51 #BİLÂ-İHTİYAR: Еріксіз, қалауының тысында. #BİLÂ-İSTİSNA: Ерекшелемей, айырып жатпастан. #BİLÂ-KAYD: Сөзсіз. #BİLÂ-KAYD U ŞART: Сөзсіз, даусыз, мүлтіксіз. #BİLAKİS: Керісінше, қарама-қарсы. #BİLÂ-KÜLFET: Қиындықсыз, бейнетсіз, машақатсыз. #BİLÂ-MÜBALAĞA: Асыра сілтеусіз, өсіріп айтпай. #BİLANÇO: Баланс-мекеменің белгілі мерзімге қаражат жайы туралы есебі. #BİLÂ-PERVA: Қорықпастан, тартынбастан. #BİL-ASÂLE: Өзі, өз, негізі болып, турадан тура. #BİL'ASALE: Өзі, өз, негізі болып, турадан тура. #Bİ'L-ASALE: Өзі, өз, негізі болып, турадан тура. #BİLÂ-SEBEB: Себепсіз. #BİLÂ-ŞEK: Күмəнсіз, шүбəсіз. #BİLÂ-ŞEK VELÂ-ŞÜBHE: Күмəнсіз жəне шүбəсіз, күдік тудырмайтын жəне шүбəсіз. #BİLÂ-ŞEK VELÂ ŞÜPHE: Күмəнсіз жəне шүбəсіз, күдік тудырмайтын жəне шүбəсіз. #BİLÂ-ŞÜBHE: Шүбəсіз. #BİLÂ-ŞÜPHE: Күдіксіз. #BİLÂ-TEFAVÜT: Айырмастан, бірдей. #BİLÂ-TEREDDÜD: Батыл түрде, сенімді түрде, тартынбастан. #BİLÂ-TEŞBİH: Ұқсатқан сияқты болмасын. #BİLÂ-TEVAKKUF: Тоқтатпастан, мүдірмістен. #BİL'AYÂN: Ап-ашық болып, айқын түрде. #Bİ'L-AYÂN: Анық, айқын түрде. #BİLBEDAHE: Ап-ашық, ашық түрде, бесенеден белгілі. #BİLCÜMLE: Түгелдей. #Bİ'L-CÜMLE: Түгелдей. #BÎLEZAİZ: Лəззəтсіз, тартымсыз. #BİLFARZI'L-MUHAL: Мүмкін еместі мүмкін болар деп қабылдасақ. #Bİ'L-FARZI'L-MUHAL: Мүмкін еместі мүмкін болар деп қабылдасақ. #BİLFİİL: Іс жүзінде, турадан тура шынайы жағдайда. #BİL'FİİL: Іс жүзінде, турадан тура шынайы жағдайда. #BİLHADS: Сол бойда жəне тура түсіну. Дəлелден нəтижеге тез бару. Ұзақ ойлауға жəне дəлелге мұқтаждық болмастан пайда болатын ілім. #Bİ'L-HADS: Сол бойда жəне тура түсіну. Дəлелден нəтижеге тез бару. Ұзақ ойлауға жəне дəлелге мұқтаждық болмастан пайда болатын ілім. #BİLHADSİ'S-SADIK: Шынайы лезде жəне тура түсінумен, ойланбастан бір сəтте нəтижеге жететін тура сезім жəне түсіну. #Bİ'L-HADSİ'S-SADIK: Шынайы лезде жəне тура түсінумен, ойланбастан бір сəтте нəтижеге жететін тура сезім жəне түсіну. #BİLHÂSSA: Әсіресе. #BİLHAYAL: Қиялмен. #Bİ'L-HAYAL: Қиялмен. #BİL'İCMA': Иджмамен, бірігумен. #Bİ'L-İCMA: Иджмамен, бірігумен. #BİL'İHTİYAR: Еріктерімен #Bİ'L-İHTİYAR: Еріктерімен #BİL'İLTİZAM: Әдейілеп. Бір нəрсені тура жəне қажетті көріп жақтасумен. #BİL-İLTİZAM: Әдейілеп. Бір нəрсені тура жəне қажетті көріп жақтасумен. #Bİ'L-İLTİZAM: Әдейілеп. Бір нəрсені тура жəне қажетті көріп жақтасумен. #BİL'İMAN: Иманмен, сенумен, қабыл етумен. #Bİ'L-İMAN: Иманмен, сенумен, қабыл етумен. #BİL-İMTİSAL: Ұйып кетіп. #BİL'İNTİKAL: Өтумен, ұғынумен, жетумен.
52 #Bİ'L-İNTİKAL: Өтумен, ұғынумен, жетумен. #BİL'İRADE: Қалаумен, сұраумен. #Bİ'L-İRADE: Қалаумен, сұраумен. #BİLİSAN-I ANASIR: Элементтер (топырақ,ауа, су, жарық т.с.с.) тілімен. #BİLİSAN-I ARZ: Жер тілімен, жер жүзінің тілімен. #BİLİSAN-I CEVV: Атмесфера тілімен, көк жүзінің тілімен. #BİLİSAN-I SEMAVAT: Аспанның тілімен, көктердің тілімен. #BİL'İSTİDAD: Қабілетімен, бейімділігімен, икемділігімен. #Bİ'L-İSTİDAT: Қабілетімен, бейімділігімен, икемділігімен. #BİL'İSTİHKAK: Лайық болып, лайықты түрде, тиесілі болып. #BİL-İSTİHKAK: Лайық болып, лайықты түрде, тиесілі болып. #Bİ'L-İSTİHKAK: Лайық болып, лайықты түрде, тиесілі болып. #BİL'İSTİNSAH: Көшірумен, жазып көшірумен. #Bİ'L-İSTİNSAH: Көшірумен, жазып көшірумен. #Bİ'L-İSTİHKAK: Қабілетімен, бейімділігімен, икемділігімен. #BİL'İŞTİYAK: Құштарлықпен, өте күшті қалау жəне сұраумен. #Bİ'L-İŞTİYAK: Құштарлықпен, өте күшті қалау жəне сұраумен. #BİL'İTİRAF: Мойындаумен. #Bİ'L-İTİRAF: Мойындаумен. #BİL'İTTİFAK: Бірауыздан, бірге болумен, бірлісе отырып. #BİL-İTTİFAK: Бірауыздан, бірге болумен, бірлісе отырып. #Bİ'L-İTTİFAK: Бірауыздан, бірге болумен, бірлісе отырып. #BİLKABUL: Қабыл алумен, мақұлдаумен. #Bİ'L-KABUL: Қабыл алумен, мақұлдаумен. #BİLKASD: Мақсатпен, əдейілеп, ниетпен. #Bİ'L-KASD: Мақсатпен, əдейілеп, ниетпен. #BİLKUVVE: Ниет жəне жоспар күйінде, мүмкіндік халінде, қабілет (дарын) жағдайында, жасырын күш жағдайында. #Bİ'L-KUVVE: Ниет жəне жоспар күйінде, мүмкіндік халінде, қабілет (дарын) жағдайында, жасырын күш жағдайында. #BİLKÜLLİYE: Түгелімен, толықтай, тұтастай. #Bİ'L-KÜLLİYE: Түгелімен, толықтай, тұтастай. #BİLLUR: Мөлдір, жарқыраған. #BİLLURÎ: Мөлдір жəне нұрлы болған. #BİLMECBURİYE: Мəжбүр болып, қаласың қаламасың. #BİLMUKABELE: Жауап ретінде. #Bİ'L-MUKABELE: Жауап ретінде. #BİL-MUTABAKAT: Сəйкестікпен, үйлесімділікпен, толық сəйкес болып. #BİLMÜŞAHEDE: Көзбен көрген секілді, көз алдында болып. #BİL'UMUM: Бүкіл, бəрі, толық. #BİLUMUM: Бүкіл, бəрі, толық. #BİLVASITA: Себеппен, делдал арқылы, сол арқылы. #Bİ'L-VASITA: Себеппен, делдал арқылы, сол арқылы. #BİLVESİLE: Себеп арқылы, себеппен, сылтаумен, мүмкіндікпен. #Bİ'L-VESİLE: Себеп арқылы, себеппен, сылтаумен, мүмкіндікпен. #BİLVÜCUB: Мəжбүрлікпен, мəжбүрлеуді керек ету. #Bİ'L-VÜCUB: Мəжбүрлікпен, мəжбүрлеуді керек ету. #BİLYAKÎN: Күмəнсіз анық білумен, кесімділікпен. #Bİ'L-YAKÎN: Күмəнсіз анық білумен, кесімділікпен. #BİLYAKÎNİ'L-KAT'Î: Анық түрде, нақты сенімді іліммен. #Bİ'L-YAKÎNİ'L-KAT'Î: Анық түрде, нақты сенімді іліммен. #BİLYEVM-İL ÂHİR: Ақіретке, қиямет күніне. #Bİ'L-YEVMİ'L-ÂHİR: Ақіретке, қиямет күніне. #BİMANA: Мағынасы. #BÎMARHANE: Жындыхана. #BÎMİSAL: Мысалсыз, өрнексіз.
53 #BÎ-MİSAL: Мысалсыз, өрнексіз. #BÎNA: Көрген, көруші. * Kөз. #BİNAEN: Сүйеніп, сүйеулі болып. #BİNAENALÂHÂZÂ: Осыған байланысты, осыған орай. #BİNAENALEYH: Осыған байланысты. #BÎ-NAZ: Еркелемей, еркелеместен. #BÎNAZ: Еркелемей, еркелеместен. #BÎNAZİR: Ұқсасы болмаған. #BİNEFSİHA: Өзі, өз, өзі ғана, өзіннен. #BİNEFSİHİ: Өзі, өз, өзі ғана, өзіннен. #BÎNİHAYE: Шексіз, шексіз. #BÎNİSYAN: Ұмытпастан. #BÎNEFAD: Таусылмастан, жоқ болмастан. #BİNNETİCE: Нəтижеде, нəтиже болып. #Bİ'N-NETİCE: Нəтижеде, нəтиже болып. #BİNNİSBE: Салыстырумен, басқасына салыстырумен. #BİNNİYET: Ниетпен, ниет ретінде. #Bİ'N-NİYET: Ниетпен, ниет ретінде. #BİNTÜ'L-FİKR: Пікірінің қызы, ойының өнімі. #BÎPÂYAN: Шексіз. #Bİ'R: Құдық. #BİRADER: Бауыр. #BİRADERZADE: Ағасының немесе інісінің баласы, немере інісі. #BÎRAHAT: Мазасыз, тынышсыз. #Bİ'R-İ KUBÂ: Құба құдығы. #Bİ'R-İ ZEMZEME: Зəмзəм құдығы. #BİRYAN: Кəуəптың бір түрі. #BİSELÂMETİ'L-EMR: Істің оңайлықпен жəне қиындықсыз жасалуы. #Bİ'SET: Аллаһ(жж) тарапынан пайғамбар ретінде жіберілу; пайғамбарлықтың басталған сəті. #Bİ'SET-İ AHMEDİYE: Хз. Мұхаммедтің (асм) пайғамбар болып жіберілуі. #Bİ'SET-İ ENBİYA: Пайғамбарлардың (Аллаһ ж.ж.) тарапынан жіберілуі. #Bİ'SET-İ NEBEVÎ: Хз.Мұхамметтің (асм) пайғамбар болып жіберілуі. #BİSMİLLAH: Аллаһтың (жж) есімімен. #BİSMİLLAHİLFETTAH: Фаттах болған Аллаһтың (жж) есімімен. #BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHÎM: Рахман жəне Рахим болған Аллаһтың (жж) атымен. #BÎSUD: Пайдасыз, табыссыз, бос, нəтижесіз. #BÎTARAF: Тарапсыз #BÎTARAFANE: Тарапсыз түрде, тарапсыз болу. #BÎTENAHÎ: Шексіз. #BİTEVFİKİLLAH: Аллаһтың (жж) жəрдемімен. #BİTTABİ: Табиғатымен. #Bİ'T-TABİ: Табиғатымен. #BİTTAKDİR: Бағалаумен, құндылығын жəне маңыздылығын ойлап мақұлдау. #Bİ'T-TAKDİR: Бағалаумен, құндылығын жəне маңыздылығын ойлап мақұлдау. #BİTTARÎKI'L-EVLÂ: Әлдеқайда жақсы түрде, əлбетте. #Bİ'T-TARÎKI'L-EVLÂ: Әлдеқайда жақсы түрде, əлбетте. #BİTTASAVVUR: Елестетумен, ойша ойлап. #Bİ'T-TASAVVUR: Елестетумен, ойша ойлап. #BİTTECRÜBE: Тəжірибемен (тəжірибе жолымен анықталған). #Bİ'T-TECRÜBE: Тəжірибемен (тəжірибе жолымен анықталған). #BİYEDİHİLHAYR: Бүкіл қайырлар оның қолында. #BÎZAR: Жалығу, мезі болған, түңілу. #BİZÂTİHA: Жеке өзінен, өзі, өзімен өзі, өзінен өзі. #BİZÂTİHÎ: Жеке өзінен, өзі, өзімен өзі, өзінен өзі.
54 #BİZZARURE: Керекті болып, қаласа да қаламаса да. #BİZZÂT: Тікелей өзі. #BÎZEVAL: Аяқталусыз, соңы жоқ, бітпейтін, таусылмайтын. #BLANÇO: Баланс-мекеменің белгілі мерзімге қаражат жайы туралы есебі. #BOLŞEVİK: Болшевик, орыс комунисі. #BOLŞEVİKLİK: Болшевиктік басқару, комунистік билік, дінсіз басқару түрі. #BOLŞEVİZM: Болшевизм, комунистік жүйе, дінсіз басқару түрі. #BORC-U FITRAT: Жаратылыстың борышы, жаратылыстың керегі. #BOSTAN: Бақша. #BOSTAN-I BEKA: Мəңгілік жəне өлімсіз болған о дүния бақшасы (жұмақ бақшасы). #BOSTAN-I CİNAN: Жəннəт бақшасы. #BOSTAN-I HİLKAT: Жаратылыс бақшасы. #BOSTAN-I KEMALÂT: Кемелділік бақшасы, жоғарылық жəне жетілгендер бақшасы. #BOYKOT: Әр түрлі қарым-қатынасты жəне байланысты үзу. #BOYKOTAJ: Әр түрлі қарым-қатынасты жəне байланысты үзу. #BÖLÜK: Рота, батарея; əскери бөлім. #BU'D: Алыстық. #BUDA: Буддизмді құрушысы. #BUDEÎ: Теріс дін болған Будда дінінде болған. #BU'DİYET: Алыстық. #BU'DİYET-İ MEKÂN: Мекеннің алыстығы, жер қашықтығы. #BU'D-U HAKİKÎ: Шынайы алыстық. #BU'D-İ MEKÂN: Жер қашықтығын. #BU'D-U MESAFE: Ара қашықтықтың алыстығын, аралықтың алыстығын. #BU'D-U MUTLAK: Шексіз дəреже алыстық. #BUĞZ: Жақсы көрмеу, дұшпандық, кек. #BUHARAT: Булар, газдар. #BUHARAT-I MUZAHREFE: Лас газдар. #BUHARÎ: (Hi.194-256) Сахиқ Бұқари атындағы ең маңызды жəне ең сенімді хадис кітабының жазушысы. #BUHAR-MİSAL: Бу секілді. #BUHL: Сараңдық. #BUHRAN: Дағдарыс, қиын жағдай, күйзеліс. #BUHRAN-I RUHÎ: Рухани күйзеліс. #BUHURLANMIŞ: Миск жаққандай, қош иестендірілген. #BURAK: Өте жүйрік жəннəт жылқысы, пырақ. #BURAK-I TEVFİK: Жəрдем көлігі, тураны жəне шындыққа ең жылдам жеткізген Аллаһтың(жж) жəрдемі. #BURAK-I TEVFİK-İ İLAHÎ: Аллаһтың (жж) ең тез жəрдем көлігі. BURÇ: Жұлдыздар шоғыры. * Қамалдың шығыңқы жері. #BURJUVA: Негізінде ауқатты қатарынан болмай тұра, қайраты жəне еңбегімен байлық жəне мақамға қол жеткізіп, оларды өз беделі мен мүддесі жолында қолданғандар тұлғаларға айтылады. #BURUC: Жұлдыз шоғырлары. #BURUC-U SÂMİYE: Аспандағы жұлдыз шоғырлары. #BÛS: Сүю, өбу. #BUTLAN: Жалған болу, негізсіз, шындыққа жанаспайтын, айғақсыз. #BUTLAN-I MANA: Мағынаның жалған болуы, мағынаның негізсіз жəне ойдан құрастырылуы. #BÜLBÜL-Ü BAĞİSTAN-I KUR'AN: Құран бақшасының бұлбұлы. #BÜLBÜL-Ü GÜL: Раушанның бұлбұлы. #BÜLBÜL-Ü HANDAN: Қуанышты жəне күлімдеген бұлбұл.
55 #BÜLBÜL-Ü ZÜL-KUR'AN: Құранның бұлбұлы, сөздердің ең əдемісі болған Құранды дүнияға жариялаған тұлға (Хз.Мұхаммед а.с.м.). #BÜLEGA: Шешендік иелері, үлкен əдебиетшілер. Мақсат, тақырып жəне тыңдаушының жағдайын сəйкес, дəл тура жəне əдемі сөз сөйлеу жəне жазу шеберлері. #BÜLEGA-YI ARAB: Араб əдебиетшілері жəне ақындары. #BÜLEND: Жоғары, биік. #BÜLUĞ: Ержету, бойжету, балиғат жасқа жету. #BÜNYAN: Ғимарат, дуал, құрылыс. #BÜNYE-İ KUR'ANİYE: Құранның ғимараты (болмысы, қабырғасы). #BÜRHAN: Нақты дəлел, дəлел құралы. #BÜRHAN-I AKLÎ: Ақылға сүйенген дəлел, ақылға қараған жəне қанағаттандырған дəлел. #BÜRHAN-I A'ZAM: Ең үлкен дəлел. #BÜRHAN-I AZÎM: Үлкен дəлел, өте үлкен дəлел. #BÜRHAN-I BAHİR: Ашық дəлел. #BÜRHAN-I BAHİR-İ VAHDANİYET: Аллаһтың (жж) бірлігінің ап-ашық дəлелі. #BÜRHAN-I EHADİYET: Аллаһтың (жж) ахадиетінің, бірлігінің ап-ашық дəлелі. #BÜRHAN-I ENFÜSÎ: Әнфуси дəлел. Адамның өзінде, ішкі əлемінде тапқан дəлел. #BÜRHAN-I HAK: Аллаһтың (жж) бар екенінің жəне бір екенінің ап-ашық дəлелі. #BÜRHAN-I HAKİKAT: Ақиқаттың дəлелі, ақиқатты көрсеткен дəлел. #BÜRHAN-I HAŞRİYE: Хаширдің дəлелі, өлгеннен кейін жаңадан тірілудің дəлелі. #BÜRHAN-I İLAHÎ: Аллаһ (жж) тарапынан Құранда білдірілген дəлел. #BÜRHAN-I İNAYET: Инауат дəлелі; əрбір болмыстың жаратылысында кемелді өнер жəне дəлме дəл өлшемдер, көзделген бірнеше мақсаттар мен пайдалардың болуынан байқалатын Аллаһтың (жж) іліміне, қалауына жəне жарылқауына қатысты дəлелдер. #BÜRHAN-I İNNÎ: Туындының туынды иесіне дəлел болуы (туманның отқа дəлел болғаны секілді), туындыдан туынды жасағанға немесе нəтижеден себебіне апаратын дəлел. #BÜRHAN-I KATI': Нақты дəлел. #BÜRHAN-I KAT'Î: Нақты дəлел. #BÜRHAN-I KAT'Î-Yİ MANTIKÎ: Логика жағынан нақты дəлел. #BÜRHAN-I KAT'Î-Yİ YAKÎNÎ: Ең сенімді, күмəнсіз нақты дəлел. #BÜRHAN-I KUDSÎ: Киелі айғақ, қасиетті дəлел (Құран). #BÜRHAN-I KUR'AN: Құранның дəлелі. #BÜRHAN-I KÜLLÎ: Күллі дəлел. Әр жерде немесе өте кең ауқымды қамтитын дəлел. #BÜRHAN-I LİMMÎ: Әсер етушіден туындыға болған дəлел. Туындыны ортаға шығарғаннан туындыға, себептерден нəтижелеріне болған дəлел. (Оттың түтінге дəлел болғаны секілді). #BÜRHAN-I MADDÎ: Материалдық дəлел, көзбен көрінген дəлел. #BÜRHAN-I MANTIKÎ: Логика жағынан сенімді дəлел. #BÜRHAN-I MUAZZAM: Өте үлкен дəлел. #BÜRHAN-I MÜNEVVER: Нұрлы дəлел (Құран). #BÜRHAN-I NÂTIK: Сөйлейтін дəлел, сөйлеген дəлел. #BÜRHAN-I NÂTIK-I SADIK: Тура сөйлеген дəлел. #BÜRHAN-I NÂTIKÎ: Сөйлеген дəлел. #BÜRHAN-I NEYYİR: Нұрлы жəне жарқын дəлел. #BÜRHAN-I NURANÎ: Нұрлы дəлел. #BÜRHAN-I NUR-EFŞAN: Нұр шашқан дəлел.
56 #BÜRHAN-I NÜBÜVVET-İ AHMEDİYE: Хз.Мұхамметтің (асм) пайғамбарлығының дəлелі. #BÜRHAN-I RİSALET: Пайғамбарлық дəлелі, пайғамбарлықты дəлелдеген дəлел. #BÜRHAN-I RUBUBİYET: Рубубиет дəлелі, Аллаһтың (жж) əрнəрсенің иесі жəне тəрбие етушісі болғандығының дəлелі. #BÜRHAN-I SADIK-I NÂTIK: Тура сөйлеген дəлел, сөйлеген тура дəлел. #BÜRHAN-I SÂTI': Ашық, шүбəсіз, нұрлы дəлел. #BÜRHAN-I ŞERİAT: Шариғаттың дəлелі, ислам дінінің дəлелі. #BÜRHAN-I TEVHİD: Тəухид дəлелі, Аллаһтың (жж) бірлігіні дəлелдеген дəлел. #BÜRHAN-I VAHDET: Уахдет дəлелі, Аллаһтың (жж) бірлігінің дəлелі. #BÜRHAN-I VÂHİDİYET: Уахидиет дəлелі, бүкіл əлемнің иесі жəне жаратушысының бірлігін көрсеткен дəлел. #BÜRHAN-I VÜCUB-U VÜCUD: Аллаһтың (жж) əзəли (басы жоқ) жəне əбəди (соңы жоқ) екендігін, бар екенін жəне бір екенін қабылдауға мəжбүр болған, одан басқасы ойлау мүмкін емес болған Аллаһтың (жж) дəлелі. #BÜRHAN-I YAKÎNÎ: Күмəн келтірмейтін нақты дəлел. #BÜRHAN-I ZÂT: Аллаһтың (жж) затының (барлығының) дəлелі. #BÜRHANÜ'T-TEMANÜ': Аллаһтан (жж) басқа илаһ болмағандығын жəне бола алмайтығын дəлелдеген дəлел. #BÜRUDET: Суықтық. #BÜRUDET-İ MU'TEDİLANE: Орташа денгейде болған болған суықтық, жылымық суық. #BÜZR: Тұқым. #CÂH: Мақам. #CAHIZ: Атақты Араб əдебиетшісі. #CAHİL: Білімсіз. #CAHİLANE: Білімсіздікпен. #CAHİLE: Білімсіз. #CAHİL-İ ECHEL: Наданның наданы, ең білімсіз. #CÂİL: Жасаушы; жаратушы. #CAİZ: 1. Ыңғайлы, қолайлы. 2. Дінде рұқсат етілген нəрсе. #CA'L: Жасаушы; жаратушы. #CA'LÎ: Жасау; жарату. #CÂLİB: Назар аудартатын, өзіне тартушы. #CÂLİB-İ DİKKAT: Назарын аудартушы. #CÂLİB-İ NAZAR-I DİKKAT: Қырағы назарларды өзіне аудартқан. #CALİNOS: Алғашқы дəуірлерде өмір сүрген Грек философының аты. #CÂMİ: Мешіт. #CÂMİ': Өзінде жинақтаған, өте ерекшеліктерді бойында жинаушы. #CÂMÎ: Өзінде жинақтаған, өте ерекшеліктерді бойында жинаушы. #CÂMİA: Қауым, қоғам. #CÂMİA-İ İSLÂMİYET: Исламиет қауымы, ислам қоғамы, мұсылман жамағаты. #CAMİD: Жансыз. * Күңгірт, көмескі. #CAMİDAT: Жансыздар. #CAMİDAT-I MEYYİTE-İ SAMİTE: Сөйлемейтін өлі жансыздар. #CAMİDİYET: Жансыздық. #CÂMİ-İ EKBER: Ең үлкен мешіт. #CÂMİ-İ EMEVÎ: Сирияның астанасы Шам (Дамаск) қаласындағы үлкен жəне манызды мешіттердің бірі. #CÂMİ-İ KEBİR: Үлкен мешіт. #CÂMİ-İ MÜBAREK: Мүбарак мешіт. #CÂMİ-İ ŞERİF: Абыройлы, мүбарак мешіт. #CÂMİİYET: Мазмұндылық, көптеген ерекшеліктерді өзінде болдырту. #CÂMİİYET-İ FITRAT: Фытраттың мазмұндылығы, жаратылыс жағынан əрнəрсемен байланысты жəне өте көп ерекшеліктер болу жəне көп нəрсеге мұқтаж болу.
57 #CÂMİİYET-İ HÂRİKA: Таң қалдыратын дəрежедегі мазмұндылық. #CÂMİİYET-İ HÂRİKULÂDE: Таң қалдыратын түрдегі мазмұндылық ерекшелігі. #CÂMİİYET-İ İSTİDAD: Қабілет мазмұндылығы, өте көп қабілеттерпді (дарындылықты) өзінде жинауы. #CÂMİİYET-İ LAFZİYE: Сөзге тəн мазмұндылық, сөздің құрылысы жағымен түрлі мағыналарды жəне ерекшеліктерді жинауы. #CÂMİİYET-İ MAHİYET: Маһиеттің мазмұндылығы, іргесінде жəне ішкі өзегінде түрлі ерекшеліктерді болуы. #CÂMİİYET-İ PÜRŞANI: Жоғары дəрежеде өте көп ақиқаттарды өзінде жинауы. #CÂMİİYET-İ TAMME: Толығымен бірнеше қабілеттерді барлық дəрежелерімен бірге өзінде жинақтауы. #CAMİÜ'L-EMEVÎ: Сирияның астанасы Шам (Дамаск) қаласындағы үлкен жəне манызды мешіттердің бірі. #CÂMİÜ'L-EZHER: Мысырдың астанасы Кайрда болған бір университет. #CÂMİ'Ü'L-KELÂM: Өте бай мағына тасыған сөз. #CÂMİÜ'L-KELİM: Өте бай мағына тасыған сөз. #CAMUS: Буйвол, енеке – дала сиырының бір түрі. #CAMUŞ: Буйвол, енеке – дала сиырының бір түрі. #CÂN: Жындар. #CÂNÂ: Ей,сүйікті. #CANAN: Сүйіктім. #CANBAHŞ: Өмір сыйлаған, жан берген. #CANHIRAŞ: Шыдай алмайтын дəрежеде қайғы жəне қасірет, төбе шашты тік тұрғызатын жəне жүрек тіксінетін, жүректі ауыртатын үрейлі. #CAN-HIRAŞ: Шыдай алмайтын дəрежеде қайғы жəне қасірет, төбе шашты тік тұрғызатын жəне жүрек тіксінетін, жүректі ауыртатын. #CÂNİ: Қылмыс жасаған, адам өлтіру секілді үлкен қылмыс жасаған. #CANİB: Бағыт, тарап. #CÂNİYANE: Кісі өлтірушідей, қанішерге тəн. #CÂNN: Жындар. #CANSİPERANE: Жанынды беретіндей, жанын пида ететін дəрежеде. #CARİ: Ағатын. #CARİH: Қайшы келетін, қабылдамаған, жоққа шығарады. #CÂSİYE: \"Қасиетті Құранның 45 ші сүресі болып Меккеде түсірілген. \"Шариат, Дəһир\" сүресі деп те атайды.\" #CAVİDANÎ: Шексіз, мəңгілік. #CÂY-I DİKKAT: Мəн беретін жер. Назарды аударатын, мəн берілуі керек нүкте. #CÂY-I HAYRET: Таң қалатын, қайран қалдыртатын. #CÂY-I İBRET: Ғибрат алатын жер, ғибрат алынатын. #CÂY-I İSTİMAL: Қолдану орны. #CÂY-I KABUL: Қабылдану орны. #CÂY-I TAACCÜB: Таң қалып қарсы алынатын нəрсе, қайран қалатын нəрсе. #CÂY-I TEESSÜF: Өкініш жері. Мұң, қайғы жəне өкінуді керектірген. #CAZİB: Тартымды. #CAZİBE: Тартымдылық, тарту қуаты. #CAZİBEDAR: Тартымды, ұнамды, сүйкімді. #CAZİBEDARANE: Тартымдылықпен. #CAZİBE-İ AZÎME: Үлкен тарту күші. #CAZİBE-İ İ'CAZ: Мұғжиза тартымдылығы, мұғжиза болудан туындаған тартымдылық. #CAZİBE-İ RAHMET: Аллаһтың (жж) мейірімділігінің тартымдылығы. #CAZİBE-İ RAHMET-İ RAHMAN: Рахманның рахметінің тартымдылығы, шексіз мейірімі болған Аллаһтың (жж) рахметінің тартымдылығы. #CAZİBE-İ UMUMÎ: Жалпы тартылыс күші. Жалпылама түрде денелердің, көлемдердің бір бірін (магнит секілді) тартуы.
58 #CAZİBE-İ UMUMİYE: Жалпы тартылыс күші. Жалпылама түрде денелердің, көлемдердің бір бірін (магнит секілді) тартуы. #CAZİBE-İ UMUMİYE-İ KÂİNAT: Әрнəрсені қамтыған əлемдегі тартылыс қуаты. #CAZİBİYET: Тартымдылық, сүйкімділік. #CEBANET: Қорқақтық. #CEBBAR: Қатыгез зұлымдық пен күштеушілік жасайтын мағынасында адамдар үшін қолданады. * \"Қалағанын жасай алатын шексіз ұлылық жəне күш иесі\" мағынасында, Аллаһтың (жж) сипаты. #CEBBARANE: Зұлым жəне күштеушілік жасайтын (адамдардай). * (Аллаһ ж.ж.) Қалағанын міндетті түрде жасап, қалағанына күші жететін. #CEBBAR-I HODFÜRUŞ: Өзінді көрсетуге жəне ұнаттыруға тырысатын мақтаншақ. #CEBEL: Тау. #CEBEL-İ ARAFAT: Арафат тауы. Мекке қаласының 16 км шығысындағы мүбарак тау. #CEBEL-İ AREFE: Арафат тауы. Мекке қаласының 16 км шығысындағы мүбарак тау. #CEBEL-İ AZİZ: Мүбарак ұлы тау. #CEBEL-İ CUDİ: Жуди Тауы. #CEBEL-İ HİRA: Хира Тауы. Пайғамбарымызға алғашқы уахидің келген үңгірдің орналасқан Меккедегі Нұр Тауы. #CEBEL-İ KAMER: Африкадағы Ніл өзенінің шыққан Қамар тауы. #CEBEL-İ SELÂMET: Сəламат (қорқусыздық, қатерсіздік, аман қалу) тауы. #CEBEL-İ TUR: Тұр Тауы. Хз.Мұса (ас) 40 күн Аллаһқа ғибадат етіп жалбарынған жəне Аллаһтың (жж) Тəурат кітабымен жарылқаған мүбарак тау. #CEBEL-İ UHUD: Ухуд тауы. Мəдине қаласынан таяу 2 км солтүстіктегі тау. #CEBELÜ'L-KAMER: Қамар тауы. #CEBERUT: Күш қолдану, қалағанын зорлықпен жасаттыру. #CEBERUTİYET: Күш, қуат, үлкендік жəне əкімдік. #CEBHE: Жүз, алдыңғы, маңдай. #CEBHE-İ ÂDEM: Хз. Адам (ас) пайғамбардың маңдайы. #CEBÎN: Қорқақ, жүрексіз, су жүрек. #CEBİR: Зорлық-зомбылық, күштеу. #CEBİR MUKABELE İLMİ: \"Харезми атында мұсылман ғалымының \"Қисабул уəл Мукабеле\" есімімен жазған кітабында назарға ұсынған математика ілімі.\" #CEBİR VE İTİZAL: Жебрие жəне Мутизеле Мəзхəбтары. #CEBR: Зорлық-зомбылық, күштеу. #CEBR VE İTİZAL: Жебрие жəне Мутизеле Мəзхəбтары. #CEBRAİL: Уахидің періштесі. Ең үлкен төрт періштеден бірі болып Аллаһтың (жж) əмірлерін пайғамбарларға əкелумен міндеттелінген. #CEBREN: Күштеп, қысым көрсетумен. #CEBRÎ: Күштеп, қинау.* Жебрие Мəзхабынан болған. #CEBR-İ KANUNÎ: Заңның күштеуі, заң қуаты. #CEBR-İ KAT'Î: Кесімді мəжбүрлеу, сөзсіз күш. #CEBR-İ KEYFÎ-İ KÜFRÎ: Кəпірліктен туындаған өз бетінше күштеу. #CEBR-İ MUTLAK: Шексіз зорлық, шектеусіз-шартсыз күштеу. #CEBR-İ UMUMÎ: Жалпылама күштеу, баршаға тиетін зорлық. #CEBRİYE: Адамның қалау-еркін жоққа шығарған жəне əрбір əрекетін қаласа да қаламаса да жасауға мəжбүр болғандығын идея қылған теріс ағым. #CEDD: Ата, əкесінің əкесі. #CEDAVİL: Құбырлар, су арықтары. #CEDD-İ EMCED: Абыройы биік ата. #CEDD-İ NEBİ: Пайғамбарымыздың (асм) атасы. #CEDD-İ ZÎŞAN: Атақты, абыройы ұлы ата. #CEDİD: Жаңа. #CEDVEL: Құбыр. * Канал, арық. * Тізім, таблица.
59 #CEFA: Қысым, қиналыс, азап. #CEFA-ENDER: Жапа шегу ішінде, қиналыс жəне қысым ішінде. #CEFAKÂR: Азап шеккен, қиналыс шеккен. #CEHALAT: Надандықтар, сауатсыздықтар. #CEHALET: Надандық, сауатсыздық. #CEHD: Еңбектену, еңбек ету, бар күшінді салу. #CEHENNEM: Ақіретте күнəһарлардың азап көрген орны. #CEHENNEMÎ: Жаһаннам секілді. #CEHENNEM-İ CİSMANÎ: Жаһаннамның денелік, материалдық азап жағы. #CEHENNEM-İ DAİME: Жалғаса беретін соңы бітпейтін жаһаннам. #CEHENNEM-İ KÜBRA: Үлкен жаһаннам, ақіреттегі жаһаннам. #CEHENNEM-İ MANEVÎ: Мағынауи жаһаннам, жүрек жəне рухқа тəн азап жəне қиналыс. #CEHENNEM-İ MANEVİYE: Мағынауи жаһаннам, жүрек жəне рухқа тəн азап жəне қиналыс. #CEHENNEM-İ SUĞRA: Кіші жаһаннам (Жердің астында, дүнияның ортасындағы от қабаты). #CEHENNEM-NÜMUN: Жаһаннамға ұқсайды. #CEHİL: Надандық, сауатсыздық. #CEHL: Надандық, сауатсыздық. #CEHL-İ AZÎM: Үлкен надандық (сауатысыздық). #CEHL-İ MUTLAK: Шексіз, толық сауатсыздық. #CEHL-İ MÜREKKEB: Еселенген надандық. Сауатсыздығының парқында болмай, өзін білемін деп ойлайды. (Сезім немесе бос ойдың алдатуымен, жаңылыс нəрсені ақылмен дұрыс деп қабылдағандықтан). #CEHÛL: Өте надан (сауатсыз). #CELADET: Батырлық, қаһармандық, мықтылық. #CELAL: Үлкендік, ұлылық, айбындылық. #CELALEDDİN: Ерекше есім. #CELALEDDİN-İ HARZEMŞAH: Хорезмшах тегінен 7-ші жəне соңғы билеушісі. Тарихта батырлық жəне білімдарлығымен танымал. #CELALEDDİN-İ SÜYUTÎ: (Хж.849-911) Мысырлылық. Тəпсір, фиких, хадис тақырыбында құнды шығармалар жазған өте үлкен ислам ғалымы. Мүштехид жəне Хадис имамы. #CELALÎ: 1. Ұлылық жəне айбындылықпен қатысты. 2. Аллаһтың (жж) Желал есіміне тəн; ешкім қарсы тұра алмайтын күш, қуат жəне ұлылық иесі болған (Аллаһқа ж.ж.) ишарат еткен. #CELB: 1. Өз жағына алу, тарту. 2. Әкелу, апару. 3. Қолға түсіру. 4. Ресми қағазбен шақыру. #CELB-İ DİKKAT: Назарды өзіне аударту. #CELB-İ ERVAH: Рухтарды шақыру, рухтарды шақырып əкелу. #CELB-İ ERVAH-I TAYYİBE: Жақсы рухтарды шақырып əкелу. #CELB-İ NEF': Пайданы қолға түсіру, пайда əкелу. #CELB-İ RIZIK: Ризық əкелу, ризықты қолға түсіру. #CELB-İ RIZK: Ризық əкелу, ризықты қолға түсіру. #CELB-İ SAVT: Алыста болғандардың дауыстарын аулап əкелу, жақындату; алыстан хабарласу, дыбыс əкелу (радио т.б.с.с.). #CELB-İ SURET: Алыста болғандардың суретін немесе көріністерін көз алдына əкелу, ведиомен сөйлесу. #CELBKÂRANE: Өзіне тартатындай, өз жағына тартатын түрде. #CELBNAME: Ресми шақыру қағазы. #CELBÜ'L-MENAFİ: Пайдаларды қолға түсіру, пайдалар табу. #CELCELUTİYE: Хз.Алидің (ра) Мұхаммед Пайғамбарымыздан (асм) алған дəрістерден жазылған Суранише қасидесі (жыр дастаны). #CELEVAT: Сəулелер, шағылыстар, көріністер. #CELÎ: Нұрлы, ашық, белгілі, ортада, көрінген.
60 #CELİL: Абыройы асқақ, ұлылық жəне айбындылық иесі. #CELLAD: (Өлім жазасына кесілгендерді) өлтіретін жендет. #CELLE CELALÜHÜ: Исламда «Аллаһ» аты аталғанда «Әрбір жерде жəне əрбір уақыт ұлылығын көрсеткен, Ұлылылардың Ұлысы Аллаһ» мағынасында «Аллаһ Жəлла Жəллалуһу» деп айтылады. #CELSE: Мəжіліс, жиналыс. #CELSE-İ MUHAKEME: Сот мəжілісі. #CEM': Жиналу, бір жерде бас қосу. * Көпшілік, көптікті көрсеткен сөз. #CEMAAT: Жамағат. #CEMAAT-İ ÂLÎ: Мағынауи ұлы құндылықтарға ие жамағат. #CEMAAT-İ AZÎME: Өте үлкен жамағат. #CEMAAT-İ AZÎME-İ İSLÂMİYE: Мұсылмандардың үлкен жиыны. #CEMAAT-İ BEŞERİYE: Адамзат қоғамы. #CEMAAT-İ İNSANİYE: Адамдардың бірлесуі. #CEMAAT-İ İSLÂMİYE: Ислам қоғамы, мұсылмандар жиыны. #CEMAAT-İ KESÎRE: Көп санды жиын, көпшілік қауым. #CEMAAT-İ KÜBRA: Үлкен жамағат, үлкен жиын. #CEMAAT-İ MEŞHURE: Атақты жамағат, белгілі жəне танымал қауым. #CEMAAT-İ MUVAHHİDÎN: Аллаһтың бірлігіне сенгендер жамағаты (қоғамы). #CEMAAT-İ MÜBAREKE: Мүбарак жамағат (жиын). #CEMAAT-İ MÜKELLEFÎN: Міндеттілінген жəне жауапты жамағат. #CEMAAT-İ MÜ'MİNÎN: Муминдер жамағаты, имандылыар қоғамы. #CEMAAT-İ MÜSTEMİA: Тыңдарман жамағат. #CEMAAT-İ MÜTESANİDE: Бір-біріне сүйенген жамағат. #CEMAAT-İ NURANİYE: Иман жəне Құран нұрымен нұрланған жамағат. #CEMAAT-İ RUHANİYE-İ MÜCAHİDÎN: Рухани жəне мағынауи құндылықтарға мойынсұнған мұджаһиттер (күрескерлер); Аллаһ (жж) жолында күрескендер. #CEMAAT-İ SAHABE: Сахабалар жамағаты, Хз. Мұхаммед Пайғамбарымызбен (асм) бірге болған, Ислам дінін одан үйренген Мұсылмандар қоғамы. #CEMAAT-İ ŞÜHEDA: Шахидтер жамағаты, Аллаһ (жж) жолында өлгендер жамағаты. #CEMAAT-İ UZMA: Үлкен жамағат, ұлы жиын. #CEMAATÎ: Жамағатқа тəн, жамағатқа қатысты. #CEMAATİYE: Қоғамға қатысты. #CEMADAT: Жансыздар. #CEMADİYET: Жансыздық. #CEMAHİR-İ MÜTTEFİKA: Біріккен мемлекеттер, татуласып біріккен мемлекеттер. #CEMAHİR-İ MÜTTEFİKA-İ AMERİKA: Америка Құрама Штаттары. #CEMAHİR-İ MÜTTEFİKA-İ İSLÂMİYE: Біріккен Ислам Мемлекеттері. #CEMAL: Әдемілік. #CEMALÎ: Әдемілікпен қатысты. #CEMALPEREST: Әдемілікке құмар жəне ғашық. #CEMAL-PEREST: Әдемілікке құмар жəне ғашық. #CEM'AN: Жинақталған, біртұтас. #CEMAZİYE'L-ÂHİR: Арапша айлардың алтыншысы. #CEMED: Мұз. #CEMEL: Еркек түйе. #CEMİ': Бүкіл, бəрі. #CEM'-İ EZDAD: Қарама-қайшылардың бір арада болуы, бір бірін кері тебуші нəрселерді бір араға келтіру. #CEM'-İ KUTBİYET VE FERDİYET VE GAVSİYET: Кутбиет, фəрдиет жəне ғаусиет деп аталған əулиеліктің ең жоғарғы дəрежелермен бір тұлғада жинақталуы, үшеуіне бірге ие болу. #CEM'-İ KUVVET: Қуатты бір қолға жинау. #CEM'-İ MAL: Дүния жинау, бай болу.
61 #CEM'-İ ZIDDEYN: Екі терістің бір жерде болуы, қарама-қайшылық. #CEMİ'-İ EVSAF-I KEMALİYE: Кемелді сипаттардың барлығы, кемшіліксіз жəне жоғарғы сипаттардың (қабілеттердің) барлығы. #CEMİ'-İ FÜNUN-U EKVAN: Дүниядағы барлық оқиғалар мен болмыстарды зерттейтін барлық ілімдер. #CEMİL: [Аллаһтың (жж) көркем жəне мүбарак есімдерінен] əдеміліктері шексіз жəне соңы болмаған. #CEMİLANE: 1. Сұлулық иесіне жарасатын түрде. 2.Әдеміше, сұлу түрде. #CEMİL-İ ALELITLAK: Әрбір жағымен шексіз жəне соңы болмаған сұлулықтар иесі (Аллаһ ж.ж.). #CEMİL-İ ALE'L-ITLAK: Әрбір жағымен шексіз жəне соңы болмаған сұлулықтар иесі (Аллаһ ж.ж.). #CEMİL-İ BÂKİ: Мəңгі жəне өлімі жоқ (Baki) жəне шексіз сұлулықтарға ие болған (Cemil) (Аллаһ ж.ж.). #CEMİL-İ BÎMİSAL: Теңі жəне ұқсасы болмаған (Bimisal) жəне шексіз сұлулықтар иесі болған (Cemil)(Аллаһ ж.ж.). #CEMİL-İ LEMYEZEL: Уақытша болмаған жəне өлімі жоқ мəңгі жəне шексіз бола беруші (Lemyezel) болған жəне шексіз сұлулық иесі болған (Cemil) Аллаһ (жж). #CEMİL-İ MUTLAK: Соңы жоқ жəне шексіз (mutlak) сұлулықтардың иесі (Аллаһ ж.ж.). #CEMİL-İ ZÜLCELAL: Шексіз ұлылық жəне күш иесі (Zülcelal), соңы жоқ жəне шексіз əдеміліктердің иесі болған Аллаһ(жж). #CEMİL-İ ZÜLKEMAL: Шексіз кемелділік жəне жоғарғы сипаттарға ие (Zülkemal) жəне əдеміліктері шексіз жəне соңы болмаған (Аллаһ ж.ж.). #CEM'İYAT: Ұйымдар, қоғамдар. #CEM'İYAT-I HAYRİYE: Қайырлы ұйымдары, игілік үшін құрылған бірлестік жəне қауымдастық. #CEM'İYET: Бірлестік, қоғам. Топ. Бір араға жиналу. Одақ. #CEM'İYET-İ AHBAB: Достардың жиналуы, сүйікті достар жиналысы. #CEM'İYET-İ AZÎME: Өте үлкен жиналыс. #CEM'İYET-İ BEŞER: Адамзат қоғамы, адам қауымы. #CEM'İYET-İ BEŞERİYE: Адамзат қоғамы, адам қауымы. #CEM'İYET-İ HATIR: Ой, ақыл жəне зейінді шашыратпай бір жерде жинақы ұстау жəне ояулы болу. #CEM'İYET-İ İLMİYE: Ғылыми қоғам, ғылым саласында жетілген топ, мамандардың ұйымы. #CEM'İYET-İ İSLÂMİYE: Ислам қоғамы, мұсылмандар жиыны. #CEM'İYET-İ KÂİNAT: Әлем деп аталған жаратылған болмыстардың жиынтығы. #CEM'İYET-İ KUDSİYE: Киелі жəне мүбарак жиналыс. #CEM'İYET-İ MİLLÎ: Ұлттық ұйым, халықтан құралған қоғам. #CEM'İYET-İ MİLLİYE: Ұлттық ұйым, халықтан құралған қоғам. #CEM'İYET-İ NAKŞİYE: Нахшибенді тариқатының жамағаты. #CEM'İYET-İ NURANİYE: Иман жəне Құран нұрымен (ақыл жəне жүректері) нұрланған жамағат. #CEM'İYET-İ SİYASİYE: Саяси ұйым, партия. #CEM'İYET-İ ŞÛRA: Ақылдасу тобы, бас қосып ақылдасу жиыны. #CEM'İYET-İ ULEMA: Ғалымдар тобы. #CEM'İYET-İ UZMA: Өте үлкен бірлестік. #CEM'İYETLİ: Қамтушы, ішіне алушы жəне жинақтаушы болған; əртүрлі бірнеше нəрсені, түрлі дəржелерімен бірге өзінде жинақтаған. #CEMM-İ GAFÎR: Қалың адам тобы, көпшілік. #CENAB: Ұлылықты баяндау үшін, құрмет мақсатымен айтылады. Жəнəбы Хақ, Жəнəбы Расулы Кибрия (асм)... секілді. #CENAB-I HAK: Аллаһ. #CENAH: Қанат, тарап, жақ.
62 #CENAH-I HİMAYE: Қорғайтын қанат, қамқорлық қанаты, қорғау қанаты. #CENAH-I ŞEFKAT: Мейірімділік қанаты. #CENAZE-İ MANEVİYE: Мағынауи жаназа, (ауысп.) өлі жəне ешқандай денелік тірлігі қалмаған, бар болып артында қалдырған мағынауи естеліктері немесе періштелер тарапынан тіркелген мағынауи жазулары. #CENGÂVER: Өте жақсы жауынгер, батыр, қаһарман. #CENİN: Ана қарнындағы бала. #CENNET-ÂBÂD: Мəңгі жəннəт. #CENNET-ÂSÂ: Жұмақ секілді. #CENNET-İ A'LÂ: Ең жоғарғы жұмақ. #CENNET-İ BÂKİYE: Мəңгілік жəннəт. #CENNET-İ CANAN: Сүйіктілер жұмағы. #CENNET-İ DAİME: Мəңгі жəннəт, шексіздікке дейін жалғасатын жұмақ. #CENNET-İ EBEDİYE: Мəңгілік жəннəт. #CENNET-İ HUSUSİYE: Жеке жұмақ, əркімнің тек өзіне қатысты болған жəннəт. #CENNET-İ KÂZİBE-İ DÜNYEVİYE: Жалған жəне алдамшы дүния жұмағы. #CENNET-İ KÂZİBE-İ ZÂİLE: Өткенші жалған жəннəт. #CENNET-İ KUR'ANİYE: Құран жəннəті. #CENNET-İ MANEVİYE: Мағынауи жəннəт. #CENNET-İ RAHMET: Рахмет жəннəті, Аллаһтың (жж) мейірімділік жұмағы. #CENNET-MİSAL: Жəннəт секілді. #CENNETNÜMUN: Жəннəт секілді. #CENNETÜ'L-FİRDEVS: Фердауыс жұмағы. #CENNETÜ'L-ME'VA: Мəууа жəннəті. #CENUB: Онтүстік. #CEPHE: Дұшпанның қарсысындағы алғашқы соғыс шебі. #CEPHE-İ ÂDEM:Хз.Адамның (ас) маңдайы. #CEPHE-İ HARB: Соғыс шебі. #CERAHAT: Ірің, ісіктің суы. #CERAİD: Баспасөздер, газеттер. #CERBEZE: Хақты теріс, терісті хақ суретінде көрсететін дəрежеде алдайтын ақыл деңгейі. #CERBEZE-ÂLÛD: Айлакер. #CERCİS: Хз.Исадан (ас) кейін Палистинада өмір сүрген, Інжілмен амал еткен, қатты қорлықпен, қинаумен шəхид етілген пайғамбар. #CEREYAN: Аққан, ағу, жүріс, əрекет еткен. * Ағын, əрекет. * Бір ой жəне бір мақсат үшін қоғамдық əрекет. * Ортаға шығу, болып біту. #CEREYAN-I AHVAL: Жағдайлардың жəне оқиғалардың пайда болуы жəне таралуы. #CEREYAN-I AZÎM: Үлкен ағым, үлкен ағыс. #CEREYAN-I BİD'AKÂRANE: Дін өмірін бұзатын жаңалықтар мен өзгерістерге жақтастық қозғалысы, дінге зиян беретін реформалық əрекет. #CEREYAN-I BİD'ATKÂRANE: Дін өмірін бұзатын жаңалықтар мен өзгерістерге жақтастық қозғалысы, дінге зиян беретін реформалық əрекет. #CEREYAN-I DALALET: Адасу ағымы, діннен адастыру жəне алыстату қозғалысы. #CEREYAN-I İMANÎ: Иман ағымы, иманды құтқару жəне күшейту əрекеті. #CEREYAN-I KÜFRİYANE: Кəпірлік ағымы, Аллаһты (жж) жəне дінді мойындамау қозғалысы. #CEREYAN-I KÜFRÎYE: Кəпірлік ағымы, Аллаһты (жж) жəне дінді мойындамау қозғалысы. #CEREYAN-I MÜNAFIKANE: Мұнафықтық ағым, дінсіздігін жəне Ислам дініне дұшпандығын жасырып, ниетін білдіртпей дінді бұзу, адастыру, əлсірету жəне негізін бұрмалау түріндегі екіжүзділік ағымы.
63 #CEREYAN-I MÜSTEBİDANE: Қатал əкімшілік ағымы, еркіндік жəне бостандық құқықты мойындамайтын басқыншылық түсінігі жəне əрекет. #CEREYAN-I NEMRUDANE: Немруттық ағым, Немруттық түсінік жəне əрекет, залым жəне мейірімсіз əрекет. #CEREYAN-I NURANÎ: Нұрани ағым, нұрға қызмет ету жəне еңбектену тобы. #CEREYAN-I RİBA: Пайыздың жүзеге асуы, пайыз жолымен пайда табу ағымы. #CEREYAN-I SURÎ: Қолдан жасалған ағым, жасанды қозғалыс, сырттай көрінген əрекет. #CEREYAN-I ZINDIKA: Дінсіздік ағымы, жасырын дінсіздік əрекеті. #CERH: 1. (Бір ойды, бір идеяны) əшкерлеу. 2. Жаралау, жарақаттау. #CERİDE: Газет. #CERİDE-İ İSLÂMİYE: Ислам газеті, ислам дінімен қатысты газет, мұсылман газеті. #CERİDE-İ SEYYARE: Кезбе газет. #CERİHA: Жара, көгерген жер. #CERRAH: Ота жасаған, оташы. #CERRAHİYE: Оташылық, отамен қатысты. #CERRAR: Ақша жинаған, тіленші. #CESAMET: Ірілік, үлкендік. #CESARET: Батылдық, батырлық, қорықпаушылық. #CESARET-İ FEVKALÂDE: Таңғаларлық батырлық, бұрың-соңды болмаған қаһамандық, өте жоғары қайсарлық. #CESARET-İ FITRİYE: Фытри батырлық, жаратылысынан тұла бойында болған батырлық. #CESARET-İ İMANİYE: Имандылығынан туындаған батырлық. #CESED-İ MİSALÎ: Мысали дене, мысал əлеміндегі болмыстар секілді материалсыз дене, айнадағы кескін секілді немесе рух жəне періштелердегі секілді орын алмайтын түрдегі дене. #CESED-İ NECMÎ: Жұлдыздарға ұқсайтын нұрлы жəне өте жеңіл жəне тығыздығы болмаған дене. #CESÎM: Үлкен, ірі денелі. #CESSAS: Тыңшылық жасасған, жасырын тінту жасаған, жансыз, агент. #CESURANE: Батырлықпен. #CETVEL: Құбыр. * Канал, арық. * Тізім, таблица. #CEVABEN: Жауап ретінде. #CEVAB-I ÂLÎ: (Ілми жəне мағынауи құнды) ұлы жауап. #CEVAB-I HAKGÛYANE: Тура мен ақиқатты білдірткен жауап. #CEVAB-I HAK-GÛYANE: Тура мен ақиқатты білдірткен жауап. #CEVAB-I HAKİKÎ: Нағыз жауап, толық жəне орынды жауап. #CEVAB-I HAZRET-İ RİSALETPENAHÎ: Пайғамбарлық міндетінің қорғаушысы жəне тірегі (Risaletpenah) болған Хз.Мұхамметтің (асм) жауабы. #CEVAB-I HAZRET-İ RİSALET-PENAHÎ: Пайғамбарлық міндетінің қорғаушысы жəне тірегі (Risaletpenah) болған Хз.Мұхамметтің (асм) жауабы. #CEVAB-I İCMALÎ: Мазмұнды жауап, қысқа жəне түйінді жауап. #CEVAB-I MÜSKİT: (Қуатты дəлелдерге сүйенген) үнін өшіретін жауап. #CEVAB-I RED: (Қабылдамауды білдірткен) қарсы жауап. #CEVAB-I SAVAB: Тура жауап. #CEVAB-I ŞÂFÎ: Ем болатын жауап, (ауысп.) проблемаларды шешетін, ақыл, рух, жəне ұжданды тыныштандыратын жауап. #CEVABÎ: Жауап ретінде. #CEVABÜ'L-AHMAKİ'S-SÜKÛT: Ақымаққа (ақылы жоққа) жауап үндемеу, жауап бермеу. #CEVAHİR: Жаухарлар, өте құнды жəне аз болатын пайдалы қазба немесе тастар. * Негізгі материалдар; атомдар. * Өте құнды жəне маңызды ақиқаттар мен мағыналар. * Жоғары жəне сапалы қабілеттер. * Таза жəне негізгі материалдар.
64 #CEVAHİR-İ ÂLİYE: Жоғарғы құндылықтарға ие жауһарлар, пайдалы қазбалар, (ауысп.) жоғарғы қабілетті, жетілген, таңдаулы жəне құнды тұлғалар. #CEVAHİR-İ FERD: Паршаларға бөлінбейтін жауһарлар, негізгі материалдар, атомдар. #CEVAHİR-İ FERDİYE: Паршаларға бөлінбейтін жауһарлар, негізгі материалдар, атомдар. #CEVAHİR-İ GALİYE: Өте құнды жаухарлар (рисалелер). #CEVAMİÜ'L-KELİM: Сөзі аз мағынасы көп сөздер, өте бай мағыналы сөздер, мазмұнды сөздер. #CEVANİB: Жан-жақтар, жақтар, тарап. #CEVANİB-İ SAİRE: Басқа жақтар, екінші жақтар, өзге тараптар. #CEVARİH: Дене ағзалары, дене мүшелері (қол, аяқ секілді). #CEVASİS: Тыңшылар, жансыздар. #CEVASİS-İ FÜNUN: Ілім деп аталған тыңшылар. Табиғат оқиғаларының негізі болған (жасырын) заңдар мен жүйелерді зерттеп ашатын (табатын) ілімдер. #CEVAZ: (Дін немесе заң жағынан) рұқсат етілген. #CEVAZ-I KANUNÎ: Заң жағынан рұқсат. #CEVAZ-I KATL: Өлтіруге рұқсат. #CEVAZ-I ŞER'Î:Шариғаттың рұқсаты, ислам дінінің рұқсаты. #CEVELAN: Жүру, кезу. #CEVELANGÂH: Кезу жері. #CEVF: Қуыс, ойық. * Орта, жарты. * Қарын, іш. #CEVHER: Қымбатты тас.* Таза, негіз. * Атом. #CEVHER-BAHA: Жаухар құндылығында. #CEVHERÎ: Негізгі, асыл. #CEVHER-İ BEYANÎ: Әдеби өнер жаухары; сөз өнері тұрғысынан құндылығы жоғары жəне таңғажайып (теңдессіз) ерекшелік түсіндіру тəрізіндегі теңдессіз əдемілік. #CEVHER-İ FERD: Зере, атом. #CEVHER-İ FERÎD: Теңі жəне ұқсасы болмаған жаухар. #CEVHER-İ RUH: Рух жаухары, адамның асыл жəне негізгі рухы. #CEVİZ-İ HİNDÎ: Үндістан жаңғағы. #CEVŞEN: Сауыт. * Пайғамбарымыздың (асм) ең үлкен жəне маңызды дұғасының есімі. #CEVŞENÜ'L-KEBİR: Пайғамбарымызға (асм) уахи болып келген өте құнды жəне өте маңызды үлкен дұға. #CEVV: Атмосфера, жер мен көктің арасы. #CEVVAD: Өте жомарт, көп жəне мол сыйлықтар иесі; Аллаһтың (жж) бір есімі. #CEVVADANE: Өте көп жəне мол сыйлықтар мен игіліктер жасаушыға жарасатын түрде. #CEVVAL: Өте қозғалмалы, үнемі қозғалатын. #CEVV-İ ÂSUMAN: Көк жүзі, аспан бостығы. #CEVV-İ FEZA: Космос, ғарыш. #CEVV-İ HAVA: Атмосфера. #CEVV-İ SEMA: Көк жүзі, аспан бостығы, атмосфера. #CEYB-İ KALB: Жүрек қалтасы. #CEZ': Сабырсыздықтан мазасызданып қайғыру, ренжіп жылап шағымдану. #CEZA: Жазалау. * Қылмыс жасағандарға берілген азап. #CEZA': Сабырсыздықтан мазасызданып қайғыру, ренжіп жылап шағымдану. #CEZAEN: Жаза ретінде. #CEZAHÜMÜLLAHU HAYRAN: Аллаһ (жж) оларға қайырлы (жақсы) жауаптар берсін мағынасындағы дұға. #CEZALET: Сөйленген сөздердің тақырыбына жəне көзделген мақсатына сай, мағына жəне дауыс жағынан үйлесімді, қисынды жəне əсерлі болуы.
65 #CEZALET-İ BEYAN: Баяндаудағы жəне түсіндірудегі айтылған тақырыпқа жəне көзделген мақсатқа сай, мағына жəне дауыс жағынан үйлесімді, қисынды жəне əсерлі болуы. #CEZALET-İ BEYANİYE: Баяндаудағы жəне түсіндірудегі айтылған тақырыпқа жəне көзделген мақсатқа сай, мағына жəне дауыс жағынан үйлесімді, қисынды жəне əсерлі болуы. #CEZALET-İ HÂRİKA: Сөйленген сөздердің таңғажайып түрде тақырыбына жəне көзделген мақсатына сай, мағына жəне дауыс жағынан үйлесімді, қисынды жəне əсерлі болуы. #CEZALET-İ NAZM: Сөздердің тəртібіндегі үйлесімділік, тұтастық жəне қисындылық. #CEZALET-İ NAZMİYE: Сөздердің тəртібіндегі үйлесімділік, тұтастық жəне қисындылық. #CEZALET-İ NİZAM: (Сөз өнерінде) дыбыс, сөз жəне түсіндіру жүйесіндегі үйлесімділік, тұтастық жəне қисындылық. #CEZAÜ'Ş-ŞART: Шартты сөйлемде (… ise), (… se) жалғауынан кейін келетін сөйлем, шартты сөзге байланған нəтиже. #CEZA-YI AMEL: Жасалған істің немесе қылықтың жазасы. #CEZA-YI NAKDÎ: Ақшалай жаза төлеу. #CEZB: Өзіне қарай тарту. #CEZBE: 1. Тарту, тартылыс. 2. Аллаһқа (жж) деген махаббаттан шабыттанып есінен таңу. #CEZBEDARANE: 1. Тартатын түрде. 2. Аллаһқа (жж) деген махаббатпен есінен таңатындай. #CEZBEDEN: Өзіне тартқан, қаратқан. #CEZBE-EDÂ: Есерлене шабыттанған, өзін-өзі ұмытарлық дəрежеде қуану. #CEZBEKÂRANE: 1. Тартатын түрде. 2. Аллаһқа (жж) деген махаббатпен есінен таңатындай. #CEZB-İ RUTUBET: Ылғалды, дымқылды тарту. #CEZİRE: Арал. #CEZİRE-İ VASİA: Кең арал. #CEZİRETÜ'L-ARAP: Арап жарты түбегі. #CEZİM: Нақты шешім, нақты сенім, нақтылық. #CEZM: Нақты шешім, нақты сенім, нақтылық. #CILIZ: Арық, жүдеу. #CİBAL: Таулар. #CİBİLLÎ: Жаратылыс, жаратылыстан туындаған, жаратылыстағы. #CİBİLLİYET: Фытрат, жаратылыс, жаратылыстағы ерекшелік. #CİBRİL: Жебрейіл (ас), уахи періштесі, пайғамбарларға Аллаһтан (жж) уахи əкелген періште. #CİBRİL-İ EMİN: Толық сенімді уахи періштесі Жебрейіл (ас), Аллаһтан (жж) алған уахиді кемшіліксіз, толық, болғанындай əкелген, сенімді уахи періштесі Жебрейіл. #CİDAL: Күрес, қақтығыс, соғыс, айқас. #CİDDEN: Салмақты түрде, шынайылықпен. #CİDDÎ: Таза жəне шынайы, салмақты. #CİDDİYET: Салмақтылық, байсалдылық, қоспасыз жəне шынайылық. #CÎFE: Өлімтік, жейіркенішті нəрсе. #CİFİR: Әріптердің əрбіреуінің экваленті болған санау (сан) құнындағы сөздер жəне сөйлемдерді зерттейтін ілім. #CİFR: Әріптердің əрбіреуінің экваленті болған санау (сан) құнындағы сөздер жəне сөйлемдерді зерттейтін ілім. #CİFREN: Джифр болып, джифр құндылығында болып. #CİFRÎ: Джифрмен қатысты. #CİĞERSÛZ: Өте аянышты. Қатты қайғылы. #CİĞERŞİKÂF: Өте аянышты, ауыр қайғы беретін.
66 #CİĞER-ŞİKÂF: Өте аянышты, ауыр қайғы беретін. #CİHAD: Дін жолында қайрат көрсету жəне соғысу, Аллаһ (жж) жолында күресу. #CİHAD-I ASGAR: Кішкентай жихад, кішкентай соғыс. #CİHAD-I DİNÎ: Дінге қатысты соғыс, дін үшін болған соғыс. #CİHAD-I DİNİYE: Дінге қатысты соғыс, дін үшін болған соғыс. #CİHAD-I EKBER: Үлкен жихат, үлкен соғыс. #CİHAD-I MANEVÎ: Мағынауи жихад, иман жəне Құран жолында қайрат көрсету жəне қызмет ету. #CİHAD-I MANEVİYE: Мағынауи жихад, иман жəне Құран жолында қайрат көрсету жəне қызмет ету. #CİHAN: Дүния, əлем, ғалам. #CİHANBAHA: Әлемдей құнды, дүниядай бағалы. #CİHAN-BAHA: Әлемдей құнды, дүниядай бағалы. #CİHANDEĞER: Әлем құндылығында, дүния бағасында. #CİHAN-DEĞER: Әлем құндылығында, дүния бағасында. #CİHANGİR: Атақты, дүнияны жаулаушы, дүнияға таралған. #CİHAN-I İBRET: Ғибратқа толы дүния. #CİHAN-I İLM: Ілім дүниясы. #CİHANKIYMET: Әлем құндылығында, дүния бағасында. #CİHAN-KIYMET: Әлем құндылығында, дүния бағасында. #CİHANPESEND: Дүнияға қарсы тұрған. #CİHAN-PESEND: Дүнияға қарсы тұрған. #CİHANPESENDANE: Бүкіл дүнияға қарсы тұратындай. * Барлық дүния ұнататындай түрде. #CİHAN-PESENDANE: Бүкіл дүнияға қарсы тұратындай. * Барлық дүния ұнататындай түрде. #CİHANŞÜMUL: Дүния жүзілік, əлемдік. #CİHAN-ŞÜMUL: Дүния жүзілік, əлемдік. #CİHAR-I YÂR-I GÜZİN: Таңдалған жəне мадақталған төрт дос мағынасында болып Хз.Әбубəкір (ра), Хз.Омар (ра), Хз.Осман (ра) жəне Хз. Алиге (ра) бірге берілген ортақ есім. #CİHAT: Жақтар, тараптар, бағыттар. #CİHAT-I ERBAA: Төрт тарап, төрт жақ. #CİHAT-I HİDAYET: Хидает бағыттары, тура жəне аман қалу жолын көрсеткен жақтар, тураға жəне шындыққа жеткізетін тараптар. #CİHAT-I MÜNASEBAT: Байланыс жақтары, қатысты тараптары. #CİHAT-I NAZMİYE: Сөйлем жəне сөздердің жүйе жəне тəртіп жақтары. #CİHAT-I SELÂSE: Үш жақ. #CİHAT-I SİTTE: Алты тарап, алты жақ. #CİHAZ: Құрал, мүше. #CİHAZAT: Аспаптар, құралдар, материалдық (тіл, көз т.с.с.) жəне мағынауи (жүрек, ұждан секілді.) мүшелер. #CİHAZAT-I ACİBE: Қайран қалдыратын аспаптар (мүшелер, қабілеттер). #CİHAZAT-I BEDENİYE: Дене аспаптары, денедегі мүшелер, дененің жабдықтары. #CİHAZAT-I BEŞERİYE: Адамның мүшелері, органдары. #CİHAZAT-I HARBİYE: Соғыс құралдары. #CİHAZAT-I HAYVANİYE: Хайуанның мүшелері. #CİHAZAT-I İNSANİYE: Адамның мүшелері(сезім жəне қабілеттері). #CİHAZAT-I KESÎRE: Көп жабдықтар, көп санды мағынауи сезімдер, қуаттар жəне қабілеттер. #CİHAZAT-I MANEVİYE: Мағынауи жабдықтар. Мағынауи сезімдер, күштер жəне қабілеттер. #CİHAZAT-I MUHARRİBE: Жығушы, бұзушы, бұзатын құралдар.
67 #CİHAZAT-I MÜHİMME: Манызды жабдықтар, құнды саймандар (сезімдер жəне қабілеттер). #CİHAZAT-I TAMİRİYE: Жөндеу құралдары. #CİHAZ-I BASİT: Қарапайым құрал, біркелкі жасалынған жабдық. #CİHAZ-I MAHSUS: Арнайы құрал, ерекше сезім немесе қабілет. #CİHET: Жақ, тарап. #CİHET-İ FARK: Айырмашылық жағы, ерекше тарапы. #CİHET-İ İHTİMAL: Болуы мүмкін жақ, мүмкін тарап. #CİHET-İ İMKÂN: Мүмкін тарап, болуы мүмкін жақ. #CİHET-İ İMTİYAZ: Айырмашылығы болған тарап, ерекшеленетін жақ. #CİHET-İ İNFİKÂK: Бөліну жағы, бөлек болк жағы, бірге болмайтын тарап. #CİHET-İ İRTİBAT: Байланыс жағы, қатынас жағы, қарым-қатынас тарапы. #CİHET-İ İSNAD: Байланыс тарапы, сүйенетін жақ. #CİHET-İ İSTİFADE: Пайдаға асыру жағы. #CİHET-İ İSTİMDAD: Жəрдем сұрау тарапы, көмек сұралған жақ. #CİHET-İ İTTİFAKÎ: Бірауыздан біріккен түйін, ортақ жақ. #CİHET-İ LEZZET: Лəззəт алатын жағы. #CİHET-İ MANA: Мағына жағы. #CİHET-İ MUVAFAKAT: Сəйкестік жағы. #CİHET-İ MÜNASEBET: Байланыс жағы, қатынас жағы, жақындық жағы, үйлесімдік тарапы. #CİHET-İ MÜŞABEHET: Ұқсастық жағы. #CİHET-İ NAZM: Тізілу жəне реттілік (сөз саптылық) жағы. #CİHET-İ NİMET: Нығмет жағы. #CİHET-İ RAHMET: Рахмет жағы. #CİHET-İ RÜÇHANİYET: Басымдылық жағы, себебі. #CİHET-İ TEFEVVUK: Жоғарылық жағы, жоғары болу себебі. #CİHET-İ TEMAS: Байланыс құру үшін себеп. #CİHET-İ TERCİH: Тандау себебі, жоғары ұстау жағы. #CİHET-İ ÛLÂ: Алғашқы жақ, алғашқы нокта, бірінші (болып түсінілетін) жақ. #CİHET-İ ULVİYET: Ұлылық жағы, биіктік тарапы. #CİHET-İ VAHDET: Бірлік жағы. #CİHET-İ ZA'F: Әлсіз жері. #CİHET-İ ZAHİRÎ: Сыртқы жүз. #CİHET-İ ZARAR: Зиян жағы. #CİHETİYET: Бағыттылық, біржақтылық, жақтары болу. #CİHETÜ'L-VAHDET: Бірлік жағы, бірлік тарапы. #CİLÂ: Жарқырау, жарқырату. #CİLD: Тері. * Тігіліп қапталған кітап. #CİLD-İ ÂHER: Басқа том (кітап). #CİLD-İ BASİT: Қарапайым том, қарапайым теріден жасалған. #CİLD-İ MAHSUS: Арнайы тері, ерекше тері. #CİLNAR: Гүлнар, анар гүлі. #CİLVE: Білдірту, туындысымен өзін білдіртуі. #CİLVEGER: Шағылысқан, өзін белгілі етіп көрсеткен. #CİLVE-İ AKS: Шағылысып көріну, шағылысқан көрініс. #CİLVE-İ A'ZAM: Ең үлкен білдірту, өзін білдірткен ең үлкен көрініс. #CİLVE-İ BEDAYİ: Теңдессіз, көрілмеген сəуле(белгі жəне көрініс). #CİLVE-İ BEDAYİ': Теңдессіз, көрілмеген сəуле(белгі жəне көрініс). #CİLVE-İ CEMAL: Сұлулық сəулесі, шексіз əдеміліктің белгісі жəне өзін көрсетуі. #CİLVE-İ CEMAL-İ BÂKİ: Мəңгілік жəне шексіз əдеміліктің шағылысы (көрінісі жəне белгісі). #CİLVE-İ CEMAL-İ ESMA: Аллаһтың (жж) есімдеріндегі əдеміліктің сəулесі (белгісі жəне көрінісі).
68 #CİLVE-İ CÜZ'Î: Шағын сəуле, кішкене шағылыс. #CİLVE-İ EF'AL: Істердің сəулесі, істерінің шағылысы, істердің өздерін шағылыстырып көрсетуі. #CİLVE-İ EHADİYET: Ахадиет шағылысы, Аллаһтың (жж) бүкіл есім жəне сипаттарымен бірлігін шағылыстырып көрсетуі. #CİLVE-İ ESMA: (Аллаһқа ж.ж. тəн) көркем жəне мүбарак есімдердің шағылысы, есімдердің өзін білдіртіп көрсетуі. #CİLVE-İ ESMA-İ HÜSNA: Аллаһтың (жж) көркем жəне киелі есімдерінің шағылысы, өздерін белгі ретінде көрсетуі. #CİLVE-İ ETEM: Толыққанды нұқсансыз шағылыс, [Аллаһтың (жж) іс жəне туындыларында] кемшіліксіз жəне толық түрде өзін белгілі етуі, танытуы. #CİLVE-İ ETEMM: Толыққанды нұқсансыз шағылыс, [Аллаһтың (жж) іс жəне туындыларында] кемшіліксіз жəне толық түрде өзін белгілі етуі, танытуы. #CİLVE-İ FERDİYET: [Аллаһқа (жж) тəн] фəрдиет шағылысы, бір жəне жалғыз болу сипатын көрсету түрі; Аллаһтың (жж), ешбір ісіне жəне ешбір туындысына араласуға жəне ие болуға орын қалдырмайтын түрде бірлігін білдірту жəне көрсету түрі. #CİLVE-İ HÂSSA VE MÜMTAZE: Ерекше жəне таңдаулы шағылыс; таңдаулы жəне ерекше түрде өзін білдіртуі жəне көрсету түрі. #CİLVE-İ HAYAT: Өмір шағылысы; өмірдің өзін бар екенін білдіртуі жəне көрсету түрі. #CİLVE-İ HAYAT-I SERMEDÎ: Аллаһтың (жж) мəңгілік өмірінің шағылысы; Аллаһтың (жж) өлімсіз жəне шексіз (sermedi) өмір иесі болғандығын көрсеткен туынды, ишарат дəлелі (руһтың өлімсіздігі). #CİLVE-İ HİTAB-I RABBANÎ: Әрбір нəрсенің шынайы жəне жалғыз иесі, жаратушысы, тəрбиешісі (Rab) болған Аллаһтың (жж) сөзінің (сөйлеуінің) шағылысы. #CİLVE-İ İ'CAZ: Мұғжиза сəулесі; (Құранға тəн) мұғжиза дəрежесіндегі көркем сөз сөйлеу өнерінің өзін көрсеткен белгілі бір түрі. #CİLVE-İ İNAYET: Жəрдем шағылысы; Аллаһтан (жж) келген жəрдем жəне игіліктің өзін көрсеткен бір түрі. #CİLVE-İ İNAYET-İ RABBANİYE: Раббани жəрдем шағылысы; Әрбір нəрсенің шынайы жəне жалғыз иесі, жаратушысы, тəрбиешісі (Rab) болған Аллаһтан (жж) келген жəрдемнің (inayet) өзін көрсеткен бір түрі. #CİLVE-İ İN'İKAS: Шағылысқан түрдегі көрініс. #CİLVE-İ İRADE: [Аллаһқа (жж) тəн ] ираденің шағылысы; Илаһи қалаудың іс жəне туындыларында өзін көрсеткен белгілі бір түрі ( мыс: Илаһи заң түрінде). #CİLVE-İ İRADE-İ İLAHİYE: Аллаһтың (жж) шексіз қалауының шағылысы (өзін көрсеткен бір түрі). #CİLVE-İ İSMİYLE: Есімнің шағылысы, (бір күш немесе қабілет мақамын мысалдаған) есімнің өзін көрсеткен бір түрі. #CİLVE-İ KAYYUMİYET: Аллаһтың (жж) қайюмиет шағылысы; жаратқан барлық болмыстарды əрбір сəт аяқта ұстаған, əрбір сəт болмыстардың жалғасуын қамтамасыз еткен Аллаһтың шексіз аяқта ұстаушы күшінің (қаюмиетінің) үнемі өзін көрсеткен түрі. #CİLVE-İ KUDRET: [Аллаһқа (жж) тəн] құдірет шағылысы, Аллаһтың (жж) шексіз күш жəне қуатының өзін белгілі еткен, өзін көрсеткен бір түрі. #CİLVE-İ KÜBRA: Ең үлкен шағылыс, ең үлкен өлшемде өзін білдіртуі, өзін көрсету түрі. #CİLVE-İ LEZZET: Лəззəттың шағылысы, зауықтың белгісі. #CİLVE-İ MANA: (Құран аяты немесе хадистегі) мағынаның ортаға шыққан бір түрі. #CİLVE-İ MERHAMET: Мейірімділіктің шағылысы, Аллаһтың (жж) əрбір нəрсені қамтыған мейірімділігінің өзін көрсеткен бір түрі. #CİLVE-İ MİSALİYE: (Бір нəрсенің) ұқсасының көрінісі.
69 #CİLVE-İ NAKŞ: [Аллаһтың (жж) мүбарак есімдеріне тəн] нақыш шағылысы, өнер əдеміліктерімен өзін көрсеткен бір түрі. #CİLVE-İ NUR: (Аллаһқа ж.ж. тəн) нұрдың (Құран жəне иман хақиқатының) өзін көрсеткен бір түрі. #CİLVE-İ RABBANİYE: Раббани шағылыс; Аллаһтың (жж) əрбір нəрсенің шынайы жəне жалғыз иесі, жаратушысы, тəрбиешісі жəне мұқтаждықтарын қамтамасыз ететін мүмкіндіктерді жаратушысы (Rab) болғандығын көрсеткен дəлелі. #CİLVE-İ RAHMET: Рахмет сəулесі, жан ашу жəне мейірімділіктің белгісі. #CİLVE-İ RUBUBİYET: (Аллаһтың (жж)) Рубубиет шағылысы; əрбір болмыстың шынайы жалғыз иесі болу (Rububiyet) сипатының өзін көрсеткен түрі. #CİLVE-İ SALTANAT: Сұлтандықтың (патшалықтың) өзін көрсеткен бір түрі. #CİLVE-İ SAMEDİYET: [Аллаһқа (жж) тəн] Самадиет шағылысы; ешбір нəрсеге мұқтаж болмау жəне əрбір нəрсенің, əрбір жағынан өзіне мұқтаж болуы (samediyet) сипатының өзін көрсеткен бір түрі. #CİLVE-İ SIRR-I İ'CAZ: (Құранға тəн) Мұғжиза сырының шағылысы, мұғжиза дəрежесінде көркем, əсерлі, орынды жəне тура, ақиқаттарға толық үйлесімді сөз сөйлеу өнерінің (i’cazın) əркімге білінбейтін ең терең сырларының (sırrının) шағылысып көрінуі. #CİLVE-İ ŞEFKAT: (Аллаһқа ж.ж. тəн) мейірімділік шағылысы; Аллаһтың (жж) мейірімінің көрінісі. #CİLVE-İ ŞUUNAT: 1. Аллаһқа ж.ж. тəн істердің шағылысы. 2. Біз айтып жеткізе алмайтын (айтуға рұқсат болса) Аллаһқа (жж) тəн қуаныш, лəззаттың көрінісі. #CİLVE-İ TAAYYÜN VE TEŞAHHUS: Аллаһтың (жж), жанды болмыстардың жалғыз иесі жəне жалғыз ғана жаратушысы болып, есім жəне сипаттарымен өзіні белгілі етуі, көрсетуі (taayyün) жəне есім жəне сипаттарымен мағынауи тұлғаланып өзін таныттыруы (teşahhus). #CİLVE-İ TEVHİD: Тəухид шағылысы; Аллаһтың (жж) бірлігінің дəлелі жəне көрінісі. #CİLVE-İ VAHDANİYET: Уахданиеттің шағылысы; Аллаһтың (жж) жалғыз иесі жəне жаратушысы болғандығының дəлелі жəне белгісі. #CİLVE-İ VAHDET: уахдет шағылысы; Аллаһтың (жж) бір болғандығын көрсеткен дəлел жəне белгі. #CİLVE-İ ZÂT: 1. Бір нəрсенің өзін көрсетуі, затының шағылысы. 2. Аллаһтың (жж) затының (өзінің) шағылысы, іс жəне туындыларымен жанама түрде өзінің бар екенін білдіртуі, көрсетуі, есім жəне сипаттарымен өзін танытуы. #CİN: Жын, оттың бір түрінен жаратылған, сана жəне ой иесі, ер жəне əйел жыныстылары болған, дүниямызда өмір сүрген, ұзақ өмір сүретін, иманды немесе кəпір, немесе мүшрик болып сынақтан өтіп жатқан көзге көрінбейтін жаратылыс. #CİNAN: 1. Жұмақтар. 2. Бақшалар. #CİNAN-I CENNET: Жəннəт бақшалары. #CİNAN-I HİLKAT: Жаратылыс бақшалар. #CİNAN-I ULÛM: Ілімнің жəннəттары, ілімнің жетістіктері. #CİNAYAT: Қылмыстар, үлкен қылмыстар. Үлкен күнəлар. #CİNAYET: Адам өлтіру секілді үлкен қылмыс жасау. #CİNAYET-İ ÂMME: Жалпылама қылмыс, əркімге жəне əрбір нəрсеге зиян берген үлкен қылмыс. #CİNAYET-İ AZÎME: Үлкен қылмыс, үлкен күнə. #CİNAYET-İ MUTLAKA: Шексіз қылмыс пен күнə, əркімге жəне əрбір нəрсеге зиян берген үлкен қылмыс. #CİNAYET-İ SÂRİYE: Жұқпалы қылмыс, əркімге жəне əрбір нəрсеге зиян берген кең таралған үлкен қылмыс. #CİNAYETKÂR: Қылмыс жасаған.
70 #CİN: Оттың бір түрінен жаратылған, көзбен көрінбейтін, тірі жəне саналы, сынақта болған, иман келтірген жəне иман келтірмеген жоққа шығарушы болып бөлінетін болмыстың бір түрі. #CİNN: Жын, оттың бір түрінен жаратылған, сана жəне ой иесі, ер жəне əйел жыныстылары болған, дүниямызда өмір сүрген, ұзақ өмір сүретін, иманды немесе кəпір, немесе мүшрик болып сынақтан өтіп жатқан көзге көрінбейтін жаратылыс. #CİNNET: Жындылық. * Жындар. #CİNNET-İ MUVAKKATA: Өткінші (бір сəттік) жындылық. #CİNNET-İ MUVAKKATE: Өткінші (бір сəттік) жындылық. #CİNNÎ: Жын түрінен. #CİNNİYE: Әйел жын, ұрғашы жын. #CİNS: Түр, жыныс, сорт. #CİNS-İ AMEL: Амал түрі, жасалынған істің түрінен. #CİNS-İ CEZA: Жаза түрі. #CİNS-İ HAYVAN: Хайуан түрі, хайуан тегі. #CİNS-İ HAYVANÎ: Хайуан түрі (жынысы). #CİNS-İ KUDRET-İ MÜMKİNAT: Жаратылған немесе жаратылуы мүмкін болмыстардағы күш жəне қуат түрі. #CİNS-İ LATÎF: Сұлу жəне сүйкімді адамзат болмысы (əйел заты). #CİNSİYET: Жыныс, ер адам немесе əйел жынысы. #CİRİM: Болмыс, дене, тұла бой. Көлем, ауқымдылық. * Жұлдыз. #CİRİT: Темір ұшты қатты ағаштан жасалған найза. #CİRM: Болмыс, дене, тұла бой. Көлем, ауқымдылық. * Жұлдыз. #CİRM-İ AZÎM: Үлкен дене. #CİRM-İ ŞEMS: Күннің көлемі, үлкендігі. #CİSİM: Ендік, ұзындық жəне тереңдігі болған жəне орын қамтитын болмыс, дене. #CİSM: Ендік, ұзындық жəне тереңдігі болған жəне орын қамтитын болмыс, дене. #CİSMANÎ: Денемен қатысты, денеге тəн. #CİSMANİYAT: Денелер, материалдық болмыс дүниясы. #CİSMANİYE: Денемен қатысты, денеге тəн. #CİSMANİYET: Денелер, материалдық болмыс. #CİSMEN: Дене жағынан. #CİSM-İ ARZ: Жер шары деп аталған дене. #CİSM-İ BEŞERÎ: Адамға тəн дене, адамға қатысты дене. #CİSM-İ DÜNYEVÎ: Дүниялық дене, дүния өміріндегі дене. #CİSM-İ HAS: Бір нəрсеге (жандыға) арналған дене. #CİSM-İ HAYVANÎ: Хайуан денесі. #CİSM-İ İNSAN: Адам денесі, адам тəні. #CİSM-İ İNSANÎ: Адамға тəн дене, адамға қатысты дене. #CİSM-İ MADDÎ: Мадди дене, материалдан жасалған дене. #CİSM-İ MUHAMMEDÎ: Хз.Мұхаммедтің (асм) мүбарак денесі (болмысы). #CİSM-İ MÜBAREK: (Хз.Мұхаммедке (асм) тəн) мүбарак дене. #CİSM-İ NURANÎ: Нұрлы дене, нұрдан жаратылған денеге ие болмыс. #CİSM-İ SANEVBERÎ: Қарағай жаңғағы көлеміндегі дене (жүрек). #CİSM-İ ZÎHAYAT: Жандының денесі, жанды дене. #CİSMİYET: Денелік, денелі болу; материалдық болмысқа ие болу #CİVANMERD: Мəрт, сөзінде тұратын, ізгілік сүйгіш. * Қаһарман. #CİVANMERDANE: Мəрттікпен, сөзінде тұратынға жəне ізгілік сүйгішке жарасатын түрде, қаһармандықпен. #CİVAR: Айнала, төңірек, жақын жер. #CİVCİVE: Шырыл, шырылдаған дыбыс (құс). #CİZ': Кепкен томар, ағаш бөрене.
71 #CİZYE: Ислам мемлекетінде өмір сүрген мұсылман еместерден алынған салық. #CÛ': Аштық. #CÛD: Жомарттық. #CUDİ DAĞI: Хз.Нұхтың (ас) топаннан кейін кемесімен тоқтаған таудың аты. #CUDİ-İ İSLÂMİYET: Жуди тауы секілді болған Исламиет, (ауысп.) Жуди тауы секілді құтқарушы болған ислам діні. #CÛDİ-İ İSLÂMİYET: Жуди тауы секілді болған Исламиет, (ауысп.) Жуди тауы секілді құтқарушы болған ислам діні. #CÛD-U İCAD: Жаратудағы молшылық, өте көп етіп жəне молынан жарату. #CÛD U KEREM: Жомарттық пен ізгілік сүйгіш. #CÛD VE KEREM: Жомарттық пен ізгілік сүйгіш. #CÛD-U MUTLAK: Шексіз жəне соңы жоқ жомарттық пен мұқтаждарға жəрдем. #CÛD U SEHA: Жомарттық пен қол ашықтықтығы, мұқтаждарға мол сыйлықтар мен қол ұшын беру. #CÛD U SEHAVET: Жомарттық пен қол ашықтықтығы, мұқтаждарға мол сыйлықтар мен қол ұшын беру. #CUMHUR: 1. Бұқара халық. 2. Көпшілік. 3. Бөлік, топ. 4. Республикалық басқару, халықтық билік оргоны. #CUMHURÎ: Республикалық басқаруға қатысты. Демократтық, халықтық тəуелсіздік. #CUMHURİYET: Халықтың тəуелсіздігіне сүйенген мемлекеттік басқару жүйесі, егеменді ел атынан мемлекет басшылығы. #CUMHURİYETPERVER: Республикашыл, республикалық басқаруды сүйген. #CUMHURİYET-PERVER: Республикашыл, республикалық басқаруды сүйген. #CUMHUR-U AVAM: Бұхара халық, халық тобы. #CUMHUR-U MUHADDİSÎN: Хадис ғалымдарының үлкен тобы. #CUMHUR-U MÜ'MİNÎN: Иманды жандар тобы. #CUMHUR-U NÂS: Адамдардың көпшілігі, адамдар жиынтығы. #CUMHUR-U ULEMA: Ғалымдар тобы. #CÛŞ U HURUŞ: Шабыттану толқу, желігу, қозу. * Шаттық жəне көңілдің көтеріңкі болуы. #CÛYEM: Іздеймін, іздеудемін. #CÜDA: Айырылған, алыс қалған. #CÜHHAL: Надандар, білімсіздер. #CÜHHAL-İ VAHŞİYE: Жабайы надандар, мəдениеттен алыс қалған надандар. #CÜHUD: Біліп тұрып жоққа шығару; біле тұра дұрысын айтпау. #CÜLÛS: Падишахтың таққа отыруы. * Отыру, отырыс. #CÜLÛS-U HÜMAYÛN: Падишахтың тақта отыру рəсімі (салтанаты). #CÜMEL: Сөйлемдер. #CÜMLE: Бəрі, барлық. * Толық түсінікті сөз. #CÜMLE-İ ALEVİYE: Хз.Алидің (ра) сөйлемі, сөзі. #CÜMLE-İ ARABİYE: Арапша сөйлем, арапша сөз. #CÜMLE-İ ÂYET: Аяттан үзінді, аяттан алынған сөйлем. #CÜMLE-İ CELİLE: Жоғары мағыналы сөйлем (сөз). #CÜMLE-İ FİİLİYE: Етістік сөйлемі, етістікпен (іс, қылық) басталған арапша сөйлем. #CÜMLE-İ İSMİYE: Есімдік сөйлемі, есімдікпен басталған арапша сөйлем. #CÜMLE-İ KUDSİYE: Киелі мүбарак сөйлем. #CÜMLE-İ KUR'ANİYE: Құранның сөзі, (сөйлемі). #CÜMLE-İ MUKADDEMAT: Кіріспе сөздері. #CÜMLE-İ MUKADDİMAT: Кіріспе сөздері. #CÜMUD: 1. Күңгірт, көмескі. 2. Суық, мұз. 3. Қатты, тастай. 4. Жансыз, рухсыз. #CÜMUDET: Қаттылық, (ауысп.) мейірімсіз, қатал, аямайтын.
72 #CÜMUDİYE: 1. Жансыздық, рухсыздық, қаттылық, қаталдық. 2. Мұзтау, айсберг. #CÜMUDİYET: Жансыздық, суықтық, қаттылық. #CÜMUD-U BÂRİD: Қатты суықтық, суықтың қатаңдығы. * Қатал, аяусыз, мейірімсіз. #CÜMUD-U MUTLAK: Толық жансыздық, жан мен рухтан мүлдем ізі жоқ. #CÜND: Әскер, батыр. Армия. #CÜND-Ü SÜBHANÎ: Субһан (қай жағынан да кемшіліксіз жəне нұқсансыз) болған Аллаһтың (жж) армиясы. #CÜNUD: Әскерлер, армия. #CÜNUD-U RABBANİYE: Әрбір нəрсенің иесі жəне тəрбиешісі болған Аллаһтың (жж) əскерлері немесе армиясы. #CÜNUD-U SEMAVAT VE ARZ: Жер мен көктегі əскерлері. #CÜNUDULLAH: Аллаһтың (жж) əскерлері, Аллаһтың (жж) армиясы. #CÜNUN: Жындылық, жындану. #CÜNÜB: Дін жағынан толық бой дəретті алуды керек ететін жағдайда болған адам. #CÜR'ET: Батырлық. #CÜR'ET-İ TAĞYİR: Өзгеріс жасау батырлығы. #CÜR'ET-İ TEŞEBBÜS: Кірісуге батырлық, бастауға батылдық. #CÜR'ETKÂR: Батыр, жүректілік, ер жігіт, қорықпайтын. #CÜR'ETKÂRANE: Жасқанбастан, жасқанбайтындай, қорықпайтын түрдегі. #CÜRM: Қылмыс, кінə, жазықтылық. * Күнə. #CÜRM-Ü MEŞHUD: Қылмыс үстінде, қылмыс үстінде істеушіні ұстау. Көрілген қылмыс. #CÜRSÛME: Тамыр, асыл тек. #CÜRÜM: Қылмыс, кінə, жазықтылық. * Күнə. #CÜSSE: Кеуде, сыртқы кейіп, дене. #CÜZ: Пара, Құранның отыз бөлімінден əр біреуі. Бөлік, парша. #CÜZ': Бөлік, парша. #CÜZ'Î: Кішкене, шектеулі. Күллінің бір паршасы. #CÜZ'-Ü ASGAR: Ең кішкентай парша. #CÜZ'-İ İ'CAZ: Мұғжизалардың бір бөлігі; (Құранда) айтылған сөздің мұғжиза деңгейіндегі бір бөлігі. #CÜZ'-İ İHTİYAR: (Адамдағы) қалауға қатысты шектеулі күш. #CÜZ'-İ İHTİYARÎ: (Адамдағы) қалауға қатысты шектеулі күш. #CÜZ-İ LÂYETECEZZA: Паршаланбайтын бөлшек, бөлінбейтін парша, атом. #CÜZ'-İ VÂHİD: Кішкентай бір бөлшек. #CÜZ'İYAT: 1. Өте кішкентай нəрселер. 2. Бір-бірлеп болған оқиғалар. 3. Бір-бір болмыстар, тұлғалар, белгілі бір нəрселер, паршалар. #CÜZ'İYAT-I AHVAL: Хал мен жағдайдың кішкене бөліктері. #CÜZ'İYAT-I KESÎRE: Көп санды бір-бір бөліктер, паршалар, көп бөліктер. #CÜZ'İYET: Аздық, шектеулік, тұтастық, кішкентайлық. #CÜZ'-Ü FERD: Атом. #CÜZ'-Ü İHTİYARÎ: (Адамдағы) қалауға қатысты шектеулі күш. #CÜZ'-Ü TEFSİR: 1. Белгілі бір шарттар астында жасалынған Құран тəпсірі. 2. Құранның бүкіл жағын қамтымай, тек бір бөлігін тəпсірлеу. #ÇÂH: Құдық, шұңқыр. #ÇÂK: Жару, жарылу. #ÇAL: Жалғасымды əрекет етіп ойнаған. #ÇALAK: Орнында тұрмаған, ойнақы, өте қозғалмалы жəне шапшаң. #ÇAMULAR: Гималай тауларына қарайтын бір тау жотасы. #ÇAPULCU: Шапқыншы, тонаушы. #ÇAR: Орыс императоры. #ÇÂR: Төрт. #ÇÂR ÇÎZ: Төрт нəрсе.
73 #ÇÂR NÂÇÂR: Шарасыздан. #ÇÂR U NÂÇÂR: Шарасыздан. #ÇARE-İ HALAS: Азаттық шарасы. #ÇARE-İ KUR'ANİYE: Құранның көрсеткен шарасы. #ÇARE-İ NECAT: Азаттық шарасы. #ÇARE-İ TAHFİF: Жеңілдету шарасы, қолайлату шарасы. #ÇARE-İ YEGÂNE: Жалғыз шара, тек шара. #ÇARH: Доңғалақ. * Тағдыр, жазмыш. * Жүйе, систем. * Көк жүйесі (аспан). * Айналу, қайтып келу. * Тұзақ, қақпан. #ÇARK-I SAADET: Бақыт жүйесі, бақытты өмір жүйесі. #ÇARMIH: Крест түріндегі дарағашы. #ÇE: Не! Қалай!. #ÇEHRE: Жүз. Бейне, түр. #ÇELEÇEPE: Оңға солға. #ÇEMBER: Шеңбер. #ÇENBER: Шеңбер. #ÇENDAN: Расында, шынымен. #ÇERAĞ: Жарық, шамшырақ, лампы. #ÇEŞM: Көз. #ÇEŞM-İ ALÎL: Науқас көз. #ÇEŞM-İ DİL: Жүрек көзі, көңілдің көзі. #ÇEŞM-İ İM'AN: Өте мұқиятпен қараған көз, қырағы көз. #ÇEŞM-İ İSTİKBAL-BÎN: Келешекті көрген көз. #ÇEŞM-İ İSTİKBALBÎN: Келешекті көрген көз. #ÇEYREK: Төртте бір. #ÇIFITLIK: Йахудилік, Йахуди жынысы жəне мəзхəбі. * Мұнафықтық. #ÇIĞIR: Қоғамға ықпал ететін жаңалық немесе реформа. * Жаңа жүйе, жаңа жол. #ÇİÇEKDAN: Гүл сауыты. #ÇİÇEKDAR: Гүлді. #ÇİÇEKTAR: Гүлді. #ÇİÇEK-İ EKBER: Ең үлкен гүл. #ÇİFTÇİ-MİSAL: Диқаншы секілді. #ÇİLE: Жапа. Қиналыс. * (Ауысп.) Қиналыс үйі, қыспақ жəне жапа жері, нəпсіні тəрбиелеу үшін құлшылықпен өткізетін қырық күн. #ÇİLEHANE-İ UZLET: Чилеге кіретін орын, жалғыз басына қалатын құлшылық орны. #ÇİLLE: Жапа. Қиналыс. * (Ауысп.) Көгал жер, көкорай. #ÇİN-İ CEBÎN: Маңдай əжімі, маңдайы əжім басқан. #ÇİN-İ MAÇİN: Қытай жəне Қытайдың оңтүстік бөлігі. #ÇİRKÂB: Лас су, ластық, лай су. #ÇİRKÂB-I HAYAT-I MADDİYE: Материалдық өмірдің ластығы. #ÇİRKEF: Лай су, лай. #ÇÎZ: Нəрсе, зат. #ÇİZNÖK: 1. Түйір. 2. Дəн. 3. Айғақ, дəлел. #ÇORAK: Құнарсыз топырақ. #ÇÛ: Секілді.} #ÇUHA: Шұға (маут) майда түкті, биязы жүн мата. #ÇÜN: 1. Парсыша: секілді. 2. Үшін (çün melek seyranına: періштелердің серуендеуі үшін). #DÂ': Науқастық. * Машақат жəне қиналыс. #DAAVAT: Дұғалар. #DAAVAT-I İNSANİYE: Адамның жасаған дұғалары. #DAAVAT-I ÜSTADANE: Ұстазға жарасатын қабыл болғыш дұғалар. #DABB: Кесіртке. #DABBE: Жорғалаған болмыс. Жанталасқан.
74 #DABBETÜLARZ: Адамзаттың жəне дүнияның соңғы замандарында (қияметке жақын) жиеркенішті күналарға кірген, бұзғыншы, Аллаһты (жж) жоққа шығарушы адамдарды тəубеге əкелу үшін Аллаһ тарапынан жіберілетін (науқастық микробы) түрі. #DABBETÜ'L-ARZ: Адамзаттың жəне дүнияның соңғы замандарында (қияметке жақын) жиеркенішті күналарға кірген, бұзғыншы, Аллаһты (жж) жоққа шығарушы адамдарды тəубеге əкелу үшін Аллаһ тарапынан жіберілетін (науқастық микробы) түрі. #DÂD: 1. (Аллаһтан ж.ж. келген) сыйлық, жарылқау, бергені. 2. Әділдік. 3. Шағым, зар жылау. #DAD Ü SİTED: Алыс-беріс. #DÂD-I EZEL: (Аллаһтан ж.ж. келген) əзəли сыйлық, əзəли жарылқау, Аллаһтың (жж) бергені. #DÂFİ: Қуып жіберген, бөгет жасаған. * Зияндарды, бəлелерді, қиналыстарды, қиыншылықтарды жойған (Аллаһ ж.ж.). #DAFİA: Қуып жіберген, бөгет жасаған. #DÂFİ-İ BELİYYAT: Бəлелерді кетірген. #DAĞDAĞA: Шу, айқай. * Пайдасыз қайғы, уайым, қиыншылық. #DAĞDAĞA-İ HAYAT: Өмірдің қиыншылықтары жəне машақаттары. #DAĞDAĞA-İ HAYAT-I CİSMANİYE: Денелік өмірдің қиыншылықтары, материалдық жəне денелік өмірдің машақаттары жəне қиналыстары. #DAĞDAĞA-İ KALBÎ: Жүректің қиналысы, көңіл-күйдің қыспағы, мұң-қайғы. #DAĞDAĞA-İ SİYASET: Саясаттың беретін уайымы, саясаттың дау-дамайы. #DAĞDAĞA-İ TAGAYYÜR: Өзгеріп ауысу шайқалыстары, қиналыстары. #DAĞDAR: Қызған темірмен күйдіру. * Қайғы-қасірет толы, қайғылы. #DAĞDAR-I TEESSÜF OLMAK: Қайғы-қасіретпен іші өртену, қатты өкінішпен қайғыру. #DAĞLAR-MİSAL: Таулар секілді. #DAĞLARVARİ: Таулар секілді. #DAĞ-MİSAL: Тау секілді. #DAĞVARİ: Тау секілді, тау үлкенділігінде. #DÂHÎ: Теңдессіз, жоғары қабілетті жəне көреген. #DÂHÎ-İ A'ZAM: Ең үлкен дана адам (таңғажайып парасаттылық пен ілім иесі). #DÂHÎ HÜKEMA-İ MÜ'MİNÎN: Иманды пəлсəфашылардың даналары. #DÂHÎ-İ MEŞHUR: Атақты дана, өте танымал ұқсасы аз кездесетін ғажайып парасат жəне ілім иесі. #DAHÎL: Шетелдік, паналаушы. #DÂHİL: Іш. іште болған. #DÂHİLEN: Іштен, iшкі жақтан. #DÂHİLÎ: Ішке қатысты, ішпен байланысты. #DÂHİLİYE: Ішпен байланысты. #DÂHİLİYE NÂZIRI: Ішкі істер министрі. #DÂHİLİYE VEKALETİ: Ішкі істер министрлігі. #DÂHİLİYE VEKİLİ: Ішкі істер министрі. #DÂHİYANE: Данышпандай, таңғажайып бір түрде. #DÂHİYE: Апат, үлкен пəлекет, қиыншылық. #DÂHİYE-İ DEHYA: Өте үлкен бəле. #DÂHİYE-İ HARB: Соғыс білгірі, соғыс мəселесінде таңғажайып біліктілік жəне жоғары білім иесі. #DÂHİYE-İ HİLKAT: Жаратылыс ғажайыбы. #DÂHİYE-İ SİYASET: Саясат білгірі, билік саласында ғажайып дəрежесінде біліктілік. #DÂHÎ-Yİ A'ZAM: Ең үлкен дана. #DÂHÎ-Yİ HİKMET: Хикмет данасы, ілім жəне пəлəсəпада таңғажайып жоғары қабілет иесі.
75 #DAHL: Қосылу, араласу, кіру. #DÂÎ: 1. Дұға еткен, дұға етуші, сұраған. 2. Себеп, керек етуші. 3. Шақырған, шақырушы. 4. Қозғаушы, түрткі, мотивация. #DÂÎ-İ İLALLAH: Аллаһқа (жж) жəне Аллаһтың (жж) жолына шақырушы. #DÂÎ-İ ŞÜBHE: Күмəн себебі. #DÂÎ-İ ŞÜPHE: Күмəн себебі. #DAİM: Жалғасымды, үнемі. #DAİMANE: Жалғасымды түрде, үнемі болатын. #DAİME: Бар болуы жалғасымды жəне өлімі болмаған, шексіз болған Аллаһ (жж). #DAİM-İ BÂKİ: Мəңгі, Әрдайым; Бар болуы жалғасымды жəне өлімі болмаған, шексіз болған Аллаһ (жж). #DAİMÜ'T-TECELLİ: Шағылысы жалғасымды жəне үзіліссіз іс жəне туындыларымен үнемі өзін көрсеткен, білдірген Аллаһ (жж). #DAİRE-İ ADLİYE: Әділдік министрі. #DAİRE-İ ÂFÂK: Көкжиек шеңбері, сыртқы дүния. #DAİRE-İ ÂHİRET: Ақірет дүниясы, о дүния. #DAİRE-İ AKIL: Ақыл алаңы, ақыл шекарасы, ақыл аумағы. #DAİRE-İ ARŞ: Арыш мақамы, əлемде серіксіз жəне жəрдемшісіз түрде шексіз басқаруын көрсеткен мағынауи мақамы. #DAİRE-İ ARZ: Жер алаңы, жер, дүния. #DAİRE-İ ASKERİYE: Әскери басқарма. #DAİRE-İ A'ZAM: Ең үлкен мақам. #DAİRE-İ AZAMET: Ұлық мəртебе. #DAİRE-İ A'ZAM-I ÂLEM: Әлемнің (ғаламның) ең үлкен алаңы. #DAİRE-İ A'ZAMİYE: Ең ұлы басқару, ең үлкен əкімдік басқармасы. #DAİRE-İ AZÎM: Үлкен алаң. #DAİRE-İ CEHL: Надандық дүниясы. #DAİRE-İ CEHİL: Надандық дүниясы. #DAİRE-İ DERS: Дəріс алқасы, дəрісті тыңдаушылардың дəріс берген ұстаздың айналасында алқа түрінде отыру жүйесі. #DAİRE-İ DİNİYE: Діни мақам, дін бірлестігінің басқару мақамы. * Дінге қатысты сала. #DAİRE-İ DUA: Есімдерімен еске алынып дұға етілген кісілер. * Аллаһтан (жж) дұға арқылы сұралған нəрселер. #DAİRE-İ EHADİYET: Аллаһтың (жж) аһадиет мақамы, Аллаһтың (жж) мағынауи бірлік мақамы. #DAİRE-İ EMR: (Аллаһ ж.ж. тарапынан) əмірлер жəне заңдармен белгіленген жəне шектелген алаң. #DAİRE-İ ENFÜSİYE: Әнфуси алаңы, адамның рухани ішкі дүниясы. #DAİRE-İ ESBAB: Себептер алаңы, (сырттай) əрбір нəрсенің себептерге байлануы, себепсіз ешбір нəрсе ортаға шықпайтын бұл дүния. #DAİRE-İ ESBAB-I ZAHİRİYE: Сырттай себептер алаңы, сырттай əрбір нəрсенің себептерге байлаулы болған бұл дүния. #DAİRE-İ ESMA: (Аллаһқа ж.ж. тəн) мүбарак есімдердің негізгі жəне өзекті мағыналарымен өзін білдірткен (заман жəне мекеннен басқа) мағынауи дүния немесе мағынауи мақам. #DAİRE-İ ESMA-İ İLAHİYE: [Аллаһқа (жж) тəн] мүбарак есімдердің негізгі жəне өзекті мағыналарымен өзін білдірткен (заман жəне мекеннен басқа) мағынауи дүния немесе мағынауи мақам. #DAİRE-İ FİKR: Пікір дүниясы, ой кеңістігі. #DAİRE-İ FÜNUN: Ілім дүниясы, тəжірбеге жəне зерттеуге сүйенген ілімдердің шығарған білімдері. #DAİRE-İ HAKİKAT-İ İRŞAD: Тура жолға апарған ақиқат жолы. #DAİRE-İ HÂKİMİYET: Әкімдік саласы, əмір мен басқару мақамы. #DAİRE-İ HAREKET: Әрекет алаңы.
76 #DAİRE-İ HARÎM: Әркім кіре алмайтын өзгеше аймақ. #DAİRE-İ HAŞMET: Айбындылық дүниясы, əрбір нəрсесімен əдемі, айбынды дүния (о дүния, ақірет). #DAİRE-İ HAŞR: Хашир алаңы, өлгендерді қайтадан тірілтіп жасаған істерінен Аллаһқа (жж) есеп беру үшін жиналатын жер. #DAİRE-İ HAŞİR: Хашир алаңы, өлгендерді қайтадан тірілтіп жасаған істерінен Аллаһқа (жж) есеп беру үшін жиналатын жер. #DAİRE-İ HAŞİR VE NEŞR: Хашир жəне нешир алаңы, өлгендерді қайтадан тірілтіп бір жерге жинайтын (haşir) жəне дүнияда жүріп жасаған істерін ортаға шығаратын (neşr) жер. #DAİRE-İ HAYAT: Өмір сүру, күнкөріс алаңы. #DAİRE-İ HİKMET: Хикмет дүниясы; əрбір істің [Аллаһ (жж) тарапынан] белгіленген себеп пен заңдарға, мақсат жəне пайдаларға байланып жүргізілген бұл дүния. #DAİRE-İ HUSUSİYE: Әркім кіре алмайтын ерекше жəне жоғары мақам. #DAİRE-İ HUZUR: Тікелей жəне пердесіз қабылданып көрісу мақамы. #DAİRE-İ HÜKM: 1. Заң үкімінің немесе қабылданған шешімнің қамту алаңы. 2. Әкімдік алаңы, əмір мен заңдарын жүргізу, ықпалын көрсету алаңы. #DAİRE-İ HÜKÛMET: Үкімет кеңсесі, мемлекет істерін жүзеге асыратын мақам. #DAİRE-İ İHATA: 1. Түсіну жəне аңғару сезімінің шеңберлері. 2. Қамту, ішіне алу алаңы. #DAİRE-İ İHTİYAR: Қалауға қатысты əрекет алаңы. #DAİRE-İ İKTİDAR: Күш қуат алаңы, күш қуаттың жеткен алаңы. #DAİRE-İ İLİM: 1. (Илаһи) ілімнің қамтыған болмыстар дүниясы. 2. (адамға тəн) ілімнің қамтыған алаңы. #DAİRE-İ İLM-İ İLAHÎ: Аллаһтың (жж) ілімінің қамтыған болмыстар дүниясы. #DAİRE-İ İLMİYE: 1. (Илаһи) ілімнің қамтыған болмыстар дүниясы. 2. (адамға тəн) ілімнің қамтыған алаңы. #DAİRE-İ İMKÂN: 1. Мүмкіндік əлемі, Аллаһ (жж) тарапынан жаратылған немесе жаратылуы мүмкін оқиғалар мен болмыстар дүниясы, болуы мүмкін түрдің барлығы. 2. Болуы мүмкін деп ойланылған нəрселердің барлығы. #DAİRE-İ İMKÂNÎ: 1. Мүмкіндік əлемі, Аллаһ (жж) тарапынан жаратылған немесе жаратылуы мүмкін оқиғалар мен болмыстар дүниясы, болуы мүмкін түрдің барлығы. 2. Болуы мүмкін деп ойланылған нəрселердің барлығы. #DAİRE-İ İNKIYAD: Қабылдап мойынсұну жəне иманның керектіруіне сай жағдайы. #DAİRE-İ İNSANİYE: Адамдық дүниясы. #DAİRE-İ İRADE: (Илаһи) қалаудың қамтыған болмыстар дүниясы. #DAİRE-İ İRŞAD: Тура жолды көрсетуші дəріс, ілім жəне оқыту еңбектері арқылы қол жеткізетін сала. #DAİRE-İ İSLÂM: 1. Ислам діні; Исламның көрсеткентура жол; Исламдағы иман, ғибадат жəне өмір сүру тəрізі. 2. Ислам дүниясы, барлық Мұсылмандар. #DAİRE-İ İSLÂMİYET: 1. Ислам діні; Исламның көрсеткентура жол; Исламдағы иман, ғибадат жəне өмір сүру тəрізі. 2. Ислам дүниясы, барлық Мұсылмандар. #DAİRE-İ İSMET: (Құранға тəн) қатесіз, кемшіліксіз жəне күмəндардан қашық ақиқаттар дүниясы. #DAİRE-İ İSTİFADE: Пайдалану алаңы, пайдаланатын жақтар. #DAİRE-İ İTİKAD: Сенім саласы, сенім алаңына кірген ақиқаттар. #DAİRE-İ İZN: Рұқсат алаңы, ризалық алаң. #DAİRE-İ KADER: Тағдырдың қамтыған алаң. #DAİRE-İ KALB: Жүрек дүниясы, мағынауи ақиқаттарды сезу жəне көруге мүмкіндігі болған иманды жүректегі сезімдер жəне қабілеттер.
77 #DAİRE-İ KEHKEŞAN: Құс жолы галактикасы, Құс жолы деп аталған Күн жүйесінде де ішіне алған миллиондаған жұлдыздар алаңы. #DAİRE-İ KESRET: Әртүрлі оқиғалар, себептер, болмыстар, элементтер жəне əртүрлі нəрселер болған көпшілік (kesret) дүниясы. #DAİRE-İ KUDRET: [Аллаһқа (жж) тəн] шексіз күш жəне қуаттың қамтыған дүниясы. #DAİRE-İ KUDSİYE: Қасиетті, киелі алаң; кемшіліксіз, кемелді жəне киелі болған иман жəне Исламның көрсеткен ақиқат жолы. #DAİRE-İ KUR'ANİYE: Құранның көрсеткен иман жəне Ислам жолы. #DAİRE-İ KÜBRA: Ең үлкен кең бөлігі, ең үлкен əлемдері. #DAİRE-İ KÜLLİYE: 1. Әртүрлі болмыстар дүниясының барлығы. 2. Ең жоғары мақам, барлық төменгі мақамдардың тəуелді болған ең үлкен мақам. #DAİRE-İ MAARİF: Білім саласы, оқу ағарту министрлігі. #DAİRE-İ MARZİYAT: Аллаһтың (жж) ризасын тапқызған іс пен əрекеттер алаңы. #DAİRE-İ MELEKÛT: Мелекут əлемі, періштелер мен рухтар əлемі. #DAİRE-İ MEŞİET VE IRADE: Әрбір нəрсені қамтыған (Илаһи) қалау мен ерік алаңы. #DAİRE-İ MEŞİHAT: Дін істері басқармасы. #DAİRE-İ MEŞRUA: Халал шеңбер, Аллаһтың (жж) тыйым салмаған, рұқсат еткен шеңбер. #DAİRE-İ MUHİTA: Айнала шеңбері, айналаны шекаралаған сырттағы шеңбер. * Сыртқы шеңбер. * Айнала, төңірек. #DAİRE-İ MÜLK: 1. Иесі болған жəне қолданатын жəне басқаратын иесінің қалауына қарайтын мал-мүлік жəне байлық немесе жер. 2. Аллаһтың (жж) мүлкі болған жəне Оның əмірі жəне басқаруы астында болған болмыстар дүниясы. #DAİRE-İ MÜLKİYE: Мемлекеттің басқаруына қатысты істер. Османлы дəуіріндегі ішкі істер министрлігі #DAİRE-İ NAZAR: Көзінің алдында көрінген жерде. #DAİRE-İ NAZMİYE: Тəртіп жəне түзулік ішінде бір бірімен байлаулы жəне сəйкестік алаңы. #DAİRE-İ NEZARET: Бақылау алаңында, бақылау аумағы, тексеру алаңы. #DAİRE-İ NUR: Рисале-и Нұр арқылы иман жəне Құранға қызмет ету алаңы. #DAİRE-İ NURANİ: Нұрлы алаң, нұрани аймақтың ішінде болу. #DAİRE-İ NURANİYE: Нұрани алаңның ішінде болу. #DAİRE-İ NURİYE: Рисале-и Нұрға қатысты иман жəне Құранға қызмет ету саласы. #DAİRE-İ NÜBÜVVET: Пайғамбарлық мақамы. #DAİRE-İ RAHMET: Рахмет шекарасы, мейірім жəне аяушылық аумағы. #DAİRE-İ RIZA: Аллаһтың разы болған шекара. #DAİRE-İ RUBUBİYET: Рубубиетке тəн, Аллаһтың (жж) ризықтандыру, тəрбиелеу жəне иелік аумағы. #DAİRE-İ SALTANAT: Әкімшілік аумағы, əкімшілік басқару жəне əмірінің шекарасы. #DAİRE-İ SA'Y: Еңбек етіп, табыс табу алаңы (аумағы). #DAİRE-İ SEMAVAT: Аспан аймағы. #DAİRE-İ SIFÂT: Аллаһтың (жж) сипаттарының мақамы, сипаттарының шағылысы. #DAİRE-İ SİYASİYE: Саясат алаңы. #DAİRE-İ SÜNNET: Пайғамбарымыздың (асм) сүннетінің ішінде болу, сыртына шықпау. #DAİRE-İ ŞERİAT: Шариғаттың ішінде болу, ислам дінінің сыртына шықпау. #DAİRE-İ ŞUHUD: Көру, көз алдында болу. #DAİRE-İ ŞÜMUL: Қамту, ішіне алу.
78 #DAİRE-İ TAKVA: Тақуа иесі болу, тақуалық ішінде болу, діни кірпияздықпен өмір сүру. #DAİRE-İ TASARRUF: Басқаруына қатысты алаң. #DAİRE-İ TASARRUFAT: Басқаруына қатысты алаң. #DAİRE-İ TEKLİF: Міндет жүктелінген алаң; ақыл жəне ерік иелеріне Аллаһтың (жж) жіберген дін жəне əмірлеріне сай міндеттер мен жауапкершіліктің қабылдауына ұсынған мекен болған бұл дүния. #DAİRE-İ UBUDİYET: Аллаһқа (жж) құлдық мақамы, Аллаһқа (жж) құлшылық міндеттерінің алаңы. #DAİRE-İ UFK-U CİBALÎ: Таулардың көкжиек шеңбері, таулардың көк жүзімен тұтасқан секілді көрінген көкжиек сызығы. #DAİRE-İ ULUHİYET: Улуһиет мақамы, барлық болмыстардың ғибадат жəне мойынсұнуына шын мəнінде лайық болған Аллаһтың (жж) мағынауи мақамы. #DAİRE-İ VÂHİDE: Медресе мұғалімдерін бір жерде жұмыс жасату. #DAİRE-İ VÂHİDİYET VE EHADIYET: Аллаһтың (жж) əлем бетінде дəлел мен ишараттармен көрсеткен мағынауи бірлік (vahidiyet) мақамы жəне жеке жеке əрбір бірлікте дəлел жəне ишараттармен көрсеткен мағынауи бірлік (ehadiyet) мақамы. #DAİRE-İ VELAYET: Әулиелік мақамы. * Әулиелік жағдайы. #DAİRE-İ VÜCUB: Бар болуы əзəли-əбəди жəне бар екенін қабылдауға мəжбүр болған мақам. #DAİRE-İ VÜCUD: Материалдық жəне рухани болмыстар дүниясы, жаратылған болмыстар əлемі. #DAİRE-İ ZİKİR: Аллаһты (жж) зікір еткендерден пайда болған алаң, шеңберлі түрде зікір еткендер жамағаты, зікір дүниясы. #DAİREVARİ: Шеңбер секілді, айналма түрінде. #DAİREVÎ: Шеңбер секілді, айналма түрінде. #DAİYANE: Дұға етуші болып. #DAİYE: Қалау, сұрау, ашкөздік, қатты қалау. #DÂÎ-Yİ SIDK: Турашылдыққа шақырған, шындыққа апаратын. #DAKİK: Өте нəзік, терең, сезгіш. * Нəзік. #DAKİKA: Минут, сағаттың алпыстан бірі болған уақыт өлшемі. #DAKİKA-İ ÖMR: Ғұмыр мерзімі ішіндегі минут, өмір минуты. #DAKİKA-İ VÂHİDE: Бір минут. #DALAL: Адасу, иман жəне Ислам жолынан шығу. #DALALAT: Тура жолдан таю. #DALALET: Адасу, тура жолдан айырылу, иман жəне ислам жолынан шығу. #DALALET-ÂLÛD: Адасумен араласқан, адасумен ластанған. #DALALET-İ AZÎME: Үлкен адасу, қатты адасу. #DALALET-İ FENNİYE: Пəннен келген адасу, материалисттік көзқарастан туындаған Аллаһты (жж) жоққа шығарушылық. #DALALET-İ FİKR: Ой-пікірдің адасуы, ойдың қалыпты ақыл, логика жəне хақ жолынан адасуы. #DALALET-İ İLMİYE: Материалисттік ілім жəне философоя түсінігінен туындаған кəпірлік адасу, тура жолдан таю əрекеттері. #DALALET-İ MUTLAKA: Мүлдем адасу, тура жолдан толығымен шығу, нағыз кəпірлік. #DALALETKÂR: Адасуда болған, иман жəне ислам жолынан шығушы. #DALALET-PİŞE: Адасуға əдеттенген, Исламның көрсеткен тура жолынан таюға дағдылану жағдайына келген. #DALKAVUK: Жалбақтаушы, өзінің пайдасы үшін өзін ұнаттыруға тырысқан, жалтақтық пен жалбақтаушылық жасаған. #DÂLL: Адасуда болған, жолдан шыққан, иман жəне ислам жолынан шығушы.* Дəлел болған. دال #DÂLLÎN: Адасуда болғандар, адасқандар, иман жəне ислам жолынан адасқандар.
79 #DÂLLİYET: Дəлел болу. #DÂLLÜN BİL-FEHVA: Сөйленген сөздер жəне сөйлемдерінің жинағынан сүзіліп шыққан мағынаның дəлел жəне ишарат болуы. #DÂLLÜN BİL-İBARE: Баяндаудың (сөздің, сөйлемнің) белгілі мағынаға дəлел болуы жəне ишарат етуі. #DÂLLÜN BİL-İKTİZA: Керектіру жолымен дəлел болу, бір сөздің мағынасының басқа бір мағынаны керектіруі жəне ол керек еткен мағынаға дəлел болуы. #DÂLLÜN BİL-İŞARET: Сөздің немесе баяндаудың тікелей емес, жанама түрде басқа бір мағынаға дəлел болуы. #DÂM: Тұзақ, айла. #DÂMEN: Етек, жиек. #DÂMENKEŞ: Етегін (қолын) тарту, араласпаған, қатысы жоқ. #DAMGA-İ VAHDET: Бірлік мөрі; Аллаһтың (жж) бір жəне əрбір нəрсенің жалғыз ғана иесі болғандығын көрсеткен мөр, Аллаһтың (жж) іс, өнер жəне туындыларында бірлігін көрсеткен белгі, ишарат, дəлел, ерекшелік. #DÂNÂ: Дана, білімді, ғалым. #DÂNÂ-İ BÎ-MÜDANÎ: Теңдессіз ғалым. #DÂNÂ-İ BÎ-MÜDÂNÎ: Теңдессіз ғалым. #DÂNÂ-İ BÎMÜDÂNÎ: Теңдессіз ғалым. #DANE: Тұқым. #DANE-İ HAKİKAT: Ақиқат дəні. #DÂR: Жер, үй, бөлме. #DARB: Соғу, ұру. #DARB-I MESEL: Мақал. #DÂREYN: Екі жер, дүния мен ақірет. #DÂR-I ÂHİRET: Ақірет (о дүния) жұрты. #DÂR-I BÂKİ: Мəңгілік жер, өлім болмайтын о дүния. #DÂR-I BEKA: Бақи жер, шексіз өмір сүрілетін жер болған о дүния. #DÂR-I CENNET: Жəннəт жұрты. #DÂR-I CEZA: Жаза жері. #DÂR-I CİNAN: Жұмақтар елі. #DÂR-I DÜNYA: Дүния деп аталған жер, бұл дүния. #DÂR-I EBEDÎ: Мəңгілік жер, өлімсіз жəне шексіз болған yer (ақірет). #DÂR-I ELEM: Қайғы жері, аянышты жəне қайғы, дерт жəне уайым жері. #DÂR-I FÂNİ: Өткінші жер, бұл дүния. #DÂR-I HARB: Соғыс жері, кəпірлердің жəне исламнан тыс заңдардың басқарған жəне үкім еткен жерлер. #DÂR-I HİZMET: Қызмет жері. #DÂR-I İMTİHAN: Емтихан жері. #DÂR-I KARAR: Тұрақтанып орналасатын жер. #DÂR-I LEZZET: Лəззəт жері. #DÂR-I MÜCAZAT: Жаза жері, жазаландыру жері. #DÂR-I MÜKÂFAT: Сыйлық беру орны, ақысын беру жері. #DÂR-I SAADET: Бақыт жері, бақытты орын. #DÂR-I SAADET-İ BÂKİYE: Шексіз бақыт жері. #DÂR-I TECRÜBE: Тəжіребе жері, емтихан сынау жері. #DÂR-I TEKLİF: Теклиф жері; ақыл жəне ерік иелеріне Аллаһтың (жж) жіберген дін жəне əмірлеріне сай міндеттер мен жауапкершіліктің қабылдауына ұсынған мекен болған бұл дүния. #DÂR-I UHRA: Ақірет деп аталған жер, о дүния жұрты. #DÂR-I ÜCRET: Ақы алу жері. #DÂR-I ZİYAFET: Қонақ асы жері. #DARİ': Ащы жəне тікенді ағаш. #DÂRİB: Ұрушы, соғушы. #DARR: Зиян. #DÂRÜLFÜNUN: Пəндер орны, университет.
80 #DÂRÜLFÜNUN-U İSLÂMİYE: Ислам университеті. #DÂRÜ'L-HİKMET: Хикмет жері, дін істерін атқаратын ресми мақам, мұсылман халқын əр түрлі діни тақырыптарда дəріс беретін, сырттан келген шабуылдарға қарсы ислам дінін қорғаған үлкен ғалымдардан құралған үлкен діни бірлестік.. #DÂRÜ'L-HİKMET-İ İSLÂMİYE: Ислам ілімдерінің академиясы, мұсылман халқын əр түрлі діни тақырыптарда дəріс беретін, сырттан келген шабуылдарға қарсы ислам дінін қорғаған үлкен ғалымдардан құралған үлкен діни бірлестік. #DÂRÜ'L-HİKMETİ'L-İSLÂMİYE: Ислам ілімдерінің академиясы, мұсылман халқын əр түрлі діни тақырыптарда дəріс беретін, сырттан келген шабуылдарға қарсы ислам дінін қорғаған үлкен ғалымдардан құралған үлкен діни бірлестік. #DÂRÜLHİKMETİ'L-İSLÂMİYE: Ислам ілімдерінің академиясы, мұсылман халқын əр түрлі діни тақырыптарда дəріс беретін, сырттан келген шабуылдарға қарсы ислам дінін қорғаған үлкен ғалымдардан құралған үлкен діни бірлестік. #DÂRÜ'L-HİZMET: Hizmet yeri. #DÂRÜ'L-İKAB: Азап жері, жаһаннам. #DÂRÜ'L-KUDRET: (Илаһи) құдірет дүниясы; себептерге тəуелді болмастан əрбір нəрсенің бірден Аллаһтың (жж) құдіретімен пайда болатын жер, о дүния. #DÂRÜ'L-MUALLİMÎN: Мұғалім оқуы. #DÂRÜ'L-ÜCRET: Ақы алу жері. #DÂRÜLHİKMET: Хикмет жері, Османлы Мемлекетінде исламиет жəне иман ақиқаттарын Европаға қарсы қорғаған жəне халықты ол тақырыптарда дəріс берген үлкен ғалымдар бірлестігі. #DÂRÜ'S-SELÂM: Саламат пен сенімділік жері, ешбір қатер жəне қорқудың болмаған сенімділік жері болған жəннəт. #DÂRÜSSELÂM: Саламат пен сенімділік жері, ешбір қатер жəне қорқудың болмаған сенімділік жері болған жəннəт. #DASİTANE: Дастан, жыр, хикая. #DASİTANE-İ AŞK: Ғашықтық дастаны, ғашықтар оқиғасы. #DÂÜSSILA: Отан сағынышы, туған жер сағынышы. #DÂÜ'S-SILA: Отан сағынышы, туған жер сағынышы. #DAVA: Идея.* Өзімсініп ортаға қойылған пікір. * Өзінікін дұрыс көріп немесе дұрыс санап жоғары пікір етушілікті идея ету. * Аллаға (жж) дұға ету, қайыр жəне мейірім тілеу. * Қақысын іздеу үшін сотқа жүгіну. * Қақын сұрау. #DAVA VEKİLİ: Дау шешуде маманданған би кісі, дау шешуші, адвокат. #DAVA-YI AHMEDİYE: Ахмет (асм) дауасы, Хз. Мұхаммедтің (асм) естіртіп қорғаған Құрандағы ақиқаттар. #DAVA-YI AZÎME: Ұлы мəселе, үлкен идея. #DAVA-YI HALK: Жарату идеясында болу. #DAVA-YI HİLAFET: Халифалық мəселесі; Аллаһтың (жж) тарапынан берілген киелі міндет жəне мақам болған жер жүзі халифлығына лайық болу мəселесі. #DAVA-YI HİLAFET-İ KÜBRA: Ең үлкен халифалық мəселесі. Аллаһ (жж) тарапынан адамға берілген киелі міндет жəне мақам болған жер жүзі халифлығына лайық болу мəселесі. #DAVA-YI İ'CAZ: (Құран үшін күші бар) мұғжиза дəрежесінде көркем жəне əсерлі, тура сөз сөйлеуде бəсекелестігі болмаған, теңі жоқ, ұқсасын жасау мүмкін емес идеясы. #DAVA-YI İFTİHARKÂRANE: Мақтаныш етіп ортаға қойған идеясы, мақтаныш идеясы. #DAVA-YI MÜCERRED: Сүйенері болмаған идея; іліммен, логика жəне мықты дəлелмен қатысы жоқ құрғақ идея.
81 #DAVA-YI NÜBÜVVET: Пайғамбарлық идеясы, пайғамбар болғанын жариялау жəне қорғау мəселесі. #DAVA-YI ŞİRK: Серік идеясы, Аллаһқа (жж) ортақтық идеясы, болмыстарды жəне оқиғаларды Аллаһтың (жж) тысында басқа нəрселерге сүйендіру идеясы. #DAVET: Шақыру. #DAVET-İ KUR'ANÎ: Құранға тəн шақыру, Құранның шақыруы. #DAVET-İ MÜNFERİDE: Кейбір кісілерді немесе бір топты ғана арнайылап (дінге) шақыру. #DAVET-İ RAHMANİYE: Әрбір нəрсені қамтыған кең мейірімділік иесі (Rahman) болған Аллаһтың (жж) (жұмағына) шақыруы. #DAVETNAME: Шақыру қағазы, шақыру хаты. #DAVETİYE: Шақыру қағазы. #DAVETNAME: Шақыру қағазы, шақыру хаты. #DAVUDVARİ: Дəуіт (ас) секілді. #DÂYE: Сүт ана, бала күтуші, емізуші. #DECCAL: Тажал; хақты теріс, терісті хақ көрсеткен немесе теріс нəрселерді хақтың ішіне кіргізген бұзғыншы, Хз.Мұхамметтің (асм) дүнияның соңғы замандарында шығатынын хабар берген айлакер азғын жəне бұзғыншы көсем. #DECCALANE: Тажал секілді. #DECCALİYET: Тажалдық, тажалдың ашқан жол. #DECCAL-MİSAL: Тажал секілді. #DEF': Қуып жіберу, бөгет болу, қуу, кетіру. #DEF' U REF': Қуу жəне жою, кетіру жəне алып тастау. #DEF' VE REF': Қуу жəне жою, кетіру жəне алып тастау. #DEF' VE TARD: Қуып жіберу жəне қуу, кетіру жəне қуу. #DEFAATLA: Бірнеше рет. #DEFAATLE: Бірнеше рет. #DEFÂİN: Қазыналар. #DEFAİN-İ SAADET: Бақыт қазыналары. #DEF'ATEN: Кенеттен, дереу, ойда жоқта. #DEF'Î: Дереу, əп-сəтте, лезде. #DEF'-İ BELA: Бəлені жою, бəлені кетіру, бəлені тоқтату. #DEF'-İ BELİYYAT: Бəлелердің кетірілуі, бəлелердің жойылуы. #DEF'-İ CÛ': Аштықты кетіру, аштықты жою. #DEF'-İ MARAZ: Науқастықты кетіру, науқастықты жою. #DEF'-İ MEFASİD: Фесаттықты жою, бұзғыншылықтарды кетіру, бұзықтықты жəне жамандықтарды қуу. #DEF'-İ ŞER: Жамандықтарды жою, жамандықты кетіру. #DEFİNE: Ақша жəне алтын секілді ескі кезден сақталынған жəне көмілген нəрселердің болған жер. * \"Жоғары құн\" мағынасында да қолданылады. #DEFİNE-İ HÜSN-Ü MAİŞET: Жақсы күнкөріс қазынасы. #DEFİNE-İ İLM: Ілім қазынасы. #DEFİNE-İ İLMİYE: Ілім қазынасы, іліммен байланысты қазына. #DEFİNE-İ SAADET: Бақыт қазынасы. #DEFİNE-İ ULÛM: Ілімдер қазынасы. #DEFN: Көму. #DEFTER-İ A'MAL: Сауаптар мен күнəлар түріндегі амал дəптері, əркімнің барлық жасағандарының періштелер жағынан жазылып тіркелінген мағынауи дəптері. #DEFTER-İ AMEL: Сауаптар мен күнəлар түріндегі амал дəптері, əркімнің барлық жасағандарының періштелер жағынан жазылып тіркелінген мағынауи дəптері. #DEFTER-İ EKBER: Ең үлкен дəптер. * Аллаһтың (жж) əрбір нəрсе қатысты үкімдерінің жазулы болған мағынауи тағдыр дəптері.
82 #DEFTER-İ HASENAT: Сауап дəптері, сауап пен жақсылықтарды жазуға міндетті періштелер тарапынан жазылған мағынауи дəптер. #DEFTER-İ HASENE: Сауап дəптері, сауап пен жақсылықтарды жазуға міндетті періштелер тарапынан жазылған мағынауи дəптер. #DEFTER-İ HİDEMAT: Қызмет дəптері, жасалған қызмет жəне берілген міндеттердің тізімі немесе дəптері. #DEFTER-İ İLTİFATAT-I RAHMANİYE: Рахман болған Аллаһтың (жж) жарылқауының дəптері, Аллаһтың (жж) адамдарға жақындық көрсетіп оларды өзімен сөйлесуші етіп қабылдап, сөйлескен жəне оларға келешекте (ақіретте) əзірлеген жарылқауы мен жақсылықтарын хабар берген жазулы кітап (Құран). #DEFTER-İ KAVANİN-İ EMRİYE: Болған немесе болатын істердің жəне оқиғалар жазулы илаһи заңдар тізімі. #DEFTER-İ KEBİR: Ең үлкен дəптер. * Аллаһтың (жж) əрбір нəрсе қатысты үкімдерінің жазулы болған мағынауи тағдыр дəптері. #DEFTER-İ KUDRET-İ İLAHİYE: Аллаһтың (жж) құдіретімен жасалынған істер заңдарының орын алған дəптері (жаратылыс дүниясы, табиғат). #DEF'U'L-BELA: Бəлені жою, бəлені қуу, бəлені кетіру. #DEHA: Өте ақылдылық, ең жоғары деңгейдегі зеректік жəне ойшылдық. #DEHA-İ FENNÎ: Пəн жағынан дана, ғылым жəне техника саласында өте жоғары зеректік жəне ойшылдық. #DEHA-İ NURANÎ: Нұрани даналық, Құран жəне иман ақиқаттарын түсінуде жоғары парасаттылық пен қабілеттілік. #DEHALET: Сыйыну, жəрдем сұрау. * Кіру, қосылу. #DEHAN-I HAKİKAT: Ақиқат тілі, ақиқаттарды түсіндірген жəне білдірген тіл. #DEHA-YI ASKERÎ: Әскерлікке қатысты даналық, əскери таңғажайып зеректік жəне қабілет. #DEHA-YI A'VER: Бір көзді соқыр дана, тек дүнияні көріп ақіретті жоққа шығарған берекетсіз зеректік жəне түсінік. #DEHA-YI A'ZAM: Ең үлкен даналық (таңғажайып жəне өте жоғары ақыл мен зеректік). #DEHA-YI FELSEFÎ: Философия жəне материялистік ой-пікір алаңындағы даналық. #DEHA-YI FENNÎ: Ғылым жəне техника саласында өте жоғары зеректік жəне ойшылдық. #DEHA-YI KUDSÎ: Киелі даналық, қасиетті таңғажаып зеректік жəне қабілет. #DEHA-YI NURANÎ: Нұрани даналық, Құран жəне иман ақиқаттарын түсінуде жоғары парасаттылық пен қабілеттілік. #DEHİR: Дəуір, заман. #DEHLİZ: Дəліз, коридор. #DEHR: Дəуір, заман, уақыт. #DEHRÎ: Дəуірлік, дəуірмен (өте ұзын заманмен) қатысты. #DEHRİYYUN: Дəуіршілер, заманды илаһтандырған кəпір философтар. Заман тысында оқиғаларды жəне болмыстарды басқарған күштің болмағандығын, əр нəрсенің заманның ықпалымен əсерімен болғандығын идея еткен Аллаһты (жж) жоққа шығарушы философтар. #DEHŞET-ENGİZ: Өте қорқынышты, үркітуші, таң қалдырушы. #DEHŞETENGİZ: Өте қорқынышты, үркітуші, таң қалдырушы. #DEHŞET-İ HÜCUM: Шабуыл жасаудағы қорқыныш. #DEHŞET-İ MUTLAK: Шексіз үлкен қорқыныш. #DEKAİK: Өте мұқияттылық, өте мұқияттылықты керек ететін терең зерттеулер. * Минуттар. #DEKAİK-I HAREKÂT: Әрекеттердегі өте мұқияттылық. #DEKAİK-I HİKMET: Ілімдегі немесе көзделген пайдалар мен мақсаттардағы мұқияттылық.
83 #DEKAİK-I NİMET VE HIKMET: Берілген нығметтердегі мұқияттылықтар жəне ең терең нүктесіне дейін көзделген түрлі пайдалар мен мақсаттар. #DEKAİK-I SAN'AT: Өнерлі жасаудағы мұқияттылық. #DEKAİK-I ŞEFKAT: Істің ең кішкене айырмашылықтарына дейін есепке алған мейірімділіктегі (Аллаһқа ж.ж. тəн) мұқияттылық. #DEKAİK-I ŞEHR-İ RAMAZAN: Рамазан айының минуттары. #DEKAİK-I TASAVVURAT: Ойдың өте тереңдігі, ақылмен ойлаған нəрселерді өте мұқият зерделеу. #DEKAİK-İ HİKMET: Ілімдегі немесе көзделген пайдалар мен мақсаттардағы мұқияттылық. #DEKAİK-İ İLMİYE: Ілім жағынан мұқият зерттеу, ілімнің терең жəне түсінуі өте қиын терең жақтары. #DEKAİK-İ MESAİL-İ FER'İYE: Фери мəселелердің мұқият зерттелуі, діндегі негізгі мəселелер тысындағы ұсақ түйекке қатысты мəселелердің егжей-тегжейі, жай-жапсары. #DEKAN: Декан, университетте факультет басшысы. #DEKK: Паршалану, ұсақталу, шаң тозаң халіне келу. #DELAİL: Дəлелдер. #DELAİL-İ ÂFÂKIYE: Сыртқы дүниядағы дəлелдер. #DELAİL-İ AKLİYE: Ақылға сүйенген дəлелдер. #DELAİL-İ ENFÜSİYE: 1. Бір жандының жаратылысындағы дəлелдер. 2. Адамның ішкі дүниясындағы дəлелдер. 3. Адамның тұлғасы, ахлақ жəне өмір сүруі секілді өзіне тəн хал жəне ерекшеліктерге сүйенген дəлелдер. #DELAİL-İ FITRİYE: Жаратылыс оқиғасы жəне ақиқатынан алынған дəлелдер. #DELAİL-İ HAŞİR: Хашир дəлелдері, қияметте өлгеннен кейін қайта тірілуге қатысты дəлелдер. #DELAİL-İ HAŞRİYE: Хашир дəлелдері, қияметте өлгеннен кейін қайта тірілуге қатысты дəлелдер. #DELAİL-İ HAYRAT: «Қайырларға апарған дəлелдер» мағынасындағы дұға жəне мінəжат кітабы. #DELAİL-İ İ'CAZ: (Құранмен қатысты) мұғжиза дəлелдері; Құранның Аллаһ (жж) сөзі болғандығын дəлелдеген дəлелдердің бірі болған оның түсіндіру тəрізіндег мұғжизалығы, сөз өнері жағынан теңдессіздігі жəне ұқсассыздығы, ұқсасын жасай алмаудағы дəлелдер. #DELAİL-İ İSBAT: Дəлелдеуші дəлелдер. #DELAİL-İ İSPAT: Дəлелдеуші дəлелдер. #DELAİL-İ İSBATİYE: Дəлелдеуші дəлелдер. #DELAİL-İ İSPATİYE: Дəлелдеуші дəлелдер. #DELAİL-İ KALBİYE VE VICDANIYE: Жүректік жəне ар-ұжданға тəн дəлелдер, жүрек жəне ар-ұжданмен сезіліп түсіне алатын дəлелдер. #DELAİL-İ KÀTIA: Нақты дəлелдер. #DELAİL-İ KAT'İYYE: Нақты дəлелдер. #DELAİL-İ KAT'İYE: Нақты дəлелдер. #DELAİL-İ MANTIKIYE VE MÜSBETE: Логикалық жəне болымды дəлелдер, логикаға жəне тəжірибе мен зерттеу əдісін қолданған болымды ілімдерге сүйенген дəлелдер. #DELAİL-İ MÜCESSEME-İ MUSATTAHA: Жоғарғы қабаты шар түрінде болған Жер Шарының глубостық картасының көрсеткен дəлелдер. #DELAİL-İ NAKLİYE: Ең баста Құран жəне хадис жəне одан кейін дінде бұлақ, негіз болып саналған басқа кітаптарға сүйенген дəлелдер. #DELAİL-İ NÜBÜVVET: Пайғамбарлықтың ақиқатын дəлелдеген дəлелдер. #DELAİL-İ NÜBÜVVET-İ AHMEDİYE: Хз.Мұхамметтің (асм) пайғамбарлығын дəлелдеген дəлелдер. #DELAİL-İ SIDK: [Хз.Мұхаммедпен (асм) қатысты] тура сөзділік жəне дұрыстығына қатысты дəлелдер.
84 #DELAİL-İ VAHDANİYET: Аллаһтың (жж) бірлігіні, Одан басқа əлемнің иесі жəне жаратушысы болмағандығын дəлелдеген дəлелдер. #DELAİL-İ VÜCUB: Аллаһтың (жж) əзəли, əбəди жəне бар екенін қабылдауға мəжбүр екенін көрсеткен дəлелдер. #DELAİL-İ VÜCUD: Бір нəрсенің бар екенін дəлелдеген дəлелдер. #DELAİL-İ ZAHİRİYE: Көзбен көрінген дəлелдер. #DELAİLÜ'L-HAYRAT: «Қайырларға апарған дəлелдер» мағынасындағы дұға жəне мінəжат кітабы. #DELAİLÜ'L-İ'CAZ: «Құранның сөздерінің мұғжиза дəрежесінде жəне адам күші жетпейтіндігін көрсеткен дəлелдер» мағынасында Абдулқадир Журжанидің (кс) кітабының аты. #DELALAT: Дəлелдер, ишараттар, бір нəрсенің бар екенін көрсетулер. * Жол көрсетулер, жетекшілік, үгіттер, насихаттар. #DELALAT-I SELÂSE: \"Үш түрлі дəлелдеу. 1- Үйлесімділік дəлел 2- Мазмұндау қамту дəлелі 3- Қажеттілік дəлелі. Бұл тақырыпта мынандай мысал беруге болады: ««Зекет, мұсылмандардың пақырларына беріледі, ешбір ауқаттыға берілмейді» сөзі, зекеттің тек қана пақырларға берілетіндігіне үйлесімділік дəлелі арқылы; бай болған А тұлғаға берілмейтіндігі қамту дəлелі арқылы; зекет тұрғысында байлармен пақырлар арасында айырмашылық болғандығына да қажеттілік дəлелі арқылы дəлелдейді». Дəлел болу, жол көрсету. #DELALETEN: Дəлел болып, ишарат етіп. #DELALET-İ ÂLİYE: Үлкен өсиет, өте құнды үгіт, ұлы жетекшілік. #DELALET-İ HAL: Жағдай мен халдың көрсеткен мағына, жағдай мен халден шыққан дəлел жəне ишарат. #DELALET-İ İLTİZAMİYE: Керек еттіру жолымен ишарат ету, бір сөздің тасыған мағынаның логикалық нəтижесі болып басқа бір нəрсені көрсетуі. #DELALET-İ SELÂSE: \"Үш түрлі дəлелдеу. 1- Үйлесімділік дəлел 2- Мазмұндау қамту дəлелі 3- Қажеттілік дəлелі. Бұл тақырыпта мынандай мысал беруге болады: ««Зекет, мұсылмандардың пақырларына беріледі, ешбір ауқаттыға берілмейді» сөзі, зекеттің тек қана пақырларға берілетіндігіне үйлесімділік дəлелі арқылы; бай болған А тұлғаға берілмейтіндігі қамту дəлелі арқылы; зекет тұрғысында байлармен пақырлар арасында айырмашылық болғандығына да қажеттілік дəлелі арқылы дəлелдейді». Дəлел болу, жол көрсету. #DELALET-İ ZIMNÎ: Жабық түрде ишарат ету, көрсету. #DELALET-İ ZIMNÎ VE İŞARÎ: Жабық түрде жəне ишарат жолымен көрсету. #DELALET-İ ZIMNİYE: Жабық түрде ишарат ету, көрсету. #DELİL-İ ADALET: (Ақіретке қатысты) əділдік дəлелі; ақіреттің дəлелі үшін Аллаһтың (жж) əділдігін дəлел көрсету. #DELİL-İ ADEM: Жоқтық дəлелі, бар екеніне сенудің жоқтығын дəлелдеу идеясындағы дəлел. #DELİL-İ ADLÎ: (Ақіретке қатысты) əділдік дəлелі; ақіреттің дəлелі үшін Аллаһтың (жж) əділдігін дəлел көрсету. #DELİL-İ AKLÎ: Ақылға сүйенген дəлел. #DELİL-İ EHADİYET: Аллаһтың (жж) бірлігіне қатысты дəлел; əрбір болмыстың иесі жəне жаратушысының бір болғандығын дəлелдеген дəлел. #DELİL-İ HAK: Шынайы дəлел, тураны көрсеткен дəлел. #DELİL-İ İHTİRA: Жарату дəлелі, Әлемде жəне тіршілік дүниясында көрілген болмыстардың əзəли болмай өзгерген жəне келіп кетуші болулары, олардың Аллаһ (жж) тарапынан жаратылған екендігіне дəлел. #DELİL-İ İHTİRAÎ: Жарату дəлелі, Әлемде жəне тіршілік дүниясында көрілген болмыстардың əзəли болмай өзгерген жəне келіп кетуші болулары, олардың Аллаһ (жж) тарапынан жаратылған екендігіне дəлел. #DELİL-İ İKNAÎ: Қанағат еттіруші дəлел, (ақыл мен жүректі) сендіруші дəлел.
85 #DELİL-İ İMAN: Иманның дəлелі. #DELİL-İ İMKÂNÎ: Имкан дəлелі. #DELİL-İ İNAYET: Жарылқау жəрдем дəлелі. #DELİL-İ İNNÎ: Инни дəлел, істен іс иесіне, нəтижеден себепке қарайтын дəлел (түтіннің отқа дəлел болғаны секілді). #DELİL-İ KÀTI': Қуатты жəне шүбəсіз дəлел. #DELİL-İ KAT'Î: Нақты дəлел. #DELİL-İ KAT'İYYE: Нақты дəлел. #DELİL-İ KUR'ANÎ: Құранның көрсеткен дəлел. #DELİL-İ MU'CİZ: Мұғжиза дəрежесіндегі дəлел. #DELİL-İ NAKLÎ: Нақли дəлел, Құран мен хадиске сүйенген дəлел. #DELİL-İ NÜBÜVVET: Пайғамбарлықтың ақиқатын көрсеткен дəлел. #DELİL-İ SADIK: (Хз.Мұхаммед а.с.м. туралы) шынайы дəлел, сөзі жəне тұлғасымен дұрыстығы əркімге қабылданған дəлел. #DELİL-İ SATI: Жарқын дəлел, əркімнің көре алатын жоғары жəне ап-ашық дəлел. #DELİL-İ SÂTI': Жарқын дəлел, əркімнің көре алатын жоғары жəне ап-ашық дəлел. #DELİL-İ VAHDANİYET: Уахданиет дəлелі; Аллаһтың (жж) бірлігін дəлелдеген дəлел. #DELİL-İ VAHDET: Уахдет дəлелі, бірлік дəлелі. #DELİL-İ VÜCUD: Бір нəрсенің бар екенін дəлелдеген дəлел. #DELİL-İ ZAHİR: Ап-ашық жəне көзбен көрінген дəлел. #DELİLÜ'L-İNAYE: Инаует дəлелі, əрбір нəрседегі жүйе, тəртіп, мақсат жəне пайдалардың Аллаһтың (жж) барлығына жəне бірлігіне дəлел болуы. #DELLÂL: Жаршы, хабарлаған, əркімге жар салған. #DELLÂL-I ÂLÎŞAN: Құран жəне иман ақиқаттары ұлы абыроймен жеткізген. #DELLÂL-I ÂŞIK: Ғашық жаршы, Аллаһқа (жж) ғашықтықпен берілген, Оны таныған жəне танытқан құл (адам). #DELLÂL-I A'ZAM: (Илаһи) ақиқаттардың ең үлкен таныттырушысы жəне жариялаушысы (Хз.Мұхаммед а.с.м.). #DELLÂL-I KİTAB-I MÜBİN: Ақиқаттарды түсіндірген кітаптың (Құранның) жəне əкелген ақиқаттарының таныттырушысы жəне жариялаушысы. #DELLÂL-I KUR'AN: Құран жəне əкелген ақиқаттарды адамдарға естірткен жəне танытқан. #DELLÂL-I MAZHAR: Өз болмысында ие болған жаратылыс ерекшеліктерімен Өнерші Жаратушысына айна (mazhar) сияқты көрсеткен жəне танытқан болмыс (адам); жариялаушы жəне таныттырушы айна. #DELLÂL-I MUHTEREM: Құрметті таныттырушы жəне жариялаушы. #DELLÂL-I SALTANAT: (Аллаһқа ж.ж. тəн) əкімдік күшінің жаршысы, таныттырушысы, естірттірушісі. #DELLÂL-I VAHDANİYET: Уахданиет хабаршысы, Аллаһтың (жж) бірлігінің жаршысы, таныттырушысы, естірттірушісі. #DELLÂL-MİSAL: Делдал секілді, жаршыс секілді, таныттырушы жəне естірттірушы сияқты. #DELV: Қауға шелек. #DEM: Қан. * Сəт, заман, уақыт. #DEM VURMAK: Айту, сөз қылу. #DEMÂ: Ол кез, бір уақыт. #DEMÂDEM: Әрбір заман, жиі жиі. #DEMDEME: 1. Шу. 2. Гуіл, шуыл. 3. Сыбдыр, сусыл. 4. Ызыл, ызың. 5. Қарлыққан қатты дауыстар. 6. Ашулы, ашулы дауыс. #DEMDEME-İ TESBİH: Тəспихің гуілдері, дауыстары. #DEMİR-SEBAT: (Шешімінде жəне адалдығында) темірдей мықты жəне тұрақты. #DEMOKRAT: Демократияны жақтаушы.
86 #DENÂET: Арам, жаман ниетті, халықтың қамын ойламаған қара ниетті, төмендік. #DENÎ: 1. Оңбаған, тексіз, төмендік. 2. Бұл дүнияға қатысты. #DENİYET: Арам, жаман ниетті, халықтың қамын ойламаған қара ниетті, төмендік. #DENİYET-İ HAZIRA: Осы кездегі жаман ниеттілік, қазіргі жамандық. #DENİZ-MİSAL: Deniz gibi. #DENK: Тең. * Тең-көлікке арту үшін буып түйген жүк. #DER-AKAB: Дереу, тез, бірден. #DERÂRÎ: Жарқын. #DERC: Орналастыру, қою. * Тіркеу, жазу. #DERCAN: Жан көңілден қабылдау, өмірін (біреуге) беру. #DERD: Дерт. #DERT: Дерт. #DERD-İ ELEM: Қайғылы дерт. #DERD-İ MAİŞET: Күнкөріс дерті. #DERECAT: Дəрежелер, баспалдақтар. #DERECAT-I ÂRİFÎN: Арифтердің (əулиелердің) дəрежелері. #DERECAT-I ERZAK: Берілген ризықтардың дəрежелері, нығметтердің дəрежелері. #DERECAT-I EVLİYA: Әулиелердің дəрежелері. #DERECAT-I FEHİM: Түсінік дəрежелері. #DERECAT-I İMANİYE: Иманның дəрежелері. #DERECAT-I KURBİYE: Аллаһтың (жж) ризалығына жақындау дəрежелері, Аллаһқа (жж) мағынауи жақындық дəрежелері. #DERECAT-I NİAM: Аллаһтың (жж) берген нығметтердегі дəрежелер. #DERECAT-I REFİA VE MÜHİMME: Жоғары жəне маңызды құндылық дəрежесі. #DERECAT-I ŞEMSİYE: Күннің (жермен бірге) бұрыштық градусы. #DERECAT-I TAKDİR: Бағалау (бір нəрсенің құндылығын түсіну) дəрежелері. #DERECAT-I TECELLİ: Шағылыс дəрежелері, өзін білдірту, өзін көрсету дəрежелері. #DERECAT-I TECELLİYAT: Шағылыстардың дəрежелері, өзін білдірту дəрежелері. #DERECE-İ ÂLİYE: Жоғары дəреже. #DERECE-İ AŞK: Ғашық деп аталған махаббат дəрежесі. #DERECE-İ AZAMET: Ұлылық дəрежесі. #DERECE-İ BEDAHET: Ап-ашықтық дəрежесі, ап-ашық болу дəрежесі. #DERECE-İ BELÂGAT: (Құрандағы) шешендік, тыңдаушылардың жағдайына, тақырып жəне көзделген мақсатқа сай, тура, орынды, көркем жəне əсерлі сөз сөйлеу өнері жағынан дəрежесі. #DERECE-İ CELALET: Ұлылық дəрежесі. #DERECE-İ CEMAL: Сұлулық дəрежесі. #DERECE-İ CESARET VE KEMALAT VE ŞECAAT: Батырлық жəне кемелдік жəне қаһармандық дəрежесі. #DERECE-İ DELALET: Ишарат етіп көрсету дəрежесі. #DERECE-İ EHEMMİYET: Маңыздылық дəрежесі, құндылық дəрежесі. #DERECE-İ FEHM: Түсінік дəрежесі. #DERECE-İ FEHM VE ZEVK: Талғамына қарай жəне түсіну дəрежесіне қарай. #DERECE-İ FEHİM VE ZEVK: Талғамына қарай жəне түсіну дəрежесіне қарай. #DERECE-İ GAFLET: Бейқамдық дəрежесі, Аллаһты (жж), дүнияға келу мақсатын жəне ақіретті ұмыту дəрежесі, ақиқаттардан мақұрым қалу деңгейі. #DERECE-İ GARABET: Бұрың-соңды көрілмегендік жəне ұқсасы жоқтық дəрежесі. #DERECE-İ HAKKALYAKÎN: Ақиқаттардың ішінде өмір сүре отырып көз жеткізген мықты сенім жəне күмəн келтірмейтін нақты білім дəрежесі.
87 #DERECE-İ HAKKANİYET: Ақиқаттылық жəне туралық дəрежесі. #DERECE-İ HARARET: Ыстық дəрежесі. #DERECE-İ HAŞMET: Ұлылық дəрежесі. #DERECE-İ HAYAT: Өмір дəрежесі. #DERECE-İ HİZMET: Қызмет дəрежесі. #DERECE-İ HÜRMET: Құрмет дəрежесі, абыройлылық дəрежесі. #DERECE-İ İ'CAZ: (Сөз өнерінде) теңдессіз көркем, əсер етуші, тура жəне орынды сөз сөйлеудің мұғжизаға тең дəрежесі. #DERECE-İ İHATA: Қамту дəрежесі, ұғыну дəрежесі. #DERECE-İ İHTİYAÇ: Мұқтаждық (қажеттілік) дəрежесі. #DERECE-İ İKTİDAR: Күш жəне қуат иесі болу жəне болмыстарды бұйрығының астында болдырту дəрежесі. #DERECE-İ İLİM: Ілім дəрежесі, ақиқаттарды толық жəне тура білу дəрежесі. #DERECE-İ İMTİNA VE MUHALIYET: Мүмкін еместік жəне жөнсіздік дəрежесі. #DERECE-İ İN'AM VE İHSAN: Нығметтендіру жəне игілік жасау дəрежесі. #DERECE-İ İNKIYAD VE İTAAT: Әмірлеріне мойынсұну жəне бағыну дəрежесі. #DERECE-İ İRTİBAT: Байланыс жасау дəрежесі. #DERECE-İ İSTİDAD: Қабілет дəрежесі, дарындылық дəрежесі. #DERECE-İ İŞTİYAK: Құштарлық дəрежесі, өте күшті қалау жəне көксеу дəрежесі. #DERECE-İ İTAAT VE MUSAHHARİYET: Мойынсұну мен əмірге бағыныштылық дəрежесі. #DERECE-İ KABAHAT: Айыпты (қылмыскер) болуының дəрежесі. #DERECE-İ KEMAL: Кемелділік дəрежесі, мінсіздік жəне кемшіліксіздік дəрежесі. #DERECE-İ KEMALÂT: Әулиелердің рухани кемелдену дəрежесі, қол жеткізген кемелділік дəрежесі. #DERECE-İ KIYMET: Құндылық дəрежесі, қадір-қасиет дəрежесі. #DERECE-İ KUDRET VE HİKMET: Құдірет жəне хикмет дəрежесі, əрбір істі жəне əрбір өнерді, көзделген мақсат жəне пайдаларға толық сай, алды-артын есептеп жəне орынды жасай алу күші мен ілім дəрежесі. #DERECE-İ KUDRET VE TESHİRİNİ: Құдірет иесі болғандығын жəне əміріне бағындырту дəрежесін. #DERECE-İ KUDSİYET VE ULVİYET VE NURANİYET: Киелік жəне ұлылық жəне нұранилік дəрежесі. #DERECE-İ KUVVET: Қуат дəрежесі. #DERECE-İ LÜTUFLARINI: Жарылқауларының жəне игілігінің дəрежесін. #DERECE-İ LÜZUM: Қажеттілік дəрежесі, керектілік дəрежесі. #DERECE-İ MAKBULİYET: Қабылдану (ұнатылу) дəрежесі. #DERECE-İ MÂLİKİYET: Қожайындық жəне билік жүргізу дəрежесі, иелік дəрежесі. #DERECE-İ MELEKİYE: Періштелік дəрежесі. #DERECE-İ MÜNASEBET VE ALAKA: Байланыс пен жақындық дəрежесі. #DERECE-İ NİHAYE: Ең соңғы дəреже. #DERECE-İ NİHAYETTEDİR: Шексіз дəрежеде. #DERECE-İ NİMET: Нығмет дəрежесі. #DERECE-İ RAHMETİNİ: Мейірімділік көрсету дəрежесіні. #DERECE-İ RUBUBİYETTE: Басқару мақамында шексіз ұлылық дəрежесінде. #DERECE-İ SAADET: Бақыттылық дəрежесі. #DERECE-İ SADAKAT: Адалдық дəрежесі, жан қиярлық дəрежесі. #DERECE-İ SAN'AT VE MAHARET: Өнер жəне шеберлік дəрежесі. #DERECE-İ SIDK: Өзі жəне сөзі тура болу дəрежесі. #DERECE-İ ŞEFKAT: Мейірімділік дəрежесі. #DERECE-İ ŞEHADET VE GAZİLİK: Шахиттік жəне ғазилік дəрежесі (мақамы). #DERECE-İ ŞİDDET: Қуатты дəреже, қатаң дəреже.
88 #DERECE-İ ŞUHUD: Жүрек көзімен мағынауи дүниядағы ақиқаттарды көру дəрежесі. #DERECE-İ TAHKİK: Ақиқаттарды ізденіп, зерттеп білу дəрежесі. #DERECE-İ TAKVADA VE ADİLDE SIDKTA: Күнəлардан мықты сақатануда (takva) жəне əділдікті көздеуде (adl) жəне сөзінде жəне тұла бойында туралық болу (sıdk) дəрежесі. #DERECE-İ TAVSİF: Сипаттарымен таныттыру дəрежесі. #DERECE-İ TESİR: Әсер ету дəрежесі, ықпал ету дəрежесі. #DERECE-İ UBUDİYET: Құлдық мақамы. #DERECE-İ ULVİYET: Ұлылық жəне жоғарылық дəрежесі. #DERECE-İ VELAYET: Әулиелік дəрежесі. #DERECE-İ VÜSUK: Сенімділік пен беріктік дəрежесі. #DERECE-İ ZEKÂVETİNDE VE İSTİDADINDA: Қабілеті мен зейінділігі дəрежесінде. #DERECE-İ ZUHUR VE TENEVVÜR: Көріну жəне (мағынауи) нұрлану дəрежесі. #DEREKAT: Төмендеп кету дəрежелері. #DEREKE: Төмендеу дəрежесі. #DEREKE-İ KELBİYET: Иттікке түсу дəрежесі. #DERGÂH: 1. Мақам. 2. Үлкен тұлғаның құзыры. 3. Аллаһқа (жж) ғибадат етілген жер, зікірхана. 4. Есік. #DERGÂH-I ADALET: (Илаһи) əділдік мақамы. #DERGÂH-I ÂLÎ: (Илаһи) ұлы мақам, Аллаһтың (жж) мағынауи ұлы құзыры. #DERGÂH-I HUDA: Аллаһтың (жж) құзыры, Аллаһтың (жж) мағынауи жақындығы. #DERGÂH-I İZZET: Күш жəне ұлылық иесі Аллаһтың (жж) құзыры (мағынауи жақындығы). #DERGÂH-I KÀDIYÜ'L-HÂCAT: Құлдардың қажеттіліктерін берген Аллаһтың (жж) мағынауи құзыры (мағынауи жақындығы). #DERGÂH-I RAHMET: Аллаһтың (жж) рахмет есігі, Аллаһтың (жж) құлдарына мейірімділігімен жақындығын сездірген мағынауи мақамы. #DERGÂH-I RUBUBİYET: Рубубиет құзыры, əрбір нəрсенің иесі жəне тəрбиешісі болған Аллаһтың (жж) құзыры. #DERGÂH-I SAMEDANİYE: Ешбір нəрсеге мұқтаж болмау жəне əрбір нəрсе əрбір сəт өзіне мұқтаж болу (Samediyet) сипатына ие Аллаһтың (жж) мағынауи құзыры, мағынауи мақамы. #DERGÂH-I ULUHİYET: Аллаһтың (жж) мағынауи мақамы, мағынауи құзыры, барлық болмыстардың ғибадатына лайық болу жəне əрбір нəрсені əмір жəне қалауы астында ұстау (Uluhiyet) сипатына ие Аллаһтың (жж) мағынауи мақамы жəне құзыры. #DERGÂH-I VÂHİD-İ EHAD: Уахид жəне Ахад болған Аллаһтың (жж) мағынауи құзыры; затында (жеке өз бар болуында), сипаттарында, есімдерінде, істерінде теңі, ұқсасы, ортағы болмаған, бір жəне жалғыз (Vahid) болған жəне жаратқан əрбір болмыста есім жəне сипаттарымен өзін білдіртіп бірлігін танытқан (Ehad) Аллаһтың (жж) мағынауи құзыры, мағынауи мақамы, мағынауи жақындығы. #DERHATIR: Еске түсіру. #DERK: Түсіну, аңғару. #DERK-İ KUSUR: Кемшілікті (қатесін) көріп түсіну. #DERMAN: 1. Шара, лаж. 2. Дəрі, дəрмек 3. Күш, қуат, шама. #DERMEYAN: Сөйлеу, ортаға қою, алға қою. #DERSHANE: Дəрісхана. #DERSHANE-İ NURİYE: Нұр дəрісханасы, Рисале-и Нұр кітаптарының оқылып, Құран мен иман дəрістері жасалған жер. #DERSHANE-İ YUSUFİYE: Түрмеде Құран жəне иман ақиқаттары оқылғандығы үшін түрмеге Юсуп (ас) дəрісханасы деп аталған. #DERS-İ ÂMM: Әркімге дəріс бере алған ғалым. Университет жəне жоғары оқу орындарында мұғалім қызметкер.
89 #DERS-İ A'ZAM: Ең үлкен дəріс. #DERS-İ DİN: Дін дəрісі. #DERS-İ DİNÎ: Дінмен қатысты дəрісі. #DERS-İ EKMEL: Ең кемелді дəріс, кемшіліксіз дəріс. #DERS-İ HAKAİK: Ақиқаттарды (діндегі ақиқаттарды) үйреткен дəріс. #DERS-İ HAKAİK-İ KUR'ANİYE: Құрандағы ақиқаттарды үйреткен дəріс. #DERS-İ HAKİKAT: (Дінге қатысты) ақиқат дəрісі. #DERS-İ HİKMET: Хикмет дəрісі, себептер мен мақсаттарды үйрену дəрісі, (дүнияға келудегі) мақсат пен себептерді (hikmet) ойланып түсіну дəрісі. #DERS-İ İBRET: Ескертетін, ойландыратын жəне үйрететін ғибрат дəрісі. #DERS-İ İKAZ: (Қателіктер мен жамандықтарды) ескерту дəрісі. #DERS-İ İLHAM: Бұлағы илхам болған дəріс, Құраннан илхаммен берілген ақиқат дəрісі (Рисале и Нұр дəрістері). #DERS-İ İLMÎ: (Дінге қатысты) іліми дəріс, ілім жағынан туралықты жəне құндылығы жоғары болған дəріс. #DERS-İ İMAN: Иман дəрісі, иманға қатысты ақиқаттарды үйреткен жəне түсіндірген дəріс. #DERS-İ İMANÎ: Иман дəрісі, иманға қатысты ақиқаттарды үйреткен жəне түсіндірген дəріс. #DERS-İ KUR'AN: Құран дəрісі, Құран ақиқаттарын танытқан жəне түсіндірген дəріс. #DERS-İ KUR'ANÎ: Құран дəрісі, Құран ақиқаттарын танытқан жəне түсіндірген дəріс. #DERS-İ MANEVİYE: Мағынауи дəріс, мағынауи дүнияда [Пайғамбар (асм) немесе кейбір əулиелер тарапынан] берілген дəріс. #DERS-İ MARİFET: Аллаһты (жж) тану дəрісі, Аллаһтың (жж) жаратылыстарын зерттеп жəне ойланып есім жəне сипаттарымен Аллаһты (жж) тура түрде тану дəрісі. #DERS-İ ŞEFKAT: Мейірімді болу дəрісі, махаббат жəне мейірімділікпен əрекет ету дəрісі. #DERS-İ TERBİYE: Тəрбие дəрісі; тура жолда болуды үйрететін, дамыттыратын жəне жетілдіретін дəріс. #DERS-İ TEVHİD VE İMAN: Тəухит жəне иман дəрісі. #DERS-İ UMUMÎ: Жалпы дəріс, əркімге айтылған жəне əркімнің пайдасына жарайтын дəріс. #DERTMEND: Қайғылы. #DERUHDE: Міндеттену. #DERÛN: 1. Іш, ішкі жақ. 2. Жүрек, көңіл. #DERÛNÎ: Іштен, көңілден. #DERYA: Дария, теңіз. * (Ауысп.) көп атқырыптарды терең білетін ғалым. #DERYA-İ HAKAİK: Ақиқаттар теңізі, өте кең жəне терең ақиқаттар. #DERYA-İ RAHMET: Рахмет теңізі, кең жəне мол рахмет. #DERYA-YI AZÎM: Үлкен теңіз. #DERYA-YI FEYZ: Фейіз теңізі, молшылық жəне берекет теңізі. #DERYA-YI HAKİKAT: Ақиқат теңізі, терең жəне кең мағыналы ақиқаттардың білімі. #DERYA-YI İMAN: Иман теңізі. #DERYA-YI MAARİF: Оқу-ағарту (ілім, білім) теңізі. #DERYA-YI MANEVİYAT: Мағынауи (рухани) ақиқаттар теңізі. #DERYA-YI NUR: Нұр теңізі. #DERYA-YI NURANÎ: Нұрлы теңіз. #DESAİS: Қулықтар, жасырын қулықтар, алдайтын тұзақтар. #DESAİS-İ ŞEYTANİYE: Шайтанның жасырын тұзақтары. #DESATİR: Ережелер, қағидалар, принциптер, жалпы заңдар. #DESATİR-İ AKLİYE: Ақылдың ережелері, ақыл алаңындағы принциптер. #DESATİR-İ ÂLİYE: Ұлы ережелер, жоғары принциптер.
90 #DESATİR-İ HAREKET: (Тірі жандыларға тəн) қозғалыс ережелер, əрекет заңдары. #DESATİR-İ HİKMET: Хикмет ережелері, əрбір нəрсені жəне əрбір істі белгілі себептерге, мақсат жəне пайдаларға байлаған Аллаһтың (жж) əзəли ілімінен шыққан дəстүрлер, ережелер, заңдар. #DESATİR-İ İCADİYE: Болмыстарды жаратумен байланысты ережелер, заңдар. #DESATİR-İ İÇTİMAİYE: Қоғамдық ережелер, қоғам өмірін жүйелейтін заңдар мен ережелер. #DESATİR-İ İLM-İ İLAHÎ: Аллаһтың (жж) əзəли ілімінде белгіленген дəстүрлер, заңдар, ережелер, қағидалар. #DESATİR-İ İLMİYE: Іліми заңдылықтары, ілімнің негізгі заң мен ережелері. #DESATİR-İ İSLÂMİYE: Ислам қатысты негізгі заңдар. #DESATİR-İ KUDSİYE: Киелі ережелер, қасиетті негізгі заңдар. #DESATİR-İ MAHSUSA: Арнайы заңдар. #DESATİR-İ MUAZZAMA: Ұлы ережелер, жоғары жəне маңызды қағидалар. #DESATİR-İ RABBANİYE: Раббани ережелер, əрбір нəрсенің иесі жəне тəрбиешісі болған Аллаһтың (жж) ережелері (əмір жəне тыйымдары). #DESATİR-İ SÜNNET-İ SENİYE: Ұлы жəне құнды сүннет ережелері. Пайғамбарымыздың (асм) мінез-құлықтары, əрекеттері жəне сөздерімен көрсеткен жəне білдірген негізгі заңдары. #DESATİR-İ TARÎKAT: Тариқат ережелері, тариқат заңдары. #DESATİR-İ UMUMİYE: Жалпылама ережелер, жалпы заңдар. #DESİSE: Жасырын қулық, алдап соғу, тұзақ. #DESİSE-İ NEFSİYE: Нəфсінің (күнəға итеретін қалаулары мен сезімдерінің) қулығы мен айласы. #DESİSE-İ ŞEYTANİYE: Шайтанның қулығы, шайтанның алдауы мен тұзағы. #DESİSEKÂRANE: Қулық жасай отырып, қара ниеттілікпен. #DESSAS: Өте сұм алдаушы. #DESSASANE: Қатты алдайтындай, өте қулық жасайтындай. #DEST: Қол. #DEST BE-DEST: Қол қолға. #DEST Ü DÂMEN: Қол мен етек. #DEST-Ü DÂMEN: Қол жəне етек. #DESTAN: Дастан, тарихи оқиғаны баяндайтын жыр. #DESTEDÂD-I TESLİM: Мойынсұну қолын созу, бағыну. #DESTGÂH: Станок. #DESTGÂH-I DÜNYA: Дүния станогы (фабрикасы). #DESTGÂH-I İMTİHAN: Емтихан станогы. (адамдардың емтихан жері болған дүния.) #DESTGÂH-I KUDRET: Құдіреттің станогы. #DESTGÂH-I LEVH-İ MAHFUZ-U HAKİKAT: Бүкіл ақиқаттардың болған жəне сақталынған мағынауи тіркеу станогы. #DESTGÂH-I MANEVÎ: Мағынауи станок. #DEST-İ GAYB: Көрінбейтін қол. #DEST-İ GAYBÎ: Жасырын көрінбейтін қол. #DEST-İ HATT: Қол жазуы. #DEST-İ HİKMET: Хикмет қолы, мақсат жəне пайдаларды көздеген қол (ілім жəне күш). #DEST-İ İHTİYAR: Ерік қолы, қалау қолы. #DEST-İ İNAYET: Инаует қолы, Аллаһтың (жж) игілік жəне жəрдем қолы. #DEST-İ İTAAT VE TESHİR: Бағындыру жəне мойынсұндыру қолы, бұйрық жəне мойынұсындыру астына алған қол (күш жəне қуат). #DEST-İ İTİRAZ: Қарсылық қолы. #DEST-İ KADER: Тағдыр қолы, Аллаһтың (жж) əзəли ілімінің белгілеуі.
91 #DEST-İ KEREM: Жомарттылық қолы, сыйлық пен мырзалық, игілік пен жəрдем қолы. #DEST-İ KUDRET: Құдірет қолы, Аллаһтың (жж) жаратушы жəне жасаушы күші. #DEST-İ KUDRET-İ İLAHÎ: Аллаһтың (жж) жасаушы жəне жаратушы күші. #DEST-İ KUDRET-İ RABBANİYE: Раббани құдірет қолы. #DEST-İ LOKMAN-I HAZAKAT: Лұқман Хакимнің епті жəне шебер қолы. #DEST-İ MANEVÎ: Мағынауи қол, Аллаһтан (жж) келген жəрдем қолдау. #DEST-İ SAN'AT: Өнер қолы. #DEST-İ TASARRUF-U KUDRET: Құдіреттің басқару қолы, Аллаһтың (жж) шексіз күшінің басқаруы жəне айдауы. #DEST-İ TEŞVİK: Ынталандыру қолы, қолдау жəне жігерлендіру. #DEST-RES: Қолын жете алатын жер, қолында болу мүмкіндігі. #DEVA: Лаж, шара. #DEVAEN: Дəрі ретінде, шара ретінде. #DEVAHÎ: Үлкен бəлелер, апаттар. #DEVA-İ İLLET: Науқастықтың дəрісі. #DEVA-İ İMANÎ: Иман дəрісі, бір бөлік проблемаларға, қиналыстарға иман арқылы шешу жолы. #DEVAİR: Шеңберлер. Мекемелер, кеңселер, басқармалар. Мəртебелер, мақамдар. Ішіне алу мағынасы да бар. Пəтерлер. #DEVAİR-İ ADLİYE: Әділдік басқармалары. #DEVAİR-İ ASKERİYE: Әскери басқармалар, əскерлікке қатысты мекемелер. #DEVAİR-İ GAYBİYE: Ғайып əлемдері, дүния көзімен көрінбейтін жасырын жерлер. #DEVAİR-İ KÜLLİYE: Өте кең, ұлы, мағынауи əлемдер, мағынауи ұлы мақамдар. #DEVAİR-İ MASNUAT: Өнерлі жаратылған болмыстар əлемі. #DEVAİR-İ MÜTEDÂHİLE: Бір бірінің ішіне кірген шеңберлер (мекемелер). #DEVAİR-İ RUBUBİYET: Рубубиет мақамдары, Аллаһтың (жж) басқарған жəне тəрбиелеген болмыстар дүниясы. #DEVAİR-İ SALTANAT: Биліктің шеңберлері (Аллаһқа ж.ж. тəн), шексіз əкімдігі мен əмірі астында болған болмыс əлемдері. #DEVAM VE TEZYİD: Жалғастыру жəне арттыру. #DEVAM-I HAYAT: Өмірдің жалғасуы. #DEVAM-I HİZMET: Қызмет етуді жалғастыру. #DEVAM-I KEMALÂT: Кемелділіктердің жоқ болмай жалғасуы. #DEVAM-I TENA'UM: Нығметтерден пайдалану жалғасуы. #DEVAM-I VÜCUD: Бар болуда жалғасу, бар болуы үнемі болуы. #DEVERAN: Айналу, ауысу. #DEVERAN-I DEM: Қанның айналуы. #DEVERAN-I DÜNYA: Дүнияның айналуы. #DEVERAN-I ŞEMS: Күннің айналуы. #DEV-İ ACİB-İ CEHENNEM: Жаһаннам деп аталған ғажайып дəу (үлкен азап жері). #DEVLET-İ ABBASİYE: Аббаси мемлекеті. #DEVLET-İ ATÎKA: Ескі мемлекет. #DEVLET-İ CESÎME: Үлкен мемлекет, орасан дəулет. #DEVLET-İ FATIMİYE: Фатима мемлекеті. Милади.910-1171. Хз.Пайғамбарымыздың (асм) қызы Хз.Фатима (ра) тегінен болу идеясымен Мысырда құрылған мемлекет. #DEVLET-İ İRANİYE: Иран мемлекеті. #DEVLET-İ İSLÂMİYE: Ислам мемелекеті. #DEVR Ü TESLİM: Тапсыру мен қабылдау, айналу жəне табыстау. #DEVİR VE TESLİM: Ауысу мен тапсыру. #DEVRAN: Дөңгелену, айналу. #DEVRE-İ HÜKÛMET: Үкіметтің дəуірі, басқару мерзімі.
92 #DEVRE-İ İSTİBDAD: Деспоттық режим дəуірі, қатал əкімшілік жəне зомбылық дəуірі. #DEVRE-İ TEVAKKUF: Кідіріс мерзімі, тоқтау дəуірі. #DEVR-İ ÂLEM: Әлімді шарлау, дүнияны кезу. #DEVR-İ BİD'AT: Бидағат дəуірі, дінге қайшы ой-пікір жəне өмір салттарының жайылған дəуірі (заманы). #DEVR-İ CUMHURİYET: (Түркияда) Республика дəуірі. #DEVR-İ DAİMÎ: Еш тоқтамаған жалғасымды айналым. #DEVR-İ FETRET: Фетрет дəуірі. #DEVR-İ İSTİBDAD: Диктаторлық дəуір, зорлық пен зомбылық кезең. #DEVR-İ MES'UD: Бақытты дəуір. #DEVR-İ MEŞRUTİYET: Мешрутиет дəуірі (кезеңі), Конституциялық басқару жүйесі. 1876-1918 жылдары арасында Түркиядағы конституциялық басқару кезеңі. #DEVR-İ MÜŞEVVEŞ: Тынышсыз, аласапыран кезең, қиын заман. #DEVR-İ REZİLANE: Масқара дəуір, сұмдық кезең. #DEVR-İ SAADET: Бақыт дəуірі, Пайғамбарымыз (асм) дəуіріндегі бақытты заман. #DEVR-İ SÂBIK: Өткен кезең, алдыңғы дəуір. #DEVR-İ SENEVÎ:Жылдық айналым. Жердің күннің айналасында бір жылдық айналымы. #DEVR-İ ÜMRAN: Бақыттылық дəуірі. #DEVRİYE: Айналу, шеңбер айналасында кезу. #DEYN: Борыш. #DEYN-İ MÜ'MİN: Муминнің борышы, иманды жанның борышы. #DEYYAN: Әркімнің ақысын жəне сыйын жақсы білген жəне берген (Аллаһ (жж)). #DİBACE: Кіріспе, алғы сөз. #DİCLE: Тигр өзені, бұлағы Оңтүстік шығыс Түркияда болып Ирактан өтіп Басра шығанағына құятын өзен. #DÎDAR-I MEVLÂ: Аллаһқа (жж) дидарына қауышу. #DÎDE: Көз, көрген. #DİDEBAN: 1.Бақылаушы, күзетші. 2.Көз дəрігері. #DÎK: Қиыншылық, таршылық, қиналыс. #DÎK-I ELFAZ: Сөздің аздығынан, ойлағанында түсіндірудің қиындығы, сезгенінді жəне ойынды жеткізудегі сөздің жеткіліксіздігі. #DIYK-I ELFAZ: Сөздің аздығынан, ойлағанында түсіндірудің қиындығы, сезгенінді жəне ойынды жеткізудегі сөздің жеткіліксіздігі. #DÎK-I MAİŞET: Күнкөріс таршылығы, тұрмыс тауқыметі. #DIYK-I MAİŞET: Күнкөріс таршылығы, тұрмыс тауқыметі. #DİKKAT-İ MUVAZENET: Тепе-теңдікті жəне өлшемді сақтаудағы мұқияттылық. #DİKKAT-İ NAZAR: Мұқият қадағалау, мəн беріп қарау. #DİKTATORYA: Диктаторлық. #DİKTATÖR: Өз қалауына гөре мемлекетті жəне халықты басқарған залым басшылар. #DÎKU'L-ELFAZ: Сөздің аздығынан, ойлағанында түсіндірудің қиындығы, сезгенінді жəне ойынды жеткізудегі сөздің жеткіліксіздігі. #DİL: Тіл. * لد Көңіл, жүрек. #DİLÂVER: Батыр, ержүрек, қайсар. #DİLRUBA: Көргеннен өзіне ғашық еткен. #DİL-RUBA: Көргеннен өзіне ғашық еткен. #DİLŞÂD: Қуану, шаттану, шат-шадыман. #DİMAĞ: Ми, бас, ақыл, сана. #DİMAĞ-I İNSANÎ: Адамның миы, адам ақылы. #DİNAR: Бұрыңғы кезде қолданған алтын ақша. #DİNDARANE: Діндарлықпен, діндарлыққа жарасатын түрде.
93 #DİNDAŞ: Бір діннен болған, діндас. #DİNEN: Дін жағынан. #DİNÎ: Дінге қатысты, дінмен байланысты. Діни. #DİN-İ AZÎM: Ұлы дін. #DİN-İ FERÎD: Дара дін. #DİN-İ HAK: Хақ дін, шынайы жəне тура дін. #DİN-İ HAKİKÎ: Хақиқи дін, шынайы жəне тура дін. #DİN-İ HRİSTİYANÎ: Христиан діні. #DİN-İ İLAHÎ: Илаһи дін, Аллаһтың (жж) діні. #DİN-İ İSA: Хз.Исаның (ас) діні, Христиандық діні. #DİN-İ İSEVÎ: Исеви діні, Хз.Исаның (ас) діні, Христиандық діні. #DİN-İ İSLÂM: Ислам діні. #DİN-İ MUHAMMEDÎ: Хз.Мұхаммедтің (асм) діні, ислам діні. #DİN-İ MÜBİN: Тураны ап-ашық көрсеткен дін (ислам). #DİN-İ MÜBİN-İ İSLÂM: Тураны ап-ашық көрсеткен Илам діні. #DİNİ'L-İSLÂM: Ислам діні. #DİNPERVER: Дінді сүйген, мықты жəне қуатты діндар. #DİNSİZDARANE: Дінсіздікпен, дінсіздікке тəн, дінсізге жарасатын түрде. #DİPÇİK: Мылтықтың ату сəтінде иыққа сүйендіретін артқы тұсы. #DİPLOMAT: Мемлекеттің сыртқы істеріне міндеттелінген. #DİRAYET: Зеректік, ақылдылық, тəжірибе, іскерлік, қабілеттілік. #DİREKTİF: Нұсқау, деректива, тапсырма. #DİRHEM: Жобамен 3 гр. Бұрыңғы салмақ өлшемі. * Ақша. #DİRİĞ: Қорғау, сақтау, паналау. #DİRİTNAVT: Үлкен соғыс кемесі. #DİRİTNOT: Үлкен соғыс кемесі. #DRİTNOT: Үлкен соғыс кемесі. #DİVAN: Өлең жыр кітабы. * Үлкен мəжіліс. #DİVANE: Жынды. #DİVANHANE: Үлкен салон. #DİVAN-I ADALET: Әділет салоны, əділдік соты. #DİVAN-I EŞ'AR: Ақындар кітабы, өлең кітабы. #DİVAN-I HARB: Әскери сот. #DİVAN-I HARB-İ ÖRFÎ: Төтенше жағдайда құрылатын əскери сот. #DİVAN-I MUHASEBAT: Есеп істері комиссиясы (кеңесі). #DİVAN-I NÜBÜVVET: Пайғамбарлық құрылым (кеңесі). #DİVAN-I RİYASET: Басшылық құрылым, басшылықтың жоғары мақамы. #DİYANET: Діндарлық, діннің əмір жəне тыйымдарына қатысты істер. #DİYANET ÂLEMİ: Діндарлық дүниясы, дін істері саласы. #DİYANET DAİRESİ: Дін істері басқармасы. #DİYANET İŞLERİ MÜŞAVERE KURULU: Дін істеріне жауапты кісілердің ақылдасу (кеңес беру) алқасы. #DİYANET REİSİ: Дін істері басқармасы. #DİYANET RİYASETİ: Дін істері басқармасы. #DİYANET SİLSİLESİ: Діни сеніммен өмір сүру. #DİYAR: Мемлекет. #DİYAR-I ÂHER: Басқа жер, басқа мемлекет. #DİYAR-I BAÎDE: Алыс мемлекет. #DİYAR-I GURBET: Жат жер, жат ел. #DİYAR-I İSLÂM: Ислам жері, ислам өлкесі. #DİYAR-I SAADET: Бақыт жері, бақытты болу мекені. #DİYAR-I ŞAM: Шам жері, Шам елі. #DOLAGAN: Иірім. #DONANMA: Теңіз флоты. Теңіздегі соғыс немесе сауда кемелерінің жиынтығы. #DORU: Торы ат, қара мен қызыл арасында бір түсте болған.
94 #DOSTANE: Достық, жолдастықпен. #DOST-U KADÎM: Ескі дос. #DRİTNOT: Үлкен соғыс кемесі. #DUAGÛ: Дұғашы, дұға еткен. #DUA-İ FİİLÎ: Іс əрекет дұғасы, іс жүзіндегі дұға. #DUA-İ HAYRİYE: Қайырлы дұға, жақсы жəне əдемі дұға. #DUA-İ MAĞFİRET: Мағфирет дұғасы, күнəлардың жəне кемшіліктердің кешіруі үшін жасалынған дұға. #DUA-İ MÜBAREK: Мүбарак дұға. #DUA-İ NEBEVÎ: Хз.Пайғамбардың (асм) дұғасы. #DUA-İ ÜSTADANE: Ұзтаздың дұғасы, Ұстазға (асқақ ілім жəне мақам иесіне) жарасатын түрдегі дұға. #DUA-YI ÂCİZİYE: Әлсіздікпен жасалған дұға, кішіпейілдікпен жасалған дұға. #DUA-YI FÂZILANE: Фазылиетті дұға, жоғары жəне құндылыққа жарасатын түрдегі дұға. #DUA-YI FİİLÎ: Фиили дұға, іс жəне əрекет түріндегі дұға. #DUA-YI HAYRİYE: Қайырлы дұға. #DUA-YI İHLASİYE: Ықыласты дұға, тек қана Аллаһ (жж) ризасы үшін болған дұға. #DUA-YI KAVLÎ-İ İHTİYARÎ: Адамның өз қалауымен жəне сөздерімен жасаған дұға. #DUA-YI MAKBULE: Мақбул (қабыл етілген) дұға. #DUA-YI MANEVÎ: Мағынауи дұға. #DUA-YI NEBEVÎ: Хз.Пайғамбардың (асм) дұғасы. #DUA-YI NEBEVİYE: Хз.Пайғамбарға (асм) қатысты дұға. #DUA-YI RAHMET: Рахмет дұғасы. #DUA-YI ŞİFA: Шипа дұғасы (емделу)дұғасы. #DUA-YI UMUMÎ: Жалпы дұғасы. #DUA-YI ÜSTADANE: Ұстаздың дұғасы, ұстазға жарасар түрдегі дұға. #DUHA: Дуһа уақыты. (Күн шыққаннан кейін, күндүздің төрттен біріндей уақыт өткеннен кейін басталады.) #DUHAN: Тұман. #DUHÛL: Кіру. #DÛN: Төмен, төменде, астыда. #DÛNHİMMET: Жігерсіз, қайратсыз. #DÛN-HİMMET: Жігерсіз, қайратсыз. #DÛR: Ұзақ. #DÛR-ENDİŞANE: Келешекті ойланған сайын, болашақ үшін уайымдайтын. #DURUB-U EMSAL: Мақалдар, танымал сөздер. #DÛŞ: Иық. #DÛŞ-U HİMMET: Қайрат көрсетіп иық беру (қол ұшын беру). #DÜÇAR: Душар, ұшырау, тап болу. #DÜÇAR-I ACZ: Әлсіздікке түсу, дəрменсіздікке тап болу. #DÜÇAR-I SEKTE: Тоқырауға ұшырау, тоқтау. #DÜELLO: Куəгерлердің алдында екі кісінің қақтығысуы (дуэль). #DÜLDÜL: Пайғамбарымыздың (асм) арналған мініс аты болып кейіннен Хз.Алиге (ра) сыйланған. #DÜLGER: Ағаш шебері, үй салу ұстасы. #DÜMDAR: Әскердің артынан келетін жəне артта қауіпсіздікке міндеттеліеген бірлік. #DÜNYADAR: Дүния құмар, дүния тіршілігін қатты жақсы көретін. #DÜNYAPEREST: Дүнияға табынатындай құндылық беріп ақіретті ойланбаған. #DÜNYA-PEREST: Дүнияға табынатындай құндылық беріп ақіретті ойланбаған. #DÜNYA-PERVER: Дүния өмірін сүйген.
95 #DÜNYAPERVER: Дүния өмірін сүйген. #DÜNYA-YI FÂNİ: Фани дүния, өткенші жəне өлетін дүния. #DÜNYEVÎ: Дүниялық, дүния өміріне тəн, дүниялық тіршілікке қатысты. #DÜNYEVİYE: Дүниялық, дүния өміріне тəн, дүниялық тіршілікке қатысты. #DÜRBÜN: Дүрбі, алысты көрсететін құрал. #DÜRER: Үлкен інжу маржандар, ірі інжу маржандар. #DÜRERBAR: Інжу жаудырған. *Аус: Үкімдердің інжулері, діндегі негізгі қағидалар інжулері. #DÜRR: Інжу, інжу түйірі. #DÜRRET-İ BEYZA: Ақ інжу түйірі. #DÜRR-İ MEKNUN: Жасырын жылтыраған інжу. #DÜRR-İ YEKTA: Дара інжу. #DÜRRİ-MİSAL: Інжу секілді. #DÜRÛS: Дəрістер. #DÜRÛS-U KUR'ANİYE: Құран дəрістері. #DÜSTUR: Жалпы қағида, ортақ заң, негізгі қағида. #DÜSTURÎ: Дəстүрге қатысты, жалпы заңмен қатысты. #DÜSTUR-U ACİB: Ғажайып дəстүр, қайран қалдыратын дəстүр. #DÜSTUR-U ADALET: Әділдік дəстүрі, əділдік заңы. #DÜSTUR-U ÂDİLANE: Әділдік дəстүрі, əділетті түрде болған дəстүр. #DÜSTUR-U ÂLİYE: Жоғары дəстүр, жоғарғы негізгі қағида. #DÜSTUR-U AZÎM: Ұлы дəстүр, үлкен негізгі қағида. #DÜSTUR-U BELÂGAT: Әдебиет дəстүрі, жағдайға жəне шарттарға ең сай əрі орынды болудың негізгі қағидасы. #DÜSTUR-U CİDAL: Күрес дəстүрі, ұрыс-керіс қағидасы. #DÜSTUR-U CİFRÎ: Жифир іліміне қатысты ереже, Құран əріптерінің əрбіреуінің сандық есептеріне қатысты ереже. #DÜSTUR-U ESAS: Негізгі дəстүр, негізгі заң. #DÜSTUR-U ESASÎ: Негізгі дəстүр. #DÜSTUR-U ESASİYE: Негізгі дəстүр, негізгі заң. #DÜSTUR-U ESASİYE-İ ŞER'İYE: Шариғаттың негізіне қатысты дəстүр, ислам дінінің негізгі заңдары. #DÜSTUR-U FAALİYET: Фалиет дəстүрі, іс атқару жəне еңбек ету принципі. #DÜSTUR-U GALİYE: Өте құнды дəстүр. #DÜSTUR-U HAKÎMANE: Хикметті болған дəстүр, көп мақсатты жəне пайдалы болған негізгі заңдылық. #DÜSTUR-U HAREKÂT: Әрекеттерінің дəстүрі. #DÜSTUR-U HAREKET: Әрекет дəстүрі, қозғалыс заңдылығы. #DÜSTUR-U HAYAT: Өмір дəстүрі. #DÜSTUR-U HAYAT-I İÇTİMAÎ: Қоғамдық өмір дəстүрі. #DÜSTUR-U HAYATİYE: Өмірге қатысты дəстүр. #DÜSTUR-U İLAHÎ: Илаһи дəстүр, Аллаһтың (жж) əмірлерінен болған негізгі дəстүр. #DÜSTUR-U İLMÎ: Іліми дəстүр, ғылымға қатысты негізгі заңдылық. #DÜSTUR-U İRADE-İ İLAHİYE: Аллаһтың (жж) қалауының дəстүрі, Аллаһтың (жж) қалаған жəне əмір еткен негізгі заңы. #DÜSTUR-U İTİKADİYE: Сенімге қатысты ереже, сеніммен байланысты ережелер. #DÜSTUR-U KEREM: Кəрим дəстүрі, игілік пен жəрдем, жарылқау мен сыйлық заңдылығы. #DÜSTUR-U KUDSÎ: Киелі дəстүр, қасиетті негізгі заң. #DÜSTUR-U KUR'AN: Құранның дəстүрі, Құранның негізгі заңы. #DÜSTUR-U KUR'ANÎ: Құранға тəн ереже, Құранның негізгі дəстүрі. #DÜSTUR-U KÜLLÎ: Күллі дəстүр, əрбір заманда жəне əрбір жерде өтімді ортақ дəстүр.
96 #DÜSTUR-U KÜLLİYE-İ MEŞHUDE: Көрінген күллі дəстүр, əрбір заман жəне əрбір жерде жүзеге асатын ортақ дəстүр. #DÜSTUR-U MANTIKÎ: Логикалық дəстүр, логикамен қатысты ереже. #DÜSTUR-U MEŞHUR: Мəшһүр дəстүр, танымал болған ереже, əркімге естілген жəне білінген қағида. #DÜSTUR-U MUHAKKAK: Таһаккук еткен дəстүр, дұрыстығы жəне туралығы белгілі болған негізгі ереже. #DÜSTUR-U MÜTEARİFE: Әркімге даусыз қабыл етілген жəне білінген дəстүр (негізгі қағида). #DÜSTUR-U NEBEVÎ: Пайғамбарлық дəстүрі, пайғамбарлықтың негізгі қағидасы. #DÜSTUR-U NİZAM: Низам дəстүрі, тəртіп пен жүйе қағидасы. #DÜSTUR-U RAHMANÎ: Рахман болған Аллаһқа (жж) тəн дəстүр, Аллаһтың (жж) игілік жəне жəрдемін, жарылқау жəне нығметін көрсеткен негізгі қағида. #DÜSTUR-U RAHMET: Рахмет дəстүрі, мейірімділік ету жəне аяушылық дəстүрі. #DÜSTUR-U RİYAZÎ: Риязи дəстүр, математикамен қатысты ереже. #DÜSTUR-U SİYASÎ: Саясатпен қатысты ереже, мемлекеттің басқарумен қатысты негізгі қағида. #DÜSTUR-U ŞEYTANÎ: Шайтани дəстүр, шайтандық қағида. #DÜSTUR-U ŞÜYUHAT: Шейхтық дəстүр, дін жəне тариқат басшыларының принциптері #DÜSTUR-U TEAVÜN: Жəрдемдесу дəстүрі, көмектесу ережесі. #DÜSTUR-U TERAKKİ: Даму жəне жоғарылау дəстүрі. #DÜSTUR-U UMUMÎ: Жалпылама дəстүр, əрбір жерде жəне əрбір уақыт қолданылатын дəстүр. #DÜSTURU'L-AMEL: Амал етілген дəстүр, жүзеге асырылған ереже. #DÜŞAB: Пекмез – жүзім, тұт жемістерінің қайнатылған шырыны. #DÜŞMANANE: Дұшпандықпен, дұшпан секілді, қас адамша. #DÜŞMAN-I GADDAR: Мейірімсіз дұшпан, аямайтын, қатыгез дұшпан. #DÜŞMAN-I İSLÂM: Ислам дұшпаны. #DÜŞMAN-I ŞEDİD: Қуатты дұшпан, қатал дұшпан. #DÜVEL: Мемлекеттер, үкіметтер. #DÜVEL-İ İSLÂMİYE: Ислам мемлекеттері. #DÜVEL-İ RÂSİHA: Қуатты жəне мықты мемлекеттер. #DÜZENBAZ: Айла жасаған, алдаушы. #DÜZME: Ойдан шығару, жасанды. #DÜZMECE: Ойдан шығарушы, боямашы, өтірікші. #EÂLİ: Жоғары абыройлылар. #EAMM: Әлдеқайда жалпылама, көп нəрсені қамтушы. #EAZIM: Ең алда келгендер, алдыңғы биік тұлғалар, ең ұлылар. #EAZIM-I ESMA-İ İLAHİYE: Аллаһтың (жж) есімдерінің ең ұлылары, Аллаһқа (жж) тəн болған мағына жағынан кең жəне ұлы есімдер. #EAZIM-I EVLİYA: Әулиелердің ең үлкендері. #EAZIM-I İNSANİYE: Адамдардың ең ұлылары. #EAZIM-I İSLÂM: Ислам дінінің ең ұлықтары, мұсылмандардың ең озықтары. #EAZIM-I İSLÂMİYE: Ислам дінінің ең ұлылары. #EAZIM-I MUHAKKİKÎN: Зерттеуші үлкен ислам ғалымдарының ең озықтары. #EAZIM-I MÜÇTEHİDÎN: Мұштеһидтердің ең үлкендері, Құраннан жəне хадистерден дін үкімдерін шығара алатын дін ғалымдарының ең озықтары. #EAZIM-I SAHABE: Сахабалардың ең үлкендері, Хз.Мұхаммедті (асм) көріп иман етіп исламға қызмет еткендердің ең алдыңғы сапта болғандары. #EBABİL: Құстың бір түрі, тау қарлығашы, Исламнан бұрын Қағбаны талқандауға келіп сəтсіздікке ұшыраған Әбраһаның əскерлеріне тас жаудырған құстар.
97 #EB'AD-I NÂMAHDUD: Шексіз қашықтықтар, ұшы-қиыры жоқ алыстықтар жəне жерлер. #EB'AD-I VÂSİA: Кең байтақ қашықтықтар, үлкен қашықтықтар. #EB'AD-I VASİA-İ ÂLEM: Әлемнің шексіз қашықтықтары. #EBÂTÎL: Ойдан шығарылған жəне негізсіз ой-пікір мен түсініктер, шындыққа жанаспайтын жалған көзқарастар. #EBCED: Арап алфабитінің əрбір əрпіне бір санға теңелуі. #EBCEDÎ: Әбжатпен қатысты. #EBDAL: «Абдал», «абзал» деп аталған, рухани дəрежері жəне нұрлары өте жоғары, Аллаһқа (жж) махаббатына берілген, дүния тіршілігіне мəн бермеген бір топ əулиелер. #EBED: Мəңгілік, соңы болмау, шексіздық. #EBEDEN: Мəңгілік болып, жалғасымды болып, мəңгі-бақи. #EBEDÎ: Мəңгі, мəңгілікпен қатысты. #EBEDİYEN: Мəңгілікке дейін. #EBEDİYET: Мəңгілік, шексіздық. #EBEDİYET-İ MEVHUME: Қияли мəңгілік, дүнияда бар саналған мəңгілік, дүнияда мəңгі қалу қиялы. #EBEDPEREST: Мəңгілікті қатты жақсы көріп, оны қалаушы, мəңгіліктің ғашығы жəне армандаушы. #EBED-PEREST: Мəңгілікті қатты жақсы көріп, оны қалаушы, мəңгіліктің ғашығы жəне армандаушы. #EBEDÜ'L-ÂBÂD: Мəңгіліктің мəңгілігі, бітпейтін мəңгілік. #EBEDÜ'L-ÂBİDÎN: Мəңгі түрде, мəңгі бақи. #EBEVEYN: Ана мен əке. #EBÎ: Әке. #EBKEM: Тілсіз. #EBLAĞ: Өте шешен, тілмар, өте орынды сөз сөйлеу. #EBLEH: Ақымақ, əңгүдік. #EBLEHANE: Ақымақша, əңгүдікше. #EBNA: Балалар, ұлдар. #EBNA-İ CİNS: Өз жынысынан (тегінен) болғандар. #EBNA-YI BEŞER: Адам балалары, адамдар. #EBNA-YI CİNS: Бірдей жыныстан (түрден) болғандар. #EBRAR: Игілер, жақсылар. #EBRAR U SADIKÎN: Жақсылар мен шыншылдар, игілер мен адал жандар. #EBREHE: Қағбаны жығу үшін əскерімен жолға шығып Меккеге жақындағанда мұғжиза болып Әбəбил құстарымен тас-талқаны шыққан Хабаш мемлекетінің билеушісі. #EBTER: Нəсілі үзілген, арты жалғаспаған. #EBU: Әке. #EBU CEHİL: «Надандықтың əкесі» мағынасындағы бұл сөз, Пайғамбарымыздың (асм) заманында өмір сүрген жəне мұғжизаларды жəне көп дəлелдерді көре тұра иман етпеген ислам дұшпаны, пұтқа табынған тəккəппар кəпірдің лақап аты. Бəдір соғысында өлтірілді. #EBU LEHEB: Негізгі аты: Абдулуззад. Пайғамбарымыздың (асм) немере ағасы бола тұра иман етпей əйелі жəне балаларымен бірге шектен шығатындай дұшпандық көрсетіп кəпірлікке əрекет етті. Аты «Алау от əкесі» мағынасында Әбу Лахаб. #EBUCEHİL: «Надандықтың əкесі» мағынасындағы бұл сөз, Пайғамбарымыздың (асм) заманында өмір сүрген жəне мұғжизаларды жəне көп дəлелдерді көре тұра иман етпеген ислам дұшпаны, пұтқа табынған тəккəппар кəпірдің лақап аты. Бəдір соғысында өлтірілді. #EBULEHEB: Негізгі аты: Абдулуззад. Пайғамбарымыздың (асм) немере ағасы бола тұра иман етпей əйелі жəне балаларымен бірге шектен шығатындай
98 дұшпандық көрсетіп кəпірлікке əрекет етті. Аты «Алау от əкесі» мағынасында Әбу Лахаб. #EBVAB-I MÜTEADDİDE: Көптеген есіктер, көп санды есіктер, бірнеше есіктер. #EBVAB-I SEMA: Аспан есіктері. #EBYAZ: Ақ. #ECANİB: Шетелдіктер, жат жұрттық. #ECDAD: Бабалар, аталар. #ECDAD-I İZAM: Үлкен аталар, үлкен бабалар. #ECDAD-I NEBİ: Хз.Пайғамбардың (асм) аталары, бабалары. #ECEL-İ ÂLEM: Әлемнің ажалы, дүнияның соңы жəне өлім сəті. #ECEL-İ FITRÎ: Фытри ажал, жаратылыс ерекшелігіне гөре белгіленген ғұмырдың əдеттегі соңы жəне өлім уақыты. #ECEL-İ İNSAN: Адамның ажалы, адамның өлім уақыты. #ECEL-İ KAZA: Қаза ажалы, шартсыз нақты анықталған өлім уақыты. #ECEL-İ MUALLAK: Муаллак ажал, шарттарға байлаулы өлім уақыты. #ECEL-İ MÜBREM: Мубрем ажал, мəжбүрлі ажал, шектеусіз шартсыз анықталған өлім уақыты. #ECEL-İ MÜSEMMA: Мүсемма ажал, шарттарға байлаулы ажал. #ECEL-İ ŞAHSÎ: Тұлғалық ажал, өзінің өлім уақыты. #ECELL: Ең жəлил, ең асқақ. #ECHEL: Ең надан, ең білімсіз. #ECHEL-İ MUTLAK: Толығымен наданның наданы, шексіз дəрежеде наданның наданы. #ECHELİYET: Надандық, білімсіздік. #ECİNNİ: Жындардан бір жын. #ECÎR: Ақылы жұмыс істейтін. #ECİR VE SEVAB: Әжір жəне сауап, ақы жəне жақсы төлем. #ECLÂ: Өте жарқын, өте əдемі. #ECLİYET: Себептік, себеп болушы, дəнекер. #ECMAÎN: Барлығы, бүкілі, бəрі. #ECMEL: Ең əдемі, өте сұлу. #ECNAS: Жыныстар, түрлер. #ECNAS-I MAHLUKAT: Жаратылыс түрлері, жаратылған болмыс түрлері. #ECNAS-I MUHTELİFE: Әр түрлі жыныстар, айырмашылықты түрлерден болған нəрселер. #ECNAS-I NEBATAT: Өсімдік жыныстары, өсімдік түрлері. #ECNEBİ: Шетелдік, басқа ұлттан болған. #ECR: Ақы, төлем. #ECR Ü SEVAB: Әжір жəне сауап, ақы жəне жақсы төлем. #ECRAM: Денелер, рухсыз жəне жансыз үлкен болмыстар, жұлдыздар. #ECRAM-I KÂİNAT: Ғаламдағы (космос) жұлдыздар жəне қозғалыс денелері. #ECRAM-I SEMAVİYE: Аспан денелері, көкжүзіндегі жұлдыздар, қозғалған денелер т.б. #ECRAM-I ULVİYE: Ұлы денелер, үлкен жұлдыздар, аспан денелері. #ECR-İ CEZÎL: Мол ақы, көп төлем. #ECR-İ KESÎR: Көп ақы, мол төлем. #ECR-İ NAÎM: Керемет, жақсы ақы. #ECSAD: Денелер, болмыстар. #ECSAD-I İNSANİYE: Адам денелері. #ECSAM: Денелер. #ECSAM-I CAMİDE-İ SEYYARE: Кезуші жансыз денелер, қозғалмалы жансыз денелер. #ECSAM-I HAYVANİYE: Хайуан денелері. #ECSAM-I KESİFE: Кəсиф денелер, қатты жəне қою денелер, ауыр денелер.
99 #ECSAM-I LATÎFE-İ NURANİYE: Нұрлы мөлдір денелер, нұрдан жаратылған көзге көрінбейтін болмыстар. #ECSAM-I NÂMİYE: Үлкейетін жəне өсетін денелер. #ECSAM-I NURANİ: Нұрлы денелер, нұрдан жаратылған болмыстар. #ECSAM-I SEYYARE: Кезбе денелер, қозғалмалы денелер. #ECSAM-I ŞEFFAFE: Мөлдір денелер, тұнық денелер. #ECVİBE: Жауаптар. #ECZA: Бөліктер, паршалар. * Бөлшектер. #ECZAHANE: Дəріхана. #ECZAHANE-İ EKBER: Ең үлкен дəріхана. #ECZAHANE-İ HİKMET: Хикмет дəріханасы, əрбір нəрсеге бір себеп жəне əрбір дертке бір шара əзірленіп, тəртіптелген дүния дəріханасы. #ECZAHANE-İ KUDSİYE: Қасиетті дəріхана, киелі дəріхана. #ECZAHANE-İ KUDSİYE-İ KUR'ANİYE: Құранның киелі дəріханасы, қасиетті дəріхана болған Құран. #ECZAHANE-İ KUR'AN: Құран дəріханасы. #ECZAHANE-İ KUR'ANİYE: Құранның дəріханасы #ECZAHANE-İ KÜBRA: Үлкен дəріхана. #ECZAHANE-İ KÜBRA-YI ÂLEM: Дүния деп аталған үлкен дəріхана #ECZAHANE-İ KÜBRA-YI İLAHİYE: Аллаһтың үлкен дəріханасы. #ECZAHANE-İ MUKADDESE-İ KUR'ANİYE: Құранның киелі дəріханасы. #ECZAHANE-İ RAHMANÎ: Рахманның дəріханасы, бүкіл болмыстарды нығметтендірген, игілік жəне жардем еткен Аллаһтың (жж) дəріханасы. #ECZAHANE-İ RAHMET-İ ÂLEM: Дүнияның мейірім жəне мейірімділік, игілік жəне жəрдем дəріханасы. #ECZA-İ ASLİYE: Негізгі паршалар, негізгі материалдар (атомдар немесе молукалар). #ECZA-İ ESASİYE: Негізгі материалдар (атомдар немесе молукалар). #ECZA-İ İ'CAZ: Мұғжизалар бөліктері. #ECZA-YI ASLİYE: Негізгі паршалар, негізгі материалдар (атомдар немесе молукалар). #ECZA-YI BEDENÎ: Дене бөліктері. #ECZA-YI KÂİNAT: Әлемнің бөліктері жəне паршалары. #ECZA-YI NURİYE: Рисале-и Нұр жинағының бөліктері жəне паршалары (рисалелері). #EDA: Төлеу, төлем, өтеу. #EDÂ: Тəсіл, əдіс, стиль. #EDAEN: Намазды уақытында орындау, (намазды) оқу, қылу. #EDA-İ FERAİZ: Парыздарды өтеу, Аллаһтың (жж) нақты əмірлерін орындау. #EDAT: Өз басына мағынасы болмаған көмекші сөздер (шылау тіркес). (həм, үшін, тек қана, тек т.б.с.с.). #EDAT-I ŞART: Арап гр. Шартты рай, сөйлемді шартты жағдайға əкелетін сөз, екі сөйлемнен біріншісін шартты түрде екіншісіне байлайтын шылау тіркес. #EDDÂÎ: Дұға еткен. #EDDİNÜ'N-NASİHATÜ: Дін насихат, дін үгіт. #EDEB: Тəрбие, жақсы мінез. * Әдебиет жəне оны баяндайтын ілім, əдемі сөз сөйлеу жəне жақсы жазуды жазу өнер ілімі. #EDEBÎ: Тəрбиемен жəне жақсы мінезбен қатысты. * Әдебиетпен қатысты, жақсы сөз немесе жазу. #EDEB-İ FURKANÎ: Фурқанның əдебі, Жақсыны жəне дұрысты көрсеткен Құранның жақсы ахлақы жəне тəрбиесі. #EDEB-İ MUAŞERET: Бірлікте өмір сүру жəне жақсы қарым-қатынас ахлақы жəне тəрбиесі. #EDEB-İ TIB: Медицина əдебі, медицина ахлақы жəне тəрбиесі.
100 #EDEBİYAT: Ойды, сезімдерді немесе қандай да бір ақиқатты жəне оқиғаны сөз немесе жазумен жақсы түсіндіру өнері жəне осы өнермен қатысты ілімнің бір бұтағы. #EDEBİYAT-I ARABİYE: Араб əдебиеті. #EDEBİYAT-I ECNEBİYE: Шетелдік əдебиет. #EDEBŞİKENANE: Әдепсіздік, ахлақ жəне тəрбие заңдарын аяқасты ететін түрде. #EDEVAT: Құралдар, жабдықтар. #EDİB: Әдебиетші. #EDİBANE: Әдебиетші секілді. #EDİB-İ ŞEHÎR: Атақты болған əдебиетші, əркім естіген жəне таныған жазушы. #EDİLLE: Дəлелдер. #EDİLLE-İ SÂBIKA: Атап өткен дəлелдер, жоғарыдағы дəлелдер. #ED'İYE: Дұғалар. #EDNA: Ең төмен. Ең кіші, ең аз. #EDNA-YI MEVCUDAT: Жаратылыстың қарапайымы, болмыстардың ең төмені. #EDVAR: Дəуірлер, шағын сарқырама. #EDVAR-I HAMSE: Бес дəуір, бес кезең. #EDVAR-I ÖMR-Ü ÂLEM: Дүнияның ғұмырының кезеңдері. #EDVAR-I SEB'A: Жеті дəуір, жеті кезең. #EDVİYE: Дəрілер, дəрмектер. #EDVİYE-İ KUR'ANİYE: Құранға қатысты дəрілер, Құранның дəрілері. #EDVİYE-İ RUHANİYE: Рухани дəрілер, рухқа тəн дəрілер. #EDYAN: Діндер. #EDYAN-I RESMÎ: Рəсми діндер, мемлекеттің меншіктеген діндері. #EDYAN-I SÂBIKA-İ SEMAVİYE: Өткен бұрыңғы аспани діндер, Аллаһ (жж) тарапынан жіберілген ислам дінінен алдыңғы діндер. #EDYAN-I SEMAVÎ: Аспани діндер, Аллаһтың (жж) жіберген хақ діндер. #EDYAN-I SEMAVİYE: Аспани діндер, Аллаһтың (жж) жіберген хақ діндер. #EFAZIL: (Әфадил) Фазилетті жандар, игілік сүйгіш жəне таза жандар. #EFAZIL-I BENÎ-ÂDEM: Адам баласының фазилетті жандары, адамдардың биік қасиеттері жəне жоғары ахлақты адамдары. #EF'AL: Фиилдер, істер. #EF'AL-İ ACİBE: Ғажайып істер. #EF'AL-İ ACİBE-İ İLAHİYE: Аллаһтың (жж) ғажайып істері. #EF'AL-İ AZÎME: Үлкен істер, ұлық істер. #EF'AL-İ BEŞER: Адамның істері. #EF'AL-İ HAKÎMANE: Хикметті істер, мақсаттар мен пайдалар көзделіп жасалған істер. #EF'AL-İ İCADİYE: Жаратумен қатысты істер. #EF'AL-İ İHTİYARÎ: Ерікті істер, қалауымен жасалынған істер, еркін жəне өз қалауымен жасалынған істер. #EF'AL-İ İHTİYARİYE: Ерікті істер, қалауымен жасалынған істер, еркін жəне өз қалауымен жасалынған істер. #EF'AL-İ İLAHİYE: Аллаһтың (жж) істері. #EF'AL-İ KERİMANE: Кəрім істер, игіліксүйгіштікпен, жомарттылықпен жəне мейірімділікпен жасалған істер. #EF'AL-İ RABBANİYE: Раббани істер, Аллаһтың (жж) əр нəрсенің иесі жəне тəрбиешісі болып жасалған істер. #EF'AL-İ RAHMANİYET: Рахманиет істері, Аллаһтың (жж) əр нəрсенің нығметтендірушісі жəне мейірімті жəрдемшісі болып жасаған істер. #EF'AL-İ RUBUBİYET: Рубубиет істері, Аллаһтың (жж) əр нəрсенің иесі жəне тəрбиешісі болып жасалған істер. #EF'AL-İ UHREVİYE: Ақіреттік істер, ақіретпен қатысты істер.
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 543
- 544
- 545
- 546
- 547
- 548
- 549
- 550
- 551
- 552
- 553
- 554
- 555
- 556
- 557
- 558
- 559
- 560
- 561
- 562
- 563
- 564
- 565
- 566
- 567
- 568
- 569
- 570
- 571
- 572
- 573
- 574
- 575
- 576
- 577
- 578
- 579
- 580
- 581
- 582
- 583
- 584
- 585
- 586
- 587
- 588
- 589
- 590
- 591
- 592
- 593
- 594
- 595
- 596
- 597
- 598
- 599
- 600
- 601
- 602
- 603
- 604
- 605
- 606
- 607
- 608
- 609
- 610
- 611
- 612
- 613
- 614
- 615
- 616
- 617
- 618
- 619
- 620
- 621
- 622
- 623
- 624
- 625
- 626
- 627
- 628
- 629
- 630
- 631
- 632
- 633
- 634
- 635
- 636
- 637
- 638
- 639
- 640
- 641
- 642
- 643
- 644
- 645
- 646
- 647
- 648
- 649
- 650
- 651
- 652
- 653
- 654
- 655
- 656
- 657
- 658
- 659
- 660
- 661
- 662
- 663
- 664
- 665
- 666
- 667
- 668
- 669
- 670
- 671
- 672
- 673
- 674
- 675
- 676
- 677
- 678
- 679
- 680
- 681
- 682
- 683
- 684
- 685
- 686
- 687
- 688
- 689
- 690
- 691
- 692
- 693
- 694
- 695
- 696
- 697
- 698
- 699
- 700
- 701
- 702
- 703
- 704
- 705
- 706
- 707
- 708
- 709
- 710
- 711
- 712
- 713
- 714
- 715
- 716
- 717
- 718
- 719
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 600
- 601 - 650
- 651 - 700
- 701 - 719
Pages: