Important Announcement
PubHTML5 Scheduled Server Maintenance on (GMT) Sunday, June 26th, 2:00 am - 8:00 am.
PubHTML5 site will be inoperative during the times indicated!

Home Explore INDONA ROPUI

INDONA ROPUI

Published by lkjhgfdsathurthak, 2023-08-15 06:49:58

Description: INDONA ROPUI

Search

Read the Text Version

["400 INDONA ROPUI a. Tichuan kan Puithiam Lalber ropui tak chu sualna leh mi sualte tihboralnaa lei tithianghlim t\u00fbr leh, Amah lo ngh\u00e2ktute chu thih theih lohna mals\u00e2wmna pe t\u00fbra lo lang leh t\u00fbrin beisei a ni. Thla sarihna ni s\u00e2wmna, tlanna ni ropui tak, biak b\u00fbk thenfaina ni, 1844 Octo- ber ni 22 chu Lalpa lo kalna t\u00fbrah ngaih a ni a. Ni 2300 chu fav\u00e2nga t\u00e2wp t\u00fbr a ni tih fiahna tihlan tawh n\u00ean hei hi a inrem a, a t\u00e2wpna chu hnial rual niin a lang lo. Matthaia bung 25-a tehkhin thuah chuan Mo neitu nghah hun leh mutthl\u00fbkna hun chu A lo kalnain a rawn zui a. Hei hi hrilhl\u00e2wkna a\\\\ang leh ent\u00eernate a\\\\anga sawi lan t\u00e2kte n\u00eana inrem an ni ve ve a. An thutaknaa rinna chak tak chu an chhawm z\u00eal a; \u201czanlai au th\u00e2wm\u201d chu ringtu s\u00e2ng tam takin an puang ta a. Tuipui f\u00e2wn ang maiin, chu hnathawh chuan ram hi a tuam a. Khawpui a\\\\angin khawpui dangah, thingtl\u00e2ng khua a\\\\angin thingtl\u00e2ng khuaah, ngh\u00e2ktu Pathian mite chu an zaa kaih harh an nih vek thlengin, ram hmun hla takahte chuan a kal z\u00eal a. Zing ni chhuakin v\u00fbr khal a tituiral ang maiin, he thutak puanna hian kal sualna chu a chim ral a. An rinhlelhna leh chiaina chu tihkian a ni tih, ringtute chuan an hmu a, beiseina leh huaisenna chuan an thinlung a tinung thar leh a. Pathian Thu leh Thlarauvin mi a thunun theihna hnathawh tel lova mihring hleihluakhote zauthauna tihlan \\\\hin a\\\\angin hna chu a fihlim daih a ni. Ch\u00fbng thuhnuairawlhna leh Lalpa hn\u00eana k\u00eer leh huna hman lai Israelte z\u00eenga Lalpa b\u00e2wihte hn\u00ean ata zilhhauna thuchah pawmtute nungchang n\u00ean a inang a ni. Hun tinr\u00eanga Pathian hnathawhzia leh nihna b\u00eek lant\u00eerna a pu a. Hlim ruih b\u00fbng b\u00fbngna ni vak lovin, ch\u00eek taka thinlung endikna te, sual puanna leh khawv\u00eal kalsanna a awm a. Lalpa t\u00e2wk t\u00fbra inbuatsaihna chu thlarau tihhrehawmna a ni. Chutah chuan beidawng lova \\\\awng\\\\aina leh kh\u00eak nei lova Pathiana inhlan thianghlimna a awm a. Ch\u00fbng hna chungch\u00e2ng sawiin Miller-a chuan, \u201cV\u00e2n zawng zawng leh lei chu l\u00e2wmna sawi hleih theih loh leh ropuinaa khata an hlim za hun at\u00e2na kh\u00eakin an hlimna chu nasa taka lant\u00eer a la ni lo va. V\u00e2na au at\u00e2n an kh\u00eak av\u00e2ngin au pawh an au hek lo. Zai mite lah an reh \\\\huap a,","HRILHL\u00c2WKNATEA THLENG FAMKIM 401 v\u00e2ntirhkohte zai, v\u00e2n ata zai p\u00e2wl zawm hun at\u00e2n an inkh\u00eak a ni. ... Ngaihd\u00e2n han inkhak v\u00eal lah a awm hek lo; mi zawng zawng chu Pathian hm\u00e2ah thinlung leh rilru hmun khatin an awm vek si a.\u201d - Bliss, pp. 270, 271. Ch\u00fb thiltih chhimtu dang pakhat chuan hetiangin a sawi a. \u201cChu chuan thinlung enfiahna th\u00fbk ber leh rilru inngaihtl\u00e2wmna chu hmun tinah a awmt\u00eer a. He khawv\u00eal thil hmangaihna a b\u00e2nt\u00eer a, inhnial buaina leh huatna a tireh a, thil dik lo tihte an puang a, Pathian hm\u00e2a inchh\u00eerin leh simin, lungchhe taka A hn\u00eana ngaihdamna leh pawmpui t\u00fbra dilna a thlent\u00eer a. Mahni inphah hniamna leh rilrua inngaihtl\u00e2wmna t\u00fbn hm\u00e2a la neih ngai r\u00eang r\u00eang loh chu a neiht\u00eer a. Lalpa thup\u00eakin z\u00e2wlnei Joelan, Pathian ni ropui tak a lo hnaih hun chuan, puan ni lovin, thinlung thl\u00earin, chaw ngheia, \\\\apa, lungchhiaa Lalpa hn\u00ean lam hawi leh hun thlent\u00eer a nih t\u00fbr a sawi a (Joela 2:12). Pathianin z\u00e2wlnei Zakaria hmanga A lo sawi tawh angin, khawngaihna leh dilna thlarau chu A mite chungah leih a ni ang a; an chhuna chu an la en ang a, ramah hian s\u00fbnna nasa tak a awm ang a.... Lalpa ngh\u00e2ktute chuan A hm\u00e2ah an nunna an tihrehawm ang (Zakaria 12: 1 0). - Bliss in Advent Shield and Review, vol. 1, p. 271, January 1845. Zirt\u00eerte hun hnu lama sakhaw lama hmalakna ropui zawng zawng z\u00eengah, mihringte famkim lohna leh Setana bumnate lakah 1844 fav\u00e2ng lai aiin tumah hi an la zal\u00ean ngai lo. Kum tam tak a ral hnu, t\u00fbnah pawh hian (he thu a ziah hun lai) ch\u00fb hmal\u00e2knaa tel vete leh thutak dinna hmuna ding nghet zawng zawngte chuan, ch\u00fb hna ropui hn\u00fbhma thianghlim chu an la chang reng a, Pathian a\\\\anga chhuak a ni tih an la hriatpui reng a ni. \u201cMoneitu chu a lo kal e! A hmuak t\u00fbrin lo chhuak r\u2019u khai!\u201d tia au th\u00e2wmah chuan ngh\u00e2ktute chu \u201can tho va, an kh\u00e2wnv\u00e2rte chu an ti-alh a,\u201d t\u00fbn hm\u00e2 zawnga an la hriat ngai loh, Pathian Thu chu tui takin an zir ta a. Beidawngte chu tiharh a, thuchah pawm t\u00fbra buatsaih hlawm t\u00fbrin, v\u00e2n a\\\\angin v\u00e2ntirhkohte chu tirh an ni a. Hna chu mihringte finna leh thiamnaa innghat lovin, Pathian thiltihtheihnaah a innghat z\u00e2wk a. Kohna chh\u00e2ng hmasa bertute chu mi thiltitheite ni","402 INDONA ROPUI lovin, mi inngaitl\u00e2wmte leh inpe zote an ni. Lo nei miten an buhb\u00e2l ding laite an kalsan a, kh\u00e2wl lam thiam miten an hmanruate kalsanin, mittui tla chung leh hlim takin zilh l\u00e2wkna thu chu puang darh t\u00fbrin an chhuak a. T\u00fbn hm\u00e2 lama hna kaihruai \\\\hintute chu, he harhnaa tel hnuhn\u00fbng berte an ni ta z\u00e2wk a. Kohhranten a tl\u00e2ngpuiin he thuchah hi an hnar a, ch\u00fbng z\u00eenga lo dawngtu tam takte chu chuta \\\\ang chuan an inlaml\u00eat leh a. Pathian kaihhruaiin, he thu puan chhuahna hian v\u00e2ntirhkoh pahnihna thuchah n\u00eana \\\\ang d\u00fbnin, chu hna chu a tichak sauh va. Pathian Thua finfiahna chu a chiangin a fiah nachungin \u201cNgai teh u, mo neitu chu a lo kal e!\u201d tih thuchah chu inhnialna a ni vak lo. Thlarau ch\u00eatt\u00eer t\u00fbra turtu thiltihtheihna n\u00ean chutah chuan an kal kawp a. Rinhlelhna a awm lo va, zawh t\u00fbr a awm hek lo. Krista chu ropui taka Jerusalema A luh \\\\um kh\u00e2n, k\u00fbt hmang t\u00fbrin mipuite chu kil tin a\\\\angin an lo fuan kh\u00e2wm a, Oliv tl\u00e2nga an pun kh\u00e2wm a, Isua rawn kalpuitu mipui an zawm ve kh\u00e2n, chumi d\u00e2rk\u00e2ra thlarau th\u00e2wk khumna chu changin, \u201cLalpa hminga lo kal chu A eng a th\u00e2wl e,\u201d tiin an aupui a ni a (Matthaia 21:9). Chutiang chiah chuan, Advent- ist-ho intawh kh\u00e2wmnaa ring lo mi lo awm vete, - \\\\henkhat d\u00eelchh\u00fbtna av\u00e2ng te, \\\\henkhat nuihsawh z\u00e2wnga lo thl\u00eertute av\u00e2ng te chuan thuchah thl\u00e2wptu thiltihtheihnain mi a hneh theihna, \u201cNgai teh u, mo neitu chu a lo kal e!\u201d tih chu an hria a. Chutih lai chuan l\u00e2wmman hmuh thuai beiseina rinna \\\\awng\\\\ai chh\u00e2nna rawn thlentu rinna chu a awm a. Lei tuih\u00e2l tak chunga ruah s\u00fbr ang maiin zahngaihna Thlarau chu, \\\\hahnemngai taka zawngtute chungah A lo thleng a. Hmaichhana an Chhandamtu hmuh thuai beiseitute chuan hlimna kulm\u00fbk tak, sawi hleih theih loh an nei a. Ringtu mi rinawmte hn\u00eanah A mals\u00e2wmna chu nasa taka p\u00eak a nih chuan Thalrau Thianghlim tihn\u00eam theihna leh thunun thei thiltihtheihna chuan thinlung chu a titui a. Thuchah dawngtute chu an Lalpa tawh an beisei hunah chuan fimkhur tak leh urhs\u00fbn takin an lo kal chho va. Pathianin A pawm hlawm a ni tih hriatfiahna neih chu t\u00fbk tina an tih t\u00fbr hmasa ber niin","HRILHL\u00c2WKNATEA THLENG FAMKIM 403 an ngai a ni. Thinlung hmun khatin an lo awm a, an \\\\awng\\\\ai hovin an indilsak tawn a. Pathian be t\u00fbrin hmun fianrialahte inhmu kh\u00e2wmin, an dilna awte chu lo leh ram pilril a\\\\angte chuan v\u00e2n lamah a chho va. Chhandamtu pawmpuina hriat chianna chu, an ni tin ei t\u00fbr aiin a pawimawh z\u00e2wk a; tin chh\u00fbmin an rilru a tihthim chuan, tihkian a nih hm\u00e2 loh chuan an chawl lo va. Zahngaihnain ngaihdamna an chang tih an hriat chuan, an nunnain a hmangaiha chu hmuh an ch\u00e2k a. Mahse beidawnna tuar leh t\u00fbra ruat an ni a. An beisei hun a liam a, an Chhandamtu chu A lo la lang si lo. Rinna nghet takin A lo kal lehna an lo thl\u00eer reng a, t\u00fbnah erawh chuan Chhandamtu thl\u00e2na Mari a lo kal a, thl\u00e2n ruak a rawn hmuh a, \\\\ap chungin, \u201cKa Lalpa an kal bopui a, amah an dahna ka hre si lo,\u201d a tih lai ang mai kha niin an inhre ta a (Johana 20:13). Hun engemawti chh\u00fbng chu thuchah chu a dik mai palh ang tih an hlauhth\u00e2wnna chuan, ringhleltute chu a khap bet a. Chumi hun a liam hnu pawhin hei hi a lo lang ngh\u00e2l mai lo; a t\u00eerah chuan beidawnghote chu an hnehchhiah ngam rih mai lo va; mahse Pathian thinur lant\u00eerna an hmuh t\u00e2k loh av\u00e2ngin, an hlauhna a lo reh a, an demin an hmusit zui leh ta a. Lalpa lo kal lehna ring inti p\u00e2wl lianpui chuan an rinna chu an phatsan a. Inring t\u00e2wk tak \\\\henkhat chu, khawv\u00eal tl\u00e2nsan ni anga inhriaa, an chaponaah chuan nasa taka hliam an ni a. Jona ang kh\u00e2n Pathian lakah an phunnawi a, nun aiin thih an thlang hial a. Pathian Thu a\\\\ang ni lo, mi dangte ngaihd\u00e2n a\\\\anga an rinna nghattute chu, t\u00fbnah an thl\u00eerna d\u00e2n thl\u00e2kthleng t\u00fbrin an inpeih reng a. Nuihsantute chuan mi chak lote leh dawihzepte chu an lamah an la a, h\u00eangte hi thukhat vuain hlauhna emaw beisei t\u00fbr emaw awm thei lo angin an sawi a. Hun chu a liam a, Lalpa chu A lo la kal si lo va, khawv\u00eal lah chu a p\u00e2ngngai rengin kum s\u00e2ng tam a la awm mai thei si a. Ringtu \\\\hahnemngai leh rinawmte chuan Krista av\u00e2nga engkim ch\u00e2nin, t\u00fbn hm\u00e2 aia nasain A awmpuina an chang a. An rin ang bawkin zilhna hnuhn\u00fbng ber chu khawv\u00eal hn\u00eanah an puang a, an Zirt\u00eertu thianghlim leh V\u00e2na v\u00e2ntirhkohte hn\u00eana l\u00e2k chhoh thuai an inbeisei av\u00e2ngin, thuchah dawng ve lote lakah an inthiar fihlim a.","404 INDONA ROPUI \u201cLalpa Isu, lo kal thuai rawh,\u201d tiin nghakhlel \u00eam \u00eamin an \\\\awng\\\\ai a. Mahse A lo kal rih si lo. T\u00fbnah hian, dam chh\u00fbng khawsak ngaihtuahna leh buaina phur rit tak phurh leh, nuihsan ching khawv\u00eal nuihzat b\u00fbrna leh demna tuar chhuah chu, rinna leh dawhtheihna kawnga harsatna rapthl\u00e2k tak chu a ni. He beidawnna hi chu Krista lo kal vawi khatnaa zirt\u00eerten an tem t\u00e2k ang \u00eam chuan a nasa lo. Isua chu ropui taka Jerusalema A luh lai kh\u00e2n, Amah zuitute chuan Davida \\\\hutphaha \\\\hua, anmahni hnehchhiahtute laka Israelte chu chhan chhuak mai t\u00fbrin an beisei a. Beiseina nasa tak leh hlim taka thlir l\u00e2wkna n\u00ean, an Lalber chawimawina kawngah chuan an inel hlawm a. Mi tam takin an puante chu A kalna t\u00fbrah phahin, t\u00fbm kau buk takte an phah bawk a. An hlim thatho chuan, \u201cDavida Fapa hn\u00eanah Hosanna!\u201d tiin an au va. He hlim au thawm hian Pharisaite a ti-thinur a, anni chuan Isua chu A zirt\u00eerte zilhhau t\u00fbra an tih kh\u00e2n, Ani chuan, \u201cHenghote hi an ngawih reng chuan lungt\u00ea hi an lo au chhuak mai ang,\u201d tiin A chh\u00e2ng a (Luka 19:40). Hrilhl\u00e2wkna chu thleng famkim ngei t\u00fbr a ni a. Pathian thil tum chu zirt\u00eerten an hlen m\u00eak a; mahse beidawnna nasa tak chu hmab\u00e2kt\u00eer an ni a. Mahse ni rei lo t\u00eaah lungngai taka Chhandamtu thihna leh, thl\u00e2na an zalhte chu an hriatpui a. An lo beiseina pawh chu an hre chang tawh lo va, Isua thih rualin an beiseina chu a bo zo ta. An Lalpa chu ropui taka thl\u00e2n a\\\\anga A thawh leh hm\u00e2 loh chuan, \u201cKrista chuan ch\u00fbng chu tuarin, mitthi z\u00eeng ata tho leh t\u00fbr a ni reng a ni,\u201d tih hrilhl\u00e2wkna chu an hre thei mai lo a ni (Tirhkohte 17:3). Kum zanga liam t\u00e2ah kh\u00e2n, Lalpan z\u00e2wlnei Zakaria hmangin A lo puang tawh a, \u201cAw Zion fanu, nasa takin hlim rawh; Aw Jerusa- lem fanu, au chhuak rawh; ngai teh, i lal chu i hn\u00eanah a lo kal e; Mi fel a ni a, Hnehtu a ni; Inngaitl\u00e2wm takin sabengtung chungah a chuang a, sabengtung no chung ngeiah,\u201d tiin (Zakaria 9:9). Ror\u00ealnaah leh thihnaah Krista chu A kal d\u00e2wn tih zirt\u00eerten hre ngat sela chuan, he hrilhl\u00e2wkna hi an tifamkim thei hauh lo vang le.","HRILHL\u00c2WKNATEA THLENG FAMKIM 405 Chutiang bawkin Miller-a leh a \\\\huihruaite chuan hrilhl\u00e2wkna chu tifamkimin, khawv\u00eal hn\u00eana puan t\u00fbr thuchah, Pathian thuin, a lo hril l\u00e2wk chu an puang a, mahse an beidawnna thlentu t\u00fbr hrilhl\u00e2wkna chu hmu chiang thei ni sela, an puan theih t\u00e2k loh, Lalpa lo kal hm\u00e2a hnam zawng zawngte hn\u00eana puan t\u00fbr thuchah dang chu p\u00eak an ni ang. V\u00e2ntirhkoh pakhatna leh pahnihna thuchahte chu a hun takah puan a ni a, an hlen chhuah t\u00fbra Pathian ruat chu an hlen a. Hun a lo ral a, Krista chu A lo lan t\u00e2k loh chuan, Adventist kalphung chu a zaa b\u00e2nsan a nih ringin khawv\u00ealin a thl\u00eer reng a. Mahse thl\u00eamna nasa tak k\u00e2rah mi tam takin an rinna an phatsan laiin, a \\\\hente chu ding nghet tlat an awm a. A lo kal beiseina hma l\u00e2kna rah chhuah, inngaihtl\u00e2wmna leh thinlung enflahna, khawv\u00eal b\u00e2nsanna leh nun siam thar lehna, ch\u00fb hna rawn thl\u00e2wptu chuan, chu chu Pathian a\\\\anga chhhuak a nih a hriatt\u00eer a. Isua lo kal lehna thu puan darhnaah chuan Thlarau Thianghlimin A hriatpui tih an hnial ngam lo va, tin, hrilhl\u00e2wkna hun thu an chh\u00fbtnaa thil dik lo chu an hmu chhuak thei lo va. Anmahni dod\u00e2ltute z\u00eenga tl\u00e2ngtla berte pawhin hrilhl\u00e2wkna hrilhfiah d\u00e2n kawng hmang chu an hnial thla thei lo. |hahnemngaia \\\\awng\\\\aina leh Bible zirna a\\\\anga hnathawh dinhmun an lo thlen tawh chin leh, Pathian Thlarauva thinlung tih-\u00ean tawhte leh, chumi thiltihtheihna nunga thinlung an lo chh\u00eam alh tawh chu, Bible a\\\\anga fiahna tel lo chuan an hn\u00e2wl mai ngam si lo va; sawis\u00ealna nasa ber leh, sakhaw zirt\u00eertu langs\u00e2rte leh khawv\u00eal thila fingten an dod\u00e2lna nasa ber dinhmun te, zirna leh thusawi thiamna inkawpa ding nghette leh, mi zahawmte leh mi hnuaihnungten angkhat renga an nuihsawhna leh deuna chu an remtihpui lo. Thil lo thleng t\u00fbr an beisei chu a thl\u00e2wn a ni tih chu a dik e, mahse hei meuh pawh hian Pathian Thua an rinna chu a sawi nghing zo lo. Ninevi khawpui chu ni 40 chh\u00fbnga tihboral t\u00fbr a nih thu Ninevi tuallaiah Jonan a puan kh\u00e2n, Ninevi mipuihote inngaihtl\u00e2wmna chu Lalpan pawmin, an t\u00e2na khawngaihna hun chu A tisei a; chu b\u00e2kah Jona thuchah chu Lalpa hn\u00eana mi a ni a, Ninevi khawpui chu A duh d\u00e2n ngeia enfiah a ni a. Ror\u00ealna chungch\u00e2nga zilhna thu chu,","406 INDONA ROPUI chutiang bawka puang t\u00fbrin Lalpan A hruai hlawm a ni tih chu Ad- ventist-ten an ring a. \u201cHei hian a hria apiangte thinlung a fiahin, Lalpa lo lang se tia an duhna rilru a chawk tho va; a nih loh v\u00eak leh huatna lang thei lian deuh emaw t\u00ea deuh emaw a tichhuak a, mahse A lo kalna t\u00fbr chu Pathian chauhvin A hria a. An thinlung enfiahte chuan, Lalpa chu lo kal ta mai sela, khawi lamah nge an tel ang a, \u2018Ngai teh u, hei hi kan Pathian chu A ni a, Ani hi kan ngh\u00e2k reng a, tichuan min chhandam ang,\u2019 tia hlim taka aute z\u00eengah nge an tel ang a, Lal\\\\hutphaha |hua leh Ber\u00e2m No thinurna laka ph\u00ean t\u00fbrin lungpuite leh tl\u00e2ngte chu anmahni delh t\u00fbrin an au d\u00e2wn, tih ramri kham a awm a. Kan rin ang ngeiin Pathianin, chutiang chuan A mite chu A fiah \\\\h\u00een a, an rinna A fiah a, harsatna hunah an tim mai d\u00e2wn nge tih enin, an awmna \u00e2wm dinhmuna hl\u00e2n kai tl\u00e2ka hmuh an nih theih n\u00e2n, he khawv\u00eal hi an thlah a, Pathiana rinngamna neia an innghah n\u00e2n fiahin an awm a.\u201d - The Advent Herald and Signs of the Times Reporter, vol. 8, No. 14, Nov. 13, 1844. Hun liam taa an thil tawhah Pathianin A hruai z\u00eal a ni tih la ring fan-ho thinlungte chu William Miller-a thuahte hian sawi chhuah a ni a. \u201cHm\u00e2na hriat chianna ka neih ang kha neiin la dam z\u00eal ni ta ila, Pathian leh mihring laka rilru dik tak pu chungin, ka tih ang bawk kh\u00e2n ka ti leh ang.\u201d \u201cMihringte thisen lakah ka puante ka s\u00fbkfai tawh ka beisei a; ka theih chen chu thiam loh chant\u00eernaa khawlohna zawng zawng ata ka intifihlim tih ka hria.\u201d \u201cVawi hnih lai tihbeidawn","HRILHL\u00c2WKNATEA THLENG FAMKIM 407 ka ni tawh n\u00e2in, t\u00fbnah pawh hian paih thl\u00e2k emaw, tihlunghn\u00fbr emaw ka la ni lo.\u201d \u201cKrista lo kal leh ka beiseina chu a la nasa reng a ni. F\u00eem taka kum engemaw z\u00e2t ka ngaihtuah hnua ka tihte hi, ka tih t\u00fbr pawimawh tak, tih ngei t\u00fbr chu a ni tih ka hria. Ka tihdik loh pawhin, ka mihringpuite hmangaihna vang a ni a, Pathiana tih t\u00fbr ka neih v\u00e2ng a ni.\u201d \u201cThil pakhat ka hria, ka rinna chauh lo chu thu engmah ka hril lo; Pathianin min awmpui a, A thiltihtheihnain A thawk a, rah \\\\ha tak a chhuah a ni.\u201d \u201cMi zawng zawnga a lan d\u00e2nah, hun thu zirna hmangin mi s\u00eeng tam takte chu Pathian Thu zir t\u00fbra buatsaih an ni a; chumi hmang chuan rinna leh Krista thisen theh z\u00e2rah, Pathian n\u00ean inremin an awm leh a.\u201d -Bliss, pp. 256, 255, 277, 280, 281. \u201cMi chapo nui ka ngaihsak ngai lo va, khawv\u00ealin hmai a thuarin ka t\u00eem ngai hek lo. T\u00fbnah hian an duhsakna ka hlawh lo vang a, an huatna chawk tho t\u00fbrin tih t\u00fbr b\u00e2k tiin ka kal hek lo vang. An kutah ka nunna ka vawnt\u00eer lo vang a, A enkawlna duhawm taka Pathianin thu A p\u00eak chuan, ka nunna hloh palh mai hlauh thuah ka t\u00eem lo vang tih ka beisei.\u201d - J. White, Life of Wm. Miller, p. 315. Pathianin A mite chu A theihnghilh lo; an \u00eang dawnte thlauthla \\\\hawt \\\\hawt lote leh A lo kal lehna at\u00e2na hnathawh b\u00e2nsan mai lote chu A Thlarauvin A la awmpui reng a ni. Hebrai mite hn\u00eana lehkha thawnah chuan, hemi hun harsa taka fiaha awmte leh ngh\u00e2ktute fuihna thu a chuang a: \u201cChutichuan in rinna l\u00e2wmman nasa tak nei chu paih bo suh u. Pathian duhz\u00e2wng in tih hnuin thutiam chu in hmuh theih n\u00e2n chhelna in ngai asin. Rei lo t\u00ea achinah lo kal t\u00fbra chu a lo kal d\u00e2wn si a, rei a rial tawh lo vang. Nimahsela ka mi fel chu rinnain a nung ang; a hnungtawlh erawh chuan, ka rilruin amahah chuan l\u00e2wmna r\u00eang a nei lo vang. Nimahsela keini zawng boral t\u00fbra hnungtawlh p\u00e2wla mi kan ni lo va; nunna humhim t\u00fbra rinna nei p\u00e2wla mi kan ni z\u00e2wk,\u201d tiin (Hebrai 10:35-39). He zilhna hi ni hnuhn\u00fbnga kohhrante hn\u00eana p\u00eak a ni tih, Lalpa lo kal lehna hnaihzia tilangtu thu, \u201cRei lo t\u00ea achinah lo kal t\u00fbra chu A lo kal ang a, rei A rial tawh lo vang,\u201d tihah hian a lang chiang a ni. Lalpa chu muang anga langa khawtlai t\u00fbr angin chiang taka sawi a ni a. Heta zirt\u00eerna tihlan hi, hetih hun laia Adventist-te thil tawhah","408 INDONA ROPUI dah rem b\u00eek a ni a. Heta sawi lan mipuite hi rinna lawng keh siam hlauhth\u00e2wnawm dinhmunah an awm a. Pathian Thlarau leh A Thua hruaina chu zuiin, A duhz\u00e2wng an ti a; mahse A hnathawh chu an thil tawh hmasakah chuan an hre fiah thei lo va, an hm\u00e2a kawng pawh an hmu thei hek lo va, Pathianin A hruai takzet hlawm emaw tih ringhlel t\u00fbra thl\u00eamin an awm a. Hetih hun lai hian, \u201cMi fel chu rinnain a nung ang,\u201d tih chu hman a rem hl\u00ea a. \u201cZ\u00e2nlai au th\u00e2wm\u201d \u00eang fiah tak chuan an kawng chu a rawn chhun \u00ean chuan, hrilhl\u00e2wkna thu char chu phelh a ni a, rang taka chhinchhiahna lo thleng famkim chuan Krista lo kalna a hnai tih a lant\u00eer a, mita hmuh ang ngeiin, an lo thleng a. Mahse beidawnna av\u00e2ngin an kaik\u00fbn a, Pathian leh A Thuah chauh rinnain an ding thei a ni. Nuihsan hmang khawv\u00eal chuan, \u201cBumin in awm a ni. In rinna chu b\u00e2nsan ula, he thuchah hmal\u00e2kna hi Setana hnathawh a ni ti rawh u,\u201d an ti a. Mahse Pathian thu chuan, \u201cMi tupawh a hnungtawlh chuan ka rilruin amahah l\u00e2wmna r\u00eang a nei lo vang,\u201d a ti a. T\u00fbna an rinna b\u00e2nsan leh, thuchah thawhpuitu Thlarau Thianghlim thiltihtheihna phatsan chu boralna lam pana hnungtawlhna a ni a. Paula thu hmangin ding nghet t\u00fbra fuih an ni a, \u201cIn rinna chu paih bo suh u, ... chhelna in ngai asin. ... Rei lo t\u00ea achinah lo kal t\u00fbra chu A lo kal d\u00e2wn a, rei A rial tawh lo vang,\u201d tih hi. An tan chuan din theihna kawng awm chhun chu Pathian hn\u00eana mi \u00eang an dawn sa vawn reng leh, A thutiam vawn renga, Pathian thu zawn renga, dawhthei taka nghah leh \u00eang nasa z\u00e2wk hmu t\u00fbra ven reng chu a ni si a.","409 BUNG 23 ENGNGE BIAK B\u00dbK CHU? (WHAT IS THE SANCTUARY?) Thu dang zawng zawng aia A lo kal lehna rinna nghahchhan leh a ban laili ber chu Pathian thu ch\u00e2ng, \u201cN\u00ee 12300 thlengin; chutah chuan biak b\u00fbk chu thenfai a ni ang,\u201d tih thu hi a ni (Daniela 8:14). Lalpa lo kal leh thuai ringtute chuan h\u00eang thute hi an hriat fo a ni a. An rinna thunawn ang maiin he thu hi mi tam takin an sawi fo va. Heta thil lo awm t\u00fbr sawi lannaah hian mi zawng zawngin an beiseina ropui ber leh an nghahf\u00e2k ngaihhlut berte chu a innghatin an hria a. H\u00eang hrilhlawkna hunte hi kum 1844 fav\u00e2nga t\u00e2wp t\u00fbra ent\u00eer a ni a. Khawv\u00eala Kristian ram dangte ang bawkin, chutih laia Adventist-te chuan lei hi a pumpui a nih loh pawhin a \\\\hen tal chu biak b\u00fbkah an ngai mai a. Biak b\u00fbk then faina chu, ni hnuhn\u00fbng leh ropui taka meia lei tihthianghlimna, chu chu Isua lo kal lehnaa lo awm t\u00fbr niin an hre bawk a. Chuv\u00e2ngin Krista chu 1844-ah leia lo k\u00eer leh t\u00fbrah an ngai a. Nimahsela hun ruat a ral hnuah pawh Laipa chu A lo lang ta si lo va. Ringtute chuan Pathian Thu chu a thl\u00e2wn thei lo vang tih an ring a; hrilhl\u00e2wkna an hrilhfiah d\u00e2n chu a dik lo a ni ang tih an hria; mahse khawi laiah nge dik lohna chu a awm? Mi tam takin chu harsatna hnawk tak chu an la awlsam a, ni 2300 chu 1844-ah a t\u00e2wp tih chu an pawm lo va. An beisei hunah Krista A lo kal lo tih mai loh chu hemi thuah hian a chhan an hre lo. An sawi d\u00e2n chuan hrilhl\u00e2wkna hun chu 1844-ah t\u00e2wp ni ta se, meia lei tithianghlimin, biak b\u00fbk chu tithianghlim t\u00fbrin A lo kal tawh t\u00fbr a ni a; A lo kal si loh av\u00e2ngin a ni chu a la t\u00e2wp lovah an ngai a. He thu tl\u00fbkna pawm chu hrilhl\u00e2wkna hun chh\u00fbtna hmasa b\u00e2nsanna a ni a. Jerusalem tung ding leh sa \\\\ha t\u00fbra Artaxerxes-an BC 457 fav\u00e2nga thup\u00eak a chhuah a\\\\ang kh\u00e2n ni 2300 chu a lo in\\\\an a. Hei hi a in\\\\anna bula hmangin, Daniela 9:25-27-a hun thua thil lo","410 INDONA ROPUI thleng t\u00fbr sawi l\u00e2wkte hrilhfiah n\u00e2na hmante n\u00ean a inrem famkim thlap a ni. Ni 2300 z\u00eenga ni hmasa 483 (chawlhk\u00e2r 69) chuan Messia, Hriakthiha hun a thleng t\u00fbr a ni a; tin, AD 27-a Krist\u00e2 baptisma chan leh Thlarau Thianghlima hriak thihna chuan, hrilhlawkna chu a rawn tifamkim chiah a ni. Chawlhk\u00e2r 70-na lai takah Messia chu tihhlum a ni a. A baptisma chan hnu kum 3\u00bd-ah chuan, AD 31 thal l\u00e2iin Krista chu khenbeh a ni a. Kar 70 emaw, kum 490 emaw chu Judaho t\u00e2n b\u00eek a ni a. Hemi hun lo t\u00e2wpnaah hian Judaten Isua an hnarna chu nemnghetin, zirt\u00eerte an tiduhdah a, AD 34 kumah chuan zirtirten Jentailte lam an hawi ta a ni. Kum 2300-a kum 490 chu AD 34-ah a lo ral a, kum 1810 chu a la b\u00e2ng t\u00fbr a ni. Kum 1810 chuan AD 34 a\\\\angin 1844 AD a thleng a. V\u00e2ntirhkoh chuan, \u201cChutah chuan biak b\u00fbk chu thenfai a ni ang,\u201d a ti. A hm\u00e2 lama hrilhl\u00e2wkna duan sa chu rinhlelh ru\u00e2l lohvin a lo famkim ta a ni. Hemi chh\u00fbtna ang hian thil engkim a fiahin a inmil thlap a; mahse 1844-a biak b\u00fbk then fai erawh mita hmuh theih a ni lo va ni. Ch\u00fbng n\u00eete chu chumi kumah chuan a lo t\u00e2wp tawh a ni tih hnialna chuan, zawhna pumpui chu a tibuai vek a, hrilhl\u00e2wkna thlen famkimna dik lo thei lovin a tihngheh tawh dinhmunte chu a hnial kalh a ni. Mahse Isua lo kal lehna thua hnathawh ropui takah chuan Pathianin A mite chu A hruai a; A thiltihtheihna leh ropuina chuan hm\u00e2 a hruai a, thimna leh beidawnna a t\u00e2wpt\u00eer a, zauthauna leh rinna dik lo anga dem leh sawis\u00eala an awm chu A phal lo vang. Rinhlelhnaah leh mumal lohnaah A thu chu inhnamhnawiht\u00eer a phal lo vang. Mi tam takin hrilhlawkna hun an chh\u00fbtna hmasa chu hnuchhawnin, chumi hna bul\\\\hut dikzia chu ring lo mah se, mi dangten an rinna thupui leh daihriatte, Pathian thuin a lo vawn reng leh Pathian Thlarau hriatpuina chu an b\u00e2nsan duh chuang lo. Pathian thu hrilhl\u00e2wkna an zirnaah hrilhfiah d\u00e2n kawng \\\\ha tak an hmang niin an inhria a, thutak an hriat tawh sate chu nghet taka vawn chu an tih t\u00fbrah an ngai a; Bible chu chutianga zir zui z\u00eal t\u00fbr niin an ngai a. Ngun taka \\\\awng\\\\aiin an dinhmun an thl\u00eer nawn a, an dik lohna hmu chhuak t\u00fbrin Pathian lehkhathu an zir a. Hrilhl\u00e2wkna hun an","ENGNGE BIAK B\u00dbKCHU? 411 chh\u00fbtnaah an tihsualna an hmuh theih loh av\u00e2ngin, biak b\u00fbk thu chu ngun leh zualin an zir phah ta a. Chutianga an han zawn chuan, lei hi biak b\u00fbk chu a ni tih rin d\u00e2n tak tihchianna chu, Pathian lehkha thuah a awm lo tih an hria a; mahse Bible-ah biak b\u00fbk chanchin sawina kimchang - a awm d\u00e2n te, a awmna hmun te, a rawngb\u00e2wlna te chu an hmu a; ziaktu thianghlimte hriatt\u00eerna thu chu a chiangin a zau t\u00e2wk a, chumi thuah chuan zawh t\u00fbr a awm lo. Hebrai mite hn\u00eana a lehkha thawnah tirhkoh Paulan tihian a sawi a; \u201cThuthlung hmasa pawh kh\u00e2n Pathian rawngb\u00e2wl d\u00e2nte leh a Hmun Thianghlim, he khawv\u00eala Hmun Thianghlim chu a nei a. Biak b\u00fbk an siam a, a tawntirh chu kh\u00e2wnv\u00e2r dahna te, dawhk\u00e2n te, chhang dah te awmna a ni; chu chu Hmun Thianghlim an ti a ni. Tin, puan z\u00e2r pahnihna piahah chuan biak b\u00fbk, Hmun Thianghlim Ber an tih chu a awm a; chu miah chuan rangkachak rimtui h\u00e2lna b\u00e2wm leh thuthlunna b\u00e2wm rangkachaktia luan chu a awm a, chumi thuthlunna b\u00e2wm chh\u00fbngah chuan Manna awmna rangkachak b\u00eal te, Arona tiang lo chawr te, thuthlunna lung ph\u00eakte a awm a; a chung lamah zahngaihna \\\\hutphah hliahin, ropuina Cherubte an awm bawk a,\u201d (Hebrai 9:1-5). Heta Paula biak b\u00fbk sawi hi chu, Lalpa thup\u00eaka Mosian a sak, leia Chungnungbera ch\u00eanna hmun a ni a. \u201cHmun Thianghlim (biak b\u00fbk) mi siamsak rawh se, an z\u00eenga ka ch\u00ean ve theih n\u00e2n,\u201d tih chu, tl\u00e2nga Pathian n\u00ean an awm dun laia Mosia hn\u00eana kaihhruaina thup\u00eak chu a ni (Exodus 25:8). Israelhote chu thlal\u00eara zin an nih av\u00e2ngin hmun tina sawn theih t\u00fbra sak a ni a, a rente chu ropui tak a ni. A bangte chu rangkachaka luan, tangkaraw kh\u00e2ng vuah a ni a, a chung chu puan z\u00e2r emaw khuhna chi hrang hranga siam a ni a, a p\u00e2wn z\u00e2wk chu z\u00e2wngdulinu vun a ni a, a chh\u00fbng z\u00e2wk chu puan zai sin, cherub lemte mawi taka zeh chuanna a ni a. H\u00e2lral thilhlan hlanna maich\u00e2m awmna, p\u00e2wn hungchh\u00fbng bakah, biak b\u00fbk chuan pindan pahnih - Hmun Thianghlim leh Hmun Thianghlim ber an tih chu a nei a, puan z\u00e2r mawi tak emaw, bangin emaw a daidang a; chutiang puan z\u00e2r bawk chuan pindan hmasa luhna chu a daidang a.","412 INDONA ROPUI Hmun Thianghlim, a chhim lamah chuan kh\u00e2wnv\u00e2r dahna, a kh\u00e2wnv\u00e2r p\u00eang pasarih, chh\u00fbn leh z\u00e2na alh \u00eang reng chu a awm a; a hm\u00e2r lamah chuan chhang dahna dawhk\u00e2n a awm a, Hmun Thianghlim leh Hmun Thianghlim ber daidangtu puan z\u00e2r hm\u00e2ah chuan rimtui h\u00e2lna rangkachak maich\u00e2m a awm a, chuta \\\\ang chuan rimtui khu leh Israelte \\\\awng\\\\ainate chu Pathian hm\u00e2ah ni tin a chho reng a. Hmun Thianghlim berah chuan thu thlunna b\u00e2wm, thing hlu taka siam b\u00e2wm, rangkachaka luan, Pathianin lungph\u00eaka A thup\u00eak s\u00e2wm A ziak dah \\\\hatna chu a awm a. Thu thlunna b\u00e2wm chung lam, b\u00e2wm thianghlim chh\u00een chungah chuan zahngaihna thutphah, themthiam taka siam, cherub pahnih, rangkachak hl\u00eer hlaka siam, a kil leh lamah pakhat, a kil leh lamah pakhat chuanna chu a awm a. He pindanah hian cherubte ink\u00e2rah, ropuina chh\u00fbmah Pathian chu A inl\u00e2r \\\\h\u00een a ni. Hebraihote chu Kanaan rama an ch\u00ean hnuin, biak b\u00fbk chu Solomona temple-in a thl\u00e2k ta a , chu chu ren \\\\ha leh tlo leh lian z\u00e2wka sak a ni n\u00e2in, a chh\u00fbnga thil awmte chu inang vek a ni. Chutiang chuan biak b\u00fbk chu a awm a, - Daniela huna a sawprawp tih chauh lohvah chuan, - Rom sipaiten AD 70-a an tihchhiat hm\u00e2 loh chuan a awm reng a. Hei chauh hi leia biak b\u00fbk awm, Bible-in min hrilh chu a ni. Hei hi thuthlung hmasaa biak b\u00fbk, Paulan a sawi kha a ni a. Mahse Thuthlung Thar chuan biak b\u00fbk a nei ve lo em ni? Hebrai bu han keu leh ta ila, a pahnihna emaw, thuthlung thar biak b\u00fbk emaw, chu Paula thusawi a\\\\angin thutak zawngtute chuan an hmu a: \u201cTin, thuthlung hmasa pawh kh\u00e2n Pathian rawngb\u00e2wl d\u00e2nte leh a Hmun Thianghlim he khawv\u00eala Hmun Thianghlim chu a nei a,\u201d (Hebrai 9:1). \u201cPawh\u201d tih thu hmanna hian, he biak b\u00fbk thu hi a hm\u00e2 lamin Paulan a lo sawi tawh tih a tilang a ni. Ch\u00fb bung hmasa bul lamah chuan k\u00eer lehin, hetiangin kan chhiar: \u201cKan thusawite z\u00eengah hian a pawimawh ber chu hei hi a ni: Chutiang Puithiam Lalber, v\u00e2nahte khian Ropuibera lal\\\\hutphah ding lama han \\\\hua, Hmun Thianghlim leh biak b\u00fbk tak tak mihring sak ni lo, Lalpa sak z\u00e2wka rawngb\u00e2wltu chu kan nei tih hi,\u201d (Hebrai 8:1, 2).","ENGNGE BIAK B\u00dbKCHU? 413 Hetah hian Thuthlung Thar biak b\u00fbk chu t\u00e2rlan a ni a. Thuthlung hmasa biak b\u00fbk chu mihring rem, Mosia sak a ni a; hei erawh hi chu Lalpa sak a ni a, mihring sak a ni ve lo. Chu lei biak b\u00fbkah chuan leia puithiamten rawng an b\u00e2wl a; hemiah erawh hi chuan kan Puithiam Lalber Ropui tak, Krista chuan Pathian ding lamah rawng A b\u00e2wl thung a. Biak b\u00fbk pakhat chu leia mi a ni a, a dang chu v\u00e2na mi a ni. Chub\u00e2kah, Mosian biak b\u00fbk a sak chu a tak ent\u00eer a ni a. \u201cBiak b\u00fbk lem leh a chh\u00fbnga bungrua t\u00fbr zawng zawng lam ka ent\u00eer ang chiah che hian in siam t\u00fbr a ni,\u201d tiin Lalpan A hrilh a (Exodus 25:9). \u201cTichuan tl\u00e2nga a lem ka ent\u00eer ang chiah che kh\u00e2n engkim i siam t\u00fbr a ni tih hre reng rawh khai,\u201d tiin mawhphurhna A hl\u00e2n leh a (Exodus 25:40). Biak b\u00fbk hmasa chu \u201ct\u00fbn lai tehkhinna hi a ni; chu mi ang z\u00ealin thilp\u00eak leh inthawinate pawh an hl\u00e2n \\\\h\u00een,\u201d a Hmun Thianghlim leh a Hmun Thianghlim ber chu \u201cv\u00e2na mi anpui\u201d a ni a, tin, d\u00e2n anga thilp\u00eak hl\u00e2ntu puithiamte chuan \u201ca tak hlimthl\u00e2 leh v\u00e2n lam ent\u00eernain rawng an b\u00e2wl a,\u201d tin, \u201cKrista chu mihring kuta sak, a tak anpui Hmun Thianghlimahte chuan l\u00fbt lovin, Pathian hm\u00e2ah kan aia ding t\u00fbrin, v\u00e2nah A l\u00fbt ta z\u00e2wk a ni,\u201d tih Paulan a sawi a (Hebrai 9:9, 23; 8:5; 9:24). Isuan kan aiawha rawng A b\u00e2wlna v\u00e2na biak b\u00fbk chu a tak tak a ni a. Mosian a sak kha chumi entawn chu a ni. Lei biak b\u00fbk satute chungah Pathianin A Thlarau A leih a. A sak chungch\u00e2nga themthiamna leh rem hriatna chu Pathian finzia lo lan chhuahna a ni. A bangte chu rangkachak hlawm ang maiin a lang a, rangkachak kh\u00e2wnv\u00e2r dahnaa kh\u00e2wnv\u00e2r 7-te chuan kil tin a \u00ean vek a. Chhang dahna dawhk\u00e2n leh rimtui maich\u00e2mte chu rangkachak rawh thianghlim ang maiin an tl\u00ea a. A puan z\u00e2r mawi tak, a in chung hnuai thuah rawng dum p\u00e2wl leh sen duk leh sen l\u00e2r, v\u00e2ntirhkoh lem ziak chuanna chuan ch\u00fb hmun mawina chu a tizual a. Tin, puan z\u00e2r pahnihna piah lamah chuan chh\u00fbm \u00eang thianghlim, Pathian ropuina hmuh theiha t\u00e2r lanna chu a awm bawk a, chumi chh\u00fbngah chuan puithiam lalber chauh lo chu l\u00fbta nung thei an awm lo.","414 INDONA ROPUI Lei biak b\u00fbk ropuina chungchuang, mihring mithmuha v\u00e2n biak b\u00fbk lant\u00eertu chuan, kan Hmahruaitu Kristan Pathian lal\\\\hutphah hm\u00e2a kan t\u00e2n rawng A b\u00e2wlna chu a lant\u00eer a. Lalberte Lalber awmna hmun, a s\u00e2ng hmung s\u00e2ng tam takin rawng an b\u00e2wlsak a, A hm\u00e2a s\u00eeng hmun s\u00eeng an dinna hmun (Daniela 7, 10), ch\u00fb biak b\u00fbk, chatuan lalthutthl\u00eang ropuinain a luah khah, a enkawltu Seraph \u00eang takten chawimawia an hmai an huhna chiang lo taka lant\u00eertu chu, lei biak b\u00fbk leh a rawngb\u00e2wlna chu a ni. V\u00e2n biak b\u00fbk leh chuta mihringte tlanna t\u00fbra hnathawh kal z\u00eal chungch\u00e2nga thutak pawimawhte chu, lei biak b\u00fbk leh a rawngb\u00e2wlnate chuan an ent\u00eer a ni. Lei biak b\u00fbka pindan pahnihte kh\u00e2n v\u00e2n biak b\u00fbka Hmun Thianghlimte chu a ent\u00eer a. Zirt\u00eer Johana chu, inl\u00e2rnain v\u00e2na Pathian biak in thl\u00eert\u00eer a nih kh\u00e2n, chutah chuan, \u201clal\\\\hutphah hm\u00e2a kh\u00e2wnv\u00e2r 7 alhte a hmu a,\u201d (Thupuan 4:5). \u201cV\u00e2ntirhkoh rimtui h\u00e2lna berhbu keng; a hn\u00eana rimtui tam tak an p\u00eak, mi thianghlim zawng zawngte \\\\awng\\\\aina n\u00eana lal\\\\hutthl\u00eang hm\u00e2a rangkachak maich\u00e2m chunga hlan t\u00fbr keng,\u201d a hmu a (Thupuan 8:3). Hetah hian z\u00e2wlnei chu v\u00e2n biak b\u00fbk pindan tawntirh hmuh an phalsak a; chutah chuan \u201ckh\u00e2wnv\u00e2r pasarih\u201d leh \u201crangkachak maich\u00e2m, leh biak b\u00fbka kh\u00e2wnv\u00e2r dahna rangkachak leh rimtui maich\u00e2min a ent\u00eer chu a hmu a. \u201cV\u00e2na Pathian biak in chu hawn a ni\u201d leh a. Thupuan 11:19, puan z\u00e2r chh\u00fbng z\u00e2wk chh\u00fbng lam Hmun Thianghlim ber chu a han en a. Hetah hian, \u201cA thuthlunna b\u00e2wm,\u201d Pathian d\u00e2n awmna, Mosia siamin a ent\u00eer b\u00e2wm thianghlim chu a awm a. He thu zirtute hian v\u00e2nah biak b\u00fbk a awmzia chu hnial rual lohva chiangin an hmu chhuak a. A lem ent\u00eer a nih ang takin Mosian lei biak b\u00fbk chu a din a. Chu chu v\u00e2na biak b\u00fbk anpui a ni tih Pualan a sawi a. Johana pawhin ch\u00fb biak b\u00fbk chu v\u00e2nah a hmuh thu a sawi bawk a. V\u00e2na biak b\u00fbk, Pathian awmna hmunah chuan A lal\\\\huphah chu felna leh ror\u00ealnaa tihngheh a ni a. A d\u00e2n chu Hmun Thianghlim berah chuan a awm a, mize tinr\u00eangte t\u00e2na fiahna t\u00fbr felna din ropui tak chu a ni. Pathian d\u00e2n ziakna lung ph\u00eakte dahna Pathian b\u00e2wm chu zahngaihna \\\\hutphahin a khuh a, chumi hm\u00e2ah chuan Kristan A","415 Krista chhandamna hnathawh chu Biak b\u00fbk hmun thianghlim bera puithiam lalber rawngb\u00e2wlna kh\u00e2n a lo ent\u00eer a.","416 INDONA ROPUI thisenin mi sualte t\u00e2n A la ngensak reng a. Chutiang chuan mihringte tlanna ruahmannaa ror\u00eal dikna leh zahngaihna inlaich\u00een d\u00e2n chu ent\u00eer a ni. He inremna hi finna t\u00e2wp lo chauhvin a ruahman theih, thiltihtheihna t\u00e2wp lo chauhvin a hlen theih a ni a; mak tihna leh chawimawinaa v\u00e2n zawng zawng tikhattu inremna chu a ni. Lei biak b\u00fbka cherubten zah taka lei lam an thl\u00eer hian, tlanna hnathawh chu v\u00e2n miten an ngaihvenzia a ent\u00eer a ni. Hei hi zahngaihna thur\u00fbk mak tak, v\u00e2ntirhkohten bih an ch\u00e2k chu a ni, - sual simte chunga Pathian felna te, mihring tlu tawh A zawm thar leh te, boralna khur a\\\\anga mi chhiar s\u00ean lohte chhan chhuak t\u00fbra Krista chu A rawn k\u00fbn hniam a, Ama felna puan bawlhhlawh kai lova A thuam leh d\u00e2n te, v\u00e2ntirhkoh tlu ve ngai lote n\u00ean Pathian hm\u00e2ah chatuana an ch\u00ean ho ve theih n\u00e2n te a ni. Kristan mihringte A sawipuina hnathawh chu z\u00e2wlnei Zakaria hrilhl\u00e2wkna mawi takah chuan, Ama chanchin sawiin, \u201cA hming chu \u2018Chawrno\u2019\u201d tia t\u00e2rlan a ni a. Z\u00e2wlnei chuan, \u201cLalpa biak in ngei chu a rawn sa d\u00e2wn a ni; ropuina chu A khum ang a, A lal\\\\hutthl\u00eanga \\\\huin ro A r\u00eal ang; A lal\\\\hutthl\u00eangah chuan Puithiam A ni ang a, remna ro chu an pahniha k\u00e2rah a awm ang,\u201d a ti (Zakaria 5:12, 13). \u201cLalpa biak in ngei chu A sa ang.\u201d A inthawina leh palaina av\u00e2ngin Krista chu lungph\u00fbm ph\u00fbmtu leh Pathian biak in Satu A ni a. Tirhkoh Paulan Ani chu, \u201cA kila lung pawimawh ber A ni a,. . . Amahah chuan lung rem hrang \\\\heuhte, rem taka chuktuahin, Lalpaah chuan biak in thianghlimah a chang z\u00eal \\\\h\u00een a, nangni pawh Amahah chuan thlarauva Pathian awmna t\u00fbra rem kh\u00e2wm in ni,\u201d tiin a sawi a (Efesi 2:20-22). \u201cRopuina chu A khum ang.\u201d Kristaah chuan mihring tlute tlanna ropuina chu a awm a. \u201cMin hmangaih a, A thisena kan sualte lak ata min tlan chhuak a, khua leh tuiah leh A Pathian leh A Pa lama puithiama min siamtu hn\u00eanah, a ni, Ama hn\u00ean ngeiah ropuina leh ror\u00ealna chu chatuanin awm rawh se,\u201d tih hi tlante kumkhaw hla t\u00fbr a ni ang (Thupuan 1:5, 6). \u201cA lal\\\\hutthl\u00eangah A \\\\hu ang a; A lal\\\\hutthl\u00eangah chuan Puithiam A ni ang.\u201d T\u00fbnah ni lo, \u201cA ropuina lal\\\\hutthl\u00eang chungah\u201d A \\\\hu ang; ropuina lalram chu t\u00fbnah a lo la thleng si lo va. A palai","ENGNGE BIAK B\u00dbKCHU? 417 hna chu zawh a nih hm\u00e2 loh chuan A pa Davida lal\\\\hutthl\u00eang, \u201ckin ni nei tawh ngai lo t\u00fbr,\u201d chu Pathianin A pe rih d\u00e2wn si lo va (Luka 1:32, 33). Puithiam niin t\u00fbnah hian, Krista chu A lal\\\\hutthl\u00eangah Pa n\u00ean an \\\\hu a (Thupuan 3:21). Chatuan mi, mahnia nun nei, \u201ckan natnate phura, kan lungngaihnate phurtu,\u201d \u201ckeimahni anga kawng tinr\u00eanga thl\u00eamna t\u00e2wk tawh, mahse sual lo,\u201d chuan \u201cthl\u00eamna tuarte chu A \\\\anpui,\u201d thei a ni. \u201cMi tupawhin thil a tihsual chuan Pa hn\u00eana min sawipuitu, Isua Krista mi fel chu kan nei,\u201d (Isaia 53:4; Hebrai 4:15; 2:18; 1 Johana 2:1). A Taksa feia chhun leh tihkeh tawha chuan nun bawlhhlawh kai lovin A dilsak a. A kut hliam hnu, A n\u00e2ka chhun, A ke khen tlang tawh hnua chuan mihring tlute tlanna dilsakin, man chhiar s\u00ean lohvin A lei a. \u201cRemna r\u00ealfel d\u00e2n chu an pahniha k\u00e2rah a awm ang.\u201d Pa hmangaihna, Fapa hmangaihna aia n\u00eap chuang lo chu, chhuan boral tawhte t\u00e2n chhandamna tuikhur a ni. V\u00e2na A kal hm\u00e2 kh\u00e2n Isuan A zirt\u00eerte hn\u00eanah, \u201cPa hn\u00eanah \u2018Keiin ka ngensak ang che u,\u2019 ka ti lo va che u; Pa ngeiin A hmangaih si che u a,\u201d tiin A sawi a (Johana 16:26, 27). \u201cPathianin, Kristaah chuan khawv\u00eal hi Amah n\u00ean inremin A siam a,\u201d (2 Korin 5:19). Tichuan chung lam biak b\u00fbk rawngb\u00e2wlnaah chuan \u201cremna r\u00ealfelna chu an pahniha ink\u00e2rah chuan a awm ang.\u201d \u201cPathianin khawv\u00eal A hmangaih \u00eam \u00eam a, chutichuan A fapa mal neih chhun A pe a, Amah chu tupawh a ring apiang an boral lohva, chatuana nunna an neih z\u00e2wk n\u00e2n,\u201d (Johana 3:16). \u201cBiak b\u00fbk hi engnge ni? tih zawhna chu chiang takin Pathian thuin a chh\u00e2ng a. Bible-a biak b\u00fbk tih hian, a pakhatnaah chuan, Mosia sak biak b\u00fbk, v\u00e2na a tak anpui a k\u00e2wk a; pahnihnaah chuan, \u201cBiak b\u00fbk tak tak,\u201d v\u00e2na mi, leia miin a ent\u00eer chu a ni. Krista thih kh\u00e2n hlimthla rawngb\u00e2wlna chu a lo t\u00e2wp a. V\u00e2na mi \u201cBiak b\u00fbk tak tak\u201d chu thuthlung thar biak b\u00fbk chu a ni a. Daniela 8:14-a hrilhl\u00e2wkna hetianga a lo thlen famkim kh\u00e2n, chumia biak b\u00fbk a t\u00e2rlan chu thuthlung thar biak b\u00fbk chu a ni. 1844-a ni 2300 t\u00e2wpnaah kh\u00e2n, kum zabi tam tak chh\u00fbng chu leiah hian biak b\u00fbk a lo awm tawh lo va. Chuv\u00e2ngin hrilhl\u00e2wknaa, \u201cNi 2300 thlengin, chutah","418 INDONA ROPUI chuan biak b\u00fbk (Hmun Thianghlim) chu thenfai a ni ang,\u201d tih chuan chiang takin v\u00e2n biak b\u00fbk chu a k\u00e2wk a ni. Mahse zawhna pawimawh ber chh\u00e2n t\u00fbr la awm chu: Biak b\u00fbk thenfai chu engnge ni? tih hi a ni. Chutiang rawngb\u00e2wlna, lei biak b\u00fbk chungch\u00e2ng chu Thuthlung hlui lamah sawi a ni a. Mahse v\u00e2nah chutiang thil thenfai t\u00fbr chu a awm em ni? Hebrai bung 9-ah chuan leia mi leh v\u00e2na mi tlenfaina chu chiang takin a sawi ve ve a. \u201cD\u00e2n thu zawngin engkim thaw mai hi thisena tihthianghlimin a awm \\\\h\u00een a, thisen chhuah lovin ngaihdamna r\u00eang a awm lo. Chutichuan v\u00e2na thil awm angte chu ch\u00fbng chuan (ran thisenin) tihthianghlimin a awm t\u00fbr r\u00eang a ni; v\u00e2n thil tak takte erawh chu, ch\u00fbng aia inthawina \\\\ha z\u00e2wktein, (Krista thisen hl\u00fbin) tihthianghlimin a awm t\u00fbr a ni,\u201d (Hebrai 9:22, 23). Hlimthl\u00e2 leh a tak tak thenfaina rawngb\u00e2wlnate chu thisen hmanga hlen ve ve t\u00fbr a ni a; a hmasa chu ran thisenin; a hnuhn\u00fbng chu Krista thisenin. Thenfaina chu thisen hmanga tih t\u00fbr a nih chhan chu, \u201cthisen chhuah lovin ngaihdamna a awm lo. Ngaihdamna emaw, sual tihbona emaw chu hna hlen chhuah ngei t\u00fbr chu a ni. Mahse engtin nge sual leh biak b\u00fbk, v\u00e2na mi leh leia mi a inkungkaih theih ang? Hei hi hlimthla rawngb\u00e2wlna enin a zir theih a ni; leia puithiamte chuan leiah hian, \u201cv\u00e2n thilte ent\u00eerna leh a hlim rawng chu an b\u00e2wl \\\\h\u00een a ni,\u201d (Hebrai 8:5). Lei biak b\u00fbk rawngb\u00e2wlna chuan p\u00eang pahnih a huam a; puithiamho ni tina Hmun Thianghlima rawngb\u00e2wlte leh, puithiam lalberin Hmun Thianghlim berah, biak b\u00fbk thenfai n\u00e2na tlanna hna b\u00eek a thawhte chu a ni. Mi sual sim chuan ni tinin biak b\u00fbk kawngk\u00e2ah a thilhlan t\u00fbr chu rawn lain, a sual thawina t\u00fbr ran lu chungah a kut nghatin, a sualte a puang a, ama hn\u00ean ngei a\\\\angin, chu inthawina t\u00fbr ran engmah tisual lo chungah chuan a sualnate chu a nghat a. Ran chu talh a lo ni ta. \u201cThisen chhuah lovin\u201d sual ngaihdamna a awm loh thu tirhkoh chuan a sawi a. \u201cTisa nunna chu thisenah a awm si a,\u201d (Leviticus 17:11). Pathian d\u00e2n bawhchhiat chuan bawhchhetu nunna chu a ngiat a. Thil tisualtu nunna ai awha, a sual mawh ph\u00fbrtu ran thisen chu puithiamin hmun thianghlimah a la l\u00fbt a, puan z\u00e2rah a theh a. Ch\u00fb puan z\u00e2r hnungah chuan thil tisualtuin","ENGNGE BIAK B\u00dbKCHU? 419 a bawhchhiat d\u00e2n awmna b\u00e2wm chu a awm a. He inthawina hmang hian, thisen av\u00e2ngin sualna chu a ent\u00eernain biak b\u00fbkah sawn a ni a. Thil \\\\henkhat chung thuah chuan thisen chu Hmun Thianghlimah l\u00e2k a ni lo; mahse Mosian Arona fate hn\u00eanah, \u201cLalpan mipuite khawlohna phur t\u00fbra A p\u00eak che u a ni si a,\u201d tih a sawi angin, a sa chu puithiamte ei at\u00e2n a ni a (Leviticus 10: 17). H\u00eang rawngb\u00e2wlnate hian thuhmun rengin, mi sual simte hn\u00ean a\\\\anga biak b\u00fbka sual dah sawn an ent\u00eer ve ve a ni. Chutiang hna chu kum tluanin, ni tin a kal reng a. Israelho sualnate chu chutiang chuan biak b\u00fbkah sawn a ni a; ch\u00fbng sual tihbo n\u00e2n chuan hna b\u00eek thawh a \\\\\u00fbl \\\\h\u00een a ni. Ch\u00fbng pindan thianghlim pahnihte tana inremna siam t\u00fbrin Pathianin thu A pe a. \u201cIsraela thlahte bawlhhlawhnate av\u00e2ng leh an bawhchhiatna te, an sualna te zawng zawng av\u00e2ngin Hmun Thianghlim pualah inremna a siam ang; chutiang bawkin an bawlhhlawhnate z\u00eenga awm, inbiakna puan in pualah pawh a siam bawk t\u00fbr a ni.\u201d Inremna chu maich\u00e2m t\u00e2n pawh siam bawk t\u00fbr a ni, \u201cIsraela thlahte bawlhhlawhnate lak ata chu a tithianghlim ang,\u201d (Leviticus 16:16, 19). Kum tin vawi khat, inremna ni ropuiah, puithiam lalber chu Hmun Thianghlim berah a l\u00fbt \\\\h\u00een a. Chutah biak b\u00fbk thenfai n\u00e2n, kumpui lingleta a rawngb\u00e2wlna hn\u00e2 chu hlen a ni a. Inremna n\u00eeah chuan inbiakna puan in kawngk\u00e2ah k\u00eal no pahnih an rawn la a, tin, \\\\hum an v\u00e2wr a, \u201cpakhat chu Lalpa pual, pakhat chu Azazela pual,\u201d a ni a (Leviticus 16:8). Lalpa puala tlu z\u00e2wk, k\u00eal chu mipuite sual thawi n\u00e2n talh t\u00fbr a ni a. Puithiamin a thisen chu puan z\u00e2r chh\u00fbngah rawn lain, zahngaihna \\\\hutphah chungah leh a hm\u00e2ah a theh t\u00fbr a ni a. Thisen chu rimtui h\u00e2lna maich\u00e2m, puan z\u00e2r hm\u00e2a awmah pawh theh t\u00fbr a ni. \u201cArona chuan k\u00eal nung lu chungah chuan a kut khinghnih a nghat ang a, a chungah chuan Israela thlahte khawlohna zawng zawng te, an bawhchhiatna zawng zawng te, an sualna zawng zawng te chenin a chham ang a, ch\u00fbngte chu k\u00eal lu chungah chuan a nghat ang a, mi pakhat an ruat diama kh\u00e2n thlal\u00earah a hruai bo daih ang; tin, k\u00eal chuan an khawlohna zawng zawng chu mihring r\u00eang r\u00eang la awmlohna hmunah a phur ang a, k\u00eal chu thlal\u00earah chuan a chhuah","420 INDONA ROPUI t\u00fbr a ni,\u201d (Leviticus 16:21, 22). Ch\u00fb k\u00eal chu Israelte riah hmunah a lo k\u00eer leh ngai tawh lo va, tin, a hruai botu chuan riah hmun a lo luh leh hm\u00e2in, amah leh a thawmhnawte chu tuiin a tifai t\u00fbr a ni. Inthawina pumpui chu, Israelte rilrua Pathian Thianghlimna tuh t\u00fbr leh, sual A huatzia hriatt\u00eer t\u00fbr leh, chu b\u00e2kah, bawlhhlawh lovin sualna n\u00eana an inchiahpiah thei lo tih hriatt\u00eer n\u00e2n a ni. Sual thawina chu hlan a nih m\u00eak lai chuan, mi tinr\u00eangte chu an rilru tihrehawm t\u00fbrin hriatt\u00eer an ni. Hna zawng zawng kalsan vek t\u00fbr a ni a, Israel mipui zawng zawngte chuan nil\u00eanga Pathian hm\u00e2a inngaitl\u00e2wma, \\\\awng\\\\aia, chaw ngheiin, ch\u00eek taka thinlung en dikna an nei t\u00fbr a ni. Inremna chungch\u00e2nga thutak pawimawhte chu hlimthla rawngb\u00e2wlna chuan a ent\u00eer a. Mi sual aiah a aiawhtu chu pawm a ni a; mahse ran thisen chuan sual chu a thai bo lo. Maich\u00e2ma dah sawn d\u00e2n kawng chu ruat a ni a. Thisen hlan hmangin mi sual chuan d\u00e2n thuneihna chu a pawm a, a bawhchhiatna sualte chu a puang a, Tlantu lo kal t\u00fbr rinna az\u00e2ra ngaihdama awm a duhzia a puang a; mahse d\u00e2nin thiam loh a chant\u00eerna a\\\\ang chuan a la fihlim vek lo. Inremna n\u00eeah chuan, puithiam lalberin mipui z\u00eeng ata thil hlan chu lain, ran thisen chu kengin Hmun Thianghlim berah a l\u00fbt a, d\u00e2nin a ph\u00fbtte laka lungawina siam t\u00fbrin, zahngaihna \\\\hutphah chungah, d\u00e2n chung z\u00e2wn takah chuan a theh a. Chutichuan palai a nihnaa a tih t\u00fbr angin, sualna chu amahah inbelin, biak b\u00fbk a\\\\ang chuan a phur ta a. Azazela pual k\u00eal lu chungah chuan a kutte chu nghatin, k\u00eal lu chungah chuan ch\u00fbng sual zawng zawngte chu a puang a, sualna chu amah a\\\\angin k\u00eal chungah chuan a sawn a. Tichuan k\u00eal chuan sual chu a phur ta a, kumkhuaa dah bovah ngaih a ni ta a ni. Chutiang chuan \u201cent\u00eerna leh v\u00e2na mi hlimthla\u201d rawngb\u00e2wl hna chu thawh a ni a. Lei biak b\u00fbka hlimthla rawngb\u00e2wlna anpui chiah chu a takin v\u00e2na biak b\u00fbkah chuan tih a ni a. V\u00e2na A chhoh hnuin kan Chhandamtu chuan Puithiam Lalber hna chu A thawk \\\\an a. Paula chuan, \u201cKrista chu kuta sak Hmun Thianghlim, a tak anpuiah chuan, A l\u00fbt si lo va; t\u00fbnah Pathian hm\u00e2ah kan aia ding t\u00fbrin V\u00e2nah ngei A l\u00fbt ta z\u00e2wk a,\u201d tiin a sawi a (Hebrai 9:24).","ENGNGE BIAK B\u00dbKCHU? 421 K\u00e2wla ni chhuak chhiara puithiamte rawngb\u00e2wlna, biak b\u00fbk pindan hmasa z\u00e2wk \u201cpuan z\u00e2r chh\u00fbng lam,\u201d hmun thianghlim leh hung chh\u00fbng p\u00e2wn ta z\u00e2wk daidanna kawngkh\u00e2r lo awm chuan, Kristan v\u00e2na A chhoh tirha rawngb\u00e2wl t\u00fbra A luhna a ent\u00eer a. N\u00ee tin rawngb\u00e2wlnaa Pathian hm\u00e2a sual thawina thisen leh, Israelte \\\\awng\\\\ainate n\u00eana chho z\u00eal rimtui hlan chu puithiam hna a ni. Chutiangin Pa hm\u00e2ah Kristan A thisenin mi sualte t\u00e2n A ngensak a, tin, Ama hm\u00e2ah pawh, A felna rimtui hlu tak n\u00ean, ringtu sual sim \\\\awng\\\\ainate n\u00ean A hl\u00e2n bawk a. V\u00e2n biak b\u00fbk pindan tawntirha rawngb\u00e2wl d\u00e2n chu chutiang chu a ni. An hmuh reng laia A chhoh kh\u00e2n, Krista zuitute chuan Ani chu rinnain chutah chuan an zui z\u00eal a. Hemi lam hi an rinna chuan a pan a. \u201cCh\u00fb beiseina chu nunna th\u00eerchakaiah kan nei a, rinawm leh nghet tak a ni a, puan z\u00e2r chh\u00fbnga mi-ah pawh chuan A l\u00fbt a; chutah chuan Isua, Melkisedeka awm d\u00e2n anga chatuana Puithiam Lalber lo ni tawhin, kan t\u00e2n hmahruaituah a lo l\u00fbt ta a.\u201d \u201cKan t\u00e2n chatuana tlanna hmu tawhin k\u00ealte leh bawng note thisen v\u00e2ng ni lovin, ama thisen v\u00e2ng z\u00e2wkin Hmun Thianghlimah chuan vawi khatah a lo l\u00fbt tlingtla ta ngh\u00e2l a,\u201d Paulan a ti (Hebrai 6:19, 20; 9:12). Kum zabi 18 chh\u00fbng zet chu he rawngb\u00e2wl hna hi biak b\u00fbk pindan tawntirhah chuan chhunzawm z\u00eal a lo ni tawh a. Mi sual simte t\u00e2na ngensakna Krista thisen av\u00e2ng chuan Pa ngaihdamna leh pawmpuina chu an chang a, an sual erawh chu chhinchhiahna buahte chuan a la awm reng a. Hlimthla rawngb\u00e2wlnaah kh\u00e2n kum t\u00e2wpah tlanna hna thawh a ni ang kh\u00e2n, mihringte tlanna at\u00e2na Krista hnathawh chu zawh a nih hm\u00e2in, biak b\u00fbk a\\\\anga sual tihbo n\u00e2n inremna hna thawh t\u00fbr a awm a. Hei hi ni 2300 t\u00e2wpa hna lo in\\\\an ta chu a ni. Chutih lai chuan, z\u00e2wlnei Danielan a sawi angin, kan Puithiam Lalber chu A hna hnuhn\u00fbng ber, urhs\u00fbn tak thawk t\u00fbrin, - biak b\u00fbk thian fai t\u00fbrin Hmun Thianghlim berah A l\u00fbt ta a. Hm\u00e2n lai chuan mipuite sualna chu rinnain sual thawina thil hlan chungah chuan nghatin, a thisen kal tlangin, lei biak b\u00fbkah dah sawn a ni a, chutiangin thuthlung tharah chuan sual simte sualnate chu rinnain Krista chungah nghatin, a takin, v\u00e2n biak b\u00fbkah chuan","422 INDONA ROPUI dah sawn a ni a. Sualin a tihbawlhhlawh t\u00e2k tihbona chu lei biak b\u00fbka tlenfaina lamah chuan hlen chhuah a ni ang kh\u00e2n, v\u00e2n biak b\u00fbk thenfai tak takna chu, chuta sualna chhinchhiah t\u00e2kte dah bona emaw, thai bona emawin hlen chhuah a ni ang. Mahse hei hi hlen chhuah a nih theih hm\u00e2in, tute nge sual simna leh Krista rinna az\u00e2ra A tlanna hl\u00e2wkpui t\u00fbrte tih chu, chhinchhiahna lehkhabu a\\\\angtea enfiahna a awm rih phawt ang. Chuv\u00e2ngin biak b\u00fbk thenfaina hna chuan enfiahna hna leh ror\u00ealna chu a huam a ni. A mite tlan t\u00fbra Krista lo kal leh hm\u00e2in he hna hi tih zawh t\u00fbr a ni a, A lo kal hun chuan an thiltih ang z\u00eala p\u00eak t\u00fbrin A l\u00e2wmman chu A hn\u00eanah a awm si a (Thupuan 22:12). Chutichuan hrilhlawkna thu \u00eang zuitute chuan ni 2300 t\u00e2wpna 1844-ah leia lo kal mai lovin, Krista chu v\u00e2n biak b\u00fbk Hmun Thianghlim berah, tlanna hna kh\u00e2rna hna thawk t\u00fbr leh, A lo kal lehna at\u00e2na inpuahchah l\u00e2wk t\u00fbrin A l\u00fbt tih an hmu a. Sual thawina thilhlan chuan Krista chu inthawina anga a ent\u00eera, puithiam lalber chuan Krista chu palai anga a ent\u00eer lai chuan, Azazela pual k\u00eal chuan sualna tichhuaktu, a t\u00e2wpah am\u00e2 chunga sual simte sualna zawng zawng nghahna t\u00fbr, Setana chu a ent\u00eer a. Puithiam lalberin sual thawina thilhlan thisen hmanga maich\u00e2m ata sualnate chu a l\u00e2k sawn kh\u00e2n, Setana pual k\u00eal chungah chuan a nghat ta a. Krista pawhin rawng A bawl zawhah Ama thisen hmanga A mite sualnate chu v\u00e2n biak b\u00fbk a\\\\anga A tihsawn hunah chuan, ror\u00eal thu tl\u00fbkna angin hremna v\u00e2wrt\u00e2wp chu Setana chungah A nghat ve ang. Azazela k\u00eal chu ch\u00ean loh leiah, Israel mipuiho hn\u00eana lo k\u00eer tawh lo t\u00fbra thawn bo a ni a. Chutiang bawkin Setana chu Pathian leh A mite hm\u00e2 ata chatuana tihbo a ni ang a, sualna leh mi sualte tihboral hlennaah chuan, awm leh tawh ngai r\u00eang r\u00eang lo t\u00fbrin tihbo a la ni ang.","423 BUNG 24 HMUN THIANGHLIM BERAH (IN THE HOLY OF HOLIES) Biak b\u00fbk chanchin thu chu 1844-a beidawnna nasa tak thur\u00fbk hai hawnna chabi a ni. Rem taka inzawmin, thutak hl\u00e2wm famkim chu hmuh theihin a tilang a, Pathian kutin Isua lo kal leh ringtute ke p\u00ean chu hruaiin, chutih lai huna tih t\u00fbr chu t\u00e2r chhuakin, A mite awm d\u00e2n leh thiltih t\u00fbr chu \u00eangah A rawn la chhuak a. Isua zirt\u00eerte chu an lungngaih leh beidawn z\u00e2n a ral hnua, \u201cLalpa an hmuha an l\u00e2wm,\u201d ang kh\u00e2n, t\u00fbnah pawh rinnaa an Lalpa lo kal lehna thl\u00eertute chu an l\u00e2wm a. A b\u00e2wihte hn\u00eana l\u00e2wmman pe t\u00fbrin ropuina n\u00ean A lo kal an beisei a. An beiseinaah an lo beidawn chuan, Isua chu an hmu thei lo va, thl\u00e2n bula Mari ang mai kh\u00e2n, \u201cKa Lalpa an kal bopui a, Amah an dahna ka hre si lo,\u201d tiin an au va. An Puithiam Lalber, mi lainat thei, an Lalber leh Chhanchhuaktu ni t\u00fbra lo kal t\u00fbra chu, hmun thianghlim berah chuan an hmu leh ta a. Biak b\u00fbk a\\\\anga \u00eang chuan hun kal tawh leh t\u00fbn hun leh hun lo la awm t\u00fbr a \u00ean vek a. A kaihhruaina dik lo ngai lo chuan Pathianin anmahni a lo hruai tawh \\\\h\u00een tih an hria. Zirt\u00eer hmasa berte ang mai kh\u00e2n, an thutak ken chu hre thiam lo rih mah se, kawng tinr\u00eangah a dik si a. Chu thu chu puangin Pathian thil ruahman chu an tifamkim a, tin, Lalpaa an hnathawh chu a thl\u00e2wn lo va. \u201cBeisena nung rengah hrin leha awmin,\u201d hlimna \u201csawi s\u00ean lohva hlimin leh ropuinain an khat a.\u201d Daniela 8:l4-a hrilhl\u00e2wkna: \u201cNi 2300 thlengin, chutah chuan biak b\u00fbk chu tlenfai a ni ang,\u201d tih leh, v\u00e2ntirhkoh pakhatna thuchah, \u201cA ror\u00eal hun chu a lo thlen t\u00e2k av\u00e2ngin Pathian chu hlau ula chawimawi rawh u,\u201d tih chuan A mite chhan chhuak t\u00fbr leh mi sualte tiboral t\u00fbra A lo kal lehna ni lovin, hmun thianghlim bera ror\u00eal l\u00e2wknaa Krista rawngb\u00e2wlna chu an kawk ve ve. Hrilhl\u00e2wkna hun chh\u00fbt d\u00e2n dik lo ni lovin, ni 2300 t\u00e2wpa thil lo thleng t\u00fbr chh\u00fbtnaah tihsual palh a ni z\u00e2wk a. He chh\u00fbt sual palhna av\u00e2ng hian ringtuten","424 INDONA ROPUI Krista chuan V\u00e2n Biak B\u00fbkah sawipuitu hna A thawk a, Amah chu mi sual leh Pathian ink\u00e2ra remna Palai a ni.","HMUN THIANGHLIM BERAH 425 beidawnna an t\u00e2wk a, mahse ch\u00fbng zawng zawngte chu Bible hrilhlawknain a lo sawi l\u00e2wk vek tawh a, Pathian lehkha thua thutiam beisei t\u00fbr an neih zawng zawngte chu zawh a ni tawh a. An beiseina lo thl\u00e2wn ta av\u00e2nga an lungngaih lai takin, thuchahin a lo sawi lawk tawh ang ngeiin, Lalpa chu a chhiahhlawhte hn\u00eana l\u00e2wmman pe t\u00fbra a lo lan hm\u00e2a thil thleng t\u00fbr chu a lo thleng ta z\u00e2wk a ni. Hlimthla rawngb\u00e2wlnaa ent\u00eer a nih angin, Krista chu an beisei anga leiah lo kal lovin, v\u00e2na Pathian biak b\u00fbk hmun thianghlim berah chuan A l\u00fbt ta a. Z\u00e2wlnei Danielan hetih lai hian Ani chu Hm\u00e2khaws\u00e2nga hn\u00eana lo kal angin a ent\u00eer a: \u201cZ\u00e2n inl\u00e2rnaah chuan, ngai teh, Mihring Fapa ang tak, v\u00e2n chh\u00fbm chunga lo kal ka hmu a,\u201d - leiah ni lovin, - \u201cHm\u00e2khaws\u00e2nga hn\u00eanah Ani chu an rawn hruai hnai,\u201d z\u00e2wk a ni (Daniela 7:13). Hemi \\\\uma a lo kalna hi z\u00e2wlnei Malakia chuan a lo hrilhl\u00e2wk bawk a. \u201cIn zawn, Lalpa chu A biak inah A lo kal phut ang; ngai teh u, thuthlung tirhkoh, in l\u00e2wm \u00eam \u00eam chu A lo kal e; sipaihote Lalpa chuan A ti,\u201d (Malakia 3:1). A biak b\u00fbka Lalpa lo kalna chu, A mite t\u00e2n, rin loh taka thil thleng thut mai a ni. Chumi hmunah chuan Ani chu an lo thl\u00eer ngai lo. \u201cPathian hre lote leh (kan Lalpa Isua) Chanchin |ha awih lo mite chunga phuba la t\u00fbrin meialh a\\\\angin,\u201d leiah A lo kal an beisei a (2 Thesalonika 1:8). Mahse mipuite chu an Lalpa t\u00e2wk t\u00fbrin an la inpeih rih lo. An t\u00e2n inbuatsaihna hna thawh zawh t\u00fbr a la awm cheu va. V\u00e2na Pathian biak ina an thinlung hawit\u00eer t\u00fbrin \u00eang p\u00eak an ni a; chuta an Puithiam Lalber chu A rawngb\u00e2wlnaah rinnaa an zui luh chuan, hmab\u00e2k rawngb\u00e2wlna tharte chu hmuht\u00eer an ni ang. Vaukh\u00e2nna thuchah dang leh zirt\u00eerna chu kohhran hn\u00eanah p\u00eak t\u00fbr a ni a. Z\u00e2wlnei chuan, \u201cA lo kal ni chu tu nge tuar zo vang? A lo lan hunah chuan tu nge ding thei ang? Ani chu rawhtuina mei ang leh, puan sutu sahbawn ang a ni si a; tangkaraw rawhtuitu leh tithianghlimtu angin A \\\\h\u00fb ang a; Levia fate A tithianghlim ang a; rangkachak leh tangkarua angin anmahni A tifai ang a, Lalpa t\u00e2n chuan felna thil hl\u00e2ntute ang an ni ang,\u201d a ti (Malakia 3:2,3). Chung","426 INDONA ROPUI lam biak b\u00fbka Krista sawipuina a t\u00e2wp hnua lei chunga la awmte chu, Pathian thianghlim hm\u00e2ah sawipuitu nei lovin an ding ang. An puante chu a fai t\u00fbr a ni a, an nungchangte chu thisena thehin sual ata tihthianghlimin a awm t\u00fbr a ni. Pathian zahngaihna leh \\\\hahnemngaia an beihna az\u00e2rah sual n\u00eana indonaah chuan hnehtu an ni t\u00fbr a ni. V\u00e2nah ror\u00ealna a awm m\u00eak lai, ringtu sual simte sualnate chu biak b\u00fbk a\\\\anga tihfai a nih m\u00eak lai hian, intihthianghlimna hna b\u00eek leia Pathian mite z\u00eeng ata sual dah bona a awm t\u00fbr a ni a. He hnathawh hi chiang z\u00e2wkin Thupuan bung 14-a thuchahah t\u00e2rlan a ni. He hna hi zawh a lo nih hun chuan, Krista zuitute chu A lo kal lehna at\u00e2n an inpeih bawk ang. \u201cChuti chuan hm\u00e2s\u00e2ng nite leh t\u00fbn hma kumte angin Judai ram leh Jerusalem thilhlan chu Lalpa t\u00e2n duhawm tak a ni leh ang,\u201d (Malakia 3:4). Chutichuan kan Lalpa lo kala A rawn l\u00e2k t\u00fbr kohhran chu, \u201cKohhran ropui, bawlhhlawh kai lo leh z\u00fbr lo leh chutiang thil r\u00eang pu lo,\u201d an ni ang (Efesi 5:27). Z\u00eeng angin, thla \u00eang mawi angin, n\u00ee anga \u00eangin leh, sipai rual puan z\u00e2r keng ang maia r\u00e2pthl\u00e2kin a lo la lang d\u00e2wn a ni, (Hla Thlankhawm 6:10). Lalpa chu A biak ina A lo kalna b\u00e2kah, ror\u00eal thu hlen t\u00fbra A lo kal lehna t\u00fbr thu chu h\u00eang thute hian Malakia chuan a lo hrilhl\u00e2wk a: \u201cRor\u00eal t\u00fbrin ka rawn hnaih d\u00e2wn a che u; dawithiam te, uir\u00ea te, d\u00e2wta chhechhamtu te chungah leh hmeithai fahrah leh inhlawhfa hlawh tikhawlo va, hnehchhiahtute leh hnam dang lo s\u00e2t thlatute leh mi \\\\ih lotute chungah chuan thu hretu \\\\uan\\\\ha tak ka ni ang, sipaihote Lalpa chuan A ti,\u201d (Malakia 3:5). Juda pawhin chumi hun thu v\u00eak chu sawiin, \u201cNgai teh u, mi zawng zawng chunga ror\u00eal t\u00fbr leh, Pathian ngaihsak lote ... thiam loh chant\u00eer t\u00fbrin Lalpa chu A mi thianghlim s\u00eengkhatte n\u00ean A lo kal a ni,\u201d a ti (Juda 14, 15). Heta Lalpa lo kalna leh A biak ina A lo kal lehna hi chu thil lo thleng hran leh dang daih a ni. Hmun thianghlim berah kan Puithiam Lalber anga Krista lo kalna, biak b\u00fbk thenfaina at\u00e2na A lo kalna Daniela 8:14-a t\u00e2rlan te, Hm\u00e2khaws\u00e2nga hn\u00eana Mihring Fapa lo kalna Daniela 7:13-a sawi te leh A biak ina Lalpa lo kalna, Malakia sawi te chu, thil thleng","HMUN THIANGHLIM BERAH 427 thuhmun sawina an ni a; tin, hei hi inneihnaa mo neitu lo kalna angin, nula thianghlim s\u00e2wm tehkhin thuin Kristan A sawi bawk a. (Matthaia 25). 1844 nipui leh fav\u00e2ngah kh\u00e2n, \u201cNgai teh u, mo neitu chu a lo kal e,\u201d tih chu puan a ni tawh a. Nula thianghlim fing leh \u00e2 ten an ent\u00eer p\u00e2wl hnihte chu tihian an ni a, - pawl khat, an Lalpa lo lanna t\u00fbr l\u00e2wm taka lo thl\u00eertute leh taima taka Amah t\u00e2wk t\u00fbra lo inbuatsaihte leh, p\u00e2wl dang, hlauhnain a thunun leh, infuih thathona a\\\\anga che v\u00ealte chu, thutak hriatna chauhvah an duht\u00e2wk a; mahse Pathian zahngaihna an tlachham si a. Tehkhin thuah chuan, mo neitu chu a lo kal hun chuan, \u201ca peihate chu amah n\u00ean inneihnaah chuan an l\u00fbt ta a, tin, kawng chu an kh\u00e2r ta a,\u201d Chu inneihnaah chuan anmahni ngei an inlan d\u00e2wn ni lovin, chu inneihna chuan Krista Lalram an pawmna chu a ent\u00eer a. Khawpui Thianghlim, Jerusalem thar, khawpui ber leh lal ram ent\u00eertu chu, \u201cMo, Ber\u00e2m No nupui,\u201d tia koh a ni. V\u00e2ntirhkoh chuan Johana hn\u00eanah, \u201cLo kal rawh, Mo, Ber\u00e2m No nupui chu ka ent\u00eer ang che,\u201d a ti a. \u201cTin, ani chuan thlarauvin tl\u00e2ng lianpui, s\u00e2ng takah mi kalpui a, khawpui ropui tak, Jerusalem khawpui Thianghlim chu Pathian ropuina neiin, v\u00e2n ata lo chhuk mi ent\u00eer a,\u201d tiin z\u00e2wlnei chuan a sawi a (Thupuan 21:9, 10). Chutichuan mo chuan chiang takin khawpui Thianghlim chu a ent\u00eer a, tin, mo hmuak t\u00fbra nula thianghlimho kal chhuakte chu kohhran ent\u00eerna a ni bawk a. Thupuanah chuan Pathian mite chu, inneihna ruai k\u00eel t\u00fbra s\u00e2wmte niin sawi a ni a (Thupuan 19:9). Mi s\u00e2wmte an nih chuan mo anga ent\u00eer theih an ni lo. Z\u00e2wlnei Daniela sawi angin, Krista chuan v\u00e2nah, Hm\u00e2khaws\u00e2nga hn\u00ean a\\\\angin, \u201cror\u00ealna te, ropuina te, ram te,\u201d chu a chang ang a, tin, Jerusalem thar, a lal ram khawpui ber chu, \u201cMo, a pasal ela inchei peih diam anga buatsaih,\u201d chu A chang ang (Daniela 7:14; Thupuan 21:2). Ram chu changin, \u201cAbrahama te, Isaka te, Jakoba te n\u00eana A lal ram dawhk\u00e2na \\\\hu ho t\u00fbr, A mite tlan t\u00fbrin,\u201d Ber\u00e2m No nupui neihna ruai k\u00eel t\u00fbrin, lalberte Lalber leh hotute Hotu angin A lo kal ang (Matthaia 8:11; Luka 22:30). 1844 nipui laia, \u201cMo neitu chu a lo kal e,\u201d tih tl\u00e2ngau chuan, Lalpa lo kal leh thuaina beisei t\u00fbrin mi s\u00e2ng tam tak a hruai a. Mo neitu chu hun ruatah chuan A lo kal a, mahse miten an beisei angin,","428 INDONA ROPUI leiah ni lovin, v\u00e2nah, Hm\u00e2khaws\u00e2nga hn\u00eanah z\u00e2wk, inneihnaah, A lalram la t\u00fbrin A lo kal a. \u201cA peihte chu Amah n\u00ean inneihnaah chuan an l\u00fbt a, kawng chu an kh\u00e2r ta a.\u201d Leia awm lai an nih av\u00e2ngin, inneihnaah chuan an taksain tel t\u00fbr an ni lo; inneihna chu v\u00e2na awm a ni si a. Krista zuitute chuan, \u201cinneihna a\\\\anga an Lalpa lo k\u00eer leh chu an ngh\u00e2k t\u00fbr a ni,\u201d (Luka 12:36). Mahse A hnathawh chu an hre thiam t\u00fbr a ni a, tin, Pathian hm\u00e2a A l\u00fbt chu rinnain an zui l\u00fbt ve t\u00fbr a ni. Inneihnaa kal t\u00fbra sawi an nih d\u00e2n chu chutiang chu a ni. Tehkhin thuah chuan, inneihnaa l\u00fbtte chu an \u00fbmte leh kh\u00e2wnv\u00e2ra a tui neite chu an ni. Pathian lehkha thu a\\\\anga thutak hriatna neia, Thlarau leh Pathian zahngaihna nei bawkte leh, an hrehawmna nasa tak z\u00e2nah pawh dawhthei taka ngh\u00e2ka, \u00eang fiah z\u00e2wk hmuh n\u00e2na Bible thutak zawngtuten - v\u00e2n biak b\u00fbk chungch\u00e2nga thutak leh, Chhandamtu rawngb\u00e2wlna insawn danglam chu an hre thiam ta a, chung lam biak b\u00fbka hna A thawhnaah rinnain Amah chu an zui l\u00fbt a. Pathian lehkha hriatt\u00eerna thu a\\\\anga ch\u00fb thutak pawmtu zawng zawng te, palai hna hnuhn\u00fbng ber thawk t\u00fbra Pathian hm\u00e2a Krista l\u00fbt chu rinnaa zuitu te, a t\u00e2wpna lalram chang t\u00fbr te, - h\u00eang zawng zawngte hi ruai\\\\hehnaa l\u00fbt angin ent\u00eer an ni. Matthaia bung 22-a tehkhin thuah hian inneihna ruai thu v\u00eak chu sawi a ni a, tin ror\u00eal l\u00e2wkna chu inneihna ruai \\\\heh hm\u00e2a lo awm tih chiang taka ent\u00eer a ni. Inneihna ruai\\\\heh hm\u00e2in Lalber chu mi s\u00e2wmte en t\u00fbrin A lo l\u00fbt a, - mi zawng zawng chuan inneihna puan, nungchang puan, bawlhhlawh kai lo, Ber\u00e2m No thisena s\u00fbkfai leh tihv\u00e2r chu - an sin leh sin loh en t\u00fbrin A lo l\u00fbt a (Matthaia 22:11; Thupuan 7:14). Tupawh puan sin lo apiang an theh chhuak a, mahse an endik laia inneihna puan sinte chu Pathianin A pawm a, A lalramah chanvo neiin, a lal\\\\hutthl\u00eangah hmun an nei a. He nungchang endikna hn\u00e2, Pathian ram at\u00e2na inbuatsaihte zawn chhuahna chu, Ror\u00eal l\u00e2wkna hnathawh, chung lam biak b\u00fbka hnathawh zawhna t\u00fbr chu a ni. Enl\u00e2wkna hna chu a lo t\u00e2wp huna, hm\u00e2khaws\u00e2nga a\\\\anga Krista zuitua inchh\u00e2lte chungch\u00e2ng enfel leh thu tihtl\u00fbk a nih zawh hnuah chuan endikna hun chu khar a ni ang a, tichuan khawngaihna","HMUN THIANGHLIM BERAH 429 kawng chu kh\u00e2r a lo ni ang. \u201cA peihte chu Amah n\u00ean lawi chaw ei t\u00fbrin an l\u00fbt a, kawng an kh\u00e2r ta a,\u201d tih thu tawit\u00ea pakhata, Chhandamtu rawngb\u00e2wlna hnuhn\u00fbng ber, mihring chhandamna hnathawh ropui tak chu zawh fel a ni ang. Kan hriat t\u00e2k angin, lei biak b\u00fbk rawngb\u00e2wlna chu, v\u00e2na rawngb\u00e2wlna ent\u00eerna a nih av\u00e2ngin, tlanna n\u00eeah puithiam lalber chu hmun thianghlim berah a luh chuan, pindan hmasa z\u00e2wka rawngb\u00e2wlna chu a lo t\u00e2wp a. \u201cHmun Thianghlima inremna siam t\u00fbra a luh chuan, amah leh a chh\u00fbngte leh Israel mipuiho puala inremna a siam zawha a lo chhuah leh hm\u00e2 loh chuan inbiakna puan in chh\u00fbngah tumah an awm t\u00fbr a ni lo,\u201d tiin Pathianin thu A pe a (Leviticus 16:17). Chutiang chuan, tlanna hna hnuhn\u00fbng ber thawk t\u00fbra hmun thianghlim bera Krista chu A luhin, pindan hmasa z\u00e2wka A hnathawh chu A chawlhsan a. Pindan pakhatnaa rawngb\u00e2wlna a t\u00e2wp chuan, pindan pahnihnaa rawngb\u00e2wlna chu \\\\an a ni ve leh a. Hlimthla rawngb\u00e2wlnaah tlanna n\u00eea puithiam lalberin hmun thianghlim a chhuahsan kh\u00e2n, Israelho sual sim takzet zawng zawngte aiawhin, sual thawina thisen chu hl\u00e2n t\u00fbrin Pathian hm\u00e2ah a l\u00fbt a. Chutiang tak chuan min Sawipuitu niin, Krista chuan A hna p\u00eang khat chu A zo rih a, tin, hna p\u00eang dang chu thawk leh t\u00fbrin, mi sualte aiawhin, Pathian hm\u00e2ah A thisen kengin A la d\u00eelsak reng a ni. 1844 khan Adventist-te chuan he thu hi an hre thiam lo va. Chhandamtu an lo beisei hun a pelh hun pawhin A lo kalna t\u00fbr chu a hnaih an la ring ta cheu va; tin, hun khirh lai tak an thleng a nih an","430 INDONA ROPUI ring a, tichuan Pathian hm\u00e2a Kristan mihringte A sawipuina hnathawh chu a t\u00e2wp taah an ngai a. Mahse v\u00e2n chh\u00fbm chunga Lalpa lo kal tak tak hm\u00e2 lawkah mihringte t\u00e2na khawngaihna kawng chu kh\u00e2r a nih t\u00fbr thu Bible a\\\\anga anmahni zirt\u00eer ni \u00e2wmin an t\u00e2n a lang a. Miten an zawn a, an kik a, khawngaihna kawngk\u00e2a an au huna hawn an nih loh t\u00fbr hun, ch\u00fbng Pathian lehkha thuin a kawh chu a chiang hl\u00eain a lang a. Krista lo kalna n\u00ee t\u00fbra an lo thl\u00eer chu, A lo kalna rawn hmakhalh vattu, he hun \\\\antirhna ramri hi a kham thei lo vang em? tih chu an t\u00e2n zawhna a ni. Ror\u00ealna a lo hnaih thua vaukhanna p\u00eak a nih hnu chuan, khawv\u00eal t\u00e2na an hna chu zawh a ni tawh tih an hria a, mi sualte chhandam n\u00e2na an veina leh thawpikna chu an hloh ta a, Pathian ngaihsak lote hmuhsitna \\\\awng bawlhhlawh huais\u00e2r takte chu, A zahngaihna hnartute hn\u00ean ata Pathian Thlarau chu seng a ni tih an t\u00e2na lanfiahna dang niin a lang. H\u00eang zawng zawng hian, hun chu a t\u00e2wp tawh a, rinna emaw, a hnua an sawi t\u00e2k, angin \u201ckhawngaihna kawng chu kh\u00e2r a ni tawh\u201d nia rinna chu a rawn nemnghet ta a ni. Mahse biak b\u00fbk thua zawhna awmah chuan \u00eang fiah z\u00e2wka lo lang a. Ni 2300 t\u00e2wpna kum 1844 chu hun khirh tak pawimawh zeta an rin chu an ring dik tih an hria a. Mahse kum 1800 chh\u00fbng zet chu, miten Pathian an panna kawng ber beiseina leh zahngaihna kawng chu kh\u00e2r pin a nih v\u00ealeh kawngkh\u00e2r dang a lo inhawng leh a, hmun thianghlim bera Kristan mihringte A ngensakna az\u00e2rah sual ngaihdamna chu mihringte hn\u00eanah hlan a ni. Rawngb\u00e2wlna chi danga l\u00fbt leh t\u00fbr chauhvin A rawngb\u00e2wlna bung khat chu kh\u00e2r a ni a. Mi sualte aiawha Kristan sawipuina hna A thawhna v\u00e2n biak b\u00fbkah chuan \u201ckawng inhawng\u201d chu a la awm ta reng a ni. Thupuana Krista thusawite, t\u00fbn lai huna kohhran hn\u00ean ngeia A sawi: \u201cMi Thianghlim, Mi Dik taka, Davida chabi neia, t\u00fbma kh\u00e2r loh t\u00fbra hawnga, t\u00fbma hawn loh t\u00fbra kh\u00e2ra kh\u00e2n h\u00eang thu hi A sawi a ni: 'I thiltihte ka hria, chakna tl\u00eamt\u00ea chauh i nei a, chutichung pawhin ka thu i pawm a, ka hming pawh i phat lo va, ngai teh, t\u00fbma kh\u00e2r theih loh i hm\u00e2ah kawngk\u00e2 ka hawng e,'\u201d tih chu t\u00fbnah a vuah remna hmuh a ni a (Thupuan 3:7, 8).","HMUN THIANGHLIM BERAH 431 Tlanna hnathawh ropui taka rinnaa Isua zuituten A palai hna an hlawkpui laiin, he rawngb\u00e2wlna tilangtu \u00eang hnartute chuan chu chu an hl\u00e2wkpui ve lo. Krista lo kal vawi khatnaa an hn\u00eana \u00eang p\u00eak hnartu Judate, khawv\u00eal Chhandamtu at\u00e2na Amah pawm duh lotute chuan Ama z\u00e2ra ngaihdamna chu an chang thei lo. Isua chu v\u00e2na A chhohva, A zirt\u00eerte t\u00e2na A palai hnaa mals\u00e2wmna v\u00fbr t\u00fbra Ama thisen kenga v\u00e2n biak b\u00fbka A luh lai chuan, Judate chu an inthawinate leh thilhlan tlaktlai tawh lote hlan chhunzawm z\u00eal t\u00fbrin, thimna nasa takah hnutchhiah an ni a. Ent\u00eerna leh hlimthla rawngb\u00e2wlna te chu a lo t\u00e2wp ta. Hm\u00e2n laia miten Pathian an panna \\\\hin kawngk\u00e2 chu hawn a ni reng tawh lo. Amah hmuh theihna kawng awm chhun, v\u00e2n biak b\u00fbka rawngb\u00e2wlnaa Amah zawn chu Judaten an duh lo va. Chuv\u00e2ngin Pathian n\u00ean inp\u00e2wlna an nei lo. Kawng chu an t\u00e2n kh\u00e2r a ni a. Inthawina dik leh Pathian hm\u00e2a Palai awm chhun chu Krista A ni tih hriatna an nei lo va; chuv\u00e2ngin A Palai hna chu an hlawkpui thei lo va ni. Ring lo Judate awm d\u00e2n kh\u00e2n t\u00fbn lai Kristiana inchhal, pawlawh tak leh ring lote, kan Puithiam Lalber zahngai thei tak hnathawh haider lui tlatte a ent\u00eer a ni. Hlimthla rawngbawlnaah chuan, puithiam lalber chu hmun thianghlim bera a luhin, Israelho zawng zawngte chu biak b\u00fbk v\u00ealah awm kh\u00e2wm t\u00fbra tih an ni a, mipui pung khawmho z\u00eeng ata tuithl\u00e2r an nih lohna t\u00fbra an sual ngaihdamna an hmuh theih n\u00e2n kh\u00fbn \u00eam \u00eamin Pathian hm\u00e2ah an inngaitl\u00e2wm \\\\h\u00een a. He tlanna tak tak n\u00eea kan Puithiam Lalber hnathawh kan hriat thiam leh, eng thil nge tih kan mamawh kan hriat hi a \\\\\u00fbl hl\u00ea a ni. Hremna pumpelh theih n\u00e2n, an hn\u00eana Pathianin zahngaihnaa vaukh\u00e2nna A p\u00eakte chu, miten an hnawl thei lo. Nova hun laiin thuchah chu v\u00e2n a\\\\angin khawv\u00ealah hian rawn thlen a ni a, tichuan an chhandamna chu, chumi thuchah an lo dawnsawn d\u00e2nah a innghat a. Vaukh\u00e2nna chu an hnar av\u00e2ngin Pathian Thlarau chu hnam sual tak hn\u00ean a\\\\ang chuan seng a ni a, tichuan tui l\u00eatah chuan an thi zo ta a. Abrahama hunah pawh, Sodom mi sual ch\u00eanghote t\u00e2n zahngaihna a dilsakna chu a t\u00e2wp a, Lota leh a nupui leh a fanute pahnih chauh lo chu, an zain v\u00e2n a\\\\anga mei lo tla chuan a kang ral ta vek a.","432 INDONA ROPUI Chutiang bawkin Krista hun lai kh\u00e2n, ring lo Judate hn\u00eanah Pathian Fapain tihian A sawi a: \u201cIn inte chu a ruaka hnutchhiah che uin a awm ta,\u201d tiin (Matthaia 23:28). Ni hnuhn\u00fbng ber chu thl\u00eerin, chu thiltihtheihna t\u00e2wp lo neihtu v\u00eak chuan \u201cchhandam an nih theihna t\u00fbra thutak hmangaihna nei lotute\u201d chung thu chu A lo puang tawh a. \u201c... Chuv\u00e2ngin d\u00e2wt thu chu an \u00e2wihna t\u00fbrin Pathianin sual hnathawh an hn\u00eanah A thlent\u00eer ang; thutak \u00e2wih lova fel lohnaa l\u00e2wm z\u00e2wkte chuan thiam loh an chan vek theih n\u00e2n,\u201d (2 Thesalonika 2:10-12). A thua zirt\u00eernate chu an hnawl av\u00e2ngin, Pathianin A Thlarau chu A seng a, an duh tak bumnaah chuan A hnutchhiah hlawm a. Mahse Kristan mihringte aiawhin A la d\u00eelsak reng a, tin, \u00eang chu a zawngtute hn\u00eanah p\u00eak a ni ang. Hei hi Adventist-hoten a t\u00eerah an hre thiam lo nain, an dinhmun dik chiah tilangtu Pathian thu chu an hm\u00e2a tihlan t\u00fbr a nih angin, chumi hnuah tihchian a ni \\\\an ta a. 1844-a hun liam ta chu, Isua lo kal leh rinna la pawm rengtute t\u00e2na harsatna nasa tak chuan a rawn zui a. An t\u00e2na chh\u00e2wkna awm chhun chu . . . chung lam biak b\u00fbka an rilru hawit\u00eertu \u00eang chu a ni. |henkhat chuan hrilhl\u00e2wkna hun an chh\u00fbtna hmasa an rinna chu b\u00e2nsanin, Isua lo kal lehna thuhrilna rawn zuitu, Thlarau Thianghlim hnathawh ropui tak chu, mihring hnathawh emaw, Setana hnathawh emawah an puh a. Tin, p\u00e2wl khat dang chuan, an daihriat hmasaah chuan Lalpan A hruai z\u00eal \\\\h\u00een a ni tih an ring tlat a; tin, Pathian duhz\u00e2wng hre t\u00fbra an nghah a, an inrin a, an \\\\awng\\\\ai chuan, an Puithiam Lalber chu rawngbawlna hna dang thawk t\u00fbrin biak b\u00fbkah A l\u00fbt a, tin, Amah chu rinnaa zuiin kohhran hna kh\u00e2rna pawh chu hmuht\u00eer an ni a. V\u00e2ntirhkoh pakhatna leh pahnihna thuchahte chu chiang z\u00e2wkin an lo hria a, tichuan Thupuan bung 14-a v\u00e2ntirhkoh pathumna vaukh\u00e2nna kh\u00fbn tak mai chu dawng t\u00fbr leh, khawv\u00eal hn\u00eana hriatt\u00eer t\u00fbrin,an lo inbuatsaih ta a.","PATHIAN D\u00c2N DANGLAM THEI LO CHU 433 BUNG 25 PATHIAN D\u00c2N DANGLAM THEI LO CHU (GOD\u2019S LAW IMMUTABLE) V\u00e2na Pathian biak in chu an hawng a, a biak inah chuan A thuthlunna b\u00e2wm chu a lo lang a,\u201d (Thupuan 11:19). Pa- thian thuthlunna b\u00e2wm chu, hmun thianghlim ber, biak b\u00fbk pindan pahnihna chh\u00fbngah a awm a. \u201cV\u00e2n lam thilte ent\u00eerna leh hlimthla ent\u00eerna,\u201d lei biak b\u00fbkah chuan, tlanna ni ropui, biak b\u00fbk thenfaina n\u00eeah chauh chuan ch\u00fb pindan chu hawn a ni a. Chuv\u00e2ngin v\u00e2na Pathian biak in hawn leh, a chh\u00fbnga thuthlunna b\u00e2wm lo lang chuan v\u00e2n biak b\u00fbk hmun thianghlim ber hawn a nih hun, 1844-a tlanna hna hnuhn\u00fbng ber thawk zo t\u00fbra Krista A luh hun chu a k\u00e2wk a ni. An Puithiam Lalber hmun thianghlim bera rawngb\u00e2wl t\u00fbra l\u00fbt hn\u00eanah rinnaa zuitute chuan A thuthlunna b\u00e2wm chu an hmu a. Biak b\u00fbk chanchin an zir chuan Chhandamtun rawngb\u00e2wlna A sawn t\u00e2k chu an hria a, tin, Pathian b\u00e2wm hm\u00e2ah, mi sualte t\u00e2na a thisen chh\u00e2la A ngensak chu an hria a. Lei biak b\u00fbka thuthlunna b\u00e2wm chh\u00fbngah chuan lung ph\u00eak pahnih, Pathian thup\u00eak, d\u00e2n ziakna chu a awm a. Thuthlunna b\u00e2wm chu d\u00e2n ziakna lungph\u00eak dahna mai a ni a, tin, h\u00eang zirt\u00eerna d\u00e2n thianghlim ziakte hian b\u00e2wm chu hlutna leh thianghlimna a neiht\u00eer a ni. V\u00e2na Pathian biak in chu hawn a nih chuan, A thuthlunna b\u00e2wm chu a lo lang a. V\u00e2n biak b\u00fbka hmun thianghlim ber chh\u00fbngah chuan Pathian d\u00e2n chu thianghlim leh zahawm taka dah a ni a, - Sinai tl\u00e2nga khawpui rite n\u00ean Pathianin A rawn puan chhuah, lung ph\u00eaka Ama kut ngeia ziak d\u00e2n chu a ni. V\u00e2n biak b\u00fbka Pathian d\u00e2n a t\u00eera mi chu la chh\u00e2wngin, Lungph\u00eakah te leh Mosia lehkhabu pang\u00e2ah te ziah chh\u00e2wn leh a ni a, thu ziak chh\u00e2wn dik lo thei lo va ni. Ch\u00fbng thu pawimawh hre thiamte chu, Pathian d\u00e2n thianghlimna leh, danglam thei lo a nihnate chu hmuht\u00eer an ni a. \u201cLei leh v\u00e2n a boral hm\u00e2 loh zawng d\u00e2n thua mi","434 INDONA ROPUI chhun han t\u00ea tak t\u00ea emaw, thai han t\u00ea tak t\u00ea emaw a boral tawp lo vang, a z\u00e2a a thlen kim hm\u00e2 loh zawng,\u201d tia Chhandamtu thusawite chu a dikzia t\u00fbn hm\u00e2 zawng aiin an hmu a (Matthaia 5:18). Pathian d\u00e2n, A duhz\u00e2wng puan chhuahna, A nungchang t\u00e2rlanna chu, \u201cV\u00e2na hriatpuitu rinawm tak\u201d at\u00e2n chatuanin a awm reng ang. Thup\u00eak pakhat pawh s\u00fbt leh a ni lo va; chhun han emaw, thai han pakhat emaw pawh tihdanglam a ni lo. Fakna hla siamtu chuan, \u201cAw Lalpa, kumkhua at\u00e2n I thu chu v\u00e2nah nghet takin a awm a,\u201d \u201cA thununna thu zawng zawngte chu a rinawm a ni, ... Ch\u00fbng chu kumkhaw tlaitluan at\u00e2n tihnghehin a awm a,\u201d a ti (S\u00e2m 119:89; 111:7, 8). Pathian thup\u00eak s\u00e2wm lairil berah chuan, thup\u00eak palina chu a awm a, puan chhuah a nih hmasak ber lai ang kh\u00e2n a la awm a; \u201cChawlhni chu thianghlim taka serh t\u00fbr a ni tih hre reng rawh. Ni ruk chh\u00fbngin i hna i thawk t\u00fbr a ni a; i hn\u00e2 zawng zawng i thawk t\u00fbr a ni; a ni sarih n\u00ee erawh chu Lalpa i Pathian t\u00e2n Chawlhni a ni a; chumi n\u00ee chuan hna r\u00eang r\u00eang i thawk t\u00fbr a ni lo, nang pawhin, i fapa pawhin, i fanu pawhin, i chhiahhlawhpa leh i chhiahhlawhnu pawhin, i ran pawhin, i ina mikhual pawhin, ni ruk chh\u00fbngin Lalpan v\u00e2n leh lei leh tuifinriatte leh an chh\u00fbnga awm zawng zawngte n\u00ean A siam zo va, a ni sarih n\u00ee chuan A ch\u00e2wl ta a; chuv\u00e2ngin Laipan Chawlhni chu mal A s\u00e2wm a, A tithianghlim ta a,\u201d tiin (Exodus 20:8-11). Pathian Thlarau chuan A thu zirtute thinlung chu A hneh a. Siamt\u00fb Chawlhn\u00ee chu hre lova, an ngaihthah a, an bawhchhiatnate chu pawiti takin an inhmu chhuak a. Pathianin A tihthianghlim n\u00ee chu serh lova chawlhk\u00e2ra ni hmasa ber an lo serh chhante chu an enfiah \\\\an a. Thup\u00eak palina tihbo a nihna leh, Chawlhni thl\u00e2k a nihna chu Pathian lehkhabuah an hmu zo lo va; ni sarihna Tithianghlimtu mals\u00e2wmna pawh chu tihbo a ni ngai hek lo. Pathian duhz\u00e2wng chu rinawm taka zawngin tih an tum a, t\u00fbna A d\u00e2n bawhchhetu nia an han inhmuhin, lungngaihnain an thinlung a tikhat a, tichuan A Chawlhn\u00ee chu vawng thianghlimin, Pathian hn\u00eanah an rinawmna an lant\u00eer a. An rinna paih thl\u00e2k tumin vawi tam tak, \\\\hahnemngai taka beih an ni tawh a. Leia biak b\u00fbk chu v\u00e2na mi anpui a nih si chuan,","PATHIAN D\u00c2N DANGLAM THEI LO CHU 435 leia Pathian b\u00e2wm chh\u00fbnga d\u00e2n dah t\u00e2ka chu v\u00e2na b\u00e2wm chh\u00fbnga mi ziak chhawn chiah chu a ni a; tichuan v\u00e2n biak b\u00fbk thutak pawm chungch\u00e2ngah, Pathian d\u00e2nin a ngiat chu pawmin thup\u00eak palina Sab- bath hi z\u00e2wm tel t\u00fbra pawmna a ni tih tuman an hai thei lo. Hetah hian Pathian thu t\u00e2rlanna inrem tak, v\u00e2n biak b\u00fbka Krista rawngb\u00e2wlna lant\u00eertu dod\u00e2lna thur\u00fbk, kha tak leh tumruh tak chu a awm. Pathianin kawng A hawn tawh chu kh\u00e2r tumin, leh kawng A kh\u00e2r tawh chu hawn tumin mihringin an bei a. Mahsela \u201ct\u00fbma kh\u00e2r loh t\u00fbra hawngtu leh, t\u00fbma hawn loh t\u00fbra kh\u00e2rtu chuan, Ngai teh, i hm\u00e2ah kawngkh\u00e2r hawn sa, t\u00fbma khar theih loh ka awmt\u00eer e,\u201d A ti. (Thupuan 3:7, 8). Kristan kawngkh\u00e2r chu A hawng tawh a, emaw, hmun thianghlim bera rawngb\u00e2wlna chu A hawng tawh a, ch\u00fb v\u00e2n biak b\u00fbk kawngkh\u00e2r inhawng sa a\\\\ang chuan \u00eanna chu lo \u00eang chhuakin, thup\u00eak palina chu d\u00e2nah chuan a tel a, Pathian dah ngheh tlat chu tuma\u2019n an paih thla thei lo. Krista palaina leh Pathian din nghehzia \u00eang hriaa pawmtute chuan, ch\u00fbngte chu Thupuan bung 14-a sawite chu an ni tih an hmu a. Hemi bunga thuchahte hian leia ch\u00eangte chu Lalpa lo kal vawi hnihna at\u00e2na buatsaih t\u00fbrin zilhhauna chh\u00e2wng thum an keng a. \u201cA ror\u00eal hun chu a lo thleng e,\u201d tih thupuan chuan, mihringte chhandam n\u00e2na Krista rawngb\u00e2wlna hna tl\u00e2ngkawmna chu a k\u00e2wk a. He thuchah hi chhandamtu sawipuina hn\u00e2 a t\u00e2wp hun thlengin puan chhuah t\u00fbr a ni a, tichuan a mite lam t\u00fbrin leiah a lo k\u00eer leh ang. 1844-a lo in\\\\an tawh ror\u00ealna chu, mitthite leh mi nungte chanchin r\u00eal fel zawh vek thlengin, mihringte t\u00e2na zahngaihna hun kh\u00e2r thlengin a awh ang. Mite chu ror\u00ealna hm\u00e2a ding t\u00fbra inbuatsaih t\u00fbr an nih av\u00e2ngin, \u201cV\u00e2n te, lei te, tuifinriat te, tuihna te Siamtu Pathian chu hlau leh chawimawi t\u00fbra thup\u00eak an ni.\u201d H\u00eang thuchahte pawmna rah chu hetiangin sawi a ni: \u201cHetah hian Pathian Thup\u00eakte z\u00e2wm a, Isua hriatt\u00eerna thu pawmtute an awm,\u201d tiin. Ror\u00ealna at\u00e2na inpeih t\u00fbrin miten Pathian d\u00e2n an zawm a ngai a ni. Ch\u00fb d\u00e2n chu Ror\u00ealnaah chuan nungchang tehna a ni ang. Tirhkoh Paula chuan, \u201cTupawh d\u00e2n nei lova thil tisual chu, d\u00e2n lo bawkin a boral ang; tin, tupawh d\u00e2n neia thil tisual chu d\u00e2na ror\u00ealsakin a awm ang. D\u00e2n hretu maite","436 INDONA ROPUI chu Pathian mit hmuhin mi fel an ni lo va; Pathianin ka Chanchin |ha sawi anga mihringte thur\u00fbk Isua Krista hmanga A ngaihtuah n\u00eeah chuan d\u00e2n anga titute chu mi fela chhiarin an awm z\u00e2wk ang,\u201d a ti. (Rom 2:12-16). Rinna hi Pathian d\u00e2n z\u00e2wmna at\u00e2n a \\\\ul a ni: \u201crinna lovin Ama l\u00e2wmz\u00e2wng mi nih theih a ni lo.\u201d Tin, \u201crinna lova thiltih chu sual a ni,\u201d (Hebrai 11:6; Rom 14:23). V\u00e2ntirhkoh pakhatna hmangin, mite chu \u201cPathian hlau t\u00fbr leh chawimawi t\u00fbrin\u201d koh an ni a, Amah chu v\u00e2n te, lei te siamtu anga chawimawi t\u00fbrin koh an ni. Chumi ti t\u00fbrin Pathian d\u00e2n an z\u00e2wm t\u00fbr a ni a. Mi fing chuan, \u201cPathian chu \\\\ih la, A thup\u00eakte chu vawng rawh; hei hi mi zawng zawng tih t\u00fbr chu a ni mai,\u201d a ti (Thuhriltu 12:13). A thup\u00eakte zawmna tel lo chuan eng ang chibai b\u00fbkna mahin Pathian a ti-l\u00e2wm thei lo. \u201cPathian kan hmangaihna chu hei hi a ni, A thup\u00eakte kan zawm hi.\u201d \u201cD\u00e2n ngaithla duh lova hnuchhawntu chu a \\\\awng\\\\aina pawh tenawm a ni,\u201d (1 Johana 5:3; Thufingte 28:9). Pathian chibai b\u00fbk t\u00fbra batna hi siamtu a nihnaah a innghat a, thil nung tinr\u00eangten an nun n\u00e2n Ama lakah bat an nei a ni. Ring loho pathiante aia Amah zah t\u00fbr leh chawimawi t\u00fbra A ph\u00fbtna Biblein a sawina hmun apiangah thil engkim Siamtu A nihzia t\u00e2rlanna a awm vek a ni. \u201cHnamte pathian zawng zawngte chu milemte an ni si a, Lalpa erawh chuan v\u00e2nte khi A siam a ni,\u201d (S\u00e2m 96:5). \u201cTu n\u00ean nge mi tehkhin a, tu tluk lekah nge mi ruat d\u00e2wn? Mi Thianghlima chuan A ti. Chung lamahte khian in mitte l\u00ean chho ula, khingte khi t\u00fb siam nge ni en rawh u; Ani chuan sipaihote khi indawt z\u00ealin A hruai chhuak \\\\h\u00een a, an hmingin A ko \\\\heuh \\\\h\u00een a; A chakna nasatna av\u00e2ng leh thiltihtheihna lama A chak av\u00e2ngin pakhat mah kim lo an awm ngai lo,\u201d (Isaia 40:25, 26). \u201cLalpa, v\u00e2nte Siamtu chuan (Ani chu leilung hi dina, Siamtu Pathian chu A ni a; Ani chuan leilung hi A tinghet a, engmah lovah A siam lo va, mihring awm n\u00e2n A din z\u00e2wk a ni.) heti hian A ti; Kei hi Lalpa chu ka ni a, a dang r\u00eang r\u00eang an awm lo,...\u201d (Isaia 45:18). Fakna hla siamtu chuan, \u201cLalpa Jehova chu Pathian A ni tih hre rawh u; min Siamtu chu Amah chu a ni a, Ama ta kan ni.\u201d \u201cAw, lo kal ula, chibai b\u00fbkin i k\u00fbn ang u khai, Lalpa min Siamtu hm\u00e2ah i \\\\hing\\\\hi ang u,\u201d (S\u00e2m 100:3; 95:6). V\u00e2n","PATHIAN D\u00c2N DANGLAM THEI LO CHU 437 mi thianghlim, v\u00e2na Amah chawimawitute chuan Amah an zah chhan chu sawiin, \u201cAw, nang, kan Lalpa leh kan Pathian, ropuina te, chawimawina te, thiltihtheihna te chu hmu tl\u00e2k i ni e; Nangin thil engkim i siam a,\u201d an ti a (Thupuan 4:11). Thupuan bung 14-ah chuan, Siamtu chu chibai b\u00fbk t\u00fbrin mite chu koh an ni a; thuchah \\\\huang thum rah chhuah, Pathian thup\u00eakte z\u00e2wmtu, p\u00e2wl khat chu tihlan a ni a. Ch\u00fbng thup\u00eakte z\u00eenga thup\u00eak pakhat chuan Pathian chu Siamtu angin a lant\u00eer a ni. Thup\u00eak palina chuan, \u201cA ni sarih n\u00ee erawh chu Lalpa i Pathian t\u00e2n Chawlhni a ni e.... ni ruk chh\u00fbngin Lalpan v\u00e2n leh lei leh tuifinriat te leh a chh\u00fbnga awm zawng zawngte n\u00ean A siam a, a ni sarih n\u00ee chuan A ch\u00e2wl ta a; chuv\u00e2ngin, Chawlhni chu Lalpan mal A s\u00e2wm a, A tithianghlim ta a,\u201d tiin a sawi a (Exodus 20:10, 11). Chawlhni chungch\u00e2ngah Lalpan heti hian A la sawi ta z\u00eal a; \u201cKei hi Lalpa, i Pathian chu ka ni tih in hriat theih n\u00e2n ... chhinchhiahna a ni,\u201d (Ezekiela 20:20). A chhan a sawi chu, \u201cNi ruk chh\u00fbngin Lalpan lei leh v\u00e2n ... A siam a, a ni sarih n\u00ee chuan A ch\u00e2wl a, A intihahdam ta a,\u201d tiin (Exodus 31:17). \u201cThilsiam hriat reng n\u00e2na Chawlhni pawimawhna chuan, Pathian chu chibai b\u00fbk tl\u00e2k a nihzia leh\u201d Siamtu A nihzia leh A thilsiamte kan nihzia a lant\u00eer reng a. \u201cChuv\u00e2ngin Chawlhni chu Pathian biakna nghahchhanah chiah a awm a; he thutak ropui tak hian, mi lungkuaizawng tak thu zirt\u00eerna danga awm lo chu a zirt\u00eer a. Pathian chibai b\u00fbk d\u00e2n dik, nisarih n\u00eea chawlhna satliah mai ni lo, chibai b\u00fbkna tinr\u00eang chu Siamtu leh a thilsiamte ink\u00e2ra danglamnaah hmuh a ni ang. He thil kalhmang dik ropui tak hi hluihl\u00e2wn mai theih a ni lo vang a, theihnghilh a ni hek lo vang.\u201d He thutak hi mihring rilruah an vawn reng mai t\u00fbrin Pathianin Edenah Chawlhni chu a lo din a ni. Siamtu a nihna hi amah chibai kan b\u00fbkna t\u00fbr chhan a nih chh\u00fbng chu Sabbath ni hi chhinchhiahna leh hriat rengna a ni reng ang. Sab- bath ni chu khawv\u00eal zawng zawngah serh ni ta sela chuan, mihringte rilru leh thinlung chu siamtu zahna leh chibai b\u00fbkna lamah a hruai ang a, Pathian awm ring lo, milem be mi leh Kristian sakhaw ngaihsak lo an awm ngai lo vang. Sabbath ni serh chu, Pathian dik, \u201cv\u00e2n te, lei te, tuifinriat te, tuihna te Siamtu\u201d laka rinawmna lant\u00eertu","438 INDONA ROPUI chhinchhiahna a ni a. Pathian chawimawi t\u00fbr leh A thup\u00eakte z\u00e2wm t\u00fbra mihringte hn\u00eana thu petu thuchah chuan thup\u00eak palina, z\u00e2wm t\u00fbrin a s\u00e2wm b\u00eek ang. Pathian thup\u00eakte leh Isua hriatt\u00eerna thu pawmtute n\u00eana inang tak leh danglam tak p\u00e2wl dang thiltih dik lo chu v\u00e2ntirhkoh pathumna chuan vaukh\u00e2nna kh\u00fbn tak leh hlauhawm tak pein heti hian a ti, \u201cTupawhin sakawlh leh a lem chibai b\u00fbkin an chalah emaw an kutah emaw chhinchhiahna an neih chuan, ch\u00fb mite ngei chuan Pathian thinurna uain, A thinurna nova engmah pawlh lohva siam chu an in ang,\u201d a ti a (Thupuan 14:9, 10). Ent\u00eerna hmanga a sawi dik taka hrilhfiahna chu he thuchah hriat thiam n\u00e2n hian a \\\\\u00fbl a ni. Sakawlh leh a lem leh a chhinchhiahna chuan engnge a ent\u00eer ang? He hrilhl\u00e2wknain a thl\u00fbr, h\u00eang ent\u00eernate chuanna chu Thupuan bung 12-a Krista a pian laia tihboral tuma zawngtu dragon chanchinah a in\\\\an a ni. Dragon chu Setana nia sawi a ni a, (Thupuan 12:9), ani chu Chhandamtu tihlum t\u00fbra Heroda hmangtu bawk kha a ni. Mahse Krista leh A mite do t\u00fbra, Kristian, kum zabi khatna chh\u00fbnga Setana t\u00e2na thawktu bul ber chu, rin lohna chu sakhuaa an neihna hmun, Rom ram chu a ni a. Dragon chuan a bul berah Setana chu a ent\u00eer a, a pahnihnaah chuan Pathian thu awih lo, Rom chu a ent\u00eer a ni. Thupuan bung 13-ah chuan Sakawlh dang, \u201cKeit\u00ea ang,\u201d dragonin \u201ca thiltihtheihna leh lal\\\\hutthl\u00eang leh thuneihna nasa tak,\u201d a p\u00eaka chu a sawi a. Hemi ent\u00eerna hian hm\u00e2n laia Rom ram thiltihtheihna, lal\\\\hutthl\u00eang leh thuneihna luahsaktu pope nihna a ent\u00eer niin Protestant tam z\u00e2wkin an ring. Keit\u00ea ang sakawlh chu hetiangin sawi a ni: \u201cThil ropui takte sawi theihna leh Pathian sawichhiatna k\u00e2 a hn\u00eanah p\u00eak a ni a, ... Tin, Pathian sawi chhiain a k\u00e2 a \u00e2ng ta a, A hming leh A awmna v\u00e2na awm hote chu sawi chhe t\u00fbrin. Tin, mi thianghlimte a do leh a hneh phal a ni a; chi tinr\u00eang te, \\\\awng tinr\u00eang te, mi tinr\u00eang te, hnam tinr\u00eang te chunga thuneihna a hn\u00eanah p\u00eak a ni a.\u201d He hrilhl\u00e2wkna, Daniela bung 7-a ki t\u00ea tak t\u00ea sawina n\u00eana thuhmun deuhthaw hian, thil dang ni lovin, pope a ent\u00eer a ni.","PATHIAN D\u00c2N DANGLAM THEI LO CHU 439 \u201cThla 42 che t\u00fbrin a hn\u00eanah thuneihna p\u00eak a ni a.\u201d Z\u00e2wlnei chuan, \u201cA lu pakhat chu thihpui khawp hial t\u00fbra hliam angin ka hmu,\u201d a ti a. \\\"Tupawh sala hruaitu chu sala hruaiin an awm ang; tupawhin khandaiha mi a thah chuan, khandaih v\u00eaka thahin a awm ang.\u201d Thla 42 chu, \u201chun khat leh, hunte leh hun chanve (1+2+\u00bd = 3\u00bd kum) emaw, ni 1260, Daniela bung 7-a mi n\u00ean kh\u00e2n thuhmun a ni; - chumi hun chh\u00fbng chu pope thuneihnain Pathian mite a tihduhdah hun t\u00fbr chu a ni a. Bung hmasa lama sawi tawh angin hemi hun hi AD 538- ah lo in\\\\anin 1798-ah a t\u00e2wp a. Chumi hun, pope lalna chu tihbo a nih a, French sipaiten pope chu an t\u00e2nt\u00eer lai kh\u00e2n, pope thuneihna chu thihpui khawp hiala hliam niin, \u201cSala mantu chu sala hruai a ni ang,\u201d tih hrilhl\u00e2wkna chu a lo thleng famkim ta a ni. He tih lai hian ent\u00eerna dang chu a lo awm leh a. Z\u00e2wlnei chuan, \u201cSakawlh dang lei a\\\\anga lo chhuak ka hmu a; ber\u00e2m no k\u00ee ang ki pahnih a nei a,\u201d a ti a (Thupuan 13:11). He sakawlh lan d\u00e2n leh a lo chhuah d\u00e2n hian a hm\u00e2a ent\u00eerna t\u00e2rlan ent\u00eer t\u00e2kte lakah chuan ram danglam tak a nih a lant\u00eer a. Khawv\u00eal ror\u00ealtu lalram ropuite chu ram sakawlhte anga (Daniela hn\u00eanah hmuht\u00eer a ni a) \u201cv\u00e2n thli palite chu tuipui ropui tak chunga a tleh\u201d hun lai takin an lo chhuak chho va ni (Daniela 7:2). Thupuan bung 17-ah tuite chuan \u201cmi te, chi te, hnam te, \\\\awng te,\u201d a ent\u00eer thu v\u00e2ntirhkohvin a sawi a (Thupuan 17:15). Thlite chu indona ent\u00eertu a ni. V\u00e2n thli pali tuipui ropui tak chunga tlehte hian, lalramten an thuneihna an lo chan a, an hnehna leh buaina n\u00eana sork\u00e2r tihdanglam thutna an ent\u00eer a ni. Mahse ber\u00e2m no ki ang nei sakawlh chu \u201clei a\\\\anga lo chhuak,\u201d angin hmuh a ni a. Thuneihna dang paih thla kher lovin mahniin a lo ding chhuak a, chuv\u00e2ngin he ram hian t\u00fbn hm\u00e2a la luah loh ram ruak a\\\\anga zawi zawia r\u00e2lmuang taka lo \\\\hang chho va, lo ding chhuak a nih a ent\u00eer a ni. Khawv\u00eal hlui, mi bitna leh hnam leh hnam indona hmun, ch\u00fbng \u201cmi te, chi te, hnam te leh \\\\awng te,\u201d buai nuaina hmun tuipui atanga lo chhuak t\u00fbr a ni thei lo. Khawthlang lam khawmualpuiah chauh zawn hmuh chi a ni. Khawv\u00eal thara a eng ram ber hi nge 1798-a thuneihna neia lo ding chhuaka, chakna leh ropuina thutiam pea, khawv\u00eal mit la \u00eam","440 INDONA ROPUI Tihduhdahna av\u00e2nga v\u00e2kvaite chuan zal\u00ean taka Krista chibai an b\u00fbk theih n\u00e2n America-ah hmun him an hmu ta a ni.","PATHIAN D\u00c2N DANGLAM THEI LO CHU 441 \u00eamtu chu? Hemi ent\u00eerna chungch\u00e2ngah hian zawhna dang vak a ngai lo. Ram pakhat, ch\u00fb ram pakhat chauhvin he hrilhl\u00e2wkna thu sawite hi a tifamkim thei a; ch\u00fb ram chu United States of America chiah hi a ni. Pathian Lehkhabu thianghlim ziaktu rilru leh a thu ziak ang chiah chiah deuhthaw hmangin, thu sawitu leh khawv\u00eal chanchin ziaktu pakhat chuan hre hauh lovin, he ram lo din chhuah d\u00e2n t\u00fbr leh a \\\\han z\u00eal d\u00e2n t\u00fbr hi a lo ziak a. Sakawlh chu \u201clei a\\\\anga lo chhuak,\u201d- in hmuh a ni a, thu letlingtute sawi angin, \u201clo chhuak\u201d tih thu heta hman hian, \u201cthlai anga lo \\\\ova \\\\hang chho,\u201d tih a k\u00e2wk a ni. Kan hriat tawh angin he ram hi t\u00fbn hm\u00e2a ram la luah ngai loh hmunah a lo chhuak t\u00fbr a ni a. United States of America lo din d\u00e2n ziaktu l\u00e2r tak pakhat chuan, \u201chmun ruak a\\\\anga a lo chhuah d\u00e2n thur\u00fbk,\u201d tiin a sawi a. Tichuan, \u201cngawi renga thlai chi a \\\\hang ang mai hian lalram zau takah kan lo \\\\hang chho ta a ni,\u201d tiin a ziak bawk a. - G. A. Townsend, The New World Compared With the Old, p. 462. Europe rama chanchin bu mi pakhat chuan 1850-ah United States of America chanchin chu, ram mak tak \u201clo chhuak chho\u201d leh \u201clei reh tak ata ni tina a thiltihtheihna leh hlawhtlinna belhchhah z\u00eal,\u201d tiin a ziak a. - The Dublin Nation. Edward Everett-a chuan, he ram hmu chhuaktu khualzinte chanchin a sawinnaah: \u201cChawlhna hmun him, tum\u00e2 tihbuai ph\u00e2k lohna hmun, mahni thu chauh duh ror\u00ealtute \u00fbmph\u00e2k lohna hmun hl\u00e2, Leyden kohhran t\u00ea tak t\u00eain chhia leh \\\\ha hriatna zal\u00eanna a hman theihna t\u00fbr chu an thl\u00eer a ni lo vem ni? Ngai teh u, hmun zau leh ropui, chumi hmun ngeiah r\u00e2lmuang taka hnehna n\u00ean ... kraws puan z\u00e2r an t\u00e2r a ni,\u201d tiin a sawi a. \u201cBer\u00e2m no k\u00ee ang ki pahnih a nei a.\u201d Ber\u00e2m no k\u00ee ang chuan, naupanna te, zaidamna te, nunn\u00eamna te a ent\u00eer a, 1798-a \u201clo chhuak chho\u201d anga z\u00e2wlnei hn\u00eana hmuht\u00eer a nihna chuan United States of America awm d\u00e2n a ent\u00eer thlap a ni. Kristian hnawh chhuahho, America thleng hmasa berte chuan hnehchhiahna leh tihduhdahna nasa tak leh khawpui \\\\hiante kuta tawrhlelhawm lak ata inhumhimna zawngin, sakhua leh sork\u00e2r zal\u00eanna zau tak nghahchhan ph\u00fbm an tum ta a. Mahnia ro inr\u00eal theihna zal\u00eanna an puan laiin, \u201cmi zawng zawng intluka siam an ni,\u201d tih thutak ropui chu a rawn tichhuak ta a, \u201cnunna, zal\u00eanna leh hlimna bawhzuina,\u201d chanvo thl\u00e2kthleng theih","442 INDONA ROPUI loh chu a rawn neiht\u00eer a. D\u00e2n chuan, mipuite chu mahnia ro inr\u00eal theihna chanvo a phalsak a, mipui aiawh thlante chuan d\u00e2n siam t\u00fbrin leh hmang ngh\u00e2l t\u00fbrin a phalsak bawk a ni. Sakhaw lam rinna zal\u00eanna pawh chu phalsak an ni a, mi tinr\u00eangte chu an chhia leh \\\\ha hriatna ang z\u00eala Pathian biak chu phalsak an ni. Mipui thlan sork\u00e2rna leh Roman Catholic awpbehna duh lo sakhaw zal\u00eana chu ram din bulpui ber a lo ni ta a. H\u00eang kaihhruaina d\u00e2n bulpuite hi a thiltihtheihna leh hmuingilna thur\u00fbk chu an ni. Kristian ram zawng zawnga hnehchhiah tuarte leh rahbehte chuan ngaihven leh beisei takin he ram hi an pan a. Mi maktaduai tam takin a vaukam an rap a, tichuan United States of America chu khawv\u00eala ram ropui berte z\u00eenga mi a lo ni ta a ni. Mahse ber\u00e2m no k\u00ee ang nei sakawlh chu \u201cdragon \\\\awngin a \\\\awng a. Sakawlh hmasa z\u00e2wk thuneihna zawng zawng kha a mit hmuhah a hmang a, lei leh a chh\u00fbnga ch\u00eangte chu sakawlh hmasa z\u00e2wk thihpui khawp hial t\u00fbra hliam dam leha chu chibai a b\u00fbkt\u00eer a.... Leia awmte hn\u00eanah, sakawlh, khandaiha hliam hnu la dama chawimawi n\u00e2n amah lem an siam t\u00fbr a ni tih a sawi a,\u201d (Thupuan 13:11-14). Ent\u00eernaa Ber\u00e2m no k\u00ee ang k\u00eete leh dragon \\\\awng chuan, a ent\u00eer ram hnathawh leh thiltih n\u00ean chuan inkalhna nasa tak a nei a. Chu ram \\\\awng chu a d\u00e2n siam leh a thuneihna ror\u00eal thiltih chu a ni. Chutiang thiltih chuan ch\u00fbng d\u00e2n bulpui huap zau tak leh muanawm tak, a ror\u00eal d\u00e2n lungph\u00fbma a lo neih \\\\hin chu d\u00e2wtah a chant\u00eer ang. Hrilhl\u00e2wknaa dragon \\\\awngin a \\\\awng ang tih leh sakawlh hmasa z\u00e2wk thuneihna zawng zawng a hmang ang tih hian tawrhlelhawmna leh tihduhdahna thlarau, dragon leh keit\u00ea ang sakawlhin an lo hman tawh, chu a mahah a \\\\hang z\u00eal tih sawi l\u00e2wkna a ni a. Sakawlh ki pahnih neiin lei leh a chh\u00fbnga awmte chu sakawlh hmasa z\u00e2wk chibai a b\u00fbkt\u00eer tih thu hian, he ram hian pope zahna pe t\u00fbra thil \\\\henkhat serh luiht\u00eerna at\u00e2n a thuneihna a hman t\u00fbr chu a lo ent\u00eer a ni. Chutiang thiltih chuan he ram sork\u00e2r d\u00e2nte, mahnia ro inr\u00ealna thupuan urhs\u00fbn tak leh ram inkaihhruaina d\u00e2n chu a kalh ngh\u00e2l hmiah a ni. He hnam din chhuaktute hian fing takin, sakhaw thila sork\u00e2r","PATHIAN D\u00c2N DANGLAM THEI LO CHU 443 thuneihna rawih mai leh a rah chhuah pumpelh theih loh, tawrhlelhawmna leh tihduhdahna laka hum d\u00e2n an zawng a. Ram d\u00e2npui chuan, \u201cRor\u00eal p\u00e2wlin sakhaw din t\u00fbrin emaw, chumia zal\u00ean taka a inhmanna kalhz\u00e2wngin emaw d\u00e2n a siam lo vang; tin United States of America-ah chuan v\u00e2ntl\u00e2ng hnathawk t\u00fbrin sakhaw lam nihna enfiah a ngai lo vang,\u201d tiin a ngaihtuahsak a. H\u00eang ram zal\u00eanna v\u00eanhim thua mualpho taka d\u00e2n bawhchhiatnaah chauh hian, sakhaw lam thil serhna chu sork\u00e2r thuneihnain a tilui thei a ni. Mahse chutiang thiltih mumal lohna chu chhinchhiahnaa ent\u00eer aiin a nasa z\u00e2wk chuang lo. Ber\u00e2m no k\u00ee ang nei sakawlh chu a ni, a lan d\u00e2na fai, nunn\u00eam leh pawi sawi lo - dragon \\\\awnga \\\\awng sia chu ni. \u201cLeia awmte hn\u00eanah chuan sakawlh lem an siam t\u00fbr a ni tih a sawi a.\u201d Hetah hian sork\u00e2r, ror\u00ealna thuneihna mipuite hn\u00eana awm chu chiang taka tihlan a ni a; United States of America chu heta hrilhl\u00e2wknain a ent\u00eer ram ngei chu a ni tih hriat fiahna chiang tak a awm a ni. Mahse sakawlh lem chu engnge a nih a, engtianga lo awm t\u00fbr nge ni? A lem chu ber\u00e2m k\u00ee ang ki pahnih nei sakawlh chuan a siam a, chu chu sakawlh hmasa z\u00e2wk lem chu a ni. Sakawlh lem chu eng ang nge, tih leh, engtia din t\u00fbr nge tih hre t\u00fbrin, sakawlh - pope nungchang kan zir a ngai ta a ni. Kohhran hmasa chu a lo khawlohva, Chanchin |ha tluangtlam a\\\\anga a lo p\u00ean bo va, ring lote serh leh s\u00e2ng d\u00e2n leh tih d\u00e2n phung a lo pawm kh\u00e2n, Pathian Thlarau leh thiltihtheihna chu a hloh ta a; tichuan mipuite chhia leh \\\\ha hriatna khuahkhirh t\u00fbrin sork\u00e2r thuneihna leh \\\\anpuina a zawng ta a. A rah chhuah chu pope ror\u00ealna a ni a, sork\u00e2r thuneihna thununa, a tum tihhlawhtlin n\u00e2na hmanrua a hman chu a ni. A b\u00eek takin a thu dod\u00e2ltute hrem n\u00e2n hman a ni a. United States of America-in sakawlh lem siam t\u00fbr chuan, sakhaw thuneihnain sork\u00e2r thuneihna chu thununin, kohhran chuan a tum hlen t\u00fbrin sork\u00e2r thuneihna a hmang ngei d\u00e2wn a ni. Kohhranin sork\u00e2r thuneihna a rawih apiangin a thurin laka helte chu hrem t\u00fbrin a hmang \\\\h\u00een. Protestant hote, Rom tihd\u00e2n z\u00e2wma khawv\u00eal thuneihna n\u00eana inthurualte chuan chutiang chhia leh","444 INDONA ROPUI \\\\ha hriatna hr\u00eak beh ch\u00e2kna ngai v\u00eak chu an lant\u00eer \\\\h\u00een. Chumi chu, England Kohhranin a laka helte rei tak a tihduhdah zuinaah ent\u00eer a ni tawh a ni. Kum zabi 16 leh 17 chh\u00fbng kh\u00e2n, an zirt\u00eerna z\u00e2wm ve lo, rawngb\u00e2wltu s\u00e2ng tam takte chu an kohhran chhuahsan t\u00fbra nawr luih an ni a, tichuan pastor-te leh mipuite chu chawit\u00eer leh tant\u00eer leh, nghaisak leh martar-t\u00eer an ni a. Tl\u00fbksanna kal sualna chuan kohhran hmasa chu v\u00e2ntl\u00e2ng sork\u00e2r thuneihna a rawiht\u00eer a, chu chuan sakawlh, pope thuneihna at\u00e2n kawng a lo buatsaih a ni. Paulan, \u201cTl\u00fbksanna chu a lo thleng ang a, . . . d\u00e2n bawhchhe pa chu a lo lang ang,\u201d a ti (2 Thesalonika 2:3). Tichuan kohhrana tl\u00fbksanna chuan sakawlh lem t\u00e2n kawng a buatsaih ang. Lalpa lo kal hm\u00e2in, sakhaw lama tl\u00fbkna kum zabi khatna laia awm ang kha a lo awm leh t\u00fbr thu Bible-in a sawi a. \u201cNi hnuhn\u00fbngahte chuan hun khirh takte a lo awm ang. Mi, mahni inhmangaihtu te, tangka ngainatu te, intivei te, chapo te, Pathian sawi chhia te, nu leh pa thu awih lo te, l\u00e2wm nach\u00e2ng hre lo te, thianghlim lo te, hmangaihna pianpui nei lo te, huaikawmb\u00e2wl te, h\u00eaktu te, ins\u00fbm thei lo te, mi kawlhsen te, \\\\ha duh hauh lo te, verv\u00eak te, thu hnu dawn lo te, inngaihl\u00fb te, Pathian hmangaih aia mahni l\u00e2wmna mai hmangaih z\u00e2wktute an ni d\u00e2wn si a; Pathian ngaihsak anna an nei ang a, nimahsela A thiltihtheihna chu an \u00e2wih lo vang; ch\u00fbng ang chu hawisan rawh,\u201d tiin (2 Timothea 3:1-5). \u201cNakin hunah chuan mi \\\\henkhatte chu, mi dawtheite verv\u00eakna av\u00e2ngin hruai bona thlarau leh ramhuaite zirt\u00eerna thu ngaihsakin rinna chu an la b\u00e2nsan ang tih Thlarau chuan chiang takin A sawi a,\u201d (1 Timothea 4:1). Setana chu \u201cThiltihtheihna tinr\u00eang te, chhinchhiahna tinr\u00eang te, d\u00e2wt thilmak tinr\u00eang te, fel lohna tinr\u00eang te, bumna tinr\u00eang te n\u00ean,\u201d a lo thawk ang. \u201cChhandama an awmna t\u00fbr thutak hmangaihna nei lotu\u201d zawng zawngte chu \u201cd\u00e2wt thu an \u00e2wihna t\u00fbrin bumna nasa tak pawm t\u00fbrin hnutchhiahin an awm ang,\u201d (2 Thessalonika 2:9- 11). Tin, chutiang Pathian ngaihsak lohna a lo thlen hun chuan, kum zabi khatnaa thil thleng ang kha a rawn thleng zui ang. Protestant kohhrantea rinna hrang nuai maite hi mi tam tak chuan inrem tl\u00e2nna t\u00fbra beihna chu siam ni leh thei ngai lo t\u00fbra fiahna","PATHIAN D\u00c2N DANGLAM THEI LO CHU 445 chiang takah an ngai a. Mahse kum tam tak chh\u00fbngin Protestant kohhrante rinnaah, an thurin in\\\\\u00e2wm tl\u00e2n theihna laite remch\u00e2nga hmangin insuih kh\u00e2wm duhna nasa tak \\\\hang chho m\u00eak chu a awm daih tawh a ni. Chutianga insuih kh\u00e2wmna nei t\u00fbr chuan mi zawng zawng an lungrual tl\u00e2n lohna thurin pawimawh - Bible dinhmun a\\\\anga pawimawh hl\u00ea pawh ni se, b\u00e2nsan a la \\\\\u00fbl ngei d\u00e2wn a ni. Kum 1846 kh\u00e2n, Charles Beecher-an a thu sawiah a lo puang tawh a: \u201cProtestant kohhran p\u00e2wl hrang thuhril p\u00e2wlte rawngb\u00e2wlna\u201d hi \u201cmihring hlauhna satliah av\u00e2nga turna nasa tak hnuaia siam ni mai lovin, an nung a, an ch\u00ea a, thil nihna a bul taka khawlovah chuan thaw lain, thutak ngawiht\u00eer t\u00fbra thil bul hniam z\u00e2wk tinr\u00eang nihphung d\u00e2rk\u00e2r tina ng\u00eanin leh, kal sualna thuneihnaah kh\u00fbp an \\\\hing\\\\hi a. Hei hi Rom thiltih d\u00e2n hmang chu a ni lo vem ni? A ch\u00eat d\u00e2nin kan che ve leh mai lo vang maw? Kan hm\u00e2 lawkah engnge kan hmuh le? - Kh\u00e2wmpui lian dang em ni! Khawv\u00eal d\u00e2n siam p\u00e2wl inkh\u00e2wmna! Thuhril hona leh khawv\u00eal pum sakhaw thurina pumkhatnate em ni! \u201cHei hi tih a nih chuan, inrualrem tl\u00e2nna kim nei t\u00fbra beihna chu, tharum hmanna kawng mai a la ni ang,\u201d tiin. United States of America kohhran lianhote chu, chutiang thurin thupui an in\\\\\u00e2wm tl\u00e2nahte an insuih kh\u00e2wma, an thup\u00eakte tichak t\u00fbr leh an d\u00e2n siamte vawnghim t\u00fbra sork\u00e2r an thunun hunah chuan, Protestant America chuan Rom puithiam lalna lem chu a siam a ni ang a, tichuan an kohhran a\\\\anga helhote tuart\u00eer n\u00e2n, sork\u00e2r hremnate chu thlasik anga kh\u00eal lovin a lo la thleng ang. Sakawlh ki pahnih nei chuan \u201cmi tinr\u00eang,\u201d mi t\u00ea leh mi lian, hausa leh rethei, b\u00e2wih leh b\u00e2wih lote chu an kut ding lamah emaw, an chalah emaw chhinchhiahna a neiht\u00eer hlawm a; a chhinchhiahna emaw, sakawlh hming emaw, a hming number emaw neite chauh lo chuan engmah an lei leh an hralh theih loh n\u00e2n.\u201d (Thupuan 13:16, 17). V\u00e2ntirhkoh pathumna vaukh\u00e2nna chu, \u201cMi tupawhin sakawlh leh a lem chibai b\u00fbkin, an chalah emaw, an kutah emaw chhinchhiahna","446 INDONA ROPUI an neih chuan, chu mite ngei chuan Pathian thinurna nova thinurna uain chu an in ang,\u201d tih hi a ni. He thuchaha a tihlan \u201csakawlh\u201d hi Thupuan 13-a sakawlh ki pahnih neiin chibai a b\u00fbk luiht\u00eer sakawlh hmasa z\u00e2wk, keit\u00ea ang - pope lalna chu a ni. \u201cSakawlh lem,\u201d chuan Protestant kal sual an thurinte zawm luiht\u00eer t\u00fbra, sork\u00e2r thuneihna puihna a zawn huna lo \\\\hang z\u00eal chu a ent\u00eer a ni. \u201cSakawlh chhinchhiahna chu hrilhfiah a la \\\\\u00fbl ta fo va.\u201d Sakawlh leh a lem chibai b\u00fbk lo t\u00fbra vaukh\u00e2n hnuah hrilhlawknain tihian a puang a. \u201cHetah hian Pathian thup\u00eakte z\u00e2wmtute leh Isua rinna thu pawmte an awm,\u201d tiin. Pathian thup\u00eak z\u00e2wmtute leh, sakawlh leh a lem chibai b\u00fbka, a chhinchhiahna neite khaikhin an nih av\u00e2ngin Pathian d\u00e2n zawmna leh, Pathian d\u00e2n bawhchhiatna chuan, Pathian chibai b\u00fbktute leh sakawlh chibai b\u00fbktute thliar hranna a siam d\u00e2wn a ni. Sakawlh nungchang b\u00eek leh a lem chibai b\u00fbk chu Pathian thup\u00eakte bawhchhiatna a ni. Ch\u00fb ki t\u00ea tak t\u00ea - pope chung thu chu Danielan a lo sawi a, \u201cHunte leh d\u00e2n tihdanglam a tum ang,\u201d (Daniela 7:25) tiin. Ch\u00fb thuneihna v\u00eak, Pathian chung lama inchawi s\u00e2ng t\u00fbr chu Paulan hming vuahin, \u201cd\u00e2n bawhchhepa,\u201d a lo ti a. Hrilhl\u00e2wkna pakhat chu hrilhl\u00e2wkna dang tifamkim z\u00ealtu a ni. Pathian d\u00e2n a tihdanglamna chauhvin pope chu, Pathian chungah a inchawi sant\u00eer thei a; tupawh d\u00e2n chu tihdanglam a nih hre reng si a, z\u00e2wmtu chuan, d\u00e2n tidanglamtu chu chawimawina famkim a pe a ni. Chutianga pope d\u00e2n siam zawmna chu, Pathian aia pope laka rinawm z\u00e2wkna chhinchhiahna a ni. Pope chuan Pathian d\u00e2n chu tihdanglam a lo tum tawh a. Thup\u00eak pahnihna, milem biak khaptu chu d\u00e2in z\u00eeng ata paih bo a ni a, tin, thup\u00eak palina, ni sarihna Sabbath serhna chu tidanglamin, a aiah ni khatna chu a serht\u00eer a. Pope sakhua vuantute chuan thup\u00eak pahnihna an paih bona chhan sawiin, thup\u00eak pakhatna huam chh\u00fbngah a tel tawh tho av\u00e2ngin Pathianin hre thiam t\u00fbra a duan angin d\u00e2n chu kan pe an ti a. Hei hi tihdanglamna, z\u00e2wlneiin a sawi","PATHIAN D\u00c2N DANGLAM THEI LO CHU 447 l\u00e2wk chu a ni lo thei lo. Tum sa r\u00eanga fimkhur taka tihdanglamna chu sawi a ni a. \u201cHunte leh d\u00e2n chu tihdanglam a tum ang,\u201d tiin. Thup\u00eak palina tihdanglamnaah hian hrilhl\u00e2wkna chu a lo famkim ta chiah a ni. Hemi at\u00e2na thuneihna chuhtu awm chhun chu kohhran thuneihna hi a ni. Hetah hian pope chu Pathian chungah a indah lang chiang hl\u00ea. Pathian chibai b\u00fbktute chu, thup\u00eak palina an ngaihs\u00e2n v\u00e2nga ab\u00eek taka tihhran an nih laiin, - hei hi A chakna chhinchhiahna leh, mihringten an zahna leh chawimawina an p\u00eakna t\u00fbra A ph\u00fbt hriatpuina a nih av\u00e2ngin, - sakawlh chibai b\u00fbktute chu Siamtu hriat rengna tichhe t\u00fbr leh, Rom ror\u00ealna chawi s\u00e2ng t\u00fbra an beihnaah chuan an hriat hran d\u00e2wn a ni. Sunday chungch\u00e2ng v\u00e2ng hian a ni Pope chuan a thil ngiat huangtau tak chu a lekkawh hmasak ni; tin, sork\u00e2r thuneihna chu \\\\anhmuna hmathehin, Sunday hi \u201cLalpa n\u00ee\u201d anga serh luiht\u00eer a ni a. Nimahsela Bible chuan \u201cLalpa n\u00ee\u201d chu ni khatna ni lovin, ni sarihna a nih a t\u00e2rlang a. Kristan, \u201cMihring Fapa hi Chawlhni chungah lam pawh Lal A ni,\u201d A ti. Thup\u00eak palina chuan, \u201cni sarihna chu Lalpa Chawlhni a ni,\u201d tiin a puang a. Lalpan Isaia hmangin, \u201cKa ni thianghlim,\u201d tiin A lo vuah tawh a (Marka 2:28; Isaia 58:13). Kristan Chawlhni chu A thl\u00e2kthleng tawh anga sawi fo hi, Ama thu ngeiin a dik lohzia a tilang a. Tl\u00e2nga A thusawiah kh\u00e2n, \u201cD\u00e2n thu leh z\u00e2wlneite thu tiboral t\u00fbra lo kal ka ni lo va, tifamkim t\u00fbra lo kal ka ni z\u00e2wk. Tih tak meuhvin ka hrilh a che u, lei leh v\u00e2n a boral hm\u00e2 loh chuan, d\u00e2n thua mi chhun han t\u00ea tak t\u00ea emaw, thai han t\u00ea tak t\u00ea emaw a boral tawp lo vang, a z\u00e2a a thlenkim hm\u00e2 loh chuan. Chuti chuan, tupawh h\u00eang thup\u00eak t\u00ea ber z\u00eengah hian pakhat pawh bawhchhiaa, chutiang ti ve t\u00fbra mite zirt\u00eer apiang chu, v\u00e2n ramah chuan mi t\u00ea ber an ti ang; amaherawhchu, tupawh z\u00e2wma, zirt\u00eer ve apiang chu v\u00e2n ramah chuan mi lian an ti ang,\u201d A ti (Matthaia 5:17-19). Chawlhni thl\u00e2kthlengna t\u00fbra thuneihna hi Bible-in a pe lo r\u00eang a ni tih hi Protestant-hovin an rin tl\u00e2ngpui chu a ni. Hemi chungch\u00e2ng thu hi, America-a sakhaw chanchin chuanna bu t\u00ea ngaihtuahtu p\u00e2wl leh America-a Sunday School Union-in an","448 INDONA ROPUI lehkhabu chhuahah chiang takin an t\u00e2rlang a. H\u00eang thuziaktute z\u00eenga pakhat chuan, \u201cThuthlung Tharah hian Chawlhni (Sunday, k\u00e2r 1-a ni hmasa ber) serh t\u00fbra thup\u00eak a awm lohzia leh, serh t\u00fbra d\u00e2n mumal a awm lohzia a hriatpui a ni,\u201d a ti a. - George Elliott, The Abiding Sabbath, p. 184. \u201cKrista thih ni thleng kh\u00e2n, ni thl\u00e2kthlengna a awm lo va,\u201d tin, \u201cchhinchhiahna buin a sawi chinah, Sabbath Chawlhni hnuchhawn t\u00fbra tihna leh, k\u00e2r khata ni hmasa ber, Sunday Chawlhni serht\u00eer t\u00fbra thup\u00eak chiang tak, zirt\u00eerten an nei lo,\u201d tiin mi dangin a sawi bawk. - A. E. Waffle, The Lord\u2019s Day, p. 186-188. Roman Catholic-ho chuan Chawlhni thl\u00e2kthlengna chu an kohhranin a siam a ni tih an pawm a, tin, Protestant-ho Sunday serh vete chuan a thuneihna an pawmpui a ni tih an puang bawk a. The Catholic Catechism of Christian Religion, buah chuan thup\u00eak palina zawmna, ni serh t\u00fbr chungch\u00e2nga zawhna chh\u00e2nnaah, he thu hi a chuang a: \u201cD\u00e2n hlui zawm hun chh\u00fbng kh\u00e2n, Sabbath chu ni thianghlim a ni a; amaherawhchu kohhran chuan, Krista zirt\u00eerna dungzui leh, Pathian Thlarau kaihhruaina zuiin, Sunday chu Sabbath aiah a hmang ta a; tichuan t\u00fbnah, ni sarihna n\u00ee ni tawh lovin, ni khatna n\u00ee chu kan tithianghlim ta a ni. Sunday awmzia chu t\u00fbnah chuan Lalpa n\u00ee a lo ni ta,\u201d tiin. Catholic kohhran thuneihna chhinchhiahna angin, pope lam \\\\ang ziaktute chuan \u201cProtestant-hoten an remtihpui anga Sabbath chu Sunday-a thl\u00e2kthlengna thiltih ngei chu ... Sunday an serh hian, kohhranin k\u00fbt a nemngheh theihna leh, sual hnuaia dah theihna thuneihna chu an pawm tihna a ni,\u201d tiin an ziak a. Henry Tuberville, An Abridgement of the Christian Doctrine, p. 58. Sabbath thl\u00e2kthlengna chu engnge ni ta ang? Rom kohhran thuneihna chhinchhiahna - \u201cSakawlh chhinchhiahna lek a ni lo maw?\u201d Chungnun a tumna chu Rom kohhran chuan a thlah r\u00eang r\u00eang lo; khawv\u00eal leh Protestant kohhranten a chawlhni siam an pawm a, Bible Chawlhn\u00ee an hnar hian - Rom kohhran chungnun tumna chu an pawm a ni. Chawlhni thl\u00e2k thuah hian hm\u00e2n ata thurochhiah an lo hman \\\\hin leh hruaitute thuneihna chu an changchawi mai thei a; mahse chutianga tiin, Rom laka anmahni tihrangtu dikna \u2013 \u201cBible, Bible chauh chu Protestantte sakhua a ni,\u201d tih chu an hlamchhiah ta","PATHIAN D\u00c2N DANGLAM THEI LO CHU 449 a ni. Pope lam \\\\angte chuan anmahni an inbum a ni tih an hre thei a, ch\u00fbng thil kalhmang leh awm d\u00e2nah chuan an mit an chhing lui a ni tih an hmu. Sunday serh luiht\u00eernain lawm a hlawh chuan, a t\u00e2wpah Prostestant khawv\u00eal pumpui chu Rom puan z\u00e2r hnuaiah a la l\u00fbt d\u00e2wn a ni tih a hriatin Rom kohhran chu a l\u00e2wm a. \u201cSunday an serhna hian, an zahawmna an ngain\u00eap mai pawh ni lovin, Catholic Kohhran hn\u00eanah zahna an pe z\u00e2wk a ni,\u201d tih Catholic-hovin an puang a. - Mgr. Segur, Plain Talk About the Protestantism of Today, p. 213. Protestant kohhran-hoten Sunday serh luiht\u00eerna d\u00e2n an kenkawh hi pope - sakawlh chawimawina tihchakna a ni a. Tupawh thup\u00eak palinain a ph\u00fbtte hre reng si a, Chawlhni dik serh aia Chawlhni dik lo serh thlang z\u00e2wkte chuan, chumi thuneihna zahna chu an ent\u00eer a ni. Nimahsela sakhaw lam d\u00e2n sork\u00e2rin a tihluiht\u00eerna thilah ngei chuan kohhran chuan sakawlh lem chu an siam a ni ang; chutichuan United States of America-a Sunday serhna chu, sakawlh leh a lem chibai b\u00fbkt\u00eerna a ni ang. Mahse chhuan kal tawha Kristiante chuan Bible-a Chawlhni emaw an serh tiin Sunday an lo serh \\\\h\u00een a; tin, t\u00fbnah pawh kohhran tinr\u00eangah, Roman Cathlolic kohhran pawm chuang lovin, Sunday hi Pathian ruat chawlhni ni ngeia ring tlatte an awm a. An thiltiha an rinawmna leh A hm\u00e2a an tihtakna chu Pathianin A pawm a. Mahse Sunday serhna chu d\u00e2n hmanga tihluiht\u00eer a nih hunah, Chawlhni dik serhna chungch\u00e2ngah tihmakmawhin khawv\u00eal hi tih-\u00ean a la ni ang a, tichuan tupawh Rom thuneihna aia l\u00eam chuang lo thup\u00eak z\u00e2wm tuma Pathian thup\u00eak bawhchhia chuan, pope chu Pathian chung lamah a chawimawi d\u00e2wn a ni. Rom hn\u00eanah chawimawina a pe a, Romin d\u00e2n a siam hmanga thuneihna lektu pawh a chawimawi a ni a. Sakawlh leh a lem chu chibai a b\u00fbk a ni. Pathianin A thuneihna chhinchhiah n\u00e2na d\u00e2n A lo siam tawh chu hnara, a aia Rom-in a chungnunzia chhinchhiahna at\u00e2na a thlan chu an chawimawi chuan, chutah chuan Rom laka rinawmna chhinchhiahna - \u201cSakawlh chhinchhiahna\u201d chu an pawm a ni ang. Thil ngaihtuah fel t\u00fbr chu chiang taka mipui hm\u00e2a dah a nih a, Pathian thup\u00eakte leh mihring"]


Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!
Create your own flipbook