\"ก็สุดแล๎วแตํใจเถิดอ๏อด เราก็โตๆ ด๎วยกนั แล๎ว ถึงเราจะพดู อะไรไปก็ไมํมีประโยชน๑ อ๏อดเห็นเป็นเลํนไปเสยี หมด\" วาํ แล๎วตาอ้นั ก็หันหลงั กลับ เดินบนํ อะไรอยูใํ นลําคอออกจากหอ๎ งไป พอตาอน้ั ลบั ตัวไปแล๎ว ตาออ๏ ดกก็ ลับเขา๎ คกุ เขาํ อยํทู ี่ เกาํ ขา๎ งๆ ตัวพลอยแล๎วพูดขึ้นวํา \"ทนู หวั ของลกู เม่อื ก้ีไปออกรับแทนลูกทําไมให๎ทอี่ ั้นเขาวําได๎วาํ ตามใจลกู ตนเสียคน\" \"ชาํ งเขาเถอะอ๏อด\" พลอยตอบ \"เขาจะวําอะไรกไ็ ด๎แมํไมํถอื แตํถ๎าแมํไมํออกรบั ไว๎ วาํ ออ๏ ดบอกแมไํ ว๎กํอนแล๎วและ แมํกเ็ ห็นด๎วย บางทีป่านน้อี ้ันและอ๏อดก็ยงั จะเถียงกันไมํจบขีเ้ กยี จฟัง\" ตาออ๏ ดเอาหนา๎ ซบกบั ตกั พลอยแลว๎ กพ็ ดู วาํ \"ความจรงิ พอี่ ั้นเขากพ็ ดู ของเขาถูก ลูกเลยข้เี กียจเถียง เพราะลูกเกือบจะเสยี คนอยํูจรงิ ๆ เร่อื งไมยํ อมออกจากอก แมํ และแมกํ ต็ ามใจลูกจรงิ ๆ เสียดว๎ ย แล๎วนี่เราจะทาํ อยาํ งไรกันดี\" พลอยยกมอื ลบู หวั ตาออ๏ ดดว๎ ยความปรานพี ลางพดู วาํ \"แมไํ มนํ ึกวาํ อ๏อดลกู แมํจะเสียคน ถงึ อยาํ งไรกค็ งจะไมํเสยี ไปได๎ ไมวํ าํ แมจํ ะตามใจหรือเปลํา แตแํ มํกร็ ๎สู ึกวําอ๏อด ควรจะรบี หาการงานอืน่ ทําเสียอยํารอไวช๎ ๎า เพราะถ๎าแมํยังอยกูํ ็ไมเํ ปน็ ไร ถ๎าแมํตายไปแล๎ว อ๏อดจะต๎อลําบาก\" ตาออ๏ ดซบหนา๎ นง่ิ อยนํู าน แลว๎ กพ็ ดู เบาๆ วาํ \"ลูกเคยนกึ ถงึ เรื่องนีเ้ หมอื นกัน นึกถึงทีไรแล๎วไมํสบายใจเลย\" \"เร่ืองอะไรอ๏อด\" พลอยถาม \"เร่อื งเวลาท่ีออ๏ ดไมมํ แี มอํ กี ตํอไป ออ๏ ดจะทําอยํางไร\" ตาออ๏ ดตอบ \"การตายเป็นของธรรมดา เกดิ มาแล๎วต๎องตาย แมํจะไปอยูํค้ําฟา้ ก็ไมํได๎ เพราะเหตุนั้นจึงอยากเห็นอ๏อดเป็นหลัก เป็นฐานเสียกอํ นแมํจะไดต๎ ายตาหลับ\" พลอยพูดเบาๆ ตาออ๏ ดนง่ิ คดิ อยคํู รหํู นง่ึ แลว๎ กพ็ ดู ขน้ึ วาํ \"อ๏อดก็รู๎ดีวาํ คนเราเกิดมาแล๎วตอ๎ งตาย แตอํ ๏อดก็ยงั ทาํ ใจไมถํ กู อยูํนั่นเองวํา ถ๎าเผอ่ื แมเํ ป็นอะไรไป แล๎วจะอยูํตอํ ไป ได๎อยาํ งไร เพราะเหตุนี้แหละ อ๏อดถงึ ไดอ๎ ยากอยํูใกล๎แมํให๎มากทส่ี ุด และบางเวลากน็ ึกภาวนาในใจ ให๎อ๏อดเปน็ คนตาย กอํ น อยาํ ให๎อยถูํ ึงเวลาท่แี มจํ ะตอ๎ งตาย\" \"ตาออ๏ ดพูดเหลวไหล\" พลอยเปลยี่ นเสยี งพดู เพ่ือตดั บทมใิ หต๎ าออ๏ ดรําพึงรําพันตอํ ไปได๎ \"มอี ยํางทไ่ี หน ยงั หนุํมยงั แนนํ คิดจะตายกอํ น แมไํ มํเอาละ ! พดู กันเป็นการเป็นงานเสยี ทวี ําจะทาํ อะไรตํอไป\" ขณะทพี่ ดู น้ันเอง พลอยกร็ ๎สู กึ ใจหาย และเศร๎าใจในคําพูดของตาอ๏อดอยูํครนั ๆ
ตาออ๏ ดหวั เราะแลว๎ ตอบวาํ \"คุณแมหํ มํูน้ดี ูออกจะขะมกั เขมน๎ การงานเปน็ พีอ่ น้ั ข้นึ ทกุ วนั แตกํ ็ไมเํ ป็นไรหรอก ลกู คดิ ๆ อยํเู หมอื นกันวาํ จะหา งานอ่ืนทาํ ให๎ถูกใจ ขอเวลาอีกสักเล็กน๎อยแล๎วลกู จะบอกให๎รู๎ ระหวํางนีอ้ าจถกู คนอนื่ เขาวาํ ขเ้ี กียจบา๎ ง อะไรบา๎ งอกี มากมาย คุณแมํอยาํ ไปเทีย่ วแก๎ตวั แทนให๎เขาวาํ ได๎อีกกแ็ ลว๎ กนั ปลอํ ยใหเ๎ ขาวําลกู ไปเถิด ดีเหมือนกนั ถ๎าลูกไดย๎ นิ แลว๎ จะ ได๎ขยันขึ้นบ๎าง\" แลว๎ ตาอ๏อดก็ชวนพลอยคยุ เสยี ดว๎ ยเรอื่ งอนื่ อกี สบิ กวาํ วนั ตอํ มาตาออ๏ ดกม็ าบอกพลอยวาํ ตนไดไ๎ ปชวนพอํ เพม่ิ ไวใ๎ หล๎ งไปเทย่ี วปกั ษใ๑ ตด๎ ว๎ ยกนั วตั ถปุ ระสงค๑ สําคัญนน้ั กเ็ พื่อจะฟังขาํ วคราวตาอ๎นซึ่งหายเงยี บไปอยูทํ เี่ กาะ และเพอ่ื ดูลทํู างทํามาหากินตํอไป พลอยออกปากอนุญาต ให๎ตาออ๏ ดไปทนั ที เพราะตนเองก็อยากรูข๎ ําวตาอน๎ เป็นอยํางย่ิง และเมอื่ ร๎วู าํ ตาออ๏ ด และพํอเพม่ิ จะออกเดนิ ทางในเวลา ๔- ๕ วัน พลอยกเ็ ริ่มจดั ของประเภทของกิน และหยกู ยาเข๎าหบี หอํ เพอื่ จะฝากไปกบั ตาอ๏อด เผอ่ื จะมีหนทางสงํ ไปให๎ถงึ ตาอน๎ ท่ีเกาะได๎บ๎าง วนั หนง่ึ พอํ เพม่ิ มาหาทบ่ี า๎ นกอํ นออกเดนิ ทาง พลอยกพ็ ดู ขน้ึ เปน็ เชงิ สพั ยอกวาํ \"คุณหลวงจะพาหลานไปปกั ษ๑ใตก๎ ็ขอให๎ระวังตวั ใหด๎ ๆี อยาํ พาลูกฉนั ไปสาํ มะเลเทเมา ฉันโกรธตายทเี ดยี ว\" \"แมพํ ลอยนีก่ ็เห็นฉนั เป็นคุณชิตไปได๎\" พํอเพ่มิ หวั เราะ \"เออ ! จรงิ ๆ นะคุณหลวง\" พลอยพดู ขึ้น \"คณุ หลวงได๎ขาํ วคุณชติ บา๎ งหรือเปลาํ หายสาบสูญไปทีเดยี ว เม่อื คณุ พ่ี ตายกไ็ มเํ ห็นมาเกีย่ วข๎อง\" \"ฉนั ได๎ยินจากเมียเขาทคี่ ลองบางหลวงวํา เธอไปอยแํู ถวบา๎ นโปง่ แล๎วก็เงยี บไป จะลม๎ หายตายจากอยํางใด ก็ไมรํ ๎ู ได๎\" พอํ เพิม่ ตอบแลว๎ ก็พูดตํอไปวาํ \"แมพํ ลอย รเู๎ รอื่ งพวกท่เี กาะหนไี ปได๎บ๎างหรือเปลาํ \" และเมือ่ พลอยบอกวาํ ไมรํ ๎ู พํอเพิม่ กเ็ ลาํ รายละเอยี ด ถงึ เรือ่ ง นกั โทษการเมืองคณะหนง่ึ ทห่ี นไี ปจากเกาะตะรุเตาใหฟ๎ ัง แล๎วกพ็ ดู วาํ \"ทแี รกฉันดใี จนกึ วําพํออ๎นเขาหนไี ปดว๎ ย แตกํ เ็ ปลํา\" \"ดีแล๎วละคุณหลวง\" พลอยตอบ \"ฉันไมอํ ยากให๎ตาอน๎ หนเี ลย ถ๎าหนีรอดกด็ ีไป แตํดีไมดํ เี ขาจบั ได๎ กจ็ ะเป็น อนั ตรายเสยี เปลาํ ๆ\" \"กไ็ มรํ ูซ๎ ีแมํพลอย\" พอํ เพม่ิ วาํ \"อยํางฉนั แกๆํ อยาํ งนแ้ี หละ ถ๎าใครลองมาจับฉันไปขังคกุ ตะราง ฉันจะแหกคกุ ให๎ ครกึ ครน้ื ทีเดียว ไมํเช่อื ก็คอยดูไปเถิด ใครจับเม่อื ไหรํเป็นได๎เหน็ ดีกนั \"
\"ฉนั กลุม๎ ใจคณุ หลวงเหลอื เกนิ \" พลอยวํา \"ชอบพดู จาเหมอื นกบั วาํ ไปมีอะไรไว๎ทเ่ี ขาจะมาจบั กุมได๎ วาํ แตํไปคราวนี้ อยําพาลูกฉนั ไปเก่ยี วขอ๎ งกบั การบา๎ นการเมืองก็แล๎วกนั ถูกปลํอยเกาะไปคนหน่งึ ก็เป็นทุกขจ๑ ะตายอยํูแล๎ว อยําใหม๎ ีเรอ่ื ง เสยี คนอีกคนหนง่ึ เลย\" \"ท่ไี หนได๎\" พอํ เพม่ิ วําแลว๎ กห็ วั เราะ \"พํอออ๏ ดเสียอกี เขากลบั จะเป็นคนคอยดูแล ไมใํ ห๎ฉนั มเี รือ่ ง\" \"ฉนั กน็ กึ วาํ อยํางนั้นเหมอื นกนั \" พลอยหัวเราะตาม \"ฉันถงึ ไดป๎ ลอํ ยใหไ๎ ป ไมํอยํางน้นั ฉนั หายอมเสียไมํหรอก\" บทท่ี ๖ (หนา๎ ที่ ๒) ตาออ๏ ดและพอํ เพม่ิ ออกเดนิ ทางไปปกั ษใ๑ ต๎ แลว๎ กห็ ายไปเสยี เกอื บเดอื น โดยมไิ ดส๎ งํ ขาํ วคราวมาใหพ๎ ลอยรเ๎ู รอ่ื งเลย พลอยเองก็รส๎ู ึกดใี จมากกวาํ เป็นหํวง ตาอ๏อดไดอ๎ อกหวั เมอื งไปเทีย่ วไกลๆ บางทกี ลับมาแล๎วจะได๎สบายใจขน้ึ บา๎ ง ไมนํ ง่ั กลุ๎มใจเหมือนท่ีเคยเปน็ อยคํู รง้ั หน่ึง แตํแลว๎ วันหนงึ่ ตาอ๏อดกก็ ลบั มาหอบข๎าวของใสชํ ะลอมมาฝากพลอยรงุ รัง ตาออ๏ ดดู ผอมเกร็งและคอํ นขา๎ งดํา หนา๎ ตาทําทางดูแข็งแรงขึ้นกวาํ เกํา ตาออ๏ ดเอาของวางแล๎วกเ็ ข๎าไปอาบนํ้าอาบทํา เสร็จแล๎วจึง ออกมานงั่ คยุ กับพลอย \"อ๏อดไดข๎ าํ วพ่อี ๎นบ๎างไหม\" พลอยถามขึน้ เป็นสิ่งแรก \"ก็เพราะเรอื่ งขําวพีอ่ น๎ น่แี หละคุณแมํ ออ๏ ดจงึ ไดเ๎ สยี เวลาอยนูํ าน เพราะต๎องคํอยๆ ติดตํอกบั คนท่ีเขาไปมา ทีเ่ กาะ นัน้ ได๎ อ๏อดรูจ๎ ักกับเขาแลว๎ จึงฝากของไปใหพ๎ อี่ ๎น กวําจะได๎ขาํ วกลับมาอกี ที ก็กินเวลาหลายวัน\" \"อ๎นเป็นอยํางไรบา๎ ง\" พลอยซกั ตอํ ไป \"เขาฝากหนังสือมาให๎คุณแมํ\" ตาออ๏ ดบอกพลางสงํ หนังสอื ให๎ \"คุณแมํอาํ นเอาเองก็แล๎วกนั \" พลอยรบั หนงั สอื มาจากตาออ๏ ดดว๎ ยความดใี จจนมอื ไมส๎ น่ั รบี เปดิ ซองออกอาํ นดว๎ ยความรส๎ู กึ ทค่ี ดิ ถงึ ตาอน๎ เพยี งใจ จะขาด หนังสือนัน้ เขยี นบนกระดาษเกาํ ๆ เป็นความวาํ \"กราบเท๎าคณุ แมํที่เคารพสูงสดุ ของลูก ลกู เหมอื นคนตายแลว๎ เกดิ ใหมเํ มอ่ื ไดร๎ บั ของทค่ี ณุ แมสํ งํ มาให๎ นอกจากลกู จะดใี จทไ่ี ดข๎ องกนิ และยารกั ษาไขท๎ ม่ี คี าํ กวาํ ส่ิงใดๆ ในเกาะนแ้ี ล๎ว ของท่คี ณุ แมํสงํ มานน้ั ยงั เปน็ เสมอื นสะพาน ทเี่ ชือ่ มตัวลกู กับโลกภายนอก ทําให๎ลกู รต๎ู ัววําโลก ภายนอกไกลออกไปจากเกาะที่มที ะเลเปน็ กําแพง มฉี ลามเป็นยามเฝ้าคอยตรวจตราน้นี ้นั ยังมใี ครคนหนงึ่ ที่ยังรักลูก เมตตาลูกอยํเู ปน็ นจิ มพี ระเดชพระคุณแกํลูก อยาํ งที่จะหาอะไรเปรียบเสมอเหมอื นมไิ ด๎ ลกู รู๎ดวี ําของทกุ อยํางทค่ี ุณแมํสงํ มานน้ั คุณแมํเปน็ คนคิดหา เปน็ คนทาํ ด๎วยตัวเอง และแมเ๎ วลาบรรจงจดั เขา๎ หบี หํอ คณุ แมกํ ็ตอ๎ งเป็นคนทําดว๎ ยมอื ของคณุ
แมํเอง ด๎วยความร๎ูสึกอยาํ งน้ี ของน้นั จึงมคี ําสาํ หรบั ลูกเป็นทสี่ ดุ แม๎แตกํ ระดาษหํอของทุกชิน้ ก็ได๎เคยผํานมือคุณแมจํ ับ ตอ๎ งมาแล๎ว จึงเป็นของทล่ี กู เหน็ วําเปน็ ของสงู ควรเคารพบชู าเป็นอยาํ งย่งิ สวํ นตวั ลกู สขุ สบายดี ถา๎ จะวาํ ไปดว๎ ยความจรงิ แลว๎ การทม่ี าอยทํู เ่ี กาะน้ี นบั วาํ สบายกวาํ อยทํู บ่ี างขวาง เพราะอากาศ ก็ดีกวาํ การควบคุมกม็ ไิ ด๎เข๎มงวดนัก มีเวลาเป็นของตัวมากกวาํ อยูทํ ่เี รือนจํา ความเปน็ อยนํู นั้ ก็เหมอื นกับวาํ มาเที่ยวตาก อากาศ ผิดกนั แตํวํามีความแร๎นแคน๎ ขาดแคลนอยเํู ป็นประจํา ซึง่ ก็เปน็ ของธรรมดาของนักโทษ ไมแํ ปลกประหลาดอะไร มี บ๎างเวลาขณะท่ีอยทูํ ี่เกาะนี้ ซ่ึงลูกมักน่ังมองเหมํอออกไปที่กลางทะเลแตํคนเดยี ว รส๎ู ึกวาํ ตัวนนั้ อยูไํ กลแสนไกล ไกลจากทุก สงิ่ ทกุ อยํางท่เี คยรจู๎ ักคุน๎ เคย ความรส๎ู กึ เชํนนี้ไมเํ คยมขี ณะทอี่ ยใูํ นคุก แตํเพิ่งมามีขณะท่ถี กู ปลํอยเกาะน้เี อง ความว๎าเหวํท่ี เกดิ ข้ึนเปน็ ครั้งคราวนน้ั มีมากมายสดุ ที่จะประมาณ รู๎สกึ เหมือนกบั วาํ ตนเองนน้ั เปน็ เศษไม๎เล็กๆ ทล่ี อยอยูํกลางทะเล สุด แล๎วแตํกระแสนา้ํ จะพดั พาไป ไมํมที ี่ยดึ เหนี่ยว ไมมํ จี ดุ หมายและฝั่งฝากย็ งั มองไมํเห็น การตดิ ตอํ ท่ลี กู ไดร๎ ับจากคณุ แมํผู๎ เป็นชีวติ ของลูกเป็นครัง้ แรกในครัง้ นี้ จึงมีคาํ ที่สดุ ทีจ่ ะประมาณได๎ เพราะทําให๎รู๎สกึ วํามคี วามใกลช๎ ดิ มีความรักความ เมตตาของคณุ แมํ เปน็ จุดหมายปลายทางทีม่ องเห็นได๎ ถงึ แม๎วาํ จะยงั อยูํในระยะทางอนั ไกลสกั เพยี งไรก็ตาม ทกุ วนั นล้ี กู กไ็ ดแ๎ ตสํ วดมนตภ๑ าวนา ขอใหล๎ กู ไดม๎ โี อกาสสนองคณุ ของคณุ แมไํ ดใ๎ นชวี ติ น้ี และความปรารถนานเ้ี อง เป็นกําลังใจให๎ลูกมีมานะอดทนตํอความยากลาํ บากตาํ งๆ และเปน็ เครอื่ งคุม๎ ครอง ให๎ลกู ระมดั ระวงั รักษาตัวมใิ ห๎เจ็บไข๎ ขอ อยําให๎คณุ แมมํ คี วามวิตกในความเปน็ อยขูํ องลกู แตํอยํางใดเลย จดหมายฉบบั นล้ี กู ตอ๎ งรบี เขยี น เพอ่ื จะแอบฝากเขากลบั มาใหค๎ ณุ แมํ ลกู รว๎ู าํ ออ๏ ดเขามาทางปกั ษใ๑ ต๎ และนกึ ขอบใจ เขาอยํูเสมอวาํ เขาและคณุ ลุงเพมิ่ มิไดเ๎ คยทอดท้ิงลกู เลย ถ๎าลกู ไมตํ ายเสยี ก็คงจะได๎มโี อกาสสนองคณุ เขาสกั วันหน่ึง กราบเทา๎ มาดว๎ ยความเคารพอยาํ งสงู อน๎ \" พลอยวาํ งจดหมายลงกบั ตกั ชา๎ ๆ ถอ๎ ยคาํ ของตาอน๎ ทเ่ี ขยี นมานน้ั ยงั ดงั อยใํู นหู เหมอื นกบั เสยี งตะโกนมาจากไกลแสน ไกล ตาอ๏อดเออ้ื มมอื มาหยิบจดหมายไปอํานดูแลว๎ กป็ รารภขึน้ เบาๆ วาํ \"พอี่ น๎ ไปอยูเํ กาะเสยี นาน เขยี นหนังสือพรรณนาความในใจราวกับวาํ เป็นนกั ประพนั ธ๑ แมํอยาํ หวํ งพอี่ ๎นมากไปเลย เพราะเทาํ ที่ลกู สืบได๎ขําวมา พอี่ น๎ ก็สขุ สบายดีไมเํ จบ็ ไข๎ เงนิ ทองท่เี ล็ดลอดสํงไปให๎กนั ไดค๎ ราวนี้ ก็เหน็ จะพออยไูํ ปได๎อกี นาน วันหลังลูกจะลงไปสํงเสียให๎อกี ทาํ ไมไมถํ ามขาํ วออ๏ ดบ๎าง หายหน๎าไปตั้งนานแมํไมคํ ดิ ถงึ อ๏อดบ๎างหรือ\" พลอยตอ๎ งหวั เราะขบขนั ในคาํ พดู ของตาออ๏ ด ทท่ี วงความคดิ ถงึ จากตนเอาตรงๆ พลอยตอบตาออ๏ ดวาํ \"ทําไมจะต๎องถามด๎วยเลาํ อ๏อดลูกของแมํหายหน๎าไปทางไหน แมกํ ็คิดถึงทั้งนน้ั อ๏อดไปปกั ษ๑ใตค๎ ราวน้ี ได๎เหน็ อะไรบ๎าง สนกุ ไหม\"
\"สนกุ เต็มทที่ ีเดยี วคุณแมํ\" ตาออ๏ ดตอบ \"ไดเ๎ ห็นอะไรแปลกๆ ใหมํๆ หลายอยาํ ง ได๎เห็นปา่ เขาเหน็ การทํามาหากนิ ท่ไี มํเคยเห็นมาแตกํ อํ น ไดเ๎ หน็ ความยากจนและความยากลาํ บาก ทีไ่ มมํ ีในกรงุ เทพฯ และได๎เห็นความมงั่ มีอยํางชนิดทเี่ ผา เงินเลนํ ได๎ ขนาดทใ่ี นกรงุ เทพฯ ไมมํ ีใครกลา๎ ทํา จนอ๏อดมานกึ ๆ ดูแลว๎ ก็ร๎วู ําเมอื งไทยยงั มีอะไรอกี หลายอยํางท่อี อ๏ ดไมรํ ู๎ เพราะมัวแตมํ านงั่ อยูํในกรงุ เทพฯ ตอํ ไปออ๏ ดอยากจะออกบ๎านนอกมากกวาํ นี้ ถ๎าแมไํ มํหา๎ ม\" \"แมไํ มหํ ๎ามหรอกออ๏ ด สิ่งใดที่จะทาํ ใหล๎ กู สบายใจได๎แล๎ว แมไํ มหํ ๎ามทั้งนน้ั นอกจากจะเสยี หายแกตํ วั ลูกเอง\" พลอยตอบด๎วยความจริงใจ \"ลกู ไปปักษใ๑ ต๎คราวน้ี\" ตาออ๏ ดเลําตอํ \"ไดพ๎ บเพ่ือนทร่ี ู๎จกั รกั กันแตเํ มอ่ื ครง้ั เป็นนกั เรียน แลว๎ ก็ไปพบกนั อีกท่ีเมือง นอก เด๋ยี วน้ีเขาเป็นเศรษฐีอยํูปกั ษ๑ใต๎ มีเหมืองแรํ และทาํ มาคา๎ ขายอืน่ ๆ ใหญํโต เขาเหน็ ลูกอยํวู าํ งๆ เขาเลยชวนให๎ทํางาน ด๎วยกัน\" \"แลว๎ ออ๏ ดวาํ อยาํ งไร\" พลอยถาม \"อ๏อดกบ็ อกเขาวําจะคดิ ดูกอํ น\" ตาออ๏ ดตอบ \"ในใจจรงิ นั้นถ๎าทีท่ าํ งานอยํใู กล๎กรงุ เทพฯ กวํานี้ อ๏อดกค็ งจะรบั ปาก แตนํ มี่ ันไกลเหลือเกิน จะไปมาหาคุณแมดํ ูมันยากเย็นเสียนก่ี ระไร ออ๏ ดจะทิ้งคุณแมไํ ปไกลถงึ เพียงนนั้ ออ๏ ดก็ยังเป็นหํวง เลยตดั สนิ ใจไมถํ กู \" \"อ๏อดอยําหวํ งแมํเลย\" พลอยแขง็ ใจพดู \"แมํไมอํ ยากเปน็ อุปสรรคขดั ขวางความเจรญิ ของลูก ถ๎าอ๏อดมีชอํ งทางทจ่ี ะ ตง้ั เน้อื ตง้ั ตวั ออ๏ ดกย็ งั ฉวยโอกาสนนั้ เพราะติดอยูทํ ่แี มํ แมกํ จ็ ะไมํสบายใจ ออ๏ ดคิดดใู หด๎ ีๆ เอาเองกแ็ ลว๎ กนั ถ๎าหากวาํ เห็น ควรจะทาํ มาหากินไกลๆ แมกํ ไ็ มํหา๎ ม และถา๎ จะวาํ ไปเด๋ียวน้หี วั เมืองก็ดูจะไมํไกลนัก เห็นเขาไปมาหากันไดส๎ ะดวกคิดถงึ กัน จะไปมาหาสํูกันกไ็ ด๎ ถ๎าอ๏อดมาไมไํ ดเ๎ พราะติดธรุ ะ แมํกจ็ ะลงไปหาท่ปี กั ษใ๑ ต๎ ไมํเหน็ จะยากเยน็ อะไรหนักหนา ดเี สยี อกี แมํ จะไดไ๎ ปเที่ยวเตรํไดบ๎ ๎าง เพราะมีลูกอยูํทางโนน๎ \" พลอยรด๎ู วี าํ ในความรส๎ู กึ อนั จรงิ ใจของตนนน้ั มไิ ดอ๎ ยากใหต๎ าออ๏ ดจากไปไกลตวั เลยแมแ๎ ตนํ อ๎ ย แตกํ จ็ าํ ตอ๎ งแขง็ ใจพดู ไปตามที่ตนเห็นวําถูก ตาอ๏อดฟังพลอยพดู แลว๎ ก็ถอนใจใหญนํ ่งิ อยูํ มิไดโ๎ ตต๎ อบวํากระไร คาํ พดู เปรยๆ ของตาออ๏ ดในคราวนน้ั ทาํ ใหพ๎ ลอยหวาดหวน่ั อยใํู นใจตอํ มาอกี หลายเดอื น กรง่ิ เกรงไปวาํ ในวนั หนง่ึ ตาออ๏ ดอาจตอ๎ งออกจากบา๎ น เพ่ือไปประกอบกจิ การงานในสถานทอ่ี นั ไกล พลอยร๎ูดีวําถา๎ เวลานั้นมาถงึ ตนก็คงไมํอาจขัด ขนื หรือห๎ามปรามได๎ เพราะไมํอยากจะตาํ หนติ นเองวาํ กระทาํ ตนเป็นอปุ สรรค ขดั ขวางความเจริญในวิถีทางแหงํ ชวี ิตของ ลกู ระหวาํ งนน้ั ตาออ๏ ดกม็ อี าการเหมอื นกบั จะคอยอะไรสกั อยาํ ง ซง่ึ ความจรงิ นน้ั ตาออ๏ ดคอยการตดั สนิ ใจ ของตนเองวาํ พรอ๎ มหรอื ยงั ท่ีจะออกจากบ๎านไปทาํ การงาน ซ่งึ ตนเชอื่ วาํ จะถกู กบั นิสัย และจะเป็นผลดตี ํอไปวันหนา๎ บางครง้ั เมือ่ ตาออ๏ ด มกี ริ ยิ าเซอ่ื งซมึ และพลอยถามวาํ เปน็ อะไร ตาอ๏อดกม็ กั จะตอบวาํ
\"ไมมํ อี ะไรหรอกแมํ กลุ๎มใจวําไมํมีอะไรทาํ เทําน้ันเอง แตกํ อํ นเม่อื ยงั ไมํคดิ ทาํ การงานกไ็ มสํ ก๎ู ระไรนกั แตํเดีย๋ วน้ไี ป ลองทํางานเขา๎ แล๎วก็ตอ๎ งออกมาเลยกลมุ๎ ๆ อยาํ งไรชอบกล อ๏อดเองกบ็ อกไมถํ ูก\" แตเํ รอ่ื งทท่ี าํ ใหต๎ าออ๏ ดตอ๎ งตดั สนิ ใจนน้ั มาจากคนอน่ื คอื พน่ี อ๎ งของตาออ๏ ดเอง ตามปกตใิ นบา๎ นนน้ั เวลาจะไปไหนมา ไหนใชร๎ ถกนั อยูสํ ามคนั คือรถเล็กๆ ทตี่ าอนั้ ขับเองใช๎อยเูํ ป็นสํวนตวั คนั หน่งึ รถสํวนตวั ของคุณเสวใี ชร๎ ํวมกับประไพคนั หน่ึง และรถประจาํ บา๎ นซง่ึ เกําแกมํ าก สําหรบั พลอยและตาออ๏ ดใช๎ไปกจิ ธรุ ะ โดยตาออ๏ ดขบั เองบ๎าง หรือใชค๎ นขบั บา๎ งอีกคันหน่งึ เน่อื งด๎วยรถคนั นเี้ ปน็ รถเกาํ และเครื่องเสียอยบูํ อํ ยๆ ตาออ๏ ดจงึ แนะนําใหพ๎ ลอยซือ้ รถคนั ใหมสํ กั คนั หน่ึงไวใ๎ ชส๎ อย ซ่งึ พลอย กเ็ ห็นดว๎ ย ฉะนัน้ วนั หน่งึ ขณะทีต่ าอั้น ประไพและคณุ เสวนี ่ังอยูํทต่ี กึ พรอ๎ มกับตาอ๏อด พลอยจงึ พดู กับตาอัน้ ขน้ึ วาํ \"อัน้ ออ๏ ดเขาบอกใหแ๎ มเํ ปลย่ี นรถยนต๑คันใหมํ เวลานเี้ งนิ อยํทู ีแ่ มไํ มพํ อ ยังขาดอีกพันกวาํ ๆ อั้นชวํ ยถอนเงนิ จาก แบง็ ค๑มาให๎แมดํ ว๎ ยอกี สักสองพนั แมํจะได๎เก็บไว๎ใชจ๎ าํ ยทางบา๎ น\" ความจรงิ พลอยเอยํ ถงึ ตาออ๏ ดไปโดยมไิ ดน๎ กึ วาํ ใครจะคดิ ไปเปน็ อยาํ งอน่ื แตตํ าอน้ั หนั ขวบั มาทางพลอย แลว๎ พดู ขน้ึ วาํ \"รถคันเกําเปน็ อะไรไปหรือคุณแมํ\" \"ก็เห็นออ๏ ดเขาวาํ เคร่ืองมันเกําเตม็ ที เสียบํอยๆ ใชส๎ อยไมสํ ะดวก\" พลอยตอบโดยมิได๎สงสยั \"อนั้ ก็เห็นยงั ใชไ๎ ดด๎ ี ไมํเห็นจะเปน็ อะไรเลย\" ตาอนั้ พูด \"ลาํ พงั คุณแมใํ ช๎คนเดียวก็ใชน๎ านๆ ครง้ั ไมใํ ชํวําจะหนกั หนา อะไร ทาํ ไมตอ๎ งเปล่ยี นใหมํ\" \"พทุ โธํ ! พ่อี น้ั ก๎อ\" ตาออ๏ ดพดู ขน้ึ \"จะพูดเร่ืองรถ ทาํ ไมพอ่ี ั้นไมํไปดูรถเสียกํอนเลาํ วํามันผุพงั แคํไหน\" ตาอน้ั เหลยี วขวบั ไปทางตาออ๏ ดทนั ที แลว๎ พดู ดว๎ ยนาํ้ เสยี งทไ่ี มนํ าํ ฟงั เลยวาํ \"อ๏อด ถา๎ ออ๏ ดอยากขรี่ ถคันใหมๆํ สวยๆ ออ๏ ดกค็ วรจะหาเงินใช๎ซื้อรถเอง ถ๎าอ๏อดทาํ อยํางนนั้ จะไมํมีใครวาํ อะไรเลย แตํเรอื่ งจะเอาเงินคุณแมไํ ปซือ้ รถเลนํ โกๆ๎ น้นั พี่ไมเํ หน็ ด๎วย\" \"เด๋ยี วกํอนอนั้ \" พลอยรบี พดู ขน้ึ เพราะเหน็ เร่ืองจะลุกลามไปกันใหญํ \"เร่ืองนไ้ี มํใชํความผิดของตาออ๏ ด แมํเปน็ คน อยากได๎รถใหมํเอง อนั้ อยําไปโทษน๎องเปลําๆ\" \"ผมไมไํ ด๎โทษใครท้งั นั้น\" ตาอ้นั ตอบโดยไมเํ หลียวหน๎ามามองดพู ลอย \"ลาํ พังคณุ แมรํ อ๎ ยวนั พนั ปีก็ไมํเหน็ ได๎ไปไหน ถา๎ ซอื้ รถใหมมํ าจริง อกี หนอํ ยกจ็ ะกลายเปน็ รถเกาํ อกี โดยคณุ แมํไมํ ตอ๎ งใชเ๎ ลย เราก็โตๆ กนั แล๎วทกุ คน ใครอยากได๎อะไรใช๎ให๎ถูกใจ กค็ วรจะหาเอาเองบา๎ ง ไมํใชํนงั่ กนิ นอนกนิ จากกงสี ปลอํ ย ให๎คนอืน่ เขาทํางานกันตัวเป็นเกลยี ว คนที่เราเหน็ วาํ ควรจะน่ังกนิ นอนกิน ไดส๎ บายใจบ๎านนีก้ ม็ แี ตํคณุ แมคํ นเดียว\"
\"พี่อน้ั หมายถึงออ๏ ดใชไํ หม\" ตาออ๏ ดถามด๎วยน้ําเสยี งที่ทาํ ให๎พลอยไมํสบายใจนกั \"ถูกแล๎ว\" ตาอน้ั ตอบตรงๆ \"อ๏อดรต๎ู ัวเสยี ทีก็ดีเหมอื นกนั วาํ เดี๋ยวนี้อ๏อดทาํ ตวั ไมใํ หพ๎ ่นี ๎องนับถอื ได๎ เพราะอ๏อดเอา เปรยี บคนอื่น\" \"เอ๏ะ ! ก็ไมเํ คยไปเก่ยี วกบั ใครแลว๎ จะวําเอาเปรยี บอยํางไรได๎\" ตาออ๏ ดร๎องขึน้ \"เอาเปรียบดว๎ ยวธิ ีไมํทําอะไรเลยนน่ั แหละ\" ตาอน้ั ตอบ \"ถึงแมว๎ าํ เวลานที้ รัพย๑สมบตั ทิ ง้ั หลายในบ๎านนี้ จะยงั รวมอยํูเป็นกองกลางเป็นของคุณแมคํ นเดยี ว ยังไมํไดแ๎ บงํ ปันกันก็ตามที แตํตํอไป...\" ตาอน้ั หยุดครูํหนง่ึ แล๎วพดู ตํอไปวา่ \"ตอํ ไปก็คงจะตอ๎ แบงํ กันในระหวาํ งลกู ๆ ของคุณแมสํ กั วันหนงึ่ ลกู คนอ่นื เวลาน้ีเปน็ หลกั เปน็ ฐาน ไมมํ ใี ครมาชํวยคณุ แมใํ ช๎ ให๎หมดเปลอื ง ยงั เหลือแตํออ๏ ดคนเดยี ว และในที่สุดกย็ งั จะมสี ิทธไ์ิ ดร๎ ับสวํ นแบงํ ของทเ่ี หลอื เทาํ กับพ่ีนอ๎ งคนอ่ืน อยาํ งนห้ี รอื ที่อ๏อดวําไมไํ ดเ๎ อาเปรยี บ\" \"พอี่ ้ัน อ๏อดไมนํ ึกเลย...\" อ๏อดพดู ตะกกุ ตะกัก ใบหน๎านัน้ ซดี เผือดดว๎ ยความละอายและความชาํ้ ใจ พลอยต๎องรีบ พูดอีกคร้งั หนึง่ วาํ \"อนั้ เมอ่ื กี้เราพูดกนั อยดํู ๎วยเรื่องรถยนต๑ อ้นั จะเห็นควรซอ้ื ใหมหํ รอื ไมํควร ก็นาํ จะพดู ในเร่อื งนั้น ทําไมจะต๎องพูดไป ถึงเรอ่ื งอื่น จนกลายเป็นแบงํ มรดกแมกํ ันตํอหนา๎ แมํ อ้ันไมเํ ห็นกบั น๎องก็ควรจะเห็นกบั แมํบา๎ ง\" เสยี งคณุ เสวพี ดู สอดขน้ึ วาํ \"ความจรงิ รถผมกย็ ังมีอยูอํ ีกคนั ถ๎าคุณแมมํ ธี ุระจะเรียกใชส๎ อยเมอ่ื ไร ผมก็จะยินดีมาก จรงิ ไหมประไพ\" \"ไพก็เห็นอยํางน้นั เหมือนกนั \" ประไพพูดตอํ ข้นึ มา \"รถของเราท่เี รือนก็มีอยํางท่คี ุณเสวีวาํ คณุ แมํจะเรียกใช๎เมือ่ ไรก็ ได๎ แล๎วรถพี่อนั้ กม็ อี ีกทง้ั คนั ไมํเสยี หายอะไร คุณแมจํ ะใช๎คันไหนกไ็ ด๎ เหมือนกบั รถคณุ แมํเอง ไมเํ ห็นจะตอ๎ งไปซอ้ื รถใหมใํ ห๎ เสยี เงนิ เสียทอง\" \"เป็นอนั วําตง้ั แตํน้ตี ํอไปคุณแมไํ มํตอ๎ งมอี ะไรของตัวเอง ช้นั แตรํ ถก็จะต๎องยมื ของคนอน่ื เขาขี่ อยาํ งน้นั หรือประไพ\" ตาอ๏อดถามน๎องสาวด๎วยเสียงขุนํ ๆ \"คณุ แมํก็คงมที ุกอยาํ ง เรือ่ งรถนนั้ ก็เทาํ กบั เป็นของคุณแมํ เพราะเป็นของลกู ๆ ไมเํ ห็นจะเสียหายอะไรเลย พวกเรา อยากให๎คณุ แมใํ ช๎ของของเรา เรารูส๎ กึ พอใจทไี่ ดส๎ นองคุณของคณุ แมทํ ่เี ล้ยี งเรามาตนโตเทํานัน้ เอง\" ประไพตอบ \"ประไพ !\" ตาอ๏อดเรียกนอ๎ งสาว \"ประไพอยากจะวําๆ พเ่ี ปน็ คนท่ีคณุ แมํเล้ยี งไมํร๎ูจักโตใชหํ รอื ไมํ\" \"กพ็ ่ีอ๏อดคดิ เอาเองก็แลว๎ กัน ไพเป็นนอ๎ ง พดู ไปกไ็ มดํ ี\"
\"ขอบใจ ประไพ\" ตาอ๏อดพดู ด๎วยสาํ เนียงเปน็ ปกติ ซ่ึงแสดงให๎พลอยร๎ูวําตาออ๏ ดต๎องขํมใจเพียงไร \"ขอบใจพอ่ี ้ัน ออ๏ ดรต๎ู ัวอยดํู แี ล๎ว ถึงวนั นก้ี ็ได๎ความร๎ูเพมิ่ เติมอีกเป็นอยาํ งดวี ํา พน่ี อ๎ งของอ๏อดเปน็ อยาํ งไร ตอํ ไปนี้ออ๏ ดกจ็ ะไมเํ อาเปรยี บ ใครให๎วําได๎อีก\" พดู แลว๎ ตาออ๏ ดกน็ ง่ิ อยอํู กี ครหํู นง่ึ เมอ่ื ไมเํ หน็ ใครโตต๎ อบวาํ กระไรตอํ ไป ตาออ๏ ดกเ็ ดนิ ออกนอกหอ๎ งไปคนเดยี ว ตง้ั แตวํ นั นน้ั มาพลอยกร็ ด๎ู วี าํ ตาออ๏ ดจะตอ๎ งออกจากบา๎ นไปเสย่ี งโชคชะตาของนทอ่ี น่ื เพราะถงึ แมว๎ าํ ตาออ๏ ดจะหวํ ง ตนรกั ตนสักเพียงใด ตาอ๏อดกค็ งจะไมํอยใํู นบา๎ นท่พี นี่ อ๎ งเหยยี ดหยาม และเมื่อไปแลว๎ ตาออ๏ ดกค็ งจะไมํกลบั มาอีก จนกวํา เหตุท่ีพนี่ ๎องจะดถู กู เหยยี ดหยามไดน๎ น้ั จะหมดไป พลอยซึง่ รนู๎ สิ ัยใจคอตาอ๏อดดีย่ิงกวําใครๆ ก็ยํอมรูอ๎ ยแํู กใํ จวาํ ถอ๎ ยคาํ ท่ี พูดกนั ในระหวํางพนี่ อ๎ งในวันน้ัน ไดก๎ ํอให๎เกิดความเจบ็ ชาํ้ นาํ้ ใจแกํตาอ๏อดเสยี เกินกวําท่พี ลอยจะรักษาแกไ๎ ขใหห๎ ายได๎ คนที่ จะแกค๎ วามเจบ็ ช้ํานาํ้ ใจน้นั ได๎ กค็ อื ตัวตาอ๏อดเองและเวลา ซงึ่ สามารถทาํ ให๎ความรสู๎ ึกทุกอยาํ งเลือนรางไป อกี ไมกํ ว่ี นั ตอํ มาตาออ๏ ดกม็ าบอกพลอยวาํ จะไปทาํ งานกบั เพอ่ื นทเ่ี ขาชวนไวท๎ างปกั ษใ๑ ต๎ เมอ่ื พลอยถามวาํ จะตอ๎ ง การเงินทองเทาํ ไรเพอื่ จะไปเขา๎ หน๎ุ เข๎าทนุ กบั เขา ตาออ๏ ดก็สัน่ หัวตอบวํา \"ลกู คดิ วําจะไปมือเปลํา ไมขํ อเงินของคุณแมใํ ห๎ใครมาวาํ ได๎อกี ลกู มไี ปให๎เขาแตกํ ําลังกายกําลังความคดิ เพยี ง สองอยาํ งเทํานก้ี จ็ ะเป็นทุนพอแล๎วกระมัง\" วนั ทต่ี าออ๏ ดมาลาออกเดนิ ทางไปในตอนเชา๎ นน้ั พลอยไดแ๎ ตใํ จหายและเศรา๎ ใจจนพดู อะไรไมถํ กู จะใหพ๎ รตาออ๏ ดก็ ขาดๆ วิน่ ๆ ได๎แตลํ บู หวั ตาอ๏อดแล๎วส่งั แล๎วสงั่ อีก ใหก๎ ลบั มาหาพลอยเม่ือมีเวลาวําง ซึง่ ตาอ๏อดกร็ ับคาํ และปลอบโยนพลอย วําตนมไิ ดไ๎ ปไกลหนักหนา พอมที อี่ ยํูเป็นทีเ่ ป็นทางแล๎ว กจ็ ะกลับมารับพลอยไปเทยี่ ว ให๎ไปอยดูํ ว๎ ยกนั นานๆ ทางปกั ษใ๑ ต๎ ตาออ๏ ดเดนิ ลงเรอื นไปแลว๎ พลอยกห็ นั หนา๎ กลบั เขา๎ หอ๎ ง จะมองดอู ะไรกร็ ส๎ู กึ เหย่ี วแหง๎ หมดอาลยั ตายอยากไปสน้ิ ความรส๎ู กึ ตัววาํ ถูกทอดทิง้ ใหอ๎ ยคํู นเดยี วในโลกน้ัน มมี ากเพยี งจะทบั ถมหัวใจ พลอยเดินไปนั่งทม่ี า๎ เคร่อื งแปง้ เปดิ ลน้ิ ชกั เบาๆ หยิบเอากรงนกท่ีมีนกตวั เล็กๆ ร๎องได๎ด๎วยไขลาน ทีเ่ สดจ็ ประทานไวห๎ ลายสบิ ปีมาแลว๎ ข้นึ มาพินิจดู ของเลนํ ของคน โบราณ มแี ตคํ วามหมายเป็นสัญญาณ ให๎พลอยไดน๎ ึกถงึ ความหลังทีล่ ํวงพ๎นไปแล๎วไกล พลอยไขลานท่กี รงนก แลว๎ ก็กด สปรงิ เปิดใหน๎ กร๎องเพลง เสยี งรอ๎ งดังเหมือนเสยี งคนรอ๎ งไห๎... พลอยวางกรงนกนน้ั ลง แลว๎ กก็ ม๎ หนา๎ ฟบุ อยกํู บั มา๎ เครอ่ื งแปง้ นน้ั นาน... บทที่ ๗ (หนา๎ ท่ี ๑) ตาออ๏ ดเดนิ ทางไปปกั ษใ๑ ตแ๎ ลว๎ ตาอน๎ กย็ งั อยทํู เ่ี กาะ พลอยรส๎ู กึ วาํ โลกนแ้ี คบลงกวาํ เดมิ เปน็ หนกั หนา เพราะในบา๎ น เวลานเี้ หลอื แตํตาอ้นั และประไพทเ่ี ป็นลูกและคณุ เสวที ี่เป็นเขย ยายพศิ ที่เคยเล้ยี งพลอยมาแตยํ งั เดก็ และอยํูด๎วยกันมา ตลอดชวี ิตนัน้ เจ็บป่วยเรอื้ รงั ด๎วยโรคชรา จนวนั หนงึ่ ยายพิศเขา๎ นอนแล๎วกห็ ลบั หายไป ไมตํ ืน่ ขนึ้ มาอกี เหมือนกับผลไมอ๎ ัน
สุกงอมทร่ี ํวงหลํนลงมาเองจากต๎น ความตายทม่ี าดงึ เอาตัวยายพศิ ไป ทําใหพ๎ ลอยรู๎สกึ วาํ ลกู โซทํ ่ีผูกมดั ตัวพลอยไว๎กบั ความหลังตํางๆ น้ันหลดุ หายไปอกี เปาะหนึง่ แมแ๎ ตพํ ํอเพิม่ พีช่ าย ซงึ่ เคยไปหาสํูเสมอเมอื่ คร้ังตาอ๏อดยงั อยํูบา๎ น กพ็ ลอย หายหนา๎ ไปไมํมาบอํ ยนัก ตัง้ แตํตาออ๏ ดออกจากบา๎ นไปแลว๎ ถงึ แมว๎ าํ ตาออ๏ ดจะมหี นงั สอื มาถงึ พลอยเสมอ และในหนงั สอื ทม่ี มี า ตาออ๏ ดจะพยายามพดู จา ดว๎ ยคารมทส่ี นกุ สนาน เชนํ เคย ตลอดจนมีขาํ วคราวจากตาอน๎ สงํ มาใหเ๎ สมอ พลอยก็ยังคดิ ถงึ ตาออ๏ ดเป็นอยํางยง่ิ ยวดอยูํนัน่ เอง เพราะเพียงแตํ หนงั สือซ่ึงมาถึงเป็นครงั้ เป็นคราว ไมํสามารถจะแทนตวั ตาอ๏อด ทเ่ี คยนง่ั พดู นงั่ คุยอยูํเป็นประจําได๎ บางครงั้ หนงั สอื จาก ตาออ๏ ด กท็ ําให๎พลอยน่ังร๎องไห๎อยคูํ นเดยี ว เพราะตาออ๏ ดพดู มาดว๎ ยถอ๎ ยคําทสี่ ะกิดใจ เปน็ ตน๎ วําตาออ๏ ดเขียนมาคร้งั หนง่ึ วํา \"ลูกยิง่ มาอยูํไกลแมมํ ากเทาํ ไร ลกู ก็ยิง่ มองเหน็ พระคณุ ของแมมํ ากข้ึนทกุ วัน ทีล่ ูกเตบิ โตเปน็ ตวั มาไดท๎ ุกวันน้ี ก็ เพราะแมไํ ด๎ทะนุถนอมเลยี้ งลูกมา ทล่ี ูกได๎มวี ิชาความรู๎พอจะทํามาหากนิ ได๎ กเ็ พราะแมํเปน็ คนให๎ ลกู มิไดห๎ มายถึงความร๎ทู ่ี ไปเรียนมาจากนอก แตหํ มายถงึ เหตผุ ลและความร๎ู ทแี่ มํไดอ๎ บรมส่งั สอนให๎แกลํ กู มาตง้ั แตเํ ล็กจนโต สอนใหม๎ ีความซื่อสตั ย๑ ให๎มีใจเมตตากรณุ าตอํ เพอ่ื นมนุษย๑ และสอนให๎พจิ ารณาปัญหาทกุ อยาํ งดว๎ ยเหตุผล ด๎วยใจเป็นธรรม จนลกู รสู๎ กึ ตวั เหมือนกบั วํามแี มํมาอยูํขา๎ งๆ ตวั ลกู คอยกระซบิ แนะนาํ ตกั เตือนให๎ลูกกระทาํ ทกุ อยาํ งในทางทีถ่ กู เสมอ เวลาทลี่ ูกเขียน หนังสอื ฉบบั นี้ เปน็ เวลาบํายเกือบพลบ เสรจ็ จากงานแลว๎ ลกู น่ังเขยี นหนงั สืออยูทํ ีเ่ ฉลยี งหนา๎ บา๎ นพัก ใกล๎กบั เหมอื งแรทํ ีล่ ูก ทาํ งาน มองไปขา๎ งหนา๎ เหน็ ภเู ขาสลบั ซบั ซอ๎ นกันขึน้ ไปเปน็ ทิว ฝูงนกตาํ งๆ กาํ ลงั บินกลับรงั และพระอาทติ ยก๑ ําลังลบั เหลี่ยม เขาไป ลกู มองออกไปขา๎ งหนา๎ ลูกก็รู๎วําแมํจะต๎องชอบภมู ปิ ระเทศอยํางน้ี ถา๎ แมํมาไดจ๎ ริงกค็ งจะนง่ั ดูอยูทํ ีห่ นา๎ เรือนนี้ไดท๎ กุ วันไมํมเี บอ่ื ลูกคิดอะไรดว๎ ยใจของแมํ มองทุกอยาํ งกด็ ๎วยตาของแมํ ซึ่งท้ังนกี้ เ็ ป็นธรรมดา เพราะใจของลกู และตาทั้งคขํู อง ลกู น้ี เกดิ มาจากสํวนหน่ึงของแมํ และแมํเปน็ ผใ๎ู หแ๎ กํลูก ความสขุ ตาสขุ ใจทุกอยาํ ง จงึ เกิดมาจากของที่แมํไดใ๎ ห๎ไวท๎ ้งั ส้ิน\" แตทํ ง้ั ทพ่ี ลอยนง่ั รอ๎ งไหอ๎ ยคํู นเดยี วเชนํ นน้ั พอพลกิ จดหมายตาออ๏ ดไปอาํ นอกี หนา๎ หนง่ึ พลอยกต็ อ๎ งหวั เราะออกมา ทง้ั น้าํ ตา เพราะตาออ๏ ดจะเรมิ่ เขยี นเหลวแหลกตํอไปด๎วยอารมณส๑ นุกวํา \"แมจํ า๐ อ๏อดร๎แู ลว๎ วาํ ทางปักษ๑ใต๎น้วี ิธีท่ีจะรวยเรว็ ทส่ี ุด ต้ังตัวไดเ๎ ลยกค็ อื หาลกู สาวเศรษฐี ขนาดเจ๎าของเหมอื งเป็น เมียสักคน เทํานนั้ เองแหละแมํงาํ ยดไี หม เวลานอ้ี อ๏ ดมองไว๎แล๎วสองคน มเี งินนบั ไมํถว๎ นพอๆ กัน คนหนง่ึ ๕๐ กวาํ เข๎าไป แลว๎ ตาบอดข๎างหนง่ึ และฟันหาํ งๆ กนั ราวกับเสาสะพาน อกี คนหนึง่ อายเุ พง่ิ หกขวบ ขมี้ กู ขีต้ าเปรอะ ขอี้ ๎อนจังเลย แมชํ วํ ย เลอื กทีเถิดวําอยากไดค๎ นไหนเปน็ ลูกสะใภ๎ ใจลกู นน้ั เหน็ วาํ คนแรกดีกวํา เพราะจะไมตํ อ๎ งคอยมรดกแกนาน สวํ นคนหลังนั้น กลวั วําลกู จะตายเสยี กอํ น จะหาให๎ดกี วาํ สองคนนยี้ ังไมํเจอะตวั และลูกกม็ าชา๎ ไป เพราะคนอืน่ ๆ ที่พอจะดไู ด๎กม็ คี นเขามา คว๎าเอาไปเสียหมดแลว๎ แมํชวํ ยบอกมาดว๎ ยวาํ ออ๏ ดควรจะทาํ อยาํ งไรดี\"
ในระหวาํ งนน้ั ชอ๎ ยชกั จะรใ๎ู จวาํ พลอยวา๎ เหวํ จงึ ออกจากวงั มาหา และมาอยเํู ปน็ เพอ่ื นพดู คยุ อยเํู สมอ บางครง้ั ชอ๎ ยก็ เลยมานอนค๎างอยดูํ ๎วยหลายๆ คืน และขณะที่ช๎อยมาอยูดํ ว๎ ย พลอยกร็ ๎ูสึกวาํ ใจคอชํุมชน่ื พอจะอดทนตํอความทุกขค๑ วาม เปลาํ เปลี่ยวใจตํางๆ ได๎บ๎าง ท้งั นีเ้ พราะชอ๎ ยเป็นหวํ งสําคัญในสายโซทํ ตี่ อํ เน่ือง ระหวํางปจั จุบนั อันมีแตคํ วามทุกข๑และอดีต ทมี่ แี ตคํ วามสุข ถงึ แม๎วาํ บางเวลาชอ๎ ยจะมาอยูเํ ฉยๆ ไมตํ ๎องพูดจาอยาํ งไร พลอยก็พอใจที่มีชอ๎ ยอยํใู กลๆ๎ ทัง้ น้เี พราะพลอย ออกจากวงั มาชา๎ นาน ความเป็นอยสํู ํวนตวั น้นั ก็เปล่ยี นแปลงไปตามกาลสมัย แตํชอ๎ ยอยํูในวังมาตลอด จงึ เปน็ ชาววังอยํู โดยสมบูรณ๑ ทกุ กระเบยี ดนว้ิ ชาววงั อยํางท่ีพลอยเคยรูจ๎ ักและเคยนยิ ม กาลสมยั และเวลาท่ลี ํวงเลยไปน้ัน มิไดท๎ ําให๎ชอ๎ ย เปล่ียนไปกม่ี ากนอ๎ ย เวลาช๎อยมาค๎างทบ่ี ๎าน ตกเยน็ ช๎อยก็จะอาบนํา้ และผลัดผ๎า นุํงผ๎าลายหํมผา๎ แถบสีตามวัน อยํางทหี่ า ดูไมํได๎อีกแลว๎ และผ๎านุํงผ๎าหํมของช๎อยกย็ งั มกี ล่นิ อบกลิ่นร่ํา ซงึ่ ครงั้ หนงึ่ เคยคย๎ุ ตอํ จมูกของพลอยเป็นท่สี ุด พอชอ๎ ยข้ึน บันไดตึกมา พลอยก็จะได๎กล่ินอบกลนิ่ รา่ํ นําหนา๎ มากอํ น และถ๎าหากวําชอ๎ ยนั่งลงท่ีตรงไหน กลิน่ อบกล่ินรํ่าของชาววัง กย็ ัง จะหอมตดิ กระดานอยํูนาน หลงั จากทีช่ อ๎ ยไดล๎ กุ ไปแลว๎ ชอ๎ ยเปน็ คนๆ เดยี วทพ่ี ลอยสามารถเลาํ เรอ่ื งความทกุ ข๑ ความวติ กเกย่ี วกบั เรอ่ื งลกู เตา๎ ใหฟ๎ งั อยาํ งไมมํ อี ะไรปดิ บงั และชอ๎ ยก็รับฟังเรือ่ งราวจากพลอย ด๎วยความสนใจและเห็นใจ ความเห็นของช๎อยทาํ ให๎พลอยได๎ความคิดในปญั หาของตน ในทางที่ใหมํ เพราะช๎อยพดู ถึงเร่ืองตาอ๏อดวาํ \"แมํพลอย เรอ่ื งพํอออ๏ ดน้ีฉนั ดๆู แล๎วก็ไมเํ ข๎าใจ แตํกน็ ัน่ แหละถึงฉันจะพดู อะไรออกไป แมพํ ลอยก็อยาํ งเพง่ิ เหน็ ตามฉนั ไปหมด คดิ ดูใหด๎ ีกํอน เพราะเดี๋ยวนีฉ้ ันเป็นยายแกหํ ลงๆ คนหนง่ึ เทาํ นั้นเอง ทฉ่ี ันเห็นวําแปลกกค็ ือพํออ๏ ดกอ็ ยํูมา นาน ไมํเคยมเี รอื่ งมีราวกับพน่ี ๎อง แตํทําไมถงึ ได๎มาเกิดเรื่องน๎อยเนื้อตํ่าใจกนั เดี๋ยวนี้ ถ๎าหากวาํ คนสามคนอยํูกันมาได๎ตลอด ไมผํ ิดพ๎องหมองใจกนั แตตํ อํ มามีคนหนง่ึ มาอยูํดว๎ ยเป็นคนทีส่ ่ี แล๎วจึงเกดิ ผดิ ใจกนั ฉนั กอ็ ยากจะซัดคนทส่ี ี่นัน้ ไว๎กอํ น วาํ เปน็ คนมากํอเหตุ แมพํ ลอยจงึ ควรระวังคนๆ นน้ั ใหด๎ ๆี \" \"ช๎อยหมายถงึ คุณเสวใี ชใํ หม\" พลอยถาม \"อยําให๎ฉันออกชือ่ เลยพลอย\" ชอ๎ ยตอบ \"พดู ไปเทํานก้ี ็เป็นยายแกํยใุ ห๎รําตําใหร๎ ่วั พอตัวอยแํู ล๎ว แตทํ ี่พูดกเ็ พราะฉัน เห็นวาํ แมํพลอยไมํใชคํ นอน่ื จึงกล๎าพดู \" \"คุณเสวนี ะํ เหน็ จะชอบกับตาออ๏ ดแนํ\" พลอยพูด \"แตลํ ูกฉันมนั ก็ไมใํ ชํเลํนเหมือนกนั ต้งั ข๎อรังเกียจขดั ขวางมาแตํ แรก ดไู ปแลว๎ กพ็ อกนั เขา๎ ตํารับขงิ ก็ราขาํ ก็แรง ฉนั เองกไ็ มรํ ูจ๎ ะคิดอยาํ งไรถกู \" พลอยพูดแลว๎ กถ็ อนใจใหญํ \"พลอยอยําไปเกบ็ เอาเร่อื งตาํ งๆ มาเปน็ อารมณ๑มากนักเลย\" ชอ๎ ยพดู ปลอบ \"วาํ อนั ทีจ่ ริงพลอยเคราะหย๑ ังดกี วาํ ฉัน เป็นไหนๆ นําจะสบายใจอยูํเปน็ หนกั หนาแล๎ว\"
\"ฉันไมเํ หน็ มีเรอ่ื งอะไรท่นี ําสบายใจเลยช๎อย\" พลอยตอบอยาํ งออํ นใจ \"วนั หนึ่งๆ ก็ไดแ๎ ตํยงุํ ๆ ไปเรื่องลกู ๆ เต๎าๆ ไมํ มีเวลาท่จี ะไดส๎ ุขสบายกายอยาํ งเขาอน่ื คดิ ๆ ไปกก็ ล๎มุ ใจ ไมํร๎วู าํ ไปทาํ กรรมเวรอะไรมา ช๎อยเสียอกี สบายออกจะตายไป ตัว คนเดยี วไมํมีหํวงมีใย จะทาํ อะไรก็ได๎\" \"ขอ๎ นสี้ ทิ ี่พลอยเข๎าใจผิด\" ช๎อยวาํ \"เรือ่ งตวั คนเดยี วนีแ้ หละเปน็ ความทุกขข๑ องฉัน ทําให๎ฉันต๎องนึกอิจฉาพลอย เสมอ วนั หนึง่ ๆ พลอยก็มีเรอ่ื งคดิ เร่ืองทาํ เก่ยี วกบั ลกู กบั เตา๎ ถึงจะดีไมํดี จะทุกข๑จะสุขพลอยกย็ งั มเี ร่ืองคิด ยังร๎สู กึ ตัววํา ไมใํ ชตํ วั คนเดยี ว สํวนฉนั ไมมํ อี ะไรเลย มีแตํตวั สุขทุกข๑ก็เปน็ เร่อื งของตัวทงั้ น้ันไมํเกยี่ วกับคนอ่ืน จนบางคร้ังก็เบอื่ ตวั เอง เสียเตม็ ประดา อยากจะมคี นอื่นมาเกีย่ วข๎องบา๎ ง\" ช๎อยหยุดพูดครหํู น่งึ แล๎วพูดตอํ ไปวาํ \"อกี อยาํ งหนึง่ ถงึ พลอยจะทกุ ข๑ก็ทกุ ขใ๑ นเร่ืองอนื่ ไมใํ ชํทุกข๑เรอื่ งมีเรือ่ งจน เพราะพลอยเป็นคนเคราะห๑ดี ตง้ั ตวั ได๎ เป็นหลักเป็นฐาน สํวนฉนั น้ันไดแ๎ ตํน่งั คดิ อยูดํ ๎วยเรือ่ งชักหนา๎ ไมํถงึ หลงั จะจบั จํายใชส๎ อยอยํางไร ก็ตอ๎ งระมัดระวงั ไปรอบ ดา๎ น พลอยกค็ งจะรูว๎ ําขา๎ วของเด๋ยี วนี้ มนั ไมํถกู เหมอื นแตกํ อํ น ฉันเองถึงจะตวั คนเดยี ว กไ็ มํมีอะไรหนกั หนา แตกํ อํ นอยํกู ับ เสด็จกไ็ มรํ ู๎สกึ เพราะเจา๎ นายทาํ นเลย้ี งคดิ แตํจะสนุกไปวันหน่งึ ๆ เสดจ็ ส้นิ พระชนม๑ลงได๎ประทานบา๎ งนิดๆ หนอํ ยๆ กห็ มด ไปนานแล๎ว เวลานี้ยงั มกี ินมีใช๎อยูํได๎ ก็เพราะคุณอาสายทงิ้ ไวบ๎ ๎าง ดอี ีกอยํางหนงึ่ ที่ยังอาศยั ตําหนกั เสด็จอยํไู ด๎จนทุกวันน้ี แตํกน็ ัน่ แหละตาํ หนักก็เป็นของหลวง ใครเขาจะมาไลเํ ม่ือไรฉันกไ็ มรํ ๎ู\" \"โธชํ อ๎ ย !\" พลอยออกอทุ านด๎วยความสงสารจับใจ \"ฉันไมํรูเ๎ ลยวาํ ชอ๎ ยตอ๎ งลาํ บาก แล๎วคณุ พํอคุณแมํของช๎อย... บา๎ นเกําของชอ๎ ยนอกวงั ก็มมี ใิ ชํหรือ\" ชอ๎ ยหวั เราะอยาํ งปลงตกแลว๎ ตอบวาํ \"คณุ พํอของฉันจนออกจะตายไป ตายลงเกือบจะไมมํ ีอะไรเหลือ ช้นั แตํจะทาํ ศพ คณุ อาสายยงั ต๎องชวํ ยออกเป็น กอง สวํ นบ๎านเกาํ นน้ั พ่ีเนอื่ งเขาขายไปนานแลว๎ เดยี๋ วนีเ้ ขาไปอยกํู ับเมยี เขาท่ีปากนา้ํ โพ มีลูกออกเปน็ โขลง พดู ถึงบา๎ นฉนั ก็ อดใจหายไมํได๎ เพราะเมือ่ เด็กๆ ได๎อยํูมาอยาํ งมคี วามสุข ได๎ออกจากวงั มาเที่ยวบ๎าน ก็ดใี จเสยี นีก่ ระไร เมอื่ ไมํนานนี้เองฉนั ลองผํานไปดู พอเหน็ เข๎ากใ็ จเสีย นึกถงึ เรอ่ื งเกําๆ แล๎วก็แทบจะลงน่งั ร๎องไห๎อยูํตรงนนั้ อะไรตอํ อะไรมนั เปลี่ยนไปหมดแล๎ว ละพลอย คลองข๎างบ๎านทเี่ ราเคยเห็นวาํ กว๎างเรือแลํนไดส๎ บาย เดีย๋ วน้กี ลายเปน็ คูแคบมแี ตขํ ยะมลู ฝอย ตวั บ๎านกผ็ ุพังแทบ จะจาํ ไมไํ ด๎ แลว๎ กม็ ีเจ๏กเข๎าไปน่งั กกี่ ระตกุ ทอผา๎ อยูํเตม็ ทง้ั ข๎างบนทงั้ ใตถ๎ ุนบ๎าน ดูเหมือนกับคนท่เี ราร๎ูจักเคยรักเป็นหนกั หนา แลว๎ ก็มาตกยากลําบากจนปอนไป และแกเํ ฒาํ ทรดุ โทรมไปจนแทบจะจาํ ไมไํ ด๎\" \"โธํ ! ชอ๎ ย !\" พลอยอุทานอีก \"ฉันไมรํ ๎เู ลยจรงิ ๆ ช๎อยก็เพง่ิ จะมาบอกฉนั วันนว้ี ําช๎อยตอ๎ งลาํ บาก ดว๎ ยเรอื่ งเงินๆ ทองๆ ถา๎ ฉนั รเู๎ สียกอํ น......\" ชอ๎ ยไมปํ ลอํ ยใหพ๎ ลอยพดู จนจบ รบี พดู สอดขน้ึ วาํ
\"อยําพลอย อยําดกี วาํ ฉันรห๎ู รอกวําใจแมพํ ลอยนน้ั กว๎างขวางราวกบั พระมหาสมทุ ร แตํแมํพลอยไมตํ อ๎ งมา ชวํ ยเหลอื อะไรฉนั หรอก เพราะฉันยงั อยูํไดไ๎ มลํ าํ บากถงึ เพียงน้ัน ทพ่ี ดู ให๎ฟงั กเ็ พราะอยากใหพ๎ ลอยเห็นวาํ เราตํางคนตํางก็ มีทุกขด๑ ๎วยกนั ทัง้ น้ัน มากบา๎ งน๎อยบ๎าง ไมใํ ชํวาํ พลอยมที ุกข๑แตเํ พยี งคนเดยี ว คิดเสยี อยาํ งนีบ้ างทกี ็จะระงับความทุกขข๑ อง ตัวเองไดบ๎ า๎ ง\" พลอยไดแ๎ ตนํ ง่ั นง่ิ ดเู พอ่ื นทร่ี จ๎ู กั กนั มาตง้ั แตเํ ดก็ ดว๎ ยความสงสาร นานๆ ชอ๎ ยจงึ จะพดู จรงิ ๆ ไมมํ ตี ลกคะนองสกั ครง้ั หนึ่ง พลอยถามขึน้ วาํ \"ถามจริงๆ เถอะช๎อย เวลานีช้ ๎อยทาํ มาหากินอะไรบ๎างหรอื เปลํา หรือวําอยเูํ ฉยๆ\" \"อยเํู ฉยไมไํ ด๎หรอกพลอย\" ชอ๎ ยตอบ \"ถ๎าทําอยาํ งนนั้ เปน็ ตอ๎ งอด แตํคนอยาํ งฉนั จะทาํ อะไรได๎กี่มากน๎อย เด๋ยี วน้กี ็ ทํานํา้ อบไทยนาํ้ ปรงุ สํงไปฝากเขาขายขา๎ งนอกบ๎าง รับสบงจีวรเข๎ามาสอยบา๎ ง นานๆ ก็มงี านดอกไม๎ มนั ก็พอกนิ ไปวนั หนงึ่ ๆ ถา๎ เราไมกํ นิ อะไรมาก\" \"ตายจรงิ !\" พลอยพดู อยํางรอ๎ นใจ \"แลว๎ ถ๎าเจ็บไข๎ลงทําอยาํ งไร มลิ ําบากแยํหรือ\" \"ไมํเปน็ ไรหรอกเร่อื งนนั้ \" ชอ๎ ยตอบแลว๎ ก็หัวเราะ \"ถึงเวลาเจบ็ ไขเ๎ ข๎าก็เอาของเกําออกขาย พอถวั ไถไปได๎ ขอ๎ สําคัญ อยําอยํูไปจนของเกํามนั หมดกแ็ ลว๎ กัน\" คาํ ปรารภของชอ๎ ยทาํ ใหพ๎ ลอยเหน็ ใจชอ๎ ยยง่ิ ขน้ึ กวาํ แตกํ อํ นเปน็ หนกั หนา เพราะไมเํ คยปรากฏวาํ ชอ๎ ยไดป๎ รบั ทกุ ข๑ สํวนตวั ให๎พลอยไดฟ๎ ังมากํอนเลย ชอ๎ ยสามารถท่จี ะทนความทุกข๑ยากของตนไดค๎ นเดียว ไมํยอมใหค๎ วามทกุ ข๑ของตนพา เพื่อนฝงู ใหต๎ อ๎ งทกุ ข๑ไปตาม และถ๎าหากช๎อยจะนาํ ความทกุ ขข๑ องตนออกมาแสดง ความประสงคข๑ องช๎อยกเ็ พอื่ จะให๎ความ ทกุ ข๑ของตนนน้ั ไดบ๎ รรเทาทุกขข๑ องเพื่อน ดว๎ ยการเปรยี บเทียบ ดว๎ ยเจตนาทจ่ี ะชํวยเพอื่ น มากกวําท่ีจะได๎รบั ความ ชํวยเหลือ ความดขี องชอ๎ ยทม่ี ตี อํ ตนนน้ั เปน็ เครอ่ื งประโลมใจ และเปน็ ทง้ั สตสิ าํ หรบั พลอย และนานเขา๎ ความสงสยั ของชอ๎ ย ทม่ี ี ตอํ คณุ เสวนี น้ั กเ็ ริ่มจะปรากฏผลเปน็ จริงเปน็ จงั ออกมาให๎พลอยสังเกตเห็นได๎ นบั ตง้ั แตตํ าออ๏ ดออกจากบา๎ นไปแลว๎ คณุ เสวกี พ็ ยายามทจ่ี ะกระทาํ ใหค๎ วามสมั พนั ธ๑ ระหวาํ งตนกบั พลอยนน้ั ใกลช๎ ดิ สนทิ สนมย่ิงขึ้นกวําแตํกํอน เมอ่ื คร้ังตาออ๏ ดยงั อยูํในบ๎านนนั้ นานๆ พลอยจงึ จะไดพ๎ บกบั คุณเสวีสกั คร้งั หนึ่ง ต้งั แตตํ าอ๏อด ไปแลว๎ คณุ เสวกี ็เดนิ ขา๎ มสนามจากเรือนทอี่ ยํู มาหาพลอยท่ตี กึ แทบทกุ วัน บางคร้ังกม็ ปี ระไพตดิ ตามมาดว๎ ย แตํสวํ นมาก คณุ เสวีมาคนเดียว ความจริงพลอยไมพํ ยายามคดิ เปน็ อยํางอื่น นอกจากจะมองดกู ารกระทําของคณุ เสวี ด๎วยความเมตตา และความเหน็ ใจ เพราะคุณเสวอี าจรว๎ู ําพลอยจะต๎องอยํูคนเดียวอยํางว๎าเหวํ และคงจะหมัน่ มาอยูํด๎วยเพอื่ นจะไดเ๎ ปน็ เพ่อื น แตํคาํ พดู ของคุณเสวีก็ดี สายตาของคณุ เสวที ช่ี อบมองไปรอบๆ เหมือนกบั จะประเมนิ ราคาส่งิ ของตํางๆ กด็ ี ตลอดจนความรส๎ู กึ ท่ีวําตาอ๏อดไมชํ อบคณุ เสวนี นั้ เอง เป็นอุปสรรคคอยกนั กาง มิใหพ๎ ลอยสนิทนสนมกับบตุ รเขยได๎
เทาํ ทคี่ วรจะเปน็ ตามปกตคิ ุณเสวกี พ็ ูดจากับพลอย ด๎วยถ๎อยคําอันสภุ าพและเอาอกเอาใจพลอยทุกทาง จนพลอยอดนึก เอน็ ดูมไิ ด๎ แตํทุกครัง้ ที่พลอยรส๎ู ึกเชํนนี้ พลอยก็อดนึกถงึ ตาอ๏อดมไิ ด๎ และมคี วามร๎สู ึกเหมือนกบั วาํ ตนกาํ ลังทรยศตํอลูก โดยทป่ี ลํอยตวั ใหร๎ ักใครเํ มตตา คนที่ลกู ไมํชอบลบั หลงั ลกู ขณะที่ลกู ไมอํ ยูํ พลอยรู๎ดีวาํ ความร๎สู ึกเชํนนไ้ี รเ๎ หตุผลและไรส๎ าระ และถ๎าจะวาํ กันในทางที่ถูก คุณเสวกี ็เป็นเขย ควรทจี่ ะอยํใู นขาํ ยของความเมตตากรุณาแหงํ ตนได๎อยํางสมบรู ณ๑ โดยไมํ ตอ๎ งคาํ นงึ ถงึ ความรูส๎ ึกสวํ นตัวของคนอน่ื เลย แตคํ วามร๎สู กึ เชนํ นั้นยังเกดิ ขึ้นเองอยเูํ รอ่ื ยๆ ถึงพลอยจะพยายามหกั ห๎ามใจ สักเพียงไร กม็ ไิ ด๎หายขาด และด๎วยความรส๎ู กึ ทขี่ ดั กนั เองอยูํในตวั เชนํ น้ี พลอยจึงอยากใหค๎ ุณเสวเี ก็บตวั ไวห๎ าํ งๆ เหมือนแตํ กํอน ไมอํ ยากให๎คุณเสวีไปมาหาสูแํ ทบทุกวว่ี ัน แตพํ ลอยก็ไมํสามารถจะทาํ อะไรได๎ เม่อื ลูกเขยจะมาหาพลอยก็จาํ ต๎อง ต๎อนรับ ทง้ั ทีบ่ ํอยครง้ั พลอยร๎ูสกึ ตัววํา กาํ ลังนั่งภาวนาใหล๎ กู เขยกลบั เสยี เรว็ ๆ แตคํ รง้ั หนง่ึ คณุ เสวพี ดู อะไรออกมาบางอยาํ งทส่ี ะกดิ ใจพลอย ใหต๎ อ๎ งครนํุ คดิ ถงึ ความปรารถนา และเจตนาของคณุ เสวีทมี่ ตี อํ ตน และตํอครอบครวั ของตน วันหนึ่งคุณเสวพี ดู ขน้ึ วํา \"ผมดูๆ คณุ อ้นั แลว๎ ก็อดนกึ สงสารไมํได๎ เพราะเหนอื่ ยอยูํคนเดยี ว\" คณุ เสวเี รยี กตาอน้ั วาํ \"คณุ \" เสมอ เพราะถึงคณุ เสวีจะอายมุ ากกวํา และมีฐานะเป็นท้งั เพ่อื นและทงั้ นาย ของตาอ้นั ก็ ตาม คณุ เสวกี ็ยังเคารพอตาอน้ั ในฐานพ่ีชายของภรรยา \"ทําไมหรอื พอํ เสวี\" พลอยถามอยํางพาซ่ือ เพราะไมรํ ู๎จริงๆ วําตาอ้นั เหนด็ เหนื่อยมาดว๎ ยเร่ืองอะไร \"ผมเห็นเขาทาํ งานท่ีกระทรวงก็อดชมไมํได๎ เพราะงานหนกั เทําหนกั คุณอนั้ เป็นต๎องเอาตัวทํุมเทเสมอ ไมเํ คย หลีกเลีย่ ง เสรจ็ งานทางกระทรวงแล๎วกย็ งั มงี านทางบา๎ นจะต๎องดูแลอกี \" \"งานอะไรทางบ๎าน ไมํเหน็ มีอะไรเลย\" พลอยพดู อยํางงงๆ \"อา๎ ว ! กง็ านเกยี่ วกับทรพั ย๑สนิ ผลประโยชน๑ของคุณแมเํ อง ถึงจะไมํมากก็ยุํงยากอยูเํ หมอื นกนั ถา๎ จะให๎ดี คณุ แมํ มอบให๎ใครชวํ ยดแู ล แบงํ เบาภาระคุณอนั้ ลงไปเสยี บา๎ ง บางทีกจ็ ะสบายขนึ้ มเี วลาพักผํอนได๎บา๎ ง\" \"ฉันกไ็ มเํ คยไดย๎ นิ เขาบนํ เลย\" พลอยพดู อยํางลงั เลไมแํ นํใจ แตคํ ณุ เสวยี ้มิ ละไมอยํางรูเ๎ ร่อื งดี แล๎วตอบวาํ \"คุณอ้นั ไมํใชคํ นทจ่ี ะบํนกับใคร ยงิ่ เปน็ งานท่คี ณุ แมํมอบหมายให๎ทําแลว๎ คุณอน้ั จะไมปํ รปิ ากเลย ช้นั แตํจะขอให๎ ใครเข๎าไปชวํ ย คณุ อ้ันก็จะไมํเอยํ ปากพดู จนกวาํ คุณแมจํ ะเปน็ คนเอํยขน้ึ กอํ น\" \"ฉันกไ็ มํมีใครอกี จริงๆ นะพํอเสวี ลกู เตา๎ กก็ ระจัดพลัดพรายกันไป อยํูคนละทศิ ละทาง ไมํรจู๎ ะทาํ อยาํ งไร\" พลอย พดู บาํ ยเบยี่ ง \"ความจริงประไพกอ็ ยํวู ํางๆ\" คณุ เสวพี ูดตํอ \"เวลาผมกบั คณุ อนั้ ไปทํางาน ประไพอยํทู างน้ีคนเดยี วทกุ วนั ถา๎ หาก คณุ แมํจะเรยี กใช๎สอยก็คงไมํขดั \"
\"ชํางเถอะพอํ เสวี\" พลอยรีบตอบดักคอขนึ้ ทันที \"ฉนั ถือเป็นคติทีเดยี ววาํ ผู๎หญงิ ทมี่ ีเรือนแลว๎ จะต๎องมหี น๎าที่อยกํู บั ผวั อยกํู ับบา๎ นของตวั ทง้ิ ไมไํ ด๎ และอีกอยาํ งหนง่ึ ฉันกไ็ มไํ ดเ๎ ล้ียงประไพมาใหท๎ ํางานแบบน้ี เคยสอนใหด๎ ูแตกํ ารบา๎ นการ เรือน ถงึ จะใชใ๎ ห๎ทําก็คงไมเํ ข๎าใจ และนิสัยของประไพกค็ งไมชํ อบ\" คณุ เสวนี ง่ิ อยคํู รใํู หญแํ ลว๎ กพ็ ดู เบาๆ ขน้ึ มาวาํ \"แม๎แตํผมเองเข๎ามาอยูํในบา๎ นนี้ กค็ ิดถึงพระคณุ คุณแมอํ ยํเู สมอ อยากจะชํวยทําการงานของคณุ แมํ เพ่ือสนอง คุณ ผมจะออกปากพูดกับตาอั้นเขาเองก็ใชํท่ี เขาจะหาวํากา๎ วกําย ถ๎าหากคณุ แมํเหน็ วาํ พอจะไวใ๎ จใชส๎ อยผมได๎ ไมํวาํ จะ เปน็ เรอื่ งธุระอยํางไร ผมจะดีใจมาก\" วําแล๎วคุณเสวีก็กวาดตาไปรอบห๎องเชํนเคย และในลักษณะทพ่ี ลอยนึกราํ คาญอยํู เสมอ \"ไมเํ ป็นไรหรอกพํอเสวี\" พลอยตอบ \"แลว๎ ฉันจะลองถามอ้นั เขาดู เขาจะวาํ อยํางไรบา๎ งกย็ ังไมรํ ๎ู\" แลว๎ พลอยกท็ ิ้ง ปญั หาไวแ๎ คํนั้น พอคณุ เสวีกลบั ไปแล๎ว พลอยก็ให๎นกึ อัศจรรยใ๑ จอยํคู รันๆ วําคุณเสวจี ะมวี ัตถุประสงคม๑ ุํงหมายอยํางไร ใน เรื่องเก่ยี วกับเร่ืองเงนิ ๆ ทองๆ ของตน คุณเสวีนั้นนัยวําก็วําชอบพอกบั ตาอัน้ เปน็ หนักหนา มเ่ี รอื่ งราวทอ่ี ยากจะชํวยเหลือ กนั เหตุไฉนคุณเสวไี มํยอมพดู กับตาอ้ันเอาเอง แตตํ อ๎ งมาพูดผํานทางพลอย เหมือนกับวาํ คุณเสวีตอ๎ งการคําพูดจากปาก พลอย ผูเ๎ ปน็ เจ๎าทรพั ย๑ไวอ๎ ๎างเพ่ือเป็นสิทธิใ์ นอาํ นาจตอํ ไป อีกอยํางหนง่ึ ดูๆ ไปแล๎วกแ็ ปลก ทีค่ ณุ เสวมี าพูดถงึ เร่อื งเหลาํ นี้ เม่อื ตาออ๏ ดออกจากบา๎ นไปแล๎ว หรอื วําบางทตี าอ๏อดจะเปน็ เครือ่ งกดี ขวางอะไรอยสํู ักอยาํ งดอกกระมงั พลอยส่ันศรี ษะ ชา๎ ๆ เหมือนกับพยายามจะสลดั ความคิดอนั เป็นอกศุ ลใหอ๎ อกจากตัว \"เรานกึ มากไปเอง แกํเขา๎ ก็อาจจะหลงๆ ใหลๆ\" พลอยนึกอยใํู นใจ \"เขาก็ไมํใชคํ นยากคนจน ทางบา๎ นเขาก็รํา่ รวยไมนํ ๎อยกวําเรา หรือจะมากกวําเราเสียอีก เขาจะมาใยดี อะไรกะอีกสมบัตเิ ล็กๆ น๎อยๆ ทเ่ี รามี คดิ เลอะเทอะไมเํ ข๎าเร่ือง ไมํสมกบั ทเ่ี ป็นผ๎ใู หญํ เดย๋ี วเกดิ ทาํ ทาํ แมํยายท่ีดไี มํถกู ยาย ชอ๎ ยแกจะขบั เอาตาย\" พลอยบอกกับตัวเองในทสี่ ดุ บทท่ี ๗ (หนา๎ ที่ ๒) แลว๎ วนั หนง่ึ ตอนเยน็ กนิ ขา๎ วแลว๎ พลอยอยกํู บั ตาอน้ั สองตอํ สอง เพราะประไพชวนคณุ เสวใี หพ๎ าไปดหู นงั เฉลมิ กรงุ พลอยกเ็ ลยี บเคยี งถามตาอ้นั ข้ึนวาํ \"อนั้ แมํสงั เกตดูวําอน้ั ทาํ งานมาก ท้งั งานหลวงและงานของแมํ อัน้ ไมํเหนื่อยบ๎างหรือ\" ตาอน้ั ยม้ิ แลว๎ กต็ อบวาํ \"ก็ไมํเหน็ เหน็ดเหนอ่ื ยอะไร ทําไมคุณแมจํ งึ ถาม ยงิ่ งานของคุณแมแํ ล๎วยง่ิ ไมเํ หน็ดเหนอื่ ยอะไรเลย เกบ็ คําเชาํ บา๎ ง อะไรบา๎ ง แล๎วก็สงํ เข๎าแบง๏ ค๑ คณุ แมํจะเอาเทาํ ไรผมก็ไปเบกิ มาให๎ และคอยดูใหบ๎ ญั ชีมนั ลงตัว อยําให๎ใครมาวาํ ทหี ลังได๎วาํ โกงคุณแมํเทํานั้น\"
\"เปลํา แมํไมํได๎วาํ อะไรหรอก นึกวาํ อ้นั เหน่อื ยทําคนเดยี วไมํไหว ถ๎าอยากจะไดใ๎ ครชํวยดูแมํก็ไมวํ ํา\" พลอยตอบ \"คณุ แมํนกึ วําจะเอาใครมาชํวยผม\" ตาอนั้ ถาม \"แมกํ ็ไมรํ ู๎...\" พลอยตอบอึกอกั \"อยาํ งคุณเสวอี ้ันเหน็ เปน็ อยํางไร\" ตาอน้ั นง่ิ อง้ึ ลงเหมอื นกบั มอี ะไรมาสะกดิ ใจแลว๎ กพ็ ดู วาํ \"เอ ! คุณแมํนึกยงั ไงขึน้ มาผมไมํเข๎าใจเลย ถงึ เสวเี ขาจะเปน็ เขยก็จรงิ แตํเมือ่ เรายกประไพให๎เขาแลว๎ กค็ วรจะจะ แลว๎ กันไป เราก็ไมํไดเ๎ รียกร๎องอะไรเขาหนกั หนา ทาํ ไมจะตอ๎ งเอาตัวเขาเขา๎ มาเกยี่ วข๎องในเรื่องเงินๆ ทองๆ ของคณุ แมํ\" \"แมเํ หน็ เขาชอบกบั อัน้ นกึ วาํ จะชวํ ยกนั อีกแรงหนง่ึ ได๎เทําน้นั เอง\" \"กถ็ ูกแล๎วท่ีผมชอบกบั เขา แตเํ รือ่ งอยาํ งนม้ี ันก็ต๎องมีขอบเขตบา๎ ง ผมถามอะไรคณุ แมํจริงๆ เถิด เรอื่ งน้ีคุณแมคํ ดิ ข้ึนเองหรือใครมาพดู ข้นึ \" ตาอ้ันถามเอาตรงๆ \"แมกํ ็คดิ .....\" พลอยตอบตะกุกตะกัก \"ความจรงิ คุณเสวีเขาพูดขึน้ กํอน เขาวาํ เขาอยากจะทําอะไรทจ่ี ะสนองคณุ แมํ แมํก็เลยถามอัน้ ดู\" \"ผมนกึ วําแลว๎ ทเี ดยี ว\" ตาอั้นตอบอยํางมองเหน็ เรื่องตลอด \"ประไพเคยมาพูดกับผมเรือ่ งนีเ้ หมือนกนั แตผํ มทาํ เฉยๆ เสีย เพราะไมํเหน็ จาํ เป็น\" ตาอน้ั นง่ั นง่ิ ๆ เหมอื นกบั วาํ คดิ อะไรอยเํู ปน็ นาน ในทส่ี ดุ กถ็ ามพลอยขน้ึ เบาๆ จนเกอื บเปน็ กระซบิ วาํ \"คุณแมํ ผมอยากถามอะไรคุณแมสํ ักอยําง คณุ แมํกเ็ คยเห็นคนมามาก คณุ แมํเหน็ วาํ เสวเี ขาเป็นคนอยาํ งไร\" \"แมํก็เห็นเขาเป็นคนดี\" พลอยตอบทนั ที \"ในฐานะท่เี ขาเปน็ ลูกเขยเขากท็ าํ ตวั เขาถูกทุกอยาํ ง จนบางครั้งแมอํ อก สงสาร เพราะทางแมํเสยี อีกทําตัวเปน็ แมยํ ายเขาได๎ไมํดนี กั ไมํคอํ ยจะสนิทสนมกับเขาเทําทีค่ วร แตํอนั้ ก็รอู๎ ยํูแลว๎ วาํ แมํคุน๎ กบั คนยาก อยาํ งคณุ เสวมี าร๎จู ักกันเม่อื โต กอํ นจะไดก๎ บั ประไพ แมกํ ไ็ มํได๎มีเวลาคน๎ุ เคยกับเขาเทําไรนัก เด๋ียวนก้ี ย็ งั กระดาก แตํกน็ น่ั แหละนานเขา๎ ก็คงคน๎ุ กันไปกระมัง\" \"ผมเองกพ็ ดู ไมํถกู \" ตาอ้ันตอบ \"บางทกี ็นึกวาํ รจ๎ู กั เขาดี บางทีกด็ ูเขาไมอํ อกเลย ไมรํ ๎เู ขาจะมาทําไหน ทผ่ี มเหน็ แปลกนนั้ ก็เพราะยายประไพเดย๋ี วน้ีเปล่ยี นไป ไมเํ หมือนคนกํอน พดู จาอะไรเป็นเสยี งเสวีไปหมด\" \"กเ็ ป็นธรรมดา\" พลอยตอบ \"ผวั เมียกนั ก็ตอ๎ งรักกัน ทีเ่ ขาพดู เปน็ เสียงเดียวกนั ก็แปลวําเขากลมเกลยี วกันดี แมเํ หน็ วาํ เราควรจะดีใจเสียอกี \"
\"มันไมใํ ชอํ ยํางน้ันนะํ สคิ ุณแมํ\" ตาอ้นั วาํ \"ผมเองก็ไมรํ ๎ูวาํ จะอธิบายอยาํ งไรถูก ถ๎าหากลําพังแตเํ ขารกั กนั กลม เกลยี วกัน ผมเองก็จะดใี จท่นี อ๎ งสาวมคี วามสุข แตํฟงั คาํ พดู ของประไพบางครง้ั เหมอื นกับวํา แกพดู โดยไมเํ ต็มปาก เหมอื นกับวําใครใชใ๎ ห๎มาพูด หรอื ถูกบังคับมา ผมไมคํ ํอยสบายใจเลย\" \"อัน้ \" พลอยเตือน \"คณุ เสวเี ขาก็เปน็ เขยแล๎วเขา๎ มาอยใูํ นบ๎านเรา จะคิดอะไรจาํ ทาํ อะไรหรือจะพูดอะไรเรอ่ื งเขา อัน้ ควรจะต๎องระวงั ใหม๎ าก เพราะเรื่องเขยกับญาติขา๎ งเมียน้ันลาํ บาก ดีไมดํ กี จ็ ะเกบ็ ไปเลาํ ลอื นินทากันตํางๆ แมเํ องบางทกี ็ หนักใจ แตอํ นั้ กต็ อ๎ งชวํ ยแมํคอยดูแลอยําให๎เกดิ เรือ่ งไดเ๎ ป็นดี\" \"ผมรับรองได๎วําไมมํ ีเรอ่ื งกับใคร\" ตาอนั้ ตอบ \"แตยํ ่ิงดคู นนานๆ เข๎าผมกย็ งิ่ มองไมํออกเข๎าทุกวนั บางทเี หมือนกับ ไมํรจ๎ู ัก แปลกดเี หมือนกัน\" ตาอ้นั ทง้ิ ทา๎ ยไวเ๎ ทํานน้ั แลว๎ ก็มไิ ดพ๎ ูดจาวํากระไรตอํ ไปอกี \" พลอยกม็ ไิ ดเ๎ อยํ ถงึ เรอ่ื งนก้ี บั ใครอกี เชนํ เดยี วกนั จนวนั หนง่ึ ประไพเปน็ คนมาพดู ขน้ึ กอํ นวาํ \"คุณแมํ เรือ่ งการเงินการทองในบ๎านทุกวันนี้ คุณแมทํ ราบเรือ่ งบา๎ งหรอื เปลาํ \" พลอยตอ๎ งถอนใจใหญทํ ป่ี ระไพมาชวนพดู ถงึ เรอ่ื งนอ้ี กี \"กไ็ มเํ ห็นมีอะไรน่ปี ระไพ พ่อี ้ันเขาก็ดแู ลเรียบรอ๎ ย\" \"ไพกลวั พีอ่ ั้นเขาจะดูคนเดียวไมทํ ว่ั ถึง เดยี๋ วจะรวั่ ไหลไปเสยี เปลาํ ๆ นําเสยี ดาย\" ประไพตอบ \"พ่ีอ้ันก็เปน็ คนละเอยี ด แมํมอบให๎เขาทํามาแตํแรก ยังไมเํ คยเห็นเขาเสียหายอยาํ งไรเลย ประไพมาถามขน้ึ ทาํ ไม เดี๋ยวนี้\" พลอยถามอยาํ งรําคาญ \"ไพไมไํ ด๎สงสยั อะไรดอก\" ประไพตอบแล๎วเมนิ หน๎าไปทางอนื่ \"เหน็ พ่ีอนั้ ทาํ อยูคํ นเดยี ว กอ็ ยากจะให๎มีคนเขา๎ รับรไ๎ู ว๎ บา๎ ง เพราะลกู คุณแมํก็มหี ลายคนดว๎ ยกนั จะได๎ชํวยกนั เป็นหูเป็นตา\" ความหมายในคาํ พดู ของประไพทาํ ใหพ๎ ลอยเกอื บโมโห เพราะประไพเปน็ คนทร่ี กั และนบั ถอื ตาอน้ั มากกวาํ คนอน่ื แตํ เดย๋ี วนกี้ ลบั เปลีย่ นเสยี งไป พลอยพยายามสะกดใจไวแ๎ ล๎วพดู วาํ \"ประไพกร็ ดู๎ ีอยแูํ กํใจวําพี่อนั้ ไมํใชํคนเหลวไหล ผลประโยชน๑ของแมแํ ละของน๎องๆ เขาก็ตอ๎ งดูแลเป็นอยาํ งดีเสมอ ประไพเองก็เคยเชอ่ื ถือพ่ีอัน้ มาแตกํ ํอน เดย๋ี วนเ้ี ป็นอะไรไป จงึ ดเู หมือนกับวาํ ไมํใวใ๎ จ ประไพเปน็ อะไรไป\" \"ไพก็ไมอํ ยากสนใจกบั เร่อื งเหลํานี้ ไมอํ ยากพูดจาอะไรทั้งนนั้ แตกํ ็นน่ั แหละ.........\" ประไพพดู ยงั ไมจํ บ ทาํ ทาํ เหมอื นจะพดู อะไรตอํ ไปแลว๎ กน็ ง่ิ เฉยเสยี ไมพํ ดู \"ประไพฟงั แมํกอํ น\" พลอยพดู แตเํ บาๆ \"ธรรมดาคนเรามลี กู มีผวั เรากต็ ๎องเชอ่ื ฟังต๎องเอาใจ เพราะถงึ จะชว่ั ดีก็ไดช๎ ่อื วําเปน็ ผัวของเรา เกดิ มาเปน็ ลูกผหู๎ ญิงสาํ คัญทีผ่ ัว ผดิ พลาดลงไปกม็ แี ตทํ างเสยี เปรยี บ แตํถงึ อยํางนัน้ ก็ตามที เราก็จะต๎อง
ยบั ยั้งชงั่ ใจในเร่อื งราวทกุ อยําง มใิ ชวํ าํ จะโอนออํ นตามไปเสยี หมด ลูกผัวจะพดู อะไรออกมา เราก็ตอ๎ งคิดดใู ห๎ดีวาํ ถูกหรอื ผดิ ถา๎ ถกู กต็ ๎องทําตาม ถ๎าผดิ กต็ ๎องตักเตือนกันไป โดยอยําใหถ๎ งึ ทะเลาะววิ าท แตํนอกจากผัวแล๎วประไพยงั มีแมํมพี ่นี ๎อง คนอืน่ สําหรบั ตวั แมํเองนะํ ไมเํ ป็นไรหรอก เพราะถงึ จะอยํางไรก็ไมมํ วี ันจะทอดท้ิงลูกได๎ แตํพน่ี ๎องทค่ี ลานตามกนั ออกมานนั้ ประไพต๎องคิดดูให๎ดๆี ถึงจะไมํดไี ปกวําผัว ซึง่ เปรียบเหมือนคนๆ เดยี วกัน แตํก็ยังตอ๎ งรกั ษานา้ํ ใจกันไว๎บ๎าง ประไพจะพดู จะจาอะไรกอ็ ยําให๎กระเทือนถึงพ่ีน๎อง เขาจะเสยี ใจ แมรํ ักลูกทุกคนเทาํ เทยี มกัน อยากใหก๎ ลมเกลยี วกันอยูเํ สมอแมํจงึ ได๎ เตือน\" ประไพถอนใจใหญํ กม๎ หนา๎ มองกระดานอยนํู านแลว๎ กพ็ ดู ขน้ึ วาํ \"ไพก็กลม๎ุ ใจเหมือนกนั แตกํ ็ไมรํ ๎จู ะทาํ อยาํ งไรถูก เร่ืองพีอ่ ๏อดทหี นงึ่ แลว๎ แตํพี่อ๏อดกไ็ มเํ อาเร่ืองเอาราว ไพหวังดีตํอ พ่อี ๏อดกเ็ ลยเอะอะไปตาม แตํเด๋ยี วนีค้ ุณเสวกี บั พอี่ ้นั ดูมีนัยๆ กันอยูํ ไพก็ไมรํ ูจ๎ ะทาํ อยํางไรถูก คุณเสวีเขาก็ไมํได๎วาํ อะไรมาก เขาบอกแตํเพยี งวาํ ไพควรเหลยี วแลเงินทองของคณุ แมบํ า๎ ง ถา๎ คณุ แมํถืออยูเํ องกไ็ มเํ ปน็ ไร แตํน่ีพอ่ี นั้ ทําอยคูํ นเดียวท้ังหมด หากคณุ แมเํ ปน็ อะไรไปไพกจ็ ะลาํ บาก เสียเปรียบเขาเพราะไมรํ ๎เู รอ่ื งราวมากอํ น\" พลอยรส๎ู กึ เศรา๎ ใจในคาํ พดู ของประไพ และรส๎ู กึ เหน็ นสิ ยั ลกู เขยทเ่ี ปน็ คนหวํ งเรอ่ื งทรพั ยส๑ มบตั ิ จนเกนิ กวาํ เหตุ พรอ๎ ม กนั นน้ั ก็รู๎สกึ หนกั ใจแทนประไพวํา ตํอไปจะเป็นอยํางไร เม่ือต๎องอยูกํ ับคนที่มีนิสัยอยาํ งนี้ เม่ือประไพเห็นพลอยนง่ิ อยํู ประไพกพ็ ูดตํอไปวํา \"ความจรงิ คณุ เสวีน้ันอะไรๆ ก็ดีหมด เสยี แตํเป็นคนวนุํ วายเรือ่ งเงนิ ๆ ทองๆ จนเกนิ ไป ไพก็ไมเํ คยสนใจเรอื่ งเหลําน้ี เพราะพํอแมํเลีย้ งมากไ็ มเํ คยสอนใหค๎ ดิ เลก็ คดิ น๎อย แตตํ งั้ แตํอยดํู ๎วยกนั มา มแี ตเํ ถยี งกันหยุมๆ หยิมๆ เรื่องสตางคม๑ าตลอด เขาวางระเบยี บเรื่องนร้ี าววกบั ประไพเปน็ เด็กๆ ต๎องทะเลาะกนั มาหลายครั้งแล๎ว ไพกลุ๎มใจเหลือเกนิ \" \"เรื่องเงนิ ทองเปน็ เรื่องสาํ คญั ประไพ\" พลอยตอบ \"เวลายงั อยํูกับพํอกับแมํก็ไปอีกอยํางหนง่ึ เดย๋ี วนีป้ ระไพมีเหยา๎ มเี รอื นเป็นของตัวเองแลว๎ ประไพกต็ ๎องคอยระมดั ระวงั ดแู ลใหด๎ ี จะใชจ๎ ํายอยํางเผลอๆ เหมอื นแตํกํอนไมํได๎ ทค่ี ุณเสวเี ขา กวดขันน้ันกถ็ กู \" \"ไพกอ็ ยากจะดูแลเหมอื นกนั \" ประไพบอก \"แตเํ ขาไมเํ คยปลอํ ยใหไ๎ พถือเงินเลย ทุกอยํางในบ๎านเขาจาํ ยเองท้ังนน้ั ไพอยากไดอ๎ ะไรกต็ อ๎ งไปขอเหมอื นเดก็ ๆ แตกํ อํ นกด็ ีไมํขดั ใจ แตํเดย๋ี วนี้ขออะไรเปน็ ตอ๎ งมีเรือ่ งเถยี งกนั ทกุ ครั้งไป\" \"นั่นกเ็ ปน็ เรื่องท่ปี ระไพจะตอ๎ งพูดจากับคณุ เสวเี อาเอง เพราะเปน็ เร่อื งราวของตวั ระหวาํ งผัวเมีย แมํเข๎าไป เกยี่ วขอ๎ งด๎วยไมํได๎\" พลอยพดู กบั ประไพ แตํในใจก็นึกสงสารประไพอยูไํ มนํ ๎อย และครงั้ นเี้ ป็นคร้ังแรก ทป่ี ระไพยอมรบั กบั พลอยวาํ มีความบาดหมางในชีวิตสมรส มิไดร๎ าบรื่นตลอดไปอยาํ งทค่ี วรจะเปน็
\"แตํแมํกอ็ ยากจะเตอื นอกี อยาํ งหนงึ่ \" พลอยพูดตํอ \"ประไพควรจะถอื วาํ ตัวเปน็ ผ๎ใู หญํมเี หยา๎ มเี รอื นแล๎ว จะทาํ อะไร ก็อยําถือเพยี งอารมณ๑ โกรธงํายหายเรว็ ววํู ามอยํางแตกํ อํ น แมํไมํชอบ จะมเี รอ่ื งราวอะไรท่จี ะพูดกนั ระหวํางผัวเมยี ก็ควร จะพดู กนั ดๆี ได๎ ไมนํ าํ จะตอ๎ งทะเลาะววิ าทกนั เลย\" \"คุณแมไํ มรํ ว๎ู ําคุณเสวกี วนโมโหไพแคไํ หน บางเวลาก็พูดเป็นเจ๎าถอ๎ ยหมอความ นาํ กลม๎ุ ใจจะตาย\" ประไพตอบ \"ประไพ\" พลอยนกึ อะไรออกขนึ้ มาเดย๋ี วนนั้ \"ธรรมดาผวั เมยี อยํดู ว๎ ยกันนั้น ถา๎ จะให๎ราบรนื่ อยํเู ยน็ เปน็ สุข ก็ควรจะมี ลกู ดว๎ ยกัน เพราะเม่ือมีลูกแล๎วตาํ งคนก็จะตํางเห็นแกลํ ูก บางทคี วามรกั ลูกที่มรี วํ มกันน้ันแหละ จะทําให๎กลมเกลียวกนั ได๎ มากกวําเกํา\" ประไพหวั เราะสาํ ยหนา๎ อยาํ งแหง๎ แลง๎ แลว๎ ตอบวาํ \"อยาํ เพิ่งเลยคุณแมํ เวลาน้ีท่ีไพยงั สบายใจอยํูกเ็ พราะไมํมลี ูกจะผกู พัน ไมถํ ูกนั จรงิ ๆ เมอื่ ไรกจ็ ะไดต๎ าํ งคนตํางอยูํ ไมมํ เี ดก็ มาต๎องพลอยลาํ บาก....\" \"ยายประไพ !\" พลอยพดู อยาํ งตกใจ \"นีแ่ กเอาอะไรมาพูด ไมํเคยพบไมเํ คยเห็น ! มอี ยาํ งรึผัวเมียอยูกํ ินมาดว๎ ยกัน ไมํถูกกันนดิ ๆ หนํอยๆ กถ็ ึงกบั คดิ จะเลกิ จะร๎าง ประไพไปเอาความคดิ นีม้ าจากไหน แมํไมํเคยส่งั เคยสอน\" \"คุณแมกํ ็ดีแตคํ ดิ อยาํ งแตํกอํ น\" ประไพตอบ \"คนแตกํ อํ นนี้แตํงงานกนั แล๎วกท็ นอยกํู ันไปได๎จนตาย ผวั จะมเี มยี น๎อย สักก่ีคนก็ทนได๎ ผัวจะดถู ูกเหยียดย่ําหรือเอาเปรยี บอยํางไรกต็ อ๎ งทน ผ๎หู ญงิ แตกํ ํอนถูกถือวําเป็นของผชู๎ าย ไมํมีชวี ิตของ ตัวเอง ไพไมํถอื เชํนนัน้ ไพเกิดมาชาติหน่งึ ถึงจะเป็นผ๎หู ญิงกม็ ีชีวติ ของตวั เอง แตงํ งานก็อยากจะมีความสขุ ถา๎ ใครให๎ ความสุขแกไํ พได๎ ไพกจ็ ะอยูํกบั คนน้นั แตถํ า๎ เมอื่ ไรร๎ูวาํ จะอยูํไปก็ไมมํ สี ุข ก็เลกิ กินเสียดีกวํา จะอยํูทรมานนํา้ ใจกนั ไปทาํ ไม\" \"โธํ ! ประไพ !\" พลอยพูดเสยี งสัน่ ด๎วยความหมดหวัง เพราะความเหน็ ของประไพที่พูดออกมานนั้ เหมือนกบั เสน๎ ตรงอีกเสน๎ หนึ่ง ทแ่ี ยกจากความคิดเหน็ ของตนออกไปเป็นมุมฉาก ย่ิงตํอความยาวสาวความยดึ กเ็ หมอื นกบั วํา ลากเสน๎ ตรงน้นั ใหย๎ าวออกไป จดุ ปลายของเส๎นตรงแตลํ ะเส๎นก็หาํ งกนั ออกไปทกุ ที \"โธํ ! ประไพ แมํไมํเคยสง่ั เคยสอน\" พลอยไดแ๎ ตบํ ํน \"ลกู ไปเอาความคดิ อยํางนมี้ าจากไหน แมํกร็ ู๎ตวั วําแมเํ ป็นคน โบราณ ยอมรับวําโงํ ยอมรับวาํ ไมํทันสมยั แตถํ ึงจะสมยั ใหมํหรอื สมยั เกํา เรากห็ ัวอกลกู ผ๎หู ญงิ ดว๎ ยกัน คงจะไมํผดิ กนั ไป หนักหนา คนเราท่เี กดิ มากับเขาชาติหนึง่ ก็ยํอมจะอยากได๎ความสุข ขอ๎ นแ้ี มกํ ็ร๎ู เพราะแมํเองก็อยากได๎ แตขํ อ๎ สําคัญมันอยํู ท่วี ําเราจะไดค๎ วามสขุ น้นั มาอยาํ งไร และความสขุ ชนดิ ไหน ความสขุ ที่แมํรู๎วําเปน็ ความสขุ อยาํ งเลิศนั้น เกิดจากความปตี ิ ความอ่ิมใจทีท่ ําอะไรให๎แกํคนที่เรารกั ถา๎ เราได๎ทาํ ให๎คนๆ นัน้ พอใจและมีความสขุ ถงึ แมเ๎ ราจะเหน็ดเหนอ่ื ยสกั ปานใด เรา ก็ได๎รับความสขุ นัน้ ด๎วยอยํางมากมาย ประไพเช่ือแมเํ ถดิ ความสุขอันแท๎จริงเกิดจากการให๎ ไมํใชํเกดิ เพราะอยากได๎หรอื หยบิ เอา เพราะความสขุ อยาํ งนน้ั ไมมํ ีอมิ่ ไมํมีพอ สคู๎ วามสุขอยาํ งทีแ่ มํเลือกแลว๎ ไมไํ ด๎ แมํอยํูกับคณุ พํอของประไพมาตลอด ชีวิต ไดร๎ บั ความสุขตลอดมา เพราะแมรํ ู๎วําแมทํ ําใหท๎ าํ นได๎สุขกายสบายใจ มคี วามทกุ ข๑มาจากที่อื่น แมํก็เขา๎ แบงํ เบารับเอา
มาเสยี บา๎ ง ประไพอยํานกึ แมํไมํเคยเบื่อหนาํ ย เคยเหมือนกนั แตํแมํกอ็ ดทนมา จนเดย๋ี วนีแ้ มกํ ร็ ู๎แลว๎ วําความสขุ ทีแ่ มํได๎รบั จากคุณพอํ ของประไพนั้น ไมํมีอะไรมาเปรยี บได๎ จนเดี๋ยวน้แี มแ๎ ตํนกึ ถงึ แมํกย็ งั อิ่มใจ เพราะแมไํ ด๎ให๎แกํคนทีแ่ มรํ กั และคนท่ี รักแมทํ กุ อยําง ไมํมีอะไรบกพรํอง\" \"เอ ! ก็เหน็ เขาวาํ กนั วาํ คณุ แมํไมไํ ด๎รกั กบั เจ๎าคุณพอํ กอํ นแตงํ งานไมํใชํหรอื \" ประไพถามข้ึนอยาํ งสงสัย \"เขาไหนวํา\" พลอยถามอยํางตกใจ เพราะไมํเคยนกึ วําประไพจะรเ๎ู รอื่ ง \"คุณป้าอุํน\" ประไพตอบ \"คุณพ่กี ็ชํางไปเอาอะไรมาเลําให๎เด็กฟงั \" พลอยพดู แลว๎ ก็ถอนใจใหญํ \"แมกํ ็ไมํแนใํ จนักหรอกประไพ รู๎แตวํ ําคณุ พํอ เธอรักแมมํ าแตกํ ํอนแตงํ งานแนนํ อน เพราะเธอเที่ยวตดิ ตามไปทุกแหงํ แตสํ ําหรบั ตวั แมํเอง... แมกํ ็บอกไมถํ กู บางทแี มจํ ะ รักเธอโดยแมํไมรํ ต๎ู วั กระมงั เพราะถ๎าไมํรักทไี่ หนแมํจะยอมเอออวย เจ๎าคณุ ตาของประไพ ทํานกใ็ ชํวาํ จะบงั คบั กดขี่ ทาํ น ถามแมํกอํ นแมํตกลงทาํ นจึงไดร๎ บั หม้นั \" พลอยพดู เบาลงทกุ ที เพราะภาพเกาํ ๆ จากความหลงั กาํ ลงั เลอ่ื นลอยกลบั มาสสํู ายตา ภาพหนา๎ ประตศู รสี ดุ าวงศ๑ ตอนเช๎า ผู๎คนเดินขวักไขวํ... สายตาคหูํ น่ึงจ๎องดพู ลอยและตดิ ตามไปตลอด ไมํวาํ พลอยจะเดนิ ไปทางไหน... ทอ๎ งทํงุ ทีบ่ าง ปะอิน... เด็กสาวๆ สองคนพายเรอื อยกํู ลางทุํงท่ีเตม็ ไปด๎วยดอกบวั ผักตบสนั ตะวาและกระจบั เรือขนมจนี ที่มาจอดข๎างๆ กลิ่นขนมจีนน้ําพรกิ กล่ินข๎าวเมําทอดยงั จําได๎... ยังไมํนานเลยคณุ เปรม ยงั ไมนํ านเลย...... พลอยรส๎ู กึ วาํ ตาทง้ั สองขา๎ งเรม่ิ ฝา้ ฟาง เพราะไอนาํ้ ตาเรม่ิ จะมาเคลอื บคลมุ แกว๎ ตาทง้ั สอง เสยี งตวั เองพดู กบั ประไพ ตํอไป แตํดังคํอยๆ เหมอื นกับมใี ครมาพูดแผวํ ๆ อยูํไกลๆ วาํ \"แตํเดี๋ยวน้แี มรํ ู๎ดี ประไพ ! แมรํ ๎ูดเี หลือเกินวาํ ต้งั แตแํ มเํ กดิ มาเป็นตัวจนถงึ บัดน้ี แมไํ มเํ คยรกั ใครเทํากับคณุ พอํ ของ ประไพเลย\" ลมเยน็ ๆ โชยเขา๎ มาทางหนา๎ ตาํ ง แลว๎ สายลมนน้ั กล็ บู ไลไ๎ ปตามแขนตามหลงั ของพลอย เหมอื นกบั วาํ มมี อื ของใครท่ี เยอื กเย็นด๎วยความรกั อันละเอยี ดออํ น มาลูบหลังลบู แขนอยไํู ปมาด๎วยความขอบใจ ดว๎ ยความเหน็ ใจ เสยี งประไพพดู อะไรเบาๆ พลอยตอ๎ งเรยี กตวั เองกลบั จากความหลงั และเงย่ี หฟู งั คาํ พดู ของประไพ ประไพพดู วาํ \"ทคี่ ณุ แมํวํามานน้ั ก็ถูก ถ๎าเป็นคนทีเ่ รารักกันจรงิ ๆ เรากพ็ อจะทาํ ใหไ๎ ด๎ แตไํ พไมแํ นํใจเสียแล๎ววําไพรกั คณุ เสวี\" เทาํ นน้ั เอง แลว๎ ประไพกล็ กุ ไป ปลอํ ยใหพ๎ ลอยตอ๎ งนง่ั ตกตะลงึ อยแํู ตคํ นเดยี ว บทที่ ๘ (หน๎าที่ ๑)
ความจรงิ ขาํ วสงครามทเ่ี กดิ ในยโุ รปนน้ั ตาอน้ั เปน็ คนนาํ มาบอกพลอย เมอ่ื นานมาแลว๎ ในเชา๎ วนั นน้ั ตาอน้ั พบกบั พลอยตอนกินอาหารเช๎า และบอกกับพลอยด๎วยสีหนา๎ อันคร่าํ เครยี ดวํา \"คณุ แมํ เกดิ สงครามอีกแลว๎ \" \"อ๎าว\" พลอยอุทานแทนคาํ ตอบ \"ใครรบกันอีกลํะอ้ัน สงครามคราวกํอนทรี่ บกนั กด็ ูเพิ่งเสร็จไปไมนํ านเลย\" \"ระหวาํ งเยอรมันฝา่ ยหนึ่ง อังกฤษฝรัง่ เศสอกี ฝ่ายหนึ่ง\" ตาอั้นตอบ \"ก็เหมือนคราวกอํ นนั่นเอง\" พลอยวาํ พลางกม๎ หนา๎ ตักอาหารใสํจานอยูคํ รหูํ นงึ่ แล๎วกพ็ ูดขึ้นวํา \"คราวกอํ นเยอรมันกแ็ พไ๎ ปหนหนง่ึ แลว๎ คราวน้กี ก็ ลับมารบกันใหมํ อัน้ วําใครจะชนะ\" \"ใจลูกวําเยอรมันจะชนะสงครามคราวน้ี\" ตาอน้ั ตอบอยํางไมํต๎องคิดเลย พลอยวางสอ๎ มชอ๎ นเงยหนา๎ ขน้ึ จากชามมองดตู าอน้ั ดว๎ ยความเอน็ ดแู ละพดู วาํ \"อน้ั พดู เสียงเหมือนคุณพอํ ไมมํ ผี ิด สงครามคราวกํอนแมํจาํ ไดว๎ าํ เคยถามคณุ พอํ คร้งั หนึง่ คุณพอํ กต็ อบเป็นเสยี ง เดยี วกับทอ่ี ้นั พดู วันนี้ไมมํ ีผดิ เลย\" \"เยอรมันเดี๋ยวนไ้ี มํเหมือนเมื่อครง้ั สามสบิ ปมี าแลว๎ \" ตาอั้นอธบิ ายอยาํ งแนํใจ \"แตกํ ํอนนั้นถงึ จะมีกําลงั มาก กไ็ มํ แขง็ แรงอยํางทกุ วันน้ี และผมก็ไมํเช่ือวาํ ฝร่งั เศสและองั กฤษจะพรอ๎ มทจ่ี ะทําสงคราม แตํเม่ือจาํ เปน็ จะตอ๎ งทําสงคราม ก็คง จะเสยี เปรียบเยอรมนั มาก สงครามคราวน้ี อาจไมํยืดเย้ือเหมอื นคราวกอํ นกไ็ ด๎\" \"แลว๎ เมอื งไทยเราจะเป็นอยํางไรบ๎าง จะมเี ร่ืองเดือดร๎อนข๎าวของจะแพงอยํางคราวกํอนบา๎ งไหม อ้นั รเู๎ รือ่ งรูร๎ าวดี บอกแมไํ ว๎บ๎าง แมจํ ะไดเ๎ ตรียมตวั \" \"ขณะนี้ก็ยังไมํเหน็ มที าํ ทวี ําสงครามจะเกีย่ วมาถึงเมอื งไทย เพราะเปน็ เรือ่ งในยโุ รป และถ๎าสงครามเสร็จเร็วจริง อยํางทผ่ี มนึกไว๎ เมืองไทยเรากค็ งไมํรู๎สกึ อะไรเลย แตขํ ๎าวของท่ีมาจากนอก อาจแพงขน้ึ บา๎ งก็ได๎\" ตาอัน้ พดู แลว๎ กก็ ๎มหน๎ากิน ข๎าวตํอไปเงยี บๆ พลอยกไ็ ดแ๎ ตนํ ง่ั นง่ิ ๆ เพราะไมรํ ว๎ู าํ จะทาํ อยาํ งไรถกู ความจรงิ เมอ่ื สงครามยโุ รปคราวกอํ น พลอยกม็ ไิ ดร๎ ส๎ู กึ ลาํ บากลาํ บนอะไรหนกั หนา แตํมานกึ เสยี วไส๎เห็นภัยสงครามอยูํ ตอนเมื่อเกดิ เหตุ ทาํ ให๎ตาอน๎ ตอ๎ งตดิ คุกตะราง จนถูกปลํอยเกาะอยํู จนทกุ วนั นี้ ฉะนัน้ เมอื่ ร๎ูวําจะมรี บกันอีกพลอยกร็ ู๎สกึ ไมสํ บายใจ เสยี ดายชวี ติ มนุษย๑ทีจ่ ะตอ๎ งเสยี ไป และสงสารคนเป็นอัน มากทจ่ี ะต๎องพากนั ลาํ บาก ตาอน้ั กนิ ขา๎ วอม่ิ และเตรยี มตวั ลกุ จากโตะ๏ จะไปทาํ งาน พลอยไดค๎ ดิ อะไรขน้ึ มาอยาํ งหนง่ึ จงึ รอ๎ งขน้ึ วาํ \"เด๋ยี วกํอนอ้ัน อยาํ เพงิ่ ไป แมํก็เพ่งิ นกึ ออก ดสู เิ ดี๋ยวน้แี มหํ ลงๆ ใหลๆ จนดเู ปน็ คนใจไม๎ไส๎ระกํา\"
\"เร่อื งอะไรครบั คุณแมํ\" ตาอนั้ ซ่ึงลกุ จากโตะ๏ แล๎วถามข้ึนทั้งกาํ ลังยืนอยํู \"อ๎าว !\" พลอยพูดอยํางฉงน \"ก็เมียของอน้ั เขายงั อยูํที่เมอื งนอก เกดิ รบพงํุ กนั อยํางน้ี เขาจะมิลาํ บากมากหรือ อั้น จะทาํ อยํางไรตํอไป\" ตาอน้ั ทรดุ ตวั ลงนง่ั ทเ่ี กา๎ อช้ี า๎ ๆ แลว๎ กพ็ ดู ขน้ึ โดยไมยํ อมสบตาพลอยวาํ \"เร่ืองน้ีเปน็ ความผิดของผมเองทไี่ มไํ ดบ๎ อกคุณแมมํ ากอํ น ความจริงลซู ลิ ลก๑ บั ผมหยํากันแล๎ว ถงึ แม๎วาํ ผมเป็นหวํ ง เขาเวลาน้ี กท็ ําอะไรไมํได๎ เพราะไมํเกย่ี วขอ๎ งกนั \" \"โธํ ! อน้ั !\" พลอยต๎องอทุ านขึน้ อีกครงั้ หน่งึ \"จะหยาํ ร๎างกันทําไมไมํบอกแมํบา๎ ง นี่หยํากนั ตง้ั แตํเมอ่ื ไร แมไํ มํร๎เู ลย\" \"ผมตกลงหยํากันหลังจากเขาไปเมอื งนอก\" ตาอ้ันตอบเบาๆ \"อยูํดว๎ ยกนั ก็ไมมํ ีความสขุ จงึ เลยตกลงกัน ตาํ งคนตาํ ง ไป ทีผ่ มไมบํ อกคุณแมํก็เพราะเหน็ วําจะทาํ ใหร๎ ๎อนใจเปลําๆ ในระหวาํ งน้ัน แตมํ นั เร่ืองของผมแท๎ๆ ผมคิดไว๎วาํ นานๆ เสียกํอนจงึ จะบอก ก็เลยบอกเสียวันน้ี\" \"แลว๎ ประไพรเู๎ รื่องน้ีหรอื เปลํา\" พลอยถามอยาํ งสงสยั \"ประไพรูเ๎ ร่ืองดีมาตลอด\" ตาอัน้ ตอบ \"มนิ าํ เลํา !\" พลอยพูดข้ึนแลว๎ กม็ ไิ ดพ๎ ูดอะไรตํอไป \"ทําไมหรือคณุ แม\"ํ ตาอัน้ ถามอยาํ งฉงน \"เปลาํ ไมํมอี ะไรหรอกอนั้ แมพํ ูดไปอยํางนน้ั เอง อยาํ ฟงั เลย\" พลอยรบี พดู กลบเกลื่อนเสีย เพราะเหน็ วาํ เร่ืองของ ประไพนน้ั ย่ิงได๎พูดกนั นอ๎ ยเทําไร กย็ งิ่ จะดขี ึน้ เทํานน้ั ตาอน้ั มองดหู นา๎ พลอยอยาํ งไมเํ ขา๎ ใจ แตกํ ม็ ไิ ดป๎ รปิ ากไตถํ ามวาํ อะไรอกี ในทส่ี ดุ ตาอน้ั กล็ กุ ไปทาํ งานตามปกติ ตง้ั แตนํ น้ั มาพลอยกไ็ ดข๎ าํ วสงครามเสมอ แตขํ าํ วคราวนน้ั ดจู ะเปน็ ไปตามทต่ี าอน้ั คาดคะเนไว๎ เพราะปรากฏวาํ เยอรมนั ได๎ชยั ชนะหมดทกุ แหํง ประเทศเล็กน๎อยในยโุ รปท่ีขวางทางเดนิ ของเยอรมนั นนั้ เยอรมนั ก็เข๎ายึดได๎สน้ิ และประเทศ ฝรัง่ เศสเอง กต็ กเปน็ ของเยอรมันภายในเวลาไมกํ วี่ นั ฉะนั้นพลอยก็อดท่จี ะนึกไมไํ ดว๎ ํา บางทตี าอน้ั ซ่งึ เปน็ คนสมยั ใหมํ ได๎ ศึกษาเลําเรียน และสันทดั ตอํ เหตุการณโ๑ ลกมากกวาํ คุณเปรม อาจรู๎เร่ืองราวตํางๆ มากกวาํ คณุ เปรม และทาํ นายการณ๑ ลํวงหน๎าได๎ดกี วาํ ท่ีคณุ เปรมเคยกระทาํ มาครงั้ หนึ่ง สําหรบั เมืองไทยนัน้ สงครามคราวนี้ ในตอนแรกดูเหมือนจะหาํ งไกลไป กวาํ สงครามสมยั กํอน ความสนใจทว่ั ๆ ไปกด็ ูจะมีนอ๎ ย แมแ๎ ตพํ ํอเพมิ่ ซ่งึ ชอบสนใจในเรื่องเหลําน้ี ก็ดูจะไมมํ ีความเหน็ มาให๎ อรรถาธบิ ายได๎มากมายนัก
แตทํ ส่ี ดุ พลอยกเ็ รม่ิ จะรต๎ู วั วาํ โลกมนษุ ยท๑ กุ วนั นแ้ี คบลงมากกวาํ เมอ่ื ยส่ี บิ ปหี รอื สามสบิ ปมี าแลว๎ นน้ั เปน็ หนกั หนา เพราะเหตุการณใ๑ ดๆ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ในทแ่ี หงํ หนง่ึ ในโลกน้ัน ยงั จะมผี ลกระทบกระเทือนไปถึงทีอ่ ่นื ๆ ในโลกนดี้ ว๎ ย โดยทร่ี ะยะทาง และความหํางไกลไมํเขา๎ มาเปน็ อปุ สรรคกดี ขวางเหมอื นเมื่อกอํ น พลอยรสู๎ กึ ถงึ ความจรงิ ในขอ๎ นี้ เม่อื ตอนมีการเรยี กรอ๎ ง ดนิ แดนคนื จากอนิ โดจนี ฝรัง่ เศสกันอยาํ งขนานใหญํ ทง้ั ในกรงุ เทพฯ และในจงั หวัดอื่นๆ ทั่วพระราชอาณาจกั ร ความจรงิ เหตกุ ารณท๑ เี่ กิดขน้ึ เมื่อหลายสบิ ปมี าแลว๎ นนั้ ถงึ แมว๎ ําจะเกิดข้ึนในชีวติ ของพลอย พลอยก็ยงั เด็กเกินไปที่จะรู๎ความ แตํ เทําทไ่ี ดท๎ ราบก็จากปากคําบอกเลํา ของผอู๎ ื่น ถงึ เรือ่ งการกระทาํ อันอุกอาจตํางๆ ของฝรงั่ เศส ซึ่งมีผลทําใหเ๎ มืองไทยต๎อง เสียดนิ แดนไปมาก แตํถึงพลอยจะรูส๎ กึ วาํ ตนนนั้ ใกล๎ชดิ ตํอเหตกุ ารณส๑ าํ คญั ที่เกิดข้นึ เมือ่ ครัง้ กอํ น ยิ่งกวาํ คนหนมํุ สาวใน ระยะหลังนัน้ กต็ าม พลอยกย็ งั ไมสํ ามารถทีจ่ ะให๎ความสนใจ หรือตืน่ เตน๎ ในการเรียกร๎องดนิ แดนคนื นั้น ไดเ๎ ทาํ กับคนรุํน หลงั สําหรับคนอื่นๆ ในบ๎านนน้ั ไมมํ ีปัญหา ความเจ็บช้าํ นาํ้ ใจ ซึง่ ควรจะสุมอยใํู นหัวอกของคนรุนํ เดยี วกับพลอยหรอื กํอน นน้ั อีกรํุนหนงึ่ น้นั ดูเหมอื นจะกลับมาปะทุออกจากใจ ของคนรุนํ ท่เี กดิ มาทีหลัง อยาํ งนาํ ประหลาดใจ และพลอยกไ็ ดแ๎ ตํน่งั ดูเหตกุ ารณ๑ตาํ งๆ ที่เกดิ ขึน้ นนั้ อยํางใจลอย เหมือนกับท่นี ่ังดูการแสดงละครอยํหู ํางๆ ไมรํ ๎ูสกึ วาํ ตนมีสํวนเกีย่ วขอ๎ งดว๎ ย นบั ตั้งแตมํ กี ารเดินขบวนเรยี กรอ๎ งดินแดน ไปจนถงึ บทความตํางๆ ทางหนังสอื พมิ พ๑ และทางวทิ ยุกระจายเสยี ง ซ่ึงดจู ะ รุนแรงขน้ึ ทกุ ทอี ยํางทพี่ ลอยนึกไปไมํถงึ และในท่ีสดุ ก็ปรากฏวํามกี รณพี ิพาทอนิ โดจนี ซงึ่ ตอ๎ งสงํ ทหารไปรบพุํงวนิ จิ ฉยั ปัญหาน้นั กนั ดว๎ ยกําลงั ระหวํางน้ันตาอ๏อดเขยี นจดหมายมาจากปักษใ๑ ต๎เป็นความวาํ \"หมํนู ้ีทางจังหวดั ท่ีออ๏ ดทํางานอยูํเขาดูจะเดนิ ขบวนเรยี กร๎องดนิ แดนคนื กนั เสยี จริงๆ ฟงั ขาํ วทางกรงุ เทพฯ กว็ าํ มี อยมํู าก ใครเขาชวนแมํไปเดนิ ขบวนบ๎างหรอื เปลํา ลูกเห็นวําแมนํ ง่ั รักชาติอยทํู บ่ี ๎าน ดกี วาํ ไปเท่ยี วเดินขบวน กบั เขาด๎วย เดย๋ี วเป็นลมเป็นแล๎งข้ึนมาจะลําบากเปลาํ ๆ ความจรงิ ลกู ก็เหน็ ใจพวกทีเ่ ขาเดนิ ขบวนอยมํู าก แตํกอ็ ดนกึ ไมํได๎วํา ถ๎าใน ท่ีสดุ เกดิ รบกนั ขึ้นจรงิ ระหวํางไทยกับฝรงั่ เศส พวกทเ่ี ดินขบวนน้จี ะไดไ๎ ปรบสักก่คี น คนท่จี ะไปก็คงจะเปน็ ทหารท้ังนัน้ ซง่ึ ไมํ ไดม๎ าเดนิ ขบวนเรยี กร๎องอะไรกบั เขาสักหนํอย คดิ ๆ ดูแล๎วก็แปลก มเี ร่อื งอยํางนเี้ มอ่ื ไร ลกู อดคิดถงึ ลงุ เพิ่มไมไํ ด๎เลย ถ๎าได๎ อยใูํ กลๆ๎ กันคงสนุก\" แตคํ วามจรงิ พอํ เพม่ิ เองแทนทจ่ี ะตน่ื เตน๎ ในเรอ่ื งน้ี กลบั ดเู นอื ยๆ จนพลอยรส๎ู กึ ประหลาดใจ วนั หนง่ึ อดไวไ๎ มไํ ดต๎ อ๎ ง ถามพอํ เพม่ิ ข้ึนวาํ \"คุณหลวง เรอื่ งรบฝร่ังเศสอะไรนี่ ดูคณุ หลวงเนอื ยๆ ไป ไมเํ หน็ มีเรือ่ งมาคยุ กับฉันบา๎ งเลย คณุ หลวงเปน็ พวก ฝร่ังเศสไปแลว๎ หรอื \" \"ป้โุ ธํ ! แมพํ ลอยเอาอะไรมาวํา\" พอํ เพิ่มรอ๎ งข้ึน \"เม่ือ ๑๑๒ นัน้ ฉนั โตร๎คู วามแลว๎ นะ แมํพลอยเสียอกี ยงั เลก็ เกินไป เรือ่ งจะรักฝรง่ั เศสเป็นไมํมีเสียละฉันนะํ แตคํ ราวน้ใี จฉนั มนั ยงั ไงๆ กไ็ มํรู๎\" \"อ๎าว ! เปน็ ยังไงไปเลําคุณหลวง ฉันนกึ ไวท๎ แี รกวาํ คณุ หลวงคงเห็นดว๎ ย\"
\"เห็นนํะเหน็ ดว๎ ยหรอกแมพํ ลอย แตํอีกใจหนึ่งมันใหค๎ ิดวําถงึ ไดค๎ นื มากค็ งจะไมํยดื สงครามยุโรปกย็ งั ไมเํ สรจ็ ถงึ ฝร่งั เศสจะแพถ๎ ึงเสียบ๎านเมอื ง พวกพอ๎ งเขากค็ งจะมีอกี มาก ท่ีไหนเขาจะทิ้งกัน การณข๑ า๎ งหน๎าจะเป็นอยํางไรฉันเดาไมํถกู เลย ไดแ๎ ตนํ ง่ั ภาวนาขออยําใหข๎ องทไ่ี ด๎คนื มานน้ั ดงึ เอาของเกําออกไปอีกเทาํ น้นั \" พอํ เพม่ิ พูดอยํางหนักใจ \"ทาํ ไม คุณหลวงไมแํ นใํ จวําใครจะชนะสงครามคราวนห้ี รอื \" พลอยถาม \"กอ็ ยาํ งนัน้ แหละ\" พอํ เพมิ่ ตอบ \"เรอื่ งคนชนะฉนั ไมํแนใํ จ แนํใจอยูํแตํวําถ๎ารบกันไปอยํางนี้ อกี หนอํ ยก็จะต๎องแพ๎ สงครามกนั ทุกฝ่ายเทํานัน้ เอง ถงึ เมอื งไทยเรานี่ก็เถอะ ฉันไมํสบายใจเลยทีเดยี ว\" \"ก็เขารบกันอยถูํ ึงไหนๆ คุณหลวงจะไปเก็บเอามารอ๎ นใจทําไม\" พลอยท๎วงขนึ้ \"กไ็ มํรู๎ซ\"ี พํอเพ่มิ ตอบ \"แตกํ ารรบกันทอ่ี นิ โดจนี คราวนี้ ทําใหฉ๎ นั ร๎สู กึ วาํ ความวนุํ วายมนั ใกล๎ตัวเขา๎ มา แมพํ ลอยร๎ู ไหม\" พํอเพ่มิ ลดเสียงลงเลก็ น๎อยแล๎วพดู ตํอไปวาํ \"เวลานีฉ้ ันไมํกลัวฝรัง่ หรอก ฉนั กลัวแตญํ ่ีปุน่ เทําน้ัน\" \"ไปกลัวเขาทาํ ไมเลําคุณหลวง\" พลอยซกั \"กด็ ูเขาชอบพอกบั เราดีออก ไมํเหน็ เคยมากา๎ วกาํ ยอะไรนี่\" \"ถึงอยํางนนั้ กเ็ ถิด ถ๎าเผื่อญปี่ ุ่นเกดิ รบกับฝรงั่ ขน้ึ มา ฉนั กลัววาํ เราจะตอ๎ งพลอยยํงุ ไปด๎วย เพราะเราจะกลายเป็น เมืองหน๎าทัพทเี ดียว\" \"ฉนั นกึ ไมถํ ึงหรอก\" พลอยพูด \"ฉนั เคยรู๎จักญี่ปุ่นมาหลายคน ดูเขาเรียบร๎อยอยาํ งเราๆ นํารักออก หมอทาเคดา ฉัน กย็ งั เคยรกั ษา คนใจดีๆ อยาํ งน้ันจะไปรบกบั ใคร\" \"ฉนั ไมํเหน็ จะเก่ยี วอะไรกบั หมอทาเคดาเลย แมํพลอยก๎อ\" พอํ เพิ่มพดู อยาํ งหัวเสยี นิดๆ \"อ๎าว ! กห็ มอแกเปน็ ญ่ีปนุ่ น่คี ุณหลวง\" พลอยตอบ \"ฉันขเี้ กียจคุยกบั ผห๎ู ญิงเสยี จริงทีเดยี ว\" พํอเพมิ่ ปรารภข้ึนกบั บรรยากาศทวั่ ไป \"เคยรักษาหมอญป่ี ุ่น เลยนึกวาํ ญ่ีปุ่นเหมือนอยาํ งน้นั ไปหมด พิลกึ ละ\" แล๎วพํอเพมิ่ ก็ชวนพลอยคยุ ดว๎ ยเร่ืองอน่ื ไมํยอดพูดถึงเรือ่ งนีอ้ กี ในทส่ี ดุ เหตกุ ารณท๑ างดา๎ นอนิ โดจนี กผ็ าํ นพน๎ ไป โดยญป่ี นุ่ เปน็ ผเ๎ู ขา๎ มาระงบั กรณพี พิ าท เรม่ิ การเจรจาอนั เปน็ ผลให๎ ทางฝ่ายไทยไดร๎ ับดนิ แดนคนื มาบา๎ ง เชนํ ทางพระตะบอง เสยี มราฐ จําปาศกั ดิ์ และทางเหนือทเี่ รียกวําจังหวัดลานชา๎ ง การตกลงเลิกรบและได๎ดนิ แดนคืนมานน้ั ทําให๎ทุกคนถอนใจโลงํ อก และดเู หมือนจะพอใจ และถึงแม๎วาํ พลอยมไิ ด๎มีสวํ น เกยี่ วขอ๎ งอะไรเลย พลอยก็รส๎ู กึ วาํ พอใจไปด๎วย ทกุ อยาํ งดเู หมอื นจะสงบราบคาบดอี ยพํู กั หนง่ึ และสงครามทพ่ี ลอยเคยรส๎ู กึ วาํ กระชน้ั ชดิ เขา๎ มานน้ั กด็ จู ะหาํ งไกล ออกไปอีก แตํความสงบครั้งนีอ้ ยํไู ปได๎ไมํกเี่ ดอื น ในท่สี ุดขาํ วสงครามก็กลับมาใหมํ และกลับมาอยํางนาํ สพึงกลวั เพราะมี
เสียงพูดกันอยํางหนาหูทีส่ ดุ วํา ประเทศไทยอาจถกู รุกราน ด๎วยกองทัพตาํ งประเทศ ดว๎ ยความสนใจแกมหวาดหวั่น พลอย กม็ กั จะเปดิ วทิ ยุฟงั เสมอ และรายการกระจายเสียงในขณะนนั้ เกอื บจะไมมํ ีอะไรนอกจากยนื ยันวําประเทศไทยนน้ั เปน็ กลางอยํางเครงํ ครดั แตกํ ารยืนยนั ความเป็นกลางนั้นบอํ ยเข๎า จนในท่สี ดุ มีแทบจะทุกวนั และประกาศออกมาด๎วยเสียงอัน เรํารอ๎ น เหมอื นกบั วาํ ผ๎ูทอ่ี อกประกาศนน้ั เอง กม็ คี วามหวาดกลวั อยวํู ําเมืองไทยอาจถกู กองทพั ของประเทศอ่นื จํโู จมเขา๎ มา เมอื่ ไรกไ็ ด๎ และในทส่ี ุดก็มกี ารอํานกฎหมายปอ้ งกันประเทศทางวิทยุอยาํ งยดื ยาว กําหนดทําหน๎าที่ของคนไทยวํา จะต๎อง ตอํ ส๎ขู ๎าศกึ ศัตรูอยํางไร และถึงกับมบี ทบัญญตั ิให๎เผาบ๎านเมอื ง ทาํ ลายเรอื กสวนไรนํ า ซึง่ เหลําน้ีลว๎ นแตเํ พมิ่ ความพรน่ั พรงึ และหนกั ใจให๎แกํพลอยทงั้ สิน้ จะหันหนา๎ ปรบั ทุกข๑กับใครได๎กไ็ มํมี มีแตตํ าอ้ันซึง่ มกั จะไมํยอมพูดเรอ่ื งน้ี และมักจะระงับ เร่ืองเสียดว๎ ยถอ๎ ยคําวํา \"คุณแมํกช็ อบไปฟังวิทยุ แล๎วกเ็ กบ็ เอามาทุกข๑รอ๎ นไปเปลาํ ๆ ถ๎าหากสงครามจะเกดิ จรงิ เรากไ็ ปห๎ามมันไมไํ ด๎ ระหวํางน้ีเฉยๆ เสียดกี วํา อยาํ ไปเก็บเอามาเปน็ อารมณ๑เลย ถึงเวลาถา๎ หากเกิดข้ึนจริง เราคํอยคดิ กนั คณุ แมํก็ไมใํ ชตํ วั คน เดียวลกู ๆ ก็อยูหํ ลายคน มกี าํ ลงั วงั ชาชวํ ยกนั ไดท๎ ง้ั น้ัน จะต๎องไปกลัวอะไร\" ถอ๎ ยคาํ เชนํ นข้ี องตาอน้ั มกั จะทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งคดิ ถงึ ตาออ๏ ดทกุ ครง้ั ไป แตตํ าออ๏ ดกส็ งํ ขาํ วเขา๎ มาวาํ ตนจะมากรงุ เทพฯ ยังไมํได๎ เพราะการงานเพ่งิ เร่ิม กําลงั มธี ุระมาก ทิ้งงานมาก็จะเสียการหมด พํอเพม่ิ นั้นดเู หมือนจะปลงใจตกในเหตุการณ๑ ทกุ อยําง เพราะวันหนงึ่ พอํ เพม่ิ เดนิ หัวรอํ กกั้ ๆ เขา๎ มาหา แล๎วถามพลอยขน้ึ กํอนวาํ \"แมํพลอยมีไอพิษเกบ็ ไว๎ที่บา๎ นบา๎ งหรอื เปลาํ \" \"คณุ หลวงเอาอะไรมาพดู กไ็ มํรู๎ ฉนั จะไปเอาไอพิษทีไ่ หนมาเก็บไว๎ในบา๎ น ใครจะถงึ ขน้ั เกบ็ ไอพษิ กนั นะ ฉนั ไมเํ คย พบเคยเหน็ !\" พลอยตอบอยํางไมํเข๎าใจ \"อา๎ ว ! ฉนั จะไปรู๎เรอะ\" พํอเพม่ิ พดู อยํางมอี ารมณ๑ขัน \"กเ็ มอ่ื คืน ฉนั ไดย๎ นิ วิทยุรฐั บาล เขาประกาศกันออกล่ันไปวํา ถา๎ ใครมารกุ รานเมอื งไทย เขาจะใช๎ไอพิษตํอสู๎ แล๎วเขากเ็ ลยบอกบุญมาดว๎ ยวํา ถ๎าใครมไี อพิษเกบ็ เอาไว๎กใ็ หเ๎ อาไปให๎แกํ ทางการ ฉนั ฟังแล๎วชาํ งถูกใจเสียจรงิ ๆ แตฉํ นั เองไมมํ ไี อพษิ เกบ็ ไว๎ไมํทนั เลยมาถามแมพํ ลอยดู เผื่อจะเก็บไว๎บา๎ ง\" \"พุทโธํ ! คณุ หลวงน่ีชาํ งไมมํ ีทุกข๑มีรอ๎ นเสียบ๎างเลยทเี ดียว\" พลอยบนํ \"บ๎านเมอื งจะเปน็ อยาํ งไรตอํ ไปก็ไมํร๎ู คณุ หลวงไมวํ ติ กบา๎ งหรือ\" \"ถงึ จะวิตกไปก็เทาํ นน้ั แหละแมพํ ลอยเอย๐ \" พํอเพ่มิ ตอบอยาํ งอารมณ๑ดี \"ถา๎ ฉันวติ กไปมนั ก็ป้องกนั อะไรไมํได๎ เร่อื ง ถึงคราวจะเปน็ ไปมนั ก็ตอ๎ งเปน็ ไป เราจะไปรง้ั ไปเหนย่ี วอะไรกไ็ มํได๎ ความจรงิ สงครามมันกน็ ํากลวั อยํู ย่ิงสงครามสมัยน้ยี ่ิง รุนแรงกวาํ แตกํ อํ น แตํนน่ั แหละเรามนั ก็แกแํ ล๎ว แมพํ ลอยอะไรๆ ก็ไดเ๎ ห็นมาหมดแลว๎ ทง้ั ทุกขท๑ ง้ั สขุ ถงึ ไมํตายวนั นกี้ ็ต๎อง ตายวันหน๎า จะช๎าหรือเรว็ กวาํ กัน กค็ งไมเํ ทาํ ไรนกั เราจะต๎องไปกลัวอะไร\"
\"คุณหลวงพูดกจ็ ริงอยํหู รอก\" พลอยตอบ \"แตํฉนั มนั อดเสยี วไสไ๎ มไํ ด๎ มนั ใหห๎ วาดหวัน่ ไปหมด จนไมรํ ู๎จะคิดอะไรถกู นถ่ี า๎ หากตงึ ตงั กันขนึ้ มาจริงๆ ฉันจะทาํ อยาํ งไร คุณหลวงอยาํ ท้งิ ฉนั ก็แลว๎ กนั \" พอํ เพม่ิ ยม้ิ มองดอู ยาํ งปรานแี ลว๎ กพ็ ดู วาํ \"ฉนั มีน๎องสาวกับเขาอยูคํ นเดียว ถ๎าเอะอะข้ึนมาแล๎วฉนั ทิง้ แมพํ ลอย ฉนั ก็ไมํใชคํ นเทาํ น้นั เอง\" และพอํ เพม่ิ กไ็ ดพ๎ สิ จู นต๑ นใหพ๎ ลอยไดเ๎ หน็ ในภายหลงั วาํ เปน็ คนจรงิ ตามคาํ พดู บทท่ี ๘ (หน๎าที่ ๒) ปนี น้ั ทง้ั ตาอน้ั และคณุ เสวเี ปน็ กรรมการในงานฉลองรฐั ธรรมนญู ซง่ึ จดั ทาํ เปน็ การมโหฬารเหมอื นกนั ทกุ ปี พลอยจาํ ได๎วําในคนื วนั ท่ี ๗ ธนั วาคม เปน็ คืนลองไฟในงานรฐั ธรรมนูญ ทัง้ ตาอน้ั ประไพและคุณเสวี ได๎นดั กนั แลว๎ วาํ จะไปดู และ ตาํ งคนตํางชวนพลอยไปด๎วย เพราะจะเทาํ กับไปดูงาน และไมตํ อ๎ งเบยี ดคนมาก เทําในระหวาํ งทม่ี ีงานจริงๆ แตพํ ลอยก็ ปฏิเสธ เพราะรูส๎ ึกวาํ ไมมํ ีแกํใจท่ีจะไปเทีย่ วเตรํในยามน้ี เม่อื ลกู ๆ ไปแล๎ว พลอยกเ็ ข๎านอนแตํหวั ค่าํ คืนนัน้ พลอยนอนไมํ หลับ รสู๎ กึ ระสบั กระสํายอยํางบอกไมํถกู เหมือนกับจะมีสงั หรณใ๑ นใจ นอนฟงั เสียงรถท่ีแลํนไปมานอกถนนอยูํนาน จนเสยี ง ตาํ งๆ คํอยซําลงไป พอพลอยเกือบจะเคล้มิ หลบั ก็มีเสยี งกุกกกั ในห๎อง และเด็กผ๎หู ญงิ ท่พี ลอยใชเ๎ ปน็ ประจําตวั เข๎ามาใกลๆ๎ ทนี่ อนวํา \"คุณหญิงเจา๎ คะ คณุ หลวงทํานมาคอยอยขูํ า๎ งนอกบอกวํามีธุระร๎อนมาก\" พลอยรบี ลกุ ขน้ึ นง่ั เปดิ ไฟทห่ี วั นอน เหลอื บดนู าฬกิ าเวลาหา๎ ทมํุ ตรง พลอยรบี ลกุ เดนิ ออกมาขา๎ งนอกดว๎ ยความกระวนกระวายใจ เพราะยงั ไมรํ ว๎ู าํ จะมเี หตอุ ะไรเกดิ ขน้ึ พอํ เพม่ิ นง่ั ตสี หี นา๎ ไมสํ บายอยูทํ ห่ี อ๎ งขา๎ งนอก มไิ ดเ๎ ปดิ ไฟใหส๎ วํางห๎อง แตเํ ปดิ ไฟฟา้ ดวงเลก็ ท่ีริมฝาไวด๎ วงเดยี ว ทําใหห๎ ๎องนั้นมแี สงสวํางสลัวๆ พลอยเดินเข๎าไปใกลต๎ ัวพํอเพ่มิ แลว๎ ถามขึ้นเบาๆ ด๎วยเสยี งทซี่ ํอนความตนื่ เตน๎ ไวว๎ าํ \"มเี รื่องอะไรกันคุณหลวง\" \"ถา๎ จะเกิดเรือ่ งใหญเํ สียแลว๎ ละแมพํ ลอย\" พํอเพ่มิ ตอบเกือบเปน็ เสียงกระซิบ \"ญปี่ นุ่ ตามห๎างรา๎ นในนี้ มันลกุ ขน้ึ แตงํ ทหารกนั เตม็ ไปหมด\" \"ไฮ๎ ! คณุ หลวงไปได๎ยนิ ใครเขาหลอกให๎กระมัง !\" พลอยพูดอยํางไมเํ ชอื่ หู \"ญป่ี นุ่ ในนีไ้ มํใชํทหาร จะไปแตงํ ทหาร อะไรกนั \" \"อ๎าว ! จริงๆ นะแมํพลอย ฉันเหน็ มาด๎วยตาทเี ดยี ว เขาแตํงทหารเดินกันเตม็ ซอยทรัพย๑ไปหมดแล๎ว\" พํอเพมิ่ ตอบ
\"คณุ หลวงไปทาํ อะไรอยูํทีซ่ อยทรัพย๑กลางค่าํ กลางคืน\" พลอยซัก \"เอาเถอะนํา !\" พํอเพิ่มวํา \"อยาํ ซักให๎มนั นอกเรอ่ื งไปเลย......พอฉนั เห็นผดิ สงั เกตฉันก็แลนํ ไปหานายตํารวจ ทีเ่ ขา เปน็ เพ่อื นฝูง แตกํ ไ็ มํพบใคร ไปรูจ๎ ากเดก็ ๆ วาํ ทาํ จะเกิดเรอื่ งใหญํ เพราะญ่ีปุน่ กาํ ลังจะเข๎าเมอื ง หรอื อะไรอยาํ งนัน้ \" พลอยยกมอื ลบู อกแลว๎ กเ็ ลยเอามอื กดไวท๎ ต่ี รงนน้ั เพราะหวั ใจเตน๎ แรงเตม็ ที \"ตายจริง !\" พลอยพดู เสียงส่นั \"ตายจริง ! จริงหรือน่คี ุณหลวง ! แล๎วเราจะทําอยาํ งไรกันดี จะหนีไปไหนกันดี ! แล๎ว นลี่ กู เต๎าฉันไปไหนกนั หมดก็ไมํรู๎ ! กรรมเวรแทๆ๎ ทีเดียว !\" \"เบาๆ ไว๎กอํ นแมํพลอย\" พอํ เพ่มิ วาํ \"ทาํ ตวั เป็นคนตมู ตามไปได๎ ใจเย็นๆ ไว๎กอํ น\" \"แล๎วกนั คุณหลวง\" พลอยร๎องเสียงส่ัน \"คุณหลวงบอกฉนั เองวาํ กําลังจะเกดิ ศกึ เสอื เหนอื ใต๎ แลว๎ กลับมาบอกไมํให๎ ฉนั ตนื่ \" \"ยังไมถํ งึ ขนาดนัน้ หรอกแมพํ ลอย\" พํอเพม่ิ ตอบ \"ยังมีเวลาอยูํ ยงั มเี วลาท่ีจะพดู จาคดิ อํานตระเตรยี มอะไรทนั เวลา น้ีกด็ กึ แลว๎ แมพํ ลอยจะนอนเสยี กอํ นก็ยงั ได๎ ฉันยังไมกํ ลับหรอก จะอยูํเป็นเพอ่ื น\" \"โธํ ! ฉนั จะมแี กํใจไปหลบั นอนได๎อยํางไร\" พลอยบํน \"วาํ แตํคณุ หลวงเถิด มานง่ั อยํทู นี่ ไ่ี มํหวํ งทางบ๎านหรอื \" \"ไมเํ ปน็ ไรหรอกเร่ืองนนั้ \" พํอเพ่มิ ตอบ \"ญาตโิ ยมเขามีถมไป ถงึ ฉันจะอยํูไมอํ ยกํู เ็ ทํากนั ปา่ นน้กี น็ อนหลับกนั อุตไุ ป หมดแลว๎ ไมรํ เ๎ู รือ่ ง แมพํ ลอยอยบํู า๎ นคนเดยี ว ฉนั จะอยํูเปน็ เพื่อนกอํ น\" พลอยนกึ ขอบใจพอํ เพม่ิ เปน็ ทส่ี ดุ แตขํ ณะนน้ั กไ็ มมํ ใี จคอจะพดู วาํ กระไรไดถ๎ กู ไดแ๎ ตลํ งนง่ั ใกลๆ๎ พอํ เพม่ิ แลว๎ กอ็ ยํู เงยี บๆ มไิ ด๎พูดจาวาํ กระไร หยบิ หมากขึน้ ใสปํ ากเค้ียวแกก๎ ลม๎ุ สวํ นพํอเพมิ่ ก็นง่ั สบู บุหร่ี กระแอมกระไอไปตามเรอ่ื ง เวลายงิ่ ดึกลงทุกที เสยี งรถยนต๑ว่ิงไกลๆ หลายหนดว๎ ยความเรว็ สงู เสยี งไกขํ ันยามดังขน้ึ เป็นระยะ ในทส่ี ดุ ก็มีเสียงรถแลํนเข๎ามาใน บา๎ น พลอยรบี ลุกขึน้ ไปชะโงกหน๎าตํางดู เหน็ ประไพลงจากรถมาแตคํ นเดียว ก็รอ๎ งเรยี กเบาๆ จากบนตกึ ประไพแหงนหนา๎ มาดู แล๎วก็เดินข้ึนบนั ไดและเขา๎ มาหาในหอ๎ ง \"พ่อี นั้ กบั คุณเสวไี ปไหนประไพ ทาํ ไมไมํกลบั มาด๎วยกัน\" พลอยถามขึ้นกํอน \"มีคนเขามาตามไปจากงานรัฐธรรมนญู พร๎อมกนั ท้ังสองคน บอกวํามรี าชการดวํ นใหไ๎ ปเด๋ียวนั้น ไพเลยกลับมา กอํ น\" ประไพตอบแล๎วพดู ตํอไปทนั ทวี ํา \"คุณแมํร๎ูเรอื่ งแลว๎ หรอื ยงั \" \"ร๎แู ลว๎ \" พลอยตอบ \"คณุ ลงุ มาบอก แลว๎ น่เี ราจะทาํ อยํางไรกนั ดี\" \"คณุ เสวีเขาส่งั ให๎ไพมาบอกคุณแมวํ ําไมตํ ๎องตกใจ ญป่ี นุ่ เขามาฐานมติ ร เขาคงไมทํ ําอะไรเราหรอก\" ประไพพูดตอํ \"คุณเสว.ี ....คณุ เสวจี ะไปรใู๎ จเขาได๎อยาํ งไร\" พลอยถามอยํางสงสยั
\"กเ็ หน็ เขามเี พือ่ นเปน็ ญีป่ นุ่ อยูมํ าก เขาคงร๎กู ระมัง\" ประไพพูดแล๎วยกมือขึ้นปดิ ปากหาว พลางพูดวํา \"ระหวาํ งน้ีก็ คงไมํมอี ะไร ไพงํวงเหลือเกนิ จะขอไปนอนกอํ น ถา๎ คุณแมํมอี ะไรใหเ๎ ด็กไปปลุกกแ็ ลว๎ กนั \" แล๎วประไพก็เดนิ จากหอ๎ งลง บันไดกลบั ไปเรอื นของตน เสยี งพอํ เพม่ิ หวั เราะเบาๆ จากเงามดื ทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งเหลยี วไปดู เหน็ พลอยมอง พอํ เพม่ิ กพ็ ดู ขน้ึ วาํ \"แมพํ ลอยควรจะเอาอยํางลกู สาวเขา ระหวาํ งนีไ้ มมํ อี ะไรกเ็ ข๎าไปนอนเสยี บา๎ ง\" \"ฉันทาํ ไมํไดห๎ รอก\" พลอยวาํ \"ฉนั ไมไํ ด๎คอท่ังสันหลังเหลก็ เหมือนคนสมัยน้ี ถงึ จะนอนกค็ งไมํหลบั อยูนํ ่ันเอง\" พลอยนง่ั อยสํู องคนกบั พอํ เพม่ิ จนรงํุ สวาํ ง และแมแ๎ ตหํ ลงั เวลาอาหารเชา๎ แลว๎ ตาอน้ั และคณุ เสวกี ย็ งั มไิ ดก๎ ลบั ทาํ ให๎ พลอยยิง่ เพมิ่ ความกระวนกระวายใจยง่ิ ข้นึ ตาอน้ั เปน็ คนกลบั มาถงึ บา๎ นกอํ นในตอนสาย ตาอน้ั อดนอนเพยี งคนื เดยี ว แตวํ นั นน้ั ตาอน้ั ตาลกึ กลวง หนา๎ ตาซบู ซดี เหมือนกบั อดนอนมาหลายคืน ตาอัน้ เดินเข๎ามาในห๎อง ทรดุ ตัวลงนัง่ ท่ีเก๎าอี้อยาํ งออํ นใจ มองหน๎าพลอยแล๎วกพ็ ดู ข้นึ วํา \"คุณแมํ ! เราเสยี เมอื งใหญ๎ ่ปี ุ่นเสียแล๎ว !\" พดู ไดเ๎ ทาํ นน้ั ตาอน้ั กร็ อ๎ งไหเ๎ หมอื นกบั เดก็ ๆ ปราดเดยี วพอํ เพม่ิ กถ็ งึ ตวั ตาอน้ั ทนั ที พอํ เพม่ิ เอาแขนโอบไหลตํ าอน้ั ไวแ๎ ลว๎ กพ็ ดู วาํ \"ไมํเปน็ ไรพํออั้น ทําใจดีๆ ไวเ๎ วลาขา๎ งหน๎ายังมีอกี มาก ไมเํ ปน็ ไร พดู จากนั กํอน เร่อื งมนั เป็นไปยังไงมายังไง\" นบั เปน็ เวลานานรวํ มสบิ ปมี าแลว๎ ทพ่ี อํ เพม่ิ มไิ ดเ๎ คยแสดงความสนทิ สนม หรอื แสดงความเมตตาปรานี ตอํ ตาอน้ั เทาํ ท่ี พลอยได๎เห็นในวันนี้ ภาพทไี่ ด๎เหน็ น้ันเปน็ ภาพที่จบั ใจ ถงึ แม๎วําจะได๎เห็นในยามคบั ขัน กย็ ังเป็นภาพประทบั ใจ ท่ีพลอยจะ ลืมเสียได๎ยาก ตาอนั้ เองก็ดูเหมอื นจะรู๎สกึ ในความเมตตาของลุง เพราะเหลยี วดูหนา๎ ลงุ และยม้ิ นอ๎ ยๆ ทง้ั นํ้าตาด๎วยความ ขอบใจ แลว๎ ตาอน้ั กส็ งบลงเริ่มพูดตํอไปวาํ \"ญีป่ ุน่ ยกทพั เข๎ามาเมอื งไทยต้งั แตํเม่ือคนื น้ี..... ญ่ีป่นุ ประกาศสงครามกับฝรัง่ องั กฤษอเมริกา จะขอยกทัพผําน เมอื งไทย โดยย่นื คาํ ขาดให๎ตอบ ถา๎ เราไมํยอมกจ็ ะเข๎าตีเอา\" \"แล๎วอยํางไร\" พอํ เพม่ิ ถามดว๎ ยเสยี งแหบแห๎งเหมือนกับเปน็ หวดั \"เราก็ตอ๎ งยอมเขา\" ตาอน้ั ตอบ \"เพราะจะไปส๎อู ยํางไรไหว และไมมํ ใี ครรตู๎ ัวมากอํ นกค่ี น เวลานที้ หารทางปักษ๑ใต๎ก็ ยงั สู๎รบกบั ญ่ปี ่นุ อยูํ ทางกรุงเทพฯ บอกวาํ เจรจาตกลงกนั ได๎แลว๎ จะรู๎หรอื ยังก็ไมํรู๎ กวาํ จะรกู๎ ็คงจะตายกนั ลงไปมาก\" \"ท่ตี กลงกนั นํะตกลงวํากระไร พอํ อน้ั รไ๎ู หม\" พํอเพ่ิมถามอกี
\"ก็ตกลงใหญ๎ ปี่ นุ่ เข๎าเมืองได๎\" ตาอั้นตอบสนั้ ๆ \"ถ๎าอยาํ งน้ันก็แปลวาํ เราเป็นข้ีข๎าญี่ปนุ่ แล๎วนะํ ซี\" พอํ เพ่ิมพดู เหมอื นกบั ปรารภกบั ตนเอง \"พวกฑูตเขาวาํ ไมํใชํ เขาวําเรายังเป็นเอกราช แตํวําเราเปน็ มิตรกบั ญีป่ ุน่ แตผํ มเองกว็ าํ อยาํ งคุณลงุ เหมือนกนั \" ตา อนั้ ตอบแล๎วกท็ ําหนา๎ เหมอื นจะร๎องไห๎อกี พอํ เพม่ิ มองดตู าอน้ั อยาํ งเลอ่ื มใส ซง่ึ พลอยสงั เกตเหน็ ไดท๎ นั ที เพราะพอํ เพม่ิ มไิ ดม๎ องตาอน้ั อยาํ งนม้ี านานแลว๎ มแี ตํ มองดว๎ ยสายตาทร่ี ะแวงสงสัยกนิ ใจ แตํครั้งนกี้ เ็ ปน็ ครั้งแรก ทีพ่ ลอยไดย๎ นิ จากปากตาอน้ั วาํ เห็นดว๎ ยกบั พอํ เพม่ิ ทําใหน๎ กึ ขอบใจเทพยดาฟา้ ดนิ อยูํครนั ๆ วําบุตรของตนและพ่ีชายของตนเรม่ิ จะกลมเกลยี วกันได๎อกี พลอยคดิ ถงึ ตาออ๏ ดขน้ึ มาทันที และในทันใดน้ัน ขอ๎ ความท่ีตาอั้นพดู กเ็ สยี วปลาบเข๎าไปในหัวใจ \"ญี่ปนุ่ กบั ไทยกาํ ลงั รบส๎ูกันอยํทู างปักษใ๑ ต๎\" และตาออ๏ ดก็ อยทูํ ่ีปักษใ๑ ต๎ \"อนั้ !\" พลอยรอ๎ งเรียกขึ้นอยํางละลา่ํ ละลัก \"เมอื่ กี้อัน้ วําเขารบกนั อยทํู ป่ี ักษ๑ใต๎มใิ ชํหรือ\" \"ผมกไ็ ดข๎ ําววําอยาํ งนัน้ กวาํ จะตดิ ตํอให๎เลิกกนั ได๎กค็ งต๎องกนิ เวลา เพราะเวลาน้ยี ังไมํรใู๎ ครเป็นใคร อะไรๆ กค็ ง ตอ๎ งชะงักไปหมด\" \"ตายจรงิ !\" พลอยร๎อง พลางยกมอื ขึ้นกุมทีค่ อ \"ตายแล๎ว ! ตาอ๏อดอยํทู ป่ี ักษใ๑ ต๎ ป่านนจ้ี ะเป็นอยํางไรก็ไมรํ ู๎ !\" \"ปู้โธเํ อย๏ !\" พํอเพมิ่ รอ๎ งสอดขน้ึ มา \"แมํพลอยนก่ี ช็ ํางเหลอื เข็นจริงๆ เทียว เขาพูดกนั เร่ืองเสียบ๎านเสียเมือง นห่ี ลับ ไพลํไปหวํ งเอาลกู ราวกับวําตาออ๏ ดแกเปน็ เด็กๆ แกไมเํ ป็นไรหรอก โตเปน็ ผูใ๎ หญแํ ลว๎ \" \"โธํ ! กล็ กู ฉนั ทงั้ คนนคี่ ุณหลวง\" พลอยเถียง \"แลว๎ กย็ ังมตี าอน๎ อยทูํ างปักษ๑ใตอ๎ กี ตาออ๏ ดกช็ ํางเถดิ พอจะหนซี ุกซํอน ไปได๎ เพราะไมไํ ด๎ตดิ คกุ ตดิ เล๎า แตํตาอน๎ น้นั เขาลาํ มโซลํ ํามตรวนไวอ๎ ยํางไรกไ็ มรํ ู๎ ปา่ นนค้ี งจะตายเสียแลว๎ กระมัง\" พูดจบ พลอยก็เริ่มร๎องไหท๎ ันที ตาอน้ั เขา๎ มาคกุ เขาํ อยขํู า๎ งๆ ตวั เอามอื พลอยไปกมุ ไวแ๎ ลว๎ พดู เบาๆ วาํ \"คณุ แมํอยํา....อยําร๎องไห๎ ผมขอเสียทเี ถิด อยําร๎องไหใ๎ ห๎ผมเห็นในเวลานี้ อ๏อดกบั พอี่ ๎นไมํเป็นไรหรอก ผมรบั รอง เพราะญีป่ นุ่ รบกบั ทหารไทยอยูํทีส่ งขลา แตอํ อ๏ ดไมไํ ดอ๎ ยทูํ ี่สงขลา ไปทําเหมอื งอยูแํ ถวพังงา ไกลกันตั้งเปน็ กอง พีอ่ ๎นกอ็ ยํู เกาะอกี ถงึ ฝ่ังทะเลหนงึ่ ญปี่ ่นุ ยังไปไมํถึงแนๆํ คณุ แมํไมํต๎องเป็นหํวง\" เหตผุ ลของตาอน้ั ทาํ ใหพ๎ ลอยคอํ ยคลายใจลง พอจะนง่ั สงบเปน็ ปกตอิ ยไํู ดต๎ อํ ไป ตาอน้ั กลบั ไปนง่ั พดู กบั พอํ เพม่ิ เบาๆ ตอบคาํ ถามทีพ่ อํ เพม่ิ ต้ังอยํเู ร่อื ยๆ ทั้งสองคนมีหนา๎ ตาเศรา๎ หมอง ความทกุ ขค๑ วามอปั ยศความหมดหวังคับแค๎นใจ ทําใหพ๎ อํ เพ่ิมและตาอนั้ กลับหันหน๎าเขา๎ หากัน และเป็นนา้ํ หนงึ่ ใจเดียวกนั ได๎ เหมือนเมื่อครัง้ กํอนนานมาแล๎ว ฝา่ ยพลอยน้ันกไ็ ด๎แตํ นัง่ อยํูเงยี บๆ เพราะเรื่องทเ่ี กิดข้ึนนั้นดจู ะมีท้งั ขนาดและน้ําหนักใหญํโต เกนิ กวาํ ทพี่ ลอยจะสามารถวนิ จิ ฉยั หรือตัดสนิ ใจ
อยํางไรได๎ พลอยรูส๎ ึกตวั วําตอํ ไปนี้ชวี ิตของตนจะเป็นอยํางไรน้ัน สุดแลว๎ แตํพ่ีนอ๎ งหรือลกู เตา๎ ที่เปน็ ผูช๎ าย ถ๎าพลาดจากนนั้ ก็ สุดแลว๎ แตบํ ญุ กรรมจะบันดาลให๎เป็นไป ขณะนน่ี ง่ั กนั อยนํู น้ั เอง คณุ เสวกี เ็ ดนิ เบาๆ เขา๎ มาในหอ๎ งโดยไมมํ ใี ครรต๎ู วั ตามแบบทเ่ี คยทาํ อยเํู สมอ พลอยเหลอื บ เห็นคณุ เสวีกอํ นคนอ่ืน และสังเกตได๎ทนั ทีวาํ หนา๎ ตาของคณุ เสวีน้ัน ชาํ งผิดจากตาอ้นั เสยี นก่ี ระไร เพราะคุณเสวีมหี น๎าตา แจํมใสเบิกบาน มิไดม๎ ีรํองรอยวําเหน็ดเหนื่อยรวํ งโรย จากการอดหลับอดนอนคืนยันรงุํ และมไิ ด๎มีรว้ิ รอยของความทกุ ข๑ อยํางมหนั ต๑ อยาํ งทป่ี รากฏอยํูบนใบหน๎าของตาอน้ั เลยแมแ๎ ตํน๎อย ตาอน้ั เหน็ หนา๎ คณุ เสวกี ถ็ ามขน้ึ ทนั ทวี าํ \"เสวีมีขาํ วเพม่ิ เตมิ อะไรมาอีกบ๎าง\" \"ไมํมอี ะไรอกี เราตกลงกันได๎เรียบรอ๎ ยแล๎ว ญป่ี ุ่นเขามาฐานมิตรไมํทําอันตราย ตํอไปนท้ี กุ อยาํ งจะเรยี บรอ๎ ย ไมมํ ี ศึกไมมํ ีสงคราม บา๎ นเมอื งไมํเสียหาย ผู๎คนไมตํ อ๎ งล๎มตาย และญป่ี นุ่ เขาก็จะเห็นใจเรา จะตอ๎ งชวํ ยเราอีกมาก\" เสยี งพอํ เพม่ิ ซง่ึ หลกี ไปนง่ั อยหํู าํ งๆ เมอ่ื เหน็ คณุ เสวเี ขา๎ มาในหอ๎ งไอขน้ึ เบาๆ แลว๎ กข็ ดี ไมข๎ ดี ไฟจดุ บหุ รส่ี บู พนํ ควนั โขมง ตาอน้ั มองดหู นา๎ คณุ เสวอี ยํางพิศวง และเหมอื นเพ่งิ ไดร๎ จ๎ู ักกันจริงๆ ครงั้ นี้ พลางพูดขนึ้ เบาๆ อยํางอัศจรรย๑ใจวํา \"เสวีถามจริงเถดิ เราก็เพื่อนกนั เสวไี มรํ ส๎ู ึกเดือดร๎อน.... ไมํนกึ เสยี ใจหรือโมโหอะไรบา๎ งเลยหรอื คราวน้ี\" คณุ เสวยี ม้ิ อยาํ งเบกิ บานแลว๎ ตอบวาํ \"ก็ไมเํ ห็นมอี ะไรทจี่ ะตอ๎ งเดอื ดรอ๎ นหรือโมโหหรือเสยี ใจ วาํ กันตามจรงิ กันกลับดใี จเสียอีก สงครามคราวนี้เป็น สงครามโลก กันรอู๎ ยํแู ตํแรกวาํ ถึงอยาํ งไรกจ็ ะต๎องมาถึงตัวเราสกั วนั หนง่ึ หลีกเล่ียงอยาํ งไรกค็ งไมพํ ๎น ข๎อสาํ คัญจงึ อยูํทีเ่ รา จะเข๎าขา๎ งใครในสงครามคราวนี้ ถา๎ เข๎าขา๎ งฝ่ายถูกก็ดไี ป แตํถา๎ เขา๎ ขา๎ งฝ่ายผดิ ก็จะเสียหายหมดทีเดยี ว คราวนีก้ ็ร๎ูกนั แลว๎ วาํ เราเป็นฝ่ายญปี่ ุ่น คงหมายความวาํ เราเปน็ ฝ่ายเยอรมันด๎วย กันจึงดใี จมาก เพราะเราเป็นฝ่ายทีเ่ ขามกี ําลงั ซึ่งกําลังจะ ชนะสงครามในที่สดุ \" เสยี งพอํ เพม่ิ กระแอมเบาๆ ขน้ึ อกี ครง้ั หนง่ึ พลอยรด๎ู วี าํ สง่ิ ทม่ี าตดิ คอพอํ เพม่ิ ทาํ ใหต๎ อ๎ งกระแอมนน้ั มใิ ชวํ ตั ถอุ น่ื ใด นอกจากความไมํศรทั ธาในคาํ พูดของคณุ เสวี เสยี งตาอั้นพูดขนึ้ อยาํ งไมํสบายใจวํา \"กนั ยงั ไมํเขา๎ ใจดวี ําเสวีหมายความวาํ กระไร กันรแู๎ ตวํ าํ ญ่ปี ุ่นยกทพั เข๎ามาในเมอื งไทย แตทํ าํ ไมเสวีจึงพูดเลยไปวาํ เราเป็นฝา่ ยไหนฝา่ ยไหน สงครามคราวน้ถี งึ ญป่ี ุน่ จะยึดเมอื งเราได๎ ก็ไมไํ ดแ๎ ปลวําเราจะต๎องเป็นฝา่ ยญปี่ ุน่ \" \"ถา๎ เราปลอํ ยให๎เขายดึ เฉยๆ โดยไมํเขา๎ เป็นพวกเขา ก็เทํากับเรายอมเปน็ เมืองขึ้นของญ่ปี ุน่ เราจะต๎องลาํ บาก เพราะเขาจะเขา๎ มาโดยไมมํ คี วามเกรงใจอะไรเลย แตถํ า๎ หากวําเราเป็นพนั ธมติ รกับญีป่ ุน่ เขาก็ต๎องเกรงใจเราไมํมากก็นอ๎ ย เร่ืองนีด้ ูไมนํ ําจะเป็นปญั หาอะไรเลย อน้ั ก็ควรจะรู๎ดวี ําเราส๎เู ขาไมํได๎แนํ ถา๎ ขนื ส๎เู ทาํ กับเรายอมทําลายทุกอยํางทเ่ี รามี ไมมํ ี
วนั สร๎างสมข้ึนไดเ๎ หมอื นเกาํ อกี ตํอไป กรุงเทพฯ จะราบเปน็ หน๎ากลองไปภายในวันเดยี ว ผ๎คู นจะลม๎ ตายมากมายสุดทจี่ ะ ประมาณ แล๎วเขาก็ยังจะเขา๎ มาไดอ๎ ยํูนนั่ เอง แตไํ หนๆ เขากเ็ ขา๎ ได๎แล๎ว เราจะทาํ เรอ่ื งรา๎ ยให๎กลายเป็นดีเสยี มิดกี วําหรือ\" \"พํอเสว\"ี เสยี งพอํ เพมิ่ พูดขดั จงั หวะขึน้ \"พอํ เสวีพูดราวกบั วาํ ไมมํ ีฝรงั่ เหลืออกี แลว๎ ในโลกน้ี เมอ่ื ญ่ปี นุ่ รบกบั ฝร่ัง แลว๎ เราเข๎าขา๎ งญ่ปี นุ่ กแ็ ปลวําเราจะต๎องรบกับฝร่ังด๎วย พํอเสวีวําเราจะไปส๎ูเขาไหวหรอื \" คณุ เสวหี วั เราะกอ๎ งแลว๎ ตอบพอํ เพม่ิ วาํ \"คุณลงุ ถามอยาํ งนน้ั กค็ วรอยํู เพราะคุณลงุ เกดิ มาในสมยั ทเ่ี ราตอ๎ งกลวั ฝรง่ั เสยี จนแทบจะกระดิกตัวไมํได๎ แตํ เดย๋ี วนีส้ มยั นนั้ ผาํ นพน๎ ไปแล๎ว ฝรงั่ จะไมํมเี หลอื ในตะวันออกอกี ตํอไป อกี หนอํ ยญป่ี ุ่นกจ็ ะไลํไปหมด แลว๎ ฝรง่ั จะไมกํ ลบั มา อีก คณุ ลงุ อยาํ วติ กเร่อื งฝร่งั เลยครบั ฝร่งั เดยี๋ วนี้ไมนํ ํากลัวเหมือนฝรั่งเมอื่ กํอนเสยี แลว๎ เวลานญ้ี ปี่ นุ่ กาํ ลังตีฟิลิปปนิ ส๑ของ อเมริกนั และกําลังเขา๎ โจมตมี าลายูของอังกฤษ จากนน้ั กจ็ ะไปพมาํ และชวา เกาะบอร๑เนียวและอินเดยี เขาเขา๎ ตีทุกด๎าน พร๎อมกนั หมด และถ๎าคณุ ลุงรู๎จักนํา้ ใจทหารญ่ีป่นุ แลว๎ คณุ ลงุ ก็จะตอ๎ งรู๎วาํ ฝรัง่ ไมํมีทางส๎ไู ด๎ ผมวาํ ตอํ ไปออสเตรเลยี ท่ีเป็น เมืองฝรงั่ นนั้ กจ็ ะต๎องตกเปน็ ของญ่ปี ุ่นสกั วันหนงึ่ คอยดูกนั ไปเถดิ ในเอเซียน้ตี อํ ไป กจ็ ะมีแตญํ ีป่ ุน่ กับเราเทาํ น้ันทีจ่ ะเป็น ชาตนิ ํา เพราะเราไหวตัวทนั เขา๎ กบั เขาเสียแตแํ รก ใครไมรํ ํวมมอื กับญ่ปี นุ่ เวลานี้ก็เทํากับไมํรักชาติ\" ตาอน้ั เอามอื ตบโตะ๏ อยาํ งแรงแลว๎ พดู วาํ \"มากไปเสยี แลว๎ ละเสวี ! กนั รูแ๎ ล๎ววาํ เสวเี ป็นพวกญปี่ นุ่ แตํอยาํ เทย่ี ววาํ คนอน่ื เขาไมรํ กั ชาติ ใครๆ ก็รักชาติดว๎ ยกนั ทง้ั นั้น และคนทเ่ี ขารักชาตจิ รงิ ๆ เขาจะต๎องวําเสวีนนั่ แหละเป็นคนขายชาติให๎ญป่ี ุน่ \" คณุ เสวเี หลยี วมามองตาอน้ั แลว๎ ยม้ิ แตพํ ลอยเหน็ ไดท๎ นั ทวี าํ การยม้ิ นน้ั เปน็ แตเํ พยี งยม้ิ ดว๎ ยใบหนา๎ ในดวงตาของคณุ เสวนี ้นั มีโทสะจรติ และความอาฆาตลุกอยพํู ลุงํ โพลง เหมอื นกับเปลวไฟทรี่ ๎อนแรง สายตาของคณุ เสวีทําใหพ๎ ลอยต๎องขน ลกุ เกรยี วไปทั้งตวั คณุ เสวพี ดู กบั ตาอน้ั ดว๎ ยนาํ้ เสยี งเปน็ ปกตวิ าํ \"อัน้ ! เรากเ็ ป็นเพือ่ นฝูงกนั มานาน อยํามาแตกกันเสยี ดว๎ ยเรือ่ งเทาํ น้ีเลย เปน็ อนั วําอัน้ กบั เรา มคี วามเหน็ กันคนละ อยาํ งในเรอื่ งนี้ แตํเรากไ็ มจํ ําเปน็ ต๎องดาํ กันเลํนงาํ ยๆ เพราะความเหน็ ไมตํ รงกัน อั้นคอยดตู ํอไปก็แลว๎ กันวําทีเ่ ราพูดไว๎นน้ั ถกู หรอื ผดิ พูดกนั เวลาน้กี ไ็ มํมที างท่ีจะตกลงกนั ได๎\" พดู แลว๎ คณุ เสวกี ย็ กมอื ขน้ึ ปดิ ปากหาว แลว๎ หนั มายม้ิ กบั พลอยพดู วาํ \"เมอื่ คนื ผมอดนอนทงั้ คืน เพ่งิ ร๎ตู ัววํางวํ ง ตอํ ไปนข้ี ออยาํ ให๎คณุ แมตํ กใจ หรอื เป็นหวํ งอะไรทัง้ ส้นิ มีอะไรกบ็ อกผม ได๎ เพราะผมมีเพอื่ นฝูงเปน็ ญ่ปี ุ่นหลายคน พอจะพดู จาอาศัยไหวว๎ านกันไดเ๎ สมอ\" พดู แลว๎ คณุ เสวกี เ็ ดนิ ออกจากหอ๎ งกลบั ไปเรอื น ทง้ิ คนทง้ั สามใหน๎ ง่ั ตกตะลงึ มองดหู นา๎ กนั อยํู
ตาอน้ั มองตามคณุ เสวจี นหายลบั ไปแลว๎ กถ็ อนใจใหญํ ปรารภขน้ึ เบาๆ วาํ \"คนเรานก่ี ็แปลก ยงิ่ รจ๎ู กั กนั านเขา๎ ก็ยิ่งดเู หมือนไมํรจู๎ กั เลย และพอถึงทีส่ ดุ เข๎าจรงิ ก็เห็นวําคบไมํไดท๎ ีเดยี ว\" \"พอํ อัน้ อยาํ ไปยุงํ กบั มนั เลย คนพรรค๑อยาํ งน้นั \" พอํ เพิ่มพูดพลางรีบลุกมานั่งใกลต๎ าอนั้ ในสายตาของพํอเพ่ิม เต็ม ไปดว๎ ยความเมตตาความปรารถนาดี และความเห็นใจ ทําใหพ๎ ลอยนกึ อศั จรรย๑ใจวําเหตกุ ารณข๑ องบา๎ นเมืองนั้น สามารถ ทําให๎คนท่เี คยรักกนั ต๎องแหนงหนาํ ยกันไป และก็ด๎วยเหตกุ ารณบ๑ า๎ นเมอื งทเ่ี ปล่ยี นแปลงไปนนั้ เอง คนท่เี คยแหนงหนําย ระแวงสงสัยกัน กก็ ลับมารักใครสํ นทิ ชิดชอบกันได๎ใหมํ ดเู หมือนวาํ เหตุอน่ื ๆ ท่ผี ูกมัดน้าํ ใจคน เชํนความเกย่ี วดองเป็นญาติ จะไมํสําคญั เสยี เลย บทที่ ๙ (หนา๎ ที่ ๑) พลอยดเู หตกุ ารณท๑ เ่ี กดิ ขน้ึ เมอ่ื ญป่ี นุ่ เขา๎ เมอื งไทยในภายหลงั กร็ ส๎ู กึ วาํ แปลก เพราะในวนั แรกๆ นน้ั มแี ตคํ นโทมนสั และเห็นวาํ ญีป่ นุ่ นัน้ เป็นมารร๎ายทีน่ าํ สยดสยอง แตํภายในเวลาไมํเทาํ ไรนัก ความรส๎ู ึกเชํนนนั้ ก็ดูจะลืมเลือนกนั ไป ญป่ี ่นุ เปน็ จาํ นวนมากทงั้ ทหารและพลเรือนเข๎ามาอยใูํ นเมอื งไทย รํวมกบั คนไทยโดยสนิทสนม มีทหารญีป่ ุ่นผํานเขา๎ ออกใน เมอื งไทยน้ีอยํางมากมาย ไมมํ ใี ครร๎ูวาํ อะไร และภาวะเชํนนั้นก็ดูกลายเป็นภาวะธรรมดา ฝร่งั หมดความสาํ คัญลงไปจรงิ ๆ อยาํ งทคี่ ุณเสวไี ดว๎ ําไว๎ และกลายเป็นศตั รูหรอื เป็นคนชนิดที่เหยียดหยามเลนํ ได๎ ไมตํ อ๎ งเกรงใจ สวํ นญี่ปนุ่ กลับกลายเปน็ คนสาํ คญั เป็นมหามิตรมงี านการทีไ่ หนสําคัญ กต็ ๎องมนี ายทหารญ่ปี นุ่ และพลเรอื นญ่ีปุ่นไปปรากฏกาย ในฐานะแขกอันมี เกยี รติ พลอยมสิ จ๎ู ะสนใจในรายละเอยี ดตาํ งๆ และความรส๎ู กึ ตาํ งๆ ในทางการเมอื งเทาํ ไรนกั รส๎ู กึ โลงํ ใจแตเํ พยี งวาํ ความ กลัวสงคราม ความรส๎ู กึ ตะครั่นตะครอทวี่ ําสงครามจะมาถงึ ตัวเมอื่ ไรนน้ั บดั นี้หมดไปแลว๎ เพราะสงครามไดม๎ าถึงเขา๎ แลว๎ จรงิ ๆ และเมืองไทยก็เข๎าสสูํ งครามในฐานะคํสู งคราม โดยลงนามสญั ญาเป็นพันธมิตรกบั ฝา่ ยญป่ี ่นุ ในโบสถ๑วดั พระแกว๎ แตํขณะเดยี วกันภยั จากสงคราม ทพ่ี ลอยเคยนึกเกรงกลวั ก็มิได๎มาปรากฏให๎เหน็ เมืองไทยเคยอยอํู ยาํ งไรเมื่อกํอนสงคราม กค็ งเปน็ ไปอยาํ งน้ันตํอไป ความตระหนกตกใจ ทีเ่ กดิ ขึ้นชัว่ ครเูํ มือ่ วนั ที่ ๘ ธนั วาคมนนั้ ดจู ะหมดไปโดยรวดเรว็ และคนไทย สวํ นมากทพ่ี ลอยร๎จู ัก กค็ งดาํ เนนิ ชวี ิตตอํ ไปดว๎ ยใบหนา๎ ทย่ี ้ิมแย๎มแจํมใส ดินฟ้าอากาศ และสง่ิ ธรรมชาตติ ํางๆ กค็ งเปน็ ไป เหมือนเกํา ไมํมีสิง่ ใดปรวนแปรในทางทีจ่ ะสํอใหเ๎ หน็ วําบ๎านเมอื งวปิ รติ ฝนยังคงตกทําความชํุมชื้นแกแํ ผนํ ดิน แดดยงั ออก ทอแสงใหค๎ วามอบอุนํ และนกเลก็ ใหญํท่เี คยสงเสยี งร๎องตามตน๎ ไม๎ใกล๎บ๎าน ก็คงสํงเสยี งร๎องตอํ ไปอยํางเบกิ บาน พลอย มองดสู ่ิงตํางๆ ท่ีอยูํรอบตัวแล๎ว ก็นกึ อศั จรรยใ๑ จอยํูครันๆ สง่ิ แรกแหงํ ความเปลย่ี นแปลงทพ่ี ลอยเหน็ ไดก๎ ค็ อื ราคาของตาํ งๆ ทเ่ี รม่ิ ขยบั ตวั ขน้ึ สงู นบั ตง้ั แตวํ นั ทญ่ี ป่ี นุ่ เขา๎ แตํ อาการเชนํ น้พี ลอยเห็นวาํ เปน็ ของธรรมดา เพราะเคยปรากฏใหเ๎ หน็ มาแล๎ว เม่ือครง้ั สงครามโลกครง้ั กํอน ซ่งึ ก็มไิ ดร๎ ๎ูสกึ
เดือดร๎อนเทําไรนัก พลอยยงั จําไดว๎ ําคณุ เปรมพูดเมอื่ คร้ังนน้ั วาํ การทขี่ องขน้ึ ราคานนั้ กลบั เป็นของดี เพราะหาเงินไดง๎ าํ ย พลอยหาไดร๎ ใ๎ู นขณะนั้นไมวํ าํ สงครามคราวกอํ นกบั คราวน้นี ้ันหํางไกลกนั เปน็ หนักหนา สง่ิ ทส่ี งั เกตเหน็ อกี อยาํ งหนง่ึ กค็ อื บางคนเรม่ิ จะราํ่ รวยขน้ึ อยาํ งผดิ ตา คนทเ่ี หน็ ไดช๎ ดั ทส่ี ดุ กค็ อื คณุ เสวเี อง เพราะ นอกจากจะทําราชการแล๎ว คณุ เสวียงั เทยี่ วซ้ือขายสนิ คา๎ ตํางๆ และมคี วามสมั พนั ธ๑ในทางการคา๎ ขายกบั ญี่ปนุ่ อยํางใกลช๎ ิด วันหนึง่ ขณะทพี่ ลอยน่งั คุยอยํูกบั ประไพสองคน ตาอน้ั ก็เขา๎ มารํวมวงคุยดว๎ ย แล๎วถามประไพขน้ึ วาํ \"ประไพ เขาวําหมนํู ี้ผวั แกรวยนกั มิใชหํ รอื \" \"ไพไมํรเ๎ู รอื่ งอะไรทง้ั นัน้ \" ประไพตอบ \"อา๎ ว ! เปน็ ผัวเมียกันทําไมไมํรู๎เรือ่ ง\" ตาอน้ั วํา \"คุณเสวีเขาไมํเคยบอกอะไรกับไพเลย ในเรื่องการทํามาหากนิ ของเขา\" ประไพพดู \"เขาเคยถามแตํไพวํา คุณแมํมี ทรพั ย๑สมบัติอะไรอยํทู ไ่ี หนบา๎ ง คร้ันไพบอกวาํ ไมํรูไ๎ มํสนใจ เขากด็ ุหาวําไมํเป็นผูใ๎ หญํ อีกหนอํ ยจะยากจนไมรํ ู๎ตัว จนไพ รําคาญจะตายอยํูแลว๎ \" \"อยํางน้ันกแ็ ล๎วไปเถิด\" ตาอั้นพูด \"พ่ถี ามดอู ยํางนนั้ เอง เพราะได๎ขาํ ววาํ คณุ เสวีของประไพเขารวยมาก เพราะ คา๎ ขายกบั ญ่ปี นุ่ มนิ าํ เลาํ เขาถึงรกั กับญีป่ ุ่นนกั \" ตาอน้ั พดู ท้งิ ทา๎ ยไว๎เพยี งเทําน้นั แตพํ ลอยก็พอจะจับหางเสียง วาํ ตาอน้ั เดีย๋ วนไ้ี มชํ อบคุณเสวีเหมอื นเม่อื กํอน มีความสงสยั กนิ ใจและรังเกยี จจนออกนอกหน๎า และด๎วยความร๎ูสกึ ทก่ี ลับกลายไปน้ี เอง ทาํ ให๎ตาอั้นกลบั คิดถึงน๎องชาย เพราะตาอัน้ เปน็ คนพดู ขน้ึ กับพลอยเอง ในอีกวนั หนึ่งวํา \"คณุ แมไํ ดข๎ าํ วจากออ๏ ดบ๎างหรอื ไมํ เปน็ อยาํ งไรบา๎ ง อ๏อดเขาไมํเคยเขียนหนงั สอื ถึงผมเลย\" \"อ้ันกร็ ดู๎ วี ําอ๏อดแกขเ้ี กียจเขียนหนังสือออกจะตายไป\" พลอยพดู แก๎ตวั แทนลกู คนเลก็ \"แตแํ มํเองก็ยังนานๆ ได๎ หนังสอื แกทหี นึ่ง ไมํมอี ะไรหรอกเห็นวําสุขสบายดีทกุ อยําง\" \"ความจรงิ ผมไมอํ ยากใหอ๎ ๏อดไปอยไํู กลบ๎านเวลานีเ้ ลย\" ตาอ้นั พูด \"ถ๎าเวลาบา๎ นเมอื งปกติดกี ไ็ มเํ ป็นไรเลย แตอํ ยํู ในเวลาศึกสงครามอยํางเดีย๋ วน้ี ผมไมสํ บายใจ อยากให๎มาอยํใู กลๆ๎ กันมากกวํา มเี รือ่ งราวอะไรจะไดป๎ รึกษาหารอื กันได๎ เรากม็ อี ยํูดว๎ ยกนั ไมกํ ค่ี น\" \"แมํก็คดิ อยํางนั้นเหมือนกัน\" พลอยพูดดว๎ ยความดใี จ \"แตไํ หนๆ กจ็ ะพดู กนั แล๎วแมํจะพดู ด๎วยความจริง ทีต่ าออ๏ ด ออกจากบ๎านไปนัน้ เห็นจะเป็นเพราะความน๎อยใจพน่ี อ๎ งมากกวําอื่น ถา๎ อั้นอยากให๎น๎องกลับ อนั้ กค็ วรจะเขียนจดหมายไป พดู จากับเขาโดยดี แมรํ ๎วู าํ อ๏อดเป็นคนรกั พรี่ ักน๎อง ถา๎ ได๎หนังสอื จากอนั้ แกก็คงพอใจ และถ๎าอัน้ ขอใหก๎ ลับแกคงจะกลบั \" พลอยหยดุ ถอนหายใจใหญแํ ลว๎ ก็กลาํ วข้นึ วํา \"แมํเองถ๎าไดล๎ กู มาอยพํู รอ๎ มหนา๎ กันเม่อื ไร จะมีความสบายใจเปน็ ทส่ี ดุ \"
ตาอน้ั พดู เบาๆ ขน้ึ วาํ \"บางทีผมเองจะหนุ หันพลันแลํนไปหนํอยเรื่องตาอ๏อด แตผํ มก็ไมเํ คยสบายใจเลยตง้ั แตแํ กออกจากบา๎ น ถา๎ คุณแมํ เห็นวําผมควรจะทาํ อยาํ งนน้ั ผมกจ็ ะลองเขยี นหนงั สอื ไปถงึ เขากํอน\" พลอยรส๎ู กึ ดใี จมากทต่ี าอน้ั พดู ถงึ นอ๎ งชายดว๎ ยความรส๎ู กึ สาํ นกึ ตวั และตง้ั แตนํ น้ั มา พลอยกไ็ ดแ๎ ตเํ ฝา้ คอยวาํ ตาออ๏ ด จะตอบพ่ีชายวาํ อยํางไร จะยอมกลับมาตามคาํ ชกั ชวนหรือไมํ แตํในท่ีสดุ พลอยก็ได๎รับหนังสือจากตาออ๏ ดฉบับหน่ึง มี ใจความเกย่ี วกับเรื่องน้ีวาํ \"เรอ่ื งทีพ่ อ่ี ัน้ เขาเขยี นมาชวนลกู กลบั บา๎ นนน้ั ลกู ได๎เขยี นตอบเขาไปโดยตรงฉบับหนง่ึ แล๎ววํา ขณะนี้การงานของลูก กําลงั พัวพนั ยังกลับไมไํ ด๎ แลว๎ อยําหาวาํ ออ๏ ดเลนํ ตวั หรอื อะไรเลย ขอใหเ๎ หน็ ใจอ๏อดบ๎าง เพราะเมื่อออ๏ ดลงมาทางใตน๎ น้ั ไมมํ ี ความร๎ูอะไรเรอ่ื งเหมอื งแรํตดิ หลังมาเลย จึงต๎องมาใช๎เวลาศึกษาอยูํนาน ระหวํางน้ันเพ่ือนของอ๏อดเขาก็รบั เลี้ยงเปน็ อยํางดี มิใหอ๎ าทรร๎อนใจ เดีย๋ วน้อี ๏อดก็มคี วามรู๎ พอทจ่ี ะทําประโยชน๑ตอบแทนใหเ๎ ขาได๎ ถ๎าหากจะทิง้ งานซึ่งกําลังจะเดนิ กลบั บา๎ น เสียเฉยๆ อ๏อดก็จะเป็นคนอกตญั ๒ตู ํอมิตร ผมู๎ ีพระคณุ อ๏อดทาํ ไมํได๎ และไมํอยากจะทํา เชนํ น้ีญี่ปนุ่ เขาถือ ใครขนื ทาํ เพ่ือนฝงู ญาตพิ น่ี อ๎ งจะต๎องคว๎านทอ๎ งกันเปน็ แถว ขอให๎แมํเหน็ ใจออ๏ ดเถิด ในใจจริงน้นั กอ็ ยากจะกลบั มาหาแมํเป็นทสี่ ุด และขอให๎แมไํ ว๎ใจออ๏ ดวาํ อ๏อดจะกลบั มาในทนั ที และในโอกาสแรกท่จี ะมาได๎ ระหวํางนี้ขอทํางานใช๎หนีค้ นทเ่ี ขามบี ุญคณุ ไปอีกสกั หนอํ ย พอวางมือได๎อ๏อดกจ็ ะมา\" ในหนงั สอื ฉบบั เดยี วกนั นน้ั เอง มขี าํ วไมสํ ด๎ู เี กย่ี วกบั ตาอน๎ ซง่ึ ตาออ๏ ดบอกมาวาํ \"พีอ่ น๎ ย๎ายเกาะเสยี แล๎ว เขาสั่งย๎ายนกั โทษการเมอื งทงั้ หมดออกจากเกาะตะรุเตา ไปไวท๎ เ่ี กาะเตําอกี ฟากทะเลหนึ่ง และนยั วาํ จะสํงนกั โทษการเมืองจากกรุงเทพฯ ไปสมทบทนี่ ัน่ อ๏อดไดพ๎ บกบั พอ่ี น๎ ประเดย๋ี วเดียว ขณะเดนิ ทางผํานไป เขา กระซิบบอกวําท่ีเกาะเตําน้ีคงแยํ เห็นจะไมเํ หมอื นตะรุเตา แตจํ ะจรงิ หรือไมํอยาํ งไรตอ๎ งดไู ปกอํ น แมอํ ยาํ เพง่ิ วติ ก เผ่อื เป็น อยาํ งไรตอํ ไป ออ๏ ดจะเป็นคนบอกมาเอง แมอํ ยําไปเชื่อใครท้งั สนิ้ ออ๏ ดไมคํ อํ ยอยากเลาํ อะไรตอํ อะไรใหแ๎ มฟํ งั เลย เพราะถ๎า พูดไมดํ กี ร็ ูว๎ าํ จะทาํ ให๎แมตํ อ๎ งร๎องไหเ๎ สยี นาํ้ ตาเปลาํ ๆ ตํอไปนแ้ี มตํ ๎องทําใจคอใหเ๎ ข๎มแขง็ อยาํ งท่ีเขาสอนกนั อยํทู ุกวัน เพราะ เมอื งไทยเราเปน็ มหาอาํ นาจข้ึนมาแล๎ว ถา๎ แมไํ ดพ๎ บลงุ เพม่ิ ชวํ ยถามดว๎ ยวาํ ฟงั วทิ ยหุ รอื เปลาํ ออ๏ ดฟงั ไดข๎ าํ ววาํ ไทยตเี มอื งเชยี งตงุ แตกวนั น้ี พอรงํุ ขน้ึ นายเชม เบอรเ๑ ลน นายกรัฐมนตรเี มอื งองั กฤษกล็ าออกเลย เราเกํงพิลึกละ\"
พลอยอาํ นหนงั สอื ตาออ๏ ดแลว๎ กร็ อ๎ งไหไ๎ ปหวั เราะไปอยาํ งทเ่ี คยทาํ เสมอ แตคํ ราวนน้ี อกจากจะผดิ หวงั ทต่ี าออ๏ ดขอ ผลดั ตํอไปยังไมกํ ลบั บา๎ นทนั ทแี ลว๎ ยังรส๎ู ึกวิตกในโชคชะตาของตาอ๎น ซึง่ ยงั ไมรํ ๎วู ําจะเปน็ อยาํ งไรตอํ ไปอีก เมอ่ื ตาอน้ั มาบอกขาํ ววาํ ตาออ๏ ดบอกวาํ ยงั กลบั ไมไํ ด๎ ตาอน้ั กพ็ ดู เปรยๆ ขน้ึ วาํ \"หรืออ๏อดเขาจะยังไมหํ ายโกรธผมกไ็ มํรู๎\" \"ไมํจรงิ หรอกอนั้ \" พลอยรบี แก๎ทันที \"อ๏อดเขาเขียนบอกให๎แมํฟงั เสียยืดยาว จดหมายกย็ ังอยูนํ ่ี ไมมํ ีเสียงวาํ อ๏อดจะ โกรธอ้นั เลย เขายังตดิ เรอ่ื งเกรงใจเพื่อนทางโน๎นเทํานน่ั เอง\" \"คิดๆ ไปก็ดเี หมือนกันท่อี อ๏ ดยงั ไมํกลบั \" ตาอ้นั พดู ข้นึ \"ทาํ ไมเลําอน้ั \" พลอยถามอยาํ งสงสยั \"กแ็ มเํ หน็ อ้นั พดู คราวกอํ นวําอยากใหอ๎ ๏อดกลับ\" \"ทางผมนะํ ไมํมีอะไรหรอกคุณแมํ\" ตาอน้ั ตอบ \"แตํทางกรุงเทพฯ ทางบ๎านเราเด๋ยี วนี้มันมีอะไรรกหรู กตาอยูํ ตาอ๏ อดกลับมาจะทนไหวหรอื ไมไํ หวก็ไมรํ ๎ู ยิง่ เปน็ คนเจ๎าอารมณ๑อยดูํ ว๎ ย\" \"อะไรรกหรู กตา\" พลอยพูดเพราะไมํเข๎าใจ \"แมํกใ็ หเ๎ ขาคอยปดั กวาดอยเํู สมอ ดูกเ็ รยี บรอ๎ ยดี\" ตาอน้ั หวั เราะแลว๎ ตอบวาํ \"ไมใํ ชํของรกหรอกคุณแมํ แตํคนมันรก ทาํ อะไรกบั แปลกๆ ไมํเหมอื นแตกํ อํ น ผมกลวั ตาออ๏ ดแกรําคาญ เทาํ น้ันเอง\" \"อั้นหมายถึงใครกนั แนํ\" พลอยซักจะเอาความให๎ได๎ ตาอ้ันนง่ิ อยคูํ รูหํ นึง่ แล๎วก็ตอบเบาๆ วํา \"กน็ ายเสวลี ูกเขยของคุณแมนํ ัน่ แหละ ตงั้ แตญํ ป่ี ุ่นขน้ึ น่ดี ผู ดิ ไปเปน็ คนละคน ดูวางก๎ามทาํ ทําใหญํโต เปน็ คนสนิท ของญป่ี นุ่ จนผมรําคาญแทบจะทนไมไํ ด๎\" \"แนะํ ! ดอู นั้ ซ\"ี พลอยร๎องขึน้ \"เวลาจะคบกันชอบกนั แมกํ ไ็ มรํ ๎ูเรอื่ งด๎วยสักหนอํ ย พอไมํขอบกัน ก็มาซัดวําเป็น ลกู เขยของแมํ ราวกะวําแมเํ ปน็ คนไปหามาให๎\" ตาอน้ั หวั เราะหๆึ ในลาํ คอแลว๎ พดู วาํ \"ผมเองกผ็ ิดอยมูํ ากในเรอื่ งน้ี เสวเี ขามาในบา๎ นน้ีได๎กเ็ พราะผม เกิดชอบยายประไพขึ้นมาผมกไ็ มํขัดขอ๎ ง แตํเด๋ยี วน้ี สงั เกตดปู ระไพก็ไมํส๎จู ะมคี วามสุขนกั \" \"นัน่ ซี แมํกห็ นกั ใจเหมือนกัน ไมรํ จ๎ู ะทําอยาํ งไรดี\"
\"จะทําอยาํ งไรได๎\" ตาอนั้ วาํ \"เราเปน็ ผใู๎ หญกํ ไ็ ด๎แตํนั่งดไู ป ประไพแกทนได๎กท็ นไป ทนไมํไหวก็ต๎องแยกกนั ไปข๎าง หนง่ึ \" \"อน้ั ก็เหมอื นกับคนสมยั ใหมํอนื่ ๆ น่ันเอง เอะอะกด็ แี ตํจะแตกจะร๎าว ไมํชวํ ยกันคดิ สมานบา๎ งเลย\" \"ถา๎ เปน็ คนอ่ืนท่สี มานติดผมกอ็ ยากจะสมาน\" ตาอน้ั วํา \"แตจํ ะให๎ไปสมานนํ้ากับไฟ หรือขม้ินกบั ปนู ผมก็จน ปัญญา วาํ ที่จรงิ ประไพของเรามันก็ไมใํ ชเํ ลนํ เหมอื นกัน\" ตาอน้ั พดู ทง้ิ ทา๎ ยไวแ๎ ตเํ พยี งเทาํ นน้ั ทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งคดิ แตตํ าอน้ั กม็ ไิ ดแ๎ สดงความเหน็ อยาํ งไรตอํ ไปอกี ระยะเวลาตอํ จากนน้ั มา เปน็ เวลาแหงํ ความสงสยั ไมเํ ขา๎ ใจสาํ หรบั พลอย เพราะการสงครามกาํ ลงั เปน็ ไปจรงิ ๆ อยาํ ง ที่คุณเสวีคาดหมายทํานายไวต๎ ง้ั แตแํ รก ญปี่ ุ่นดจู ะได๎ชัยชนะไปเสยี ทุกแหงํ หน ไมวํ าํ จะเขา๎ ตที ี่ไหน มลายตู กเปน็ ของญป่ี นุ่ โดยสนิ้ เชงิ เกาะฟลิ ปิ ปินส๑ เกาะชวาสุมาตรา บอร๑เนยี วตลอดจนพมําก็ตกเปน็ ของญี่ปนุ่ อีก พลอยได๎เห็นรปู ภาพการพาํ ย แพ๎ของฝรัง่ ในหน๎าหนงั สอื พมิ พ๑แลว๎ กเ็ ร่มิ ลังเลสงสัยวํา ความรส๎ู ึกของตนที่มมี าแตกํ ํอนวาํ ฝร่ังนัน้ เกํงกล๎าสามารถ อาจ ผิดพลาดไปก็ได๎ เพราะถงึ คราวทดลองกําลังกนั เขา๎ จริง ฝรงั่ ก็พาํ ยแพ๎ไปอยาํ งที่คณุ เสวไี ด๎วําไว๎ ในเมอื งไทยขณะนน้ั ดจู ะคน๎ุ เคยกบั ญป่ี นุ่ เปน็ อยาํ งดี ภาพทหารญป่ี นุ่ ทเ่ี ตม็ ไปทกุ ถนนหนทาง ไมกํ อํ ใหเ๎ กดิ ความ ตระหนกตกใจอีกตอํ ไป แตกํ ลายเปน็ ภาพประจําวนั ตามธรรมดา คนทั่วๆ ไป โดยเฉพาะเดก็ ๆ มกั จะพดู ญ่ีปุน่ เป็นบ๎าง ประปราย และสินค๎าตาํ งๆ ที่ขาดแคลนลงแล๎วนน้ั ก็มกั จะไปหาได๎ท่ญี ี่ปุ่น คนในบา๎ นท่ีไมรํ ส๎ู ึกเดือดร๎อนในความขาดแคลน ตํางๆ เห็นจะมแี ตคํ ณุ เสวี เพราะคณุ เสวีพูดอยเํู สมอวํา หากพลอยตอ๎ งการส่งิ ใดท่ีหาไดย๎ าก เป็นต๎นวําผา๎ หรือนํ้าตาล หรอื นํา้ มนั รถยนต๑ คณุ เสวกี อ็ าจหาไดจ๎ ากญป่ี นุ่ ทช่ี อบพอกัน แตํตาอัน้ และพลอยไมํเคยยนิ ดีรบั ของเหลําน้ีจากคณุ เสวี ตาอั้น น้นั อาจไมํรับเพราะทษิ ฐมิ านะ แตพํ ลอยปฏเิ สธด๎วยความร๎ูสึกวาํ ไมํอยากเป็นคนทีเ่ อาเปรยี บคนอ่นื ๆ ดว๎ ยความฟมุ่ เฟอื ย ในขณะที่คนอน่ื ตอ๎ งขาดแคลน และยงั มีความรู๎สกึ ทวี่ ําตนไมอํ ยากเป็นหนบี้ ุญคุณลกู เขยคนนี้ ให๎มากจนเกินไป วนั หนง่ึ พอํ เพม่ิ มาเยย่ี มแลว๎ ปรารภขน้ึ วาํ \"แมํพลอย เมืองไทยเราเด๋ยี วน้ีดูใหญํโตเปน็ มหาอาํ นาจพอๆ กับญี่ปุ่นทีเดยี วละ\" \"ก็ดีแลว๎ นีค่ ณุ หลวง เป็นมหามิตรกันทั้งที ก็ควรจะใหญโํ ตพอๆ กนั \" พลอยตอบ \"อะไรกช็ าํ งเถดิ \" พอํ เพิ่มวํา \"ฉันกลุ๎มใจเร่อื งวัฒนธรรมน่ีเทาํ น้ันเอง ดูทาํ จะไปกนั ใหญแํ ล๎ว\" \"คุณหลวงวําอะไรนะ วดั อะไรทีไ่ หน\" พลอยถามขน้ึ เพราะครง้ั น้ีเป็นคร้งั แรกท่ีได๎ยนิ คาํ วาํ \"วฒั นธรรม\" \"แมพํ ลอยนีท่ าํ ตัวเป็นคนหปู ่าตาเถอื่ นไปได๎\" พอํ เพมิ่ ดุ \"ไมใํ ชํวัดวาํ อารามอะไรหรอก ศัพทใ๑ หมเํ รยี กวําวฒั นธรรม\" \"แปลวาํ อะไร\" พลอยซกั
พอํ เพม่ิ ยกมอื ขน้ึ เกาหวั แลว๎ ตอบวาํ \"เอ ! คาํ น้ีฉนั ก็จน ไมํรูว๎ าํ แปลวําอะไรเหมือนกนั ได๎ยนิ แตํเขาบอกวํา ถ๎าเรามีไอ๎วฒั นธรรมอะไรนี่แล๎ว เราจึงจะเป็น มหาอาํ นาจเทียมบําเทียมไหลกํ ับมหามิตรของเราได๎\" \"แล๎วเราจะมีได๎อยาํ งไร วฒั นธรรมอะไรนีน่ ํะ !\" \"ตอ๎ งใสํหมวก\" พํอเพิ่มตอบหนา๎ เฉย \"ไฮ๎ ! คณุ หลวงเอาอะไรมาพูดเหมอื นเดก็ ๆ พูดเลนํ กัน ฉนั ยงั มองไมเํ หน็ เลยวําหมวกมนั เกย่ี วดว๎ ย ทีต่ รงไหน !\" พลอยร๎องขนึ้ \"อ๎าว ! จรงิ ๆ นะแมพํ ลอย\" พอํ เพิม่ พูดพลางหวั เราะ \"เมอื่ ใสหํ มวกแลว๎ กต็ ๎องใสํเกือก คอยดูไปเถดิ สนุก ละ\" \"กไ็ มเํ หน็ จะเสยี หายตรงไหนเลย หมวกใครๆ ก็ใสํทั้งนนั้ คณุ เปรมก็เคยคล่งั หมวกหางนกยูง ใบละเทาํ ไรก็ซื้อ คณุ หลวงเองก็ใสหํ มวก ฉนั เห็นแตํเดก็ หนมํุ ๆ สมัยน้ีเทาํ นั้นทไ่ี มคํ ํอยใสหํ มวกกัน ใสเํ สียก็ดเี หมือนกนั จะได๎กันแดดนายได๎\" \"แมํพลอยยังไมเํ ขา๎ ใจตลอด เขาไมไํ ด๎สงั่ ใหใ๎ สํแตผํ ู๎ชายเทาํ นน้ั ผห๎ู ญิงก็ต๎องใสหํ มวกดว๎ ย\" พํอเพม่ิ วาํ พลอยเรม่ิ สนใจมากขน้ึ อกี นดิ หนง่ึ ทนั ที ถามพอํ เพม่ิ ขน้ึ วาํ \"ผ๎ูหญิงจะไปใสหํ มวกได๎อยํางไร หรอื วําจะให๎ใสํหมวกเหมอื นแหมํม !\" \"ก็อยํางน้ันแหละแมํพลอย\" พอํ เพ่มิ ตอบ \"สาวๆ เขาคงชอบกระมงั \" พลอยพดู โดยมิไดน๎ กึ ถงึ ตัวเลย \"เดยี๋ วนเ้ี ขาก็แตํงตัวเกือบจะเป็นแหมํมกันอยแูํ ล๎ว เคราะหด๑ ที ฉ่ี ันแกํแล๎ว ไมตํ ๎องกลายเป็นแหมํมไปด๎วย\" \"ท่ไี หนได๎\" พอํ เพิ่มขัดคอ \"แมํพลอยนํะแหละตวั จะต๎องกลายเป็นแหมํมไปด๎วยละ เขาไมํได๎บอกใหใ๎ สํแตํสาวๆ หรอก สาวแกํแมํมาํ ยกต็ อ๎ งใสหํ มวกดว๎ ยกันท้งั นนั้ \" \"ต๏าย !\" พลอยรอ๎ งเสียงหลง \"ฉันทําไมไํ ด๎หรอก อายเขาตาย เม่ือยงั สาวๆ ทํายเคยให๎ใสแํ ตเํ วลาออกนอกบา๎ นเข๎า ทุงํ เขา๎ ปา่ เทํานัน้ แตํอยาํ งน้นั ยงั หัวเราะขนั กันออกจะตายไป\" \"คอยดูไปก็แลว๎ กัน\" พํอเพ่มิ พูดพลางหวั เราะในลาํ คอ \"ฉันได๎ยนิ เขาวาํ ๆ ตํอไปใครไมํใสํหมวก ก็ออกจากบ๎านไมํได๎ ทเี ดยี ว\" \"ทําไม\" \"เขาบอกโปลศิ จบั \" พํอเพมิ่ ตอบห๎วนๆ
พลอยเปน็ คนไมคํ อํ ยออกจากบา๎ นไปไหนมาไหนอยแํู ลว๎ ตง้ั แตไํ ดย๎ นิ พอํ เพม่ิ พดู วนั นน้ั กต็ ง้ั ใจวาํ จะไมอํ อกจากบา๎ น อกี จนตาย เพราะไมํสามารถนึกเหน็ หน๎าตวั เองในวยั น้ี ภายใต๎หมวกอยาํ งแหมํมได๎ แตปํ ระไพนัน้ ดูไมเํ ดอื ดร๎อนอะไรเลย ใสํ หมวกแบบตาํ งๆ ไปไหนมาไหนเป็นปกติ และดเู หมือนจะตัง้ ใจเลือก และแสวงหาหมวกแบบใหมๆํ ทนั สมยั มาใสอํ ยํูไดเ๎ ป็น ประจํา เกือบจะไมํมีซ้าํ ตอํ คาํ ถามท่ีพลอยถามวํา \"ประไพไมํรส๎ู กึ ราํ คาญบา๎ งหรือ ตอ๎ งใสํหมวกอยํูทัง้ วนั \" \"ไมรํ าํ คาญหรอกคณุ แมํ ใครๆ เขากว็ าํ หน๎าไพรับกับหมวก ทําใหส๎ วยขึ้น วําแตคํ ุณแมเํ ถิด เมอ่ื ไรจะลองใสํดบู า๎ ง ไพจะหามาให๎ หมวกทไ่ี พใสแํ ลว๎ ก็ยงั มอี ีกหลายใบ\" \"ไมํเอ๏า ! ไมเํ อา !\" พลอยรอ๎ ง \"บ๎าไปคนเดยี วเถิดยายประไพ อยํามาพาแมใํ หบ๎ ๎าไปดว๎ ยเลย !\" \"คุณแมกํ ็\" ประไพหวั เราะอยํางอารมณ๑ดี \"ชาํ งไมํมวี ัฒนธรรมเสียบ๎างเลย ระวังใหด๎ ีเถิดจะถกู ตาํ รวจจับสกั วันหนึง่ \" ตง้ั แตนํ น้ั ตอํ มาเรอ่ื งหมวกกก็ ลายเปน็ เรอ่ื งใหญมํ หมึ านาํ ตกใจ ทกุ คนตาํ งพดู กนั แตเํ รอ่ื งหมวก ผห๎ู ญงิ สาวๆ กไ็ ปนง่ั คยุ กนั เร่ืองหมวกทรงตาํ งๆ วําทรงไหนจะงาม ทรงไหนจะทันสมัย คนท่ไี มชํ อบใสหํ มวก กค็ ุยกันเร่ืองความรําคาญของตนท่ี จะต๎องใสหํ มวก รา๎ นรวงตาํ งๆ พากันโฆษณาขายหมวกเป็นการครึกโครม และทางราชการเองกพ็ ูดถึงแตํเรอื่ งหมวกทาง วิทยุ ชใี้ ห๎เหน็ วาํ หมวกน้นั เปน็ ของสําคัญย่งิ ถงึ ขนาด \"มาลานาํ ไทยไปสํมู หาอาํ นาจ\" พลอยไดฟ๎ งั แล๎วก็ได๎แตสํ ะท๎อนถอนใจ บทท่ี ๙ (หน๎าที่ ๒) วนั หนง่ึ พลอยนง่ั เลนํ อยคํู นเดยี วทส่ี นามหญา๎ หนา๎ ตกึ ในตอนบาํ ย เหน็ ใครเดนิ เขา๎ ประตบู า๎ นมา ใสหํ มวกปกี ใหญํ ก็ เพํงตามองดเู พราะจําไมํได๎ จนคนๆ นน้ั เดนิ เขา๎ มาใกลต๎ ัวพลอยจึงจําไดว๎ ําเปน็ คณุ เชย พลางรอ๎ งทักขึน้ วาํ \"แหม ! คุณเชย ! แตงํ แหมมํ เข๎าแล๎วแปลกไป ฉนั จาํ ไมไํ ดท๎ เี ดียว\" คณุ เชยถอดหมวกออกแลว๎ กห็ วั เราะ พลางลดตวั ลงนง่ั ใกลๆ๎ พลอยแลว๎ พดู วาํ \"นั่นนํะซแี มํพลอย ฉันเองกก็ ระดากใจ ไมกํ ล๎าออกจากบ๎านไปหลายวนั ทีเดียว แตกํ จ็ ะทําอยาํ งไรได๎ ฉันมนั ต๎องไป ไหนมาไหนทํามาหากิน นง่ั อยํกู บั บ๎านเฉยๆ กอ็ ดตาย ทาํ นบอกให๎ใสํหมวกฉนั กต็ ๎องใสํ แตกํ ็มกี บั เขาใบเดยี วน่ีแหละ หลวง โอสถเขาไปซือ้ มาให๎ พอฉนั ใสํเข๎าจริงคนซอื้ กลบั หัวเราะงอหาย ฉนั กล๎มุ ใจจะตายไปแล๎ว วันน้คี ดิ ถงึ แมพํ ลอยเตม็ ที ออกมาธรุ ะกเ็ ลยแวะมาเยี่ยม มาถามขาํ วแมพํ ลอยวาํ มีหมวกกบั เขาบา๎ งหรือยงั \" \"ยงั เลยคณุ เชย\" พลอยตอบ \"ต้ังแตํเขาบงั คบั ให๎ใสหํ มวก ฉันเลยไมอํ อกจากบ๎าน ธรรมดาฉนั ก็ไมํคอํ ยจะไปไหนอยูํ แลว๎ \"
\"แมพํ ลอยเป็นคนเปลี่ยนอะไรยากตลอดมา\" คุณเชยวาํ \"ฉนั จําไดเ๎ ม่อื ครงั้ นุํงซน่ิ กนั ใหมํๆ แมพํ ลอยวี๊ดว๎ายอยํตู ง้ั นานจงึ ไดย๎ อมนุงํ ความจรงิ ไอใ๎ สหํ มวกนํะมนั กด็ ีหรอก ถ๎าใบโตๆ อยาํ งของฉนั มนั กก็ ันแดดได๎ เสียอยาํ งเดยี วแตพํ อขน้ึ สามล๎อ มันก็ตดิ ลมจะปลิวไปเสียให๎ได๎ ตอ๎ งเอามือข้นึ จับ พอเอามอื จับหมวก ลมกต็ ผี ๎านํุงเปดิ ข๎างลําง หมดวฒั นธรรมไป อกี ยํุงจรงิ ๆ ทีเดียว\" คณุ เชยพดู อยํางขบขนั แลว๎ ก็เอามอื ปิดปากหาวอยนูํ าน หาวแล๎วจงึ พูดตอํ ไปวํา \"แมพํ ลอยขอหมากกนิ สกั คําเถิด ฉนั ออกจากบ๎านแตํเช๎า ไมไํ ดก๎ นิ หมากเกอื บทัง้ วนั ท้งั เปรยี้ วปากท้ังงวํ งจะตาย อยูแํ ลว๎ \" พลอยเลอ่ื นเชย่ี นหมากทว่ี างอยขํู า๎ งตวั อกี ดา๎ นหนง่ึ ใหค๎ ณุ เชยแลว๎ ถามวาํ \"ทําไมเดี๋ยวน้ีคุณเชยไมถํ ือกระเปา๋ หมากแลว๎ หรอื \" \"ถืออะไรได๎ลํะแมพํ ลอย เด๋ยี วน้ีเขาหา๎ มกนิ หมากเดด็ ขาดทีเดยี ว ทแี รกฉันนึกวําจะต๎องใสํเพียงหมวกให๎เหมือน แหมมํ แตํเดี๋ยวนต้ี ๎องเลกิ กนิ หมากขัดฟันขาวใหเ๎ หมือนแหมมํ ด๎วย\" \"จริงหรือนี่ คุณเชย !\" พลอยรอ๎ งถามอยํางไมํเช่ือหแู ละเมื่อคุณเชยพยักหนา๎ รบั พลอยก็ร๎องขน้ึ วํา \"โธํกรรมเวรแทๆ๎ ทเี ดยี ว ! ฉนั ไมํนึกเลยวําจะตอ๎ อยไํู ปจนได๎พบไดเ๎ ห็นอะไรแปลกๆ ถึงเพยี งนี้\" \"ฉนั เองก็ไมํนึกเหมือนกนั แมพํ ลอยเอย๐ \" คณุ เชยวาํ \"แตกํ ็ดเี หมอื นกันท่ีได๎อยมูํ าจนเห็นสนุกดอี อก\" คุณเชยหยิบ กระโถนไปบว๎ นนํ้าหมากแลว๎ พูดวํา \"นานๆ ไดก๎ นิ หมากสักคําหนง่ึ เลยอรอํ ยจบั ใจ ฉนั ไมอํ ยากบว๎ น ไมอํ ยากคายเลยอยาก กลนื มันหายเข๎าไปทั้งคาํ น่ตี อนกํอนกลับบา๎ นฉนั กต็ อ๎ งลา๎ งปากถฟู ันใหห๎ มดจด ออกหลางถนนแลว๎ มรี อยน้ําหมากจับไมไํ ด๎ หรอก ฉนั กลวั แล๎ว\" ความจรงิ พลอยมใิ ชคํ นทก่ี นิ หมากมากมายอะไรนกั วนั หนง่ึ จะกนิ กไ็ มกํ ค่ี าํ และขดั ฟนั ขาวมากเสยี แลว๎ ตง้ั แตสํ มยั เปลย่ี นจากผา๎ โจงกระเบนมาเปน็ ผ๎าซ่ิน และเรม่ิ ไว๎ผมยาว แตพํ อรู๎แนํวําหมากเป็นของตอ๎ งหา๎ ม หมวกก็กลายเป็นของที่มี ความสาํ คญั ขึ้นมาทันที ตอ๎ งคอยดูแลระมัดระวังมิใหข๎ าดได๎ แตํนบั ตั้งแตํวนั ที่ได๎รูข๎ ําวหา๎ มกินหมากเป็นต๎นมา หมากพลูก็ กลายเปน็ ของหายาก เพราะหา๎ มมิให๎ขายกนั เหมอื นแตํกอํ น หมากพลเู ปลย่ี นสภาพจากของธรรมดา เปน็ ของผดิ กฎหมาย เหมอื นฝ่ินเถ่ือนหรอื เหลา๎ เถ่ือน ต๎องแอบขายหรือใหก๎ ันในท่ลี บั วธิ จี ะนําหมากพลมู าสํตู ลาด กต็ อ๎ งทาํ แบบของเถื่อน คอื ปกปิดซอํ นเร๎นมาอยํางมดิ ชิด มิให๎ผาํ นสายตาเจา๎ พนักงาน แมคํ า๎ จาํ นวนมาก กลายเปน็ คนคา๎ ของเถอ่ื น มกี ารพูดจากัน ซบุ ซิบ และบอกกันดว๎ ยสายตาเปน็ สญั ญาณลกึ ลบั วาํ ทไี่ หนมีหมากขาย ที่ไหนมีพลูขาย ในเรอ่ื งหมากพลทู ่กี ลายเปน็ ของ เถื่อนนี้ ช๎อยดเู หมอื นจะสนกุ กวาํ เพ่อื น และชอ๎ ยมีวิธกี ารมากมายหลายอยาํ ง ทีจ่ ะปฏบิ ตั ติ นให๎ถูกต๎องตามวฒั นธรรม โดย ไมํเสียหลกั ปฏิบตั เิ ดมิ ของตน แตํอยํางใดเลย วนั หนง่ึ พลอยนง่ั อยชํู น้ั ลาํ งของตกึ ในตอนสาย เหน็ ชอ๎ ยเดนิ เขา๎ บา๎ นมา แตงํ ตวั ถกู ตอ๎ งตามวฒั นธรรม คอื ใสหํ มวกนงํุ ผา๎ ถงุ ในมือถือหํอของอยูบํ างอยาํ ง พลอยเหน็ ชอ๎ ยเดินตรงเข๎ามาท่ตี กึ กด็ ีใจ พอจะออกปากรอ๎ งทกั ใหร๎ วู๎ ําตนอยขํู ๎างลาํ ง
ช๎อยก็ทําการบางอยาํ งท่ที าํ ให๎พลอยต๎องรอ๎ ง \"วา๎ ย !\" ขน้ึ ลน่ั ด๎วยความตกใจ เพราะนกึ วําช๎อยเสียสติไปแลว๎ แนๆํ ส่งิ มหัศจรรยท๑ ี่ชอ๎ ยกําลังทาํ อยกูํ ็คอื หยดุ ยืนที่ริมตกึ วางหอํ ของลงทข่ี น้ั บนั ได ถอดหมวกวางบนหอํ ของ แลว๎ ชอ๎ ยก็เริ่มปลด ผา๎ ถงุ ออกจากตวั อยํางหน๎าเฉยทีส่ ดุ เหมือนกับวําการแก๎ผ๎าในทเ่ี ปิดเผยกลางวนั แสกๆ นัน้ เป็นของธรรมดา พลอยตกใจแทบสน้ิ สติ ตวั เยน็ วาบไปทง้ั ตวั และพอรอ๎ งอทุ านออกมาดงั ๆ แลว๎ พลอยกจ็ อ๎ งมองไปทางชอ๎ ยอกี ทนั ใด นั้นพลอยก็เริม่ หวั เราะ แลว๎ กต็ ๎องหวั เราะอีกจนนา้ํ ตาไหล ดว๎ ยความขบขันตนเองและขบขันชอ๎ ย เพราะปรากฏภายใน ผ๎าถุงที่ช๎อยนํงุ มาเพอ่ื รักษา \"วัฒนธรรม\" ระหวาํ งเดินทางนั้น ปรากฏวาํ ชอ๎ ยไดน๎ ํุงผ๎าลายโจงกระเบน อยาํ งที่เคยนํุงมาแตํ กอํ นอกี ผนื หน่ึงไวอ๎ ยาํ งเรยี บร๎อย ชอ๎ ยไดย๎ นิ พลอยหวั เราะลน่ั อยใํู นหอ๎ งชน้ั ลาํ งของตกึ กเ็ ดนิ ตรงเขา๎ มาหาแลว๎ ปราศรยั ขน้ึ วาํ \"นน่ั เปน็ อะไรไปพลอย น่ังหวั เราะคนเดยี วเปน็ บา๎ ไปแลว๎ หรอื \" \"เปลาํ ......ฉนั เห็น......ฉนั นกึ \" พลอยพดู ใหจ๎ บประโยคไมไํ ดเ๎ พราะกาํ ลังหวั เราะ \"ฉนั นกึ วาํ ช๎อยเปน็ บ๎าไปแลว๎ \" \"แล๎วกัน !\" ช๎อยรอ๎ งล่นั \"มาหาดีๆ กลบั มาหาวาํ เป็นบา๎ เดย๋ี วกอํ นแมํพลอย...ต้ังสติอารมณ๑ให๎ดีๆ แลว๎ คอํ ยพูดกนั นี่แมํพลอยมอี าการอยํางน้ีมาตง้ั แตํเมอ่ื ไร เจบ็ เป็นอะไรไปหรือเปลาํ ทําไมไมมํ ีใครบอกฉันบา๎ ง\" ยง่ิ ฟงั คาํ พดู ของชอ๎ ย พลอยกต็ อ๎ งหวั เราะตอํ ไปจนเสยี ดทอ๎ งกวาํ จะหยดุ หวั เราะ พอพดู จาเปน็ คาํ ไดก๎ เ็ หนอ่ื ยหอบ \"ไมํเปน็ ไรหรอกช๎อย ฉันไมไํ ดเ๎ จบ็ ไขอ๎ ะไรหรอก\" พลอยพดู อยํางออํ นใจกบั ชอ๎ ย ซึง่ ลงมานง่ั มองตนดว๎ ยใบหน๎าที่ สมเพชเสยี เตม็ ประดา \"ฉนั เหน็ ช๎อยถอดผ๎านงํุ ออกทข่ี ๎างตกึ ฉนั นกึ วําช๎อยเปน็ บ๎าไปเสยี แล๎ว ลกุ ข้ึนแกผ๎ า๎ กลางแจง๎ แตํพอเห็นผา๎ โจง กระเบนอยํขู า๎ งใน ฉันกเ็ ลยหวั เราะ แลว๎ พอชอ๎ ยเขา๎ มากลบั หาวาํ ฉนั บา๎ ฉันก็เลยยิง่ กล้นั หวั เราะไมํไดใ๎ หญํ\" \"ฉันแก๎ผา๎ ......ถอดผา๎ ถุง......\" ช๎อยพูดอยาํ งงงๆ แล๎วก็นกึ เรื่องราวไดต๎ ลอด ชอ๎ ยเองก็เลยต๎องหัวเราะจนงอหาย เหมอื นกัน \"เฮ๎อ !\" ช๎อยรอ๎ งพลางเช็ดนาํ้ หนู ํ้าตาแลว๎ พูดตอํ ไปวํา \"แตํวําไปมนั กเ็ หมอื นกับคนบา๎ จรงิ ๆ แหละพลอย ช่วั แตวํ าํ ไมํไดบ๎ า๎ ไปแตฉํ ันเพียงคนเดยี ว คนอนื่ ๆ กบ็ ๎ากันทงั้ เมอื ง\" ชอ๎ ยพดู แลว๎ กห็ ยบิ หอํ ของมาแกอ๎ อกพลางพดู วาํ \"วนั นีฉ้ ันมีของมาฝาก\" \"อะไรช๎อย\" พลอยถาม
\"จุ๏ ! จ๏ุ อยําพูดดงั ไป\" ชอ๎ ยลดเสียงลงตํ่าเหมือนเสียงกระซิบ แลว๎ กเ็ ปิดหํอแรกซ่งึ ดดู ว๎ ยตาเปลํา กเ็ ห็นแตเํ พียงผล เงาะและผลไมอ๎ ่ืน แตํในใจกลางน้นั มีหมากดบิ ปนอยูหํ ลายลูก \"ฉันไดม๎ าใหมํ คดิ ถึงแมํพลอยเลยเอามาให๎ เดี๋ยวน้ีหมากดบิ หายากออก\" ชอ๎ ยพดู แลว๎ กแ็ กห๎ อํ อกี หอํ หนง่ึ ในนน้ั กม็ ขี องอน่ื อยเํู ตม็ อกี แลว๎ ชอ๎ ยกเ็ อามอื สอดเขา๎ ไปในหอํ ดว๎ ยอาการลกึ ลบั ลว๎ ง เอาใบพลอู อกมาอีกหอํ หน่งึ แกห๎ ํอออกใหพ๎ ลอยดแู ลว๎ กระซบิ บอกวาํ \"น่ีไงพลอย ใบเหลืองนาํ กินออก รบี หานํา้ พรมเสียหนํอย ฉนั ซุกไวน๎ าน จะกลายเป็นพลูนาบอยูํแล๎ว\" \"โธํ ! ช๎อยไมํนาํ จะตอ๎ งลาํ บากถงึ เพียงนี้เลย ฉนั กพ็ อจะหากินได๎อยูหํ รอกหมากพลู ทาํ ไมถงึ จะตอ๎ งซกุ ๆ ซอํ นๆ มา ให\"๎ \"ถงึ จะมีกินก็คงจะขนาดหมากแหง๎ พลูนาบ จะไปอรํอยอะไร ฉนั ได๎ของจริงๆ มาก็เลยต๎องเอามาฝาก เก็บไว๎กิน เถิด\" ช๎อยหยุดพดู อยูํครหํู นง่ึ แลว๎ กห็ วั เราะพดู ข้นึ วํา \"ความจรงิ ท่เี ขาหา๎ มไมํให๎กนิ หมากกนิ พลนู ก่ี ็ดเี หมอื นกนั ทําใหก๎ ินหมากอรอํ ยข้นึ อีกเป็นกอง เพราะตอ๎ งแอบกิน ไมํให๎ใครเหน็ เวลานฉี้ ันร๎ูสกึ ตัวเหมอื นกบั วาํ มีความชั่วอะไรลกึ ลบั ที่ตอ๎ งปิดบงั เอาไว๎ไมํให๎ใครรู๎ เหมอื นกบั ตดิ ฝนิ่ หรือเลํน เพอื่ น สนุกดีออก แตกํ ํอนไมํเคยมีความชวั่ ช๎าอะไรจะตอ๎ งปดิ บัง ก็เลยดูกรอํ ยๆ ไป เดย๋ี วนเ้ี ห็นตวั เองสาํ คญั ขน้ึ เองเป็นกอง\" \"ชอ๎ ยกช็ าํ งหาอะไรมาพูดให๎วิตถารไดท๎ ุกเร่อื ง\" พลอยหวั เราะพลางพูดพลาง \"วําแตหํ มํูนหี้ ายไปไหนนาน ไปมวั ทาํ อะไรอยูํ ฉนั นึกวาํ ตายเสยี แลว๎ อกี \" \"ฮึ ! คนอยาํ งฉนั ไมํมตี ายงาํ ยๆ หรอกพลอย\" ชอ๎ ยวาํ \"แตํหมูํนี้งานการเต็มมอื เลยไมํคอํ ยได๎มาหา\" \"ช๎อยไปมีงานการอะไรหนักหนา\" พลอยถาม \"อา๎ ว ! กเ็ ยบ็ หมวกขายสงํ เสรมิ วฒั นธรรมอยาํ งไรละหลอํ นก๎อ !\" ช๎อยบอก แลว๎ กอ็ ธบิ ายตํอ \"เด๋ยี วนีใ้ ครๆ ในวงั เขา กท็ ําหมวกขายกันท้งั น้ัน กาํ ไรดีออกทําขายไมทํ นั เสียอีก พวกโขลนเขานง่ั เหลาไม๎ไผํ ตะบดิ ตะบอยสานเปน็ หมวก ขายใบ หนึง่ ต้ังหลายบาท ฝา่ ยฉนั มันไมํมปี ญั ญาถึงเพยี งน้ันหรอก หูตากไ็ มํคอํ ยจะเห็นเลยทําเอางํายๆ แบบนี้ ฉันเอามาฝากแมํ พลอยใบหนง่ึ ไปไหนมาไหนจะไดใ๎ สกํ ะเขาบ๎าง พอกันถกู จบั \" พลอยรบั หมวกใบเลก็ กะทดั รดั ทช่ี อ๎ ยยน่ื ใหม๎ าพจิ ารณาดู เหน็ ทาํ ดว๎ ยวตั ถทุ แ่ี ปลกกถ็ ามขน้ึ วาํ \"ทาํ ดว๎ ยอะไรนี่ชอ๎ ย นําเอ็นดดู ีออก\" \"บวบ\" ชอ๎ ยตอบ \"บวบแห๎งๆ น่แี หละ ใสแํ ลว๎ เบาหวั ลืมไดเ๎ ลย ไมรํ ๎ูตวั วาํ ใสหํ มวก มนั ดีอยํทู ่ีตรงน้ี แมํพลอยเก็บ เอาไวเ๎ ถดิ จวนตัวเข๎าจะไดใ๎ ช๎\"
หมวกใบนน้ั เปน็ ใบหมวกใบแรก และใบเดยี วทพ่ี ลอยมใี นสมยั วฒั นธรรม พลอยอดสงสารชอ๎ ยมไิ ดเ๎ ลยในเรอ่ื งวถิ ที างแหงํ ชวี ติ ของชอ๎ ย ทแ่ี ตกตาํ งกบั ของตนเปน็ หนกั หนา ชอ๎ ยตอ๎ งหาโอกาส ทาํ มาหากนิ อยํูทุกเมอ่ื ไมมํ ลี ดละ ใครเขาทาํ อะไรกนั นยิ มอะไรกนั ชอ๎ ยก็ต๎องโอนอํอนไปตาม เพ่อื หาเลี้ยงชีพเลํนการสวม หมวกคราวน้ีเป็นต๎น \"ชอ๎ ยชํางไมเํ ลือกงานท่ีจะทาํ เสียบ๎างเลยนะ\" พลอยปรารภข้ึน \"เลือกไมไํ ดห๎ รอกพลอย\" ชอ๎ ยตอบ \"แลว๎ กไ็ มํเห็นมีอะไรจะตอ๎ งเลอื ก คนทีย่ ังเหลอื อยํูในวังเด๋ยี วน้ี กด็ เู หมือนจะ แบบเดียวกบั ฉนั เปน็ สํวนมาก ทางไหนท่พี อจะทาํ ได๎ ไมเํ หลอื บาํ กวําแรงกต็ อ๎ งทาํ ทั้งนนั้ ฉันเองก็ชอบทาํ งาน เพราะอยเํู ฉยๆ กเ็ หงา นง่ั คิดนอนคิดไปก็จะตายเร็วเสียเปลําๆ ถา๎ มีอะไรทาํ แลว๎ ก็ไมํคํอยทุกข๑ จะไดเ๎ งินมากเงนิ นอ๎ ยก็ไมวํ ํา ขอใหไ๎ ดม๎ ีอะไร ทาํ ก็พอ ฉนั ดูไปแลว๎ ก็สงสารคนในวัง ทย่ี งั เหลอื อยํบู างคน แตํกํอนท่ีเราเคยเหน็ ๆ กันมากย็ งั หรูหราอยูํ แตเํ ดยี๋ วนี้ก็ยังอยํทู ่ี เกํานั่นเอง เจบ็ ไปแกไํ ปจนไป จะทาํ อะไรก็ไมไํ หวเพราะเคยเป็นผ๎ดู ีมานาน ได๎แตนํ อนรอความตายไปวนั หนง่ึ ๆ ฉนั อยํูไมํได๎ หรอกอยํางนัน้ \" \"ช๎อยคดิ ดบู า๎ งหรือเปลาํ \" พลอยปรารภข้ึนอีก \"แตกํ ํอนน้ไี มวํ าํ อะไรก็ออกมาจากข๎างในวงั ท้ังนนั้ ไมวํ าํ จะเป็นเรื่อง แตงํ เนือ้ แตงํ ตวั นาํ้ อบ ของกนิ ของเลํน ในวังเรม่ิ กอํ นแลว๎ ข๎างนอกก็ตาม อยาํ งเม่ือเราสาวๆ มกั จะทาํ อะไรกอํ นคนอ่ืนเสมอ ของใชเ๎ รากม็ ใี หมๆํ กํอนคนข๎างนอก เสอ้ื ผา๎ เครอื่ งแตงํ ตวั แบบไหนๆ เรากเ็ รม่ิ กันกอํ น แลว๎ ขา๎ งนอกจงึ คํอยๆ ตามไป จนใช๎ เหมอื นกันทวั่ กันหมด ฉนั ยงั จําไดเ๎ ลยเมื่อคร้ังตามเสดจ็ บางปะอนิ พวกผู๎หญิงชาวบ๎านท่เี ขาพายเรอื มาขายของแถวทจี่ อด เรือเคร่อื ง เขาชอบดูพวกเราชาววัง ดูแลว๎ กย็ ้มิ นอ๎ ยยมิ้ ใหญํ ชมวําแตํงตวั งามเหมือนกับละครท่ีเขาเลนํ ดเู ทําไรก็ไมํเบ่อื แตํ พอคนุ๎ กนั หนักเข๎าพวกชาวบ๎านสาวๆ เขาก็จําแบบไปแตํงตวั จนดสู วยงามพอๆ กบั เราไปบา๎ งเหมอื นกนั แตเํ ดีย๋ วนฉี้ นั ไมํรูว๎ ํา เขาไปเริม่ แบบเริ่มแผนกนั ทไี่ หน จะดูใครเป็นแบบอยํางก็หาดูไมไํ ด๎ ถึงอยากจะตามเขาเรากต็ ามไมทํ นั ผดิ กบั แตกํ อํ นเสีย จรงิ ๆ\" \"ฉนั ก็ไมเํ ห็นจะแปลกอะไรนีพ่ ลอย\" ช๎อยวาํ \"แตํกอํ นผ๎ูมีบญุ วาสนาทาํ นอยใูํ นวังกนั ทั้งน้ัน อะไรๆ ก็ตอ๎ งออกมาจาก ในวงั กํอนเปน็ ธรรมดา แตํเดีย๋ วนี้ในวงั มีใครอยูลํ ะํ พลอย มแี ตํยายแกํอยํางฉนั เพยี งไมกํ ค่ี น ใครเขาจะมามองใหเ๎ สยี เวลา คนเขากจ็ ะตอ๎ งไปเทยี่ วจอ๎ งมองผม๎ู ีบญุ วาสนาในที่อนื่ แล๎วเด๋ยี วนเ้ี ขากท็ ําอะไรกนั งาํ ยดี ทํานจะเอาอยํางไรทาํ นกส็ ัง่ เอาปบุ ปบั ใครไมทํ ํากจ็ บั เลย สะดวกดเี หมอื นกนั ไมตํ ๎องเสยี เวลาคิด มัวออ๎ ยอ่งิ ดดั จรติ วาํ จะทําดหี รือไมทํ าํ ดอี ยาํ งแตํกอํ น ฉนั มนั คนใจเร็ว ฉันชอบอยาํ งนแ้ี หละ\" \"ชอ๎ ยน่ที ันสมยั อยเํู สมอทเี ดียวนะ\" พลอยเย๎าข้ึน \"ค๎า ! อิฉันนแี่ หละตัวตามผู๎นาํ ละ ! อีกหนํอยฉนั จะไปสมคั รเป็นทหารหญงิ กบั เขาบ๎าง แตํกลัวแตเํ ขาจะไมรํ บั เทาํ นนั้ เพราะมนั แกํไป ถา๎ เป็นสาวๆ เหมอื นเมอื่ กอํ นละก็คอยดูฝมี ือฉนั บ๎างซี ฉนั จะหดั ทหารใหส๎ นกุ เชยี ว\"
แลว๎ ชอ๎ ยกห็ วั เราะชอบใจคาํ พดู ของตนเองอยาํ งครน้ื เครง ทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งหวั เราะไปดว๎ ย ในตอนบาํ ยกอํ นชอ๎ ยจะกลบั เขา๎ วงั ระหวาํ งทใ่ี หเ๎ ดก็ ไปตามรถสามลอ๎ ชอ๎ ยกเ็ รม่ิ แตงํ ตวั สาํ หรบั เดนิ ทาง คอื กลบั นงํุ ผ๎าถงุ ทับผา๎ โจงกระเบน และใสํหมวกทะมดั ทะแมง กํอนท่ชี ๎อยจะก๎าวขนึ้ สามลอ๎ ทีม่ าจอดอยหํู นา๎ ตึก พลอยก็เลําใหช๎ อ๎ ยฟัง ถึงปญั หาของคุณเชยในการขนึ้ สามลอ๎ เพราะต๎องใช๎มือหนึ่งถือของอีกมือตอ๎ งจับหมวก มิใหป๎ ลวิ บา๎ ง จับผ๎าถงุ มิให๎เปดิ บ๎าง \"อ๎าว ! คุณเชยเธอต๎องมาเรียนกบั ฉันแล๎ว\" ชอ๎ ยพูดพลางก๎าวขึ้นน่งั บนสามลอ๎ อยาํ งองอาจ แลว๎ ปลดด๎ายเสน๎ ยาว สองเส๎นทม่ี ว๎ นเหนบ็ ไว๎ขา๎ งหมวกลงมา ด๎ายท้ังสองเสน๎ น้ันยาวมาก เกินกวาํ ทจี่ ะใชร๎ ดั คางอยํางธรรมดา แล๎วชอ๎ ยกเ็ รียก พลอยดูบอกวาํ \"นีไ่ งแมํพลอย ดนู ี่ซี\" \"อะไรนน่ั ชอ๎ ย สายระโยงระยางอะไรฉันไมํเข๎าใจ\" พลอยถาม \"สายนี่สําหรบั ควบคุมบังคบั หมวกให๎ตามทาํ นผู๎นํา มใิ หป๎ ลิวไปทางอ่นื เวลาขึน้ นัง่ รถก็ปลํอยสายน้ีลงมา เอามอื รวบกาํ เอาไว๎ แตเํ พราะสายมันยาว ฉนั ก็ใช๎มอื นัน้ แหละกุมผ๎าถงุ ไมํให๎เปิด มอื เดยี วใช๎การไดท๎ งั้ สองอยาํ ง สํวนอกี มอื หนึ่งก็ วาํ ง เอาไว๎ใช๎แสดงบทได๎\" วําแลว๎ ชอ๎ ยก็โบกมอื ทีว่ าํ งน้นั มาใหพ๎ ลอยดู แลว๎ ก็โบกมอื ไปขา๎ งหน๎า เหมือนกบั ทําละครรํารอ๎ ง บอกคนถบี สามล๎อวาํ \"ไปได๎\" รถสามลอ๎ พาชอ๎ ยแลนํ หายลบั ตาไปแลว๎ พลอยกย็ งั นง่ั ยม้ิ ขบขนั ในความคดิ และคาํ พดู แปลกๆ ของชอ๎ ยอยไํู มหํ าย ยง่ิ ดไู ปก็ยิ่งเหน็ ความสําคญั ของช๎อยหนักข้ึน เพราะในยามทอี่ ึดอดั คบั แคน๎ ใจ ในยามทม่ี ีกังวล ชอ๎ ยก็เป็นคนท่ีให๎ความสวําง ใหค๎ าํ คม หรือความเหน็ แปลกๆ ซึ่งแมพ๎ ลอยเองจะไมเํ หน็ ดว๎ ย ก็ทาํ ให๎คลายอารมณล๑ งไดเ๎ สมอ ในยามที่ทุกคนกําลงั อดึ อัด อยํูดว๎ ยสถานการณ๑อันเครงํ เครียด ด๎วยการตามทาํ นผน๎ู าํ มิใหพ๎ ลาด ในยามทที่ ุกคนํากลัดกลมุ๎ อยํดู ๎วยสงครามที่กอํ ให๎เกดิ ภาวะคับขนั ชอ๎ ยก็สามารถด๎วยกิรยิ าวาจาเพยี งไมเํ ทําไร ท่จี ะทาํ ใหภ๎ าวะคบั ขันนน้ั กลายเป็นภาวะขบขนั ไปได๎ บทที่ ๑๐ (หน๎าที่ ๑) พลอยมาไดร๎ บั จดหมายฉบบั หนง่ึ จากตาออ๏ ด ซง่ึ ทาํ ใหพ๎ ลอยบงั เกดิ ความยนิ ดปี รดี าหานอ๎ ยไมํ ตาออ๏ ดเขยี นมาวาํ \"ลกู มขี ําวดีจะบอกใหแ๎ มํทราบวํา บัดนกี้ ารงานทล่ี ูกทาํ อยนํู ั้นเริม่ จะเข๎ารปู เขา๎ รอย เปน็ ผลดีพอท่ลี ูกจะวางมอื มา เยี่ยมบา๎ นได๎ ฉะนั้นในเวลาราวๆ อีกเดอื นหนึ่งลูกจะกลับมาหาแมํ และจะมาอยใํู ห๎นานทสี่ ดุ เทําที่โอกาสจะอํานวยให๎ ลูก
ร๎สู กึ ดใี จมาก และน่งั นับวนั คืนอยํูทุกวันเพื่อใหถ๎ งึ เวลาเร็วๆ ขอใหท๎ ูนหวั ของลกู อดใจรอไปอกี หนอํ ย แลว๎ ลกู จะมาอยํูดว๎ ย นานๆ ใหส๎ มกบั ทคี่ ดิ ถงึ \" พลอยรส๎ู กึ วาํ ดใี จเสยี นก่ี ระไร พออาํ นหนงั สอื ตาออ๏ ดถงึ ตอนนก้ี ต็ อ๎ งทวนตน๎ อาํ นใหมํ เพอ่ื ใหแ๎ นใํ จวาํ ตาของตนมไิ ด๎ ฝาดไปจนหลอกลวงตวั เอง เมอื่ แนํใจแล๎วพลอยกไ็ ดแ๎ ตํน่งั ย้มิ และคดิ แบงํ เวลาอกี เดอื นหนึง่ ขา๎ งหนา๎ นัน้ ไวส๎ าํ หรบั จัดหอ๎ ง หบั และเตรียมการไว๎รบั ลูกชายท่ีจะกลบั มาเยย่ี มบา๎ น พลอยเรม่ิ คิดถึงของกนิ ของใชต๎ ํางๆ ทต่ี าอ๏อดชอบ นัง่ ใช๎ความจาํ นกึ วําตาอ๏อดชอบอะไรบ๎าง และจะอยากกนิ อะไรบ๎าง เสอ้ื ผา๎ สําหรบั แตงํ อยํูกับบา๎ นนัน้ ป่านน้ีตาอ๏อดคงเอาไปใชท๎ บี่ ๎านนอก เสียเกาํ แกผํ ุพังเต็มที ทางทดี่ พี ลอยควรจะหาตัดเยบ็ ไวใ๎ ห๎ใหมํ แตทํ งั้ เส้อื ผ๎าและแพรก็หายากเสียเหลือเขย็ จะถูกแพง อยาํ งไรกไ็ มํวาํ แตนํ ี่เกอื บจะหาไมํไดเ๎ อาเลย พลอยคิดจะลองพูดกบั คุณเสวีลองวานเขาหาให๎ แตถํ า๎ ตาออ๏ ดรว๎ู ําพลอยได๎ผา๎ มาจากคณุ เสวี ก็จะไมํยอมใสเํ อาอีก หรอื วําบางทเี วลาทล่ี วํ งเลยไปแลว๎ นาน ประกอบกบั ความดีใจทไี่ ดก๎ ลับมาเห็นหน๎าแมํ และหนา๎ พนี่ ๎อง จะทําใหต๎ าออ๏ ดหายความขนํุ ขอ๎ งหมองใจลงไปบ๎างกระมัง พอตาอน้ั กลบั มาบา๎ นในตอนบาํ ย พลอยกร็ บี บอกขาํ วตาออ๏ ดใหร๎ ด๎ู ว๎ ยความดใี จ ตาอน้ั เองกด็ เู หมอื นจะโลงํ อกเมอ่ื ได๎ ทราบขาํ วพดู กบั พลอยข้ึนวาํ \"คณุ แมคํ งดีใจมาก ผมเองกด็ ใี จเหมอื นกัน เพราะระหวาํ งท่อี อ๏ ดหายหนา๎ ไปนาน ผมกอ็ ดคดิ ถงึ ไมํได๎\" \"อั้นยังไมลํ มื เรอ่ื งทพ่ี ูดไว๎กบั แมมํ ใิ ชํหรอื \" พลอยถามขนึ้ \"เรื่องอะไร คณุ แมํ\" \"อ๎าว ! กเ็ รอื่ งทอี่ ัน้ เคยพดู ไวก๎ ับแมํเรอ่ื งอยากใหอ๎ ๏อดกลบั มาอยเํู สยี ทางบ๎านอยาํ งไรเลํา\" พลอยตอบ \"ออ๐ เรอื่ งนั้น\" ตาอัน้ วํา \"อ๏อดกลบั มาคราวน้ผี มจะลองพดู กบั เขาดูอีกที ถ๎าคุณแมชํ ํวยพดู อกี คน บางทเี ขากจ็ ะ เปลย่ี นใจตกลงอยํบู ๎านไมกํ ลบั ไปอีกกไ็ ด๎\" \"แมคํ ดิ วาํ อยาํ งนัน้ เหมือนกัน\" พลอยพูด \"ถา๎ อนั้ รกั แมํก็ขอให๎ลองพยายามพดู กับเขาอีกที ออ๏ ดไมใํ ชํคนพูดยาก หรอกอั้น ถา๎ พดู ใหถ๎ ูกใจแลว๎ ก็งาํ ยนดิ เดยี ว แมํเองก็จะชวํ ยพูดใหเ๎ ขาอยเํู หมือนกนั \" \"ผมวาํ สาํ คัญอยูํท่คี ณุ แมคํ นเดยี ว ถ๎าคุณแมอํ อกปากขอเขาตรงๆ ทไี หนอ๏อดจะขดั ได๎ แตเํ อาเถดิ ผมเองก็จะพูด กบั เขาให๎ดีๆ อีกครั้งหนึง่ เพราะสงครามยิ่งเขา๎ ระยะนผี้ มก็ย่ิงหํวง และวติ กมากขนึ้ ไมอํ ยากใหพ๎ นี่ ๎องไปอยไํู กลกันเลย\" พลอยมองดตู าอน้ั ดว๎ ยความรกั และดว๎ ยความสบายใจทเ่ี หน็ ตาอน้ั เรม่ิ มจี ติ ใจเผอ่ื แผตํ อํ นอ๎ งชาย ไมเํ ครงํ ครดั เหมอื น เม่อื กํอน ตํอคนทกุ คนพลอยได๎แตบํ อกขําวทเ่ี ปน็ ขาํ วดีสําหรบั ตน และคนทพ่ี ลอยเห็นวําดใี จในขาํ วน้ี พอๆ กับตนก็คอื พอํ เพม่ิ ผซู๎ ่งึ พดู ข้นึ อยํางยนิ ดีวาํ
\"แหม ! ดจี รงิ แมํพลอย ฉันดใี จจริง ! ระหวาํ งพํออ๏อดไมํอยนํู ่ี ฉนั ไมํมีเพ่ือนพดู เพอ่ื นคุยเสยี นาน คยุ กับใครกไ็ มํถึง อกถึงใจเหมือนคุยกับพอํ ออ๏ ด\" ระหวาํ งทพ่ี ลอยนง่ั คอยนอนคอยตาออ๏ ดอยอํู ยาํ งใจเตน๎ นน้ั เอง วนั หนง่ึ พอํ เพม่ิ กม็ าหา กอํ นกาํ หนดทต่ี าออ๏ ดบอกไว๎ วําจะออกเดนิ ทางสกั สบิ กวําวัน แลว๎ พดู เชงิ ปรารภวํา \"แมํพลอย นา้ํ ปีน้ถี า๎ จะมากผดิ ปกติเสยี แล๎วละ\" \"งัน้ หรอื คณุ หลวง\" พลอยถามอยาํ งไมํสนใจเทําไรนกั \"คร้งั ปมี ะเสง็ ท่ีนํา้ ทํวมใหญํน้ันดูนานเต็มที ก่ปี ีมาแลว๎ ก็ไมํรู๎\" \"ยส่ี บิ ห๎าปพี อดี\" พํอเพมิ่ วํา \"คราวนฉี้ นั ก็ไดย๎ นิ คนพดู วําคงจะทํวมพอๆ กันกบั ครัง้ นัน้ คิดๆ ดกู ็แปลก คราวปมี ะเสง็ นั้นก็เพมิ่ เสร็จสงครามไปใหมๆํ คราวนี้นํ้าก็จะมาทวํ มตอนมสี งครามอีก ดูเหมือนกบั วาํ เรือ่ งท่ีจะเกิดขนึ้ น้ันมเี ปน็ ระยะๆ ไป พวกญาติข๎างเมียฉันท่เี ขาเป็นชาวสวนเขาเลาํ วาํ พวกสวนทเุ รียนกําลังทําทํานบเตรยี มไว๎อยาํ งแขง็ แรง ถ๎าทํวมขนาดปี มะเสง็ ก็พอรบั ไว๎อยํู\" \"ถ๎าขนาดนั้นฉันกค็ งไมเํ ป็นไร เพราะคราวนัน้ ทางบา๎ นนี้น้าํ ทํวมไมถํ งึ คุณหลวงและคณุ เชยแหละจะลําบาก เพราะ อยูํใกล๎แมํนาํ้ \" \"ฉันไมํเป็นหรอกแมพํ ลอย ฉนั กลับชอบเสยี อีก เดนิ ดนิ แห๎งๆ มานานแล๎ว ลอยเรอื เสยี บา๎ งกด็ ี\" ตง้ั แตนํ น้ั มาระดบั นาํ้ ทวํ มกส็ งู ขน้ึ ทกุ วนั พลอยนง่ั อยทํู บ่ี า๎ นกม็ คี นมาสงํ ขาํ วไมเํ วน๎ แตลํ ะวนั วาํ นาํ้ ทวํ มทโ่ี นนํ บา๎ งทน่ี ่ี บ๎าง พลอยมองขา๎ มถนนไปดนู ํา้ ในคลองกเ็ หน็ ขน้ึ เตม็ จนลน๎ ปร่ี แตํถนนหน๎าบา๎ นนั้นเองเปน็ ทํานบกัน้ นา้ํ ไว๎ มิใหน๎ ้ําไหลเข๎า มาในบ๎าน วันหนึง่ พลอยก็ได๎รบั โทรเลข ซง่ึ ทําใหต๎ ๎องถอนใจใหญํด๎วยความผิดหวัง โทรเลขนนั้ มคี วามวาํ \"นํา้ ทํวมทางรถไฟขาด ยงั มาไมไํ ด๎ ตอ๎ งรอน้ําลด ออ๏ ด\" และในคนื วันนั้นเอง นา้ํ ในคลองกล็ น๎ ข๎ามถนนไหลเขา๎ มาใน บา๎ น ระดบั นาํ้ ทวํ มนน้ั ขน้ึ สงู โดยรวดเรว็ ภายในเวลาไมเํ ทาํ ไรชน้ั บนของตกึ ทพ่ี ลอยอยนํู น้ั กก็ ลายเปน็ เกาะ มนี าํ้ ลอ๎ มรอบ พลอยก็ไดแ๎ ตํนงั่ ดูระดบั น้ําที่ขึน้ มาเรือ่ ยดว๎ ยหวั ใจอันไมํสบาย เพราะนา้ํ ทีไ่ หลเขา๎ มาในบา๎ นนนั้ เปน็ อุปสรรคอนั เดียวทกี่ น้ั กางตาออ๏ ดมใิ หก๎ ลบั คนื มาสูํบ๎าน ในตอนแรกทกุ คนกค็ าดหมายกนั วาํ นาํ้ คงจะมากผดิ ฤดกู าลไปเพยี งเลก็ นอ๎ ย และคงจะทวํ มอยไํู มกํ ว่ี นั ฉะนน้ั ใน ระยะแรกๆ เรื่องนํ้าทํวมจงึ กลายเปน็ เรอื่ งของสนุกของคนกรงุ เทพฯ ซงึ่ ฉวยโอกาสพายเรือเลนํ กันอยาํ งสนกุ สนาน อยาํ งท่ี เคยทาํ กนั มาทกุ ๆ ปี โดยเฉพาะพวกคนหนํุมๆ สาวๆ แตํนานเข๎านํ้ากม็ ิได๎ลดลงอยํางคาด ยังคงทวํ มอยูใํ นระดับสงู ทาํ ให๎ การคมนาคมต๎องทํากนั ดว๎ ยเรอื เปน็ สํวนมาก การเลํนเรือกเ็ บาลงไปเพราะหมดความสนุกต่ืนเตน๎ นั้นประการหนง่ึ และเรือ กลายเป็นของจําเปน็ ไป มิใชขํ องเลํนนัน้ อกี ประการหน่ึง
ความคาดหมายของพลอยกว็ าํ นาํ้ คงจะทวํ มอยไํู มกํ ว่ี นั เชนํ เดยี วกบั คนอน่ื แตใํ นทส่ี ดุ พลอยกร็ ต๎ู วั วาํ ความคาดหมาย ของตนน้นั ผดิ ไปแล๎ว ความหวงั ที่วาํ ตาออ๏ ดจะกลับมาบา๎ นได๎โดยเรว็ กเ็ ลอ่ื นลอยไป สิ่งทําให๎พลอยกลดั กล๎มุ ย่งิ ข้นึ ไปอกี ก็ คือ น้ําน้นั มิไดท๎ าํ ลายเฉพาะแตกํ ารติดตอํ ทางรถไฟเทาํ น้ัน แตํการติดตํอทางอน่ื ๆ เชํน ทางโทรเลขหรือจดหมายกข็ าด หายไปดว๎ ย ซ่งึ ท้งั น้ียํอมทําใหพ๎ ลอยกระวนกระวายใจ แตใํ นทส่ี ดุ นาํ้ ทท่ี วํ มมากมานานนน้ั กเ็ รม่ิ ลด ทกุ วนั พลอยจะตอ๎ งชะโงกหนา๎ ดรู อยนาํ้ ทผ่ี นงั ตกึ แลว๎ กจ็ ะตอ๎ งโลงํ ใจ สบายใจขนึ้ อีกนิดหน่งึ ที่เหน็ คราบนํ้าบอกใหร๎ ๎วู ําระดับนา้ํ วันน้นี อ๎ ยกวาํ ระดับเมือ่ วันวาน ในท่สี ุดนํา้ ก็แหง๎ หายไป ทงิ้ กรุงเทพฯ ไว๎ให๎มสี ภาพเปน็ เมืองอกี เมืองหน่งึ ทดี่ ูโลงํ ตาผดิ กวําแตกํ อํ น เพราะตน๎ ไม๎ตํางๆ ท่เี คยขน้ึ เขียวชอุํมผลดิ อกออกผล อยูตํ ามรว้ั บา๎ น หรือตามบรเิ วณบ๎านน้ัน ถกู น้ําทํวมตายเสียมากตอํ มาก \"หมดกันคราวน้เี อง แมพํ ลอย\" พอํ เพ่มิ มาพูดข้ึนวนั หนึง่ \"อะไรหมด คณุ หลวง\" พลอยถามเพราะไมเํ ขา๎ ใจ \"ต๎นหมากรากไม๎\" พอํ เพ่มิ ตอบ \"ตายหมด สวนลํมไมรํ จ๎ู ักกีร่ อ๎ ยกพ่ี นั ขนดั ตํอไปจะตอ๎ งอดลูกไม๎กันไปหลายปี ทเุ รียนแทบจะไมํมีเหลือเลย ลกู ไมต๎ ํางๆ ท่ีพอจะมเี หลือหากินไดบ๎ า๎ ง ก็คงแพงจับไมํติด ฉนั มันเป็นคนรกั ต๎นไม๎ แมํพลอย เห็นต๎นไมต๎ ายก็อดสงสารไมํได๎ เคราะห๑ฉันยงั ดีทที่ างบ๎านไมมที ป่ี ลกู ลงดนิ เลนํ ได๎แตํไมก๎ ระถางเปน็ สวํ นมาก จงึ เลยพอยก หนใี หพ๎ น๎ น้าํ ได๎ แตํเหน็ ตน๎ ไมบ๎ า๎ นอ่ืนเขายนื ต๎นตายกนั หนาตา ก็ยังไมวํ ายเศร๎าใจ\" \"เป็นเคราะหเ๑ ปน็ กรรมอะไรของบ๎านเมืองนีค่ ณุ หลวง\" พลอยพูดปลอบใจ \"จะทําอยาํ งไรกไ็ มํได๎ ต๎องปลํอยไปตาม เรอื่ ง\" \"พูดอยาํ งนั้นก็ถกู ละ แตํกค็ วรจะมใี ครเหน็ อกเห็นใจคนทตี่ ๎องเสียหายกนั บา๎ ง แตฉํ นั มองไมเํ หน็ เลย หมูนํ ไี้ ดย๎ นิ แตํ ประกาศโฆษณาเร่ืองก๐วยเต๋ยี วกันทางวทิ ยอุ อกแจว๎ ๆ ไป พิลึกละ\" \"เรื่องอะไรกันนะคณุ หลวง ฉนั ไมํทันไดฟ๎ ัง\" พลอยถาม \"เร่อื งกว๐ ยเตีย๋ ว\" พํอเพิ่มตอบห๎วนๆ \"ทาํ ไมถงึ ตอ๎ งเร่อื งก๐วยเต๋ียว ฉนั ไมํเห็นก๐วยเตี๋ยวจะสลักสาํ คญั อะไรเลย\" พลอยพดู อยํางงงๆ \"ก็ถึงวําเถอะนาํ แมพํ ลอย\" พอํ เพ่มิ พูด \"ทีแรกฉนั ก็ไมํเชื่อนกึ วําหฉู นั ไดย๎ ินผดิ ไป แตแํ ลว๎ กจ็ รงิ เขาพูดกันถึงเรื่องคุณ วเิ ศษตาํ งๆ ของก๐วยเตยี๋ วจนไมํรู๎จะฟงั อยํางไรได๎ เด๋ียวนี้ถึงกบั วาํ ๆ กว๐ ยเตีย๋ วชามเดยี วนแ้ี หละ อาจแกเ๎ ศรษฐกจิ ของชาตไิ ด๎ .....ออ๎ ! แลว๎ ถ๎าใสหํ มวกอกี ใบหนง่ึ กนิ ก๐วยเตีย๋ วชามหนึ่งละก๎อ เปน็ มหาอาํ นาจไดเ๎ ลย แมพํ ลอยเอย๐ \" \"ฉันงงงวยเต็มทีแล๎วคณุ หลวง\" พลอยพดู อยํางออํ นใจ \"ชวํ ยอธิบายให๎ฉนั ฟังทเี ถิดวาํ เรื่องราวมนั ไปอยํางไรกนั ถึง ไดเ๎ กดิ เร่ืองกว๐ ยเตี๋ยวเป็นเร่อื งใหญขํ ้นึ มาอยาํ งนี้\"
\"ฉันไมํร๎เู หมือนกนั แมพํ ลอย\" พํอเพิ่มตอบ \"แตไํ ด๎ยินเขาลอื กันวาํ ....เท็จจรงิ เอากบั ผเ๎ู ลําเถดิ ....เขาเลาํ กนั วาํ ใครก็ ไมรํ ูเ๎ กิดนึกสนกุ ทาํ ก๐วยเตย๋ี วเรือไปเลี้ยงในทาํ เนยี บ ระหวาํ งนาํ้ ทวํ มอยํางไรละํ พอทํานผู๎มบี ุญวาสนาทาํ นได๎รบั ประทาน กว๐ ยเต๋ียวอรอํ ยกนั เข๎า ทาํ นกเ็ ห็นวาํ ก๐วยเตี๋ยวเปน็ ของดีเปน็ ของวเิ ศษ เลยเกิดเร่ืองนยิ มก๐วยเต๋ียวกันเป็นการใหญํ ชกั ชวน ให๎ราษฏรกินก๐วยเตี๋ยวกนั ให๎กลมุ๎ ไปหมด และนัยวําๆ จะสบั สนนุ ให๎คนไทยขายก๐วยเตี๋ยวเป็นการใหญดํ ๎วย\" \"ตายแลว๎ !\" พลอยร๎อง \"น่ีฉันมิตอ๎ งถกู บงั คับใหข๎ ายก๐วยเตย๋ี วด๎วยอีกคนหน่งึ เหมือนกบั เมือ่ ครง้ั นิยมใสํหมวกกนั น่ันหรือ\" \"เหน็ จะไมํถงึ เพยี งนนั้ หรอกแมพํ ลอย\" พํอเพ่มิ ตอบพลางหวั เราะชอบใจ \"เพยี งแตํกินกว๐ ยเต๋ยี วบอํ ยๆ กเ็ หน็ จะชวํ ย ชาตพิ อแล๎วสําหรบั เรา แตกํ ็อยําเพง่ิ ไปแนใํ จอะไรนกั สมยั น้ีจะไปคาดหมายอะไรให๎แนนํ อนก็ยาก สง่ิ ไรท่ีไมเํ คยพบกไ็ ด๎พบ ทไี่ มํเคยเห็นกไ็ ด๎เห็น ฉันเองก็อํอนใจเหมือนกัน\" พดู แลว๎ พอํ เพม่ิ กถ็ อนใจใหญอํ ยาํ งเหนอ่ื ยหนาํ ย ชวนพลอยพดู คยุ เรอ่ื งอน่ื ๆ ตอํ ไป แตเํ รอ่ื งนโยบายขายกว๐ ยเตย๋ี วนน้ั มไิ ดจ๎ บลงงาํ ยๆ สาํ หรบั พลอย เพราะตอํ มาอกี ไมนํ าน ประไพกเ็ ดนิ ตปุ ดั ตปุ อ่ งเขา๎ มาหา ขณะทพ่ี ลอยน่ังกนิ ขา๎ วเย็นอยูํกับตาอ้ันสองคนแลว๎ พดู วาํ \"คณุ แมรํ ไู๎ หม กว๐ ยเตยี๋ วน่ีเขาทําอยาํ งไร ใสํอะไรบา๎ ง\" \"กใ็ สํเสน๎ ก๐วยเตย๋ี ว ลวกนํา้ ต๎มกระดกู หมู เนอื้ หมู ถวั่ งอก กุง๎ แหง๎ ใบหอม\" พลอยตอบเพลดิ เพลินไปโดยอตั โนมตั ิ แตแํ ล๎วกน็ กึ เฉลียวใจถามข้นึ วาํ \"ประไพอยากรเ๎ู อาไปทําไม\" \"กค็ ณุ เสวีลกู เขยคณุ แมนํ ํะซเี ขาอยากรู๎ เขาวําจะไปขายกว๐ ยเตยี๋ วท่ีกรม\" ประไพตอบ \"แนะํ ดูซยี ายประไพ !\" พลอยร๎องขนึ้ อยํางครง่ึ ขันครง่ึ ฉนุ \"มาซดั ฉนั อกี แล๎ว บา๎ นนไี้ มวํ ําใครกช็ อบเอาคุณเสวีมาซดั ใหฉ๎ นั ทกุ คนไป พิลกึ แทๆ๎ ทเี ดียว แตํคณุ เสวเี ขานึกอยาํ งไรขนึ้ มา ถงึ จะลุกขึน้ ขายกว๐ ยเต๋ยี ว !\" \"คณุ แมบํ างทจี ะยังไมรํ ู๎\" ตาอัน้ ตอบแทนนอ๎ งสาว \"เดีย๋ วนเ้ี ขาสั่งให๎ข๎าราชการขายกว๐ ยเตีย๋ วทุกกรมกอง เป็นการ สนบั สนุนนโยบายรัฐบาล เสวีเขาเปน็ คนใหญคํ นโต บางทเี ขาจะต๎องทํากระมงั แตํผมเองทําเฉยๆ เสยี เป็นอะไรกเ็ ป็นไป ไมํ ขายละกว๐ ยเตี๋ยว\" \"คณุ เสวีกบ็ อกไพวําอยํางนนั้ \" ประไพพูดตอํ \"ครน้ั ไพบอกเขาวาํ ไมํมีความรู๎เรือ่ งขายก๐วยเตย๋ี วเคยแตํกนิ เขากด็ ุวาํ ไพไมรํ ํวมมือสนบั สนุนเขาในหน๎าทีก่ ารงาน ดีแตํคอยถํวงไมใํ ห๎เขาไดด๎ ี ไพกลมุ๎ ใจจะตายอยูแํ ล๎ว\"
\"เขาวําอยาํ งนนั้ หรือประไพ\" ตาอนั้ ถามเสยี งขุํนๆ \"พี่กเ็ พง่ิ รเู๎ ด๋ียวนี้เอง วําเรากลายเปน็ เครอื่ งถํวงความเจรญิ ของ เขา แตคํ วามจรงิ เสวเี ขาไมํนํามาถามประไพหรอกเรอ่ื งขายกว๐ ยเตี๋ยว ทางญาตขิ องเขานาํ จะรู๎ดกี วําเราวําเขาขายกว๐ ยเต๋ียว กนั อยํางไร\" แทนทป่ี ระไพจะไมพํ อใจทพ่ี ช่ี ายวาํ กระทบสามขี องตน ประไพกบั หวั เราะอยาํ งขบขนั ทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งพดู แกข๎ น้ึ อยาํ ง ระมดั ระวังวํา \"เบาๆ หนอํ ยเถิดอนั้ พูดจาอะไรตํอหน๎าแมขํ อให๎ระวงั หนํอย เดย๋ี วคนอ่นื เขาจะเทีย่ วพดู กันไดว๎ าํ ผ๎ูใหญเํ ป็นใจ แมํ เหน็ วําทค่ี ณุ เสวีเขามาถามประไพกถ็ กู แล๎ว ธรรมดาผวั เมยี กนั จะทําอะไรก็ต๎องปรึกษาหารอื กัน ยายประไพแกหยบิ โหยงํ ไมํ เข๎าเรื่อง กะอที ําก๐วยเตี๋ยวกต็ อ๎ งเอะอะเปน็ เร่ืองใหญํ เขาจะขายก๐วยเต๋ียวเรากต็ อ๎ งเปน็ คนหาของให๎ เขาจะมเี วลาที่ไนมาดู เอง\" พลอยหยดุ กลืนนาํ้ ลายและถอนใจใหญํ แลว๎ ก็พูดตอํ ไปวาํ \"เอาเถดิ อยําพูดกันมากไปเลย พรํุงนีแ้ มจํ ะส่งั เขาใหซ๎ ้ือของให๎\" คาํ ตอบของพลอยทร่ี บั จะแบงํ เบาภาระมาเสยี นน้ั ทาํ ใหป๎ ระไพพอใจ ชวนตาอน้ั พดู คยุ ดว๎ ยเรอ่ื งอน่ื ๆ อกี ครหํู นง่ึ แลว๎ กล็ กุ กลับไปเรือน \"เม่ือประไพกลับไปแลว๎ ตาอนั้ ก็ยงั คงนัง่ อยูกํ ับท่ถี อนใจใหญํสองสามครั้ง แล๎วก็ทอดสายตาออกไปขา๎ งหน๎า เหมือนกบั ตรกึ ตรองอะไรอยดํู ๎วยความหนักใจ ในทส่ี ดุ ตาอ้นั ก็พูดขนึ้ เบาๆ วํา \"คุณแมํ ผมถามจริงๆ เถิด คณุ แมเํ ห็นวําประไพมคี วามสุขดอี ยํูหรอื \" \"แมกํ ็เดาใจเขาไมํถกู แตกํ ไ็ มเํ ห็นเขาเดือดรอ๎ นอะไรนักหนา\" พลอยตอบ \"ทีแรกๆ ผมกน็ ึกวําเขาจะมีความสขุ แตํเด๋ียวนไี้ มํแนํใจเสยี แล๎ว หรอื ผมจะเปลี่ยนไปเองก็ไมรํ ๎ู\" \"จิตใจคนกต็ ๎องเปลี่ยนไปบ๎างเปน็ ธรรมดา\" พลอยปลอบ \"อัน้ อยาํ ไปเกบ็ มาวิตกวจิ ารณ๑ให๎มากไปเลย ประไพเขาก็ โตแลว๎ ไมใํ ชเํ ดก็ ๆ\" \"ใจผมมนั ไมํไดเ๎ ปลีย่ นเฉพาะแตเํ ร่อื งในบา๎ นใกลๆ๎ ตัวเทําน้ันหรอกคณุ แมํ แมแ๎ ตํในเรื่องอนื่ ๆ อีกมาก แตกํ อํ นเคย คดิ เห็นไวอ๎ ยาํ งหนง่ึ แตํเด๋ยี วนก้ี ลบั เปล่ียนไปหมด ผมเลยไมํแนใํ จและไมํสบายใจเลย\" ตาอั้นพูดดว๎ ยนาํ้ เสยี งท่ีแสดงถึง อารมณ๑อนั ไมปํ ลอดโปรงํ ตาอน้ั นง่ั นง่ิ ๆ อยอํู กี ครหํู นง่ึ แลว๎ กเ็ ขา๎ มาคกุ เขาํ อยขํู า๎ งๆ ตวั พลอย พลางกระซบิ วาํ \"คณุ แมํ คุณแมํเชื่อคาํ สบถสาบานไหม\" \"เช่อื อยํางไรเลําอน้ั \" พลอยถามพลางยกมือขึน้ ลบู หัวตาอ้นั
\"เชอ่ื วําคาํ สบถสาบานตาํ งๆ น้นั ถ๎าเราทําผิดพลาดไมํตรงตํอคาํ สาบาน เรากจ็ ะต๎องมีอันเปน็ ไปตาํ งๆ เชนํ ถือ นํ้าพระพิพัฒน๑สัตยา หรอื คําสาบานท่ผี มเคยใหค๎ ุณแมไํ ว๎เมอ่ื สบิ ปมี าแลว๎ \" พลอยใจหายวาบเมอ่ื ไดย๎ นิ คาํ พดู ของตาอน้ั เพราะในใจจรงิ นน้ั พลอยรส๎ู กึ หวาดหวน่ั ตอํ คาํ สาปแชงํ ตาํ งๆ ในเวลาถอื น้ําและในคําสบถสาบานอยเูํ สมอ แตเํ มอื่ ตาอั้นถามมาพลอยกต็ ๎องแขง็ ใจตอบไปวํา \"แมํเช่ือในบุญกรรมมากกวาํ อะไรทั้งหมด เชอ่ื วาํ ถ๎าเราทําสง่ิ ใดดว๎ ยความสจุ ริต ผลท่ีจะตอบสนองนนั้ กจ็ ะต๎องเปน็ ผลด\"ี ตาอน้ั เอาหนา๎ ซบลงทต่ี กั พลอยครหํู นง่ึ แลว๎ กพ็ ดู เบาๆ โดยไมเํ งยหนา๎ ขน้ึ วาํ \"ผมเองนั้นไมเํ ช่ือวําผลจะเกิดตามที่ไดส๎ บถสาบานเอาไว๎ แตคํ วามสงสยั ไมแํ นํใจวําตวั เองไดท๎ าํ ผิดหรือถกู นั่นสิ กลบั เป็นเคร่ืองทรมานใจเสยี ยิง่ กวําอะไรทง้ั หมด บางทีไดย๎ ินใครเขาพดู เร่ืองบา๎ นเมืองเดยี๋ วนี้ มนั เจบ็ ใจย่ิงกวําหอกเทําใบ พายแทงหซู า๎ ยทะลหุ ูขวาเสยี อกี \" \"อั้น ! อนั้ !\" พลอยรอ๎ งเบาๆ \"อน้ั อยาํ ไปเอาเรื่องอยาํ งนั้นมาพดู อนั้ อยําวติ ก อยาํ คิดอะไรใหม๎ ากไป แมํเปน็ คนที่ คอยให๎ศลี ให๎พรอ้ันอยเูํ สมอ พรใดที่จะประเสริฐไปกวาํ พรจากปากจากใจของพอํ แมํ กเ็ หน็ จะไมํมอี ีกแล๎ว แมํร๎วู าํ อน้ั มีแตํ ความสจุ รติ มแี ตํเจตนาดี อน้ั ไมํเปน็ ไรหรอก\" ตาอน้ั ลงกราบทต่ี กั พลอย แลว๎ กพ็ ดู ดว๎ ยเสยี งทต่ี น้ื ตนั เตม็ ไปดว๎ ยนาํ้ ตาวาํ \"ใหพ๎ รอัน้ เถดิ คุณแมํ ให๎พรมากๆ เถดิ อน้ั ไมํต๎องการอะไรอกี นอกจากพรของคณุ แมเํ ทาํ น้นั \" ตาอน้ั ลกุ ขน้ึ ยนื ชา๎ ๆ แลว๎ กเ็ ดนิ กลบั ไปหอ๎ งของตน ระหวาํ งนน้ั พลอยกไ็ ดแ๎ ตมํ องตามหลงั ลกู ชายไป ดว๎ ยความสงสาร จบั ใจ เพราะในระยะนี้ตาอัน้ ดูจะทรดุ โทรมลงไปอยาํ งเหน็ ไดช๎ ัด เวลาจะยืนหรอื จะเดนิ ตาอนั้ กม็ กั จะกม๎ หลงั ผวิ พรรณนน้ั ดู ซดี เหลืองและแกม๎ กด็ ตู อบไปไมํเต็มเหมอื นเม่อื กอํ น พลอยนกึ แปลกใจอยํเู สมอวํา ตาอนั้ เลิกกบั เมียแหมมํ มานานหนักหนา แลว๎ แตํเหตุไฉนจงึ ยังอยํูเปน็ โสด ไมํมวี ี่แววบ๎างเลยวําตาอ้ันไปรกั ชอบผหู๎ ญงิ ท่ีไหน หรือคิดแตงํ งานมเี หยา๎ มีเรอื นใหมํ พลอยนึกถงึ เร่ืองน้แี ลว๎ กถ็ อนใหญํ นึกในใจวําถ๎าตาอัน้ มีเมียและมีลูกไดต๎ ง้ั ครอบครัวเย่ยี งเขาอ่นื บางทตี าอ้ันกอ็ าจมี ความสขุ ใจสบายกายยงิ่ กวํานี้ พลอยนกึ ถึงลกู ๆ ของตนแล๎วกเ็ ศร๎าใจ ทยี่ ังไมเํ ปน็ ฝั่งเป็นฝาแตํสกั คน ประไพท่มี ีเรือนเปน็ หลักฐานน้ัน กม็ ที ีทาํ วําจะไมแํ นนํ อน ตาอ๎นกถ็ กู เคราะห๑กรรมบนั ดาลใหถ๎ กู โทษ ไมํมโี อกาสท่ีจะมีเหยา๎ เรอื นได๎ ตาอั้นมีแลว๎ ก็เลกิ และตาอ๏อด...พลอยนกึ ถึงลกู คนนแี้ ลว๎ กต็ อ๎ งย้ิมอยูํในใจ เพราะตาออ๏ ดมีเรือนแลว๎ จะเปน็ อยาํ งไร พลอยกน็ กึ ไมอํ อก เลย บทท่ี ๑๐ (หน๎าที่ ๒)
ตอํ มาอกี สองสามวนั เมอ่ื นาํ้ ลดเปน็ ปกตติ ดิ ตอํ ถงึ กนั ได๎ พลอยกไ็ ดร๎ บั จดหมายจากตาออ๏ ดอกี ฉบบั หนง่ึ วาํ กาํ ลงั ปว่ ย เป็นไข๎ จงึ ขอยับยัง้ การเดินทางไวก๎ ํอน ตํอหายไขแ๎ ลว๎ จึงจะเข๎ามา ถงึ แมว๎ าํ ตาออ๏ ดจะบอกมาด๎วยวํา อาการเจบ็ ไขน๎ นั้ มไิ ด๎ มากมายอะไรหนักหนา พลอยก็มวิ ายทีจ่ ะหมนํ ไหม๎ ในระยะตอํ ไปพลอยก็ได๎แตตํ ง้ั ตา คอยจดหมายจากตาอ๏อดท่จี ะบอก ใหร๎ ู๎วาํ จะมาถึงบ๎านไดเ๎ ม่อื ไร มเี สยี งใครเปิดประตูใหญหํ นา๎ บ๎าน หรอื เสียงใครเดินเข๎ามาในบ๎าน พลอยก็จะตอ๎ งเหลยี วมอง ทกุ ครงั้ ไป เผือ่ จะเปน็ บรุ ษุ ไปรษณีย๑นาํ จดหมาย หรือโทรเลขที่มีขาํ วคราวจากตาอ๏อดมาสํง แตวํ นั หนง่ึ กม็ เี สยี งรถยนตม๑ าจอดหนา๎ บา๎ น เสยี งคนพดู สง่ั เสยี อะไรกนั สองสามคาํ แลว๎ กม็ เี สยี งฝเี ทา๎ คนเดนิ เหยยี บ กรวดเข๎ามาในบา๎ น พลอยมไิ ดส๎ นใจลกุ ไปดูเพราะเสยี งรถท่ีมาจอดน้นั เปน็ เสยี งรถยนต๑ คงจะไมใํ ชํบุรษุ ไปรษณียซ๑ ่งึ เป็น คนสาํ คญั สาํ หรับพลอยในขณะนั้น พลอยกาํ ลังนั่งก๎มหน๎าเยบ็ เสอ้ื เกําๆ บางตวั ท่ยี ังจะใชก๎ ารไดต๎ ํอไป และอีกครูเํ ดยี วพอ ร๎สู ึกตัววํามีใครเข๎ามาถึงในหอ๎ ง ตาออ๏ ดกเ็ ข๎ามากราบอยูํบนตกั พลอยดใี จจนพดู ไมเํ ปน็ คาํ เรยี กไดแ๎ ตชํ อ่ื ตาออ๏ ดซาํ้ ๆ ซากๆ พลางกอดลกู เขา๎ ไว๎ และทง้ั รอ๎ งไหแ๎ ละหวั เราะดว๎ ยความ ยนิ ดี \"แม.ํ ........แมํทนู หัวของลูก\" ตาอ๏อดพูดด๎วยน้ําเสียงที่เต็มไปด๎วยความดใี จเชนํ เดียวกนั \"อ๏อดคดิ ถึงแมํเหลอื เกนิ แมํสบายดีอยํูหรือ คดิ ถึงลกู บา๎ งหรือไมํ\" \"โธํ อ๏อดก็ถามได๎\" พลอยตอบพลางกอดตาออ๏ ดไว๎แนนํ \"ทําไมแมจํ ะไมคํ ดิ ถงึ นี่ออ๏ ดกลับมาถงึ เมอ่ื ไร ทําไมจูๆํ ก็ มาถึงตัวไมํบอกกลําวให๎ร๎ูลวํ งหนา๎ บา๎ งเลย\" ตาออ๏ ดหวั เราะแลว๎ กต็ อบวาํ \"ทีแรกก็สงํ มาแลว๎ แล๎วก็นา้ํ ทํวม ทางรถไฟขาดมาไมไํ ด๎ พอรถไฟเดินไดจ๎ ะเข๎ามาก็เกดิ ลม๎ เจบ็ เป็นไข๎ ออ๏ ดรด๎ู วี าํ ขืน บอกมาแลว๎ ก็เล่อื นบอํ ยๆ แมกํ เ็ ป็นหํวงแยํไปเทําน้ันเอง พอดีเพื่อนๆ ทางโน๎นเขาจะมากรุงเทพฯ อ๏อดก็เลยมากับเขา เขา พาขนึ้ รถมาสํงถงึ บา๎ น\" \"อ๏อดเจ็บเป็นอะไรไป\" พลอยซักขนึ้ ทันที \"หมอเขาวําเปน็ ไขจ๎ ับสน่ั \" ตาออ๏ ดตอบ \"แตไํ มมํ ากมายอะไรหรอกแมํ เป็นอยํางจบั วนั เวน๎ วัน กนิ ยาแลว๎ ก็หายเวลา นี้สบายแลว๎ \" พลอยนง่ั พจิ ารณาดตู าออ๏ ดอยาํ งไมวํ างตา เพราะไมไํ ดพ๎ บกนั เสยี นาน ตาออ๏ ดดผู อมลงไปกวาํ เกาํ ใบหนา๎ นน้ั คลาํ้ เพราะถกู แดดถกู ลมจากบา๎ นนอก และดจู ะมสี เี หลอื งพอสงั เกตไดต๎ ามผวิ หนังบนใบหนา๎ ซึง่ พลอยเขา๎ ใจวาํ คงจะเป็นเพราะ พิษไข๎ แตเํ นือ้ ตัวรํางกายตาออ๏ ดดูเหมอื นจะแขง็ แกรํงข้ึนกวําแตํกอํ น และในแววตาของตาอ๏อดนัน้ ดเู หมือนจะมีความ ม่ันใจในตัวเองมากกวาํ ทีพ่ ลอยเคยเห็นมาแตํกํอน
\"แมํดูไมเํ ปล่ยี นไปเลยจนนิดเดยี ว\" ตาออ๏ ดผ๎ซู ่ึงมองดมู ารดาอยาํ งพินิจพิเคราะห๑พดู ข้ึน \"เมื่อวนั ทล่ี กู เข๎ามาลาไป เปน็ อยาํ งไร วนั นี้ก็เป็นอยาํ งนัน้ วนั เขา๎ มาลาไปก็รอ๎ งไห๎ วนั นก้ี ลับมาถึงบ๎านกร็ อ๎ งไห๎ ขี้อ๎อนแทๆ๎ ทีเดยี ว\" พลอยหวั เราะยกผา๎ เชด็ หนา๎ ขน้ึ มาซบั นาํ้ ตาแลว๎ พดู วาํ \"จะข้ีออ๎ นขแี้ ยอยํางไรกช็ าํ งแมเํ ถดิ อ๏อดมาคราวนใ้ี ห๎อยูํนานๆ กแ็ ล๎วกนั \" \"ออ๏ ดจะอยใํู หน๎ านทีส่ ุด อยําตกใจไปเลย\" ตาอ๏อดตอบและอกี สกั ครูํหนึ่งตาออ๏ ดก็ขอไปอาบนา้ํ ฝา่ ยพลอยกล็ กุ ขึ้น กลุ ีกุจอจดั เส้ือจัดผ๎า และเรียกเดก็ มาชวํ ยจดั หอ๎ งปูท่หี ลบั ที่นอนของตาออ๏ ดดว๎ ยความสขุ ใจ อยาํ งทมี่ ไิ ด๎เคยมีมานาน พลอยนกึ ในใจวาํ ถา๎ หากตนยังเป็นสาวอยูํ มคี วามสขุ ใจได๎ถงึ เพียงนี้ ตนก็อาจตอ๎ งถงึ รอ๎ งเพลงเลํนดว๎ ยความเบิกบานใจ ตาออ๏ ดกลบั มาบา๎ นคราวนม้ี กี ริ ยิ าอาการบางอยาํ งเปลย่ี นแปลงไป ทาํ ใหพ๎ ลอยสบายใจมาก เพราะตาออ๏ ดทกั ทาย กบั ตาอน้ั อยาํ งดใี จเมื่อพบกัน และพูดคยุ ถามทุกขส๑ ขุ กันฉนั พีน่ อ๎ งอยํางสนิทสนม มิได๎มีความระคายเคืองเหมอื นเมื่อกอํ น ไป กับประไพและแม๎แตคํ ณุ เสวี ตาออ๏ ดกพ็ ดู จาดว๎ ยปกตเิ ปน็ อนั ดี บางทีความมีหลกั ฐานกนั เกิดจากการงานท่ไี ด๎ทําใหเ๎ กิด ประโยชน๑ จะได๎ทําใหต๎ าออ๏ ดคลายปมบางอยาํ งในใจลง สามารถมองหน๎าคนทุกคนไดด๎ ว๎ ยความเป็นมติ รเสมอบําไหลํ ปราศจากความระแวงสงสัยวํา ผใู๎ ดจะมาเหยียบยา่ํ ดถู ูก คนทด่ี ใี จมากทส่ี ดุ อกี คนหนง่ึ ทต่ี าออ๏ ดกลบั บา๎ นกค็ อื พอํ เพม่ิ เพราะพอพอํ เพม่ิ รว๎ู าํ ตาออ๏ ดมาถงึ บา๎ นแลว๎ พอํ เพม่ิ กร็ บี มาหาทันที และตัง้ แตนํ นั้ ก็มาที่บา๎ นบํอยๆ แทบจะทกุ วนั พลอยสังเกตเห็นวําพํอเพมิ่ ดีใจ ทไ่ี ด๎เหน็ หลานชายท้งั สองกลับ สนทิ สนมกนั เป็นปกติ และพอํ เพม่ิ ก็เข๎าสนับสนุนความกลมเกลียวท่เี กดิ ข้นึ ใหมนํ ัน้ เปน็ อยาํ งดี ระหวาํ งนน้ั สง่ิ ทพ่ี อํ เพม่ิ และตาออ๏ ดคยุ กนั อยดํู ว๎ ยสนกุ สนานครกึ ครน้ื กค็ อื ความววิ ฒั นาการแหงํ ภาษาไทย เรม่ิ ตน๎ ดว๎ ยวธิ ีสะกดการันต๑ทีต่ ัง้ ขึน้ ใหมํ และตอํ ไปก็ถึงถอ๎ ยคาํ สาํ นวนทที่ างการกําหนดใหใ๎ ชพ๎ ูดกัน พอพอํ เพมิ่ เขา๎ มาถงึ บา๎ นตาอ๏ อดก็จะทกั ข้นึ วํา \"สวสั ดีจ๎ะ ทาํ น !\" \"สวัสดจี ะ๎ \" พํอเพิ่มตอบอยาํ งรนื่ เริง \"ทาํ นสบายดีหรอื จ๏ะ\" \"สบายดจี ๎ะ\" ตาออ๏ ดตอบ \"ทํานมาแตํวนั เทยี วนะจ๏ะวันน้ี\" \"ฉนั คดิ ถงึ ทาํ นนจ่ี ๏ะ ฉันกเ็ ลยรบี มา\" พอํ เพ่มิ วาํ \"พอฉันตื่นแตํเช๎าสวมหมวกเสร็จเรยี บรอ๎ ยแลว๎ ดอกไมเ๎ หย่ี วๆ ของ ชาติที่บา๎ นฉนั เขาก็เอาดอกไมม๎ ากลัดอกฉนั หนงึ่ ดอก ฉนั จูบเขาหน่งึ ทีตามวัฒนธรรม แล๎วฉันกร็ ีบออกจากบ๎านมาหาทําน\" แลว๎ ทง้ั สองคนกจ็ ะหวั เราะกนั ครน้ื เครง และตาอน้ั ซง่ึ บงั เอญิ อยดํู ว๎ ยกจ็ ะรวํ มวงหวั เราะดว๎ ยความขบขนั ครง้ั แรกท่ี พลอยไดย๎ นิ คําพูดเชนํ น้ี พลอยเกอื บจะไมเํ ขา๎ ใจเลยวาํ คนท้ังสองพดู อะไรกนั ถงึ กบั ต๎องรอ๎ งถามขน้ึ วาํ \"ออ๏ ด......คณุ หลวง นนั่ พูดอะไรกันอยาํ งน้ัน ไมํเคยไดย๎ ินเลย ฟงั แปลกหูพิลึกละ\"
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 543
- 544
- 545
- 546
- 547
- 548
- 549
- 550
- 551
- 552
- 553
- 554
- 555
- 556
- 557
- 558
- 559
- 560
- 561
- 562
- 563
- 564
- 565
- 566
- 567
- 568
- 569
- 570
- 571
- 572
- 573
- 574
- 575
- 576
- 577
- 578
- 579
- 580
- 581
- 582
- 583
- 584
- 585
- 586
- 587
- 588
- 589
- 590
- 591
- 592
- 593
- 594
- 595
- 596
- 597
- 598
- 599
- 600
- 601
- 602
- 603
- 604
- 605
- 606
- 607
- 608
- 609
- 610
- 611
- 612
- 613
- 614
- 615
- 616
- 617
- 618
- 619
- 620
- 621
- 622
- 623
- 624
- 625
- 626
- 627
- 628
- 629
- 630
- 631
- 632
- 633
- 634
- 635
- 636
- 637
- 638
- 639
- 640
- 641
- 642
- 643
- 644
- 645
- 646
- 647
- 648
- 649
- 650
- 651
- 652
- 653
- 654
- 655
- 656
- 657
- 658
- 659
- 660
- 661
- 662
- 663
- 664
- 665
- 666
- 667
- 668
- 669
- 670
- 671
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 600
- 601 - 650
- 651 - 671
Pages:
