใจจะไดพ๎ บลูก ไดเ๎ หน็ หนา๎ ลูกทมี่ ิไดพ๎ บปะมานาน อีกใจหน่ึงนน้ั กใ็ ห๎ประหมําพรนั่ พรึง เพราะทๆี่ จะไป นัน้ เปน็ คุกมหันตโทษ ซ่ึงต้ังแตํเกดิ มาเปน็ ตวั พลอยก็มิได๎เคยนกึ ฝนั วาํ จะต๎องยาํ งกรายเข๎าไป พอถงึ ทาํ ชา๎ งวงั หนา๎ ตาออ๏ ดกพ็ าพลอยลงเรอื ยนตล๑ าํ เลก็ ๆ ลาํ หนง่ึ ทจ่ี อดเทยี บทาํ คอยอยแํู ลว๎ เรอื ยนตน๑ น้ั ตดิ เครอ่ื ง แล๎วก็ลอยลําออกจากทํา บํายหน๎าแลนํ ขน้ึ ไปเหนือน้ํา พลอยนัง่ ปลอํ ยอารมณม๑ องดลู ํานํา้ มองดฝู ง่ั ทัง้ สองข๎าง ทางฝงั่ พระ นครต้งั แตํทําช๎างวังหน๎าจนถงึ ปากคลองบางลําภู จากบางขนุ พรหมจนถึงสามเสน เคยมแี ตวํ งั เจ๎าฟา้ วงั เจ๎าตํางกรม วัง เจ๎านายอยตูํ ิดตํอกันไปตลอด พลอยรจู๎ กั รัว้ วังเหลาํ นดี้ ี และเคยเหน็ มาเม่ือครัง้ ยังรงุํ เรือง เคยมีการมงี านใหญํๆ ร้วั วังท่เี คย โออํ ําสมพระเกียรตยิ ศ เต็มไปด๎วยมหาดเลก็ ข๎าหลวงผ๎คู นจํานวนมาก แตบํ ัดน้ีความรวํ งโรยได๎เขา๎ มาสูจํ นเห็นไดช๎ ัด บางวัง ก็ปดิ เงียบเพราะผ๎คู รองวังมิไดป๎ ระทับอยํูอีกตอํ ไป ผ๎ูคนข๎าในกรมกก็ ระจัดพลัดพราย บางวงั ก็ปิดเฉพาะแตตํ ําหนักใหญํ สวํ นตําหนกั เลก็ เรือนนอ๎ ยยงั มีคนอยูํ แสดงวาํ เจ๎าของวังสน้ิ พระชนมไ๑ ปเสียแลว๎ คงเหลอื แตโํ อรสธดิ ายงั อยํูตอํ ไป ร้ัววัง ทั้งหลายก็ยิ่งเป็นเคร่อื งเตอื นใจ ให๎พลอยนกึ ถึงความหลังครงั้ ตามเสดจ็ ไปบางปะอนิ นกึ ถงึ แมนํ ํ้าเจ๎าพระยาสายเดียวกันน้ี
ซ่งึ ครัง้ หนึง่ เคยคราครํ่าไปด๎วยเรือแพใหญนํ ๎อยในกระบวนเสดจ็ ยาวจนสดุ สายตา นึกถงึ กระทงหลวง กฐินหลวง กระบวน พยุหยาตราทางชลมารค ซง่ึ มเี รือองคพ๑ ระกฐนิ เรือพระทน่ี ง่ั และเรอื พระท่ีน่งั รอง เรอื ดัง้ เรอื แซงและเรือกระบวนตาํ งๆ ภาพ เรอื พระที่นั่งปิดทองลอํ งชาด ฝพี ายถอื พายทองและสวมเสอื้ แดงกางเกงแดงอันงามระยบั จบั ตา เสยี งเหเํ รอื เสยี งกระทง๎ุ เสา๎ ดเู หมอื นจะยงั ดงั อยํูกอ๎ งหู พลอยน่ังปลอํ ยอารมณ๑ ปลํอยตวั ใหเ๎ รือยนต๑ลาํ เลก็ นั้นพาไป ใกล๎จดุ หมายเขา๎ ไปเรือ่ ยๆ สามเสน พน๎ ไปสกั ครํู เรอื ยนตก๑ แ็ ลนํ ลอดสะพานรถไฟพระราม ๖ ซงึ่ เปดิ ใช๎เมือ่ ต๎นแผนํ ดินนี้ เรอื แลํนผํานปากคลองบางเขน วัดเขมา และบางตะนาวศรีไปตามลําดับ ในทีส่ ุดก็มาจอดอยทํู ปี่ ลายสะพานทาํ น้ําใหญํของคกุ บางขวาง ตาออ๏ ดเออ้ื มมอื มาแตะแขนพลอยเบาๆ เหมอื นกบั จะปลกุ ใหต๎ น่ื แลว๎ พดู วาํ \"ถึงแลว๎ แมํ ได๎เวลาพอดีไมํชา๎ ไป\" พลอยกา๎ วขน้ึ จากเรอื ขน้ึ ไปยนื บนโปะ๊ ซเี มนต๑ ระหวาํ งทย่ี นื คอยเดก็ ยกของขน้ึ จากเรอื พลอยกห็ นั หนา๎ มองไปยงั ตวั คกุ ทันใดน้ันหัวใจก็เต๎นแรงและขาสน่ั น๎อยๆ ดว๎ ยความประหมํา ในสภาพอนั นาํ สะพรึงกลัวทก่ี ้ันกางอยูตํ รงหนา๎ เบื้องหน๎า พลอยออกไป เปน็ ทางเดินยางไปสูํกาํ แพงอันสงู ใหญํ ทางเดินน้นั ไปสดุ ลงทป่ี ระตใู หญํกลางกาํ แพง ซึง่ ดูแตไํ กลเหมือนกับ ปากถ้ํา ตรงกลางแลเห็นหอคอยอันสงู ใหญํ และพอเหน็ หลังคาทเี่ รยี งรายอยํนู ้นั ได๎ ท้งั กาํ แพงทั้งหอคอยดสู ูงใหญํแข็งแรง เปน็ หนักหนา คนทอ่ี ยใํู นน้ันดไู มมํ หี วังทจ่ี ะหลุดพ๎นออกมาไดเ๎ ลย ถึงพลอยจะพยายามนึกถึงสภาพของคนทอี่ ยูภํ ายใน กําแพงน้นั พลอยก็คงนกึ ไมอํ อก นึกไดแ๎ ตํเพียงวํากรรมเวรอะไรของตาอน๎ ทที่ ําใหต๎ ๎องถูกคุมขังแขง็ แรงเพยี งน้นั คนอีก หลายคนกําลงั ขน้ึ จากเรือลาํ อ่ืนทมี่ าจอดในทาํ น้ัน บ๎างกม็ าคนเดียว บา๎ งกม็ าหลายคน ทีเ่ ปน็ คนแกํสูงอายุกม็ ี ทย่ี งั อยูํในวัย กลางคนหรอื หนุมํ สาวก็มี ทเี่ ป็นเดก็ กม็ ี คนเหลํานั้นมีท้ังผูห๎ ญงิ ผ๎ูชาย บ๎างกม็ าตัวเปลาํ บา๎ งกม็ ขี องติดมอื มาเชํนเดยี วกับ พลอย ทุกคนมิได๎แสดงอาการรืน่ เรงิ หรือหัวเราะตอํ กระซิก แตขํ นึ้ จากเรอื บํายหนา๎ เดนิ เข๎าสคูํ ุกมหันตโทษ ดว๎ ยใบหน๎าอนั เครํงขรึม พลอยเหลอื บมองดคู นเหลําน้ีแล๎ว กใ็ จหายดว๎ ยความสงสาร ร๎ูสึกวําตนเองและคนอีกเป็นจาํ นวนมากท่เี หน็ อยํูนน้ั มีขอ๎ ผกู พันกนั ใกลช๎ ิด เพราะตํางคนตํางกจ็ ะต๎องมีพํอมีผัวหรอื มีลูก หรือคนทีร่ ักทถ่ี ูกคมุ ขงั อยํใู นนัน้ ปราศจากอิสรภาพ ทกุ คนไมมํ ีใครอยากเขา๎ ไปในท่ีๆ กําลงั เดินใกล๎เข๎าไป แตคํ วามรักเปน็ เสมือนกําลงั อนั มหึมา ท่ีกาํ ลงั ดนั ทกุ ๆ คนให๎ใกล๎เข๎าไป ทุกที ไมอํ าจอยุดยัง้ ได๎ ทั้งทท่ี ุกคนร๎ตู วั แล๎วเป็นอยาํ งดีวํา ขากลบั ออกไปนัน้ จะไมมํ ีอะไรกลบั ออกไปดว๎ ยเลย นอกจาก ความทุกข๑ระทมทีต่ ๎องพรากจากคนท่ีตัวรัก พลอยเดนิ ตามคนทเ่ี ดนิ ไปทางเดยี วกนั นน้ั ในทาํ มกลางแสงแดดตอนเชา๎ พอพน๎ ประตใู หญขํ องคกุ บางขวางเขา๎ ไป ก็ รส๎ู ึกเย็นวาบไปทัง้ ตัว เพราะไดเ๎ ข๎ามาในทีร่ มํ หัวใจน้นั กส็ ลดหดหํลู งทนั ที ทส่ี าํ หรบั ญาตไิ ปเยย่ี มนกั โทษนน้ั เปน็ หอ๎ งใหญํ มลี กู กรงเหลก็ กน้ั ขวางไวแ๎ ขง็ แรงระหวาํ งนกั โทษฝา่ ยหนง่ึ และผท๎ู ไ่ี ป เยย่ี มอกี ฝ่ายหนงึ่ ระหวํางกลางมที างเดินสาํ หรับผค๎ู ุมคอยเดินตรวจตรา ระหวํางทเ่ี ยยี่ มเยือนกันอยํู ตาออ๏ ดไปตดิ ตํอกับ เจา๎ พนักงาน ในเร่ืองทจ่ี ะมาเยย่ี มตาอน๎ ตามระเบียบ สวํ นพลอยน้ันกค็ อยอยูํในหมํญู าติและมิตรของผต๎ู อ๎ งโทษ ทกุ คนดู เหมือนจะมคี วามรูส๎ ึกมหี ัวใจทเี่ ตน๎ แรงอยาํ งเดียวกนั และตาทุกคมํู องไปเบ้อื งหนา๎ ผาํ นลูกกรงเหล็กทีก่ ้ันอยํนู ้ันเข๎าไป เพราะในน้นั อีกสักครหํู นงึ่ คนท่ีรักท่เี ปน็ หํวงของทกุ คน จะมาปรากฏตวั ในไมชํ า๎ อีกครหูํ น่ึงกม็ ีเสยี งประตูเปิดปดิ เสียงผคู๎ ุม
