Bu Ülke-Cemil MERİÇ

imparatorluk kararnamelerini tekbir derleme halinde toplatmı vetasnif ettirmi ti. Theodosius kanunuBatı Roma mparatorlu uyıkılıncaya kadar süren dönemdeTheodosius sonrası kanunlar iletamamlandı.Te rî-i magister: Kanun yapma gücü(selâhiyeti).Thierry: (1795-1856). Fransız tarihçisi.Saint-Simon’un sekreterli ini yaptı.Modern tarihin yaratıcılarından biri.Topal eytan: Lesage’ın romanı.Truman: (1884-1972). Amerikalı devletadamı.TürkTeceddüt Edebiyatı:smailHabib’in 1925’lerde yayımlananedebiyat tarihi. Yazar bu kitaptaTanzimat’tan eserin yazıldı ı devrekadar uzanan bir edebiyatınmüdafaasını yapar. Daha sonra -ufak tefek tashihlerle- liselerdeokutulan bir mektep kitabı haline

gelmi , Edebî Yenili imiz ismi altındabirkaç kere basılmı tır. Habip’intesbit ve tasniflerinde ba lıcakılavuz, Ziya Gökalp’tir.Ulu-l-emr: Padi ah, kanun vâzu.Upani atlar:Hint’in mukaddeskitaplarından. Sanskritçe yazılmıbu metinlerin sayısı, 108 ilâ 1180arasındadır. Nazım ve nesir iç içe.(Fazla bilgi için bkz. Cemil Meriç, BirDünyanınE i inde, “ mandaninkâra: Upani atlar”, s. 25 v.d.)Vacherot:(1809-1897). Fransızfelsefecisi.Vedalar: Aryaların kutsal kitapları. (Bkz.Cemil Meriç, Bir Dünyanın E i inde,“Vedaların Alaca Karanlı ında”, s.17 v.d.)Vergilius: Dante cehennemin kapısındaLatin airi Vergilius’a rastlar.Vergilius, “Heneide” adlı destanınyazarıdır ve talyan airi tarafındanmür it olarak yüceltilir. Vergilius,

cehennemde ve arafta Dante’yekılavuzluk eder. Cennete gelinceyerini Beatrice’e bırakır, zira kendisiHıristiyanlıktan önce do mu tur,yeri araftır, cennete giremez.Vico: (1668-1744). talyan tarihçisi vefilozofu.Voltaire:(1694-1778). Türkintelijansiyasının Voitaire’i tanıyı ıbir hayli eskidir. Münif pa aeserlerinden parçalar çevirir. Be irFuat oldukça etraflı birmonografisini kaleme alır. AhmetMithat Efendi, Be ir Fuat’ın kitabınıkalabalı a tanıtır. Voltaire bütünihti am ve sefaletiyle Fransızburjuvazisidir; hayâsız bir tefeci,hilekâr bir müteahhit, (galiba esirtüccarı da). Ama her haksızlı adü man; her fikre hürmetkâr,hürriyetin gözünü daldan budaktansakınmaz koruyucusu. Halkı severfakat halka güvenmez.

Weber Max:(1864-1920). Almaniktisatçısı, sosyologu ve filozofu.(Fazla bilgi için bkz. Cemil Meriç,Ümrandan Uygarlı a, “Ça dauygarlık düzeyi” s. 18 v.d. ile“Politika ve ilim” s. 217 v.d.)Witfogel, Karl: (1896). Alman yazarı.Birinci Dünya Sava ının sonunda,komünizmden ilham alan birçokoyunlar kaleme aldı; 1922’denitibaren genel sosyoloji ve tariheserleri... Ama, daha çok, Çin’iniktisadî tarihi üzerindekiara tırmalarıyla tanındı. III.Enternasyonal hesabına Uzak Do usorunlarına e ilen Wittfogel’intezleri, 1931’den sonra Moskovatarafından mahkûm edilir. Nazileriktidara geçince, Wittfogel temerküzkamplarını boylar. Sonra, Çin’deuzun bir inceleme seyahati (1935-1937). 1937’de ABD’ye yerle ir1939’da Çin tarihi ara tırmaları

direktörü; 1947’de WashingtonÜniversitesi’nde Çin tarihiprofesörü. O zamandan bu yana,Amerikan entelektüel çevrelerinde,anti-komünist akımının ba ta gelentemsilcilerinden. En tanınmı kitabı:Oriental Despotism, A ComparativeStudy at Total Power (1957, YaleUniversity Press). Fransızcatercümesi, 1964, Anne Marchand.Yajnavalkiya: Upani atlarda adı sıkgeçen bir filozof.Yedi askı (muallâkat-ı seb’a): Cahiliyedevri Arap edebiyatında Kabeduvarına asılan yedi ünlü kasideninhepsine birden verilen ad.Yehova: Kitâb-ı Mukaddes’te Tanrı.Ba langıçta “Yaho” veya “Yahu”eklinde telâffuz edilir ve “O’dur”mânâsına gelirdi. Bâbilsürgününden beri bu ad a ızaalınmaz oldu. Hahamlar, Kitâb-ıMukaddes’i okurken bunun yerine

Tanrının ba ka bir adını veya Adonai(Rabbim) kelimesini kullanma ata ladılar.Yezdan: (Zerdü tîlerde) Hayır ilâhı.Zafernâme:Ziya Pa anın me urhicviyesi.Zeki Velidi Togan: (1890-1970). Tarihçi.Ba kırdistan Devlet Ba kanlı ıyapmı . stanbul Üniversitesi tarihprofesörü.Zentce: ran’ın en eski dillerinden biri.Zerdü tün kitabı Avrupa’da AnquetilDuperron’dan beri -yanlı olarak-“Zent Avesta” diye bilinir. Eserin adıs a d e “Avesta’dır. Zent yorumdemektir.Zıllullâh-ı fil âlem: Allah’ın yeryüzündegölgesi.Ziya Pa a: (1825-1880). Mısırlı birikbal]3erestin kalem örlü ünüDevlet-i Âliyye’nin Kıbrısmutasarrıflı ına tercih eden Pa a,küçük kinlerin harekete geçirdi i

büyük bir zekâdır. Âli Pa a’yıinsafsızca hicveder. Vatanadöndükten sonra ölen sadrâzamınmezarına gidip göz ya ları içindeba ı lanmasını dileyecek kadardürüst.Zweig: (1881-1942). Avusturyalı yazar.Zweig romancıdır, ama en güzeleserleri denemeleri, “Üç Usta:Balzac, Dickens, Dostoyevsky”(1920). “Hölderlin, Kleist, Nietzsche”(1925), nihayet “Balzac” (1946).Nazizme dü mandı, 1934’te sürüldü:ngiltere. Sonra Brezilya...Avrupa’nın Hitler’e köle oldu unugörerek ümitsizli e kapıldı, karısıylabirlikte intihar etti.

Bu Ülke ile ilgili Basında Çıkan Yazılardan SeçmelerCemil Meriç ve Bu ÜlkeBu Ülke yüz elli yıldan beri bir saralılarkafilesi halinde, kendi kültür vemedeniyetlerinden kopup Batı’ya sı manTanzimat ve Cumhuriyet devrimaydınlarının hazin macerasıdır..... Bu kitap yüz elli yıl sonra daolsa Türk dü üncesinin haysiyetini,kurtarmı tır.... “Bu Ülke harikulade bir üslup,temiz ve sa lam Türkçesiyle Türknesrinde Cumhuriyet devrinin biraheseri olarak ö ülmeye de er bir eser.Türk dü ünce tarihi ise bu kitaplabir haysiyet mücadelesi vermi tir.”Ömer Öztürkmen, OrtaDo u, 17.5.1974

***Bu Ülke“Politikacısı, sosyalist, ümanist, yangeldimci, hattâ milliyetçi aydını ile, ‘Batıçıkmazı’ içinde kaybolmu zavallılarkafilesinin, zorla öldürülen büyükOsmanlı’nın mirasçısı Türklü e biçtiklerizulümlü kaderin, bu kitap edebihikâyesidir. Bir üslup ki, teksif edilmifikir ve dünya görü ü; bir bakı ki,bugünkü nesil de ilse, yarınkiler mutlakadüstur edinecekler.... Hocamın.. Bu Ülke’sini, ülkemiziirfan ve yorumla tamamlayan ı ıklarolarak okumak yetmez, kabilseezberlemeli.”Ahmet Kabaklı, Tercüman,19.5.1974***

“Bu Ülke”den “Bu Ülke”ye“Bu ülkenin, yani bizim ülkemizintrajedisini, hem de komedisini anlatanzevkle okunacak bir eser.”Haluk mamo lu, Yeni Asya,7.2.1977***Bu Ülke“Asırları kucaklayan bir tecessüs. Nesirve nazım, üslupta sermedi bir vuslatiçinde billurla ıyor.... Bir medeniyetin, ba tanba ahaysiyet olan bir medeniyetin, çakalsürülerine kar ı müdafaası.... Dü ünmek ve okumak isteyeninsan, kar ısındaki fikirleri ince elemeli,önce hayal hanesinde dola tırmalı, sonra

akıl terazisinde, tartmalı. Altın çıkanlarıal ve sakla. E er içinde bakır varsa,yazar bunlar memnuniyetle kabuledecektir, çünkü o, dü ünen adam,dü ünen yani hakikati arayan.”Muhsin Demirci, Yeni Asya,4.2.1978***Bu Ülke“ iirle öfkeyi, tefekkürle heyecanıbirle tiren edebî, fikrî, içtimaî bir eserinadıdır Bu Ülke... Profesör Kaya Bilgegil’inbir sohbette: ‘elimde olsa mekteplerdekıraat kitabı diye okuturdum’ dedi i bueser, yazarın di er eserlerine kaynakte kil ediyor.... Yeni nesil, geçmi nesillerinhatalarına dü memek, günahlarınabula mamak için, ı ık tutan B u Ülke’yiokumalı.”

slâmi Hareket, 1.6.1978***Cemil Meriç’in “Bu Ülkesi“Son on yılda Cemil Meriç, gittikçe artanbir güçle ananevi Osmanlı de erlerininmüdafaasını yapmaktadır. Batımedeniyetine kar ı bir sava ilanı.Denemeler kısa, veciz. En uzunubin be yüz kelimeyi a mıyor. Birçoklarıon iki kelimeyle yüz kelime arasında.Üslup çarpıcı ve diri, tam bir polemikçiüslubu. Öncüller de yargılar da kesin...Yazar en amansız hücumlarını da 19.asırdan bu yana hükümette ve kültürdeegemen güç olan Türk Batıcılarınasaklamı . Batı medeniyetine bu kadariddetle saldıran bir ba ka büyük Türkyazarı hatırlamıyoruz.Bu Ülke’nin Batı’ya kar ı oldu u

üphe götürmez bir gerçek, ama Meriç,Türkiye’nin siyaset ve kültür hayatınanasıl bir yön verebilece ini veya verilmesigerekti ini açıkça söylemiyor.Ne var ki kitaptan çıkardı ımızanlam u: siyaset ve kültür hayatıOsmanlı’nın ahlâk de erlerinedayanacak. Batı’nın dü ünce veideolojilerine yer vermeyecektir.”Talat Sait Halman, WorldLitterature Today,1978/Yeni Devir, 7.7.1978***“Bu Ülke” Üzerine“Ça ımızın büyük mütefekkiri CemilMeriç Bey üstadımızın birbirinden nefiseserlerinin tekrar tekrar basılmı olması,fikir hayatımız için ö ünçle kar ılanacakbir geli meyi gösteriyor. Elimizde üstadınBuÜlkeadlı eserinin 4. baskısı

bulunuyor. Bu kadar kısa bir zamandave bu kadar zor bir eserin, Türkiye gibi,adamın bol, okuyucunun kıt oldu u birülkede ve a a ı yukarı her yıl bir baskıyapmı olması, oldukça önemli bir basınolayıdır.... Bazen öyle eserler vardır ki,onları her Türk aydınına adeta zorlaokutmak mecburiyeti konmalıdır Sayınüstadımızın eserleri bu bakımdan en basırayı alabilecek kıvamda eserlerdenmeydana gelmektedir. Ancak, bir cümleyibelli bir saatte yazdı ını tahmin etti imizCemil Meriç Beyin eserinden de, onispette faydalanmak için, yine hercümlenin üzerinde derin derindü ünerek, o cümlenin mânasını yenidenke fetmeye ve anlamaya çalı arakokumak lazımdır. Bazen bir sahife yazı,hattâ bir cümle, bir adamın hayatınınakı ını de i tirir. Üstadımızın sonyayımlanan dört büyük eseri de bu kabileserlerdendir...”

Muhittin Nalbanto lu, Hergün,24.12.1979***Kitapları Dolduran Senin Kafan, SeninGönlün“. . . BuÜlke, yazarının, gelecekkitaplarının çekirde i. Yarın ölecekmigibi, soluk solu a yazılmı , lakonik, hattâifreli bir mektup. Bir ders kitabı kadarnet, bir günce kadar gizemli.... Geçenlerde bir dostuma BuÜlke’yi gösterdim: Yayınevinin adını(Ötüken) görünce kapa ını bile açmadı.Nedir bu kadar korkutan?... Ben,demokrat olma çabası içindeyim, diyordukapa ı açmayan.... Fırtınasının önüne kattı,savurdu, tartakladı, tahrik etti, meydanokudu Meriç. ‘Arkamdan geleceksen,kiminle yola çıktı ını bil’ diyor, ‘ama yol

dikenlidir, ama hazırlıksızsın, amaalı ageldi in sistemati i yok yazıların’.. . . ‘Yazar, dü üncesini yardımolsun diye sunmaz. Bir mükâfattır bu.Lâyık mısınız, de il misiniz? Anlamakister’ diyorsun. Sözde kibrini ‘Kanaviçe’yadsıyor, ü enmeden sıraladı ıreferanslar yadsıyor. Dip notlarıkendisine saklayıp, fetva vermek devardı. Bundan dolayıdır ki kitabından,ı ı ından, yani senden korkmuyorum.nsanları sevmesen yazmazdın. Nedenitiraf etmiyorsun 191. sayfanınTagor’unun kendin oldu unu?Dü üncenin her korkudan azadoldu u bir ülkeBir ülke ki insanları dimdikDünya duvarlarla bölünmemiKelimeler gönlün derinliklerindenfı kırırEmek kemale uzatır kollarınıAklın ırma ı, alı kanlıklarınkaranlık çölünde kuruyup gitmemi

Ne olurdu Tanrım? Benim yurdumda böyle bir ülke olsa!Alev Alatlı, Türk Edebiyatı,Nisan 1984Derleyen MAHMUT AL MER Ç

Notlar[← 1 ]1985’de kaleme aldığımız Kronoloji’yigözden geçirip bazı eksikliklerinitamamlayarak 1992 yılına kadar getirdik.

[← 2 ]Yanında * işareti olan kelimeler içinbakınız Kanaviçe.

[← 3 ]“Fildişi Kuleden” bölümündençıkarıp buraya yerleştirdik.

[← 4 ]“Fildişi Kuleden’’ alarak burayayerleştirmeyi uygun gördüğümüz buoldukça uzun yazıyı ikiye bölerek ikincibölümüne bir de başlık ekledik.

[← 5 ]Daha önceki baskılardan farklıolarak “Fildişi Kuleden” ayırıp ayrı birbölüm olarak düzenlemeyi uygun gördük.

[← 6 ]Daha önceki baskılardan farklıolarak ayrı bir bölüm olarak düzenledik.