ออกคําสง่ั อะไรดงั ๆ และเสยี งอกี เสยี งหนง่ึ ท่ที าํ ให๎พลอยแขง๎ ขาอํอนลงไป ดว๎ ยความรูส๎ กึ ระคนไปดว๎ ยความพรัน่ พรึงและ ความสมเพช เสยี งน้นั คือเสยี งโซํตรวน ซึง่ ดังจากตวั นักโทษหลายๆ คน ท่กี าํ ลงั เดนิ ออกมาให๎ญาติเยยี่ ม เสยี งตาอ๏อด กระซิบท่ีขา๎ งหวู าํ \"น่ันแนํ พี่อน๎ มาโนํนแลว๎ \" แล๎วตาอ๏อดกเ็ อามอื มาแตะเบาๆ ท่แี ขนพลอย และนําตวั พลอยไปที่หนา๎ ลกู กรง ตาอน๎ ซบหนา๎ ลงกราบพลอยโดยไมพํ ดู จาวาํ กระไร พลอยจะเอยํ ปากทกั ตาอน๎ กไ็ มสํ ามารถทจ่ี ะทาํ ได๎ เพราะคอหอย นั้นตีบและตนื้ ตนั ไปสิน้ ดว๎ ยความร๎สู ึกทัง้ สงสารท้งั รกั ท้งั ดใี จท่ีได๎พบหน๎ากนั ตาอ๎นซบู ผอมไปจนผดิ รูปราํ ง ผมเผ๎ารงุ รงั และหนวดเครากม็ ไิ ดโ๎ กนสะอาดเรยี บร๎อยเหมือนแตํกํอน ตรวนทใี่ สอํ ยูนํ ัน้ ดูจะเปน็ ขนาดใหญํและหนกั กวํานกั โทษคนอ่ืนๆ อีกหลายคนท่ีพลอยไดเ๎ ห็น ตาอน้ั ไดพ๎ ดู ไวถ๎ กู ต๎องแลว๎ ตั้งแตแํ รก ภาพตาอ๎นทป่ี รากฏอยูํตอํ หน๎าในขณะนี้ เปฯ็ ฃนภาพที่ พลอยมิไดเ๎ คยคิดฝนั วําจะประสบพบเหน็ และไมํอยากท่จี ะพบเห็นเลย เมอ่ื ได๎เหน็ แลว๎ กอ็ ยากจะเอามือปิดหน๎าหลับตา แล๎ววิ่งหนีไปเสยี ใหไ๎ กล หรืออยากจะร๎องไห๎ดังๆ ใหส๎ มกบั ความร๎ูสกึ ในใจ แตํพลอยก็ทาํ อยํางน้นั มไิ ด๎ ได๎แตํขํมสติฝืนใจ ยมิ้ กบั ตาอน๎ แล๎วพดู ขน้ึ อยํางลาํ บากตะกกุ ตะกกั วาํ \"อ๎น ! แมํคดิ ถึงเหลอื เกนิ อ๎นเป็นอยํางไรบา๎ ง\" \"ผมไมเํ ป็นไร คุณแมํ ไมํเปน็ ไร ดใี จเหลือเกินที่คณุ แมมํ าเยย่ี ม\" ตาอ๎นตอบอยาํ งตะกกุ ตะกักเชํนเดียวกัน แลว๎ หนั หน๎าไปยิม้ กบั ตาอ๏อดถามวํา \"อ๏อดสบายดหี รือ ขอบใจมากทจ่ี ดั เร่อื งปิน่ โตให๎\" \"ปน่ิ โตอะไร แมไํ มรํ เ๎ู รือ่ ง\" พลอยถามข้ึน \"อ๏อดเขา๎ จัดเรือ่ งวําจา๎ งทาํ ป่ินโตสงํ เขา๎ มาใหผ๎ มในนี้\" ตาอ๎นอธบิ าย \"อ๎อ !\" พลอยพดู อยํางโลงํ ใจ และขอบใจตาอ๏อด ทอี่ ุตสาํ ห๑นกึ ไปตลอดจนถงึ เร่อื งอาหารการกนิ ของพ่ชี ายในคุก \"อ๏อดไมํเห็นบอกแมสํ ักที\" พลอยพดู ตอํ \"เขาทาํ ปิ่นโตสํงพอกินได๎หรืออน๎ ไมขํ าดเหลืออะไรหรอื \" \"พอกนิ ไดท๎ เี ดียวคุณแมํ ไมขํ าดเหลอื อะไรเลย\" ตาอน๎ ตอบ \"วนั นแี้ มํเอาของกินมาฝากอกี หลายอยาํ ง เอามามากๆ อ๎นจะไดแ๎ บงํ ใหเ๎ พื่อนฝงู กินบ๎าง\" พลอยพดู ตอํ ไป และ พยายามขํมสติกลัน้ นาํ้ ตาไว๎ อยํางเต็มความสามารถ ตาอน๎ ยกมอื ไหวแ๎ ลว๎ ตอบวาํ \"ผมดใี จจรงิ ในน้ีไมมํ อี ะไรสําคัญเทาํ ของกิน แล๎วผมจะบอกพวกพอ๎ งวําคุณแมํสงํ มาให๎\"
พลอยรด๎ู วี าํ ทง้ั ตนและตาอน๎ ตาํ งตอ๎ งพยายามขมํ ความรส๎ู กึ ในใจอยาํ งสดุ แรงเกดิ ทง้ั สองคนตาํ งพยายามตหี นา๎ ชน่ื เข๎าหากนั เหมือนกบั พดู คุยกนั เป็นปกติ ตาํ งฝ่ายตํางซํอนความรสู๎ ึกมิใหอ๎ ีกฝา่ ยหนง่ึ เห็น ทงั้ ท่ีร๎ูอยูํเต็มอกวาํ อกี ฝา่ ยหน่ึงน้ัน รด๎ู ี คาํ พดู ท่ีใช๎พดู กันเป็นคาํ พูดเลก็ ๆ นอ๎ ยๆ เกยี่ วกับเรือ่ งสขุ ทกุ ข๑ทัว่ ๆ ไป ไมมํ ีความหมายอะไรเกินไปกวํานัน้ แตํคําพูดทกุ ๆ คาํ กม็ คี วามสาํ คญั ยิ่งยวด เพราะเปน็ ถอ๎ ยคาํ ท่ีออกมาจากหัวใจของคนรกั กนั และหํวงใยกันมากทีส่ ดุ ตาออ๏ ดเขา๎ มายืนอยํู ข๎างๆ ตวั พลอย และคยุ กบั ตาอ๎นเบาๆ ในทํานองถามทกุ ข๑สุขเชนํ เดียวกัน พลอยชําเลืองดตู ามขอบลกู กรงเหลก็ โดยทว่ั ๆ ไป ทุกคนทมี่ าเยีย่ มตาํ งพากันเข๎าไปชดิ ลูกกรง เพอื่ อยใูํ กล๎คนท่ตี นรกั ใหไ๎ ด๎มากทส่ี ดุ แมใ๎ นระยะเวลาอนั สั้น หญิงสาวหนา๎ ตา สะอาดสะอ๎านคนหนง่ึ อยูํถดั พลอยออกไป กาํ ลังเอามือเกาะลูกกรงและซบหนา๎ รอ๎ งไหอ๎ ยํางหมดอบั อาย ชายหนมุํ คนหนึ่ง ยนื อยภํู ายในทางด๎านนกั โทษ มองดูหน๎าหญงิ สาวคนนัน้ ดว๎ ยแววตาอนั ละหอ๎ ย เสยี งพูดเบาๆ วาํ \"อนงค๑อยํารอ๎ งไห๎.....อยาํ รอ๎ งไห๎....พไ่ี มํเป็นไรหรอก ขอใหอ๎ นงคร๑ ักษาตวั ให๎ดี.....เล้ยี งลูกใหด๎ .ี ...\" พลอยตอ๎ งเบอื นหนา๎ กลบั มาทนั ที ดว๎ ยความสงั เวชสลดใจ และขณะเดยี วกนั กร็ ส๎ู กึ ตวั วาํ ความทกุ ขข๑ องตนนน้ั มไิ ด๎ อยแูํ ตตํ ัวผเู๎ ดยี ว มีคนอกี มากมายหลายรอ๎ ยพัน ท่ีรวํ มทกุ ขอ๑ ันใหญํหลวงนี้ และในคนจํานวนนน้ั กย็ ังมคี นอกี มาหลาย ทีอ่ ยูํ ในฐานะลําบากกวาํ พลอย หรอื ยังอยใํู นวยั ที่ไมสํ ามารถอดทนตอํ ความทกุ ขไ๑ ด๎เทาํ พลอย หัวใจของพลอย ซ่งึ จดจอํ อยทูํ ่ตี า อ๎นและท่ีความทกุ ขข๑ องตนเองนั้น เรม่ิ คลค่ี ลายแผํกว๎างออกไปถึงคนจาํ นวนมาก ทเี่ รยี งรายอยํใู นขณะน้นั ความเมตตา และความเห็นใจคนอน่ื ท่ีรํวมทกุ ข๑ ชํวยใหพ๎ ลอยดาํ รงความรส๎ู ึกของตนไว๎ได๎ในระดับอนั ควร ไมแํ สดงความทุกขโ๑ ทมนสั ออกมาตํอหน๎าตาอน๎ เวลาทก่ี าํ หนดไวใ๎ หเ๎ ยย่ี มนน้ั ผาํ นไปโดยรวดเรว็ หลงั จากทไ่ี ดม๎ อบของใหแ๎ กเํ จา๎ พนกั งานเรอื นจาํ แลว๎ พลอยกย็ นื มองดูตาอ๎นจนลับตาไป แล๎วก็ปลอํ ยตัวใหต๎ าออ๏ ดพาไปลงเรือกลับบ๎านอยํางสงบ ขณะที่เดนิ กลบั นัน้ กร็ ูต๎ วั วํา ไดท๎ ้ิงเอา สวํ นหนึง่ อันสําคัญของหวั ใจน้นั ไว๎ในเรอื นจาํ ขณะทเ่ี รอื แลนํ กลบั มาตามลาํ แมนํ าํ้ ตาออ๏ ดกย็ กมอื ขน้ึ ตบแขนพลอยเบาๆ แลว๎ พดู วาํ \"วันนแี้ มํดีมาก ขอชมเชย\" \"ทาํ ไมออ๏ ด\" พลอยถามโดยไมหํ ันหนา๎ กลับเขา๎ มาในเรือ ยงั คงนั่งมองภาพรมิ แมนํ ํา้ ผํานไปเร่ือยๆ \"ที่ลูกวําดกี เ็ พราะแมํใจแขง็ ไมรํ ๎องไห๎......อ๎าวแล๎วกนั !\" ตาออ๏ ดร๎องขน้ึ กอํ นท่ีจะพดู จบ เพราะพลอยรีบดึง ผ๎าเชด็ หน๎า ออกจากกระเป๋าขน้ึ ปดิ หนา๎ อยาํ งรวดเรว็ และก๎มตวั ลงร๎องไหเ๎ หมอื นกบั วําสายตัวจะขาด ความหวงั หรอื ความฝนั ของตวั เอง ทพ่ี ลอยเคยนกึ วาํ เลอ่ื นลอยนน้ั ยง่ิ นานวนั เขา๎ กย็ ง่ิ จะดเู ปน็ จรงิ เปน็ จงั ขน้ึ มาทกุ ที ความวังนน้ั ก็คือตาอ๎นอาจไมํถกู ประหารตามคาํ พิพากษา เพราะในหลวงไมทํ รงยอมลงพระปรมาภิไธย ในบรมราชโองการ ใหป๎ ระหารชีวติ ขาํ วคราวทีพ่ ลอยได๎ยินจากปากคนหลายคนนนั้ กด็ ูจะสนับสนนุ ความหวังหรือความฝันนั้นให๎แนนํ แฟน้ ย่งิ ขน้ึ ทุกที จนในท่สี ุดพลอยถึงกับหมดกังวลในขอ๎ น้นั และทําใจเสยี ไดว๎ าํ มลี ูกอกี คนหนง่ึ ท่เี คราะห๑กรรมบนั ดาลให๎ตอ๎ งตดิ คุก
และตนมีหนา๎ ทๆ่ี จะตอ๎ งคอยสงํ เสยี เพอ่ื ใหล๎ ูกมคี วามสขุ สบายตามสมควร เทําท่สี ภาพในคุกจะอํานวยใหจ๎ นกวําจะสน้ิ กรรม ซง่ึ พลอยเองก็ไมรํ ว๎ู ําจะเปน็ เวลาเมอื่ ใด ระหวาํ งนน้ั ขาํ วเรอ่ื งพระเจา๎ อยหํู วั จะสละราชสมบตั กิ ค็ งหนาหขู น้ึ ทกุ วนั พอํ เพม่ิ เปน็ คนทส่ี นใจมากกวาํ คนอน่ื เพราะ ได๎เคยทํานายทายทกั ไว๎แตํแรก \"ฉนั เคยวําไว๎แตํแรกแลว๎ แมพํ ลอยจาํ ได๎ไหม\" พอํ เพ่ิมพดู ขึน้ วนั หน่ึง \"วาํ อะไรคณุ หลวง คุณหลวงเคยวําอะไรตอํ ะไรไว๎มากมายเต็มที ฉันไมํมีปญั ญาจะไปจดจาํ ได๎หมด\" พลอยพูด \"กเ็ ร่ืองในหลวงทํานจะไมเํ สดจ็ กลับนน่ั ปะไร\" พอํ เพิ่มพูดยาํ้ ดว๎ ยนาํ้ เสยี งท่ีแสดงความสําคญั ของตน ในฐานเปน็ ผู๎ รอบรู๎ทาํ นายเหตุการณไ๑ ด๎แมํนยาํ \"คณุ หลวงไปไดข๎ าํ วอะไรมาอกี แลว๎ หรือ\" พลอยถามอยาํ งสงสัย \"ใครๆ ก็ร๎กู ันท่วั ไปแล๎ววําทํานไมเํ สดจ็ กลบั แนํ ถา๎ รฐั บาลยงั อยํอู ยํางนี้ ฉันวําทํานไมกํ ลับเหมือนกัน เพราะคงไมมํ ี ทางทจ่ี ะตกลงกันได\"๎ \"แลว๎ จะทาํ อยํางกันเลาํ คุณหลวง\" พลอยถามอยาํ งไมเํ ขา๎ ใจจริงๆ \"ก็จาํ ทาํ อยํางไร\" พํอเพมิ่ วํา \"ถ๎าทํานไมเํ สด็จกลับ ทํานก็คงจะสละราชสมบัติ\" \"ตายจริง ! คณุ หลวง ! เอาอะไรมาพดู !\" พลอยพูดอยาํ งร๎อนใจ \"ตง้ั แตฉํ ันเกิดมาเปน็ ตวั กย็ ังไมเํ คยได๎ยนิ วาํ ใน หลวงสละราชสมบัตสิ กั ที จะเป็นไปได๎ถงึ เพยี งนัน้ เทียวหรือ\" \"สมยั นอี้ ะไรก็เป็นไปได๎ทั้งน้ันแมํพลอย\" พํอเพิ่มวาํ \"เมื่อในหลวงทาํ นทรงมีความเหน็ อยํางไรแล๎ว สภากับรัฐบาล เขามคี วามเหน็ ไปอีกอยาํ งหนง่ึ ก็อยูํตอํ ไปดว๎ ยกนั ไมํได๎ ถึงคราวที่จะตอ๎ งแยกกัน\" \"แลว๎ บ๎านเมอื งจะเป็นอยํางไรตํอไป\" พลอยถามอยาํ งกงั วล \"ฉันนกึ ไมํถงึ จรงิ ๆ ฟงั ดเู หมอื นบา๎ นแตกสาแหรกขาด ถ๎าในหลวงองค๑นีส้ ละราชสมบัติ ใครจะได๎เป็นในหลวงองคต๑ อํ ไป\" \"ฉันเองกย็ ังไมรํ ๎ู\" พํอเพ่ิมตอบ \"เจา๎ นายก็ยงั มอี ีกหลายองค๑ ทางสายสมเดจ็ พระพันปีกม็ าสิ้นสุดลงทร่ี ชั กาลนี้ เพราะไมํมพี ระเจา๎ ลูกเธอ ถา๎ จะกลับไปทางสายสมเดจ็ พระพนั วสั สากระมัง แตฉํ นั คิดเอาเองนะแมพํ ลอย เอาจรงิ เข๎าองค๑ ไหนจะไดเ๎ ปน็ ฉันก็ยงั ไมํรู๎เลย\" ในใจจรงิ ของพลอยนน้ั ไมอํ ยากใหค๎ วามคาดหมายของพอํ เพม่ิ กลายเปน็ จรงิ แมแ๎ ตนํ อ๎ ย เพราะโชคชะตาของตาอน๎ ขณะนี้ ดูจะผกู พันอยํูกบั พระเจา๎ อยํูหัวพระองค๑นนั้ ถา๎ หากวําสละราชสมบตั ิจริง และผลัดแผนํ ดนิ ใหมจํ ริง ตาอน๎ จะเป็น อยาํ งไรกส็ ุดทจี่ ะเดา และพลอยก็รู๎จักชีวิตดีเกินไปที่จะไมํมองแตดํ า๎ นดี รูว๎ ําทางทดี่ ีทีส่ ดุ น้นั ควรจะมองทางเสยี หรือแงรํ ๎าย
ไว๎กํอน แตเํ หตกุ ารณ๑บา๎ นเมืองในขณะนั้น ดเู หมือนจะอยนูํ อกเหนือการกระทาํ ของบุคคลใดทั้งสน้ิ ตาอ้นั เองก็เคยมาเลาํ ให๎ พลอยฟังวาํ รัฐบาลไดพ๎ ยายามทุกทาง ทจี่ ะมิให๎พระเจ๎าอยหูํ ัวตอ๎ งสละราชสมบตั ิ ตาอ๏อดซง่ึ นงั่ ฟังอยูํด๎วยถามตาอัน้ อยาํ ง ยมิ้ ๆ วาํ \"ทกุ ทางแลว๎ หรือพี่อนั้ \" \"ทุกทางแลว๎ ออ๏ ด เทาํ ทจ่ี ะทาํ ได๎\" ตาอ้ันตอบ \"อ๏อดเห็นวํามที างเดยี วเทําน้ัน ทจี่ ะปอ้ งกนั มใิ หท๎ าํ นออก\" ตาอ๏อดวํา \"ทางไหนกนั \" ตาอ้นั หันขวบั ไปถามน๎องชาย \"ก็เราบอกอยหํู ยกๆ วาํ พยายามทกุ ทางแลว๎ \" \"ลองตามพระทยั ทํานดูบา๎ งเปน็ ไง\" ตาออ๏ ดพดู เบาๆ \"ออ๏ ดกพ็ ูดเป็นเลนํ ไปเสยี ทุกที\" ตาอ้นั พดู แลว๎ ก็ลุกขนึ้ เดินหายไป ปลอํ ยให๎ตาออ๏ ดนัง่ หัวเราะเบาๆ อยูคํ นเดยี ว ตอํ จากนน้ั มากม็ แี ตขํ าํ วทส่ี บั สนอลเวงเกย่ี วกบั พระเจา๎ อยหํู วั จนพลอยหมดปญั ญาทจ่ี ะจบั ตน๎ ชนปลายทไ่ี หนถกู จน วนั หนึ่งตอนสายของฤดูรอ๎ น ตาออ๏ ดก็เดนิ เข๎ามาหาพลอยดว๎ ยสีหน๎าทไ่ี มํสบายใจนัก แลว๎ พูดเบาๆ ขน้ึ วาํ \"ในหลวงสละราชสมบัตอิ ยาํ งแนํนอนแลว๎ แมํ\" \"โธํ !\" พลอยพดู ขึน้ ได๎คําเดยี ว \"กน็ น่ั นํะซ\"ี ตาออ๏ ดวํา \"ลกู กว็ ําอยํางนน้ั เหมือนกนั \" \"น่ีถา๎ ไมใํ ชํอ๏อดเป็นคนมาบอก แมกํ แ็ ทบไมเํ ช่ือ\" พลอยพูดเบาๆ \"ลกู เองก็ไมอํ ยากเชอ่ื \" ตาอ๏อดวาํ \"ร๎สู กึ เสยี ดายเหลือเกนิ ท้ังทีไ่ มํใชํเรอ่ื งราวอะไรของลูกเลย\" พลอยยกมอื ลบู หวั ออ๏ ดแลว๎ พดู วาํ \"แมกํ ็เสยี ดายเหมอื นกนั ออ๏ ด ไมอํ ยากเหน็ บา๎ นเมอื งเป็นไปถึงเพียงนี้ ร๎ูสกึ วาํ ผิดแบบแผนประเพณี หรอื แมํจะเปน็ คนโบราณอยูํคนเดียวกไ็ มํร๎ู\" \"ลกู เสยี ย่ิงกวํานัน้ ไปอีก\" ตาอ๏อดพูดตอํ \"เมอื งไทยเราเพ่งิ เปล่ยี นมาเป็นระบอบประชาธปิ ไตยยงั ไมทํ นั ไร เรากย็ งั ต๎องมาเสียคนสําคัญ ทเ่ี ปน็ ประชาธปิ ไตยมากทส่ี ดุ ไปคนหน่งึ \" แลว๎ ตาออ๏ ดก็ถอนใจใหญอํ ยํางมที กุ ข๑ ซงึ่ พลอยไมเํ คยเห็น ตาอ๏อดทาํ บํอยนกั จบแผนํ ดนิ ที่สาม
แผนํ ดินท่ี ๔ บทที่ ๑ พลอยเรม่ิ ชวี ติ ในแผนํ ดนิ ท่ี ๔ ในอายขุ องตน หรอื อีกนยั หนึง่ รชั กาลท่ี ๘ แหํงกรงุ รตั นโกสินทร๑ ดว๎ ยความร๎สู กึ ท่วี ําตน นนั้ อยูํในวยั ชรา พลอยมีอายไุ ดห๎ า๎ สบิ เศษ แตอํ าศัยท่ภี ายในชั่วชวี ิตของตน ไดผ๎ าํ นมาถึงสามแผนํ ดนิ และเหตุการณ๑ท้งั ปวงไดผ๎ นั ผวนเปลย่ี นแปรไดอ๎ ยํางรวดเรว็ ทาํ ใหพ๎ ลอยเห็นได๎วาํ ตนได๎ใช๎ชวี ิตมานานนกั หนา เมอ่ื พลอยยงั เปน็ เดก็ รนํุ สาวอยใํู นวงั ไดเ๎ คยพบคนทส่ี ามารถอา๎ งไดว๎ าํ เคยอยมํู าถงึ สามแผนํ ดนิ แลว๎ ในรชั กาลท่ี ๕ นั้นเอง คิดเกดิ แตํสมยั แผนํ ดนิ พระบาทสมเดจ็ พระนัง่ เกล๎าฯ หรือไดเ๎ คยเหน็ เจา๎ นายซงึ่ เปน็ ลกู เธอในรชั กาลที่ ๒ ยังมีพระ ชนมอ๑ ยูมํ าถงึ รชั กาลท่ี ๖ เชนํ เสดจ็ พระองค๑แม๎นเขยี น พลอยกเ็ คยนึกอยวูํ ําทาํ นเหลาํ นน้ั มีอายุยนื นกั หนา และเปน็ คนแกํ ชราสุดท่ีจะประมาณ ตํอมาถงึ รัชกาลท่ี ๖ เมือ่ พลอยออกครองเรอื นเปน็ ผูใ๎ หญเํ กอื บจะพูดไดว๎ าํ ไมมํ ใี ครอายเุ กนิ สาม แผํนดิน คนท่เี กดิ ในสมยั รัชกาลท่ีส่ีนน้ั กล็ ว๎ นแตเํ ปน็ ผ๎ูสูงอายุในสายตาของพลอยทงั้ ส้นิ บดั นพี้ ลอยเปน็ คนทไ่ี ดผ๎ าํ นมาแล๎ว ถึงสามแผํนดิน มอี ายอุ ยํูตํอมาจนเข๎าถึงแผํนดินที่ส่ี เรียกได๎วําเปน็ คนสี่แผํนดินอยาํ งเตม็ ปาก ความรส๎ู กึ ตวั วาํ ตนเป็นคนท่ี ยํางเข๎าสปูํ ูนชรานน้ั กย็ ิง่ มากขึ้นทุกวัน พลอยใจหายเมอ่ื ตาออ๏ ดเอาพระบรมรปู พระเจา๎ อยหํู วั รชั กาลใหมมํ าใหด๎ ู เพราะพระเจา๎ อยหํู วั ยงั ทรงพระเยาวน๑ กั ยง่ิ มองดูพระบรมรปู กย็ ่ิงร๎ูสกึ จับใจสงสาร ความจงรักภักดีในตัวนัน้ ไมํมที างเส่ือมคลายลงไป เพราะพระเจา๎ อยํูหัวรชั กาลนี้ เปน็ พระโอรสทูลกระหมํอมฟ้า ที่พลอยรูจ๎ กั ไดเ๎ คยเหน็ ตง้ั แตอํ ยใูํ นวัง และตอํ มาแม๎เตบิ โตออกมาอยขูํ ๎างนอกแลว๎ ก็ยังได๎ยนิ พระกติ ตคิ ณุ เลอ่ื งลือจากปากคนทั่วไปอยเูํ สมอ ความรส๎ู ึกท่บี งั เกดิ ในเมือ่ เห็นพระบรมรูปน้ัน พลอยเองก็อธิบายไมํถูก เพราะแตํกํอนแตไํ รเมือ่ ผลัดแผํนดนิ ใหมํ กป็ รากฏวําเจา๎ นายทท่ี รงรับรชั ทายาท เสด็จขึน้ เถลงิ ถวัลยราชสมบตั นิ ้นั เปน็ เจ๎านายท่ีเจรญิ พระชนั ษาแลว๎ ทกุ พระองค๑ แตคํ ราวนเ้ี ปน็ คราวแรกทีพ่ ระเจ๎าอยหํู วั ทรงพระเยาว๑ ยังเลก็ นักในสายตาพลอย ถงึ แม๎ความจงรักภกั ดขี องพลอย จะมีตอํ แผนํ ดนิ นี้ไมนํ อ๎ ยไปกวาํ แผนํ ดินกอํ นๆ แตคํ วามยําเยงเกรงกลัว มไิ ด๎ผุดข้ึนมาใน หัวใจเลย ตรงกันขา๎ ม ความรู๎สกึ อกี อยํางหน่งึ ที่ผกู มดั ใจได๎มากกวาํ นน้ั กลับเกดิ ขึ้นมาแทน คือความรกั อนั เป็นสํวนตัวหวง แหน เหมอื นกับวําในหลวงรัชกาลที่ ๘ เปน็ บคุ คลทเี่ ปน็ ของพลอยแทๆ๎ เป็นบุคคลท่ีพลอยตอ๎ งเฝา้ ดูความเจริญเตบิ โตด๎วย ความสนใจ ความร๎สู ึกวําในหลวงมพี ระชนั ษาเพยี ง ๘-๙ ขวบ เปน็ กาํ พรา๎ พระราชบดิ า และกําลังประทับอยํใู นตาํ งประเทศ ทําให๎พลอยบงั เกิดความสงสารและหวํ งใยจบั จติ จับใจ พลอยนง่ั มองพระบรมรปู เลก็ ๆ ทต่ี าออ๏ ดไปหามาให๎อยาํ งสนใจ พยายามมองดอู ยาํ งละเอียดท้ังใกล๎ทงั้ ไกล พระพกั ตร๑ท่ีแลเหน็ นัน้ ก็ละมา๎ ยคล๎ายคลึงกับสมเดจ็ พระราชบดิ า เมือ่ ครงั้ ยัง ทรงพระเยาว๑ และความละมา๎ ยคลา๎ ยคลงึ น้ัน ยง่ิ เป็นขอ๎ ผูกมดั พลอย ใหเ๎ กิดความรักความเอน็ ดูมากขึ้นไปอกี ด๎วย ความรส๎ู กึ ท่วี าํ ตนไดเ๎ คยเห็นมาแตทํ ลู กระหมอํ มพระราชบดิ า และได๎เคยเหน็ อยํางใกล๎ชดิ มาแตยํ ังทรงพระเยาว๑ \"เจา๎ ประคณุ เอย๐ ยังเล็กนัก\" พลอยราํ พึงออกมาเบาๆ \"ทลู กระหมอํ มแก๎วยังเล็กเหลือเกนิ ใครจะไปรูว๎ าํ ตอํ ไปจะ เปน็ อยํางไร นาํ สงสารนกั นาํ สงสารเหลอื เกิน...\"
\"แมํสงสารใคร\" ตาอ๏อดซึ่งกาํ ลงั นัง่ อาํ นหนงั สอื พิมพ๑อยํอู ีกทางหน่งึ เงยหน๎าขึ้นมาถาม \"สงสารในหลวง...ในหลวงเล็กแผนํ ดินนี้\" พลอยตอบ \"อา๎ ว ! ไปสงสารทํานทําไมลํะแมํ เพิง่ เสวยราชย๑เทาํ น้ันเอง ยงั ไมํทนั ไรเลยแมํกส็ งสารเสยี แลว๎ \" ตาอ๏อดพดู ด๎วย น้ําเสยี งทเ่ี ตม็ ไปด๎วยความปรานี พลอยร๎ูตวั วําเด๋ียวน้ี ตาอ๏อดรักและปรานีตน เหมือนกับวําพลอยเปน็ เดก็ ๆ คนหนงึ่ ทีต่ าอ๏ อดต๎องคอยดแู ลต๎องคอยเอาใจ \"แมํกไ็ มรํ ๎ูเหมือนกนั ...\" พลอยตอบอยาํ งไมํแนใํ จ \"รู๎แตวํ าํ พอเห็นพระบรมรูปก็ใจคอหาย ทาํ นเหมือนทลู กระหมอํ ม แดงเมื่อทรงพระเยาว๑ เป็นพมิ พเ๑ ดยี วกัน แล๎วก็สงสาร...สงสารจับจิตจบั ใจ จะเปน็ เพราะยังทรงพระเยาวเ๑ กนิ ไปหรอื อะไรก็ ไมรํ ๎ูได๎ แตํในใจนั้นรส๎ู ึกเหมอื นกับวํา ใครเขามาจบั เอาลกู หลาน ที่ตัวเลก็ ๆ เอาไปกดขี่ ไปเลนํ รังแก\" ตาออ๏ ดหวั เราะแลว๎ กพ็ ดู วาํ \"แมํจะคิดมากไปเสียละกระมัง ทํานเป็นในหลวงใครจะไปเลํนรงั แกทาํ นได๎ รัฐธรรมนญู ของพอี่ ั้น กย็ ังบอกไวว๎ าํ องคพ๑ ระมหากษัตริย๑เป็นทเี่ คารพสักการบูชา ใครจะมาละเมดิ มิได๎ เลนํ รงั แกในหลวง กเ็ หน็ จะถือวําเปน็ ละเมดิ พระมหากษตั รยิ ๑กระมงั \" \"แมํไมไํ ดห๎ มายความวําอยาํ งนน้ั หรอกอ๏อด\" พลอยตอบ \"แมไํ มํเข๎าในหรอกเร่อื งรฐั ธรรมนญู อะไร ของตาอัน้ นีน่ ะํ ทีแรกได๎ยนิ นึกวาํ เป็นคนชอ่ื พระธรรมนญู ดว๎ ยซาํ้ แมํรแ๎ู ตเํ พยี งวาํ ชีวิตของเจ๎าฟา้ เจ๎าแผนํ ดนิ นัน้ ไมํเหมอื นคนธรรมดา ถา๎ ดู เผินๆ จะวําสุขก็สุขนกั แตํถา๎ ดูให๎ลูกซ้ึงเขา๎ ไปแลว๎ ส๎ูเป็นอยาํ งเราๆ กไ็ มไํ ด๎ พระเจา๎ แผํนดินตอ๎ งระวังพระองคไ๑ ปทุกส่ิงทุก อยําง จะเสวยจะบรรทมจะทรงทําอะไรกอ็ ยูใํ นกรอบ ไมํเห็นจะเป็นตวั ของตวั เองได๎ แตใํ นหลวงพระองค๑นย้ี ังทรงพระเยาว๑ นัก\" พลอยหยิบพระบรมรปู ขึน้ ดอู กี ครั้งหนึง่ แล๎วกพ็ ูดตอํ ไปวํา \"ออ๏ ดคิดใหด๎ ๆี เถิด น่ีถ๎าทาํ นเกิดมาเปน็ ลกู คนธรรมดาสามญั ก็เป็นเด็กกําลังเลนํ กําลงั กนิ ตํอไปเตบิ โตขึ้นมากห็ า ความสุขได๎อยาํ งคนธรรมดา ไมํมีใครสนใจ แตพํ อเป็นในหลวงเขา๎ กห็ มดกนั เหมอื นกบั ถกู เขาจบั ต้งั ไว๎บนห้ิงพระแตํยังเลก็ ถา๎ ทาํ นเปน็ ผ๎ูใหญํหรือบ๎านเมืองเหมอื นสมัยกํอน แมํกจ็ ะไมํวาํ กระไรหรอก แตเํ ดยี๋ วนี้... แล๎วกท็ ํานยงั เลก็ นกั เล็กเหลือเกิน แมํจึงอดสงสารไมไํ ด๎\" การผลดั แผนํ ดนิ ใหมจํ ากรชั กาลท่ี ๗ มาเป็นรัชกาลท่ี ๘ นน้ั ดเู งียบเหงาในสายตาของพลอย เพราะการผลดั แผํนดิน ทางกฏหมาย โดยที่รชั กาลกํอนยงั มิได๎เสดจ็ สวรรคต และพระเจ๎าอยหํู ัวแผํนดินใหมํ ก็ยงั ทรงพระเยาว๑ และประทบั อยูํ ตํางประเทศ เพราะฉะน้นั การผลดั แผนํ ดิน จงึ เป็นไปโดยเงียบเชียบ ปราศจากพิธีรตี รอง ไมํมงี านพระบรมศพ ไมมํ งี านไว๎ ทุกขท๑ งั้ เมอื ง และไมํมีงานพระบรมราชาภเิ ษก ทุกอยาํ งเหลาํ น้ีเปน็ สัญลักขณ๑ของการผลดั แผนํ ดนิ ตามความรส๎ู ึกเชือ่ ถอื ของพลอย เมอ่ื ปราศจากสงิ่ เหลาํ น้ี พลอยก็เผลอคดิ ไปได๎บอํ ยๆ วาํ ทกุ อยาํ งยังเหมอื นเกาํ ไมํมเี ปลย่ี นแปลง
พลอยเรม่ิ แผนํ ดนิ ใหมใํ นชวี ติ ของตนดว๎ ยความรส๎ู กึ ทไ่ี ดก๎ ลาํ วมาแลว๎ แตแํ ผนํ ดนิ ใหมทํ ไ่ี ดเ๎ รม่ิ ตน๎ ขน้ึ นน้ั ไดท๎ าํ ให๎ พลอยมหี วงั หมดความวิตกกังวลลงไป ในเรือ่ งที่สาํ คญั เรอ่ื งหนึ่งคอื เรือ่ งตาอน๎ เพราะหลงั จากทีไ่ ดเ๎ ป็นปัญหาสงสัยกนั มา นานวํา ผทู๎ ี่ไดร๎ ับคาํ พพิ ากษาตอ๎ งประหารชีวิต ในคดกี บฏ พ.ศ. ๒๔๗๖ นน้ั จะตอ๎ งถกู ประหารจรงิ ตามคําพิพากษาหรอื ไมํ ปญั หานนั้ กด็ ูเหมือนจะมคี าํ ตอบทแี่ นนํ อนขน้ึ มาบ๎าง คอื เมอื่ พระเจ๎าอยูหํ วั รัชกาลกอํ นไดส๎ ละราชสมบตั ไิ ปแลว๎ กม็ ไิ ดม๎ ใี คร หยบิ ยกเอาเรอ่ื งน้ขี น้ึ มาพิจารณาอกี ตาอน๎ และคนอนื่ ๆ ท่ตี ๎องโทษประหารก็คงอยูํตอํ ไป ในเรอื นจําเชนํ เดียวกบั คนอืน่ ๆ ที่ ตอ๎ งโทษนอ๎ ยกวํา พลอยไดท๎ ําใจเสยี แล๎วในเร่ืองตาอ๎น ไมํอยากจะหวังอะไรมาก ถึงแม๎วาํ ตาอ๎นจะตอ๎ งถกู จองจาํ หมด โอกาสทจ่ี ะดาํ เนินชวี ติ ไปตามปกติ เป็นต๎นวําบวชเรียน หรอื มคี รอบครัวบุตรภรรยาเชนํ คนหนุมํ รํนุ ราวคราวเดียวกัน พลอย กม็ ิไดเ๎ กบ็ เอามาเป็นอารมณ๑ เพราะการทต่ี าอ๎นยงั มีชวี ิตอยไูํ ด๎ กเ็ ปน็ ของมคี าํ พอเพียงแล๎วสําหรับพลอย ถึงจะอยํใู นคกุ พลอยก็ยงั มีความม่ันใจวาํ สามารถไปเย่ียมไดเ๎ ม่อื คิดถึง และสงํ ขา๎ วของไปให๎ไดท๎ ุกครง้ั เทาํ ทน่ี กึ อยากจะสงํ ไป เมอ่ื เพลาความกงั วลเรอ่ื งชวี ติ ของตาอน๎ ลงไปไดบ๎ า๎ ง เพราะทาํ ใจไดถ๎ กู พลอยกม็ เี วลาทจ่ี ะหนั มาดู ลกู คนอน่ื ๆ ของ ตน และบรรดาญาติและคนอนื่ ๆ ทีอ่ ยูํรอบตัว คุณเนียนและคุณน๎ุยซง่ึ เป็นผู๎ใหญฝํ ่ายคุณเปรมน้นั ได๎ถึงแกกํ รรมไปแลว๎ ท้ัง สองคน คุณเนยี นซงึ่ เปน็ คนเจ็บกระเสาะกระแสะมานาน ตงั้ แตํพลอยเริ่มเขา๎ มาอยใูํ นบ๎าน ไดต๎ ายไปกํอนการเปล่ยี นแปลง การปกครองสกั ปเี ศษ จัดการศพคณุ เนยี นเสร็จลงแลว๎ คุณนยุ๎ ผซู๎ ึ่งชรามาก กม็ าตายลงอกี คน หลงั จากเปลี่ยนแปลงการ ปกครองแลว๎ ไมํเทําไรนกั ฉะนัน้ คนทย่ี งั เปน็ ผูใ๎ หญํกวําพลอย จงึ ยังเหลืออกี เพียงสองคนในบ๎าน คือคณุ อํุนคนหนง่ึ และนาง พิศซึ่งเดี๋ยวนี้ทกุ คนในบ๎าน รวมทงั้ พลอยดว๎ ยเรยี กวาํ \"ยายพศิ \" หรอื \"ยาย\" เฉยๆ คณุ นน้ั ทรดุ โทรมไปตามสภาพของสังขาร ทช่ี ราลงไป แตํคณุ อุํนเป็นคนชอบอยํูกบั ท่ี คือน่ังอยํใู นห๎องเฉยๆ มาตง้ั แตํยังเป็นสาวจนแกํ เพราะฉะน้ันถงึ คณุ อุนํ จะแกํชรา ลงไปอยํางไร กไ็ มํมีการเปลีย่ นแปลงทใี่ ครรู๎สกึ มแี ตปํ ระไพซง่ึ เดี๋ยวนีด้ หู ํางเหินไป ไมํคอํ ยจะไปอยูํทเี่ รือนคณุ อุนํ เหมอื นแตํ กํอน เมอ่ื พลอยถามเรอ่ื งนีป้ ระไพกต็ อบอยํางเบ่ือๆ วํา \"คณุ ป้าแกเํ หลือเกนิ จนเด๋ยี วนี้พูดอะไรไมํคํอยรู๎เรอื่ ง เห็นประไพเปน็ เด็กไมรํ ๎จู กั จบจกั สิน้ \" ความชราทาํ ใหย๎ ายพศิ เปลย่ี นแปลงไปมาก ยายพศิ ผซ๎ู ง่ึ เดย๋ี วนอ้ี ายรุ วํ มเจด็ สบิ ไมมํ แี รงทจ่ี ะไปไหนมาไหน นอกจาก นั่งอยํใู นหอ๎ งทีพ่ ลอยจัดให๎อยํู มีเดก็ คอยดูแลปรนนิบัติหาข๎าวหาน้ําให๎กนิ ยายพิศซึ่งพลอยจาํ ได๎วาํ เคยเปน็ คน กระฉับกระเฉงแขง็ แรง กลับกลายเปน็ คนแกทํ หี่ มดกําลังวังชา ไดแ๎ ตนํ ัง่ ตาํ หมากอยํูในห๎อง แตํสตปิ ัญญาและความจําของ ยายพิศยงั มีอยํบู รบิ รู ณ๑ และสาํ หรับยายพิศพลอยก็ยงั เปน็ \"คณุ พลอย\" เด็กทแ่ี กเคยเล้ยี งมาน่ันเอง การเปล่ยี นแปลงใน สภาพฐานะ และจาํ นวนปที ีผ่ าํ นไป มิได๎ทําใหพ๎ ลอยเปล่ยี นแปลงไปจากเกาํ ในสายตาของยายพศิ ขณะน้ียายพิศไมมํ ี หน๎าท่ีการงานใดๆ ที่จะตอ๎ งทํา พลอยเหน็ วาํ ยายพศิ เป็นคนเกาํ แกํแตคํ รัง้ แมํ และเป็นคนท่ไี ดเ๎ ลยี้ งพลอยมาแตํเล็ก พลอย จงึ เลีย้ งดยู ายพศิ ดว๎ ยความกตัญ๒ู พยายามหาความสุขใหย๎ ายพิศทุกทางเมอื่ ยายพศิ แกลํ ง พลอยรู๎ดวี ํายายพิศมี ความสขุ มาก ทกุ ครง้ั ทีต่ นไปเยี่ยมทีห่ อ๎ งและนั่งคุยด๎วย ฉะน้ันพลอยจึงพยายามไปหายายพศิ บอํ ยๆ เทําท่ีจะมีเวลา และ ทุกครง้ั ทไ่ี ปหายายพิศ พลอยกด็ เู หมอื นจะมคี วามสุขใจดว๎ ยเหมอื นกัน เพราะยายพศิ ดูเหมอื นจะเปน็ สายโซเํ ส๎นเดยี ว ที่ยัง โยงชวี ิตของพลอยในปัจจบุ ัน ใหต๎ ิดตอํ กับความหลงั ทงั้ หลายทงั้ ปวงท่ผี ํานมาแลว๎ นานหนักหนา ยายพิศชอบพูดถึงเรอื่ ง
เกําๆ และนาํ เอาตัวบคุ คลทตี่ ายไปแลว๎ มาเปรยี บเทยี บกบั คนรุํนที่เกิดมาทีหลังเสมอ ลูกของพลอยทุกคน ยายพศิ ก็มักจะ เปรยี บเทียบกับคนแตํกอํ น ใหพ๎ ลอยฟังวาํ คนนน้ั เหมือนใครคนนีเ้ หมอื นใคร เป็นตน๎ วาํ ตาอั้นน้ันยายพิศก็ดูและพูดวาํ \"คณุ อั้นนั้นหน๎าตามาทางคุณพลอย แตใํ จคอไมํเหมอื น บําววําไปทางเจา๎ คณุ พอํ ของคณุ อนั้ มากกวํา\" \"ฉนั เองดูไมอํ อกหรอกพิศ\" พลอยพดู \"พศิ วาํ ตาอนั้ เหมอื นคณุ เปรมตรงไหน\" \"ตรงนิสยั ใจคอ เจา๎ คณุ ทาํ นปงึ ปังทาํ อะไรทําจริง แล๎วกช็ อบที่แปลกๆ ใหมๆํ คุณอัน้ ก็เหมอื นกนั \" \"บางทกี ็จะจริง...แล๎วตาอ๏อดเลํา\" \"คุณออ๏ ดนนั้ หน๎าตาไปทางเจ๎าคณุ พอํ แตํใจคอกลบั ไปเหมอื นเอาคณุ เพิ่ม ชวั่ แตํวาํ คุณออ๏ ดดกี วําทสี่ ขุ มุ ไมเํ อะอะ เกกมะเหรก คณุ เพิ่มเมอื่ ยงั หนุํม บาํ วต๎องคอยปราบเสมอ เกะกะก็เทํานัน้ เมากเ็ ทําน้ัน แตํถา๎ พูดถงึ นาํ้ ใสใจคอ กเ็ ผือ่ แผํมี เมตตาเหมือนกับคณุ ออ๏ ดนั่นเอง\" \"ประไพเลาํ พศิ \" พลอยซักตํอ \"เฮอ๎ !\" ยายพศิ ถอนใจ \"คุณพลอยอยําถอื คนแกเํ ลยทูนหัว คณุ ถามมาบาํ วก็จะบอกให๎ คุณประไพนน้ั ยง่ิ สาวข้ึนมา ก็เหมอื นคุณพลอย ราวกบั พมิ พเ๑ ดยี วกัน แตํคณุ พลอยใจคอเหมือนทาํ นฟากขะโนน๎ \" คําวํา \"ทํานฟากขะโนน๎ \" น้ัน ยายพศิ หมายถงึ เจ๎าคุณพอํ ของพลอย \"คุณพลอยจงึ เยอื กเยน็ ไมํโกรธไมโํ มโหไมํววูํ าม แตคํ ุณประไพน่นั บําวดๆู ไปยง่ิ เหน็ เหมือน คณุ แมขํ องคุณพลอย ตรงน้ีแหละที่หนักใจ\" \"ก็ไมเํ หน็ จะเปน็ อะไรนีพ่ ศิ \" พลอยวํา \"แมดํ ีออกจะตายไป\" \"ดนี ํะไมํมใี ครดเี ทําแลว๎ เจา๎ ประคุณ\" ยายพศิ ยกมือทวํ มหัว \"แตคํ ณุ พลอยอยําลมื วาํ คุณแมขํ องคณุ แสนงอนก็ เทาํ นน้ั ใจเรว็ กเ็ ทาํ น้ัน...แล๎วก็เจ๎าชเู๎ อาการอยทํู ีเดยี ว\" ยายพิศพดู ตรงๆ อยํางทีร่ ู๎อยํูแลว๎ วาํ ตนเปน็ คนแกํ และอยํูกับพลอย มานาน จนไมมํ ีอะไรจะถอื โกรธกันอกี ตอํ ไป \"พิศก็ชาํ งเอาทีไ่ หนมาพดู !\" พลอยทว๎ งข้ึนเม่อื ยายพิศกลาํ วหาวาํ แมํของตนเจ๎าช๎ู ยายพศิ หวั เราะอยาํ งชอบใจแลว๎ กโ็ ขกหมากในครกทองเหลอื งไปพลางแลว๎ พดู วาํ \"คณุ พลอยยังเล็กนกั ในตอนนัน้ จะไปรอู๎ ะไร บาํ วโตแล๎วไดอ๎ ยํกู ับคณุ แมํมากกวําคนอื่น ถึงได๎รใ๎ู จกันดี วาํ แตคํ ุณ พลอยคอยระวังคุณประไพให๎ดีก็แลว๎ กัน บาํ วมนั แกํเสยี แลว๎ ไมยํ ังงั้นกจ็ ะชํวยดูให๎อีกคนหน่งึ คณุ ประไพก็สวยจริงๆ เสีย ด๎วย ดูไมดํ ีก็จะลําบาก\" \"เด็กเด๋ยี วนี้ไมเํ หมอื นแตํกํอนหรอกพศิ \" พลอยตอบอยํางหนกั ใจเหมือนกัน \"พอเขาโตแลว๎ เขาก็เลยี้ งตัวเขาเอง ฉัน จะไปวาํ อะไร ก็กลวั เขาจะวาํ ยุงํ ไมเํ ขา๎ เรอ่ื ง\"
\"อะ๏ ! พูดอยํางนัน้ จะใชไ๎ ด๎หรอื \" ยายพศิ รอ๎ ง \"แมลํ ูกกันกต็ อ๎ งฟังกนั มงั่ ซคี ณุ พลอย คุณเสียอีกทีใ่ จดีไปหนอํ ยเทาํ นั้นเอง ถา๎ คุณแขง็ เขา๎ บา๎ ง ลกู เตา๎ กต็ อ๎ งกลวั ตอ๎ งเกรงใจไปเอง ท่ีไหนจะไปกล๎า\" แลว๎ ยายพศิ ก็นงั่ บนํ พึมพําไปอีกนาน ความจรงิ คาํ พดู ของยายพศิ วาํ ประไพเหมอื นยายในนสิ ยั ทย่ี ายพศิ เรยี กวาํ \"เจา๎ ช\"๎ู น้นั สะกดิ ใจพลอยอยูํมาก เหมือนกัน เพราะประไพขณะน้ีโตขน้ึ เป็นสาวเตม็ ตัว พอท่จี ะมเี หย๎ามเี รอื นได๎ นบั วําอยูํในวยั ทีท่ าํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งคดิ มาก แตํ ประไพกย็ ังมไิ ดแ๎ สดงทําทีออกมาให๎แนชํ ัดวาํ สมัครใจจะมีเรือนหรือยงั ประไพเปน็ คนมเี พอ่ื นฝงู เพศเดยี วกนั และรนํุ ราวคราวเดยี วกนั มาก จนพลอยเกอื บจะจาํ หนา๎ และจาํ ชอ่ื ไดไ๎ มทํ ว่ั ถงึ วาํ ใครเปน็ ใคร เพือ่ นฝูงของประไพสวํ นมาก เปน็ คนท่ีอยใํู นฐานะใกลเ๎ คยี งกนั และเคยเปน็ เพอ่ื นนักเรียนมาแตคํ รงั้ ประไพยงั เรยี นหนังสือ และยับคบหากันมาจนบดั นี้ เพ่อื นฝงู เหลํานไี้ ปมาหาสทูํ ่ีบา๎ นเสมอ และรบี ประไพไปเทย่ี วหรือไปงานตํางๆ ตามบ๎านของตนบอํ ยที่สุด พลอยเองก็มไิ ดส๎ นใจเข๎าไปเกยี่ วข๎อง เพราะตํางวยั กันเป็นหนกั หนา ทกุ ครง้ั ทีพ่ ลอยเข๎าไป ทกั ทาย หรือคยุ กบั สาวๆ เหลํานี้ เสียงหวั เราะตํอกระซกิ กนั จะเงยี บลงทนั ที และตาํ งคนก็ตาํ งพูดกบั พลอยอยาํ งเกอ๎ เขนิ ทํา ใหพ๎ ลอยต๎องเก๎อไปด๎วย และไมอํ ยากเข๎าไปเกีย่ วขอ๎ งมากนัก เพราะเกรงวาํ ตนจะเป็นคนขัดความสนุกสบายของลกู พลอยยอมรบั เอาประเพณใี หมํ ทป่ี ลอํ ยใหล๎ กู สาวไปไหนมาไหนกบั เพอ่ื นฝงู ไดโ๎ ดยอสิ ระ ถา๎ หากวาํ เพอ่ื นฝงู เหลาํ นน้ั เป็นหญิงดว๎ ยกัน และไปกันหลายๆ คน แตพํ ลอยก็ยงั วางเง่ือนไขวํา ประไพจะไปไหนมาไหนก็ตอ๎ งบอกกนั กอํ น สวํ นใน เวลากลางคนื น้นั หา๎ มไปเด็ดขาด นอกจากจะไปกบั พชี่ ายคนใดคนหนง่ึ ฉะนน้ั ในเวลากลางวนั ประไพจงึ มกั จะมาขอ อนญุ าตไปเทยี่ วบ๎านเพ่ือน ไปซ้ือผ๎ากับเพอื่ น และไปดูหนังกบั เพ่ือนอยํูเสมอ ซึ่งพลอยกไ็ มคํ อํ ยขัด แตเํ วลากลางคนื ถ๎ามี งานใดทเี่ พ่อื นฝงู เชิญ ประไพกใ็ หเ๎ พอ่ื นฝูงของตนเชิญตาออ๏ ดหรือตาอน้ั ดว๎ ย แตตํ าอ๏อดเป็นคนไมชํ อบไปการงานนกั ประไพจึงต๎องขอรอ๎ งใหต๎ าอ้นั ไปเปน็ เพอื่ นเสมอ และตาอ้ันก็มกั จะตามใจนอ๎ งสาวไมคํ ํอยขดั งานตอนบาํ ยตดิ ตอํ ไปถงึ กลางคนื นน้ั เปน็ งานชนดิ ใหมซํ ง่ึ พลอยเพง่ิ จะมาไดย๎ นิ ชอ่ื โดยมากมกั จะเปน็ งานวนั เกดิ ของเพ่ือน หรือฉลองครบรอบปีวันแตํงงานของเพอื่ นทแ่ี ตํงงานไปแล๎ว ประไพเรียกงานเหลํานี้วาํ \"ปาร๑ตี้\" เสยี งพดู อยบูํ อํ ยๆ วําจะต๎องไปปาร๑ตขี้ องคนนน้ั บ๎าง คนนบ้ี า๎ ง และเมอื่ จะมงี านปารต๑ ีค้ รัง้ ใด ประไพกต็ ๎องโกลาหลซือ้ ผ๎าตัดเสอ้ื และตดั เสอ้ื ใหมทํ ุกคร้งั ไป วนั หนง่ึ พลอยอดรนทนไมไํ ดถ๎ ามตาออ๏ ดขน้ึ วาํ \"อ๏อด ! ออ๏ ดร๎ูบ๎างไหม วําไอง๎ านปาร๑ตอี้ ะไรของประไพนั้นนะํ เขาทําอะไรกันบา๎ ง\" ตาออ๏ ดหวั เราะแลว๎ ถามกลบั มาวาํ \"แมจํ ะไปกับเขาบ๎างหรือ\" \"ไมใํ ชํ แมถํ ามจริงๆ เพราะอยากรู๎\" พลอยตอบ \"เหน็ ประไพเขาพดู ถึงบอํ ยๆ แมํก็เลยสงสยั ไมํรู๎วําเขาทําอะไรกัน\"
\"ลูกกไ็ มํคอํ ยรวู๎ ําเขาทาํ อะไรกันเหมอื นกนั \" ตาออ๏ ดวํา \"ก็เหน็ เขาเชญิ คนไปแยะๆ แล๎วกม็ ีของเล้ยี ง มีหบี เสียงมี ดนตรแี ล๎วกน็ ่งั คยุ กนั สวํ นมากก็นินทากันเอง บางแหงํ หรูหราหนํอยก็มเี ต๎นราํ \" \"มเี ต๎นราํ ดว๎ ย\" พลอยทวนคําตาอ๏อด \"แล๎วใครเป็นคนเต๎น\" \"ใครทเี่ ตน๎ เป็นกเ็ ต๎นไป ยายประไพแกเคยมาขอให๎ลกู หัดให๎ แตํลูกขเี้ กียจ เขาจึงไปขอใหพ๎ ีอ่ ั้นหดั ดเู หมอื นจะเป็น แล๎ว\" \"อะไร ! ประไพเตน๎ ราํ เปน็ เหมอื นกนั หรอื \" พลอยถามอยาํ งไมํเชอ่ื หู เพราะไมรํ ๎เู รอื่ งน้ีเลย \"แมอํ ยําเอะอะไปเลย\" ตาอ๏อดตอบ \"เด๋ยี วน้ใี ครๆ เขาก็เตน๎ เป็นกนั ทั้งนน้ั ยิ่งผ๎ูหญงิ สาวๆ รนุํ ประไพเขาเตน๎ เป็นกัน ทกุ คน\" \"ดซู ยี ายประไพ !\" พลอยพูดอยํางเคืองๆ \"จะบอกสักคําก็ไมํมี ตาอ้ันกพ็ อดกี นั แล๎วประไพไปเทีย่ วเตน๎ รํากับใคร บ๎าง\" \"ลูกจะไปรไ๎ู ดอ๎ ยาํ งไร\" ตาออ๏ ดตอบบาํ ยเบ่ียง \"แตํแมํอยาํ คดิ มากไปเลย ประไพจะไปไหนพอ่ี ัน้ เขาก็ไปด๎วยเสมอ มี พช่ี ายคุมไปท้ังคน จะเปน็ อะไรหนักหนา\" \"ถึงอยาํ งนนั้ กเ็ ถิด\" พลอยพูดอยํางไมํวางใจนัก แตตํ าออ๏ ดกช็ วนคยุ เสียดว๎ ยเรื่องอ่ืน ความรท๎ู ไ่ี ดร๎ บั ใหมจํ ากตาออ๏ ดทาํ ใหพ๎ ลอยมองดู 'งานปารต๑ ้ี' ของประไพดว๎ ยความสงสยั แตจํ ะห๎ามเสยี เลยกไ็ มํได๎ เพราะตาอ้นั เปน็ คนรับวําจะไปดว๎ ยทกุ ครง้ั ไป และครัง้ ใดที่ตาอ้นั ตดิ ธรุ ะ ประไพกม็ ักจะมาเคีย่ วเข็ญออ๎ นวอนตาอ๏อด จน ตาออ๏ ดตอ๎ งรบั ไปด๎วยจนได๎ วนั หนง่ึ พลอยนง่ั อยกํู บั ตาออ๏ ดสองคน คยุ กนั ถงึ เรอ่ื งการกนิ อยขํู องตาอน๎ ทอ่ี ยใํู นคกุ ประไพกเ็ ขา๎ มาหาแลว๎ พดู ขน้ึ หลงั จากพูดเร่อื งอ่ืนๆ เปน็ พิธวี ํา \"คุณแมํ เดอื นหน๎ากว็ นั เกดิ ของประไพแลว๎ \" \"แล๎วยงั ไง\" พลอยพูดอยาํ งไมสํ นใจเทาํ ไรนกั \"ไพอยากขออะไรคณุ แมสํ กั อยําง\" ประไพตอบ \"แมกํ เ็ คยให๎ของประไพทกุ ปี ปนี ล้ี ูกจะเอาอะไร\" พลอยถามอยํางอารมณด๑ ี เพราะอยากจะตามใจลูกสาวอยูํ เหมอื นกัน \"ไพอยากได๎...ไพอยากม.ี ..\" ประไพพดู ตะกกุ ตะกกั
\"อยากไดอ๎ ะไรลูก\" พลอยถามอยํางเมตตา \"ไพอยากมีปาร๑ตี้ เชิญพวกเพ่ือนๆ มาทบี่ า๎ น\" ประไพตอบ พลอยเหลียวดูตาอ๏อดอยาํ งขอความเหน็ แตตํ าออ๏ ดก็ ย้ิมพยกั หนา๎ ชํวยพูดให๎วํา \"พีก่ เ็ ห็นดว๎ ย ประไพควรจะมกี บั เขาสักที จะได๎ตอบแทนคนอน่ื ทเ่ี ขาเชิญเราไปหลายคร้งั แล๎ว\" ความเหน็ ของตาออ๏ ดทาํ ใหพ๎ ลอยไมอํ าจทดั ทานประไพอยาํ งไรได๎ ไดแ๎ ตพํ ยกั หนา๎ อนญุ าตแลว๎ ถามวาํ \"งานอยํางนแี้ มกํ ไ็ มเํ คยจัดสักที ประไพตอ๎ งการอะไรบา๎ ง เขามีอะไรบา๎ งประไพต๎องคอยดู อยําใหข๎ าดเหลอื \" ประไพวง่ิ เขา๎ มาไหวเ๎ กอื บถงึ บนตกั พลอยดว๎ ยความดใี จ แลว๎ กพ็ ดู อยาํ งลาํ ลาํ่ ละลกั วาํ \"คุณแมไํ มตํ อ๎ งเปน็ หํวง ลูกจะจัดเอง เวลายงั อยํูอกี นานพอท่จี ะคดิ จะเตรียมไดอ๎ ีกมาก คณุ แมไํ มํต๎องทําอะไร ท้งั นน้ั เผอื่ ลูกต๎องการอะไรลูกจะบอกมา แล๎วพอี่ อ๏ ดชวํ ยบ๎างกแ็ ล๎วกัน\" ประไพพดู ทง้ิ ทา๎ ยไวใ๎ ห๎กบั พี่ชาย แล๎วกอ็ อกจากห๎อง ไปอยํางลงิ โลดดีใจ อา๎ งวํานดั กับเพอื่ นไว๎ขืนอยชูํ กั ชา๎ จะผดิ นัด พอประไพออกจากหอ๎ งไปแลว๎ พลอยก็ถามตาออ๏ ดขน้ึ วํา \"อ๏อด ! เมื่อกอี้ อ๏ ดพดู จรงิ หรอื เลํน\" \"อา๎ ว ! แลว๎ กนั พดู จริงๆ ซีแมํ !\" ตาอ๏อดรอ๎ ง \"แมํอยําลมื วําประไพเขาโตเป็นสาวแล๎ว เพือ่ นฝูงก็มาก เดยี๋ วก็มีคน เชิญไปโนนํ มาน่บี ํอยๆ เมอ่ื รับเชญิ เขาไปแล๎ว จะไมเํ ชิญเขาตอบบา๎ งกด็ ไู มํงาม อกี อยํางหน่ึง แมํจะไดเ๎ หน็ วาํ คนสมัยนีเ้ ขามี การงานกนั อยํางไร และเพือ่ นฝูงของประไพเขาแตลํ ะคนเป็นอยํางไรบา๎ ง ความจรงิ ลูกเห็นวําประไพเขาทาํ ถกู เขาจะร๎จู ัก ใครหรือมเี พอ่ื นฝูงท่ีไหน เขาก็พาเข๎ามาในบา๎ นให๎รูจ๎ ักแมํ รู๎จักพ่ขี องเขา เขาไมํออกไปพบกนั นอกบ๎าง แมํควรจะดีใจทีม่ ลี ูก สาวอยํางน้ี\" \"แมํก็ไมไํ ด๎วาํ อะไร\" พลอยตอบ \"เมอ่ื ออ๏ ดเหน็ วําน๎องทาํ ถกู กด็ ีแล๎ว แมํจะได๎วางใจได๎\" ตง้ั แตนํ น้ั มาประไพกต็ ระเตรยี มงานวนั เกดิ ทจ่ี ะมที บ่ี า๎ น เรม่ิ ตน๎ ดว๎ ยการเลอื กผา๎ ตดั เสอ้ื ชดุ ทจ่ี ะใสํ ไดผ๎ า๎ แลว๎ กค็ ดิ แบบ และวํุนวายไปจนตดั เสื้อเสรจ็ ไดเ๎ สอื้ แลว๎ ประไพก็มาขอใหพ๎ ลอยชํวยเลือกของแตงํ ตัว ทจี่ ะใสํใหเ๎ ข๎ากับเสอื้ ตํอจากนนั้ ก็ เตรียมอาหาร เตรยี มภาชนะ โต๏ะเกา๎ อแ้ี ละเคร่ืองใชต๎ ํางๆ พลอยดีใจท่เี หน็ วํา ยง่ิ ใกลว๎ ันเข๎ามา ตาออ๏ ดและประไพดกู ลม เกลียวสนิทสนมกันยิง่ ข้ึน เพราะประไพตอ๎ งมาขอความชํวยเหลอื จากตาอ๏อดใหจ๎ ัดโนํนจัดนใ่ี หบ๎ ํอยๆ ซ่งึ ตาอ๏อดกร็ บี ทาํ ให๎ ดว๎ ยความยนิ ดีทุกครงั้ จนพลอยเห็นได๎เองวาํ เมือ่ มีการงานทจี่ ะทําแกํนอ๎ งสาว ตาอ๏อดดเู ปน็ คนขยันผิดสงั เกต และ หลังจากที่ได๎ตระเตรียมทกุ อยําง เรยี บรอ๎ ยแล๎ว วันงานวนั เกดิ ของประไพกม็ าถงึ ตอนบาํ ยพอแดดรมํ พลอยแตงํ ตวั เสรจ็ แลว๎ กอ็ อกไปนง่ั ทส่ี นามหญา๎ หนา๎ ตกึ ตามทป่ี ระไพไดบ๎ อกไว๎ ทส่ี นามนน้ั มโี ตะ๏ เกา๎ อต้ี ้งั เรียงราย โตะ๏ ใหญํตัวหนงึ่ จัดวางไวท๎ ่ีมุมสนาม สาํ หรับเครอื่ งดื่มตาํ งๆ และอีกโตะ๏ หน่ึงมอี าหารหลายอยาํ งใสํจาน วางไว๎เตม็ พรอ๎ มทง้ั ภาชนะและส๎อมชอ๎ นทจี่ ะใชเ๎ วลารับประทาน พลอยเหลอื บตาดรู อบๆ อยาํ งพอใจ เพราะครั้งนีเ้ ป็นคร้งั
แรกท่ปี ระไพจดั งานทุกอยาํ งและสั่งการตาํ งๆ ดว๎ ยตนเอง โดยทีพ่ ลอยมิไดเ๎ ขา๎ ไปเกย่ี วข๎อง แตผํ ลงานนน้ั ดูเรยี บร๎อยไมํขาด ตกบกพรํอง ทาํ ให๎พลอยภมู ใิ จวําลกู สาวของตน เตบิ โตเป็นผ๎ใู หญํท่สี ามารถ ประไพแตํงตัวด๎วยชดุ สชี มพอู อํ น รบั กับผิวเนื้อ ท่กี ําลงั เปลํงปล่งั ด๎วยความเปน็ สาว ผมท่ีดัดใหมํด๎วยเครื่องไฟฟา้ และนาํ้ ยานน้ั ดูรับกับใบหน๎า และทีค่ อของประไพผกู จี้ ทบั ทิมโบราณ ที่เจา๎ คณุ พํอใหพ๎ ลอยเมื่อโกนจุก และพลอยไดม๎ อบให๎เป็นของขวัญวนั เกิดของประไพในวันน้ี ประไพยืนอยูํ กลางสนาม คอยต๎อนรับแขกท่กี าํ ลงั ทยอยกันมา ด๎วยทําทางทไี่ มํเคอะเขนิ ปราศจากขวยอาย แตขํ ณะเดยี วกนั ก็ไมํทิง้ กริ ิยามารยาททีส่ ุภาพออํ นโยน ทําให๎พลอยนั่งนึกชมลกู สาวอยํูในใจ และนกึ ถงึ ตัวเองเมอ่ื ยงั สาวอายุเทาํ ประไพวาํ คงไมํ สามารถรบั แขกได๎ดเี ทาํ ประไพทาํ อยใํู นขณะนี้ เพราะจะมัวแตปํ ระหมําหรอื กระดากอายอยูํ ตามประสาหญงิ สาวสมยั นัน้ แขกทม่ี าน้นั มีทง้ั ชายและหญงิ อายุรนุํ ราวคราวเดยี วกบั ประไพเปน็ สวํ นมาก ทุกคนแตํงกายเรยี บรอ๎ ยตามสมยั นิยม และมี กิริยาวาจาอันสภุ าพ พลอยแลเหน็ ก็ร๎ไู ดท๎ ันทดี ว๎ ยความโลํงใจวําประไพรจ๎ู กั คบเพอื่ น เลอื กคนที่มีฐานะและสงิ่ แวดล๎อม เชนํ เดยี วกบั ตน เพ่อื นของประไพทุกคนจงึ ดไู มนํ ํารงั เกียจ และเป็นบคุ คลทีพ่ ลอยเห็นวําพงึ ต๎อนรบั ไดท๎ ้ังสนิ้ วนั นน้ั มแี ขกมาราวๆ สามสบิ คนเศษ ลว๎ นแลว๎ แตคํ นหนมํุ คนสาว ตาํ งคนตาํ งทกั ทาย และจบั กลมํุ คยุ กนั อยาํ งคน๎ุ เคย เสยี งพดู คยุ เสยี งหวั เราะอยํางรําเรงิ ดงั สอดคลอ๎ งเสียงดนตรเี พลงฝรัง่ ทเ่ี ปดิ จากหีบเสียงใหญํ ต้ังไว๎ท่มี ุมสนาม ทุกคนมีหอํ ของขวญั หรือดอกไม๎มาให๎ประไพในวนั นี้ และพลอยอดไมํไดท๎ จี่ ะชมลกู สาวตนแตใํ นใจอกี วาํ ชาํ งแสดงอาการกิรยิ าดีใจ และชอบใจได๎อยํางมากเปน็ พิเศษ ทุกคราวทีไ่ ดร๎ บั ของ เหมือนกบั วาํ ของนั้นเปน็ ของขวัญชนิ้ แรกทป่ี ระไพได๎รบั ทกุ ครัง้ ไป เมอ่ื แขกมาครบแลว๎ ประไพกอ็ อกเดนิ เทย่ี วคยุ กบั แขกทจ่ี บั กลมํุ กนั อยรํู อบๆ สนาม ตาออ๏ ดกบั ตาอน้ั กเ็ ทย่ี วเดนิ ทกั ทายปราศรัยอยทํู ่วั ๆ ไป แขกหลายคนถกู ตาอ๏อดหรือประไพ พาตวั มาทําความเคารพ และแนะนําตัวใหร๎ ๎ูจกั กบั พลอย แตํพลอยก็ได๎แตยํ ้ิมแย๎มทกั ทาย พยักพเยิดไปตามเรื่อง ไมํมปี ัญญาทีจ่ ะจดจาํ ได๎หมดวําใครชอื่ อะไร หรอื เป็นลกู เต๎าเหลาํ ใคร รู๎แตเํ พียงวาํ คนเหลาํ นี้เป็นเพือ่ นของประไพ เปน็ เดก็ หน๎าตาดีคราวลกู คราวหลาน ซึ่งควรจะปลํอยใหพ๎ ดู คุยกันเองตาม ประสาเดก็ ไมํควรทจี่ ะต๎องมานง่ั คุยกบั คนแกอํ ยํางพลอย ฉะนั้นเมอ่ื ทักทายตามธรรมเนียมแลว๎ พลอยกไ็ ด๎แตํเชอ้ื เชญิ ให๎ คนเหลาํ นน้ั ทําตวั ตามสบาย ไมํหนวํ งเหนีย่ วเอาไว๎ พลอยนง่ั มองดกู ลมํุ คนหนมํุ คนสาวเหลาํ นน้ั อยเํู งยี บๆ โดยมไิ ดส๎ นใจกบั ใครเปน็ พเิ ศษ แตกํ อ็ ดสงั เกตชายหนมํุ คน หน่งึ ที่ยนื หัวเราะคยุ กบั ประไพอยํมู ิได๎ ส่ิงทช่ี วนใหส๎ งั เกตนั้นก็คือ ชายหนมํุ คนนั้นมิได๎แตํงกายแบบสากลอยํางชายหนมํุ คน อื่นๆ ที่มาในงาน แตนํ ํุงผา๎ มวํ งหางกระรอกสีตะกัว่ ตดั สวมถุงเทา๎ รองเท๎า และเส้อื นอกขาวคอปดิ กระดุมห๎าเมด็ ชายหนุํม คนน้ีพอพลอยเหน็ กร็ ๎ูทนั ทวี ําเปน็ ผู๎มีตระกลู เพราะผวิ พรรณน้ันดมู รี าศี และกิริยาทําทางก็ดจู ะถูกกับใจพลอยเป็นพิเศษ ประไพยนื คยุ กบั ชายหนมํุ นน้ั อยาํ งรน่ื เรงิ อยสํู กั ครหํู นง่ึ แลว๎ กพ็ าชายหนมํุ นน้ั เดนิ ตรงมาทางทพ่ี ลอยนง่ั พอมาถงึ พลอยประไพกพ็ ดู ขนึ้ วํา \"ทาํ นยงั ไมํทรงรจ๎ู กั คุณแม.ํ .....คุณแมํคะ นท่ี าํ นชายนอ๎ ย\" พลอยนกึ อยูแํ ล๎ววาํ เดก็ หนมุํ คนนไี้ มใํ ชคํ นธรรมดา พอรู๎ วาํ เป็นทาํ นชายเปน็ เจา๎ ก็รบี ยกมือขึ้นถวายบังคม
ทาํ นชายกม๎ เศยี รยกหตั ถบ๑ งั คมพลอยอยาํ งออํ นนอ๎ ม แลว๎ กล็ ดองคล๑ งประทบั ทเ่ี กา๎ อใ้ี กลๆ๎ พลางรบั สง่ั วาํ \"ชายชอ่ื สิทธิเดช แตใํ ครๆ เขากเ็ รียกชายวาํ นอ๎ ยท้งั นน้ั \" ถงึ ทาํ นชายนอ๎ ยจะเปน็ คนหนมํุ ทอ่ี าจเปน็ ลกู หรอื หลานของพลอยไดก๎ ต็ าม แตเํ มอ่ื พลอยรว๎ู าํ ทาํ นชายเปน็ เจา๎ นาย พลอยกร็ วบรวมเนอ้ื ตัวเขา๎ มาอยใํู นทาํ สงบเสงยี่ ม ทาํ ทาํ เฝา้ แหนอยาํ งท่ีเคยมา ขณะเดยี วกันพลอยก็นึกชมทํานชายนอ๎ ย อยแูํ ตํในใจวาํ มีกิรยิ ามารยาทนอบนอ๎ มตํอผู๎ใหญํ และเรยี บรอ๎ ยนาํ ดูไปทกุ อยําง สมกบั เปน็ เจ๎านาย ทาํ นชายร๎จู กั วางองค๑ และรจ๎ู กั ใช๎ถ๎อยคาํ ที่พอสมควร ทําใหพ๎ ลอยซ่งึ เป็นคนรักเจ๎านายอยแํู ล๎วดว๎ ยนิสัยดงั้ เดมิ ร๎สู กึ ดีใจที่เหน็ วาํ กิรยิ ามารยาท เหลาํ น้ัน ยงั มไิ ด๎สูญไปในเจ๎านายหนุํมๆ ทํานชายรับส่งั บอกพลอย ให๎รูจ๎ ักพระนามเสดจ็ พํอ ซงึ่ ทรงเปน็ ตาํ งกรมพระองค๑ หนง่ึ ที่พลอยร๎จู ักดี พลอยถามขน้ึ อยํางผู๎ใหญํ ทมี่ ักชอบถามถึงบิดารมารดาของคนทีเ่ ปน็ เดก็ กวาํ ตนวาํ \"หมํอมไหนมังคะทํานชาย\" \"หมํอมเออ้ื นคะํ \" ทํานชายรับสัง่ ตอบ \"หมอํ มแมํทาํ นเคยอยูํทบี่ นใชํไหม\" พลอยพดู เพราะเพ่ิงนึกขนึ้ ได๎ \"หมอํ มฉนั จาํ ไดว๎ าํ เคยเห็นเคยรจู๎ กั แตํออกจากวัง มาแล๎วไมํคอํ ยไดพ๎ บปะ\" \"ใชคํ ํะ\" ทาํ นชายรบั สง่ั ตอบ \"เมื่อชายยังเล็กๆ หมอํ มแมยํ ังเคยพาไปวิ่งเลํนที่วังพญาไทเสมอ\" การทไ่ี ดร๎ ว๎ู าํ ทาํ นชายเปน็ โอรสของเจา๎ นายทต่ี นรจ๎ู กั ดี เคยเฝา้ แหนมาพรอ๎ มๆ กบั คณุ เปรม รวมทง้ั หมอํ มแมขํ องทาํ น ชาย ซ่ึงเป็นคนท่พี ลอยเคยรจู๎ กั มาแตใํ นวัง ทาํ ให๎พลอยร๎สู ึกเมตตาทํานชายมากขน้ี ไปอีก ทาํ นชายรบั สง่ั เลาํ ใหฟ๎ งั วาํ เคยเปน็ นกั เรยี นนอกรนํุ เดยี วกบั ตาอน้ั และตาออ๏ ด เคยรจ๎ู กั ลกู พลอยทง้ั สองคน เปน็ อยาํ ง ดี ได๎เคยเทย่ี วเตรํดว๎ ยกัน และอยูํบ๎านเดียวกนั กินนอนมาดว๎ ยกนั เสมอ เมอื่ กลบั มาแลว๎ ตาอ้นั เป็นผแู๎ นะนาํ ให๎รจ๎ู กั กบั ประไพในงานแหํงหนึง่ และได๎รบั เชญิ มาในงานวนั เกดิ ของประไพในวันนี้ ทาํ นชายเลําให๎พลอยฟังด๎วยวาํ เสด็จพํอ ส้ินพระชนมเ๑ สียแตํทาํ นชายยังประทบั อยทูํ เี่ มอื งนอก เวลาน้ีทาํ นชายจงึ ยังมแี ตํหมอํ มแมํ ซง่ึ เจ็บๆ ไขๆ๎ อยูเํ ปน็ นจิ เจ๎านาย ทอ๎ งเดยี วกบั ทาํ นชายนนั้ มีทาํ นหญิงอกี สององคเ๑ ป็นเจ๎าพ่ี และมีชายเลก็ องคห๑ น่ึงเป็นน๎องชันษายงั น๎อย เวลานที้ ํานชาย ประทบั อยูํท่ีวังกบั หมํอมแมํ และรับราชการอยูํในกรมกองแหงํ หนึง่ เป็นข๎าราชการช้ันโท ชัน้ หวั หนา๎ แผนก ขอ๎ ความตาํ งๆ ทท่ี าํ นชายเลาํ ใหพ๎ ลอยฟงั ตลอดจนกริ ยิ าทาํ ทางทส่ี นทิ สนมเปน็ กนั เอง ทาํ ใหพ๎ ลอยนกึ รกั และเอน็ ดู ทํานชายมากกวําเพือ่ นฝูงของประไพคนอนื่ ๆ ความร๎สู ึกนน้ั เหมือนกับวาํ ได๎ร๎ูจักกับทํานชายมานาน จนคุ๎นเคยแล๎วเปน็ อยํางดี \"ทาํ นชายเสด็จมาวนั น้ีก็ดแี ลว๎ \" พลอยออกปาก \"วันหลงั ก็ขอเชิญเสด็จมาทนี่ อ่ี กี อ๏อดกับหมํอมฉันอยบํู ๎านเสมอ อัน้ เขาตอ๎ งไปทาํ งาน ประไพเขาก็อยบํู า๎ งไมํอยบูํ า๎ ง แตบํ างทที ํานชายจะไมโํ ปรด คยุ กบั คนแกอํ ยาํ งหมํอมฉันกไ็ มํรู๎\"
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 543
- 544
- 545
- 546
- 547
- 548
- 549
- 550
- 551
- 552
- 553
- 554
- 555
- 556
- 557
- 558
- 559
- 560
- 561
- 562
- 563
- 564
- 565
- 566
- 567
- 568
- 569
- 570
- 571
- 572
- 573
- 574
- 575
- 576
- 577
- 578
- 579
- 580
- 581
- 582
- 583
- 584
- 585
- 586
- 587
- 588
- 589
- 590
- 591
- 592
- 593
- 594
- 595
- 596
- 597
- 598
- 599
- 600
- 601
- 602
- 603
- 604
- 605
- 606
- 607
- 608
- 609
- 610
- 611
- 612
- 613
- 614
- 615
- 616
- 617
- 618
- 619
- 620
- 621
- 622
- 623
- 624
- 625
- 626
- 627
- 628
- 629
- 630
- 631
- 632
- 633
- 634
- 635
- 636
- 637
- 638
- 639
- 640
- 641
- 642
- 643
- 644
- 645
- 646
- 647
- 648
- 649
- 650
- 651
- 652
- 653
- 654
- 655
- 656
- 657
- 658
- 659
- 660
- 661
- 662
- 663
- 664
- 665
- 666
- 667
- 668
- 669
- 670
- 671
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 600
- 601 - 650
- 651 - 671
Pages:
