สแ่ี ผ่นดนิ ม.ร.ว. คกึ ฤทธิ์ ปราโมช นวนิยายอมตะ ทีท่ ํานผ๎ูอํานจะได๎ทงั้ ความบันเทิง ขนบธรรมเนยี มประเพณี และเบ้ืองหลังประวัติศาสตรไ๑ ทยบางตอน คาํ นํา หนงั สอื เรอ่ื ง \"ส่แี ผํนดนิ \" นี้ ผเู๎ ขียนไดแ๎ ตํงข้ึน และนาํ ลงในหนังสอื พมิ พส๑ ยามรัฐรายวัน ตดิ ตํอกันมา เป็นเวลาปเี ศษ ในขณะทเี่ ขยี นน้นั ก็มิไดค๎ าํ นงึ ถึงขนาดของเลํม ถา๎ หากจะพิมพ๑เปน็ เลมํ ข้นึ แตํเมอ่ื ได๎มาเห็นขนาด เม่ือได๎รวบรวมพมิ พ๑เป็น เลํมขน้ึ แล๎ว ผเู๎ ขยี นออกจะรู๎สึกตกใจไมํน๎อยไปกวาํ ทาํ นผอ๎ู ํานอกี หลายคน เพราะขนาดหนังสือน้นั โตเกินคาด จําเปน็ ตอ๎ ง แบํงพิมพเ๑ ปน็ สองเลํม แม๎กระนั้นแลว๎ หนังสอื แตํละเลมํ ก็โต จนผู๎เขียนเองกเ็ ห็นวาํ อุย๎ อ๎ายไป ถ๎าหากวาํ จะพิมพ๑แบํง ออกเปน็ สามเลํม กอ็ าจเบามือกวาํ ในรปู นี้ แตจํ ะทําให๎ความสาํ คญั ของหนังสือลดน๎อยลงไป เพราะผเู๎ ขยี นเจตนาจะให๎เลมํ ๑ นบั รวบรวมเหตุการณ๑ทเี่ กิดในยุคหนง่ึ และเลมํ ๒ นัน้ เกย่ี วกบั เหตกุ ารณใ๑ นยคุ ตํอมา ในระหวาํ งทเ่ี รอ่ื ง \"สี่แผนํ ดิน\" ยงั ลงพมิ พ๑อยูํในสยามรฐั รายวันน้ัน ได๎มีผเู๎ ขียนจดหมายมาถามบํอยครงั้ วําเรอ่ื ง \"สี่ แผนํ ดนิ \" น้ันเปน็ เรือ่ งจรงิ หรอื ไฉน และ \"แมพํ ลอย\" ตวั เอกของเรอื่ งน้ัน เปน็ บคุ คลจรงิ ๆหรืออยํางไร ปญั หาเชนํ นจ้ี ะตอบแตํ สัน้ ๆ ได๎โดยยาก จาํ ตอ๎ งใช๎วธิ อี ปุ มาอุปไมย ถ๎าจะเปรยี บให๎เห็นชัด กต็ อ๎ งเปรยี บกับการแสดงละคร ตามปกตใิ นการเลํน ละคร ยอํ มต๎องมีฉาก แตฉํ ากละครนนั้ เป็นของสมมตุ ิ ตกแตงํ ใหล๎ ะมา๎ ยคล๎ายคลงึ กบั ของจริง สวํ นตัวละครท่แี สดงนัน้ เปน็ คนจรงิ ๆ มชี ีวติ และมีเนื้อหนงั เหมือนคนดทู งั้ หลาย หนงั สอื เร่อื ง \"สแ่ี ผํนดิน\" นัน้ เปน็ ของกลบั กันกับ วธิ กี ารแสดงละคร คอื ฉากทงั้ หลายทงั้ ปวง ทีผ่ ู๎เขยี นได๎นํามาใช๎ ในการเขียนเรอื่ งนี้ เปน็ ของจรงิ ทง้ั สิน้ และได๎พยายามสอบสวนใหต๎ รงกบั ความ จรงิ ตลอดจนเม่อื รวบรวมพมิ พข๑ ึน้ เปน็ เลํมครง้ั น้ี ก็ได๎พยายามจนสดุ ความสามารถทจ่ี ะใหเ๎ หตุการณ๑ และรายละเอยี ดแหงํ ชีวติ ท่ีไดน๎ าํ มาบรรยายน้ันถกู ตอ๎ งตรงตํอความเปน็ จริง ใหม๎ ากที่สดุ เทําทีจ่ ะทาํ ได๎ ฉะนนั้ ฉากละครแหํงเรื่อง \"สแ่ี ผนํ ดิน\" จึง เป็นของจรงิ ท้ังหมด แตตํ ัวละครน้นั กลับเปน็ ของสมมตุ ิ คือ \"แมพํ ลอย\" กด็ ี วงศาคณาญาติตลอดจนเพือ่ นฝงู ของ \"แมํ พลอย\" ท่ีเขา๎ มามบี ทบาทในท๎องเรื่องกด็ ี ล๎วนแล๎วแตํเป็นบุคคลทีไ่ ดเ๎ กดิ ขนึ้ ด๎วยจนิ ตนาการของผู๎เขยี น แตใํ นการสรา๎ ง บคุ คลิกลกั ษณะของบุคคลเหลําน้ี ผเ๎ู ขียนกไ็ ด๎พยายามยดึ ถอื เอาความจริงเปน็ หลกั คอยกดี กันมิใหบ๎ ุคคลเหลํานพ้ี ดู หรอื ทาํ สิง่ ใดทอี่ าจเกนิ ความจรงิ ไปได๎เลย เพราะฉากเบื้องหลงั ตัวละครน้ัน ผูเ๎ ขยี นไดน๎ ําของจรงิ มาใชเ๎ สียแลว๎ ด่งั ทีไ่ ด๎กลาํ วมาแตํ ต๎น แมแ๎ ตเํ ครือ่ งแตงํ ตวั ของ \"แมพํ ลอย\" จะนุงํ หมํ สอี ะไรก็ตรงตํอความจริง แตํดว๎ ยเหตุนี้ ตวั บุคคลในเร่อื ง จงึ กลายเปน็ จริง ข้นึ มาในความรูส๎ ึกของผเู๎ ขียน และบคุ คลเหลาํ นี้ ไดเ๎ ขา๎ มาดําเนนิ เร่อื งของตัวเอง จนบางเวลาขณะทเ่ี ขียนอยํูนัน้ เผลอไป เหมือนกบั มีใครมากระซบิ บอกใหเ๎ ขียนอยใํู กล๎ๆ เจตนาของผเ๎ู ขยี นในการเขยี นหนงั สอื น้ี กเ็ พอ่ื จะบนั ทกึ ภาพรายละเอยี ดเบอ้ื งหลงั เหตกุ ารณต๑ าํ งๆ ทไ่ี ดเ๎ กดิ ขน้ึ ตง้ั แตํ สมัยพระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา๎ เจ๎าอยูํหัว ลงมาจนถึงสน้ิ แผํนดนิ พระบาทสมเดจ็ พระเจา๎ อยูหํ วั อนนั ทมหิดล ใน ระยะเวลาทคี่ อํ นข๎างจะนานน้ี ไดม๎ เี หตุการณ๑ตํางๆ เกดิ ขึน้ เปน็ อนั มากในเมอื งไทย และได๎มกี ารเปล่ียนแปลงท่สี าํ คญั เกดิ ขึน้ มากมายหลายเรือ่ ง เหตกุ ารณแ๑ ละการเปลีย่ นแปลงตํางๆน้ี เปน็ เรอื่ งทป่ี ระวตั ิศาสตร๑ต๎องจารึกไว๎ จงึ เป็นสิ่งที่ใครๆก็ ยอํ มทราบ แตํสิง่ ท่ปี ระวตั ศิ าสตรม๑ ไิ ดจ๎ ารกึ ก็คอื รายละเอียดเกี่ยวกบั ชวี ิตและความเปน็ อยํู ตลอดจนความคดิ เหน็ ของคน
ท่ตี ๎องประสบเหตุการณ๑และการเปลี่ยนแปลงนน้ั ๆ สิง่ เหลําน้ีนับวํา เปน็ รายละเอียดเบ้อื งหลงั ประวตั ิศาสตร๑ และยํอมมี ความสาํ คัญอยํูไมนํ ๎อย เพราะการอบรมประเพณีและราบละเอยี ดเล็กๆนอ๎ ยๆแหงํ ชีวิต ยํอมเปน็ มลู ฐาน ของความคดิ เห็น และกระทําให๎บคุ คลเกดิ ปฏิกริ ยิ าแตกตํางกันไป ในเมอ่ื มีเหตุการณ๑หรอื การเปล่ียนแปลงใดๆ มากระทบตัว หากเราได๎ ทราบรายละเอยี ดตาํ งๆนน้ั ได๎บ๎างพอสมควร เรากส็ ามารถทจี่ ะเข๎าใจความคดิ เห็น บางอยาํ ง ความรูส๎ ึกนึกคิดบางอยําง และปฏกิ ริ ิยาตาํ งๆน้นั ไดม๎ ากขึ้น แตถํ า๎ เราไมสํ ามารถร๎รู ายละเอียดเหลําน้ี เสยี เลยแล๎ว ตอํ ไปเรากไ็ มํอาจอยใูํ นฐานะท่ีจะ อธบิ ายมลู เหตุ ของเหตกุ ารณท๑ ี่เกดิ ขน้ึ ในอดีตได๎แจํมแจ๎ง และไมํอาจเขา๎ ใจวาํ เพราเหตุใดจึงไดม๎ ีปฏิกิรยิ าบางอยํางเกดิ ข้นึ หลังจากทไ่ี ดม๎ เี หตุการณน๑ ัน้ ๆเกิดขึ้นแลว๎ ด๎วยเหตตุ ํางๆทีไ่ ด๎กลาํ วมาน้ี ผเู๎ ขียนจงึ มีเจตนาทจ่ี ะให๎หนงั สือ \"สีแ่ ผํนดิน\" นี้เป็น ท่ีรวบรวม \"รายละเอยี ดเบื้องหลัง ประวตั ศิ าสตร๑\" ตาํ งๆเหลาํ นไี้ วอ๎ ีกอยาํ งหนง่ึ นอกจากจะกอํ ความบันเทิงให๎แกํผอ๎ู ํานแตํ อยํางเดียว ถา๎ หากวํา จะเปรยี บเหตุการณ๑สําคัญทเี่ กดิ ขึ้นน้ัน เปน็ ลายโครงบนผนื ผ๎าลายอยํางไทยๆ ผูเ๎ ขียนกม็ เี จตนาท่ีจะ ให๎หนังสอื เร่อื ง \"สีแ่ ผนํ ดนิ \" น้ีเปน็ ลายประกอบ เพื่อจะได๎ทาํ ผา๎ ลายผืนนนั้ มลี วดลายเต็มขน้ึ และวจิ ิตรพิศดารยง่ิ ขึ้น ผูเ๎ ขยี น จะไดก๎ ระทาํ สาํ เรจ็ สมด่งั ความเจตนาหรือไมํ กย็ ังไมํกลา๎ รับรอง ในการอธบิ ายรายละเอยี ดตาํ งๆ ซง่ึ เปน็ เรอ่ื งทเ่ี กดิ ขน้ึ กอํ นกาํ เนดิ ของผเ๎ู ขยี นนน้ั ผเ๎ู ขยี นไดร๎ บั ความอปุ การะ จากทาํ น ผู๎อาํ นมากมายหลายทาํ นดว๎ ยกนั บางทํานกก็ รุณาใหค๎ วามรอ๎ู นั หาคาํ มิได๎ บางทํานกก็ รุณาตักเตือนความผดิ พลาด และ ข๎อบกพรํองตาํ งๆ ซึ่งทําใหผ๎ เ๎ู ขยี นสามารถแก๎ใขปรับปรุง ฉบับที่เป็นรูปเลมํ นี้ ให๎ถกู ตอ๎ งตอํ ความเป็นจรงิ ย่ิงข้ึน บางทํานกม็ ี ความกรุณาใหก๎ าํ ลังใจสนับสนนุ โดยวธิ เี ข๎ามารับนับเปน็ ญาตโิ ยมของ \"แมพํ ลอย\" ไตํถามทุกขส๑ ุขและสงํ ของมาให๎ตามแตํ โอกาส ซึง่ พระคณุ เหลาํ น้ี ผเู๎ ขียนขอจารกึ ไว๎มริ ูล๎ ืม และขออทุ ิศความดแี หงํ หนงั สอื เลมํ น้ที ง้ั หมดเทาํ ที่มี ใหแ๎ กผํ ูม๎ ีอุปการคณุ ดงั่ ทไี่ ดก๎ ลําวมาแลว๎ หนงั สอื เรอ่ื ง \"สแ่ี ผนํ ดิน\" น้ใี ช๎เวลานานในการเขียน และใชเ๎ วลาอกี นานในการตรวจแกก๎ ารเรียงพิมพ๑ เมอื่ ได๎ทาํ สาํ เรจ็ มาเปน็ รูปเลํม ถงึ มอื ทาํ นผ๎ูอาํ น ผ๎เู ขียนกอ็ อกจะภูมใิ จเปน็ ธรรมดา และความภูมิใจน้ันจะมากยิ่งข้ึน ถา๎ หากวําหนังสือนี้ สามารถให๎ความบันเทงิ และประโยชนแ๑ กํทาํ นผอ๎ู ําน ได๎ตามสมควร ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช ๑๘ กรกฎาคม ๒๔๙๖ แผนํ ดินที่ ๑ บทที่ ๑ (หน๎าท่ี ๑)
\"พลอย\" เสียงแมํเรียก ขณะทเี่ รอื กําลงั บํายหน๎าออกตากคลองบางหลวง มุํงตรงไปยังทําพระ \"พลอยจาํ คําแมํไว๎ ให๎ดี ถ๎าเจ๎าจะมลี ูกมผี ัวตอํ ไปกห็ าคนท่ีเขาใจเดยี ว อยาํ ไปได๎ผัวเจ๎าชเ๎ู มยี มาก จะต๎องรอ๎ นใจเหมือนแมํ\" แมํนง่ิ อยํคู รูหํ นึ่ง แล๎วพอู ตอํ ไป \"แล๎วกอ็ ยําไปเปน็ เมียน๎อยใครเขาเปน็ อันขาด จาํ ไวน๎ ะ\" พลอยหนั หนา๎ มามองดแู มแํ ลว๎ กเ็ หลยี ว กลบั ไปมองนอกเกง๐ เรอื ดเู รอื แจวพายทผ่ี าํ นไปมา ดเู รอื นรมิ นาํ้ และแพทเ่ี ตม็ ไปด๎วยของวางขายตาํ งๆ ดูผค๎ู นรมิ ตลง่ิ และในเรอื ท่ีผํานไปมา ดว๎ ยความตน่ื ตาตน่ื ใจ อยาํ งบอกไมถํ ูก เพราะครง้ั น้ันเป็น ครั้งแรกท่พี ลอยได๎ออกจากบา๎ น มาไกลถงึ เพยี งนี้ และเมอ่ื กํอนทีจ่ ะออกจากบา๎ น แมํก็บอกแลว๎ วํา ไปแลว๎ ไปเลย เป็นตาย ชาตินีจ้ ะไมํกลับมาเหยียบหัวกระไดบา๎ นน้อี ีก บา๎ นพลอยอยใํู นคลองบางหลวง เรยี กไดว๎ าํ เปน็ บา๎ นใหญํ มกี าํ แพงอฐิ เสรมิ รว้ั เหลก็ กน้ั ตลอดรมิ นาํ้ ทท่ี าํ นาํ้ มศี าลา หลงั ใหญํ ทําดว๎ ยไม๎ ข้ึนจากกระไดทํานํ้า เดนิ ผาํ นลานกวา๎ ง ก็ถงึ ตวั ตึก เปน็ ที่อยํขู องเจา๎ คณุ พํอ ตกึ น้ัน จะพดู ไปกเ็ ปน็ ตกึ ทนั สมยั สาํ หรบั ระยะเวลาระหวําง พ.ศ. ๒๔๒๕ ถงึ พ.ศ. ๒๔๓๕ อันเป็นเวลาในรัชสมัยของ สมเดจ็ พระพุทธเจ๎าหลวง มหาราช ในกรงุ รตั นโกสินทรน๑ ้ี ตกึ น้นั เป็นตกึ กํอนอิฐฉาบดว๎ ยปูนขาว หลังคามุงกระเบ้ืองจีนเปน็ ลกู ฟูก หน๎าตึกเปน็ บนั ได ขนึ้ สองขา๎ งมาบรรจบกนั ตรงกลางเป็นชาลายํอมๆ แล๎วจากน้ัน มบี ันไดขน้ึ ตรงไปชั้นบนของตกึ บนตึกมเี ฉลยี งเดนิ ได๎รอบ ลูกกรงมลี กู มะหวด กระเบ้อื งสเี ขียวแกํ พน๎ จากเฉลียงเขา๎ ไป ก็มหี อ๎ งใหญๆํ สามห๎อง เป็นทีอ่ ยํูเจ๎าคณุ พอํ มีหอ๎ งเล็กๆอกี ห๎อง หนึง่ สําหรบั เจ๎าคณุ พํอไวพ๎ ระ และอัฐเิ จ๎าคุณปู่ และคณุ ชวดท้งั หลาย เม่ือพลอยยงั เด็กๆ อายุ ๖-๗ ขวบ เคยข้ึนไปบนตึก ตอนบาํ ย เพ่ือไปหาเจา๎ คุณพํอ พลอยเคยรส๎ู ึกกลัวหอ๎ งน้เี ปน็ พิเศษ เพราะเป็นห๎องทป่ี ดิ ไวเ๎ งยี บ ปีหนึ่งจะเปิดคร้ังเดียว เวลา เจ๎าคุณพอํ ทาํ บุญ และในเวลาทีเ่ ปิดพลอยเคยเหน็ โกศอัฐิ ตัง้ อยํูบนมา๎ หมํเู ปน็ แถว พลอยเคยถูกเรียกตัวใหเ๎ ข๎าไปจดุ ธูป เทียน กราบเจ๎าคุณปคู่ ุณยาํ และเจ๎าคุณชวดอกี หลายคน ตง้ั แตํนน้ั มา ก็ให๎เกรงกลัวหอ๎ งน้เี ป็นพเิ ศษ เฉลยี งหลงั ตกึ นัน้ เปน็ ที่ สาํ ราญของเจ๎าคุณพอํ เวลาทาํ นอยํูบ๎านก็มกั จะอยทูํ เ่ี ฉลยี งหลงั นน้ั เอง รบั ประทานข๎าวกท็ น่ี นั่ ตกึ ชั้นบนปดู ว๎ ยกระดานแผนํ โตๆ อาศยั แรงคนเช็ดถกู นั มาหลายสิบปี ดขู ึน้ เงา เป็นมัน เจา๎ คุณพอํ ทํานปูพรมเล็กๆ นัง่ อยํทู เ่ี ฉลยี งหลัง รอบๆตัวก็มี เชย่ี นหมาก กานํา้ ขนั นํ้า กระโถน หบี บุหร่ี และพานใสชํ ดุ จดั บหุ รตี่ ัง้ ไว๎ เมื่อวนั ทีพ่ ลอยจะออกจาก ก็ขึน้ ไปลาทาํ นท่ีนัน่ โดย ท่แี มํปลอํ ยใหข๎ ้นึ ไปคนเดยี ว เวลาน้นั พลอยอายุ ๑๐ ขวบ พอจะมคี วามสังเกตสุ ง่ิ ตาํ งๆ ไดถ๎ นัดถนี่ ตอํ มาอีกหลายสบิ ปี พลอยนกึ ถึงเจา๎ คณุ พอํ ข้นึ มาคร้งั ใด กย็ งั เห็นภาพทาํ นนงั่ ขัดสมาธอิ ยํบู นพรม เจ๎าคุณพํอนงํุ ผา๎ ลายสจี นั ทน๑ ปลอํ ยลอยชาย ตามสบาย เมอ่ื พลอยขึ้นไปกราบลา ยงั นกึ จาํ ได๎วาํ ทํานมองดูหน๎า ลูกสาวคนเลก็ ของทาํ น อยํางพินจิ พิเคราะห๑ คล๎ายกับวํา จะดูไว๎ให๎จาํ ได๎แมนํ ยํา แตทํ ํานกม็ ไิ ด๎ปรปิ ากพูดจาทักทาย หรอื ห๎ามปราม คงมองแตํหนา๎ พลอยจนพลอยคลานกลับลงมา เมอ่ื พ.ศ. ๒๔๓๕ พลอยมอี ายไุ ดส๎ บิ ขวบ ถ๎าใครไปถามพลอยในขณะน้ันวาํ ใครเปน็ บดิ า พลอยกต็ อบวําช่ือ พระยา พิพิธ ฯ มารดาช่อื แชํม เป็นเอกภรรยาของพระยาพพิ ิธ แตํไมใํ ชํในฐานะคุณหญงิ เพราะคณุ หญิงทาํ นช่ือเออ้ื มเป็นคนอัมพ วา ไมํได๎อยูกํ บั เจา๎ คณุ พอํ แตกํ ลบั ไปอยูํบา๎ นเดิมของทํานเสยี ตง้ั แตกํ อํ นพลอยเกิด คงเหลอื อยแํู ตํบุตรของคุณหญงิ อยูํใน บา๎ นสามคน คือคณุ อนํุ พ่ีสาวใหญํ อายุสิบเก๎าปี คุณชดิ พชี่ ายคนรอง อายุสหิ กปี คุณเชยพสี่ าวคนเล็ก แกํกวําพลอยสองปี พลอยมพี ี่ชายรํวมมารดาอีกคนหน่ึง อายแุ กํกวําพลอยปีเศษ ชื่อพอํ เพ่ิม และมีนอ๎ งสาวคนละมารดาอีกคนหนง่ึ เกดิ จากแมํ แวว ภรรยาเจ๎าคุณพอํ คนรองแมลํ งไป ชอ่ื หวานออํ นกวําพลอยสองปี กับพน่ี อ๎ งเหลําน้ี นอกจากพํอเพมิ่ พรี่ ํวมท๎อง พลอย
ค๎นุ เคยกบั คุณเชยเปน็ พิเศษ เพราะอายรุ ุนํ ราวคราวเดยี วกนั และคุณเชยเปน็ เดก็ ชอบเลนํ ปา่ ยปนื ไปในท่ีตาํ งๆ ซ่ึงถูกกับ นิสยั ของพลอย คณุ อุนํ พ่สี าวคนใหญํนั้น พลอยเหน็ วาํ เปน็ ผ๎ใู หญทํ น่ี าํ เกรงขาม เพราะเธออยรูํ วํ มบนตึกกบั เจา๎ คณุ พอํ ใน ห๎องใหญํอีกห๎องหนึง่ ซ่งึ เปน็ ห๎องเก็บเคร่ืองเงินเครื่องทอง คุณอนุํ เป็นผู๎ถือกุญแจแตํผูเ๎ ดยี ว แมแ๎ ตกํ ารจับจาํ ยใช๎สอยทกุ อยาํ งในบา๎ น คณุ อุนํ ก็เปน็ ผูท๎ ําทัง้ สิน้ เจา๎ คณุ พอํ ทํานไวใ๎ จวาํ เปน็ ลูกสาวใหญํ สํวนแมขํ องพลอย ซ่งึ คนท้งั บา๎ นเรยี กวาํ แมํ แชมํ นน้ั เจ๎าคุณพํอทํานปลกู เรือนฝากระดานหา๎ หอ๎ งให๎ อยํอู ีกหลังหน่งึ ใกล๎ๆกับตวั ตกึ ในบรเิ วณบา๎ น มีสํารับสํงตํางหาก จากโรงครวั ซง่ึ กนิ กันสามคนแมํลูก กินเสรจ็ แลว๎ กม็ นี างพิศ บําวซึ่งแมชํ ํวยมาไวใ๎ ช๎ มีคําตวั ๑๒ ตาํ ลึง เป็นผ๎ูกนิ เหลือและ ล๎างถว๎ ยชาม การปัดกวาดบ๎าน ปทู ่หี ลบั ท่นี อน ตลอดจนซกั ผา๎ ที่เรอื นแมํ เปน็ หน๎าทขี่ องพศิ พข่ี องพลอยอกี สองคน คอื คณุ ชติ และพอํ เพม่ิ นน้ั พลอยเกอื บจะไมรํ จ๎ู กั เสยี เลย คนหนง่ึ คอื คณุ ชติ ผซ๎ู ง่ึ เวลานน้ั เปน็ หนุํมเตม็ ตัว อายุ ๑๖ บางทีพลอยเคยเหน็ คณุ ชติ ตอนเย็นๆ นุงํ ผา๎ สใี สํเสื้อกระบอกแพรเลย่ี น หวผี มใสํน้ํามันแปร๎ ติดยาแก๎ ปวดหวั ทงั้ สองขมับ ตามธรรมเนียมหนุํมๆ สมยั น้ัน เดนิ ไปเดินมาอยแูํ ถวทํานํ้า พอพลบค่ํา คณุ ชิตกแ็ อบลงเรอื ขา๎ ฟาก ไป เที่ยวกบั ทนายหนุมํ ๆ ของเจ๎าคุณพอํ ครั้งหน่งึ พลอยจาํ ไดว๎ าํ คุณชิตหายไปหลายวัน แตพํ อกลบั มาก็เกิดเร่ืองใหญํ เพราะ เจา๎ คุณพอํ ทาํ นมัดมือ เฆี่ยนท่หี นา๎ ตกึ ท้งั คณุ ชิตและทนาย เสยี งรอ๎ งกันให๎ลนั่ บ๎านไปหมด พลอยไปแอบดอู ยํูหลงั พมํุ ตน๎ แก๎วรอบตกึ กบั คณุ เชย ผซู๎ ง่ึ ดีใจทพี่ ีช่ ายถูกเฆย่ี น แล๎วปรารภกับพลอยวาํ สมนํ้าหน๎า อีกครง้ั หน่ึงพลอยเหน็ คณุ ชิตเจ็บผอม แห๎ง นอนแบบอยูํที่เรือน ทีเ่ ธออยูํกับบําวหนํมุ ๆ รุํนเดียวกนั เห็นบาํ วต๎มยาตม๎ ใหก๎ ินเปน็ หลายหม๎อ คณุ เชยแอบมากระซิบ บอกพลอยวํา \"แมํพลอยฉันบอกอะไรให๎ อยําพูดไปนะ คณุ ชิตเปน็ โรคบุรษุ ขนื พดู ไปฉนั โกรธจรงิ ๆดว๎ ย\" พอํ เพม่ิ พช่ี ายของพลอยนน้ั ดสู วามภิ ักดค์ิ ณุ ชติ มากกวาํ พน่ี อ๎ งอน่ื ๆ แตพํ อํ เพม่ิ กต็ อ๎ งแอบไปมาหาสํู มใิ หแ๎ มเํ หน็ เพราะถ๎าแมํรู๎วําพอํ เพ่มิ ไปคบกับคุณชิตทไี ร เป็นเฆ่ียนเอาทุกที สวํ นหวานน๎องคนละแมํ ลูกแมํแววนั้น ยังเดก็ เกนิ ไปที่ พลอยจะสนใจ วนั หนง่ึ พลอยถามแมถํ งึ เรอ่ื งพน่ี อ๎ งเหลาํ นว้ี าํ ทาํ ไมคนจงึ เรยี กลกู เจา๎ คณุ พอํ วาํ คณุ อนํุ คณุ ชติ คณุ เชย แลว๎ ทาํ ไมจงึ เรียกลูกอน่ื วํา พอํ เพมิ่ แมพํ ลอย แมหํ วาน แมมํ องหน๎าพลอยครูหํ นงึ่ แล๎วหวั เราะตอบวํา \"เพราะพวกเอ็งมนั ลูกเมยี นอ๎ ย นนั่ ทาํ นลูกคณุ หญิง ก็ตอ๎ งเปน็ คณุ ไปหมด เขาไมํเรียกวํา อพี ลอย กด็ ถี มไปแล๎ว\" ตง้ั แตพํ ลอยจาํ ความไดม๎ าจนถงึ อายุ ๑๐ ขวบ พลอยมีความร๎สู ึกวํา แมํและคุณอุํนพี่สาวใหญํ มีเรื่องตงึ ๆกนั อยเูํ สมอ จริงอยทํู ั้งสองมไิ ดโ๎ กรธเคอื งกนั ถงึ วิวาทเปน็ ปากเสยี ง และตํอหน๎าเจ๎าคณุ พอํ ก็พดู จาปราศรยั กันเทาํ ท่ีมเี รื่องจะพดู แตํ พลอยสังเกตดว๎ ยความร๎ูสกึ ของเด็กวํา แมํมักจะใชถ๎ อ๎ ยคํา ท่ีสุภาพเป็นพิเศษกับคุณอุํนเสมอ เปน็ ตน๎ วําเรียกคุณอํนุ วาํ \"คุณใหญํ\" เรยี กตวั เองวํา \"ดฉิ ัน\" อยาํ งชัดถ๎อยชัดคาํ และใชค๎ าํ เจ๎าคะเจ๎าขาตลอดจนกริ ยิ าท่ีนอบน๎อมอยาํ งเฉยี บขาดเยอื ก เย็นปราศจากความรู๎สกึ แตบํ างเวลาแมํแสดงความในใจ ให๎พลอยเห็นวําแมไํ ดร๎ ับความกดดัน และบงั คบั ใจอยูํเปน็ นิจ เน่ืองจากฐานะแมํบา๎ น และการเป็นผบ๎ู ังคับบัญชาของคุณอํนุ ผซ๎ู งึ่ แมถํ อื วาํ เป็นเพียงลูกของเจา๎ คุณ แตํตวั แมํเองน้นั เปน็ เมยี ย่งิ เจ๎าคุณพํอทาํ นเชื่อฟงั ยอมใหค๎ ณุ อนํุ ปกครองบา๎ นโดยเด็ดขาด แมํกย็ ง่ิ มคี วามคบั ใจยิ่งขนึ้ แมเํ คยรอ๎ งไหป๎ รับทกุ ข๑ กับพลอยวํา เจ๎าคณุ พํอทาํ นเลยี้ งแมํเปน็ บาํ วหรอื คนอาศัย แมํไมํมสี ิทธิอะไรในบ๎านน้ี ไดแ๎ ตํอยูํไปวนั หน่งึ ๆ สวํ นแมํแวว
ภรรยาของเจ๎าคณุ พอํ อีกคนหน่ึงนัน้ สนิทสนมกบั คุณอํนุ อยาํ งมากมาย อยํดู ๎วยกนั ได๎วนั ยังค่าํ เกือบไมคํ ลาดกัน เพราะแมํ แววแกกํ วําคุณอุนํ เพียงสห่ี า๎ ปี เคยเปน็ ตน๎ หอ๎ งของคณุ อํนุ มากอํ น และแมบํ อกพลอยวาํ คุณอํนุ เปน็ คนยกบาํ วของตน ขน้ึ เป็นเมียเจ๎าคุณพอํ เพอื่ จะกําจัดแมใํ ห๎ออกจากบ๎าน แมํบอกด๎วยวาํ ครงั้ นั้นก็เกิดเรือ่ ง \"หึงนางแวว\" ตามคําของแมํ จนถงึ เกอื บจะออกจากบ๎านไปเสยี แลว๎ แตํเหน็ ลกู ยงั เล็กนัก แมกํ ต็ ๎องอดใจทนอยูไํ ป พลอยอยมํู าทาํ มกลางความตงึ เครยี ด ระหวาํ งแมแํ ละคณุ อนํุ จนบางทพี ลอยรส๎ู กึ กลวั ทง้ั สองฝา่ ย ไมอํ ยากเขา๎ ใกล๎ คนทีบ่ รรเทาความตึงเครียด ท่พี ลอยต๎องได๎ร๎สู กึ ไปด๎วย กค็ อื เจา๎ คุณพอํ เพราะเจ๎าคณุ พํอ ทํานเปน็ คนรักเดก็ ทุกๆคน ไมํวาํ เป็นลกู ทาํ นหรอื ลูกใครๆ บางทีตอนเยน็ ๆ เจา๎ คณุ พํอทํานเรียกเด็กๆในบา๎ น ใหม๎ าว่ิงเลํนกันใหท๎ าํ นดู ทลี่ านหน๎าตึก ใครจะ สงํ เสียงดงั เทาํ ไรกไ็ ด๎ และคนทสี่ ํงเสยี งดงั ที่สุด และหวั เราะดังทส่ี ดุ ก็คือเจา๎ คุณพอํ เอง แตํลกู ท่ีโตเปน็ หนํุมเป็นสาวแลว๎ ดู เจา๎ คุณพํอทาํ นเฉยๆไป อยํางคุณอุํนทํานกเ็ กรงใจ หรืออยํางคุณชิต ก็มักมีเร่ืองเคืองใจกนั อยเูํ สมอ เข๎าหน๎ากนั ไมตํ ดิ ลูก ทุกคน เจา๎ คณุ พํอทํานเปน็ คนตง้ั ชือ่ และต้ังชอ่ื งาํ ยๆ พยางค๑เดยี วทุกคน พลอยเคยไดย๎ ินเจา๎ คณุ พอํ ทํานหวั เราะเยาะ เพอ่ื น ฝูงขุนนางบางคน ทีต่ ั้งชอื่ ลกู ยาวๆ วาํ ทาํ เทยี มเจา๎ เทยี มนาย จัญไรจะกนิ อยํางท่ีบา๎ นพระพพิ ัฒน๑ใกล๎ๆกนั ตงั้ ชื่อลกู คลอ๎ ง จองกัน เป็นจังหวะวาํ เพ็ญพิสมยั ใสสคุ นธรส สดสําราญจติ สนทิ เสนหํ า เจ๎าคุณพอํ ทํานเคยเอามารอ๎ งให๎แมฟํ ัง เปน็ จงั หวะ แลว๎ บอกวําดงั เหมือนเพลงแขกเจา๎ เซ็น ในทส่ี ดุ เรอ่ื งใหญทํ ท่ี าํ ใหช๎ วี ติ ของพลอยเปลย่ี นแปลงไปมาก กเ็ กดิ ขน้ึ จรงิ ๆ คนื หนง่ึ แมขํ น้ึ ไปหาเจา๎ คณุ พอํ บนตกึ แตํ หา๎ ทุมํ พลอยอยูทํ เี่ รอื นนอนคอยแมํจนหลบั ไป มาตกใจตื่นข้ึนอีกทีหนง่ึ ตอนตีสามกวําๆ เหน็ แมํเขา๎ มาจดุ ตะเกียงในหอ๎ ง แล๎วตรงเข๎ามาปลกุ พลอย มพี อํ เพิ่มซงึ่ นอนอยขํู า๎ งนอก เดินเข๎ามาอยํางงงๆ \"พลอยไปกบั แม\"ํ เสยี งแมํพดู อยาํ งแคน๎ ใจ ใบหน๎าของแมอํ าบไปดว๎ ยน้าํ ตา \"เมอ่ื ทาํ นไมเํ ลย้ี งแมํแล๎ว แมํก็จะไป ตามยถากรรม เราก็คนมชี าติมสี กุลเหมือนกนั ใครจะไปยอมให๎กดหัวกนั อยํางขี้ข๎า พอํ เพ่ิมเปน็ ลกู ผช๎ู าย ต๎องอยูํทางน้ี เจา๎ คุณพํอทาํ นไมยํ อมให๎แมเํ อาไป อยํทู างน้ีละกฝ็ ากเนือ้ ฝากตัวกับทาํ นให๎ดีๆ สวํ ยพลอยแมไํ มยํ อมทงิ้ ไว๎ เดี๋ยวมันจะรุมกันขมํ เหง ถงึ แมจํ ะไมํมีปญั ญาเลยี้ ง เจ๎านายของเรากย็ ังมี แมํจะเอาพลอยไปถวายเสดจ็ \" พูดแล๎วแมกํ ก็ ม๎ หนา๎ นรอ๎ งไห๎ไปพลาง เอาชายผา๎ แถบยอ๎ มกา๎ นดอกกรรณกิ าร๑ ทีแ่ มํหํมอยูขํ ้นึ ซบั น้าํ ตาไปพลาง เหมอื นหน่ึงใจแมจํ ะขาด ฝา่ ยพอํ เพิม่ พอได๎ยนิ แมํ บอกวําจะละไว๎ท่ีบา๎ น ก็ยนื รอ๎ งไหโ๎ ฮลั่นบ๎าน ท้ังกลางดึก พอไดย๎ นิ แมบํ อกวาํ จะเอาไปถวายเสดจ็ พลอยกเ็ ขา๎ ใจทนั ที เพราะพลอยเคยไดย๎ นิ เรอ่ื งเสดจ็ ของแมํ จากปากแมอํ ยํู เสมอ เสดจ็ ประทบั อยใูํ นวังหลวง แมเํ คยอยทํู น่ี นั่ ตงั้ แตเํ ด็กๆ จนทลู ลาออกมาอยูกํ บั เจา๎ คณุ พํอ เพราะญาตทิ างแมชํ ักนําให๎ แมบํ อกวาํ ความจริงแมํเป็นพระญาติเสด็จเหมือนกนั พํอของแมหํ รอื ตาของพลอย เป็นหลานของเจ๎าจอมมารดาของเสดจ็ แตํแมํบอกแตเํ ทาํ นี้ แลว๎ บอกพลอยวาํ \"อยําพูดไป เราเปน็ ขา๎ ทําน ไปนับญาตกิ ับเจ๎านายไมดํ ี เด๋ียวเหาจะข้ึนหวั \" เร่ืองเหา ขึน้ หวั หรอื จญั ไรจะกนิ เม่ือไปเก่ยี วกับเจา๎ นายน้ี พลอยเคยไดย๎ นิ เสมอ ถา๎ เจา๎ คุณพํอไมพํ ดู แมํก็พูดบอํ ยๆ จนพลอยเคยนกึ วาํ เจ๎านายคนน้ัน ถ๎าจะเป็นเหากันชกุ ชุม เหมอื นกับนางชบุ ลกู ครอกในบ๎าน พลอยไปเลนํ ดว๎ ยทีไร เปน็ ติดเหามาทุกที พลอยเคยถามเรื่องน้กี ับเจ๎าคณุ พอํ เห็นทํานหวั เราะงอหาย แลว๎ ก็ไมพํ ูดวาํ กระไร
เรอ่ื งทเ่ี กย่ี วกบั เสดจ็ นน้ั แมเํ คยบอกวาํ ถา๎ พลอยโตขน้ึ อกี สกั หนอํ ยกจ็ ะสงํ ตวั ไปถวาย แมเํ คยขออนญุ าต เจา๎ คณุ พอํ แลว๎ ในเรือ่ งนี้ ทํานก็ไมํขดั ขอ๎ ง บอกวํา \"ดีเหมือนกนั เดก็ มนั จะไดม๎ คี วามร๎ู\" แตํแลว๎ ทํานก็ขอผลดั วํา อยาํ เพ่งิ สํงไป เพราะ ทํานไมมํ ลี ูกเล็กๆจะเลํนด๎วย ฉะน้นั พอแมํเอยํ ปากวาํ จะพาตัวไปถวายเสด็จ พลอยก็เข๎าใจทนั ที แตํโดยท่ีเห็นแมรํ ๎องไห๎ มาก และพํอเพ่ิมกส็ งํ เสียงดังล่ัน พลอยกไ็ ดแ๎ ตํนงั่ ตกตลึง ดจู ะพูดจาอยาํ งไรกไ็ มํออก แมเํ หน็ พอํ เพม่ิ รอ๎ งไหด๎ งั ๆ กด็ งึ ตวั มากอดไว๎ แลว๎ กระซบิ ปลอบโยนเบาๆ ตวั แมเํ องกห็ ยดุ รอ๎ งไหล๎ งบา๎ ง เพราะกลวั พอํ เพมิ่ จะเอะอะไปใหญํ พอเหน็ พํอเพม่ิ สงบลงบ๎างแล๎ว แมํก็ใช๎ให๎ไปตามนางพิศมาชํวยเกบ็ ของ คนื นน้ั ทง้ั คนื แมเํ กบ็ ของอยกํู บั นางพศิ พอรงํุ สาง แมกํ ใ็ หน๎ างพศิ ขนของไปไวท๎ ศ่ี าลาทาํ นาํ้ และใหไ๎ ปตามเรอื มาลาํ หนงึ่ สาํ หรบั พลอยน้นั แมํจบั ลา๎ งหน๎าเกล๎าจุก แตงํ ตวั เตรียมไวแ๎ ตํกํอนรํุง และให๎นง่ั คอยอยทูํ เ่ี ฉลยี งหนา๎ เรอื น ระหวํางท่ี คอยอยูนํ นั้ เอง พลอยไดย๎ ินเสียงใครเรียกเบาๆ ทีข่ ๎างเรือน พอชะโงกหน๎าออกไปดู ก็เหน็ คณุ เชยมายืนหนา๎ ตืน่ ๆอยูํ ในมือ ถอื หอํ อะไรหํอหนงึ่ \"แมพํ ลอย\" เสียงคุณเชยเรยี กเบาๆ \"อยําเอะอะไป ลงมานี่เดย๋ี ว\" พลอยเหลอื บไปดเู หน็ แมยํ งั วนํุ อยใํู นเรอื น จงึ คอํ ยๆยอํ งลงบนั ได พอเดนิ ไปถงึ ตวั คณุ เชย คณุ เชยกค็ วา๎ ขอ๎ มอื ดงึ ตวั พลอยเขา๎ ไปใตถ๎ ุนเรอื น แลว๎ ถามดว๎ ยเสียงสน่ั ๆวํา \"นแ่ี มํพลอยจะไปจริงๆหรอื คณุ อุํนบอกฉันเม่อื ก้ีนีเ้ อง แตํฉันยงั ไมเํ ชื่อ\" พลอยเหน็ หนา๎ คณุ เชยซดี ๆ แลว๎ นกึ ถงึ ทเ่ี คยวง่ิ เลนํ กนั อยทํู กุ วนั กต็ น้ื ตนั ใจ ไดแ๎ ตพํ ยกั หนา๎ คณุ เชยยงั ไมปํ ลอํ ยแขน พลอย และมือท่ีกําแขนพลอยน้นั เยน็ เฉียบ พอเหน็ พลอยพยกั หนา๎ รบั คาํ นาํ้ ตาเมด็ โตๆ กร็ วํ งจากนยั นต๑ าของคณุ เชย และไหลลงมาถกู แขนของพลอย หลาย เม็ด \"โธแํ มํพลอย\" คุณเชยพูดเสยี งเครอ่ื \"แมํพลอยไปเสยี แล๎วฉนั จะเลํนกับใครลํะ แมพํ ลอยอยําลมื ฉันนะ\" คุณเชยพดู ซํ้าๆ อยหํู ลายหน เมอ่ื ไดย๎ นื ดหู นา๎ กนั อยอํู กี สกั ครหํู นง่ึ คณุ เชยกย็ น่ื หอํ ทถ่ี อื มาดว๎ ยนน้ั ให๎ พลางกลาํ ววาํ \"น่แี มพํ ลอย ฉนั ให๎ จนั อับ ฉนั แอบขโมยคุณอํุนเธอมาจากบนตกึ แมพํ ลอยเอาไว๎กนิ กลางทางกแ็ ลว๎ กัน\" พลอยรบั หอํ จนั อบั จากมอื คณุ เชย เหมอื นอยาํ งกบั เปน็ ของอนั มคี าํ เปน็ เสยี ทส่ี ดุ แลว๎ จะพดู จากบั คณุ เชยอยาํ งไร ก็ พูดไมํออก เพราะคอนัน้ ตบี ตนั ไปด๎วยความร๎ูสึก มองดูหนา๎ คณุ เชยก็เหน็ พราํ ไปหมด เพราะนัยนต๑ านนั้ มีน้ําตาไหลลน๎ มาก บอยํู พอดีเสยี งแมํเรยี กช่อื พลอยเบาๆ สองสามคร้ังบนเรือน พลอยก็ไดโ๎ อกาส สะบดั แขนหลดุ จากมอื คณุ เชย รบี หันหลงั ให๎ วิ่งหนีกลบั ขน้ึ เรือนไปหาแมํ
\"พลอยมานี่\" เสียงแมํเรียกในห๎องอกี ครั้งหนึง่ พลอยก็รบี เข๎าไปน่งั ข๎างๆตัว แมเํ กบ็ ของเสรจ็ เรยี บรอ๎ ยแล๎ว ของใช๎ ตํางๆเป็นพวก ถ๎วยโถโอชาม แมถํ ือวําเป็นของบา๎ นน้ี จงึ รวบรวมไว๎ตํางหากอีกท่ีหน่ึง คงเก็บแตเํ สือ้ ผา๎ ข๎าวของจกุ ๆจิกๆ สวํ นตวั ของแมํแท๎ๆ ใสหํ บี ไมบ๎ ุหนังสดี ําเปน็ ลายทอง รูปหงส๑มงั กรสองใบ สํวนผ๎าผํอนของพลอยน้ัน แมํรวบรวมใสหํ บี ชนิด เดียวกนั แตสํ แี ดง ใบยอํ มกวําอีกใบหนึ่ง ทนี่ อนหมอนมุ๎งตาํ งๆ แมทํ ง้ิ ไว๎ทเี่ รือน พํอเพ่มิ อยตํู อํ ไปจะได๎ใช๎ ตัวแมํเองจะไปหา เอาขา๎ งหน๎า พลอยย่งิ เหน็ ข๎าวของ ทเี่ คยใชร๎ ํวมกนั อยทูํ กุ วนั ถกู แบํงสรรปนั สวํ น ก็ยิ่งมีความร๎ูสกึ มากขน้ึ เพราะทุกอยํางก็ เหน็ เปน็ อาการของ บา๎ นแตกสาแหรกขาดแท๎ๆ นา้ํ ตาที่อยูใํ นลูกตาก็หลง่ั ไหลออกมา จะหา๎ มเทําไรกไ็ มํหยุด แมเํ อาผา๎ เชด็ นาํ้ ตาไห๎ พลางเหลอื บเหน็ หอํ ของทพ่ี ลอยถอื อยใํู นมอื จงึ ถามขน้ึ วาํ \"พลอย นัน่ หํออะไรลกู \" \"หอํ ...\" พลอยหยดุ สะอ้นื แลว๎ กลาํ วตะกกุ ตะกกั ตอํ ไป \"หํอจนั อับจะ๎ แมํ\" \"ใครให\"๎ แมํถาม แตแํ ล๎วก็เดาออกพูดตํอไปทันทวี ํา \"คุณเชยหรือ\" พลอยไดแ๎ ตพํ ยกั หนา๎ รบั คาํ แมกํ าํ ลงั ปดิ หบี อยกํู ห็ ยดุ นง่ิ เอามอื วางพาดไวบ๎ นฝาหบี ครหํู นง่ึ ตาเหมอํ มองออกไปนอก หน๎าตาํ ง เหมือนจะตรกึ ตรองตดั สนิ ใจอะไรอยูํ แตแํ ลว๎ แมํกถ็ อนใจใหญสํ ลัดหนา๎ พลางหนั มาทางพลอย เอาผ๎าเช็ดนํ้าตา ให๎อกี แลว๎ หลังลูบหวั พลอยพดู วาํ \"น่งิ เสียพลอย อยาํ รอ๎ งไหไ๎ ปเลยทูนหัวของแมํ แมํเป็นคนที่รักพลอยมากท่สี ดุ ไมํมีใครจะรักลกู เกนิ ไปกวําแมํได๎ ไป เสยี กบั แมเํ ถดิ แมรํ ักลกู จงึ อยากให๎ลกู ได๎ดี ไปอยใูํ นวังทีต่ ําหนักเสด็จ อีกหนํอยก็จะสนกุ สบาย ไมคํ ดิ ถงึ บา๎ นเสยี อีก\" แมนํ ิ่ง อยอํู ีกครํูหนง่ึ แล๎วกระซบิ ด๎วยเสียงส่นั เครือวํา \"พลอย ขนึ้ ไปบนตึกไปกราบลาเจา๎ คุณพํอเสยี เสร็จแล๎วตามไปที่ทํานํา้ แมจํ ะคอยอยํูท่ีน่นั \" วาํ แล๎วแมํกห็ ันหนา๎ หนี เริม่ ยัดของลงหีบอยาํ งกลุ กี จุ อ และปดิ ฝาหบี อยาํ งแรง เหมอื นกบั จะใช๎อาการ และเสียงนน้ั ชวํ ยเพมิ่ ความแนํนอน ในการ ตดั สินใจใหย๎ ิ่งข้นึ พลอยคอํ ยๆ ยอํ งออกจากหอ๎ ง เดนิ ผาํ นเฉลยี งลงบนั ไดอยาํ งชา๎ ๆ เพราะมนั เปน็ ครง้ั สดุ ทา๎ ย ทพ่ี ลอยจะลงจากเรอื น ท่ี อยูํมาต้ังแตเํ กิด ฝาเรอื นทกุ ฝาจะมีตาํ หนิ มีรอยอยาํ งไรทพ่ี ลอยรจ๎ู กั ดี ตาํ หนิและรอยตาํ งๆ เหลาํ นั้น ก็เหมือนจะเดนํ ออกมา ใหเ๎ ห็นไดช๎ ัดในคราวนี้ รอํ งกระดานทกุ รํอง ที่พลอยเคยน่ังทบั นอนทบั และแอบท้งิ ของลงไปข๎างลาํ ง ดูเหมอื นจะเรยี กรอ๎ ง ใหพ๎ ลอยหยุดรํา่ ลา จนถงึ ขัน้ บนั ได แตลํ ะข้นั ทีเ่ คยถด๎ ขน้ึ ลง และราวบันได ท่ีเคยโหนเลนํ กบั คณุ เชยเป็นประจํา ดเู หมือนจะ โตกวําเกาํ เดนํ กวาํ เกํา เพ่ิมความสําคญั ข้ึน ในคราวที่จะจากกันไปในวนั น้ี คณุ เชยหายไปจากใตถ๎ นุ บา๎ นแลว๎ ไมทํ ราบวาํ ไปหลบอยทํู ไ่ี หน พลอยเดนิ ขา๎ มลานบา๎ นชา๎ ๆ เหลยี วดรู อบๆตวั เหมือนกับจะส่งั ลาสถานท่ี และสิง่ แวดล๎อมทเ่ี ห็นกนั มาทกุ วนั ต๎นปีบต๎นใหญํทไี ด๎อาศยั รมํ เลํนหุงข๎าวหงุ แกงกบั คุณเชย และเคยชวํ ยกนั เก็บดอกไปให๎แมํ ผสมกับยาเสน๎ มวนบหุ รใ่ี ห๎เจา๎ คุณพํอ พลอยนกึ ขึ้นมาวาํ แมํไปเสียแล๎วใครจะเป็นคนมวน
บุหร่ี เพราะแมเํ คยทาํ อยํคู นเดียว และเปน็ การใหญํเตม็ ที เพราะไหนจะต๎องตม๎ น้ําผึง้ น้ําสับปะรดและชะเอมไว๎คลุกกับยา เสน๎ เมอื งสอง ไหนจะตอ๎ งมวนยาเสน๎ เข๎าแบบกระดาษทิ้งไว๎เปน็ ตัว ไหนจะตอ๎ งรดี ใบตองแล๎วตดั ให๎พอดี ของเหลําน้ีถา๎ แมํ ไมํทาํ ใหใ๎ ครจะทํา พลอยเดินผาํ นต๎นเขีย้ วกระแต ซ่งึ แมํเคยเกบ็ ไปรอ๎ ยมาลยั ใสํจุกให๎ ผาํ นตน๎ กรรณิการ๑ ซึ่งแมํสง่ั ให๎มาเกบ็ ดอกทีร่ ํวง ไปใหแ๎ มทํ ุกเชา๎ เพราะแมํจะไดต๎ ัดเอากา๎ นตากแดดไว๎ย๎อมผ๎าแถบ ผํานตน๎ ชะลดู ซงึ่ สํงกลนิ่ ไกล แตํหาดอกไมใํ ครํ พบ ทกุ อยํางลว๎ นแตํเรียกพลอยให๎หยุด ใหเ๎ หลียวมอง แตํพลอยก็ก๎าวขาเดนิ ไปจนถงึ บนั ไดหลงั ตึก พอถงึ เฉลยี ง พลอยกล็ ง คลาน พอเขา๎ ไปใกล๎ตวั เจา๎ คณุ พํอ ก็ลงกราบ แล๎วกน็ ัง่ ก๎มหน๎า เอามอื แคะกระดานแก๎ขวยน รอฟังวําทํานจะพดู วําอยาํ งไร เมื่อนั่งอยํูสักครหํู นง่ึ ไมํมีเสยี งอะไร จากเจา๎ คุณพํอเลย นอกจากเสยี งกระแอมและเสยี งบ๎วนนํา้ หมาก พลอยกล็ งกราบอกี ครั้ง แลว๎ คลานถอยไป ทางบันได \"พลอย\" เสียงคุณอํุนเรยี กออกมาจากในหอ๎ ง \"มานี่\" พลอยสะดง๎ุ สุดตัว ลงั เลจะเข๎าไปดหี รือไมํดี เมื่อตดั สินใจไมํถูก ก็เหลยี วไปดหู นา๎ เจา๎ คณุ พํอ เหน็ ทํานพยักหนา๎ เข๎าไปทางในห๎อง เหมอื นกับจะบอกให๎พลอยเข๎าไป พอดเี สยี งคณุ อนํุ เรยี ก อีกครัง้ หน่ึง พลอยกค็ ลานเขา๎ ไปในห๎อง หอ๎ งนน้ั มดื ครม้ึ อยเํู ปน็ ประจาํ เพราะคณุ อนํุ เธอไมชํ อบแสงแดด วาํ จะทาํ ใหผ๎ วิ เสยี ในหอ๎ งนน้ั อบอวลไปดว๎ ย กลน่ิ อบ กลน่ิ ร่ํา ฝาผนังสามด๎านมีตว๎ู างเรยี งไวห๎ ลายใบ ในตูบ๎ รรจเุ ครือ่ งเงนิ และเคร่ืองถมเปน็ อนั มาก นอกจากนั้นกม็ กี ําป่ันเหล็ก วางอยํอู ีกหลายใบในเงามืด บรรจุเคร่อื งเพชรเคร่ืองทอง ที่คุณอนุํ ถือกญุ แจแตํผู๎เดยี ว คณุ อํุนนง่ั อยูกํ ลางหอ๎ ง มีเชี่ยนหมาก เงิน กระโถนเงินวางอยํใู กลๆ๎ วนั นนั้ เปน็ วันพุธ คุณอุํนนํุงผ๎าลายเขยี ว ขดั เปน็ มันแขง็ กรําง หํมผ๎าแถบสจี ําปาแกํ คณุ อนํุ เปน็ คนมีระเบียบ การแตงํ ตวั แตลํ ะวนั นน้ั กเ็ รยี บร๎อยเปน็ อยาํ งยิ่ง คณุ อํนุ หวีผมท่ีใสนํ ้าํ มันไว๎อยาํ งเรยี บรอ๎ ย ไมมํ กี ระดกิ ท่ีไรผม นั้นกก็ ันไว๎ เรยี บรอ๎ ยตามปกติ พอเห็นพลอยคลานเข๎ามา คณุ อนํุ กห็ ยิบตลบั งาใสขํ ผ้ี ึง้ สีปาก มาเปิดเอาข้ีผึ้งพงั แพวขน้ึ สี แลว๎ ถามด๎วยนํา้ เสียงทีไ่ รค๎ วามปรานีวาํ \"จะไปกบั แมํหรือแมํตวั ดี\" พลอยนง่ิ เงยี บ กม๎ หนา๎ มองกระดานไมกํ ระดกุ กระดกิ รส๎ู กึ หนาวเยน็ ตามเนอ้ื ตวั ขน้ึ มาอยาํ งบอกไมถํ กู \"ไปละก๎อไปใหพ๎ น๎ นะยะ\" คุณอุํนพูดตอํ \"อยาํ ทํากลบั ไปกลับมา จะเสยี รัศมีแมผํ ด๎ู แี ปดสาแหรก\" พลอยน่ิงเงยี บอีก เพราะถงึ จะตอบกไ็ มรํ ู๎จะตอบอยํางไรถูก \"ไป ! ไปให๎พ๎น\" คณุ อนุํ ไลํสํง \"นังคนนลี้ ูกแมํ ลกู เสอื ลูกตะเข๎เลีย้ งไมํได๎\" คาํ อาํ ลาของคณุ อนํุ มเี พยี งเทาํ นน้ั เอง พลอยกม๎ ลงไหวแ๎ ลว๎ รบี คลานออกจากหอ๎ ง ผาํ นเฉลยี งหลงั อยาํ งรวดเรว็ เพราะ ใจพลอยน้ัน กลับเปลยี่ นเปน็ อยากไปเสยี ให๎พ๎น พอลงจากตึกได๎พลอยก็รีบว่ิง ตรงไปยังทาํ นาํ้ ท่แี มํคอยอยํูกับนางพิศ มพี ํอ เพม่ิ มายืนกอดเสารอ๎ งไห๎ กระซิกๆอยูํ
เมอ่ื พลอยมาถงึ ทาํ นาํ้ แมกํ ไ็ มไํ ดพ๎ ดู จาไตถํ ามวาํ อะไรทง้ั สน้ิ รบี เรงํ ใหน๎ างพศิ บาํ ว พาพลอยเขา๎ ไปในเกง๐ เรอื แมตํ รง เข๎าไปกอดพํอเพม่ิ กระซิบสั่งอะไรเบาๆ อีกสองสามคํา เสียงพอํ เพ่ิมสะอน้ื ถเึ่ ขา๎ และดงั ข้นึ กวําเกาํ แลว๎ แมํกร็ ีบลงมาในเรอื ส่ังคนแจวให๎ออกเรอื พลอยมองออกไปนอกเรือทางบ๎าน เหน็ แตเํ สาศาลาทีป่ กั อยใูํ นน้ํา พอเรอื ออกจากทาํ มาไกลอีก เลก็ นอ๎ ย จึงได๎เห็นหลงั คาตกึ เจา๎ คุณพอํ เห็นรั้วเหลก็ กาํ แพงบ๎าน และศาลาทาํ นํา้ ท้ังหลัง มพี อํ เพิม่ ยืนกอดเสารอ๎ งไหส๎ ะอกึ สะอื้นอยใํู นทาํ เกํา คร้นั แล๎วภาพเหลําน้นั ก็เริ่มไกลออกไปทุกที จนในทส่ี ดุ ก็ลบั ตาไป มีภาพบา๎ นอ่นื ๆ ภาพเรือกสวนขา๎ ง คลอง เขา๎ มาแทนที่ ยงิ่ ใกล๎ปากคลองเขา๎ ไป บ๎านชอํ งและแพสองขา๎ งทางก็หนาแนนํ ขึ้น ผู๎คนทส่ี ญั จรไปมาทง้ั ทางนํ้า และ ทางบกกจ็ อแจยงิ่ ขึน้ พลอยเพํงดภู าพตาํ งๆ ที่เต็มไปด๎วยสสี นั และผํานไปประดจุ ฉากเคลื่อนท่ไี ด๎ อยํางตนื่ ตาตื่นใจ พอเรือ ออกจากคลองแมพํ ูดด๎วย พลอยกห็ าสนใจไมํ เพราะความรูส๎ ึกตระหนกตกใจ ท่ีได๎รับแตํเมอ่ื คนื ตอนดึก เม่ือแมํมาปลกุ ความเศรา๎ สลดใจตอนทจี่ ะตอ๎ งจากบ๎าน และความขมขน่ื ใจ จากถ๎อยคําของคณุ อุนํ เมอ่ื ตอนจะจากกัน กระทาํ ใหป๎ ระสาท ความรู๎สึกของพลอยมึนชาอยูํ ประกอบกบั มาได๎เห็น ของใหมทํ น่ี ําตนื่ เตน๎ ตาํ งๆ ทาํ ใหพ๎ ลอยมคี วามสนใจคาํ พูดของแมแํ ตํ น๎อย พอเรอื มาถงึ กลางแมนํ าํ้ พลอยมองดฃู ฝง่ั ตรงขา๎ มกย็ ง่ิ รส๎ู กึ ตน่ื เตน๎ ยง่ิ ขน้ึ ถงึ กบั อดใจไวไ๎ มไํ ด๎ ตอ๎ งสะกดิ ถามแมวํ าํ \"แมํจา๐ น่นั อะไรนะํ แมํ\" พลอยชม้ี ือไปท่ีหลังคากระเบื้องสี มชี ํอฟา้ ปดิ ทองระยับรมิ ตลงิ่ \"ตาํ หนักแพไงลกู \" เสียงแมํตอบ พลอยไมเํ ขา๎ ใจวาํ ตําหนกั แพนัน้ คอื อะไร เปน็ ของใคร และมไี วท๎ ําไม เพราะความ สนใจและความอยากรอู๎ ยากเห็นนนั้ กําลงั เปล่ียนไปโดยเร็ว และย่ิงเพม่ิ ขน้ึ ทกุ ที พลอยชี้มอื ขา๎ มตาํ หนักแพไป แลว๎ ถามแมํ วาํ \"แลว๎ โนํนละํ แมํ ท่ียอดสูงๆน่ัน พระเจดยี ๑อะไร วดั อะไร จ๏ะแมํ ใหญํโตเสยี เหลอื เกิน\" แมหํ วั เราะกก๊ิ กอดพลอยไวแ๎ ลว๎ ตอบวาํ \"ไมใํ ชวํ ดั ดอกลูก นน่ั แหละวังหลวงทีล่ ูกจะไปอยูํลํะ ท่ียอดแหลมๆ สูงๆ น่นั คอื ยอดพระมหาปราสาท ทเ่ี ห็นเหมือนหลังคาโบสถน๑ น้ั คือ พระมณเทยี ร ประเดี๋ยวเราไปข้นึ จากเรอื ที่ทาํ พระ แล๎วเดินยอ๎ น ไปหนอํ ย กเ็ ข๎าประตศู รีสดุ าวงศ๑ไปในวัง\" \"แล๎วเสดจ็ ทาํ นประทับอยํูหลงั ไหนลํะแมํ ทีย่ อดสงู ๆนัน่ หรือจ๏ะ\" แมหํ วั เราะอกี \"เปลําลูก ทาํ นไมไํ ดป๎ ระทบั ที่นน่ั หรอก ถา๎ แมไํ ปทลู เสด็จวํา พลอยถามอยํางน้ี เปน็ ไดท๎ รงพระสรวลไป นานทีเดยี ว เสดจ็ ทํานก็ประทับอยูทํ ตี่ าํ หนักของทําน อีกหลังหนึ่งตาํ งหาก มองจากนไี่ มเํ หน็ ... พลอย ! อยําชะโงกจากเรอื ให๎มากนัก เดย๋ี วรํวงลงน้ําไป\" พลอยรบี ถอยเขา๎ มาในเรอื ตามคาํ แมํ นง่ั อยใํู นเรอื พลางหวั ใจเตน๎ ตกึ ตกั ดว๎ ยความตน่ื เตน๎ \"น่ันหรอื คือทอ่ี ยขํู องเรา ตํอไป\" พลอยนกึ แตใํ นใจ \"ชํางใหญํโตสวยงามเสียจริงๆ ตกึ เจา๎ คณุ พํอวาํ ใหญํโตแล๎ว ยังไมํเทาํ ซีกเดียวของวังหลวง\" นึก ข้นึ มาพลอยชกั เฉลยี วใจ ถามแมวํ าํ
\"วังหลวงน้ีเปน็ ของเสด็จหรือจะ๏ แมํ\" \"ไมํใช\"ํ แมรํ อ๎ งเสียงหลง \"วงั หลวงกเ็ ป็นของพระเจ๎าอยูํหัวทาํ นซลี กู ท่พี ลอยเหน็ นัน่ แหละ เป็นพระท่นี ่ัง ทปี่ ระทับ ของทาํ นท้ังนั้น เสดจ็ และเจา๎ นายอ่ืนๆ ทาํ นมตี าํ หนักอยํขู ๎างใน ผ๎ูชายเขา๎ ไปไมไํ ด๎ มีแตํพวกเราผหู๎ ญิง ล๎วนๆ ถา๎ ผ๎ูชายเขา๎ ไป ได๎ แมํกไ็ มํต๎องท้ิงพอํ เพิม่ ไว๎ นีเ่ พราะจนปญั ญาแมจํ ริงๆ จงึ ไมํได๎เอามา\" \"แล๎วแมํจะไปอยูํกับพลอยในนน้ั หรือแมํ\" พลอยถามด๎วยความเป็นหวํ ง แมนํ ง่ิ ไปครหํู นง่ึ แลว๎ ถอนใจใหญตํ อบวาํ \"แมจํ ะไปอยํูกํอน แตํแลว๎ แมํกจ็ ะตอ๎ งไปทํามาหากิน ... อยําไปพดู ถึงมนั เลย ดูกันไปกํอนเถอะลูก\" ระหวาํ งนน้ั เรอื เขา๎ ไปจอดทท่ี าํ พระ แมจํ งู มอื พลอยขน้ึ จากเรอื แลว๎ ใหน๎ างพศิ จดั การเอาของขน้ึ สวํ นหนง่ึ ใหฝ๎ ากเขา ไว๎ที่ทาํ กํอน สายๆจะจ๎างคนเขาขนเขา๎ ไปในวัง สํวนหบี ของพลอยใบเลก็ แมํให๎นางพิศแบก ตามมาเลยทีเดียว สองแมลํ กู เดนิ เลาะกาํ แพงวงั เรอ่ื ยมา มนี างพศิ ตามหลงั เดนิ ไดส๎ กั ครหํู นง่ึ กเ็ ลย้ี วเขา๎ ประตชู น้ั นอก พลอยกย็ ง่ิ ตน่ื ตา ตื่นใจยิง่ ข้นึ เพราะภายในบริเวณวังนัน้ ดเู ต็มไปดว๎ ยตึกกราม ซง่ึ พลอยเห็นวาํ ใหญํโตมหมึ า ผู๎คนทเี่ ดนิ เข๎าออก ก็ดยู ัดเยียด เบียดเสียดกนั ตลอดจนหาบของขายและของท่วี างขาย กด็ ูมีมากมายเหลอื ขนาด ตรงหน๎าพลอยเขา๎ ไป มีกาํ แพงสูงอีก ช้ันหนง่ึ เปน็ กําแพงทบึ มีประตูใหญํเปดิ กวา๎ งอยูํ สงั เกตดคู นที่เดินเข๎าประตู และออกจากประตูดสู บั สนไปหมด บางคนก็ รอ๎ งทกั กนั เอะอะ บางคนก็เดินก๎มหนา๎ ก๎มตารีบไป เหมือนหนึง่ มธี ุระร๎อน คนทง้ั หมดเป็นผห๎ู ญิงทั้งสิ้น แตํงกายแปลกๆกนั ท่ี เปน็ ผใ๎ู หญหํ รือกลางคน กห็ มํ ผา๎ แถบข๎างใน หมํ ผ๎าแพรจีบทับข๎างนอกอีกผนื หนึ่ง ลางคนท่สี าวหนํอยกใ็ สเํ สอ้ื จบี เอว แขน พวง มตี ้ังแตํเส้ือเรียบๆ จนตดิ โบว๑ยิบไปทัง้ ตัว พลอยดผู ๎าหํมแมแํ ละกิริยาท่เี ดนิ ดูเหมือนกับคนอ่นื ๆ การแตงํ กายของแมํ และทําทางเปน็ แบบเดยี วกนั กับคนทเี่ ดนิ เขา๎ ๆออกๆ อยํนู ัน้ คนบางคนเห็นแมกํ ร็ อ๎ งตะโกน ทกั วํา ไปไหนมา ไมไํ ด๎เห็นเสีย นาน บางคนแมกํ ย็ กมือไหว๎อยํางนอบน๎อม สวํ นบางคนมองแมจํ นเหลียวหลงั แตแํ มํก็ทาํ เมนิ เสยี แตปํ ากนัน้ บนํ ปรารภดงั ๆ กับนางพิศวํา \"คนเราบางคนมนั ชาํ งตายยากเสียจริงๆ นะพิศนะ\" และมีเสียงนางพศิ ตอบสวนควันมาทันทีวาํ \"บําวก็วําอยํางงัน้ แหละเจา๎ คํะ\" แล๎วก็มีเสียงนางพิศถํมนํา้ หมาก ดว๎ ยเสียงอนั ดัง \"อ๎อ ! พลอย\" แมํพูดขนึ้ เหมือนอยํางกับเพงิ่ นกึ อะไรออก \"เวลาเขา๎ ประตูละก็ ต๎องขา๎ มธรณีประตูใหพ๎ น๎ เทียวนะ อยาํ ไปเหยยี บหรอื เอาเทา๎ ไปเตะเข๎า เดยี๋ วจะเกดิ เรือ่ ง\" พดู แลว๎ แมกํ น็ าํ พลอยรบี เดนิ ใกลป๎ ระตเู ขา๎ ไป พลอยสะดง๎ุ สดุ ตวั ความสนใจหลดุ จากของแปลกอน่ื ๆ มารวมอยทํู ่ี ธรณปี ระตู ทเี่ ห็นอยูขํ า๎ งหนา๎ ทันที ธรณปี ระตนู ัน้ ทาํ ด๎วยไมเ๎ หลย่ี มคํอนขา๎ งใหญํ แตํไมํใหญํถงึ กบั จะข๎ามไมพํ น๎ มรี อยคน มาปดิ ทองไวบ๎ ๎าง เป็นระยะๆ และใกล๎ๆ ขอบประตนู นั้ กม็ ีธูปปักอยํูที่ริมขอบประตู ด๎านในน้ัน มผี ห๎ู ญิงสาวบ๎างแกบํ า๎ ง นัง่
อยสํู องข๎าง พลอยมาทราบทหี ลังวาํ หญิงเหลํานั้น มหี น๎าที่เฝ้าประตวู ัง และหนา๎ ที่อ่นื ๆ อีกมากมายหลายอยาํ งในวงั เปน็ ขา๎ ราชการอยูใํ นกรมโขลน ชาววงั ท่วั ๆไป เรยี กกนั วํา โขลน ถา๎ หากแมไํ มเํ ตอ่ื นพลอยขน้ึ มาโดยกระทนั หนั เรอ่ื งธรณปี ระตวู งั พลอยกอ็ าจไมรํ ค๎ู วามสาํ คญั และไมสํ นใจ และดว๎ ย เหตนุ ้นั พลอยจงึ อาจก๎าวข๎ามธรณีประตนู น้ั เข๎าไปโดยมิต๎องพะวังอยํางใดเลย แตพํ อแมพํ ูดขึ้นมา ความสนใจของพลอย ก็ หลุดจากที่อ่นื มาอยทูํ ่ธี รณีประตนู ั้นแหงํ เดยี ว และเพงํ เลง็ ธรณปี ระตนู ัน้ ด๎วยความวติ ก วิจารณเ๑ ป็นอยํางยงิ่ พลอยยง่ิ เดนิ ใกลธ๎ รณปี ระตนู น้ั เขา๎ ไป ธรณปี ระตนู น้ั กย็ ง่ิ ดทู ง้ั สงู ทง้ั ใหญํ เพม่ิ ความนาํ สะพงึ กลวั ยง่ิ ขน้ึ ทกุ ที สง่ิ อน่ื ๆท่ี อยูํรอบๆตวั นนั้ ดเู ลอื นรางหายไปหมด แม๎แตํคนทเ่ี ดินเขา๎ เดนิ ออกกนั อยาํ งสบั สนนนั้ กจ็ างลงไป เห็นแตเํ ปน็ เงาๆ สงิ่ ท่ีเดนํ อยํูในสายตาของพลอย และยง่ิ เดนํ ขึน้ ทกุ ก๎าวทีพ่ ลอยเดนิ ใกลเ๎ ขา๎ ไป กค็ ือธรณีประตู ทป่ี ิดทองไว๎เป็นแหงํ ๆ นนั้ เอง จนดู เหมือนกับวํา ไดเ๎ ปล่ยี นสภาพจากทํอนไม๎ ธรรมดาสามัญทส่ี ดุ มาเปน็ สัตว๑ร๎าย อันนําสยดสยอง นอนขคํู าํ รามขวางทางอยูํ และสตั วน๑ ั้นดูเหมอื นจะรอ๎ งวํา \"อยําเขา๎ มา ! อยาํ เข๎ามา ! อยําเหยียบ ! อยําเหยยี บ ! เข๎ามาแลว๎ ตอ๎ งกา๎ วให๎พ๎น !\" สวํ นในใจของพลอยนน้ั กน็ กึ ดว๎ ยความหวาดวาํ \"ไมพํ ๎นแนํ ไมํพน๎ แนํ ! ท่นี เ่ี ปน็ วงั หลวง วงั ของในหลวง ใครทาํ ผดิ อะไรนิดเดยี วเขาเอาไปเฆ่ยี น ไปขังคุก ไปตดั หวั ใครเหยียบธรณปี ระตเู ขาเอาไปตัดหวั ! ดูซี ! ไมมํ ีใครกลา๎ เหยียบสกั คน ใครเดนิ เขา๎ เดินออกตอ๎ งกระโดดข๎ามทุกคน แตํเราก๎าวข๎ามไมํพน๎ แนํ เพราะใหญํออก อยํางนัน้ สูงออกอยาํ งนน้ั \" ใจพลอยเตน๎ ระทกึ ดว๎ ยความประหมาํ ตาทง้ั สองจอ๎ งดธู รณปี ระตนู น้ั เขมง็ และมอื ทง้ั สองนน้ั กก็ าํ แนนํ พลอยรส๎ู กึ วาํ เหงอ่ื มือออก เปยี กไปหมดในอ๎ุงมอื เท๎าทัง้ สองข๎างท่ีเดินตามแมกํ ก็ า๎ วช๎าลง นางพศิ ที่เดินถอื หบี ตามมาข๎างหลงั รอ๎ งเรํงวํา \"เดนิ เรว็ ๆซี แมพํ ลอย อยาํ ไถล ดซู ีคณุ แมํเขา๎ ประตูไปแล๎ว\" จริงอยาํ งนางพิศวํา แมกํ ๎าวขา๎ มธรณปี ระตู เขา๎ ไปอยาํ ง กระฉบั กระเฉง พรอ๎ มกับหันไปทกั ทาย กับใครคนหนึ่งทีน่ ั่งอยํูขา๎ งประตู เสยี งแมเํ รยี กคนๆนั้นวาํ จํา พลอยตดั สนิ ใจโดยรวดเรว็ เปน็ ตายอยาํ งไรกจ็ ะตอ๎ งตามไปใหถ๎ งึ ตวั แมจํ นได๎ พลอยรบี สาวเทา๎ กา๎ วเดนิ ตรง เขา๎ ไปท่ี ประตู พอถงึ ประตกู ็รูส๎ ึกตวั เย็นวูบ หลบั ตาทั้งสองขา๎ ง ยกเท๎าข๎างหนึง่ ใหส๎ งู ทีส่ ุด และกา๎ วออกไปเทาํ ที่ นกึ วาํ เปน็ ก๎าวที่ยาว ท่สี ุดในชีวิต พอวางเทา๎ ลงบนพ้ืนพลอยกล็ มื ตาขึ้น แลว๎ กเ็ ห็นวาํ ตัวเอง กําลังยืนอยํบู นธรณปี ระตูนั้นพอดี พลอยใจหายวาบ เหงอ่ื ไหลประทอุ อกมาพรง่ั พรู ไมมํ ใี จทจ่ี ะมองเหน็ โขลนทน่ี ง่ั อยํู อา๎ ปากตกตลงึ ไมไํ ดเ๎ หลยี วไปดวู าํ นางพศิ ที่เดนิ ตามมาข๎างหลงั ยกมอื ตบอกดังผลงุ พลอยเผนํ ลงจากธรณปี ระตู วิง่ ตรงไปทีต่ ัวแมํอยาํ งไมํคดิ ชีวติ \"หยุด !\" เสียงใครคนหนง่ึ ร๎องราวกับฟ้าผํา \"หยดุ เดี๋ยวนี้ ! กลับมานี่กํอน !\" เสียงนัน้ ร๎องสาํ ทับมาอีก พลอยวง่ิ มาถงึ ตวั แมํ และดว๎ ยอารามตกใจ จะวง่ิ เลยไปอกี แตแํ มคํ วา๎ แขนพลอยไว๎ แลว๎ รอ๎ งถาม ดว๎ ยความตกใจวาํ \"พลอย ! อะไรกนั ลูก ! หยดุ กํอน ลกู ไปทาํ อะไรมา !\" แตํแลว๎ แมํกเ็ ข๎าใจทันที ทรดุ ตัวลงนัง่ กอดพลอยไว๎ แลว๎ หวั เราะจนนํ้าตาไหล
\"พลอย !\" แมํพดู พลางหวั เราะพลาง \"นี่ไปเหยียบธรณปี ระตวู ังเขา๎ แลว๎ สิ แมํกเ็ ผลอไปเองไมํทนั ดู\" แล๎วแมํก็หวั เราะ ตอํ ไปอีก อยํางขบขนั เสียเต็มประดา เมอ่ื เหน็ แมหํ วั เราะอยาํ งขบขนั พลอยกใ็ จชน้ื ขน้ึ เปน็ กอง คอํ ยๆเหลยี วหนา๎ ไปดทู างประตทู เ่ี กดิ เหตุ เหน็ โขลนคนทส่ี งํ เสยี งเรียก กาํ ลังชีใ้ หพ๎ วกพ๎องดพู ลอย แล๎วก็กวกั มอื เรียกพลอย ใหก๎ ลับไปท่ีประตู พลอยเห็นดังนั้น กม็ องตาแมํ แตํแมพํ ยกั หน๎าบอกวาํ \"ไปเถิดลกู แมํจะไปด๎วย ไปกราบธรณปี ระตูเสีย กห็ มดเรอ่ื ง ไมมํ ีใครเขาทําอะไรหรอก\" แลว๎ แมกํ ็กระซิบที่หู พลอยเบาๆวํา \"พลอยจะอยใํู นวงั ตํอไปจาํ ไวใ๎ ห๎ดี อยาํ ไปเกดิ เรื่องกบั โขลน แกดํายับทีเดียว เราสเู๎ ขาไมํได๎หรอก\" แมจํ งู มอื พลอยกลบั มาทป่ี ระตู เสยี งผห๎ู ญงิ อายกุ ลางคน ทแ่ี มเํ รยี กจาํ ถามวาํ \"นัน่ ลกู แมํแชํมหรือ ถา๎ จะไมเํ คยเข๎าวงั ละซ\"ี \"ลูกฉันเองละคะํ \" แมตํ อบ \"จะเอามาถวายเสดจ็ ฝากคุณจาํ ด๎วยนะคะ\" พลอยได๎ยินแมํพดู ก็เหลือบไป เหน็ จําน่งั อยบูํ นเส่อื กําลงั เอายาฉนุ ขน้ึ สฟี ัน แล๎วจุกกบั หมาก จําน้นั เป็นหญงิ ทีแ่ ตงํ ตวั แปลกทสี่ ดุ ท่ีพลอยเคยเห็น จาํ นุงํ ผา๎ พนื้ สวม เสอ้ื จีบท่ีเอว แขนยาวแบบเสอื้ กระบอก หมํ ผา๎ ทับขา๎ งนอก ที่แปลกทีสดุ สําหรับพลอย กค็ ือบนแขนเส้อื จาํ น้นั ติดบ้งั สี่บั้ง ความอลเวงเฉพาะหนา๎ เรอ่ื งเหยยี บธรณปี ระตวู งั ทาํ ใหพ๎ ลอยสนใจจาํ โขลนแตเํ พยี งวาํ เปน็ ผห๎ู ญงิ คนแรก ทเ่ี คยเหน็ ติดบ้ัง เพราะแตกํ อํ นเคยเห็นแตผํ ช๎ู าย ขณะน้ันคนทอ่ี ยรํู อบๆประตูวัง พากนั หันมามองพลอย เป็นตาเดียวกัน คนท่ีกาํ ลงั เดนิ เข๎าออกกพ็ ากนั หยุด เพื่อคอยดพู ลอยตอ๎ งรับโทษ โดยการกราบธรณปี ระตู ฝ่ายโขลนทเ่ี ฝ้าประตู และไดเ๎ รยี กพลอยให๎ หยดุ ก็หนั หน๎ามาจ๎องพลอยเขมง็ คอยดูมิใหพ๎ ลอยหลบหนไี ปไหนได๎ พลอยตวั ร๎อนแลว๎ กเ็ ยน็ เยน็ แลว๎ ก็ร๎อน เหงือ่ นน้ั มิรวู๎ าํ มาจากไหน ออกจากรํางกายพรง่ั พรไู ปทกุ ขุมขน แมํปลอํ ยแขนพลอยแลว๎ บอกให๎ไปกราบธรณีประตูเสยี อยาํ มวั ชักชา๎ ฝ่ายพลอยก็กม๎ หน๎าคอํ ยๆยอํ งเขา๎ ไป เพราะอายเสยี แทบจะแทรกแผํนดนิ หนี ไมกํ ลา๎ มองสบสายตา กร่ี ๎อยกีพ่ ันคูํท่ีกําลัง จ๎องมองดอู ยาํ งสนกุ ถึงกระนนั้ พลอยกย็ ังอดแลเห็นไมํได๎วํา คนกําลังเรียกให๎กันหยุดดู บ๎างก็พดู จาวจิ ารณ๑กนั อยํางขบขนั บ๎างก็หวั เราะอยูํ อยาํ งสนกุ พอถึงธรณปี ระตู พลอยกท็ รดุ ตัวลงคกุ เขํา พนมมือวางลงบนธรณปี ระตู แล๎วก็หลับตาแนนํ ก๎ม ตวั ลงกราบ เสียงคนหวั เราะเกรยี วกราวรบั กนั เป็นทอดๆไป แมแ๎ ตโํ ขลนทนี่ ง่ั อยํูรมิ ประตู ก็ดูเหมอื นจะหวั เราะ แตพํ ลอยไมํมี กําลงั ใจทจี่ ะเหลียวไปดูวาํ ใครจะทําอะไร เพราะขณะน้ันถ๎าสามารถละลายหายไปได๎ พลอยกจ็ ะทาํ ดว๎ ยความอาย พลอย รีบลกุ ขนึ้ ยืนโดยเรว็ เมอ่ื กราบแลว๎ และหันหลงั ไดอ๎ อกวง่ิ ตอื๋ ตรงไปยงั แมํ อยํางไมคํ ิดชีวติ บทท่ี ๑ (หนา๎ ที่ ๒) แมจํ งู แขนพลอยเดนิ ตอํ ไป ผาํ นโรงละครในวงั ซง่ึ เปน็ โรงโถง แลดกู ลางวนั กเ็ หมอื นศาลาวดั กวา๎ งๆ ไมมํ คี วามหมาย มคี นน่ังเลํนอยูํแถวนนั้ สองสามคน เดนิ ตอํ ไปแมชํ ้ใี หด๎ ูสระน้ํา บอกวํา สระองคอ๑ รทยั ผํานทิมโขลน ซงึ่ พลอยต๎องสะดุ๎งกลัว อกี ครง้ั เพราะกา๎ วแรกท่ยี ํางเข๎ามาในวัง กร็ ๎ูจกั อาํ นาจโขลนเสียแล๎ว ทท่ี ิมโขลนน้ี พลอยสงั เกตเหน็ โขลนน่ังอยูํมาก บางคน กแ็ ตํงตวั ครบ คอื ใสเํ ส้อื หํมผา๎ จีบตามระเบยี บ บางคนก็แตงํ ลําลอง หมํ ผา๎ แถบผืนเดยี ว กาํ ลงั ทาํ ธรุ ะสวํ นตวั อยูํ โขลนหลาย
คนท่นี ่งั อยูนํ ้ันรจู๎ กั แมํ โดยเฉพาะคนทมี่ ีอายุมาก เสียงร๎องตะโกนทกั กนั เอิกเกริก บา๎ งก็อ๎างวาํ ไมไํ ด๎พบกันหลายปแี ล๎ว ไมํ เห็นหนา๎ ตาเปล่ยี นไปเลย บางคนกร็ อ๎ งถามแมํวาํ ยังซนเหมือนแตกํ ํอนหรอื เปลาํ บางคนก็ร๎องถามวาํ พลอยเป็นใครมาจาก ไหน \"แมํแชํม ไปเอาเด็กท่ีไหนมา\" เสยี งรอ๎ งถาม แมตํ ะโกนตอบวํา \"ลูกฉนั เอง จะเอามาอยทํู ตี่ าํ หนกั \" เสยี งร๎องตอบมาวาํ \"ดีแล๎ว จะชํวยดใู ห๎\" แลว๎ ก็มเี สยี งขดั คอมาวํา \"ถา๎ ซนเหมอื นแมเํ มอื่ เดก็ ๆ ใครจะไปดูไหว\" ตอํ จากนี้ ท้ังแมแํ ละคนทโ่ี ตต๎ อบ กัน กห็ ัวเราะกนั อยํางขบขนั รืน่ เรงิ แมํถามโขลนคนตอํ ไปวาํ \"หลวงแมํเจ๎าเป็นอยํางไรบา๎ ง\" ก็มีเสยี งตอบมาวาํ \"ก็ยงั งน้ั ๆ แหละ เจบ็ ๆไขๆ๎ อายุทํานมากแลว๎ \" พลอยเกดิ ความสนใจขน้ึ มาใหมํ เพราะชอ่ื คนวาํ หลวงแมเํ จา๎ นไ้ี มเํ คยไดย๎ นิ มาแตกํ อํ น อดความอยากรไ๎ู ว๎ ไมไํ หว ต๎องกระตกุ แขนแมํ แล๎วกระซิบถามวาํ \"แมํจ๐า หลวงแมเํ จา๎ นี่ใครกนั จะ๏ แมํ\" แมหํ นั มาบอกวาํ \"นน่ั แหละนายโขลนละ พลอยจาํ ไว๎เถิด\" แลว๎ แมํกจ็ งู มือพลอยเดินตํอไป ถนนหนทางตอนน้ี มที าง แยกไปเป็นหลายสาย ถนนทกุ สายปหู ินแผํนใหญๆํ และไมวํ ําจะมองไปทางใด ก็มตี ําหนกั หรอื เรือนใหญํบา๎ ง เล็กบ๎าง ปลกู อยํูสลับซบั ซ๎อนกนั ไป แมํพาพลอยเดนิ เลีย้ วไปทางหน่ึง ทีร่ ิมทางเดินมตี ึกยาวตดิ ตอํ กันเปน็ สองชนั้ แบํงเปน็ หอ๎ งๆ พลอย สังเกตดูมีคนอยูํในตกึ นั้นมากมาย คร้ันถามวาํ ตึกยาวน้ันเรยี กวําอะไร แมกํ ต็ อบสั้นๆวํา \"แถวเตง๏ \" \"แล๎วใครอยูํทแี่ ถวเตง๏ น่ีจ๏ะแมํ\" พลอยซักตํอ \"โอย๏ ! ใครตอํ ใครเยอะแยะไปหมด\" แมตํ อบ \"คณุ พนักงานก็มี คณุ เฒาํ แกกํ ม็ ี คุณห๎องเครอ่ื งกม็ ี ขา๎ หลวงท่ีบนก็มี\" พลอยเดนิ สนใจชอ่ื แปลกๆตาํ งๆ เหลาํ นข้ี น้ึ มาทนั ที แมพํ ดู ถงึ คนชนดิ ใหมๆํ อกี หลายชนดิ แตพํ ลอยกย็ งั จาํ ไมไํ ดว๎ าํ ใครบา๎ ง จาํ ไดแ๎ ตชํ ื่อสดุ ทา๎ ย ขา๎ หลวงทบ่ี น จึงถามแมแํ ตเํ ทําท่จี ําไดว๎ าํ ขา๎ หลวงพระตาํ หนกั เปน็ ใคร แมํกต็ อบวํา \"เปน็ ขา๎ หลวงสมเด็จทบ่ี นไงลํะ\" แลว๎ แมํกห็ ันไปทกั ทายกบั คนท่ีรู๎จกั กันตามแถวเตง๏ เหมอื นกบั วาํ คาํ ตอบ ที่ไหแ๎ กํ พลอยนัน้ แจมํ แจ๎ง เพยี งพอแล๎ว พลอยรไ๎ู ดว๎ าํ ตามแถวเตง๏ นน้ั มคี นอยเํู ตม็ ไปหมด ไมมํ ที ว่ี าํ ง สงั เกตดจู ากผค๎ู นทน่ี ง่ั บา๎ งยนื บา๎ ง หรอื กาํ ลงั ทาํ ธรุ ะ สํวนตวั ตํางๆ อยูบํ นน้นั บา๎ งกต็ ากผ๎า บา๎ งกเ็ อาหบี ออกมาเปิดผ่งึ แดดหน๎าหอ๎ ง บางแหงํ ก็มขี องวางขายกระจุกกระจิก เป็น ของใช๎เล็กๆน๎อยๆบา๎ ง เป็นขนมและของกนิ เลํน พวกไสก๎ รอกปลาแนม และอ่ืนๆ มึคนผาํ นไปผาํ นมา ซื้อขายหรอื หยุด ทกั ทายพูดคยุ กนั ไมํร๎จู บ พลอยมาเขา๎ ใจวาํ ในวังนีม้ ใิ ชบํ ๎านคน อยาํ งธรรมดาเสียแล๎ว แตเํ ปน็ เมืองอีกเมืองหน่งึ มีระเบยี บ แบบแผน และความเป็นอยูํของตวั เอง ไมํเกยี่ วและไมสํ นใจตอํ โลกภายนอก และภายในเมืองท่พี ลอยกาํ ลงั เขา๎ มาอยูํใหมนํ ้ี พลเมอื งทกุ คนเป็นผ๎หู ญิง ไมมํ ผี ช๎ู ายเข๎ามาปะปนอยเูํ ลย ในทส่ี ดุ แมกํ จ็ งู มอื พลอยเดนิ มาถงึ ตกึ ใหญํ สเ่ี หลย่ี มหลงั หนง่ึ ฝาฉาบปนู ขาวแลว๎ ทาสเี หลอื ง คลาํ้ ไปดว๎ ยความเกาํ ตามขอบหน๎าตาํ ง ขอบประตมู ลี ายปนู ปัน้ เปน็ ชํอดอกไม๎ บานหน๎าตาํ งประตทู ป่ี ดิ ไว๎ เป็นสวํ นมากน้นั เปน็ บานเกล็ด และดู
เขา๎ ไปทางประตูตําหนักดา๎ นหน๎า และดูมดื ครมึ้ ทางขนึ้ ตําหนักเป็นบันไดหิน เตยี้ ๆ ไมํก่ขี ้ัน แมบํ อกใหน๎ างพิศนัง่ คอยอยูํ กํอน แล๎วพาพลอยเดนิ เบาๆ เขา๎ ไปขา๎ งใน ดา๎ นหนา๎ ตาํ หนกั มหี อ๎ งปดิ ไวบ๎ า๎ ง และเปดิ ไวใ๎ หแ๎ ลเหน็ ภายในไดบ๎ า๎ ง พลอยแลเหน็ โตะ๏ เกา๎ อ้ี มลี วดลายประณตี วาง ไวใ๎ นหอ๎ ง มตี ๎ูกระจกลักษณะเดยี วกนั ใสํของตํางๆ ซง่ึ ยงั สงั เกตไมํทันวาํ เป็นอะไรบา๎ ง แมํหันมากระซิบ สั่งพลอยใหเ๎ ดิน เบาๆ เพราะเสดจ็ คงยังไมํตนื่ บรรทม แตํความจรงิ แมํไมจํ ําเปน็ ตอ๎ งหา๎ ม เพราะความมืดครมึ้ เยอื กเย็น ของสถานที่ ความ แปลกและใหมํของตาํ หนกั และความรสู๎ ึกเคารพยาํ เกรง วาํ ที่นีเ่ ปน็ ตาํ หนักของเสด็จ ทําใหพ๎ ลอยเดนิ อยํางเบาทสี่ ดุ อยํแู ล๎ว แมพํ าพลอยเดินตรงไปยงั หอ๎ งๆหน่งึ ทางดา๎ นหลังตําหนกั ผํานบันไดใหญํ ซึง่ พรํุงตรงขึน้ ไปยงั ชนั้ บน กํอนจะถึงแมหํ ันมา กระซบิ บอกวําจะพาไปหา คณุ สาย ซึ่งเปน็ ข๎าหลวงตน๎ ตาํ หนกั ของเสด็จ ความจรงิ แมไํ ด๎เคยเลําเรอื่ งคณุ สาย ให๎พลอยฟัง มาแลว๎ หลายครั้งวํา คุณสายเป็นขา๎ หลวงเสด็จ มาตั้งแตํเสดจ็ ยงั ทรงพระเยาว๑ และคณุ สายยังเป็นเด็ก คณุ สายอยํกู ับเสด็จ ตลอดมา จนเป็นท่ีไว๎เนอื้ เชอ่ื พระทยั มอบใหด๎ ูแลกิจการสวํ นพระองค๑ทกุ อยาํ ง และให๎ดแู ลวํากลําว ขา๎ หลวงทุกคนใน ตาํ หนกั แมเํ ลาํ วาํ คุณสายเป็นคนใจดีมาก ไมํถอื ตวั วําเปน็ คนโปรด คอยชวํ ยเหลอื อปุ การะขา๎ หลวงตําหนักเดียวกันเสมอ คณุ สายเปน็ ผูใ๎ หญแํ ล๎วเมื่อแมํยังเปน็ เดก็ และเคยเล้ยี งดูใหค๎ วามอุปการะ ตลอดจนถํายทอดวชิ าความรู๎ ใหห๎ ลายอยําง แมํ เคยบอกวํานอกจากเสดจ็ แลว๎ ก็ยงั มีคุณสายอีกคนหนึ่ง ท่ีเป็นผ๎มู พี ระคุณตอํ แมํ ขอให๎ลูกไดจ๎ าํ ไว๎ ด๎วยเหตุทไ่ี ดย๎ นิ มาเสมอ วํา คุณสายเป็นคนใจดี พลอยจงึ เดนิ ตามแมํไป โดยปราศจาก ความสะทกสะท๎าน เมือ่ ไปถึงหอ๎ งคุณสายแล๎ว ทรุดตวั ลงนงั่ ก๎มลงกราบตามคําแมสํ ่ัง และได๎เงยขน้ึ ดูคุณสาย ซ่ึงอยกูํ ลางหอ๎ ง พลอยกร็ ท๎ู นั ทีวําที่แมเํ ลํามา ถึงความใจดอี ารีอารอบของ คณุ สายนน้ั เป็นความจริงทกุ ประการ คณุ สายเปน็ คนเจา๎ เนอ้ื หนา๎ ตาเปน็ คนอารมณด๑ ี ผวิ เนอ้ื สองสี ถงึ แมเ๎ ปน็ คนมอี ายมุ ากแลว๎ และผมทต่ี ดั สน้ั ตามสมยั น้ันหงอกประปราย คณุ สายกย็ ังไมมํ ีใบหนา๎ ทีแ่ สดงรวิ้ รอย ของความโกรธหรอื ความทุกข๑ทผี่ าํ น คณุ สายนํงุ ผา๎ ลายขดั สี เหลก็ หมํ ผา๎ แถบจีบสจี าํ ปา นอนควํา่ อยาํ งสบายอยํูบนพ้ืนกระดาน ท่เี ย็นและเปน็ มัน ไมมํ ีฝุ่นละอองจบั เลย ตรงหนา๎ คุณ สายมกี ระด๎งไมํไผสํ าน ในนั้นมีพลูวางอยูํเปน็ อนั มาก ท้ังท่จี บี แลว๎ และยังไมํได๎จีบ ขา๎ งๆตัวมเี ตา๎ ปูนใบใหญํ บรรจุปนู ท่หี อม ไปด๎วยใบเนียม และพิมเสน คณุ สายกาํ ลงั จีบพลูยาว ชนิดมหี างยาวเปน็ พิเศษ แมแ๎ ตพํ ลทู ่คี ณุ อํุนจบี อยูเํ สมอกไ็ มํเทาํ ขา๎ ง ตัวคุณสายมเี ช่ยี นหมาก ซึ่งขาดเสียไมไํ ด๎ สําหรับสตรีสมัยนน้ั และยังมีชามฝาอกี สองใบ วางไว๎ใกล๎ๆกัน พอคณุ สายแลเหน็ แมํ กล็ กุ ขน้ึ นง่ั ตอ๎ นรบั ดว๎ ยความดใี จ เสอื กกระดง๎ พลไู ปอกี ทางหนง่ึ เรยี กแมเํ ขา๎ ไปใกลๆ๎ แลว๎ ลบู หลังลบู หนา๎ ถามเรื่องราวอยํางคนท่ไี มไํ ด๎พบกนั มานาน ฝา่ ยแมกํ ็เลาํ เรือ่ งทางบา๎ น ใหค๎ ณุ สายฟังเบาๆ พอพูดไปไดห๎ นอํ ย หนึ่งแมกํ ร็ ๎องไห๎ แตแํ ล๎วกเ็ ลาํ เรอื่ งใหค๎ ุณสายฟงั ตอํ ไปอีก คณุ สายกพ็ ยกั พเยิด ด๎วยความเห็นใจบ๎าง ปลอบแมใํ ห๎หยดุ ร๎องไหบ๎ า๎ ง เหมือนกับผูใ๎ หญปํ ลอบเดก็ ระหวาํ งนั้นพลอยกไ็ ดแ๎ ตํสังเกต ดขู องตํางๆ ภายในหอ๎ งของคุณสาย ทางฝาดา๎ น หนึ่งที่เปน็ ฝาทึบ คณุ สายต้ังตู๎ไวส๎ องสามใบเก็บข๎าวของ จปิ าถะ อกี ดา๎ นหนงึ่ ทีม่ ีหน๎าตําง คุณสายกว็ างหบี อกี หลายใบ และโถลายครามใบใหญๆํ ลายดอกไมแ๎ ละผีเสื้อ สาํ หรบั ใสํผา๎ หมํ ทีจ่ บี แลว๎ อกี หลายใบอยูํเหมอื นกนั ทางฝาด๎านใกลป๎ ระตู พลอยมองไปเหน็ กใ็ จเตน๎ เพราะเช๎าวนั นัน้ พลอยเพิ่งร๎ูตวั วาํ ยังไมํได๎กินขา๎ ว ทอ๎ งกําลงั จะเรมิ่ รอ๎ งเมอ่ื เดินทางมาถงึ ทห่ี มาย ส่งิ ทเ่ี ตอื นให๎พลอยร๎ูตวั วํายังไมํไดก๎ นิ ข๎าว กค็ ือชัน้ เต้ียๆ ที่วางอยํูชดิ ฝาดา๎ นข๎างประตู บนชนั้ นน้ั มีขวดโหล วางเรยี งราย
อยํูเปฯ็ แถว ในขวดโหลน้นั ใสขํ ๎าวตัวกะทบิ า๎ ง นํา้ พรกิ เผาบา๎ ง หมูยอง มะขามฉาบ ปลาแหง๎ ผดั พริกกะเกลือ ฝอยทอง กรอบ ขนมอะลวั และของอืน่ ๆ ที่นําสนใจสาํ หรับเดก็ อายุ ๑๐ ขวบขนาดพลอยเป็นอนั มาก คณุ สายกาํ ลงั นง่ั คยุ กบั แมอํ ยอํู ยาํ งสนใจ แตนํ านๆ กไ็ มวํ ายเหลอื บมามองดพู ลอยสกั ครง้ั หนง่ึ ครน้ั เหน็ พลอย นง่ั พศิ ดชู ั้นทตี่ งั้ ของกินอยาํ งเพลิดเพลิน คณุ สายกไ็ ดค๎ ดิ ถามออกมาดังๆวํา \"น่กี ินข๎ากันมาแล๎วหรือยงั \" แมไํ ดย๎ นิ ดงั นน้ั กย็ กมอื ทาบอก รอ๎ งขน้ึ วาํ \"โถ ! พลอยลูกแมํ ตัง้ แตเํ ชา๎ มายงั ไมไํ ดก๎ ินขา๎ งเลย นี่ก็สายจนป่านนแ้ี ลว๎ !\" \"พทุ โธํแมํเชํม\" คุณสายพดู \"มวั แตทํ ะเลาะกบั ผวั เสียจนลกู เตา๎ อดข๎าว นม่ี ิหิวแยแํ ลว๎ หรอื \" วาํ แล๎วคุณสายกก็ วักมือ เรียกให๎พลอยไปนง่ั ใกล๎ๆ พอพลอยคลานเข๎าไปเกือบถึงท่คี ณุ สายนงั่ อยํู คุณสายก็เล่อื นชามฝา ท่ีวางอยสูํ องใบใกล๎ๆตัวมา ให๎ แลว๎ พูดวํา \"กนิ นเ่ี ลนํ ไปกํอนนะพลอย ป้าจะใหเ๎ ขาไปจดั สาํ รบั มาใหเ๎ ด๋ยี วนี้\" วาํ แล๎วคุณสายกจ็ บั ผ๎าหํมใหร๎ ัดกมุ แล๎วเดินเบาๆ ออกไปขา๎ งนอก ฝ่ายแมกํ ็บอกกับพลอยวาํ \"กินอะไรกันกอํ นเถดิ พลอย แมกํ ห็ วิ เหมือนกัน อยํนู ไี่ มตํ ๎องกลวั ใครเขามาดถู ูกหรอก ต๎องถือเสยี วํา ทนี่ ่ีเปน็ บา๎ น ของแมํ ดีกวําบ๎านฟากข๎างโนน๎ เปน็ ไหนๆ\" แล๎วแมกํ เ็ ปดิ ชามฝาสองใบนน้ั ข้นึ ดู \"แหม ! ดจี รงิ ไมไํ ด๎กินมาเสียนาน\" พลอยมองดขู องกนิ ทอ่ี ยใํู นชามฝาสองชามนน้ั แลว๎ กต็ กตะลงึ ดว๎ ยไมเํ คยเหน็ มาแตกํ อํ น และไมนํ กึ วาํ จะเปน็ ไปได๎ ชามใบหน่ึงน้นั ใสไํ ขแํ มงดาทะเล ซึง่ พลอยเคยเหน็ แตเํ ขาแกงค่ัวกบั สบั ปะรด และชามอีกใบหน่ึงน้นั ใสกํ ๎ุงตะเข็บ ซึง่ พลอย เคยเหน็ เขาทําก๎งุ เค็ม หรือใช๎ผดั ใชแ๎ กง แตํไขแํ มงดาทะเลและก๎งุ ทเ่ี ห็นในวังนี้ กลายเปน็ ของใหมํสําหรบั พลอย เพราะท้ัง สองอยํางน้นั เชื่อมนาํ้ ตาล มนี ้ําตาลจับจนแข็ง พลอยเหลยี วไปดูแมํ เพอ่ื จะหาความร๎ู ก็เห็นแมํกําลงั หยบิ ก๎ุงเชอ่ื ม หรอื ถ๎า จะเรยี กให๎ถูกก็ตอ๎ งเรยี กวํา กุง๎ แชํอมิ่ นั้น ขน้ึ ใสปํ ากเคีย้ วกนิ อยาํ งเอร็ดอรํอย \"แม\"ํ พลอยกระซิบพลางเขยบิ ตัวเข๎าใกล๎ \"ฉนั กนิ ไมเํ ป็นหรอก อะไรกไ็ มํรู๎\" แมหํ วั เราะแลว๎ หยบิ ไขแํ มงดาใสปํ ากพลอย ปากกบ็ อกวาํ \"ลองกินดสู ิพลอย อรอํ ยดีนะ\" พลอยลองเคย้ี วดแู ลว๎ กต็ อ๎ งรบี กลนื ใหห๎ มด เพราะหวานแสบไส๎ แตแํ ลว๎ กต็ อ๎ งนง่ิ ไมถํ ามแมวํ าํ กระไรตอํ เพราะกลวั แมจํ ะปอ้ นของท่ีไมํเคยกินเข๎าไปอกี อกี สกั ครํู คณุ สายกเ็ ดนิ กลบั เขา๎ มาในหอ๎ ง มคี นยกสาํ รบั ตามเขา๎ มา พรอ๎ มดว๎ ยถว๎ ยชามขา๎ วอกี สองใบ เอามาวาง ตรงหนา๎ พลอยกับแมํ เดก็ อกี คนหนึ่งยกกระโถนขนั นํ้า และผ๎าเช็ดมือเข๎าตงั้ เสยี งคุณสายส่งั คนยกสํารบั ซึง่ เธอเรียกชอ่ื เฉยๆวาํ ผาด ใหแ๎ บํงผัดปลาแหง๎ ที่ใสขํ วดโหลไว๎มาเตมิ ฝ่ายพลอยน้นั ใจคอไมํคอํ ยจะดีเลย เพราะเดาไมถํ กู วาํ ในชามตํางๆ
ในสาํ รับนน้ั จะมีกบั ข๎าวชาววัง ท่ีแปลกประหลาดพสิ ดารอยํางไรอกี บา๎ ง แตํพอผาดเปิดฝาชามออก พลอยกค็ อํ ยคลายใจ เพราะพบกบั ข๎าวท่รี ูจ๎ ักแล๎วท้ังนัน้ เปน็ ต๎นวาํ แกงบอน ผัดถ่ัวฝกั ยาว ยาํ ไขํปลาดกุ ระหวาํ งน้ันคณุ สายก็บนํ เอากบั แมํวํา \"จะไปจะมากไ็ มํรูจ๎ ักกนั ถา๎ ร๎ตู วั กอํ นฉันจะไดห๎ าของท่ีแมํแชํมชอบไวใ๎ ห๎กิน\" แมหํ วั เราะแลว๎ ตอบวาํ \"คณุ ละกอ๎ ตามใจฉนั เสียจนเสยี คน อยกูํ บั ใครไมํไดน๎ าน ตอ๎ งกลับมาหาคุณอีกทกุ ที\" ระหวาํ งทพ่ี ลอยนง่ั กนิ ขา๎ วอยกํู บั แมนํ น่ั เอง คณุ สายกเ็ ดนิ ไปไขต๎ู ทต่ี ง้ั อยขํู า๎ งฝาในหอ๎ ง หยบิ เอาพานทอง ออกมาใบ หนง่ึ แล๎วเดินไปท่อี ีกตูห๎ นึ่ง เปดิ หยิบเอาธปู เทยี นแพออกมาหน่ึงแพ ขณะทีเ่ ดินกลบั มายงั ท่ีน่งั คุณสายก็บอกผาดให๎ไปหา ใบตองมาอกี จะเยบ็ กระทงดอกไม๎ แมมํ องตาคณุ สายดว๎ ยความสงสยั แลว๎ ถามขน้ึ วาํ \"นน่ั คณุ จะทาํ อะไรคะ\" \"อา๎ ว\" คณุ สายตอบ \"ก็จัดดอกไม๎ธูปเทียนใหพ๎ ลอยถวายตัวเสดจ็ ไงเลาํ \" \"ต๎องถึงยังงัน้ ทเี ดียวหรือคุณ\" แมํทว๎ งขนึ้ มา \"กพ็ ลอยเปน็ ลกู ฉัน ก็เป็นขา๎ เสดจ็ อยูํแลว๎ จะต๎องถวายตวั อีกทําไม\" \"แมแํ ชํมนเ่ี ม่ือไรจะโตเสยี ที\" คุณสายบํน \"พลอยเป็นลูกแมแํ ชมํ เสยี คนเดยี วเม่อื ไหรลํ ะํ พอํ เขาเปน็ พระน้ํา พระยา แล๎วกก็ ๏กฟากขา๎ งโน๎น เอาลกู เขามาทําดไี มํดี เด๋ียวญาตเิ ขาจะมาพลอยวาํ ฉนั ด๎วย ไหนๆก็จะเอาพลอย มาถวายทาํ นแล๎ว ทําเสียให๎มนั ถกู เร่อื งถกู ราว แล๎วเร่ืองมนั กไ็ มยํ ากเยน็ อะไรนกั หนา ขา๎ วของเรากม็ ีอยูแํ ล๎ว\" แมหํ วั เราะแลว๎ บอกพลอยวาํ \"พลอยดูไว๎นา คุณทาํ นรํ่ารวย ข๎าวของอะไร ท้ังตําหนกั น่ี ของทํานท้ังนั้นแหละ\" คณุ สายหวั เราะกก๊ี แลว๎ รอ๎ งวาํ \"เอ ! อยาํ มาพดู ดีไป พานใบน้ีของฉนั จริงๆนะ ไมใํ ชํของเสด็จหรอก...\" \"แล๎วธูปเทยี นแพนน่ั ของคณุ อีกเหมอื นกันซี\" แมขํ ัดคอขน้ึ มา \"โฮย๎ ! ฉนั ไมํกล๎าเถยี งหรอกแมํคุน๎ !\" คุณสายร๎องอยาํ งอารมณด๑ ี \"หน๎าอยาํ งฉันใครเขาจะมาถวาย ดอกไม๎ธปู เทียน กข็ องทาํ นนะํ แหละ ทาํ นเท่ยี วรบั ของใครๆ เขาไว๎ออกเปน็ กาํ ยเปน็ กอง นานๆ ฉันก็เอาถวายคนื ทํานไปอกี ทํานจะไป ทรงจาํ ไดอ๎ ยาํ งไร\" พดู แลว๎ ทง้ั คณุ สายและแมกํ พ็ ากนั หวั เราะอยาํ งขบขนั สวํ นพลอยซง่ึ ไมสํ จ๎ู ะสนใจฟงั นกั กน็ ง่ั กม๎ หนา๎ เปบิ ขา๎ ว อยาํ ง คนหวิ
ระหวาํ งนน้ั ขาํ วทแ่ี มกํ ลบั เขา๎ วงั กค็ อํ ยๆกระจายออกไป ขา๎ หลวงเสดจ็ หลายคน ทยอยกนั เขา๎ มา ในหอ๎ งคณุ สาย บาง คนก็มาจากทอ่ี ่นื เพอ่ื ทักทายถามทุกขส๑ ุขกบั แมํ จนในท่ีสุดหอ๎ งคุณสายเต็มไปด๎วยผ๎หู ญงิ แกบํ ๎างสาวบา๎ ง ลว๎ นแล๎วแตํเป็น เพือ่ นฝงู คนรู๎จกั ของแมํท้งั สนิ้ ทกุ คนทกั ทายกบั พลอยเปน็ อนั ดี บางคนกก็ อด จบู ลูบหลงั พลอยร๎สู กึ ทั้งอายท้ังต่นื เตน๎ เพราะต้ังแตํเกิดมาเป็นตัว ก็ยงั ไมํเคยได๎รับความสนใจ จากคนเป็นจาํ นวนมาก ถึงเพยี งน้ี แตํความกระดากอาย กม็ ไิ ด๎ ขัดขวางพลอยมิใหส๎ ังเกตเหน็ วาํ สตรที กุ คนท่เี ขา๎ มา ในห๎องนั้น แตงํ กายสะอาดสะอ๎าน เปน็ แบบเดียวกัน ทุกคนนํุงผา๎ ลาย หํมผา๎ แถบสปี ระจําวนั อยํางเดียวกัน จะผดิ กนั กท็ ่แี หวน หรือสายสรอ๎ ย เคร่อื งประดบั กาย ทกุ คนหอมกรํุนไปดว๎ ยกล่ินอบ กลนิ่ ราํ่ น่งั ทไี่ หน กห็ อมตดิ กระดาน ผมใสนํ ํา้ มันหวเี รยี บ แตํละคนขัดสฉี ววี รรณ รํางกายตนมาแล๎วอยาํ งยอดเยีย่ ม เมอ่ื เหน็ หนา๎ เพอ่ื นฝงู เกาํ ๆ แมกํ ด็ เู หมอื นจะลมื ความทกุ ขท๑ ง้ั สน้ิ ทผ่ี าํ นมา จนทาํ ใหถ๎ งึ ตอ๎ งหอบลกู ออกจากบา๎ น เมอ่ื เชา๎ น้เี อง แมพํ ดู คยุ กบั เพือ่ นฝงู อยาํ งสนกุ ด๎วยความเบกิ บาน เสียงหัวเราะตํอกระซกิ กันอยูํ ไมํหยดุ หยํอน พลอยสงั เกตเห็น แมํเปลี่ยนไปเป็นคนละคน กวําเมือ่ อยูทํ ่บี ๎าน เมื่อครั้งอยทํู ่ีบา๎ นนนั้ แมํทําตัวเหมือนคนแกํ มีอารมณเ๑ ฉยี วบํอยๆ บางเวลาก็ น่ังเหมํอมึนตงึ เฉยๆ น๎อยครั้งทพี่ ลอยเคยเหน็ แมํ พดู จาเลํนหัวกบั ใคร แตพํ อเข๎ามาในวังได๎ ไมกํ ช่ี วั่ โมง ได๎เขา๎ มาอยูใํ นหมูํ เพื่อนฝงู ทร่ี ู๎จกั ค๎ุนเคยกนั มาแตํเดมิ ได๎กลับมาสบํู รรยากาศอันรํมเย็น ไร๎ความรําคาญจกุ จกิ แมกํ ็ดกู ลบั เป็นสาว กระชมํุ กระชวยขึ้นทันที เร่ิมพูดจาสัพยอกกบั คนทอี่ ยูํรอบๆตวั และทุกคนที่มาหาแมกํ ด็ ูเหมือน จะคอยจบั ฟงั ทกุ คําพดู ของ แมํ ดว๎ ยความเลอ่ื มใส ไมวํ าํ แมํจะพูดส่ิงใดออกมาก็เห็นเปน็ ขบขัน เสยี งหัวเราะตอ๎ นรบั คําพูดของแมํ มอี ยูไํ มํขาดระยะ พลอยกบั แมอํ ม่ิ ขา๎ วไปนานแลว๎ และผาดกย็ กสาํ รบั กลบั ออกไปแลว๎ เปน็ นานเหมอื นกนั ระหวาํ งทแ่ี มคํ ยุ กบั เพอ่ื นฝงู คุณสายกน็ ง่ั เย็บกระทงดอกไม๎ฟงั อยูํ อยาํ งอารมณ๑ดี นานๆก็รํวมหวั เราะกบั คนอน่ื ๆดว๎ ย พลอยซ่ึงบดั น้ี ไมํมใี ครสนใจ เพราะทกุ คนพากนั นงั่ ลอ๎ มแมํ คุยกันดว๎ ยเรือ่ งทพี่ ลอยไมํเขา๎ ใจ และไมํสนใจนกั ก็ไดแ๎ ตนํ ั่งดูคุณสายเย็บกระทง แตํกระทง หรือสิง่ ทค่ี ณุ สายเรยี กวํากระทงนัน้ แปลกประหลาดกวําทพี่ ลอยเคยเหน็ ในขัน้ แรกคุณสายเอาใบตองดีๆ มาฉีกออกเปน็ ชิ้นเทําๆกันกํอน ซ่งึ พลอยกน็ ึกงงงวยเต็มทวี ํา คณุ สายทําไมจงึ ทาํ เชนํ น้ัน แตแํ ล๎วคุณสายก็เอาใบตองทฉ่ี กี ไว๎ แตลํ ะชน้ิ มา พบั จีบใหไ๎ ดร๎ ูป แล๎วเอาไมก๎ ลดั กลัดปะติดปะตอํ กลับเข๎าไปอีก จนในท่ีสดุ ไดร๎ ูปกระทงเล็กๆ ซงึ่ วิจิตรพิสดารกวาํ ที่พลอย เคยเห็นมาแตํกอํ น คุณสายแก๎หอํ ใบตองอีกหํอหนงึ่ หยิบดอกจาํ ปาซงึ่ มอี ยูํในนัน้ สองสามดอก ใสใํ นกระทง แลว๎ เอาใบตอง มาตดั เย็บเปน็ กรวยครอบไว๎อยาํ งเรียบรอ๎ ย ครัน้ แลว๎ คณุ สาย กเ็ อาธูปเทียนแพขน้ึ ตั้งบนพาน เอากระทงดอกไม๎ ตั้งอยบูํ น ธปู เทยี น เมอ่ื เสรจ็ แลว๎ คณุ สาย เหลือบมาเหน็ พลอยน่งั ต้ังตาอยูํ ดว๎ ยความสนใจก็ย้มิ ดว๎ ย แล๎วถามวาํ \"สวยไหม พลอย\" พลอยไมรํ จ๎ู ะตอบวาํ อยาํ งไร กไ็ ดแ๎ ตยํ ม้ิ แลว๎ กก็ ม๎ หนา๎ ดกู ระดานตอํ ไป อยกํู บั ปา้ ไป วนั หลงั ปา้ จะสอนใหท๎ าํ กลวั แตพํ อคน๎ุ กนั เขา๎ กจ็ ะซนเหมอื นแมํ เลยทาํ อะไรไมเํ ปน็ จนบดั น้ี\" เสยี งคณุ สายพูดตอํ
\"คา๎ !\" เสียงแมํร๎องตอบออกมาจากกลุํมเพอ่ื นๆ \"อะไรไมดํ ีกซ็ ดั ดฉิ ันเขา๎ ไวเ๎ ถอะ ลกู เต๎ามนั หมดนับถือ คราวนี้เอง\" แลว๎ ทุกคนในท่นี นั้ ก็พากันหัวเราะ ขณะนน้ั มหี ญงิ สาวอกี คนหนง่ึ เดนิ ผาํ นหอ๎ งคณุ สาย จะไปทางหลงั ตาํ หนกั คณุ สายเหน็ เขา๎ กร็ อ๎ งเรยี ก หญงิ นน้ั กเ็ ขา๎ มาคุกเขาํ อยํตู รงประตหู ๎อง \"แมํลมยั \" คณุ สายถาม \"บรรทมตนื่ แลว๎ หรอื ยงั \" \"ต่ืนนานแล๎วละคํะ\" แมํลมัยตอบ \"อิฉนั กาํ ลังจะไปเรียกเคร่ือง\" พอไดย๎ นิ ดงั นน้ั คณุ สายกห็ นั มากลุ กี จุ อ จบั พานดอกไมธ๎ ปู เทยี น แลว๎ พดู วาํ \"แมแํ ชํม ขึน้ เฝา้ กนั เสียทีเถดิ เฝา้ ตอนเสวยน่ีแหละดี จะไดไ๎ ปชํวยคุยให๎เสวยได๎\" แมไํ ดย๎ นิ ดงั นน้ั กร็ อ๎ งวาํ \"นพี่ อทอดพระเนตรเห็นฉนั เป็นกร้วิ ตายแนํ ออกไปมีผัวเสยี กี่ปๆี ไมเํ คยเขา๎ มาเฝา้ เลย จะมา กบั เขาสกั ที ก็ตอ๎ งหอบลูกมาทง้ิ ใหท๎ ํานเลี้ยง\" แตแํ ลว๎ แมกํ ล็ กุ ขน้ึ จบั ผา๎ นงํุ หมํ ใหเ๎ รยี บรอ๎ ย แลว๎ บอกใหพ๎ ลอยตามออกไปขา๎ งนอก เมอ่ื ออกมานอกหอ๎ ง คณุ สายกเ็ ดนิ ถอื พานดอกไมธ๎ ปู เทยี นไปขา๎ งหนา๎ แมแํ ละพลอยเดนิ ตามไปตดิ ๆ คณุ สายพาเดนิ ไปตามทางเดิน ท่มี ดื สลัวๆ ผํานหอ๎ งท่ีปิดไวห๎ ลายหอ๎ ง แลว๎ กเ็ ร่มิ ขึน้ บนั ไดใหญํ ที่พลอยเห็นเมือ่ ตอนเชา๎ พอกา๎ วขน้ึ บนั ได พลอยก็เร่มิ ใจเตน๎ ด๎วยความประหมาํ เพราะแมเํ คยเลาํ ถงึ เสด็จ ให๎ฟงั มาแตจํ ําความได๎ และเทําที่รู๎ เสด็จก็เป็นยอดแหงํ ความนับถือเคารพบูชาของแมํ วันน้ีเปน็ วนั แรก ทีพ่ ลอยจะไดเ๎ ฝ้าเสดจ็ อกี สักครํูกจ็ ะได๎เห็น เพราะเสด็จประทับอยูชํ น้ั บน ของตาํ หนัก หํางกนั ดว๎ ยบนั ไดไมํก่ีขน้ั นี้ เทําน้นั เอง เมอ่ื ไปถงึ กลางบนั ได คณุ สายกส็ งํ พานดอกไมธ๎ ปู เทยี น มาใหพ๎ ลอยถอื แลว๎ คณุ สายกข็ น้ึ บนั ได นาํ หนา๎ ตอํ ไป เมอ่ื มาถึงเพยี งนี้ พลอยสังเกตได๎ทันทวี าํ บรรยากาศของชั้นบนแหํงตาํ หนกั และชน้ั ลาํ งน้นั ผิดจากกนั ไกลอยูํ ท่ชี ้ันลาํ งนั้น ใคร จะเดินเหินพูดจาก็อยาํ งเปน็ กันเอง และไมตํ อ๎ งระมัดระวังตัวเทาํ ไรนกั แตํพอข้ึนบันไดมาได๎คร่ึงหน่ึง อากัปกิริยาของคุณ สายและแมํก็ผดิ ไป แม๎แตจํ ะขึน้ บนั ได หรอื สํงพานธปู เทยี น กท็ ําด๎วยความสาํ รวม มใิ ชทํ าํ ตามสบายเหมอื นเมอ่ื อยูชํ ้ันลําง ของตาํ หนกั ลมโชยจากชัน้ บนของตําหนัก ผาํ นมาวูบหน่งึ พาเอากล่ินอบรํ่าและนา้ํ อบหอมมาเข๎าจมูกพลอย ไดย๎ ินเสียง คนพูดเบาๆ และมีเสียงหัวเราะเบาๆ เชํนกัน พอคณุ สายขน้ึ ไปถงึ บนั ไดชน้ั สดุ ยอด กค็ ลานตอํ ไปตามพน้ื เฉลยี ง ทง้ั แมแํ ละพลอยคลานตามตดิ ๆไป พลอยประหมาํ เสียจน ไมํสามารถจะเงยหน๎าขึ้นดสู ่งิ ทอี่ ยํูรอบๆตวั ได๎ ประกอบกับมอื หนึง่ ตอ๎ งถือพานดอกไม๎ ซงึ่ ดูเหมอื นจะเพ่มิ นา้ํ หนักข้นึ ทกุ ที ครนั้ จะจบั พานด๎วยมือทง้ั สอง แลว๎ คลานเขํา พลอยกไ็ มกํ ล๎า เพราะจะต๎องเงยหน๎าขน้ึ จึงไดแ๎ ตํจับพานไวม๎ ือหนง่ึ อกี มือหน่ึงและเขําท้ังสอง คลานตามอยํางประดกั ประเดิด สิ่งที่เหน็ ชดั ทีสุดในขณะนน้ั คอื เทา๎ ของคณุ สาย ซึ่งคลานอยํู
ข๎างหนา๎ คุณสายคลานนําเร่อื ยไปมริ ูว๎ าํ นานเทาํ ไร แตใํ นทสี่ ดุ ก็หยุด หลีกทางออกไปหนํอยหนึง่ แลว๎ ก็หมอบอยํู พลอย เหลือบดูแมํ เหน็ หยดุ คลาน หมอบกราบไปข๎างหนา๎ พลอยกว็ างพานลงตรงหนา๎ แลว๎ ทําตาม แตแํ ลว๎ พลอยกห็ มอบกม๎ หน๎า นิ่งอยูํ ไมํกล๎าเงยหน๎าขึน้ ดวู ําใครเปน็ ใครอยํูนน่ั เอง \"น่ันสายพาใครขึน้ มา\" เสยี งสตรผี ๎หู ญงิ ถามขึ้น และเสยี งนัน้ ดงั มาจากข๎างหนา๎ พลอยกเ็ ข๎าใจเอาวาํ เสด็จรับสง่ั ถาม เมื่อได๎ยนิ เชํนนั้น พลอยกย็ ิง่ กม๎ หน๎าลงไปอกี แตกํ อํ นทค่ี ณุ สายจะทลู ตอบ เสดจ็ ก็รับสัง่ ขึน้ มาทันทีวํา \"แชํมไมํใชํรึนั่น\" พลอยแอบชาํ เลืองมองดแู มํ เห็นหมอบกราบอกี หนหนง่ึ พลอยกเ็ ลยกราบตามไปอกี \"เอา๎ ! นั่นอะไรกนั \" เสดจ็ รบั สัง่ ตํอ \"ถามทีกราบที เป็นยงั ไงแชมํ หายไปก่ปี ีแลว๎ ไมรํ ๎ู เพงิ่ จะโผลํหน๎ามา ข๎านึกวาํ เจา๎ ตายเสยี แลว๎ \" \"วนั นีพ้ าลกู สาวมาถวายตวั มังคะ\" พลอยเพงิ่ เคยไดย๎ ินคนพูดราชาศัพทก๑ บั เจา๎ นายในวันนี้ แมเํ คยสอนให๎พลอย พูด ต้ังแตอํ ยํูบ๎าน แตํกไ็ มํไดส๎ อนละเอยี ด เป็นต๎นวาํ ใหใ๎ ชค๎ ําวาํ \"เพคะ\" เวลาตอบรับ แตคํ รนั้ เอาจริงเขา๎ แมกํ ไ็ มํได๎พูดวํา \"เพ คะ\" สักหนอํ ย เสียงแมพํ ดู ดวั คล๎ายๆ \"มังคะ\" โดยออกเสียงตวั \"มัง\" แตํเพียงคร่ึงเดียวเทาํ น้นั \"เดก็ นน่ั นํะรลึ กู สาว\" เสดจ็ รบั สั่งตอํ \"ข๎าเคยเห็นเจา๎ ว่งิ เลํนอยํแู ถวๆน้ี ต้ังแตตํ วั เล็กๆ แลว๎ กห็ ายไป กลบั มาอีกที ก็ หอบลกู มาใหข๎ า๎ เล้ยี ง พวกเจา๎ นเี่ ลีย้ งไมํร๎ูจักโตสกั ที ตวั หายไปแลว๎ ลกู ก็มาแทน\" เสยี งผห๎ู ญงิ ทห่ี มอบเรยี งรายอยตํู ามเฉลยี ง หวั เราะเบาๆหลายคน \"อยํดู ๆี ไมํวําดี\" เสด็จรบั สั่ง \"อยากออกไปมีผัว แล๎วกไ็ ปเป็นเมยี นอ๎ ยเขาเสียดว๎ ย นผี่ วั เขาไลมํ า หรอื เจา๎ มาเอง แชมํ \" \"มาเอง มังคะ\" แมํตอบ \"แตํเขากไ็ มํห๎าม\" \"ยังพูดเกํงอยูนํ นั่ เอง\" เสดจ็ ทรงพระสรวล \"ลูกชอ่ื อะไร อายเุ ทาํ ไหรํ\" รับส่ังถามตอํ ไป \"ช่ือพลอยมังคะ\" แมกํ ราบทูล \"อายุ ๑๐ ขวบ\" \"ไหนเงยหนา๎ ขึน้ ซิพลอย\" เสดจ็ รบั สง่ั \"มาหมอบก๎มหน๎าเป็นลงิ ลมอยํไู ด๎\" พอไดย๎ นิ เสดจ็ รบั สง่ั กบั ตวั โดยตรง พลอยกแ็ ทบจะแทรกแผนํ ดนิ ไปดว๎ ยความประหมาํ และความอาย แตแํ มรํ บี เออ้ื ม มอื มาสะกิด พลอยก็ตอ๎ งจาํ ใจเงยหน๎าข้ึนตามรบั สั่ง เมอ่ื พลอยเงยหนา๎ ขน้ึ ดว๎ ยความจาํ ใจเชนํ นน้ั กไ็ ดเ๎ หน็ สง่ิ ตาํ งๆ ทอ่ี ยโํู ดยรอบ ทๆ่ี พลอยหมอบอยํู เปน็ เฉลยี งยาว พน้ื ขัดถูจนเปน็ มนั ด๎านหนงึ่ เปน็ หน๎าตํางมีแสงสวาํ งเขา๎ มาตลอด สํวนอีกดา๎ นหนึ่งเป็นประตู เปดิ เข๎าไปในห๎องตํางๆ บน ตาํ หนกั ตรงหน๎าพลอยออกไปมีพรมสเี ขียว ปอู ยํูใกล๎ๆทางฝาด๎านใน เสดจ็ ประทบั อยํูบนพระทสี่ เ่ี หลี่ยมเลก็ ๆ เยบ็ ตดิ กับที่ อิงเย็บเป็นรูปหมอนขวาน ทงั้ เบาะและหมอนท่ีองิ หุ๎มดว๎ ยแพรดอกสแี ดงเขม๎ รอบๆทเ่ี สด็จประทับ พลอยเห็นมีของ
กระจกุ กระจิก วางอยูํหลายอยาํ ง เปน็ ตน๎ วํา กระโถน ขันนา้ํ เช่ยี นหมาก กานํ้ารอ๎ น และพานเล็กพานน๎อยใสํของเคร่อื งใช๎ ตํางๆอีกมาก เสดจ็ เปน็ คนวยั เดยี วกบั คณุ สาย จะแกกํ วาํ คณุ สายกไ็ มกํ ป่ี ่ี พลอยสงั เกตเุ หน็ เสดจ็ ขาวกวาํ คณุ สาย และจะเปน็ เพราะ ประทับตรงทๆ่ี มีแสงสวําง หรอื เพราะเหตุใดกต็ าม พลอยรสู๎ ึกวาํ เสด็จมีราศี ผุดผํองกวาํ คนอนื่ ๆ ทหี่ มอบเรยี งรายอยํูบน เฉลยี งที่ประทับนั้น ทงั้ ทเี่ สด็จแตํงพระองค๑ ไมผํ ดิ กับคนอ่ืนๆเลย คือทรงผ๎าลายและผา๎ หํม เป็นแบบเดียวกับชาววงั อื่นๆ ที่ พลอยได๎เหน็ สิง่ ท่ีดงึ ดดู ความสังเกต ของพลอยมากกวําอ่นื ๆ ในพระองคเ๑ สดจ็ กค็ อื พระเนตรทง้ั คํู ซึ่งดาํ ขลบั และเปน็ ประกาย พระเนตรคูํนั้นดเู หมือนจะมองดพู ลอย และมองทะลุไปตลอดลําตัว พลอยร๎สู กึ ทันทวี ํา พระเนตรคนํู ั้นมีอํานาจ บงั คับคนได๎ แตํขณะเดียวกนั กร็ ู๎สกึ ดว๎ ยวาํ พระเนตรคํูนั้นเตม็ ไปดว๎ ย ความเมตตา อาจยดึ ถือเปน็ ทพ่ี งึ่ อนั แทจ๎ รงิ ได๎เชํนกัน บนเฉลยี งนน้ั มขี า๎ หลวงวยั สาวหมอบอยอํู กี หลายคน และพลอยอดนกึ ไมไํ ดว๎ าํ แตลํ ะคน ชาํ งสวยสดงดงามไปสน้ิ พอ พลอยเงยหนา๎ ข้นึ ตาทุกคกูํ ็หันมาจอ๎ งพลอย และทุกคนรวมทั้งเสด็จ ตํางกย็ มิ้ อยาํ งปรานี ขณะทพ่ี ลอยกาํ ลังม๎วนหนา๎ กลบั ลงไปอกี ดว๎ ยความอาย แมกํ ส็ ะกดิ อกี ทีหนึง่ แล๎วกระซบิ วํา \"พลอย เอาดอกไมธ๎ ูปเทียนเขา๎ ไปถวายตัวเสยี \" แลว๎ แมกํ ็ทลู ดงั ๆวํา \"ยงั ขี้อายมงั คะ\" ไมเํ คยออกจากบา๎ น เพง่ิ จะพาออกมาวนั น้ี\" \"ดีแลว๎ ละ\" เสด็จรบั สง่ั ตอบ \"ถา๎ เกงํ อยาํ งแมขํ องมันเม่ือเดก็ ๆ ขา๎ กช็ ักจะเข็ดเหมือนกนั กลวั เลี้ยงมนั ไมํไหว\" พลอยลกุ ขน้ึ ขยบั เขยอ้ื นมอื หนง่ึ จบั พาน จะคลานกค็ ลานไมคํ อํ ยจะออก เพราะยงั ประหมาํ อยมํู าก แตแํ มเํ ออ้ื มมอื มา เสอื กขาออกไปข๎างหนา๎ พลอยกค็ ํอยๆคลานอยาํ งขลุกขลกั ไปจนถงึ พรมสีเขยี ว พอถงึ ก็ชะงกั ไมแํ นใํ จวําจะคลานตํอไป หรอื อยาํ งไร พอดีเสดจ็ รบั ส่งั วํา \"เข๎ามาใกลๆ๎ สิพลอย\" พลอยกแ็ ขง็ ใจคลานเขา๎ ไปถงึ พระองค๑ พอถงึ กห็ ลบั ตาเสอื กพานดอกไมธ๎ ปู เทยี น ออกไปขา๎ งหนา๎ แลว๎ กห็ มอบกราบ ใจเต๎นอยูํ ไมรํ จ๎ู ะทําอยาํ งไรตํอไป \"ดสู ิ กรวยดอกไมก๎ ย็ ังไมไํ ด๎เปดิ \" เสยี วเสด็จรับสัง่ \"เปิดกรวยดอกไม๎เสยี กํอนพลอย\" เสดจ็ รับส่ังตํอ พลอยเออ้ื มมอื ไปเปดิ กรวยดอกไมข๎ น้ึ แตกํ ย็ งั ไมรํ ว๎ู าํ จะทาํ อยาํ งไรตอํ ไป จนเสดจ็ รบั สง่ั วาํ \"ยกพานสงํ เข๎ามา\" พลอยกท็ าํ ตาม เสด็จทรงรบั ดอกไมธ๎ ูปเทียน ไปวางไว๎ข๎างพระองค๑ แล๎วเอ้ือมพระหัตถ๑ มาลูบ พลอยเบาๆ พลางรบั สั่งวํา \"ยงั ไมํประสาเสยี เลย จะคุ๎นคนงํายหรอื ยากก็ไมรํ ๎ู เด๋ยี วมากลวั เหน็ ขา๎ เปน็ ยกั ษเ๑ ป็นมาร อยดํู ว๎ ยกัน กไ็ มตํ ๎องกลัว กนั นะพลอย\"
เสดจ็ เอาพระหตั ถเ๑ ชยคางพลอยขน้ึ ทอดพระเนตรดหู นา๎ แลว๎ ทรงพระสรวล รบั สง่ั วาํ \"หนา๎ ตานาํ เอ็นดู สวยกวาํ แมอํ ีก ผิวพรรณกด็ ี สมเป็นลูกพระนาํ้ พระยา\" พลอยไดย๎ นิ ดังนนั้ กแ็ ทบจะตัวลอย เพราะ อยํบู า๎ นไมเํ คยมีใครชมวาํ สวย อยํางดกี ็บอกวํานาํ เอน็ ดู แตํเสดจ็ รบั สัง่ ชมวําสวย ทําให๎พลอยปลื้ม จนบอกไมถํ ูก \"เอามาใหแ๎ ลว๎ ละกใ็ หข๎ า๎ ขาดนะ\" เสด็จรับสั่งกบั แมํ \"ประเดี๋ยวก็จะมาเอาตวั ออกไปเสียอีก โตข้นึ กจ็ ะหาผัว ใหก๎ นั เทาํ น้ัน\" \"โธํ ไมํทาํ หรอกมังคะ\" เสียงแมํตอบ \"มอบถวายเดด็ ขาด แล๎วแตํจะทรงพระกรณุ าชุบเลย้ี ง ถ๎าหมํอมฉัน เขา๎ มายํุง ละก็แล๎วแตจํ ะลงพระอาญาทีเดยี ว\" \"เจ๎ากด็ แี ตพํ ูด\" เสดจ็ รับสง่ั ตอบ \"แมํลูกกนั จะไปตดั กนั ขาดไดอ๎ ยํางไร ขา๎ ก็ได๎แตํคอยเลย้ี งจนโตเทาํ น้ัน วาํ ยงั ไง พลอย\" แตพํ ลอยกไ็ ดแ๎ ตกํ ม๎ หนา๎ ไมรํ จ๎ู ะทลู ตอบวาํ อยาํ งไรถกู \"แล๎วตัวเจ๎าละํ แชมํ จะทําอยํางไรตอํ ไป\" เสด็จรบั ส่งั ถามแมตํ อํ ไปอีก \"รอจนผวั มารบั ซีนะ นังตวั ดี\" เสดจ็ รบั สง่ั สพั ยอกแล๎วก็ทรงพระสรวล \"ชาตินท้ี ้ังชาติ แชมํ เหน็ จะไมมํ ีวนั กลบั ไปอกี ได๎\" แมทํ ลู ตอบ \"เมื่อหมํอมฉันอยใูํ นวังเคยแตํมสี ุข ไมํร๎ทู ุกข๑ ออกไป แลว๎ จงึ ได๎ร๎ู เม่อื รจู๎ กั ทกุ ข๑แลว๎ ก็เหน็ จะกลบั ไปหาทกุ ขอ๑ กี ไมไํ ด๎\" \"พวกเจา๎ ก็เหมือนกนั ทกุ คน\" เสดจ็ รบั สงั่ \"อยํูสบายๆไมชํ อบ วําคับแคบไปละ ถกู กดขีล่ ะ อยากออกไปมลี กู มผี วั เปน็ คุณหญงิ เปน็ ทาํ นผหู๎ ญงิ จะไดเ๎ บกิ บานให๎เต็มท่ี เสรจ็ แล๎วก็เห็นแตํบนํ กนั ไปทุกคน ข๎ากไ็ มํรูจ๎ ะไปชวํ ยเหลือได๎อยํางไร จริงๆ นะแชํม เร่ืองลูกเร่อื งผัว ข๎าไมอํ ยากเก่ียว โกรธกนั ก็มาฟอ้ ง พอดกี นั เขา๎ กจ็ ะมารมุ เลนํ งานเอาข๎าเขา๎ อกี \" \"โบราณเขาวํา\" คณุ สายทลู ขึ้นมา \"เรอ่ื งความผัวความเมยี อยาํ ไปเกย่ี วมังคะ\" \"ออ๎ \" เสด็จทรงพระสรวล \"สายกเ็ คยมผี ัวกับเขาเหมอื นกันรึ\" ทกุ คนในทีน่ นั้ หัวเราะกนั เกรยี ว \"ว๏ุย ! \" คุณสายรอ๎ งเสยี งหลง \"เสด็จรบั สง่ั อะไรอยาํ งนน้ั กไ็ มํรู๎ หมํอมฉนั วาํ โบราณเขาวาํ ดอกมงั คะ !\" \"แล๎วสายไปรไ๎ู ด๎อยํางไรวาํ โบราณเขาวําถกู หรอื ผดิ ถา๎ เราไมเํ คย\" ทกุ คนในทีน่ ัน้ กพ็ ากันหวั เราะกันขึ้นอีก ขณะนนั้ ข๎าหลวงอีกสองคน เชญิ เครือ่ งเสวยขนึ้ มา พลอยเหลียวไปมองดูแมํ เหน็ ขยบิ ตาพยักหน๎า ให๎พลอยถอยออกไป พลอยกห็ ยบิ พานคลานถอยไปหมอบอยํูใกล๎ๆกับแมํ
พวกทเ่ี ชญิ เครอ่ื งขน้ึ มานาํ เครอ่ื งไปตง้ั ตรงพระพกั ตรเ๑ สดจ็ เครอ่ื งนน้ั ใสจํ านเงนิ วางอยบํู นโตกเงนิ เลก็ ๆ พลอยรส๎ู กึ วาํ เปน็ ของเลก็ ๆนอ๎ ยๆเหลือเกิน ครั้งหน่งึ พลอยเคยเห็นที่บา๎ นต้งั ข๎าวพระ ถวายพระพุทธ ใสํชามเลก็ ชามน๎อย พลอยยังนกึ วาํ พระพุทธจะฉันอยาํ งไรอ่ิม มาเห็นเครื่องเสด็จคราวน้ี กด็ ูไมํนาํ จะอ่ิมเชํนเดียวกัน เสดจ็ ทรงบว๎ นพระโอษฐแ๑ ลว๎ กเ็ รม่ิ เสวย ขณะทเ่ี สวยกร็ บั สง่ั คยุ กบั แมแํ ละคณุ สาย ถงึ เรอ่ื งทางบา๎ นของแมบํ า๎ ง หรอื เรือ่ งเกําๆ ทีท่ รงนกึ ขนึ้ ได๎ แตสํ วํ นมากน้ันแมเํ ปน็ ผูค๎ ยุ พลอยเหน็ เสดจ็ ทรงพระสรวลอยํบู อํ ยๆ เสดจ็ เสวยเรื่อยๆ คลา๎ ยกบั ไมํ สนพระทยั ในอาหาร ทีก่ าํ ลงั เสวยอยูํ พลอยสงั เกตเหน็ ข๎าวทเี่ สวยนั้น ดเู หมือนจะมีอยํูประมาณสองชอ๎ นถว๎ ย แตํเสด็จเสวย เทาํ ไร ก็ไมรํ ๎จู ักหมดสักที กวําจะเลื่อนเครื่องคาวออก แลว๎ ต้ังเครื่องหวาน กด็ ูนานหนกั หนา \"สาย\" เสด็จรบั สง่ั \"บํายนมี้ สี วดมนตบ๑ นพระทนี่ ่ัง ข๎าวาํ จะขนึ้ ไปสกั หนอํ ย เสดจ็ ตาํ หนักบนจะข้ึนไปหรอื ไมํ ก็ไมรํ ู๎ ถา๎ ไปจะไดไ๎ ปด๎วยกัน\" \"หมอํ มฉันจะใหไ๎ ปทลู ถามดกู ็ไดม๎ งั คะ\" คณุ สายทูลตอบ แตํพอคุณสายพดู ยงั ไมทํ นั ขาดคาํ ก็มเี สียงคนเดนิ ขนึ้ บนั ไดมา เสียงข๎าหลวงทห่ี มอบอยํูใกลๆ๎ ทางขึน้ ทลู วํา \"แมํมาลยั มาจากตาํ หนักบนมงั คะ\" และทันใดนน้ั กม็ สี ตรวี ยั กลางคนอกี คนหน่งึ โผลหํ นา๎ ขนึ้ มากราบเสด็จ ตรง ทางขึน้ แลว๎ ทลู อยาํ งเรว็ ปรื๋อวาํ \"สวดมนตเ๑ ย็นบนพระทนี่ ่ังบํายวันนี้มงั คะ เสด็จให๎มาทลู ถามเสดจ็ วาํ จะเสดจ็ หรอื ไมํเสด็จ ถา๎ เสด็จจะเสดจ็ เสด็จ จะเสด็จด๎วย \" พลอยไมเํ คยไดย๎ นิ ใครพดู ราชาศพั ท๑ ใชค๎ าํ วาํ 'เสดจ็ ' คําเดียวแตํได๎ความทง้ั ประโยคและรวดเรว็ เชํนนน้ั ดว๎ ยความ แปลกใจจงึ หันไปดู เสดจ็ ทรงพระสรวลกก๊ี รบั สง่ั วาํ \"พลอยถา๎ จะยังไมเํ คยไดย๎ นิ ภาษาชาววัง ไหนพลอยบอกมาลยั เขาสิวาํ เสดจ็ ให๎ไปทลู เสดจ็ วํา เสดจ็ จะเสด็จ ถ๎า เสด็จจะเสดจ็ ดว๎ ย เสด็จก็จะดีพระทัยมาก\" ทกุ คนรวมทง้ั แมมํ าลยั หวั เราะกนั เกรยี ว ทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งหมอบ กม๎ หนา๎ ตาํ่ ลงไปอกี บทที่ ๒ บาํ ยวนั นน้ั เสดจ็ ขน้ึ ไปบนพระทน่ี ง่ั ทต่ี าํ หนกั จงึ เงยี บกวาํ ปกติ พอกลบั จากเฝา้ ลงมาถงึ หอ๎ งคณุ สาย แมกํ บ็ นํ วาํ งวํ ง เพราะเมอื่ คนื นไี้ มไํ ดน๎ อนเลย แตํพลอยกลับรสู๎ ึกตรงกนั ขา๎ ม ด๎วยความแปลกถนิ่ ความรส๎ู ึกท่ีจะงํวง หรอื แมแ๎ ตํจะลงนอน ไมมํ ีเลย พอเข๎ามาถงึ ในหอ๎ งคณุ สายแลว๎ แมกํ ไ็ ปหยิบหมอนมาจากหลงั ตู๎ใบหนึง่ เอาวางลงกับพ้นื กระดาน แล๎วแมํกเ็ สอื ก
ตัวลงนอน อกี สกั ครํูกห็ ลับอยาํ งสบาย สํวนคุณสายก็กลับมานงั่ ท่เี ดิม หยบิ ผ๎าหมํ ที่ซกั แล๎วมากองหนึ่ง บอกวาํ เป็นของ เสดจ็ เรียกพลอยเขา๎ ไปน่ังใกล๎ๆ แลว๎ บอกใหช๎ วํ ยกนั จบี โดยคุณสายทาํ ให๎ดูกํอน แล๎วให๎พลอยลองทาํ ดบู ๎าง ซึ่งพลอยกท็ ํา ได๎ทันที เพราะเคยชํวยแมํมาาแลว๎ ตัง้ แตํอยบํู ๎าน คณุ สายกบั พลอยนง่ั อยดํู ว๎ ยกนั ไดส๎ กั ครหํู นง่ึ กไ็ ดย๎ นิ เสยี งใครเขา๎ มาทป่ี ระตู คนๆนน้ั เปน็ เดก็ อายรุ นํุ ราว คราว เดยี วกบั พลอย สงั เกตดหู น๎าตาทาํ ทางและเครอ่ื งนงุํ หํม ทค่ี อํ นข๎างจะมอมแมม พลอยก็รว๎ู ําเปน็ เด็กท่ซี นอยูํไมนํ อ๎ ย พอเดก็ คนนน้ั โผลํหนา๎ เข๎ามาในหอ๎ ง และพอมองสบตากบั พลอย เด็กคนนัน้ ก็แลบล้ินให๎ ทาํ เอาพลอยต๎องสะดุ๎งและหลบตากลับ ทนั ที คณุ สายพอเหลยี วไปเหน็ เดก็ คนนน้ั กเ็ อามอื เคาะกระดานใกลๆ๎ แลว๎ เรยี กวาํ \"ชอ๎ ย ! มาน่ีเดยี๋ วนี้ มานงั่ ใกล๎ๆ ประเด๋ียวฉนั จะเฆ่ียน หายไปไหนมาแตํเชา๎ ยะแมตํ วั ดี\" พอไดย๎ นิ คณุ สายเรยี ก เดก็ ทช่ี อ่ื วาํ ชอ๎ ยกห็ นา๎ มอํ ย คลานเขา๎ มานง่ั ตรงทๆ่ี คณุ สายเคาะกระดานเรยี ก \"ดซู ี !\" คุณสายเรียก \"เกงํ แสนจะเกงํ แล๎วยงั มาน่ังทําสหี นา๎ อีก หายไปไหนมาบอกมาเสียดๆี ตอนเสดจ็ เสวย กไ็ มํ เห็นขึ้นไปเฝา้ บอกมาดๆี นะ\" \"ไปแถวเต๏ง\" ช๎อยตอบเหมือนกับเสียไมํได๎ \"ไปหาใครท่แี ถวเต๏ง\" คณุ สายซกั ตอํ ไป \"ไปห๎องคณุ ลม๎าย คํะ\" \"ลม๎ายไหน\" \"ลม๎ายพนกั งาน\" ช๎อยตอบเร่อื ยๆ \"ไปทาํ ไม\" คุณสายไมยํ อมหยุดซกั \"ไปเลนํ กับแมลํ มุนน๎องคณุ ลมา๎ ย\" \"เลํนอะไรตงั้ แตํเชา๎ จนบําย แลว๎ ทําอะไรอีก\" คุณสายถามอยํางจะเอาเรือ่ งให๎ได๎ \"แล๎วกไ็ ปท่หี ๎องปา้ เขยี น\" \"ไปกินขนมละซี\" \"รับประทานไส๎กรอกปลาแนม\" ชอ๎ ยตอบเร่ือยไปอยาํ งไมลํ ดละเหมือนกัน
\"แลว๎ ไปไหนอกี บอกมาให๎หมดนะ เดย๋ี วเถอะจะโดนตี\" คณุ สายขตํู ํอไปอกี \"แลว๎ ก็ ... แล๎วกไ็ ปท่หี อ๎ งคุณเฒาํ แกกํ ลบี \" \"ต๏าย ! \" คณุ สายร๎องอุทาน \"ไปทาํ ไมกันจนถึงทน่ี ัน่ \" \"ไปดูตุ๏กตาชาววงั \" ชอ๎ ยตอบอยาํ งไมตํ ดิ ขดั ตามเคย คณุ สายดเู หมอื นจะหมดความอดทนตรงนเ้ี อง ยกมอื ฟาดเผยี ะ ลงไปทข่ี าของชอ๎ ยแลว๎ พดู ขน้ึ วาํ \"นีแ่ นํ ! ตุ๏กตาชาววัง ! \" คณุ สายหันมามองพลอย แลว๎ พูดตอํ ไปวาํ \"พลอยมาอยูํในน้แี ลว๎ อยําไปเอาอยาํ ง แมเํ จา๎ ประคุณชอ๎ ยของฉันเข๎านะ เดก็ อะไรก็ไมรํ ู๎ ดอ้ื ก็เทาํ นนั้ ซนก็เทํานั้น เพ่อื นฝงู อะไร มนั ชาํ งมากมาย เขา๎ โนํนออกน่ไี ปทุกหวั ระแหง วันหน่งึ ๆ ไมตํ อ๎ งเหน็ หนา๎ กนั เลย้ี งเสยี ข๎าวสกุ นถ่ี ๎าไมํใชเํ ป็น ลกู เป็นหลานแท๎ๆ ฉนั เลิกเล้ียงเสยี นานแล๎ว\" ฝา่ ยชอ๎ ยเมอ่ื ถกู ตเี พยี งหนง่ึ ที กก็ ม๎ หนา๎ ลงรองไหฟ๎ มู ฟาย เหมอื นกบั วาํ ใครมาทาํ ใหบ๎ าดเจบ็ แสนสาหสั นาํ้ ตาเมด็ โตๆ รํวงลงกับพนื้ ไมขํ าดสาย คุณสายเหลียวไปดแู ล๎วก็ร๎องขน้ึ วาํ \"ดซู ี ! วําเข๎ายังมาบบี นํา้ ตารอ๎ งไห๎ นง่ิ เดย๋ี วนี้ทีเดยี วนะ ไมยํ งั งน้ั เปน็ โดนใหญํที่เดยี ว !\" บางทชี อ๎ ยจะรใ๎ู จคณุ สายดวี าํ เปน็ คนเอาจรงิ เมอ่ื ถงึ เวลาอนั ควร หรอื บางทชี อ๎ ยจะรอ๎ งไหเ๎ สยี จนนาํ้ ตาหมด กไ็ มมํ ใี คร ร๎ไู ด๎ แตพํ อคณุ สายพดู ออกมาดงั นน้ั ชอ๎ ยกเ็ ลิกร๎องไห๎เปน็ ปลิดทิง้ เชด็ นํ้าหูน้าํ ตาแหง๎ เปน็ ปกติ มอื ก็เอื้อม ไปเขย่ี เชีย่ นหมาก ของคณุ สายเลนํ เหมอื นกบั ไมํมีอะไรเกิดขึน้ เลย \"นีร่ ๎ูจักกนั ไวเ๎ สยี ซ\"ี คุณสายแนะนํา \"นีเ่ ขาชือ่ พลอย ลกู แมํแชมํ คนทน่ี อนหลับเปน็ ทศกรรฐล๑ ม๎ อยูํนัน่ แหละ เพ่งิ มา ถวายตวั วันนี้ นี่ชอ๎ ยหลานป้าไงพลอย รุนํ เดยี วกนั แล๎วก็ตอ๎ งอยํดู ๎วยกันตอํ ไป ชอ๎ ยคอยดพู ลอยให๎อาด๎วยนะ บอกใหร๎ ูจ๎ กั ท่ี ทาง แตไํ มตํ อ๎ งพาไปซน จําไวน๎ ะ !\" คณุ สายขึน้ เสยี งกาํ ชับ ในตอนทา๎ ย จากคาํ พดู ของคณุ สาย พลอยกพ็ อจะจบั เนอ้ื ความไดว๎ าํ ชอ๎ ยเปน็ หลานอาของคณุ สาย และตอ๎ งเปน็ คน ทอ่ี ยใํู นวงั มานานแล๎ว เพราะชอ๎ ยมเี พอ่ื นฝงู มาก ตลอดจนรู๎ท่เี ลนํ ท่ีกินขนม และท่ดี ตู ๏กุ ตาชาววัง ซ่ึงพลอยนึกถงึ คณุ เชยพ่ีสาวทาง บา๎ น และพอนึกถงึ คุณเชย พลอยก็ใจหาย ปา่ นฉะนคี้ ุณเชยคงเหงาเตม็ ประดา เพราะพลอยไมํอยูํ แล๎วจะไดใ๎ ครมาเลนํ ด๎วย ทันใดนั้น พลอยกน็ ึกถงึ หอํ จนั อับทค่ี ณุ เชยยัดเยยี ดให๎มาแตํเช๎ามืด จําไดว๎ าํ นางพิศบําว ถือติดมอื เข๎ามาด๎วย และคง วางอยูขํ า๎ งๆหีบเสื้อผา๎ ซงึ่ ยังอยตํู รงประตหู ๎องคุณสายนัน้ เอง ระหวาํ งทค่ี ณุ สายกาํ ลงั แนะนาํ บอกชอ่ื ใหร๎ จ๎ู กั กนั อยนํู น้ั ชอ๎ ยกม็ องดพู ลอยแลว๎ ยม้ิ อยาํ งหวานทส่ี ดุ แตพํ อคณุ สาย เหลียวหนา๎ กลบั ไปทําธรุ ะกับผ๎า ทกี่ ําลงั จบี อยํู ช๎อยก็เอานิว้ จท้ี ่ขี าพลอยแรงๆ พอพลอยเหลียวไปดู ช๎อยกแ็ ลบลนิ้ แล๎วก็เอา นิ้วแหกตาใหด๎ อู ีกดว๎ ย
พลอยเหน็ ชอ๎ ยทาํ อาการกริ ยิ าวติ ถารดงั นน้ั กห็ ลบหนา๎ ไปเสยี ทางหนง่ึ ความรส๎ู กึ ขณะนน้ั จะวาํ อายกไ็ มใํ ชํ จะวาํ โกรธก็ไมํใชํแนๆํ พลอยรสู๎ กึ ขบขันในการกระทําของช๎อย และใจนน้ั ใหน๎ ึกรกั ตง้ั แตแํ รก เพราะถึงแม๎วําพลอย จะไมใํ ชํคนเกงํ และซน แตพํ ลอยก็นึกรกั และนบั ถอื เด็รนํุ เดียวกันท่เี กํงและซนอยํูเสมอ เพราะคนทเี่ กํงและซน เชนํ คุณเชย มกั จะมนี สิ ยั โอบ อ๎อมอารี ไมํคอํ ยจะเอาเรอื่ งเอาราวกับคนเชํนพลอย เมือ่ พลอยรูว๎ ําชอ๎ ยทั้งเกงํ ทง้ั ซน ก็ใหน๎ กึ นบั ถือและอยากสมาคมด๎วย ต้งั แตํแรก พลอยนง่ั ชวํ ยคณุ สายจบี ผา๎ อยอํู กี นาน ฝา่ ยชอ๎ ยกน็ ง่ั อยทํู น่ี น่ั คน๎ เชย่ี นหมากคณุ สาย และหยบิ อะไรตอํ อะไร ออกมา เลํน เป็นต๎นวาํ ไมคํ วักหู หรอื เอากระจกอนั เลก็ ๆ ออกมาสํอง เอาขผ้ี ึ้งออกมาละเลงเลํน จนคณุ สายตอ๎ งหนั ไปตวาดดเุ อา บํอยๆ ขณะนนั้ แมํก็ตนื่ แลว๎ แตํยงั นอนลืมตามองดคู ุณสายและพลอยอยํูนิง่ ๆ \"คุณอาคะ\" ชอ๎ ยเรยี กขนึ้ \"หือ\" คณุ สายขานรับ \"วาํ ไงช๎อย\" \"เมอื่ เชา๎ หลานพบคุณสายหยุดทหี่ อ๎ งคณุ ละมา๎ ย เธอสง่ั ใหม๎ าถามคุณอาวาํ เร่ืองหีบนน้ั คณุ อาวาํ อยาํ งไร ไมทํ ราบ\" \"โฮ๎ย ! \" คณุ สายรอ๎ งขึน้ พลางกระแทกผา๎ ทจี่ บี เสรจ็ แลว๎ ผนื หนง่ึ ลงกับพน้ื เหมอื นกับจะชํวยระบายอารมณ๑ \"ไปบอกคุณสายหยดุ ของหลํอนทเี ถิดแมํคณุ วาํ ฉันไมใํ ชเํ ศรษฐี จะไดก๎ ินหีบหมายราคา ๒๐ ชง่ั ๓๐ ชงั่ แลว๎ ก็คน หนา๎ อยาํ งฉนั จะไปกนิ หีบทองไดย๎ งั ไง\" \"คุณสายหยุดบอกวาํ เอา ๑๐ ชัง่ เทาํ น้นั แหละคํะ\" ช๎อยท๎วงข้ึน \"เอ ! เด็กคนนนี้ ่ี !\" คุณสายตวาด \"ร๎ูเกินเดก็ ไปเสยี แล๎วละ มันเรือ่ งราวอะไรของตวั \" ชอ๎ ยไดย๎ นิ คณุ สายตวาดกเ็ ลกิ พดู แตแํ มนํ อนฟงั อยกํู ลบั เกดิ สนใจ ถามขน้ึ มาวาํ \"หบี อะไรคะคุณ ต้งั ๒๐ - ๓๐ ช่ัง\" \"กห็ ีบหมากคณุ สายหยุด ญาติขา๎ งผวั ของหลํอนนํะซี แมแํ ชํม\" คณุ สายตอบ \"ไหน !\" แมํถามอยาํ งสนใจ \"สายหยุดเศรษฐที ี่เคยอยูตํ าํ หนกั เจา๎ คุณฯ นะํ หรอื \" \"นน่ั แหละ !\" คณุ สายตอบ \"จะมสี ายหยุดท่ไี หนเสียอกี ลํะ ถอื วาํ เปน็ ลกู ผูด๎ ี พํอเป็นเจา๎ พระยา ปูย่ ําตาทวด เป็นเจา๎ คุณราชนิ ิกลุ มเี งินจนไมรํ ู๎จะทาํ อะไรหมด แมแํ ชํมจาํ ไดไ๎ หม เมื่อแมํแชํมยังเด็กๆ ใครเป็นคนเอาขนมปงั เข๎ามาเล้ยี งเพอื่ น ในวงั กอํ นคนอ่ืน ใครท่ีเจ๎าคณุ พอํ สงั่ นาํ้ แขง็ มาจากสงิ คโ๑ ปร๑ แลว๎ สํงเขา๎ มาให๎ ตัวเองไมกํ ล๎ากนิ ใหบ๎ ําวลองกินดูกอํ น มันร๎อง สามบ๎านเจ็ดบ๎านวาํ ลนิ้ จะขาด\" แมหํ วั เราะแลว๎ ลกุ ขน้ึ นง่ั แสดงอาการสนใจขน้ึ มาทนั ที
\"อ๐อ ! สายหยุดนั่นนะหรือ\" แมํรอ๎ งขนึ้ \"แล๎วยังไงคะคุณ\" \"ก็จะยงั ไงลํะ\" คณุ สายเลาํ ตํอ \"ทแี รกพอโกนจุกได๎ไมกํ ี่วัน เขาก็เท่ยี วคุยวํา คนอยํางเขาไมํมีเสียละ ทีจ่ ะตอ๎ งหาหีบ หมากใช๎ อยํางเขาตอ๎ งกนิ หีบหลวง ตอนนนั้ เขายังไปมาหาสกํู บั ฉันอยํู ฉนั ก็ไดแ๎ ตเํ ตอื นวํา 'อยาํ พดู ไปแมํสายหยุด ! นาํ้ พระทยั เจา๎ ฟ้าเจา๎ แผํนดนิ เรา อยําไปประมาท ' แตํเขาไมํฟงั เขาวาํ เจา๎ คณุ พํอทํานพดู วํา หมอดเู ขามาแตเํ กิดวาํ จะมีบญุ ทาํ นสงํ เข๎ามาอยใํู นวัง กเ็ พราะทํานอยากเป็นขรัวตา จะไดม๎ หี ลานเป็นพระองค๑เจา๎ เล็กๆไวเ๎ ลํน\" แมหํ วั เราะงอหาย \"เขาพูดถึงอยาํ งนั้นเทยี วหรอื คุณ\" \"โธํ ! ฉนั ยงั จาํ ได๎เหมอื นพูดเมอื่ วานซนื นเ้ี อง\" คุณสายตอบ แมคํ ลานมานง่ั ทเ่ี ชย่ี นหมาก หยบิ หมากใสปํ ากเคย้ี ว แลว๎ ถามตอํ ไปวาํ \"แล๎วเรอ่ื งเปน็ ยังไงกนั ตํอไป\" \"กเ็ ปลําท้ังเพ\" คณุ สายเลําตอํ \"เขาก็อยํูที่ตาํ หนักทาํ ใหญโํ ต นัง่ คอยบุญวาสนาจะเปน็ เจ๎าจอม แตํกไ็ มเํ ห็นได๎เป็น นานเข๎าเขาจะนึกอยํางไรข้ึนมากระมงั เหน็ ออกไปบ๎านชั่วคราว แลว๎ กลับมาอีก คราวน้ีกนิ หบี ทองหรหู รา ใบทีจ่ ะมาขายฉนั น่แี หละ เขาวาํ เจ๎าคณุ พํอทํานสัง่ มาจากนอก เป็นหบี ทอง ฝามวี งกลมเป็นตาขํายฝงั เพชร บนตาขาํ ยมงี ทู าํ ดว๎ ยมรกตเมด็ เลก็ ๆ ปมี ะเส็งปีเกดิ ของเขาไงละํ พอเขากนิ หบี ใบนี้ เขากเ็ รมิ่ คุยตอํ ไปวาํ หีบหลวงเขาไมเํ ห็นอยํางกนิ เพราะซา้ํ กบั คนอ่ืน ดาดดืน่ เวลาขึ้นกเ็ ฟื่องฟูไปประเดี๋ยวเดยี ว แล๎วกต็ อ๎ งไปหมอบประจาํ ห๎องเหลอื ง เบอ่ื จะตาย ส๎กู นิ หบี เจา๎ คณุ พํอไมไํ ด๎ ฉัน เห็นเขาเข๎ามาเขอื่ งอยพํู ักหน่ึง แลว๎ สักสองสามปตี อํ มาก็หายไป ไดข๎ ําววาํ เขาไปแตํงงาน ทีบ่ า๎ นมงี านใหญโํ ตมาก เจา๎ นาย ตํางกรมเสดจ็ ไปรดนาํ้ หลายองค๑ เจ๎าคุณฯ ก็ออกไปแตํง เขาเลํากนั วาํ ทาํ นรับไหว๎ด๎วยเครอ่ื งทบั ทิมทั้งชดุ แตํน้นั มาฉนั ก็ ไมํได๎ขาํ วคราวไปนาน พออยๆูํ เมอ่ื สบิ กวําวันมานี้ก็กลับเขา๎ มาในวัง มาเทย่ี วนอนอยํตู ามหอ๎ งเพอื่ นฝูง ผอมผิดรปู ผิดรําง จาํ ไมไํ ด๎ เขาวาํ กนั วาํ เจ๎าคณุ พํอก็ตาย ผัวทแ่ี ตงํ กันก็ปอก เสยี หมดตัว เมอ่ื วานซนื นเี้ อง มาหาฉนั ท่ตี าํ หนกั เหน็ ถือหอํ ผา๎ อะไร พอแกอ๎ อกที่ไหนได๎ หบี ปมี ะเส็งใบนั้นเอง แล๎วกเ็ อามายัดเยียดจะให๎ฉนั ซอื้ บอกราคาตั้ง ๒๐ ชั่ง ขนั จะตาย คนอยําง ฉัน จะเอาอัฐฬลที่ไหนมาซอื้ และถึงจะมีซอ้ื เขาได๎ ฉันก็ไมมํ ีหน๎าจะไปกินหบี ขนาดน้นั คนเขาจะไดห๎ ัวเราะตาย แลว๎ ฉนั ก็ เปน็ คนปขี าล ไมํใชปํ ีมะเส็ง เลยวนํุ วายกันไปใหญํ แตํดูอาการทาํ จะรอ๎ นเงินเอาการ วนั นีส้ ัง่ ฝากแมชํ ๎อยตวั ดนี ี่มาวาํ จะเอา เพียง ๑๐ ช่ังเทํานั้น\" พลอยฟงั คณุ สายเลาํ ชวี ติ คนในวงั ดว๎ ยความสนใจ และตง้ั ขอ๎ สงั เกตไวห๎ ลายอยาํ ง อยาํ งทห่ี นง่ึ คนในวงั ทม่ี บี ญุ วาสนา จะต๎องได๎เป็นเจ๎าจอม คนทเี่ ปน็ เจ๎าจอมนเ้ี ปน็ อยํางไร จะต๎องสืบถามดใู ห๎รู๎เร่ือง ขณะนี้ร๎ูแตวํ ํา การจะเป็นเจ๎าจอม กินหบี หมากของหลวงไดห๎ รือไมนํ นั้ อยทํู ่ีน้าํ ะพระทยั เจา๎ ฟ้าเจ๎าแผนํ ดิน อยาํ งท่สี อง คนในวงั นมี้ ีข้นึ มีตก จะขน้ึ ไปไหนหรือ ตกจากอะไร ก็ตอ๎ งหาความรู๎ตอํ ไป ขณะนรี้ แ๎ู ตเํ พียงวํา ถา๎ ตกแล๎ว จะต๎องไปหมอบอยใูํ นห๎องเหลือง ซึง่ พลอยกย็ งั ไมรํ ๎ูวํา เป็นหอ๎ งอะไรอยํูทไี่ หน แตํได๎ยนิ เพียงเทาํ นี้ กช็ ักจะกลวั เสียแล๎ว เพราะคนท่หี มอบอยใํู นหอ๎ งเหลืองนัน้ คุณสายวาํ จะต๎อง หมอบประจําอยูตํ ลอดไป ไมํมที สี่ ้ินสุด
\"คดิ ๆ ดกู น็ ําสงสารนะคุณ\" เสียงแมพํ ูดขน้ึ \"คุณสายหยดุ เธอรนุํ ใหญํกวําดฉิ ัน จาํ ได๎เห็นเธอในวงั เธอเป็นสาวแล๎ว ดิฉันออกไปอยูํบา๎ นเจ๎าคุณกไ็ มไํ ด๎ขําว เพราะเจา๎ คณุ นนั้ ก๏กฟากขะโน๎นบ๎านบน คณุ สายหยุดเธอบ๎านลาํ ง ไมคํ อํ ยจะได๎ ตดิ ตอํ กัน แตํถึงกระนัน้ กเ็ ถอะ คนเรามบี ุญวาสนาเปน็ ใหญํเป็นโตสขุ สบาย พอตกอับลงกใ็ ห๎อดสงสารไมไํ ด๎\" \"ฉันก็นกึ สงสารเหมอื นกนั แมแํ ชํม\" คณุ สายตอบ \"แตมํ านกึ ดูตัวเราทุกวันนี้ ก็ชวํ ยอะไรเขาไมํได๎ เต้ยี แลว๎ จะไปอม๎ุ คอํ ย แลว๎ เวลาเขาร่าํ รวย ใชํเขาจะมามองดเู ราเสียเมอื่ ไร จะไปไหนกม็ แี ตํคนประจบประแจง จะพูดจาอะไรกม็ ีแตํคนคอย ประสม ไมํมีใครตักเตือน พอจนลงเขาก็ทงิ้ เพือ่ นฝงู เขาให๎อาศัยอยเูํ วลาน้ี ก็ใชวํ าํ เขาจะเต็มใจเมือ่ ไร เขาขดั ไมํได๎ พูดไมํ ออกเขากท็ นๆใหอ๎ ยูไํ ปอยํางน้ัน แตกํ ็คงไมํนานหรอก\" คณุ สายถอนใจใหญํ แลว๎ ปรารภขน้ึ วํา \"นี่แหละหนาคนเรา !\" แมฟํ งั คณุ สายเลาํ เรอ่ื งจบกบ็ นํ วาํ รอ๎ น อยากไปอาบนาํ้ หนั มาพยกั หนา๎ ชวนพลอยใหไ๎ ปอาบดว๎ ยกนั เสยี งคณุ สายพดู กบั แมํวํา \"ดีเหมือนกัน ไปอาบน้าํ อาบทําใหล๎ กู เสยี ที อาบเสร็จแลว๎ ก็มาแตงํ ตวั เสยี ในหอ๎ งนล้ี ะ นา้ํ อบนาํ้ รม อยูํทีไ่ หนมี อะไรบ๎าง แมํแชํมก็รู๎อยูํแล๎ว\" แมพํ าพลอยออกไปนอกหอ๎ ง ชอ๎ ยกต็ ามออกมาตดิ ๆกนั เมอ่ื ถงึ ประตหู อ๎ งคณุ สาย กแ็ ลเหน็ หบี เสอ้ื ผา๎ ขา๎ วของๆ แมํ ท่ีนางพิศกลับไปขนจากทาํ พระมาอกี เที่ยวหน่ึง วางอยํูรมิ ประตู แมกํ ท็ รดุ นัวลงน่งั ไขหีบ และหยิบสง่ิ ของท่ีจาํ เปน็ ต๎องใช๎ ออกมา ระหวาํ งทแ่ี มเํ ปดิ หบี ขึ้น ช๎อยกเ็ ข๎ามาชะโงกดขู องในหบี อยํางสนใจ ซึง่ แมํก็ไมหํ ๎าม ซํ้าอยํางหยิบโนนํ นีใ่ ห๎ดอู ีกอยําง ใจดี ระหวาํ งทแ่ี มนํ ง่ั เลอื กผา๎ หมํ อยนํู น่ั เอง ธรรมชาตถิ กู ระงบั ไป ตง้ั แตเํ ชา๎ ดว๎ ยความตน่ื เตน๎ กเ็ รม่ิ เรยี กรอ๎ ง เอาแกพํ ลอย ธรรมดาเมือ่ อยูํบ๎านนั้น พลอยนงั่ กระโถนเป็นกิจวตั ร เสรจ็ แลว๎ นางพศิ กเ็ อาไปเททท่ี ํา แตเํ มือ่ มาถงึ ตําหนกั ทท่ี างจะนง่ั กระโถนไดก๎ ด็ จู ะไมมํ ีเอาเสยี เลย เหลียวดูนางพศิ กไ็ มํทราบวําหายหนา๎ ไปหลบ อยทํู ี่ไหน อยํางไรก็ตาม เรือ่ งนีเ้ ป็นเร่ืองใหญํ ถ๎าจะอยใูํ นวงั ตอํ ไป กต็ ๎องรู๎วธิ ีไว๎วาํ ชาววงั ขนาดพลอย เขาทาํ อยํางไรกัน พลอยเหลยี วซา๎ ยแลขวาอยอํู กี ครหํู นง่ึ เหน็ วาํ ทาํ ไมไํ ดก๎ าร จงึ ตอ๎ งกระซบิ เบาๆ ทห่ี แู มํ ทง้ั ทอ่ี ายชอ๎ ย ซง่ึ นง่ั อยตํู ดิ ๆกนั แตํแมํกลับหัวเราะออกมาดงั ๆรอ๎ งวาํ \"เอาละซี ! พลอย เอายังงี้ดีกวาํ แมํจะไปอาบน้าํ กอํ น พลอยไปกับแมํช๎อยนกี่ แ็ ลว๎ กนั \" แมํหนั ไปทางช๎อย แล๎วบอก วํา \"แมชํ ๎อยพาพลอยไปอุโมงค๑สกั ทีเถิด จะได๎ร๎จู ักท่ไี ว๎\" กบั พลอยแมํสัง่ วาํ \"พอเสรจ็ ธุระแล๎วรบี กลบั นะพลอย อยาํ ไถล แมจํ ะคอยอาบนา้ํ ใหท๎ างนี้\"
พลอยหนั มาดหู นา๎ ชอ๎ ยอยาํ งสงสยั เพราะกระซบิ บอกแมเํ รอ่ื งหนง่ึ แตแํ มกํ ลบั สง่ั ใหช๎ อ๎ ยพาไปอโุ มงค๑ ทเ่ี รยี กวาํ อุโมงค๑น้ันจะเป็นอะไรก็ไมรํ ๎ู ฟังชอื่ ดูก็ชักจะนาํ กลัวเสียแล๎ว แตํช๎อยกลบั ยิม้ ดว๎ ยแล๎วลกุ ขนึ้ ยนื พยกั หนา๎ ใหต๎ ามไป เมื่อเป็น คาํ สง่ั ของแมํ ใหต๎ ามช๎อยไปอุโมงค๑ พลอยก็ลุกตามไปทั้งทย่ี งั สงสัย ชอ๎ ยเดนิ นาํ หนา๎ ออกไปนอกตาํ หนกั พลอยกร็ บี สาวเทา๎ เดนิ ตามไปตดิ ๆ เดนิ ไปสกั หนอํ ย ชอ๎ ยกห็ นั มาถามวาํ \"ปวดมากไหม\" \"ไมํเทาํ ไหรนํ กั ดอกแมํช๎อย\" \"อยํามาอวดดเี รียกฉนั วําแมชํ ๎อยนะ !\" ช๎อยตะคอกให๎ ฝา่ ยพลอยก็ร๎ูสกึ วําตวั เองเลก็ ลงไปอกี มา เพราะชอ๎ ยเปน็ หลานคุณสาย ซ่งึ แมเํ รยี กวาํ คณุ ทกุ คาํ บางทีพลอยจะเรียกผดิ ไปกระมัง ถา๎ จะเรยี กให๎ถูก ควรจะตอ๎ งเรยี กวาํ คณุ ช๎อยตาม คุณสายไปกไ็ ด๎ คดิ ไปคิดมาพลอยก็ตอบตะกกุ ตะกัก แบบคนมาอยํูใหมํวํา \"คะํ ... คณุ ชอ๎ ย\" ชอ๎ ยหวั เราะลน่ั ถนนทเ่ี ดนิ อยํู แลว๎ รอ๎ งวาํ \"เดก็ บา๎ ! ใครเขาไปใชใ๎ หเ๎ รยี กวาํ คุณ เรยี กฉนั วาํ ช๎อยเฉยๆ ก็แลว๎ กัน แล๎วฉนั จะเรียกเธอวาํ พลอย ใครๆ เขาก็เรยี ก ฉันวาํ ชอ๎ ย เฉยๆ ทัง้ นน้ั มีแตํผาดของคุณอาคนเดียวเรยี กวํา คุณช๎อย\" พลอยไดย๎ นิ ดงั นน้ั กใ็ จชน้ื ขน้ึ ถนดั ความนยิ มทม่ี อี ยใํู นตวั ชอ๎ ยตง้ั แตแํ รกเหน็ กเ็ พม่ิ มากขน้ึ ทนั ที และดว๎ ยเหตนุ พ้ี ลอย จงึ กลา๎ ถามขนึ้ วํา \"ช๎อย ไปอุโมงคน๑ เ่ี ขาไปทําไมกนั จะ๏ \" \"อา๎ ว แลว๎ กัน !\" ชอ๎ ยตอบ \"ก็เมอื่ กพ้ี ลอยบอกวาํ จะไปทุงํ ไมํใชํหรอื \" \"ถูกแล๎ว\" พลอยตอบ \"แล๎วทาํ ไมตอ๎ งไปอุโมงค๑\" \"ก็ถา๎ ไมํไปอโุ มงค๑ จะไปทงุํ ทไ่ี หนกนั ลํะ\" ช๎อยตอบอยาํ งไมพํ ยายามอธิบายอะไรทงั้ สิ้น แล๎วพดู ตัดบทวาํ \"รบี ๆเดินเข๎าเถอะ เดย๋ี วจะมาราดกลางทาง อายคนเขาตาย\" ชอ๎ ยรบี สาวเทา๎ เดนิ เรว็ ขน้ึ ทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งรบี เดนิ ตาม ทางทไ่ี ปนน้ั เปน็ ถนนปหู นิ แผนํ ใหญํ ทพ่ี ลอยเดนิ มาเมอ่ื เชา๎ น้ี ผํานตําหนกั ใหญตํ ําหนกั เล็กสองขา๎ งถนน ไปจนถงึ แถวเต๏งชนั้ ใน ช๎อยพาลอดประตู ออกไปแถวเตง๏ ช้ันนอก วกไปผาํ น ประตศู รีสดุ าวงศ๑ ซึง่ พลอยเกดิ เร่อื งเหยียบธรณีประตเู มอื่ เช๎า ช๎อยเดนิ เรอื่ ยไป ถึงจะมเี พื่อนฝูง และผใู๎ หญํร๎องทกั ทาย ประปราย ช๎อยกม็ ไิ ด๎หยุดใหเ๎ สียเวลา จนในที่สุด ถงึ ส่งิ กอํ สร๎างอันหนงึ่ ลักษณะนนั้ เป็นอโุ มงค๑จรงิ ๆ อยํางทเ่ี รยี ก ช๎อยพา
พลอยเขา๎ ไปทางปากอโุ มงค๑ อนั เป็นทางเข๎า และพอพลอยโผลํเขา๎ ไป ก็ใจหายวาบ เพราะต้งั แตํเกดิ มาเปน็ ตวั ก็ยังไมเํ คย ตอ๎ งปลดเปลอื้ งทุกข๑ ในลกั ษณะเชํนน้ี ในอโุ มงคน๑ น้ั มที างเดนิ กลาง สองขา๎ งยกพน้ื สงู พอกา๎ วขน้ึ ได๎ ตง้ั ถงั ขา๎ งลาํ งตลอดเปน็ แถว บนยกพน้ื กน้ั เปน็ ฝาเปน็ คอก สาํ หรับบังได๎เฉพาะตวั คน ซ่งึ เม่อื นัง่ ลงยองๆแลว๎ ฝานน้ั ก็ก้ันขนึ้ มา เสมอพ๎นหนา๎ อกเลก็ น๎อย ในคอกที่กัน้ ไว๎บนยกพ้นื นัน้ มคี นนง่ั โผลํหน๎าให๎เห็นได๎อยํแู ลว๎ เป็นอนั มาก ทง้ั สาวทั้งแกํทัง้ เดก็ ทกุ คนปฏบิ ัติกจิ นัน้ อยาํ งเป็นของธรรมดาทีส่ ุด ไมมํ ี อบั อายหรือเหน็ แปลกอะไรเลย บางคนทนี่ ัง่ อยูใํ กลก๎ นั หรอื มองหนา๎ กนั เห็น ก็คยุ กนั อยูเํ ซง็ แซํ บางคนกําลงั เดินเข๎าไปหรือ ออกมา เมอ่ื พบหนา๎ คนร๎ูจกั กท็ กั ทายกันอยํางรื่นเริง เป็นปกติ พลอยเมอ่ื เหน็ ภาพอนั จอแจ ปราศจากความระโหฐานเชนํ นน้ั กช็ ะงกั ยนื อยกํู บั ท่ี แลว๎ รอ๎ งเบาๆขน้ึ วาํ \"ชอ๎ ย ! ฉนั ทําไมํไดห๎ รอก คนมากมายออกอยาํ งน้ี\" \"เชอ๎ ! \" ช๎อยรอ๎ งอยาํ งเบือ่ หนําย \"รบี ๆขนึ้ ไปน่งั เสยี เถิดนํะ มันแตดํ ัดจริตอยูํ เด๋ียวกไ็ มํต๎องทาํ อะไรกนั อกี หนอํ ยก็ เคยไปเอง ใครๆเขาก็มาทีน่ ่ีท้ังน้นั \" แตพํ ลอยกย็ งั อดิ เออ้ื นอยนํู น่ั เอง จนชอ๎ ยอดรนทนไมไํ หว ตรงเขา๎ จงู มอื พลอยขน้ึ ไป แลว๎ บอกวาํ \"มามะ ! ฉันจะข้ึนไปนงั่ เปน็ เพ่ือน\" ขณะทพ่ี ลอยนง่ั อยใํู นคอกหนง่ึ ชอ๎ ยกเ็ ขา๎ ไปนง่ั อยใํู นคอกขา๎ งๆ โผลหํ นา๎ ขน้ึ มาอยาํ งคนอน่ื ๆ และชวนพลอยพดู คยุ อยํู ไมขํ าดปาก ทําให๎พลอยหายเกอ๎ และรส๎ู ึกเปน็ หนบึ้ ญุ คุณช๎อยเสียตง้ั แตํแรกเร่มิ พลอยนง่ั อยใํู นอโุ มงคไ๑ ดไ๎ มนํ าน เพราะยงั ไมคํ น๎ุ สถานท่ี รบี ชวนชอ๎ ยกลบั ตาํ หนกั เมอ่ื ออกมาขา๎ งนอกแลว๎ ชอ๎ ยกเ็ ดนิ ทอดนอํ งอยาํ งไมรํ บี ร๎อน ชบ้ี อกทต่ี าํ งๆใหพ๎ ลอยดู ตําหนักไหนเปน็ ของเจ๎านายพระองคใ๑ ด เรอื นใดเป็นของใคร ดูชอ๎ ยจะ ร๎จู ักไปเสียหมด สดุ ทีพ่ ลอยจะจดจําได๎ในคราวเดยี ว ระหวํางนัน้ ใกลพ๎ ลบเข๎ามาแลว๎ เดินผาํ นทางประตูวัง เห็นโขลนกาํ ลงั ปดิ ประตู เสยี งดงั โกรงํ กรําง พลอยก็ใจหายบอกไมํถูก จรงิ อยเูํ ม่อื อยบูํ า๎ น พลอยกไ็ มํเคยไปไหน แตทํ ่บี า๎ นนนั้ เยน็ ลงกไ็ มํ ถึงกบั กวดขนั ปิดประตมู ิให๎คนเข๎าออก แล๎วปดิ ประตูไปจนถึงรํุงสวําง จึงเปดิ อกี ได๎ มาถงึ ในวังพาคาํ่ ลงก็รว๎ู าํ เขาตอ๎ งปิด ประตูแข็งแรง และตามคาํ บอกเลําของช๎อยกว็ ํา เมอ่ื ปดิ แลว๎ ก็จะต๎องปดิ เรือ่ ยไปจนพรํงุ นีเ้ ชา๎ ไมมํ ีใครเปดิ ได๎ ไมวํ าํ จะมเี รือ่ ง ใดๆ พลอยกใ็ จหายและวังเวงชอบกล ความรู๎สึกเหมอื นเวลาแมลํ งโทษขังหอ๎ ง พอผาํ นประตวู งั มา ชอ๎ ยกเ็ ตอื นใหร๎ บี กลบั ตาํ หนกั บอกวาํ เดย๋ี วคาํ่ จะลาํ บาก เพราะไมไํ ดเ๎ อาเทยี นมาดว๎ ย พลอยก็ สงสัยถามขึ้นวํา \"เทียนอะไรกันชอ๎ ย\" \"อ๎าว ! \" ชอ๎ ยตอบ \"เดนิ ในวังกลางคนื ตอ๎ งจดุ ไฟจําไว๎นะพลอย เดนิ มดื ๆเป็นเกดิ เรอื่ ง\"
แตพํ ลอยกย็ งั ไมเํ ขา๎ ใจ ดลู กั ษณะทว่ั ๆไป ในวงั กไ็ มนํ าํ มดื ถงึ กบั ตอ๎ งเดนิ จดุ ไฟ หรอื วาํ จะมคี นคอยทาํ อนั ตราย หรอื งู ชุม หรอื ผีดุ พลอยนกึ เอาอยาํ งเด็กๆ แลว๎ กเ็ ริ่มกลัวขึน้ มาอีก อดรนทนไมํไหว ก็ตอ๎ งถามช๎อยอกี ตอํ ไป \"เกิดเรื่องอะไรจ๏ะชอ๎ ย\" \"โขลนจบั ! \" ช๎อยตอบอยํางเดก็ อกี เหมอื นกนั เพราะช๎อยเอง กไ็ มํร๎วู าํ มรี ะเบยี บวางไว๎ ในพระราชฐานชนั้ ในวํา ผู๎ใดเดินตามถนนหนทางในวงั ในเวลาคํา่ คืน จะตอ๎ งถือไฟ ชอ๎ ยรแู๎ ตํเพยี งวาํ ถ๎าใครไมํถือเทียนหรอื โคมไฟ เวลาไปไหนมา ไหนกลางคนื เปน็ ต๎องถูกโขลนจบั และคําตอบของชอ๎ ย กเ็ ปน็ คาํ อธิบายทเี่ พียงพอสําหรบั พลอย เพราะเขด็ ขยาดฝมี ือโขลน มาแตํเมอ่ื ก๎าวแรกทีย่ าํ งเขา๎ วังเสยี แลว๎ พอได๎ยินชอ๎ ยพดู พลอยก็เรงํ ฝีเทา๎ เรว็ ขึน้ เพอ่ื ใหถ๎ งึ ตาํ หนักเสยี โดยเรว็ เพราะถ๎าถูก โขลนจับตัว เวลาไมํมแี มํคอยแก๎ไข พลอยก็นึกไมํออกวาํ จะทาํ อยาํ งไรถูก พอมาถงึ ตาํ หนกั ชอ๎ ยกพ็ าเดนิ ผาํ นหอ๎ งคณุ สายออกไปทางเบอ้ื งหลงั ทน่ี น้ั เปน็ ลานกวา๎ ง ปดู ว๎ ยหนิ แผนํ ใหญๆํ อยาํ ง ทป่ี ถู นนท่ัวไปในวงั สามด๎านของลานน้ัน ล๎อมรอบด๎วยเฉลยี ง ตาํ หนักช้ันลาํ ง มีกระถางต๎นไมใ๎ บโตๆ ใสํตน๎ ไมด๎ อกวางอยํู เปน็ ระยะ สลับด๎วยอํางมงั กรปลกู บัว อกี ด๎านหนึง่ เป็นกําแพงทึบ ไมสํ งู นกั มีประตเู ลก็ ๆ เปิดออกไปนอกบริเวณตําหนักได๎ บานหนึ่ง และรมิ กําแพงนัน้ ปลูกต๎นแกว๎ และตน๎ เขม็ สลบั กนั มมุ สุดกาํ แพงด๎านโนน๎ มีต๎นพกิ ุลใหญขํ ้นึ อยูํ และมตี ุมํ มงั กรใสํ น้ําอาบวางอยูํหลายใบ แมํอาบนํา้ ท่นี น้ั เสรจ็ แลว๎ แตํยังมไิ ด๎กลับมาแตํงตวั นั่งทขี่ อบอิฐท่กี อํ ไว๎ รอบโคนต๎นพกิ ุล คยุ กบั ขา๎ หลวงเสด็จอีกคนหนง่ึ ทีก่ าํ ลังนัง่ อาบน้าํ อยํบู นม๎านงั่ เลก็ ๆ แมเํ หน็ พลอยไปถงึ กห็ นั มาขอบอกขอบใจชอ๎ ย ทพ่ี ากลบั โดยมไิ ดพ๎ าไถล พรอ๎ มกบั สญั ญาวาํ อกี ประเดย๋ี วหนง่ึ จะมี รางวัลให๎ แล๎วแมกํ อ็ าบนาํ้ ให๎พลอย เหมือนกบั เมอ่ื อยบูํ ๎าน อาบนาํ้ เสร็จแมํพาพลอย กลับมาห๎องคณุ สาย นัง่ ทีม่ า๎ เครื่อง แปง้ ทานํ้าอบประแป้งให๎พลอย และผลดั เสอ้ื ผา๎ ใหพ๎ ลอยกํอน แลว๎ แมจํ งึ เรมิ่ แตงํ ตัวของแมเํ อง พลอยสงั เกตเหน็ แมแํ ตงํ ตวั ประณตี เปน็ พเิ ศษ ไมแํ ตงํ ลวกๆเหมอื นกบั อยทํู บ่ี า๎ น แมทํ านาํ้ อบไทยทว่ั ตวั แลว๎ กเ็ อาพดั ๆ จนแห๎ง แตแํ ลว๎ ก็ทาน้ําอบทับอีกตลบหน่ึง จงึ ได๎ลงแป้ง แมํมองดหู นา๎ ตัวเองในกระจกอยํนู าน คอํ ยๆหวผี มอยาํ งบรรจง เอา ไม๎สอยคํอยๆสอยตามหนา๎ ผม และลกู ผมเลก็ ๆ ท่ขี ึ้นอยบํู า๎ งก็ถอนออก พลอยดูอาการกิริยาของแมแํ ลว๎ กพ็ อจะเดาออกวาํ แมํกลบั เขา๎ มาอยูใํ นหมูํคน ทีแ่ ตงํ กายอยํางทแ่ี มํเคยทาํ มาแตกํ อํ น แมํกก็ ลบั ตวั ผดิ ไปจากเมือ่ อยูบํ ๎าน เมอื่ ประแปง้ ทาน้าํ อบ เสร็จแล๎ว แมํก็ไปนง่ั ที่หบี เสื้อผา๎ ซงึ่ บัดนีน้ างพิศยกมาตง้ั ไว๎ในห๎อง แมเํ รียกพลอยไปนั่งดว๎ ย แล๎วกเ็ ปิดหบี หยบิ ผ๎าลาย ผ๎า หํมออกมากอง เลอื กสใี ห๎ถูกกัน ขณะน้นั คุณสายกลบั เขา๎ มาในห๎อง เห็นแมํหยิบของอยํู กถ็ ามขนึ้ วาํ \"นนั่ รอื้ สมบตั ิอะไรกนั แมํแชํม\" \"เปลาํ หรอกคํะ \" แมตํ อบ \"หยิบผ๎านงํุ ผ๎าหมํ ออกมาดู ไปอยนํู อกวังเสยี นาน ไมไํ ดเ๎ อาใจใสํ จะนุงํ จะหํม หยิบอะไร ได๎ก็นํุงเขา๎ ไปอยํางน้ัน คนข๎างนอกเวลาน้ีเขาก็แปลก นึกจะนํงุ สอี ะไร หมํ สีอะไร เขาก็เอาแตใํ จเขา บางทกี ็แตํงเปน็ ชุดผา๎ นุํง ผ๎าหมํ สเี ดียวกัน ไมํตดั สีเหมอื นอยาํ งพวกเราในนี้ อยาํ งลกู สาวใหญํของเจ๎าคุณอิฉนั ที่บา๎ น เขาแตงํ ตวั ตามแตจํ ะเหน็ งาม
ฉนั เคยไปทกั เขาเขา๎ หนหนึง่ วาํ แตงํ ตัวไมเํ หมือนชาววัง เขาโกรธฉันไปตั้งหลายวนั พลอยน่ีก็เถิด ถา๎ ทิง้ ไว๎บ๎านกจ็ ะแตํงตัว เหมอื นพวกพี่ๆ ไปเสียเทําน้นั \" แลว๎ แมหํ นั มาทางพลอยแลว๎ สอนวาํ \"พลอยดใู ห๎ดนี ะ แมํจะจดั ผ๎านงุํ ผา๎ หมํ สีประจาํ วันให๎ดู อยูํในวงั โตขึน้ จะได๎ แตํงตัวถกู \" \"นส่ี ําหรับวนั จนั ทร๑ นุํงเหลืองออํ นหํมนํ้าเงนิ อํอน หรอื จะหมํ บานเย็นก็ได๎ แตํถ๎าวันจันทร๑จะนํุงสนี ี้ น้าํ เงินนกพริ าบ ต๎องหํมจาํ ปาแดง\" แล๎วแมํกห็ ยิบผ๎าหมํ สดี อกจาํ ปาแกๆํ ออกวางทับบนผ๎าลายสนี ้ําเงินเหลอื บ ที่วางไว๎ \"วนั อังคาร\" แมอํ ธิบายตํอ \"วนั องั คารนุํงสปี นู หรอื มํวงเมด็ มะปรางแล๎วหมํ โศก หรือถ๎านงํุ โศกหรือเขียวออํ น ต๎องหํม มํวงออํ น วนั พุธนงุํ สถี ่ัวกไ็ ด๎ สเี หล็กกไ็ ดแ๎ ลว๎ หํมจําปา วันพฤหสั นุํงเขยี วใบไม๎ หมํ แดงเลือดนก หรอื นงุํ แสดหํมเขียออํ น วัน ศกุ รน๑ ุงํ นาํ้ เงินแกํหมํ เหลอื ง วนั เสาร๑นงุํ เมด็ มะปรางหํมโศก หรอื นํุงผา๎ ลายพ้นื มวํ ง ก็หํมโศกเหมือนกัน นี่ผนื นี้แหละผ๎าลาย พนื้ มํวงน่เี หมือนกนั แตหํ อ๎ งหํมสนี วล วนั อาทติ ย๑จะแตํงเหมือนวันพฤหัสกไ็ ด๎ คือนุงํ เขยี วหํมแดง หรอื ไมํยงั งั้นก็นงุํ ผ๎าลาย พนื้ สีลน้ิ จ่ี หรอื สีเลือดหมู แลว๎ หมํ โศก จาํ ไวน๎ ะพลอย อยาํ ไปแตงํ ตัวเรํอรําเปน็ คนบ๎านนอก เดีย๋ วเขาจะหาวําแมํเปน็ ชาววัง แล๎วไมํสอน\" \"แมเํ ชมํ ก็\" คณุ สายพูด \"บทจะสอนลกู ก็สอนรวดเดยี วจบ เด็กตัวเทําน้ีจะไปจําอะไร คอํ ยอยไูํ ปคอํ ยดไู ป กจ็ ะรไู๎ ป เอง\" เมอ่ื แมแํ ตงํ ตวั เสรจ็ แลว๎ กน็ ง่ั คยุ กบั คุ ณสายตอํ ไปในหอ๎ ง เพอ่ื นฝงู ของแมทํ เ่ี พง่ิ ไดข๎ าํ ววาํ แมกํ ลบั มาในวงั กม็ าหาใน ตอนกลางคนื บา๎ งประปราย พลอยเห็นแมํนง่ั คยุ กับเพ่ือนฝูงอยาํ งสนกุ สนาน ในเรอื่ งท่ีตนไมสํ นใจ กเ็ ริ่มมองหาอะไรทาํ แตํ เหลือบไปเห็นชอ๎ ยมาพยกั พเยดิ อยํนู อกประตู พลอยกค็ ลานออกไปหา เม่อื ผํานหีบของ ก็ไมํลืมที่จะหยิบหํอจันอับ ติดมอื ออกไปดว๎ ย ชอ๎ ยชวนพลอยไปนงั่ เลํนบรเิ วณหลังตําหนัก ซงึ่ บัดนี้มแี สงสวําง ทไ่ี ดร๎ ับจากจากโคมที่จดุ อยูํในหอ๎ งตาํ งๆ ทาํ ให๎สวาํ งแตํบรเิ วณรอบๆ สวํ นตรงกลางหรอื ใต๎ตน๎ ไมน๎ นั้ ดูมืดคร้ึมอยํู พอออกมาถงึ ประตู ชอ๎ ยกช็ วนนง่ั ลงตรงนน้ั แลว๎ พดู วาํ \"นงั่ เลํนตรงนแ้ี หละ กลางคนื ฉันไมกํ ล๎าไปไหน กลัวคุณอาเฆ่ยี น\" ช๎อยหยดุ นิ่งอยูคํ รหูํ น่ึง แล๎วถามข้ึนวาํ \"นน่ั หํออะไร พลอย\" \"หํอจนั อับ\" พลอยตอบ \"ฉันได๎มาจากบ๎านเมื่อเช๎านี้ กินด๎วยกนั ซชี อ๎ ย\" วําแลว๎ พลอยกแ็ กห๎ ํอจันอับออก วางบนตัก ชอ๎ ยหยบิ จนั อบั ไปเคย้ี วกนิ โดยไมพํ ดู ไมจํ าอะไรอยสํู กั ครหํู นง่ึ แลว๎ ถามขน้ึ หว๎ นๆวาํ \"คิดถึงบ๎านไหม พลอย\"
พอไดย๎ นิ ชอ๎ ยถาม พลอยกร็ ส๎ู กึ วาํ ทค่ี อตน้ื ตนั ขน้ึ มาทนั ที ความจรงิ พลอยรส๎ู กึ ชอบกล มาตง้ั แตตํ อนบาํ ยๆแลว๎ อยๆํู ก็ ให๎นึกอยากรอ๎ งไห๎ จะมองอะไรตอนเยน็ ให๎รู๎สกึ วา๎ เหวํ วงั เวงอยํางบอกไมํถกู แตพํ อได๎ยินชอ๎ ยถาม พลอยกร็ ๎สู ึกตวั วาํ ความรูส๎ กึ ที่บอกไมถํ ูกนั้นเองคือความคดิ ถงึ บา๎ น คิดถึงส่งิ แวดล๎อมตํางๆ ท่ีมิเคยจากมาเลยชว่ั ชีวิต ที่บา๎ นเป็นอยาํ งไร มี กลน่ิ ไออยาํ งไร เม่อื ตอนพลบค่าํ เข๎าไต๎เข๎าไฟน้ี ยังอยํใู นความทรงจําของพลอยอยาํ งเดํนชัด ปา่ นนี้เจ๎าคณุ พํอคงจะเพ่ิงกลับ ขึ้นตกึ และถา๎ ยงั อยทํู บ่ี ๎าน พลอยกค็ งจะกลบั ขนึ้ เรือนแมํ ความอบอนํุ ในใจท่ีเคยมีเมื่ออยูทํ ี่บ๎านน้ัน บัดนี้ดูจะหมดสน้ิ ไป จากหวั ใจ จรงิ อยํู ในวังมสี ิง่ ทท่ี าํ ให๎พลอยตื่นตาตืน่ ใจอยเูํ ป็นอนั มาก แตํเวลาพลบค่ํา ในสถานท่อี นั กวา๎ งเชํนนี้ สาํ หรับเดก็ ตัวเล็กๆอยาํ งพลอย ก็มแี ตํความเปลําเปลยี่ ว จะเอาแมเํ ป็นท่พี งึ่ ก็ไมํได๎ เพราะแมกํ ําลงั สนใจกับเพือ่ นฝงู ที่ไมํได๎พบกันนาน เมอื อยบํู า๎ นพลอยกร็ ๎สู กึ วําตวั เปน็ คนสําคญั ของแมํ แตํมาวนั นก้ี ลบั ร๎สู กึ วํา แมมํ คี นอน่ื ๆอกี มาก พลอยจะตอบชอ๎ ยวาํ คดิ ถงึ บา๎ น กต็ อบไมอํ อก เพราะความรส๎ู กึ ขน้ึ มาตน้ื ตนั คอหอย จงึ ไดแ๎ ตพํ ยกั หนา๎ รบั ชอ๎ ยกต็ อบ วํา \"พลอยยงั เกงํ กวําฉันเป็นกอง ฉนั เข๎ามาใหมํๆ ร๎องไหไ๎ ปต้งั สามวัน ข๎าวไมกํ ิน กินแตกํ บั คณุ อาจะสงํ ฉนั กลับเสยี แลว๎ ทฉี่ นั คดิ ถึงมากทีส่ ดุ ก็คือพเ่ี นอื่ ง เพราะเลนํ กนั อยูทํ กุ วัน คณุ อาไปรบั ตัวฉันมาคนเดยี ว เพราะพเ่ี นอ่ื งแกเปน็ ผชู๎ าย เลย ตอ๎ งอยูทํ ีบ่ ๎าน\" จากคาํ บอกเลาํ ตอํ ไปของชอ๎ ย พลอยกร็ ว๎ู าํ ชอ๎ ยเปน็ หลานอาของคณุ สาย บดิ าผเ๎ู ปน็ พช่ี ายคณุ สายนน้ั เปน็ ขา๎ ราชากร มีบา๎ นอยแํู ถวนางเลงิ้ ชอ๎ ยมพี ีช่ ายอีกคนหนึง่ ช่อื เนือ่ ง แกํกวําช๎อยสองปี มีอยํูดว๎ ยกันสองคนเทาํ น้ัน \"คุณพํอบอกวําฉนั วง่ิ เลนํ กบั พ่เี น่ืองทุกวนั จนจะกลายเป็นเด็กผ๎ชู ายไป จงึ สํงตัวมาใหค๎ ณุ อาดดั สันดานในนี้\" ช๎อย อธิบายตอํ แลว๎ ก็ปรารภถึงคุณสายผเ๎ู ป็นอาวํา \"คณุ อาบทจะใจดีก็ดี บทจะดกุ ็แสนดุ เมือ่ เช๎านวี้ าํ ฉนั วําเลย้ี งฉนั เสียข๎าวสุก พลอยไดย๎ นิ ไหม คอยดไู ปเถอะ ฉนั ไมํ กนิ หรอกขา๎ วสกุ ของคุณอา อยากมาวาํ ฉันดี\" พลอยฟงั แลว๎ กแ็ ปลกใจแตกํ ไ็ ดแ๎ ตนํ ง่ิ \"พลอยกลัวผไี หม\" ช๎อยถามขน้ึ มาฌฉยๆ พลอยไดย๎ นิ ชอ๎ ยถามมาดงั นน้ั กข็ นลกุ ซํู เพราะบรรยากาศทม่ี ดื ครม้ึ วงั เวงนน้ั ทาํ ใหพ๎ ลอยใจไมดํ เี สยี แลว๎ แตแํ รก \"ทต่ี ๎นจันทรน๑ อกตาํ หนกั นีแ่ หละผดี ุ\" ชอ๎ ยพดู ตอํ ไปโดยไมํรอให๎พลอยตอบ \"เขาวาํ ใครกไ็ มํรูม๎ าผูกคอตายทน่ี ั่น เวลาเดนิ ผาํ นกลางคืน ฉนั กล๊วั กลัว ต๎องชวนคนเขาไปเป็นเพือ่ นเสมอ\"
พลอยเหน็ ชอ๎ ยกาํ ลงั จะเลาํ เรอ่ื งผี กอ็ ยากจะเปลย่ี นเรอ่ื งพดู พลอยมองออกไปขา๎ งหนา๎ ขา๎ มกาํ แพงตาํ หนกั ออกไป เห็นยอดพระมหาปราสาทได๎สลัวๆ เยือ้ งไปทางโนน๎ เป็นตกึ ใหญํสงู ตระหงําน มีดาดฟา้ ใหญยํ นื่ ออกมาเบ้อื งหลัง และมี สะพานยาวตอํ จากดาดฟ้านัน้ ไปยังท่ีอืน่ ขณะนน้ั บนตกึ ใหญํเร่ิมจุดไฟ แพรวพราวเหมือนกับมีงาน พลอยกค็ อํ ยอนุํ ใจขนึ้ \"ท่ีนนั่ อะไรนะชอ๎ ย\" พลอยถามขึ้นเพื่อเปลีย่ นเร่อื งพูด \"ทน่ี น่ั แหละทบ่ี น\" ช๎อยตอบ \"ทป่ี ระทบั พระเจ๎าอยหํู วั และสมเดจ็ ดาดฟา้ น่นั สวนสวรรค๑ ฉนั ยังไมเํ คยขึน้ ไปสกั ที สะพานยาวนนั้ เปน็ ถึงตําหนัก มาดูทางนี้ซี\" ชอ๎ ยฉดุ ข๎อมอื พลอยไปยืนกลางลาน หลงั ตําหนัก แลว๎ ชใ้ี หด๎ ูตกึ ใหญํอีกหลงั หนงึ่ จดุ ไฟสวํางไสวเชนํ เดยี วกัน \"น่ันไงพระตําหนัก\" ชอ๎ ยเอามือช้ี \"หลังใหญๆํ นั่นแหละ ตกึ หลงั เลก็ ๆ ทส่ี ะพานผํานไปติดๆ น้ันตําหนักมรกต\" พลอยยนื ดแู สงไฟสวาํ งนน้ั ดว๎ ยความเพลดิ เพลนิ ขน้ึ บา๎ ง ทกุ หนา๎ ตาํ งทบ่ี นมแี สงไฟสอํ งออกมา พลอยพอจะมองผาํ น หนา๎ ตาํ งเขา๎ ไป เหน็ ความโอํโถงของพระราชฐาน เห็นกาํ แพงสีตํางๆ ซึ่งประดบั ลวดลายปดิ ทองอนั อยเํู บือ้ งใน \"คณุ ชอ๎ ยมาอยนํู ่เี อง\" เสียงผาดพูดข้นึ ใกล๎ๆตัว \"คุณอาใหม๎ าตามไปรบั ขา๎ ว รบี ๆเขา๎ เถิด เด๋ียวจะถกู ดอุ ีก\" ชอ๎ ยกบั พลอยเดนิ กลบั เขา๎ ตาํ หนกั แตชํ อ๎ ยบอกวาํ \"พลอยเข๎าไปกํอนเถดิ เด๋ียวฉันจะตามเขา๎ ไป\" แลว๎ ชอ๎ ยกแ็ ยกทาง หายไปคนเดยี ว พลอยเขา๎ ไปในหอ๎ งเหน็ แมกํ บั คณุ สาย เรม่ิ จะลงมอื กนิ ขา๎ วอยแํู ลว๎ คณุ สายพอเหน็ พลอย กเ็ รยี กใหไ๎ ปนง่ั ขา๎ งๆ แลว๎ ชวนกนิ ข๎าวพลางถามถึงชอ๎ ย ซ่งึ พลอยกต็ อบวําประเดย๋ี วจะตามมา ตามท่ีชอ๎ ยบอกไว๎ ทง้ั สามคนนง่ั กนิ ขา๎ วอยสํู กั ครหํู นง่ึ ชอ๎ ยกค็ ลานกระโดกกระเดกเขา๎ มาในหอ๎ ง มอื หนง่ึ ถอื กระทงใบใหญํ \"ช๎อย ! ไปเอาอะไรมา\" คณุ สายร๎องถาม \"ข๎าวสกุ \" ช๎อยตอบหนา๎ ตาเฉย \"ไปเอาข๎าวสุกมาทาํ ไม\" คุณสายร๎องถามอยาํ งฉงน \"ขา๎ วท่ีนเี่ ป็นกอง\" \"ฉันวานเขาไปซื้อมาแตตํ อนบาํ ย\" ช๎อยตอบอยาํ งฉาดฉาน \"เหน็ คณุ อาบอกวาํ เลีย้ งฉนั เสยี ข๎าวสกุ เลยซอ้ื มาเอง จะขอรับประทานแตกํ บั \" แมสํ าํ ลกั ขา๎ วพรวดใหญํ แลว๎ กม๎ หนา๎ หวั เราะในกระโถน จนนาํ้ หนู าํ้ ตาไหล ฝา่ ยคณุ สายกไ็ ดแ๎ ตเํ อามอื ตบกระดาน รอ๎ งวาํ \"ดูซี เดก็ คนนี้ !\" แล๎วหัวเราะจนนาํ้ ตาไหลเชํนเดียวกนั ระหวํางนน้ั ชอ๎ ยก็เข๎ามาน่ังที่สาํ รบั เปิบข๎าวจากกระทงกินกับ กับขา๎ วในสํารบั เหมอื นกบั ไมมํ ีอะไรเกิดขนึ้
ระหวาํ งทก่ี นิ ขา๎ วกนั อยนํู น้ั เอง พลอยกไ็ ดย๎ นิ แมคํ ยุ กบั คณุ สาย ดว๎ ยขอ๎ ความบางอยาํ ง ทท่ี าํ ใหพ๎ ลอยรส๎ู กึ วติ กกงั วล ยงิ่ ขน้ึ คุณสายถามแมขํ น้ึ วาํ \"แมํแชํมเข๎ามาคราวน้จี ะมาอยนํู านสักเทําไร ใจฉันอยากให๎อยูํนานๆ เพราะจะได๎เห็นหนา๎ ไดพ๎ ูดคุยกนั \" แมตํ อบวาํ \"ยงั ไมํแนนํ อนหรอกคุณ ฉันมนั คนใจแตกเสยี แล๎ว มาอยูํในนกี้ ส็ บายทุกอยําง แตํมนั อึดอัดใจอยํางไร บอกไมํถกู แลว๎ อีกอยํางหนึง่ มาอยูํในนก้ี ต็ อ๎ งอยํูเฉยๆ วันหน่ึงๆกก็ ินกใ็ ช๎ไป อัฐฬสทพี่ อมีอยบูํ า๎ ง ก็จะหมดไปเปลําๆ ใจฉนั อยากจะ ออกไปทาํ มาหากิน ญาติฉันมีทางฉะเชงิ เทรา เขาเคยชวนใหไ๎ ปท่นี ่นั ฉันวาํ จะออกไปดลู าดเลาเหมือนกัน เผ่ือจะมที างทํา มาหากินกบั เขาบ๎าง\" พลอยไดย๎ นิ แมพํ ดู กเ็ ขา๎ ใจไดว๎ าํ แมเํ ขา๎ มาอยใํู นวงั เปน็ การชว่ั คราว ระหวาํ งนเ้ี ทาํ นน้ั เอง แตพํ ลอยจะตอ๎ งอยตํู ลอดไป ทั้งหมดน้ีมคี วามหมายวํา พลอยจะตอ๎ งอยใูํ นวังตํอไปคนเดียวโดยไมํมแี มํ คาํ พดู ของแมตํ อํ ไปกย็ ง่ิ ยนื ยัน ความเข๎าใจของ พลอยยิง่ ข้นึ \"ถ๎าฉันไปเม่อื ไร กต็ อ๎ งขอฝากพลอยไว๎กบั คณุ ให๎ชํวยดูแลดว๎ ย นานๆฉนั จึงจะเข๎ามาเย่ียมบา๎ ง\" แมพํ ดู อยาํ งไมมํ ี ความร๎ูสึกอะไรเลย \"ไมํเปน็ ไร\" คณุ สายรับคํา \"ลกู แมแํ ชมํ กเ็ ทาํ กับหลานของฉนั บางทีก็จะดูงํายกวําหลานจริงๆคนนเ้ี สียอกี \" คุณสาย เอามอื ชี้ไปทางชอ๎ ย แล๎วก็หนั มาพดู กบั พลอยวาํ \"พลอยอยูํกับป้าไปเถดิ นะ ไมํตอ๎ งกลวั อะไรทง้ั ส้นิ ป้าจะดใู ห๎ดีทสี่ ดุ ทําตวั ให๎เสด็จทาํ นทรงพระเมตตา ตอํ ไปเราจะ ทาํ อะไรก็สะดวก เพราะมีเจา๎ นายเป็นทพี่ ่ึง เวลานพี้ ลอยยงั เล็กอยํู ไมตํ อ๎ งทาํ อะไรมาก แตตํ อ๎ งหม่นั ขนึ้ เฝา้ เสมออยําไดห๎ ลบ เหน็ หน๎าทุกวันก็ข้ีเกียจจะโปรดไปเสียอีก แล๎วอีกอยาํ งหน่ึงเสดจ็ ทาํ นโปรด คนกลา๎ พูดกลา๎ ทลู แตเํ ราก็ต๎องระวังตัวอยาํ ประมาท และอยาํ กลา๎ จนเกินไปนัก เห็นทํานโปรดแล๎วก็อยาํ เหลิง น้ําพระทยั เสดจ็ นนั้ ใครไมอํ ยูํใกลม๎ านานๆ กไ็ มรํ ู๎ เวลา โปรดถกู พระทยั ข้นึ มาละก็ จะเอาอะไรก็ได๎ ไมมํ ที ่ไี หนเหมือน แตํถ๎าทรงจับไดว๎ าํ เราเหลิงเสียหนหนง่ึ แล๎วละก็ ทีน้ไี มํมเี สยี อีกละ\" \"ฉันกร็ ว๎ู าํ าอยํางน้ันเหมอื นกัน\" แมํพดู ขึ้นมา \"ทีแรกมาอยกูํ ็กลัวถกู กริ้ว แตอํ ยํไู ปพอรูพ๎ ระทัยแลว๎ กไ็ มํเป็นไร กริ้วได๎ เทําไรกร้ิวไปฉันไมํหนี เพราะนกึ เสยี วาํ ทํานอยากให๎เราดี ทํานจึงกริว้ ตอนฉันจะออกจากวงั ไปมีเรอื น คณุ จาํ ได๎ไหม ถกู กริ้ว เสียใหญไํ ปเลย ความจรงิ ทาํ นก็กรว้ิ ของทํานถูก เพราะลกู เมยี เขาก็มอี ยํู แตํเรามนั ยังเดก็ อํอนความคดิ มองอะไรดีไปหมด เชอ่ื ฝปี ากคนก็ตามเขาไป มารส๎ู ึกตวั ก็สายไปเสยี แลว๎ แตถํ ึงกระน้ันตอนฉนั ไปทลู ลาออกจากวงั เสด็จยังประทานเงินไปเปน็ ทนุ ถงึ ๑๐ ช่ัง ฉนั เอาไปทําดอกเบ้ียดอกหอย ได๎อาศัยกินมาจนบดั น้ี เด๋ียวนีต้ วั เปลาํ ก็วําจะเอาเงนิ ท่ปี ระทานไวน๎ น่ั แหละ ไปทาํ ทนุ คา๎ ขาย\"
พลอยไดย๎ นิ แมพํ ดู เรอ่ื งจะออกไปหลายหน กย็ ง่ิ เปน็ ทกุ ขห๑ นกั ขน้ึ จะพดู กบั แมใํ นตอนนน้ั กเ็ กรงใจ เพราะอยตํู อํ หนา๎ คุณสาย พลอยก็ไดแ๎ ตํนัง่ ก๎มหนา๎ นาํ้ ตากลบลูกตา ขา๎ วที่เปิบเข๎าปากนั้นหมดรส เคยี้ วเหมือนแป้ง กลืนฝดื คอ ในที่สดุ ก็ตอ๎ ง อม่ิ เมอ่ื กนิ ขา๎ วเสรจ็ แลว๎ สกั ครํู คณุ สายกช็ วนแมขํ น้ึ ไปเฝา้ เสดจ็ ขา๎ งบนอกี แตสํ ง่ั ชอ๎ ยใหอ๎ ยเํู ปน็ เพอ่ื นพลอยในหอ๎ ง ถา๎ งวํ ง กใ็ ห๎นอนเสยี กํอน เม่อื คณุ สายกบั แมํออกไปแลว๎ ผาดก็เขา๎ มาจดั แจง ปทู ่หี ลับท่นี อน มีนางพิศเข๎ามาชวํ ย กางมงุ๎ ไวส๎ อง หลงั หลังหนงึ่ สําหรบั คณุ สาย นอนกบั ชอ๎ ยตามปกติ อกี หลังหน่งึ สําหรับพลอยนอนกับแมํ ระหวํางนั้นช๎อยไปหอบเอา ตุ๏กตาชาววัง ออกมามากมาย แลว๎ ชวนพลอยใหเ๎ ลํนด๎วย ชอ๎ ยสะสมต๏ุกตาไวน๎ าน จงึ มีมาก ตลอดจนเครือ่ งใช๎ตํางๆสําหรับ ตุก๏ ตา ถา๎ เปน็ ในยามปกติ พลอยก็คงจะตนื่ เต๎นไมนํ ๎อย แตเํ พราะเหตุวํามีเรอ่ื งไมสํ บายใจอยูํ พลอยจึงซงั กะตาย เลํนไป อยํางเสยี ไมไํ ด๎ คนทีส่ นกุ จริงคือนางพศิ ซงึ่ เข๎ามารํวมวงเลํนตก๏ุ ตาด๎วย และคุยกับชอ๎ ยสนกุ สนาน หัวรํอเปน็ การเอิกเกริก พอดึกเขา๎ สักหนอํ ย ชอ๎ ยกบ็ นํ วาํ งวํ งและมดุ เขา๎ มุ๎งไปนอนกอํ น สวํ นพลอยกเ็ ขา๎ นอนในมงุ๎ ทแี่ มํเตรียมไวใ๎ ห๎ มนี างพิศนัง่ สปั หงกเป็นเพ่อื นอยํกู ลางหอ๎ ง พลอยนอนพลกิ ตวั ไปมาอยาํ งกระสบั กระสาํ ย เพราะใจพะวงอยทํู เ่ี รอ่ื งแมจํ ะจากไป พยายามเบกิ ตา คอยใหแ๎ มกํ ลบั เพอื่ จะไดถ๎ ามใหแ๎ นํนอน แตํคอยอยูํเป็นนาน แมํก็ไมกํ ลับมาสักที ในท่สี ดุ กม็ อํ ยหลับไป พลอยมาตน่ื ขน้ึ อกี ครง้ั หนง่ึ เมอ่ื ดกึ มากแลว๎ รส๎ู กึ ตวั วาํ แมมํ านอนอยขํู า๎ งๆ และยงั ไมหํ ลบั พลอยจงึ เบยี ดตวั เขา๎ ไป ชดิ แลว๎ กระซบิ ถามวํา \"แมํจา๐ แมํจะไปจรงิ ๆหรือ\" แมถํ อนใจใหญแํ ลว๎ กอดพลอยไวแ๎ นนํ พลางกระซบิ ตอบวาํ \"นอนเสยี เถดิ พลอย\" แมนํ ่งิ อยํูนาน แตํแลว๎ กก็ ระซิบตอํ ไปวํา \"ขอให๎พลอยจําไว๎เสมอวาํ แมรํ ักพลอยมากกวาํ อะไร ทั้งหมด ตํอไปถ๎าแมํจะทําอะไร ก็จงรูไ๎ วเ๎ ถิด วําแมทํ าํ เพือ่ ความดขี องพลอยเอง พลอยอยํานึกไปอยาํ งอ่นื \" คาํ พดู ของแมไํ มไํ ดอ๎ ธบิ าย ใหพ๎ ลอยเกดิ ความเขา๎ ใจดขี น้ึ กวาํ เกาํ เลย แตโํ ดยเหตทุ แ่ี มมํ านอนอยใํู กลช๎ ดิ พลอยกร็ ส๎ู กึ อุํนใจและหลับตอํ ไปอกี จนสวําง บทที่ ๓ (หนา๎ ที่ ๑) พลอยมาอยใํู นวงั ไดห๎ ลายวนั แตแํ มกํ ย็ งั ไมแํ สดงอาการวาํ จะจากไป พลอยกค็ อํ ยคลายใจขน้ึ ทกุ วนั ทอ่ี ยตํู อํ ไปนน้ั พลอยได๎รบั ความรู๎ใหมํ ได๎เห็นของใหมํไมมํ ีท่ีสิน้ สดุ หลังจากเขา๎ มาอยใูํ นวงั สองวนั คุณสายก็ใหเ๎ รยี นหนงั สอื พรอ๎ มกบั ชอ๎ ย หัดอํานจากหนงั สือมลู บทบรรพกิจในตอนเช๎า ทีเ่ รยี นกค็ อื ในห๎องของคุณสาย โดยมคี ุณสายเปน็ ครูผค๎ู วบคมุ ขณะเดียวกนั คุณสายก็ทาํ อื่นไปดว๎ ย โดยไมํตอ๎ งเสยี เวลา นานๆก็หนั มาบอกตอนทีต่ ิด ทัง้ ชอ๎ ยและพลอยมีหนงั สือคนละเลมํ ของช๎อย
ขาดมากกวํา และมกี า๎ นธูปคนละอนั สาํ หรบั ชี้ตวั หนังสอื ทอ่ี าํ น หนงั สอื เลํมของชอ๎ ยนัน้ มีรอยสีกา๎ นธปู ตกเปื้อนกระดาษ เตม็ ไป เพราะพอถงึ เวลาเรยี นหนังสอื ชอ๎ ยก็เร่มิ อาละวาด ถ๎าอาํ นตดิ ท่ตี รงไหนคณุ สายดกุ ็ร๎องไห๎ นาํ้ ตารวํ งหยดถูกก๎านธปู ที่ถอื เป็นสชี มพเู ป้ือนไปทั่ว แตํพอหมดเวลาเรียน ลงกราบหนงั สือตามทีค่ ณุ สายสง่ั นา้ํ ตาของช๎อยก็แหง๎ หายไปไดท๎ นั ที เหมือนกนั นอกจากเวลาเฝา้ เสดจ็ ตอนเชา๎ คณุ สายกม็ กั จะหาเวลาตอนบาํ ย สอนกจิ กรรมตาํ งๆใหเ๎ สมอ ตามปกติ คณุ สายเปน็ คนเจียนหมากจบี พลูยาว ใสเํ ชืย่ นหมากเสวยของเสดจ็ ตลอดจนดแู ลภษู าเครื่องทรงตํางๆ พลอยจงึ ได๎หดั ทําสง่ิ เหลํานก้ี ํอน แตํพระภษู าหรือผา๎ ลายที่เสด็จทรงน้นั เมื่อซกั แล๎วกส็ งํ ไปให๎คนขดั หลงั ตําหนัก ซงึ่ ออกจะเป็นเรอื่ งใหญมํ าก เพราะขัดด๎วย หินโมราผกู มัดไวก๎ ับไมไํ ผลํ าํ หนา อีกปลายหน่งึ มดั ด๎วยหวายไว๎กบั ขือ่ คลี่ผ๎าลายที่ซกั แล๎ว ออกไปเบื้องลาํ ง แลว๎ กโ็ ยกลาํ ไม๎ ไผไํ ปมา ให๎หนิ โมราน้ันกดถเู นอ้ื ผ๎าจนขึ้นมัน ขดั ไปทลี ะสวํ น จนหมดผืน พลอยเคยลองโยกไมข๎ ดั ผา๎ ดบู า๎ ง แตกํ ไ็ มไํ หว เพราะตัวยงั เลก็ ตอ๎ งใช๎ผใ๎ู หญทํ ีล่ ํา่ สันแข็งแรงเอาการอยูํ เวลากลางคนื คณุ สายหดั ใหพ๎ ลอยพดั เพอ่ื จะไดไ๎ ปถวายอยงํู านพดั เสดจ็ หรอื เจา๎ นายพระองคอ๑ น่ื ได๎ ในวนั หลงั เรอ่ื ง น้คี ณุ สายกอ็ อกจะถอื วําเป็นเร่อื งใหญํ กวดขันเอาอยาํ งมาก พร๎อมกบั บนํ ใหฟ๎ งั ดว๎ ยวาํ \"คนเดี๋ยวน้ีพัดไมเํ ปน็ พัดคนเหมอื น พดั ไฟ\" วิธหี ัดนั้น คณุ สายเอาแพรบางๆ ยาวประมาณสักศอกหนง่ึ มาผูกไวก๎ ับเก๎าอ้ี ให๎พลอยถือด๎ามพัดขนนกใหญํๆ แล๎ว พดั เข๎าไปทแ่ี พร การพัดน้นั ใหพ๎ ัดเบาๆ แลว๎ ตวดั ขอ๎ มอื ดูอยําให๎ลามขาดสาย เวลาแพรทผ่ี กู ไวน๎ ้นั ถูกลมจากพัด แพรกจ็ ะ ปลวิ ออกไป พลอยต๎องคอยดอู ยําให๎แพรน้นั ตกนาน ถ๎าทาํ อยํางไรไมใํ ห๎ตกไดเ๎ ลยก็เป็นเกงํ ตามปกตเิ วลาตอนกลางวนั เปน็ เวลาวาํ ง นอกจากคณุ สายจะมอี ะไรใหท๎ าํ พเิ ศษ หรอื มอี ารมณไ๑ มดํ ี ตอ๎ งการจะเกบ็ ตัวเดก็ เปน็ พเิ ศษ ตอนกลางวนั นนั้ เปน็ เวลาทพ่ี ลอยไดต๎ ิดตามช๎อยออกไปเทย่ี ว นอกตําหนัก ไปเที่ยวหาเพอื่ นฝูงหรอื ไปวิง่ เลนํ เฉยๆ พลอยได๎สังเกตเห็นวํา เจา๎ นายหรือเจ๎าจอมมารดาหรอื เจ๎าจอมในวังนี้ ฐานะไมเํ ทําเทียมกัน บางพระองคห๑ รือ บางทํานกอ็ ยตํู าํ หนกั เล็ก ทคี่ ํอนขา๎ งจะเกาํ แกํผพุ งั บางทํานก็อยํตู าํ หนักใหญสํ ูงหลายช้ัน ประกอบไปดว๎ ยเคร่ืองตกแตงํ โอํ โถง ตําหนักแตลํ ะหลงั มบี รรยากาศ แตกตาํ งกันไป บางตําหนักกข็ ายขนมขายนํ้าอบแป้งรํ่าเครื่องหอม บางตําหนักกเ็ ปิด เป็นห๎างขายผา๎ ขายแพรและเครอ่ื งใชต๎ ํางๆ ตลอดจนเครือ่ งเพชร บางตาํ หนักท่ีเจา๎ ของเป็นชาวเมอื งเพชร กพ็ ูดสาํ เนียงเป็น ชาวเมืองเพชรไปทงั้ ตาํ หนกั ที่มาจากปักษ๑ใต๎กพ็ ดู ปักษ๑ใต๎ สํวนตําหนักใหญสํ ูงสีช่ ั้น มยี อดหอคอยกลาง ท่ชี อ๎ ยบอกวาํ เปน็ ตาํ หนักเจา๎ ดารา นบั วาํ แปลกกวาํ ทอ่ี ่นื ทง้ั ส้นิ เพราะขา๎ หลวงนงํุ ซิน่ ไวผ๎ มมวย แตงํ กายอยาํ งชาวเมืองเช่ยี งใหมํ พูดภาษา เมอื งเหนือทงั้ ตาํ หนัก และเป็นท่เี ดยี วที่มีเมีย่ ง แจกกนั กินเปน็ ประจาํ ชอ๎ ยเป็นคนรูจ๎ กั คนมาก จงึ พาพลอยแทรกแซงเขา๎ ไป ไดท๎ ว่ั แตชํ อ๎ ยบํนเสมอวาํ เทยี่ วตามตาํ หนกั ไมํสนกุ เพราะต๎องระวงั ตัว สู๎เที่ยวตามแถวเต๏งไมํได๎สบายใจกวาํ เพราะท่ีแถว เตง๏ นน้ั ทกุ คนแสดงกิรยิ าเป็นกันเองได๎มากกวํา และบางเวลาถา๎ จะสํงเสียงดงั ไปบ๎าง ก็ไมํมีใครคอยหา๎ ม นอกจากเทย่ี วไป หาคนโน๎นคนนี้แลว๎ ท่ีๆพลอยและชอ๎ ย ชอบไปว่งิ เลนํ ทกุ คร้ังทมี่ ีโอกาส ก็คือสวนเตาํ อนั เปน็ สวนอยใูํ นวัง มีต๎นไม๎ข้นึ คร้มึ และมีสระนาํ้ ทไ่ี มํลึกพอลุยได๎ กน๎ สระนั้นปูดว๎ ยหิน มตี ะไครนํ ้ําจบั จนลน่ื ชอ๎ ยเปน็ คนสอนใหพ๎ ลอยเลํนไถลลื่น คอื วิ่งออกไป แล๎วยนื ทําขาใหแ๎ ข็ง ปลอํ ยตัวให๎ลืน่ ไปตามตะไครนํ ้าํ กอํ นทีจ่ ะทําเปน็ พลอยกล็ ม๎ เปยี กปอนไปทงั้ ตวั เปน็ หลายครัง้
แตตํ ามตาํ หนกั ตาํ งๆเหลาํ น้ี อาจมอี าการไมกํ นิ เกลยี วกนั บา๎ งระหวาํ งขา๎ หลวงในตาํ หนกั สาํ หรบั คนทเ่ี ปน็ ผใ๎ู หญกํ ็ เปน็ แตํเพียงมึนตึง ไมพํ ูดไมํจากันถ๎าไมํจําเปน็ แตสํ ําหรับเด็กอยํางชอ๎ ย ที่ขนึ้ ชอื่ วําเป็นหวั โจก กม็ อี าการกิริยาที่คอํ นข๎างจะ รุํนแรง และแปลกประหลาด พลอยจาํ ได๎วํา ช๎อยไมํชอบคนในอีกตําหนกั หน่ึงอยํใู กลๆ๎ เวลาเดินสวนกัน ชอ๎ ยมักจะพดู จา กระทบกระเทียบอยเํู สมอ แตวํ ันหนึ่งเกดิ ปะทะกันจงั หน๎า โดยเด็กขนาดเดียวกบั ช๎อยจากตําหนกั น้นั เดนิ สวนทางกบั ช๎อย และถลึงตาเขา๎ ใสํ ช๎อยกถ็ ลงึ ตาเข๎าใสํบา๎ ง ท้งั สองฝ่ายตาํ งหยดุ เดนิ ยืนถลงึ ตาเข๎าใสํกันอยเํู ป็นนาน คนท่ีเดินผาํ นมาตาํ งก็ พากันหัวเราะ บางคนก็มายืนดแู ละคอยหนนุ แตโํ ดยเหตทุ ีช่ ๎อยมีเพ่อื นฝงู มาก จงึ มีคนยกเกา๎ อี้มาใหน๎ งั่ และเอานาํ้ เอาขนม มาใหก๎ ิน ซ่ึงชอ๎ ยก็ลงนั่งและกนิ นํา้ กินขนม โดยไมํลดสายตาลงเลย จนในท่ีสุดคุณสายต๎องมาตามตัว และลากข๎อมอื กลบั ไปเฆ่ยี น แตถํ า๎ วาํ ตามความเหน็ ทว่ั ไปแลว๎ ชอ๎ ยเป็นฝ่ายชนะ ซ่งึ ชอ๎ ยก็คยุ โตไปหลายวนั และพลอยกร็ ๎ูสึกภูมิใจไปหลาย วันเหมอื นกนั ทง้ั ทช่ี อ๎ ยมชี อ่ื วาํ เปน็ คนหวั โจกแกกมะเหรกในกระบวนเดก็ รนํุ เดยี วกนั นน้ั เอง พลอยกร็ อ๎ู ยวํู าํ ในใจจรงิ นน้ั ชอ๎ ยเปน็ คนใจดีหาทีเ่ ปรยี บไดย๎ าก เพอ่ื นฝูงขนาดเดียวกนั ไมวํ ําใคร หากจะบังเกดิ มเี คราะหห๑ ามยามร๎าย ช๎อยเปน็ ตอ๎ งใหค๎ วามเห็น ใจชวํ ยเหลือเสมอ กับคนที่มฐี านะอนั ดี มีลกู หลานวํานเครือหรอื บรวิ ารคอยปฏบิ ตั ิ ช๎อยดจู ะไมํคํอยสนใจนกั บางทกี ็ ลอ๎ เลยี นเอาลบั หลงั แตํสําหรับคนแกอํ กี ประเภทหนงึ่ ทีอ่ ยใํู นวังมาชา๎ นาน จนคนลืม มฐี านะท่คี ํอนข๎างจะยากจน และ ปราศจากลูกหลานบริวารคอยปฏบิ ตั ิ ชอ๎ ยมกั จะเอาใจใสเํ ปน็ พิเศษ ถา๎ มีเวลากไ็ ปหาพูดคยุ ด๎วยถึงที่อยํู บางทีก็หาของ เลก็ ๆนอ๎ ยๆ เทําท่จี ะหาได๎ติดมอื ไปฝาก และคอยชํวยเหลอื ทําสิง่ ตํางๆให๎ เทําท่ีจะทาํ ได๎ เวลาจะพดู จาดว๎ ยก็ใชค๎ ํา ออํ นหวานนําฟงั เปน็ ท่ีรักแกพํ วกคนแกํในวงั ทอ่ี ยเํู ฉยๆ หรือขนาดพนกั งานเฝา้ หอพระน้ันเปน็ อยาํ งดยี ิ่ง กับเด็กเล็กๆ ชอ๎ ย มกั จะทําตวั เปน็ ผูค๎ อยค๎มุ ครองป้องกนั บางทีก็อ๎มุ บ๎างจงู บา๎ ง เวลาไปไหนมักจะมเี ดก็ เล็กๆตามเป็นแถว และโดยเฉพาะกับ สตั วแ๑ ล๎ว ชอ๎ ยเป็นรกั ดูดด่ืมทุกชนิด ไมวํ ําจะเป็นสตั ว๑ชนิดใด ต้ังแตํลกู นกกระจอก ที่ตกจากชายคาตาํ หนกั ไปจนถงึ กับสัตว๑ ทค่ี นอนื่ ขยะแขยง เชนํ ลูกหนูและจงิ้ จก ครง้ั หนึ่งช๎อยหายไปข๎างนอกตาํ หนกั กลบั มาหอบอ๎อยทต่ี ดั เป็นทํอนส้ันๆ มาหลาย ทํอน ชอ๎ ยเรยี กพลอยมาดู แลว๎ แบงํ ทอํ นอ๎อยสนั้ ๆ น้นั ให๎ครงึ่ จาํ นวน แลว๎ บอกให๎ชํวยกันเลย้ี ง พร๎อมทง้ั อธบิ ายวํา ในทอํ น อ๎อยนั้นมตี ัวด๎วงมะพร๎าว ซงึ่ ช๎อยไปรบั อาสาคนทหี่ ๎องเคร่อื งตน๎ วาํ จะเอามาเลยี้ งให๎จนครบกําหนด เมือ่ ถงึ เวลาทีเ่ ขา ตอ๎ งการด๎วงมะพรา๎ วเหลาํ น้ี ไปทอดตงั้ เคร่ือง ก็จะนาํ ไปคืน ช๎อยบอกใหพ๎ ลอยเอาอ๎อยฟงั ท่ีหู พลอยกท็ ําตาม ไดย๎ นิ เสียงตวั ดว๎ งกดั กนิ ออ๎ ยอยขํู า๎ งในถนัด ช๎อยและพลอยเปน็ หํวงใยดว๎ งเหลาํ น้นั เป็นวกั เปน็ เวร แมเ๎ วลานอนก็เอาไปวางข๎างหมอน เพอ่ื ฟงั เสียงด๎วงกัดอ๎อย จนหลับไปกลบั ท่ี พอครบกาํ หนดทจ่ี ะตอ๎ งสงํ คืน ทีห่ อ๎ งเคร่ือง ท้ังชอ๎ ยและพลอยกห็ อบออ๎ ยไป ช๎อย ถึงกบั รอ๎ งไหด๎ ๎วยความอาลยั ดว๎ ง ทจี่ ะตอ๎ งตายในเวลาเร็ว พอไปถงึ ห๎องเครอ่ื ง พลอยก็เหน็ เขาผาํ อ๎อยเอาตวั ดว๎ งซึง่ อว๎ นกวาํ หวั แมํมอื และสีขาว เอาลงใสํอํางซึ่งเตม็ ไปดว๎ ยหัวกะทิ ปลํอยให๎ด๎วงกนิ กะทติ อํ ไปอกี แตํช๎อยกย็ งั ไมยํ อกกลับ ตอ๎ งนั่งรอจน เขาจับดว๎ งเปน็ ๆน้นั ลงทอดในกระทะนํ้ามนั รอ๎ นๆ จนตัวดว๎ งนัน้ เหยียดยาวออกไป แลว๎ ก็เอาข้ึนมาหัน่ เป็นแวํนๆ พร๎อมทจ่ี ะ จมิ้ นํา้ จิ้ม ชอ๎ ยจึงกลับ ระหวาํ งที่เดินทางกลบั ชอ๎ ยกร็ ๎องไห๎สะอึกสะอืน้ จนคนทร่ี ูจ๎ กั เหน็ เข๎าถามวําใครตาย นสิ ยั เหลาํ นท้ี าํ ใหพ๎ ลอยนกึ นยิ มในตวั ชอ๎ ยยง่ิ ขน้ึ ทกุ วนั พลอยเปน็ คนเฉยๆไมคํ อํ ยแสดงความรส๎ู กึ ของตน ใหป๎ รากฎ คนทั่วไปกว็ าํ กันวําพลอยเป็นเด็กขีอ้ าย แตํพลอยกไ็ ด๎อาศยั ช๎อย ซงึ่ เปน็ คนเกํงไมขํ ้ีอายนน้ั เอง ชํวยทาํ ให๎หายเหงา และชัก
นําส่งิ ทนี่ าํ สนใจตํางๆมาให๎พบเห็น ถ๎าไมํมชี ๎อย พลอยก็ไมํแนใํ จ วําจะไดร๎ ูจ๎ ักกบั คนอืน่ ๆ หรือไมํ พลอยก็ไมแํ นใํ จนกั สวํ น นิสยั เมตตาอารขี องชอ๎ ย ทีแ่ ฝงอยํเู บ้อื งหลงั ความซกุ ซน เกงํ กาจนัน้ พลอยเขา๎ ใจเปน็ อยํางดี เพราะพลอยมีนสิ ยั เชนํ นน้ั อยูํ ในตัว ในทส่ี ดุ วนั ทพ่ี ลอยเฝา้ คอยอยํู ดว๎ ยความประหวน่ั พรน่ั พรงึ กม็ าถงึ เชา๎ วนั หนง่ึ แมบํ อกอยาํ งกระทนั หนั วาํ แมจํ ะ ออกไปจากวัง และไดท๎ ูลลาเสดจ็ ไวต๎ ัง้ แตํเมอ่ื ตอนกลางคืน ระหวาํ งทีพ่ ลอยหลับ ขณะทีแ่ มบํ อกน้ัน พลอยเพิ่งอิม่ ขา๎ ว และ เวลากเ็ ปน็ ตอนเชา๎ แดดออกจา๎ แตํพอพลอยได๎ยนิ แมํพูดดังนั้น ความร๎สู ึกที่เกดิ เหมอื นกบั หิวข๎าวข้นึ มาใหมํ และหิวอยาํ ง มากจนมือเยน็ เทา๎ เย็น และเหงอ่ื แตกทวํ มตวั ทงั้ ที่รส๎ู ึกหนาว แสงสวาํ งของแดด ในยามเชา๎ ดูเหมือนจะถูกอะไรบดบงั จน มืดครึ้มไปทัว่ พลอยไมํสามารถลุกข้นึ จากทนี่ งั่ หรือขยบั เขย้ือนกายได๎ ได๎แตํน่งั น่ิงๆ ปลํอยให๎นา้ํ ตาไหลออกมาไมขํ าดสาย แมแ๎ ตํจะสํงเสียงสะอึกสะอื้น พลอยกร็ ส๎ู ึกวาํ ไมมํ กี ําลงั พอ แมเํ ขา๎ มากอดพลอยไวแ๎ นนํ พลางกระซบิ ทห่ี วู าํ \"อยาํ ร๎องไห๎สพิ ลอย ชํวยแมํหนํอยเถดิ ทูลหัวของแมํ ถ๎าพลอยร๎องไห๎แบบนี้ ใจแมํจะขาดเสยี กอํ น\" แมกํ อดพลอยอยนํู าน และพลอยรว๎ู าํ แมกํ ร็ อ๎ งไหเ๎ หมอื นกนั เพราะเหน็ แมยํ กชายผา๎ หมํ ขน้ึ ซบั นาํ้ ตาบอํ ยๆ \"น่ิงเสยี เถดิ พลอย\" เสยี งแมกํ ระซิบสั่งตํอไป \"นิ่งเสยี เถดิ คนดีของแมํ แมเํ ปน็ คนมีกรรม ก็ต๎องไปตามยถากรรม แตํ แมํไปแลว๎ ไมใํ ชไํ ปเลย แล๎วแมจํ ะกลับมาเยีย่ มบํอยๆ พลอยอยากไดอ๎ ะไร แมจํ ะได๎หามาใหจ๎ ากบ๎านนอก\" พลอยไดย๎ นิ แมพํ ดู วาํ จะกลบั มาบอํ ยๆ กใ็ จชน้ื บา๎ ง แมสํ ง่ั ตอํ ไปวาํ \"ขา๎ วของเคร่ืองแตงํ ตัวของแมํ แมไํ มไํ ดเ๎ อาไปเลย ยกให๎พลอยทง้ั หมด แมฝํ ากคณุ สายไวท๎ ้ังหบี และถวายบญั ชี ของไวท๎ ่ีเสด็จดว๎ ย ของเหลําน้ีลูกโตข้นึ จะได๎ใช๎แตงํ ตวั ถงึ จะมไี มมํ ากก็คงจะไมํขายหนา๎ คนอื่นเขา จท้ี ับทมิ อันใหญเํ ปน็ ของ เสด็จประทานแมํ แหวนบ๎างสายสรอ๎ ยบา๎ ง เป็นของแมํหาเอาทหี ลัง คุณพอํ พลอยให๎บ๎าง แหวนนพเกา๎ อีกวงเป็นของเกํา คุณตาของพลอยใหแ๎ มไํ ว๎ ถ๎าโตขน้ึ พลอยจะขายหรอื เปลีย่ นก็ทาํ เถิด ของอื่นๆแมํไมวํ าํ แตแํ หวนวงน้ี ขอให๎เก็บไวถ๎ ึง ลูกหลาน\" แมรํ อ๎ งไหอ๎ กี พกั ใหญํ และกอดจบู พลอยอกี นาน ในทส่ี ดุ กต็ ดั สนิ ใจเดด็ ขาดแบบของแมํ คอื ผละจากพลอย รอ๎ งเรยี ก นางพิศให๎มายกข๎าวของไปคอยนอกวงั แมไํ ปลาคณุ สายและคนในตําหนัก แล๎วก็รบี ก๎าวเดนิ ออกจากตําหนัก ตรงไปประตู ศรสี ดุ าวงศ๑ มพี ลอยเดนิ ตามไปดว๎ ย พอถงึ หนา๎ ประตู แมกํ ห็ นั มากอดพลอย แลว๎ จบู แกม๎ ทง้ั สองขา๎ ง แลว๎ สง่ั วาํ \"อยูใํ ห๎ดๆี นะพลอย หมนั่ ขึ้นเฝา้ เสดจ็ แล๎วกอ็ ยําดือ้ คุณสายเธอส่งั อะไรก็รบี ทาํ ตาม อีกหนอํ ยแมจํ ะเขา๎ มาเย่ียม\"
แลว๎ แมกํ ห็ นั หลงั ให๎ เดนิ กา๎ วขา๎ มธรณปี ระตปู ะปนกบั ฝงู คนขา๎ งนอก หายลบั ไปจากสายตาของพลอย ผซ๎ู ง่ึ ยนื นาํ้ ตา ไหลพราก และมคี วามร๎สู ึกเปล่ยี นจากเดก็ ในอกแมํ กลายเปน็ ผใ๎ู หญทํ ีต่ ๎องเลยี้ งตวั เองไปทนั ที \"พลอย !\" เสยี งช๎อยเรยี กดังๆ จากขา๎ งหลงั \"มาวิ่งแขํงกนั กลับตาํ หนักดีกวํา ใครถึงกอํ นเปน็ คนเกงํ !\" แลว๎ ชอ๎ ยกอ็ อกวง่ิ มพี ลอยวง่ิ ตามไปตดิ ๆทง้ั นาํ้ ตาํ เมอ่ื วง่ิ กลบั มาถงึ ตาํ หนกั พลอยกผ็ ละจากชอ๎ ย วง่ิ เขา๎ หอ๎ งโดยไมยํ อมฟงั เสยี งชอ๎ ยจะชวนเลนํ อะไร ตอํ มอิ ะไรตอํ ไป อีก คณุ สายกาํ ลงั นอนพงั พาบรอ๎ ยมาลยั ดอกพทุ ธชาดอยกํู ลางหอ๎ ง เหน็ พลอยเขา๎ กถ็ ามเบาๆวาํ \"กลบั มาแล๎วหรือพลอย\" แทนคาํ ตอบ พลอยกย็ ง่ิ สะอน้ื หนกั เขา๎ และนาํ้ ตาทไ่ี หลรนิ ๆอยแํู ตเํ ชา๎ นน้ั ดเู หมอื นกบั จะไหลเทออกมา อยาํ งหนกั \"มานงั่ ใกล๎ๆปา้ นีแ่ นะํ \" คณุ สายเรยี ก และเมือ่ พลอยเข๎าไปถึงก็ส่ังวํา \"ชวํ ยเด็ดก๎านดอกไมใ๎ หห๎ นอํ ยซพี ลอย\" พลอยชวํ ยคณุ สายเดด็ กา๎ นดอกไม๎ ทง้ั ทเ่ี กอื บจะมองไมเํ หน็ เพราะนาํ้ ตามอี ยเํู ตม็ ลกู ตาทง้ั สอง แตกํ ย็ งั ดกี วาํ นง่ั อยํู เฉยๆ พลอยนง่ั อยูกํ ับคุณสายจนรอ๎ ยพวงมาลัยเสรจ็ ไปสามพวง คุณสายก็ทาํ อะไรจุกจิกตอํ ไป อกี หลายอยาํ ง ในทส่ี ดุ กพ็ ดู วาํ \"ปา้ จะขึ้นไปเฝา้ เสด็จสกั หนอํ ย วันนี้พลอยจะนงั่ เลํนทนี่ กี่ ํอนกไ็ ด๎\" แล๎วคณุ สายกอ็ อกจากห๎องไปเงยี บๆ พลอยนัง่ รอ๎ งไหอ๎ ยูคํ นเดยี วในห๎องน้นั มิรว๎ู ํานานเทําไร ใจนั้นนึกได๎แตเํ รอื่ งทแี่ มํจากไป ทิง้ พลอยไวใ๎ ห๎เหลืออยคูํ นเดียว กบั คนเปน็ อัน มากท่ยี งั ไมํคุ๎นเคยนัก แมจํ ะไปไหนจะเป็นอยํางไร พลอยกไ็ มสํ ามารถจะเดาได๎ถกู เพราะโลกภายนอกสาํ หรบั พลอย ดู กวา๎ งขวางเหลอื ประมาณ พลอยไดย๎ นิ แมพํ ดู วาํ จะไปฉะเชงิ เทรา ซึง่ พลอยพอจะเดาได๎วาํ เปน็ หวั เมืองบา๎ นนอก แตํก็คง ไกลสุดหลา๎ ฟ้าเขียว ถ๎าแมํกลับไปบา๎ นกจ็ ะมสิ ก๎ู ระไรนัก เพราะพลอยรูแ๎ ลว๎ วาํ บ๎านกบั วงั นน้ั ใกล๎กับกนั เพียงใด แตเํ มื่อแมไํ ป ไกล ถึงเพียงนี้ แมอํ าจไมํกลับมาอกี แมํอาจเจบ็ ไขต๎ ายไปเสยี กอํ นทจ่ี ะได๎กลับ หรือพลอยอยทํู างนี้เกิดเจ็บไข๎ ใครจะมา คอยดู หรอื ถา๎ เกดิ เรื่องราวทาํ อะไรผิดพลาด ใครจะมาแกไ๎ ข พลอยยง่ิ นึกไปกย็ ่ิงวิตก และใจนัน้ ก็นึกไป จนถึงรายละเอยี ด ตาํ งๆ เปน็ ต๎นวําใครจะอาบนา้ํ แตงํ ตวั ให๎ ใครจะนอนด๎วย ถ๎าตน่ื ขน้ึ มาตอนดึก ไมมํ แี มนํ อนอยํูข๎างๆ จะเปน็ อยํางไร ระหวําง นน้ั พลอยร๎ูสึกวํามีใครโผลํประตหู อ๎ งดูอยํหู ลายหน ซ่งึ พลอยเขา๎ ใจวาํ คงเป็นช๎อย แตํชอ๎ ยเห็นพลอยกาํ ลงั ร๎องไหอ๎ ยูํ ก็ กลบั ไปอกี ไมเํ ขา๎ มารบกวน เพราะคุณสายส่งั ไว๎ เม่อื ตอนออกไปจากหอ๎ งวํา ให๎ปลอํ ยใหพ๎ ลอยร๎องไห๎จนนงิ่ ไปเอง ดกี วาํ ที่ จะเขา๎ ไปปลอบ ถา๎ ชอ๎ ยไมฟํ งั เข๎าไปยงํุ คณุ สายจะตใี หร๎ ๎องไห๎ ไปอกี คนหนึ่ง พลอยมอํ ยหลบั ไปเองในทส่ี ดุ มารส๎ู กึ ตวั ตน่ื ขน้ึ เอาตอนบาํ ย เพราะคณุ สายเขา๎ มาปลกุ แลว๎ กบ็ อกวาํ
\"เสด็จรับสั่งใหห๎ าแนํะพลอย ไปล๎างหนา๎ ลา๎ งตาเสียกํอน แลว๎ ขึ้นไปดว๎ ยกนั \" เมอ่ื พลอยลา๎ งหนา๎ แลว๎ คณุ สายกพ็ าขน้ึ ไปชน้ั บนตาํ หนกั เสดจ็ ประทบั อยทํู อ่ี กี มมุ หนง่ึ ของเฉลยี ง กาํ ลงั ทรงทาํ อะไร อยูใํ นอํางนาํ้ ใบยํอมๆ ท่วี างอยตูํ รงหน๎า มีขา๎ หลวงหมอบอยํูใกลๆ๎ อีกสองสามคน ทกุ คนกก็ าํ ลงั ก๎มหนา๎ ทาํ อะไรอยูํ เหมอื นกนั พอพลอยคลานเข๎าไปถงึ พรอ๎ มกับคณุ สาย กร็ ับสั่งวาํ \"อ๎อ มาแลว๎ หรอื พลอย เขา๎ มานี่ มาหดั ทาํ ผักไปบา๎ ง\" พลอยเขา๎ ไปใกลแ๎ ลว๎ จงึ ไดเ๎ หน็ วาํ เสดจ็ และขา๎ หลวงกลมํุ นน้ั กาํ ลงั ทาํ ผกั สาํ หรบั บรรจเุ ปน็ ผกั ดองในขวด ทกุ คนกาํ ลงั ปอกและสลกั ผกั ตาํ งๆ อยํางประณีต บา๎ งก็สลกั ขงิ ให๎เปน็ รปู ดอกไมอ๎ ันสวยงาม บา๎ งกส็ านผักบ๎งุ ทซ่ี อยออกแลว๎ เป็นสาย เลก็ ๆใหเ๎ ปน็ รปู ปลาตะเพยี น คณุ สายคลานไปถึงกห็ ยิบมดี มา ลงมือทาํ ตอํ ไปทันที \"เข๎ามานงั่ ใกลๆ๎ ข๎าตรงน้ี\" เสด็จรับสั่ง \"แลว๎ ปอกขงิ น่ไี ป เอามดี เลํมนี้แนะํ ทอ่ื หนํอย เด๋ียวจะบาดมือเข๎า\" แล๎วเสดจ็ กส็ ํงขิงใหพ๎ ลอยสองสามหวั พร๎อมกบั มีดเลก็ ๆเลมํ หนึง่ ซึ่งพลอยกเ็ รมิ่ ลงมอื ปอกขงิ ไปตามรับสัง่ อีกสักครหํู น่งึ เสด็จก็เอา พระหตั ถ๑ช๎อนผักทท่ี าํ เสรจ็ แล๎ว ขนึ้ มาหลายช้นิ ใหพ๎ ลอยดู แลว๎ รบั สัง่ ถามวาํ \"สวยไหมพลอย\" \"สวยมงั คะ\" พลอยตอบ \"ไหนลองชีม้ าซิ อันไหนสวย หยบิ ออกวางไวใ๎ นจานนนั้ แหละ ชอบอนั ไหนกห็ ยิบอนั นนั้ \" พลอยเลอื กผกั ทส่ี ลกั อยาํ งประณตี ทส่ี ดุ ออกมาสองสามชน้ิ แลว๎ กว็ างไวใ๎ นจาน เสดจ็ ทรงพระสรวล แลว๎ รบั สง่ั วาํ \"ดูซิ ! มันเลอื กช้นิ ของข๎าทง้ั นนั้ แหละ\" \"กเ็ สด็จทรงได๎งามจริงๆ น่ีมังคะ\" คุณสายทูลและพดู ตํอไปวํา \"หมอํ มฉนั ทาํ จะแกํเสียแล๎ว หตู ามองไมํคอํ ยจะเห็น เหมือนกอํ น ทาํ ผกั หยาบไปเปน็ กอง\" \"โฮ๎ย ดดั จริต !\" เสด็จรับส่ัง \"เดก็ เมื่อวานซืน ! อํอนกวําขา๎ เปน็ หลายปี ยงั จะมาอ๎างวําแกํ ข้เี กียจนํะไมวํ าํ \" คณุ สายกม๎ หนา๎ หวั เราะแลว๎ ทาํ ผกั ตอํ ไป ระหวาํ งนน้ั เสดจ็ ทรงวางมดี หนั ไปหยบิ หมากเสวย แลว๎ ทอดพระเนตรพลอย ปอกขงิ อยํูสกั ครูํหนึ่ง พลอยได๎ยินเสยี งถอนพระทัยเบาๆ แลว๎ กไ็ ดย๎ นิ รบั ส่ังถามข้ึน เบาๆวํา \"คดิ ถึงแมํมากไหมพลอย\" \"มากมงั คะ\" พลอยทูลตอบเสียงส่นั น้ําตาเร่มิ จะซมึ ๆ ออกมาอกี
\"นนั่ ซี ขา๎ ก็เหน็ ใจ\" เสดจ็ รับส่งั อยํางทรงพระเมตตา \"แตํจะทาํ อยาํ งไรได๎ แมเํ จ๎าเขาก็ต๎องทํามาหากิน ไปฉะเชิงเทรา มนั ก็ไมไํ กลอะไรนักหนา อีกหนอํ ยก็คงกลบั มาอกี \" พลอยไดย๎ นิ เสดจ็ รบั สง่ั วาํ ฉะเชงิ เทราไมไํ กลนกั กใ็ ขชน้ื ขน้ึ เปน็ กอง \"อยกูํ ับขา๎ ไปเถิดพลอย ไมเํ ป็นไรหรอก แมํลกู กันจะไปไหนเสีย ไปแลว๎ กจ็ ะต๎องกลับมาหากนั อีก และเมํเจ๎านะํ ข๎า รจ๎ู กั ดี มันไปไหนไมํได๎นานหรอก อกี หนํอยก็กลับมาเอง ไมเํ ชอื่ กค็ อยดูไป\" เสดจ็ เออ้ื มพระหตั ถม๑ าลบู หวั พลอยเบาๆ แลว๎ รบั สง่ั ปรารภขน้ึ วาํ \"นาํ สงสาร ตัวยังเลก็ นัก สายชํวยดใู ห๎ดๆี หนอํ ย\" ทรงหยดุ นิง่ อยูํอกี ครูํหน่งึ แล๎วรบั ส่ังกับพลอยวาํ \"พลอยหมนั่ ข้นึ มาอยํูกบั ขา๎ นะ ไมตํ ๎องกลวั อะไร อยากได๎อะไรกบ็ อก มีทกุ ข๑ร๎อนอะไรกบ็ อกกันได๎ ขา๎ ไมํวาํ อะไร เรา เปน็ เดก็ ไมํตอ๎ งกลัวผู๎ใหญํ ผ๎ใู หญกํ ็สั่งสอนไมํถกู ถ๎าเผอญิ เป็นเร่ืองทจ่ี ะตอ๎ งชวํ ยเหลือกัน ก็เลยชวํ ยกันไมํทัน ถา๎ มีแมยํ งั อยูํ ดว๎ ยคอยชํวยดู ข๎าจะไมหํ วํ งเจา๎ เทําไร นแี่ มํเขากต็ อ๎ งออกไปเสียดว๎ ย\" แล๎วเสด็จก็รับสั่งปรารภขึน้ ลอยๆ เหมือนกับจะพดู กับ คนท้ังตาํ หนกั วาํ \"เฮ๎อ ! นางพวกนเี้ ลย้ี งไมรํ จู๎ กั โตเสียที พอโตพอจะใช๎งานได๎ ก็หายหนา๎ กันไปหมด แลว๎ กเ็ อาลูกตัวเลก็ ๆ มาให๎ขา๎ เลยี้ ง\" คณุ สายซง่ึ หมอบทาํ ผกั ฟงั อยํู กม๎ หนา๎ หวั เราะหๆึ อยใํู นคอ สวํ นขา๎ หลวงสาวๆ อกี สองสามคน กก็ ม๎ หนา๎ ยม้ิ ไปตามกนั ตง้ั แตแํ มอํ อกจากวงั ไปตอนเชา๎ ในหวั ใจของพลอยมแี ตคํ วามวาํ งเปลาํ มคี วามรส๎ู กึ เหมอื นกบั หลงทาง อยใํู นทๆ่ี ไมํ รู๎จัก ไมรํ ูว๎ ําจะหนั หนา๎ ไปทางทิศใดจงึ จะถูก สิง่ ทพ่ี ลอยต๎องการมากทสี่ ดุ กค็ อื คนทีจ่ ะหนั หน๎าเขา๎ หา แลว๎ ยดึ เอาไวเ๎ ป็นหลัก ได๎ การทต่ี อ๎ งจากกบั แมํคราวน้ี เป็นทกุ ข๑อนั ยงิ่ ใหญคํ รัง้ แรก ทพ่ี ลอยต๎องประสบในชวี ติ จึงอยากใหม๎ ีใครสักคนหน่ึง ทีเ่ หน็ ใจแล๎วเอาใจใสใํ นทุกข๑สขุ แตํคุณสายผซู๎ งึ่ แมฝํ ากพลอยไวก๎ ็เปน็ คนนง่ิ ถอื หลักวาํ ความทุกขน๑ ั้นถา๎ ปลอํ ยไว๎ ไมํแตะตอ๎ งกจ็ ะ หายไปเอง หรอื บางทคี ุณสายจะเหน็ วําพลอยเปน็ เดก็ เกนิ กวําทจี่ ะทกุ ขไ๑ ด๎จริงจัง หรืออาจเคยเห็นอาการเดก็ ที่ตอ๎ งจากพํอ แมํ มาอยํวู ังมาแล๎วมากตํอมาก คุณสายจงึ ไมํพยายามปลอบโยนเอาใจในยามน้ี แตปํ ฏบิ ัตติ ํอพลอยเหมือนในยามปกติ สวํ นช๎อยท่ีเป็นเพอื่ นคนแรกของพลอยในวงั พลอยก็รส๎ู ึกวาํ ช๎อยคงเหน็ ใจตนอยูไํ มํน๎อย แตวํ ิธีของช๎อยไมํเหมอื นกบั คนอ่นื แทนท่ีจะปลอบโยนเอาใจในยามทกุ ข๑ ช๎อยกลบั ชวนวง่ิ แขํง ปา่ ยปนี ไปตามเรอ่ื ง ซง่ึ ถา๎ แมว๎ ําพลอยจะทาํ ดว๎ ยได๎ ก็ไมทํ าํ ให๎ ความทกุ ขน๑ ้นั คลายลงไป อนง่ึ สง่ิ ที่พลอยตอ๎ งการ ก็คือคนท่จี ะมาแทนแมํ ซึง่ ช๎อยแทนไมไํ ด๎แนํ เพราะเปน็ เดก็ รํุนเดยี วกัน เทําน้ัน เสดจ็ เปน็ คนแรก ทพ่ี ดู วาํ เหน็ ใจและสงสารพลอย คณุ สายนน้ั เมอ่ื รว๎ู าํ พลอยมที กุ ขห๑ นกั เพราะแมอํ อกจากวงั ก็ พยายามหลีกเลยี่ งไมํเอยํ ถึงแมใํ ห๎พลอยได๎ยนิ เพราะกลัววาํ พลอยจะทกุ ขเ๑ พิ่มขึ้นอกี แตเํ สดจ็ มิได๎ทรงหลีกเลยี่ งเรอื่ งนน้ั กลับเอามารับสั่งโดยเปิดเผย และรับสัง่ วาํ ทรงเห็นใจและสงสารพลอย พร๎อมกับแสดงพระอาการท่ีทรงพระเมตตา ด๎วย
การลูบศีรษะพลอย พลอยรู๎สึกตื้นตนั ไปหมด เพราะคาดไมํถงึ วาํ คนขนาดเสด็จจะมพี ระทัย มารวํ มทุกข๑กบั เด็กตวั เล็กๆ ที่ ไมํมคี วามสําคญั อะไรเลยเชนํ พลอย เมอ่ื แมยํ ังอยูํ พลอยก็สังเกตวาํ เสดจ็ ไมํสนพระทยั ในตัวก่ีมากน๎อย แตํในวนั ทแี่ มํไป นัน้ เอง เสดจ็ ก็ทรงพระกรณุ าเปน็ พเิ ศษ แสดงน้ําพระทัยให๎ประจกั ษ๑ พลอยรู๎ตัวทันทวี ํา คนทง้ั โลกท่ีจะเขา๎ มาใหค๎ วามวําง เปลําในหัวใจเตม็ ขน้ึ มาได๎ กค็ ือเสด็จพระองคเ๑ ดยี วเทาํ นน้ั เม่ือนกึ ไดด๎ ังนั้นแทนท่ีพลอยจะหยุดรอ๎ งไห๎ พลอยกับร๎องไหม๎ าก ขน้ึ นา้ํ ตาทแ่ี หง๎ หายไปเมอื่ ตื่นนอนแล๎ว กลับซมึ ออกมาอกี เมอ่ื เสดจ็ รับสง่ั ถงึ แมํก็เรมิ่ ไหลพรั่งพรอู อกมา และพลอยก็เรมิ่ สะอ้นื โดยท่ีตวั เองกไ็ มอํ ยากทาํ ตอํ หนา๎ พระพกั ตรเ๑ สด็จ พลอยเรม่ิ เหลยี วซา๎ ยแลขวาทง้ั นาํ้ ตา เพอ่ื ดคู นอน่ื ๆทอ่ี ยรํู อบตวั วาํ จะทาํ อยาํ งไรบา๎ ง ขา๎ หลวงสาวๆ สองสามคนทาํ หนา๎ ไมํดี เหมือนกับจะรอ๎ งบ๎าง แตํพอสบตากบั พลอยกร็ บี ก๎มหน๎าลงทาํ ผกั ตอํ ไป เหมอื นกบั วําไมํอยากจะเหน็ คุณสาย มองดูหน๎าพลอยอยาํ งหนักใจ เมือ่ สบตากับคณุ สายๆกส็ าํ ยหน๎าช๎าๆ ขมวดค้ิวเหมือนกับจะบอกใหพ๎ ลอยหยดุ รอ๎ งไห๎ ซ่ึง พลอยก็พยายามกลํา้ กลืนนํา้ ตา แตกํ ไ็ มสํ ามารถทําตามได๎ \"อยําไปหา๎ มมันเลย สาย\" เสดจ็ รับสัง่ \"ปลอํ ยให๎รอ๎ งไปเถดิ ข๎าเหน็ ใจ ไฟฟนื ท่ีติดขน้ึ มาเขาใชน๎ ้าํ ดบั แตํความทุกข๑ ในหัวใจคนน้นั ต๎องดับดว๎ ยน้ําตาอยาํ งเดียวเทาํ นน้ั \" อกี สกั ครหํู นง่ึ เสดจ็ กร็ บั สง่ั เรยี กขา๎ หลวงคนหนง่ึ ขน้ึ วาํ \"สรอ๎ ย วานไปหยบิ หีบใบที่วางอยํูข๎างมา๎ เครอื่ งแป้งใหท๎ ี\" แมสํ รอ๎ ยขา๎ หลวงคลานหายเขา๎ ไปในหอ๎ งบรรทมครหํู นง่ึ แลว๎ กก็ ลบั ออกมาพรอ๎ มดว๎ ยหบี ยอํ มๆ ใบหนง่ึ ซง่ึ แมสํ รอ๎ ย เอามาวางถวายตรงทีเ่ สดจ็ ประทับอยํู แลว๎ กห็ มอบลงกราบ \"พลอยมาน่ี\" เสดจ็ รบั สงั่ เรียก \"กระเถิบเข๎ามานงั่ ขา๎ งๆข๎าตรงนี้ จะใหด๎ อู ะไร\" เมอ่ื พลอยเขา๎ ไปถงึ พระองค๑ เสดจ็ กเ็ ปดิ หบี นน้ั ขน้ึ ฝาหบี ดา๎ นในมกี ระจกเงาตดิ อยํู ในหบี นน้ั มหี บี เลก็ หบี นอ๎ ยและ ตลับลงยา พร๎อมด๎วยของจกุ จกิ อนื่ ๆ อกี หลายอยาํ ง \"พอทีพลอย\" เสด็จรับส่งั \"เลกิ รอ๎ งไหเ๎ สยี ทีเถดิ ดซู ี\" เสด็จทรงชี้ใหพ๎ ลอยดูหน๎าตวั เองในกระจก \"ดซู ีไมสํ วยออก ยงิ่ ร๎องนานๆ เดยี๋ วตาบวมแดงไปหลายวัน สวยตายละ !\" พลอยดหู นา๎ ในกระจกแลว๎ เหน็ จรงิ เรม่ิ เชด็ นาํ้ ตาใหแ๎ หง๎ ลงได๎ ดว๎ ยความกลวั วาํ จะเสยี โฉม เสดจ็ ทรงเปดิ ตลบั และหบี นน้ั อยหํู ลายใบ ในทส่ี ดุ ทรงหยบิ สายสรอ๎ ยทองสามสเี ลก็ ๆสายหนง่ึ มกี ญุ แจเลก็ ฝงั ทบั ทมิ แขวนไว๎ เสดจ็ ทรงเอาสร๎อยนน้ั ใสํขอ๎ มอื ประทานให๎ แลว๎ รบั ส่ังวาํ \"เอา๎ ! ข๎าให๎พลอยเปน็ คาํ จา๎ งใหเ๎ ลิกร๎องไห๎ ถ๎าเจา๎ ไมเํ ลิกขนื รอ๎ งตอํ ไป ประเดยี๋ วนางพวกเหลําน้ี ดดั จรติ บีบนาํ้ ตา ร๎องกันหมด\"
พลอยตวั เยน็ วบู ไดด๎ ว๎ ยความปติ ิ ทไ่ี ดป๎ ระทานของดว๎ ยพระหตั ถแ๑ และดว๎ ยความดใี จ พลอยกล็ งกราบ เสยี ชดิ พระองค๑ เกือบกราบลงไปบนพระเพลา แตํพอเงยขึน้ มาก็สะอนื้ อีกสองคร้งั ตดิ ๆกนั เพราะอาการร๎องไห๎ ยังไมหํ ายสนทิ \"เอ ! ยงั ไมพํ อ\" เสดจ็ รบั ส่ังยมิ้ ๆ \"เอา๎ ๆ นี่อีกอยํางเอาไปเลนํ ไป๊\" เสดจ็ ทรงหยิบหีบใบเลก็ ขน้ึ มา แล๎วทรงไขลานท่ใี ต๎ หีบ แลว๎ กท็ รงเปดิ ฝาหีบนนั้ ขนึ้ สิ่งทพ่ี ลอยเหน็ ทาํ ใหพ๎ ลอยตาลุกโพลง ด๎วยความต่นื เต๎นดใี จ เพราะทันใดทฝี่ าหีบน้ันเปดิ ออก นกตวั เลก็ ๆตัวหนง่ึ ลงยาดว๎ ยสีสวยสด กพ็ ุํงตัวข้ึนมาจบั คอน ขยบั ปีกรอ๎ งเพลง ดว๎ ยเสยี งอนั เจ้ือยแจ๎ว บางทเี สดจ็ จะไมทํ รงทราบวาํ อกี หลายสบิ ปตี อํ มา เมอ่ื พลอยมอี ายมุ ากแลว๎ หบี นกรอ๎ งเพลงใบนน้ั ไดถ๎ กู พลอยเกบ็ ไวท๎ ีห่ น๎าบชู าพระ และเวลาพลอยมีทกุ ขร๑ ๎อนอนั ใด พลอยกม็ ักจะเปิดหีบน้ัน เพือ่ ฟงั เสียงนกรอ๎ งเพลงเสมอ บทที่ ๓ (หนา๎ ท่ี ๒) ตง้ั แตแํ มจํ ากไปแลว๎ คณุ สายกเ็ อาพลอยเขา๎ มานอนไวด๎ ว๎ ยในมง๎ุ เดยี วกนั รวมทง้ั ชอ๎ ยอกี คนหนง่ึ เปน็ สามคน ความ สนิทสนมระหวํางเดก็ ทั้งสองกม็ ีมากขึ้นกวาํ เกํา และเมอื่ พลอยไปไหนมาไหนกบั ช๎อยเสมอ พลอยกไ็ ดร๎ ูจ๎ กั เพื่อนฝูงในวงั มากในเวลาอันไมชํ า๎ นัก คนื หนง่ึ ตอนเขา๎ นอน ชอ๎ ยบอกพลอยวาํ \"พลอยพรงุํ นีไ้ ปเท่ยี วประตวู งั กนั นะ\" \"ไปซ\"ี พลอยตอบออํ ยๆ \"มีอะไรท่นี ่นั หรือช๎อย\" \"ไมํมอี ะไรดอก\" ชอ๎ ยตอบ \"แตพํ รุํงน้ีเป็นวันพระกลางเดือน คุณพอํ มาหาฉันเสมอ แตํบางทกี ็ไมมํ า เราไปคอยดูท่ี หนา๎ ประตแู ล๎วกัน ถา๎ มากอ็ อกไปหา\" \"คุณป้าไมํวําเอาหรือช๎อย\" พลอยถาม เพราะเหน็ คุณสายเคยดุชอ๎ ย เร่ืองไปเทยี่ วไกลๆเสมอ \"ไมํวําหรอก คณุ อารอ๎ู ยํูแลว๎ เผอื่ ฉันไมํไปเสยี อีกคณุ อาจะวาํ เอา เพราะคุณพํอมขี องมาฝากคณุ อา เกอื บทกุ ครง้ั บางทถี ๎าเผื่อคุณอาอยากพบคุณพํอกอ็ อกไปด๎วย\" เชา๎ วนั รงํุ ขน้ึ ชอ๎ ยตน่ื ขน้ึ อาบนาํ้ อาบทาํ แตเํ ชา๎ แลว๎ ชวนพลอยใหร๎ บี กนิ ขา๎ ว พอพลอยเปบิ ขา๎ วเขา๎ ปาก ยงั ไมทํ นั กค่ี าํ ช๎อยกอ็ ิม่ แลว๎ ก็เรงํ ใหพ๎ ลอยอิ่มตาม บอกวําจะต๎องรีบไป และเมื่อพลอยอม่ิ ข๎าว ช๎อยก็ชวนเดินออกจากตาํ หนกั มุงํ หน๎าไป ยงั ประตูวังช้ันใน ชอ๎ ยไปยนื เมยี งมองทห่ี นา๎ ประตู สกั ครกํู ห็ นั มาบอกพลอยวาํ \"นน่ั แนะํ มาแลว๎ ละ\" แลว๎ ชอ๎ ยก็รีบออกไปนอกประตู มี พลอยเดนิ ตามไปใกล๎ๆ
ในหมคํู นทม่ี ที ง้ั หญงิ และชาย เพราะเปน็ ทน่ี อกพระราชฐานชน้ั ใน ชอ๎ ยชไ้ี ปยงั ชายสงู อายคุ นหนง่ึ นงํุ ผา๎ พน้ื ใสเํ สอ้ื กระบอกสขี าว มีเด็กผชู๎ ายรปู รํางผอมโปรงํ ผิวเนอ้ื สองสี แลดเู หมือนเพงิ่ จะโกนจุกได๎ไมํนานนัก เพราะผมยงั ตัง้ เปน็ นก เอยี้ ง ท้งั ท่ีเจา๎ ตวั พยายามท่ีจะหวดี ัดให๎เปน็ ทรง แบบฝรัง่ อยํางที่คนหนมุํ ๆนยิ มกนั สํวนผูช๎ ายคนผใู๎ หญนํ ัน้ ไวผ๎ มมหาดไทย แบบเดิม \"พเี่ น่ือง ! พีเ่ น่ือง ... ทางน้ีฉันอยทํู างนี้\" คนทง้ั สองพอเหน็ ชอ๎ ยกห็ วั เราะ และหลกี คนเดนิ ตรงเขา๎ มาหา ชอ๎ ยวง่ิ เขา๎ ไปหาพอํ ยกมอื ไหวท๎ เ่ี อว อยาํ งลกุ ลล้ี กุ ลน แล๎วกฉ็ ุดข๎อมอื ไปทร่ี มิ กาํ แพงดา๎ นหนงึ่ \"สบายดีหรือช๎อย\" พอํ ของชอ๎ ยถามอยํางอารมณ๑ดี \"สบายคํะ\" ช๎อยตอบแล๎วก็ถามขน้ึ ตํอไปอยํางไมํหยุดหายใจวาํ \"นั่นชะลอมอะไรคะ\" \"ลูกพลับ\" พํอพูด \"พํอเห็นมนั นาํ กินก็เอามาฝาก แลว๎ แมํเขาฝากนํา้ พรกิ เผามาให๎แมํสายดว๎ ย ... อ๎าวนีแ่ มสํ ายไมํ มาหรอื \" \"คุณอามีธรุ ะคะํ วันน้ี\" ชอ๎ ยตอบแทนเสร็จ \"ฉันมากับเพื่อน\" ช๎อยหันมาทางพลอยแล๎วพดู วาํ \"นี่ไงพลอย คณุ พํอของ ฉัน\" เสียงช๎อยพดู เหมอื นกบั อวดของที่มีราคาสูง ทเ่ี ปน็ กรรมสิทธิข์ องตวั ทาํ ให๎พลอยชกั เลอื่ มใส ยกมอื ข้ึนไหวพ๎ ํอของช๎อย อยาํ งนอบนอ๎ ม \"แล๎วน่ีไงละพี่เนื่อง คนท่ีฉนั เลําใหฟ๎ งั นะํ พลอย พเี่ นื่อง นไ่ี ง พลอยเพ่ือนฉัน\" พเ่ี นอ่ื งมองดพู ลอยอยคํู รหํู นง่ึ แลว๎ กว็ จิ ารณข๑ น้ึ มาอยาํ งเสยี หายวาํ \"เด็กขีป้ ระตวิ๋ หนา๎ ตาข้ีแยพลิ ึก ! \" พลอยไมเํ คยมใี ครมาวาํ เอาตรงๆ เชนํ น้ี พอไดย๎ นิ เขา๎ กช็ กั หนา๎ เสยี พอํ ของชอ๎ ยสงั เกตมองเหน็ สหี นา๎ พลอย กห็ วั เราะ พูดข้นึ วํา \"เจา๎ เนอื่ ง ! จะพูดจากบั ชาวรั้วชาววังกร็ ะวงั ปากบ๎าง ตํอไปเขาจะคุณขา๎ งใน ไมํใชํลกู ศษิ ยว๑ ัดอยาํ งเอง็ \" ฝา่ ยพลอยกโ็ กรธปะหลบั ปะเหลอื ก ออกรบั แทนพลอยวาํ \"ดูซ่พี ี่เนอ่ื ง อยํามาวําเพอื่ นฉนั นะ ตัวนํะซขี แ้ี ย\" ฝา่ ยพเ่ี นอ่ื งโดนขนาบทง้ั สองดา๎ นกห็ วั เราะแลว๎ พดู วาํ \"ก็ตามใจซ\"ี แลว๎ ก็มองดูอื่นตอํ ไป ระหวาํ งนนั้ ชอ๎ ยก็พดู จาถาม ทุกขส๑ ขุ กับพํอ ถามถงึ เร่อื งทางบา๎ น และถามอะไรตอํ อะไร จนฟังไมํได๎ศัพท๑ ซึ่งพํอกล็ บู หวั ช๎อยไปบ๎าง ตอบปัญหาตํางๆ บ๎างอยาํ งอารมณ๑ดี จนในท่ีสุดชอ๎ ยหนั ไปทางพ่เี นอื่ งแล๎วถามข้ึนวํา
\"เออ ! พ่เี นื่อง อดี าํ งของฉันเปน็ อยํางไรบา๎ ง\" \"ออกลูกมาอีกครอกหน่งึ หา๎ ตวั รอ๎ งหนวกหจู ะตายไป\" ชอ๎ ยไดย๎ นิ ดงั นน้ั กด็ ใี จเปน็ การเอกิ เกรกิ เรม่ิ ซกั ถามพเ่ี นอ่ื งถงึ เรอ่ื งอดี าํ งหมาทเ่ี ลย้ี งไวท๎ บ่ี า๎ นตอํ ไป เปน็ การยดื ยาว ฝ่ายพํอของชอ๎ ยกห็ ันมาสนใจกบั พลอยแลว๎ ถามวํา \"แมํหนูลกู ใคร\" เมอ่ื พลอยบอกชอ่ื เจา๎ คณุ พอํ ใหแ๎ ลว๎ พอํ ของชอ๎ ยกบ็ อกวาํ \"ออ๎ ! ฉันร๎จู ักทาํ นดีทีเดียว เคยเที่ยวด๎วยกนั มาแตหํ นํมุ ๆ ใจทํานดหี าท่ีไหนไมํไดอ๎ ีกแลว๎ แมํของแมํหนูลํะ ชอื่ อะไร\" \"ช่อื แมแํ ชมํ \" พลอยตอบคอํ ยๆ เพราะยงั อายอยูํ \"แชมํ ไหน แชํมทเ่ี คยอยตํู ําหนกั เสด็จนํะรึ\" พลอยพยกั หนา๎ \"อือ ! \" คณุ พํอของชอ๎ ยอทุ านอยาํ งสนใจ \"ฉันเคยรจ๎ู กั แตํเขายังรุํนสาว เหน็ ไปไหนมาไหนกับแมํสายเสมอ หายไป หนํอยเดียวมีลกู โตจนป่านนแ้ี ลว๎ ยังสวยเหมอื นแตกํ ํอนไหมแมํหนู\" พลอยไมรํ จ๎ู ะตอบชมแมขํ องตวั อยาํ งไรถกู กไ็ ดแ๎ ตยํ ม้ิ ฝา่ ยพอํ ของชอ๎ ย พจิ ารณาดพู ลอยอยอํู กี ครหํู นง่ึ แลว๎ ราํ พงึ ดงั ๆ วาํ \"เมื่อตอนน้นั แมแํ ชํมเขาสวยเอาการอยํู ถึงลอื ออกไปนอกวงั ใครกพ็ ดู ถงึ \" พํอของชอ๎ ยหยุดมองดพู ลอยตอํ ไป แลว๎ ก็บอกวํา \"แมหํ นูพลอยนก่ี เ็ ถิด หน๎าตาประพมิ พป๑ ระพายดี โตข้ึนกเ็ หน็ จะไมแํ พ๎แมํ\" แลว๎ ชอ๎ ยกเ็ ขา๎ มาขดั จงั หวะคยุ กบั พอํ ตอํ ไป สวํ นพเ่ี นอ่ื งนน้ั ยนื ยม้ิ ดนู อ๎ งสาว พอเหลอื บมาเหน็ พลอยมองดอู ยกํู ย็ ม้ิ ดว๎ ย ในทส่ี ดุ พอํ ของชอ๎ ยกพ็ ดู ขน้ึ วาํ \"ช๎อยกลับเข๎าไปเถิด บอกอาเจ๎าด๎วยวาํ พอํ คดิ ถงึ เอาละ พอํ ไปกํอน มีธรุ ะจะไปทโ่ี รงโมํสกั หนอํ ยหนงึ่ \" เมอ่ื ราํ่ ลากนั แลว๎ ชอ๎ ยกบั พลอยกห็ นั หลงั เดนิ จะกลบั เขา๎ วงั แตพํ ลอยเดนิ คลอ๎ ยมาไมทํ นั กก่ี า๎ ว กไ็ ดย๎ นิ เสยี งพเ่ี นอ่ื ง พดู แกมหวั เราะวาํ \"ระวังอยาํ ขี้แยใหม๎ นั มากนกั นะ\"
ซง่ึ ทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งเดนิ ลงสน๎ เพราะความโกรธ และชอ๎ ยกห็ นั ไปคอ๎ นใหห๎ ลายวง พรอ๎ มกบั บนํ วาํ \"พ่เี น่อื งเดยี๋ วนีฉ้ นั เกลยี ดเสยี จรงิ ๆ ตง้ั แตํโกนจกุ แล๎วไมํเหมอื นเมอ่ื กํอน ทําหนํุมอะไรกไ็ มํร๎ู ขวาง ! \" ระหวาํ งทเ่ี ดนิ กลบั ตาํ หนกั ชอ๎ ยกพ็ ดู ถงึ พเ่ี นอ่ื งพช่ี ายขน้ึ วาํ \"พ่เี นือ่ งถามฉันถึงพลอยเหมอื นกนั แหละ\" \"ถามวําไง\" พลอยซกั \"ก็ถามวําอยํูทีไ่ หน มาเมื่อไรและใจคอเป็นอยาํ งไร อะไร เหลําน้ันแหละ\" \"แลว๎ ช๎อยบอกเขาวาํ ยงั ไงเลํา\" พลอยซักตํอ \"ฉันกบ็ อกวาํ พลอยเป็นเพ่ือนฉัน ฉันรักพลอยมากและเราอยูตํ าํ หนกั เดยี วกนั อะไรเทือกนนั้ \" \"ชอ๎ ยรไู๎ หม\" พลอยปรารภขนึ้ \"ฉันเกลีย๊ ดเกลยี ดเด็กผูช๎ าย ตง้ั แตอํ ยํทู ่ีบ๎านแลว๎ ฉันไมํเคยเลํนดว๎ ยเลย ทะเลน๎ ออก จะตายไป\" \"นน่ั ซ\"ี ชอ๎ ยตอบ \"ฉนั กเ็ หมอื นกัน อยาํ งพเี่ นือ่ งน่เี มือ่ ฉันอยํบู า๎ นไมํมใี คร ต๎องเลนํ กนั ไปอยํางน้ัน เด๋ยี วนน้ี านๆพบที ฉนั ก็ไมํชอบเหมอื นกนั \" พลอยกร็ ส๎ู กึ พอใจทช่ี อ๎ ยมคี วามเหน็ ตรงกนั ในเรอ่ื งน้ี และนกึ ในใจวาํ เหน็ จะคบชอ๎ ยไปไดอ๎ กี นาน แตอํ ยาํ งไรกต็ าม ทัง้ ท่ีถกู เน่ืองลอ๎ เสยี ตั้งแตหํ นแรกท่พี บกนั พลอยกย็ งั เก็บเอามาครนํุ คิด แตแํ รกนน้ั ก็คดิ ถงึ ตวั อยากจะใหม๎ ญี าตพิ ี่น๎องหรอื พํอแมํ มาหาจากนอกวัง มีของเลก็ ๆน๎อยๆมาฝาก ทาํ ใหผ๎ ท๎ู ีไ่ ดร๎ บั นน้ั รูส๎ ึกตวั วําสําคัญขึน้ อยํางชอ๎ ยถา๎ พอํ แมํมาหาทไี ร กม็ ัก มขี องมาฝาก บางทกี ็เปน็ สม๎ สูกลกู ไม๎ หรอื ของแหง๎ ของสวน ซึ่งมีจาํ นวนมากพอทคี่ ณุ สายจะแบงํ ตงั้ เครอ่ื งเสดจ็ บา๎ ง แจกจํายเพื่อนฝูงเป็นของกาํ นลั บ๎าง ซงึ่ ชอ๎ ยก็มกั จะพลอยได๎หน๎าได๎ตา วาํ เป็นของพอํ ชอ๎ ยสํงเข๎ามา และย่ิงกวํานนั้ คนมี ญาติโยมไปมาหาสูจํ ากนอกวัง เปน็ ส่งิ ทีเ่ พิ่มความอบอํนุ ในหวั ใจ และทาํ ใหผ๎ ูม๎ ญี าตโิ ยมมาหาน้นั มหี ลักฐาน มใิ ชํคน สนิ้ ไร๎ไม๎ตอก ฉะน้ันถงึ แม๎วาํ ในข้ันแรกพลอยร๎สู กึ อายๆ พีเ่ นอ่ื งและพอํ ของช๎อยอยกํู ็ตาม แตคํ ราวหลังๆ เมอ่ื ช๎อยชวน ออกไปพบกันอีก พลอยกม็ ักจะไปเสมอ เพราะคนเยี่ยมน้นั ทําใหเ๎ กดิ มีของแปลกและใหมขํ ึ้นมาบา๎ ง สาํ หรับชวี ติ จําเจ อยํู เปน็ ประจําทุกวนั และถึงแมว๎ าํ คนทงั้ สองจะมิใชํญาติโดยตรงของพลอย แตํก็เปน็ ญาตขิ องชอ๎ ย ซงึ่ เปน็ เพอ่ื นสนทิ ทําให๎ พลอยไดร๎ บั สวํ นแบํงเรอื่ งความสาํ คัญบ๎างเปน็ บางสวํ น อยตํู อํ มาอกี หลายเดอื นพลอยกร็ จ๎ู กั กบั พอํ และพช่ี ายของชอ๎ ยจนคน๎ุ เคย และพอํ ของชอ๎ ยกบ็ งั เกดิ ความปราณี รกั พลอยเหมอื นกับลกู สาวอีกคนหนึ่ง ถ๎ามาคร้ังใดพลอยไมํออกไปกถ็ ามถึง และมกั จะมีของกินเลก็ ๆนอ๎ ยๆ ตดิ มอื มาฝาก พลอยเสมอ ซึ่งสาํ หรบั พลอย ที่ในขณะนน้ั ปราศจากญาตโิ ยม กเ็ ปน็ ของท่ีมคี าํ มาก และทาํ ใหพ๎ ลอยต๎องตงั้ หน๎าคอยวันท่ี คนทัง้ สองจะมาหาใหมเํ ทาํ ๆกบั ชอ๎ ยนน้ั เอง
เมอ่ื พลอยไดพ๎ บกบั เนอ่ื งหนตอํ ๆมา เนอ่ื งกม็ ไิ ดล๎ อ๎ เลยี นเหมอื นหนแรก แตพํ ดู จาปราศรยั ดว๎ ยโดยดี สวํ นมากพลอยก็ ไมํคอํ ยไดพ๎ ดู ดว๎ ยเทําไรนัก เพราะไมํมีเรอื่ งท่จี ะพดู ได๎แตํฟังช๎อยคยุ กบั พอํ และพ่ี ถงึ เร่ืองทางบ๎านบา๎ ง ชอ๎ ยเลําถงึ เรือ่ งที่ ตาํ หนักบ๎าง แตถํ ึงกระนัน้ กต็ าม ครัง้ ใดทคี่ นทง้ั สองหายไปไมํมาตามกาํ หนด พลอยกร็ ส๎ู กึ ว๎าเหวเํ สียใจไมํนอ๎ ยไปกวาํ ช๎อย และบางคร้งั พอํ ของชอ๎ ยมาคนเดียว ไมํมีเนอ่ื งตามหลงั มาด๎วย พลอยก็ตอ๎ งถามถงึ ถ๎าหากช๎อยไมํถามเสยี กํอน บางครัง้ บางคราวเนอ่ื งกม็ ขี องมาฝากเหมอื นกนั แตํตอ๎ งมกี ารแอบให๎มใิ หพ๎ อํ เห็น เพราะของฝากของเนือ่ ง สวํ นมากเปน็ ของแสลง เสาะทอ๎ ง ซงึ่ ถ๎าพอํ เห็นแลว๎ เป็นต๎องห๎ามเด็ดขาด เน่ืองมกั จะเอาหํอของเหลําน้ี แอบยัดเยยี ดให๎แกพํ ลอย ในระหวํางท่ชี อ๎ ย ชักชวนพํอคุย และหนั หนา๎ ไปเสยี ทางอนื่ เมอ่ื แรกๆทแ่ี มจํ ากไปพลอยคดิ ถงึ อยหํู ลายวนั ถงึ เสดจ็ จะทรงพระเมตตา ทาํ ใหพ๎ ลอยคลายความวติ กตาํ งๆ ลงไป บา๎ ง แตคํ วามคดิ ถึงนนั้ กย็ ังมีบ๎างเปน็ ครัง้ เปน็ คราว แตกํ ็มหี ํางๆกันออกไปทกุ ที เพราะพลอยเรม่ิ มีชีวติ ใหมทํ ่วี ัง และมี ความคน๎ุ เคยตํอส่ิงแวดล๎อมตาํ งๆมากขนึ้ พอท่ีจะดงึ ดูดความสนใจอยูเํ ป็นนิจ พลอยเร่ิมเขา๎ ใจเร่อื งตํางๆ ทีค่ นพดู กนั เร่ิมรู๎ วําชาววังรกั ใครชอบใคร ใครเกลยี ดกบั ใครบ๎าง ใครรักกบั ใครบา๎ ง ตําแหนงํ หนา๎ ทีต่ าํ งๆ เชํนคุณจอมมารดา คณุ จอม ท๎าว นางเฒาํ แกํพนักงาน ตลอดจนโขลนจําและกรมวัง พลอยก็เร่มิ จะร๎ูจกั และเขา๎ ใจ กรณพี ิพาทกนิ ใจระหวํางตาํ หนักไหนกับ ตาํ หนักไหน หรือพวกไรกบั พวกไร ตลอดจนความไมถํ ูกันระหวํางตัวบคุ คล พลอยกเ็ ร่มิ จะรเู๎ รือ่ ง และปฏบิ ัตติ นไดถ๎ ูกับแตํ ละฝา่ ย หนา๎ ทีต่ าํ งๆ ที่เป็นของๆตวั เป็นต๎นวําข้นึ เฝ้าเสดจ็ คอยรบั ใช๎ หรือถวายอยํงู านพดั ในเวลาเสวย ทาํ ใหพ๎ ลอยไดร๎ ๎ู เหตุการณห๑ ลายอยําง ทั้งในวงั และนอกวัง เพราะเสด็จรบั สั่งถงึ และการฝีมอื การทาํ ดอกไม๎ ทาํ กบั ข๎าว ทําขนม พลอยก็เร่ิม จะไดร๎ บั การอบรมส่ังสอนโดยไมํรตู๎ ัว เพราะอาศยั แตํดผู ใู๎ หญํทํา หรอื ถกู เรยี กใหช๎ วํ ยทาํ จนในท่สี ุด ศพั ทแ๑ สงท่ใี ชก๎ นั ในวงั ซงึ่ คนข๎างนอกไมรํ พู๎ ลอยก็เขา๎ ใจ และใช๎ได๎ถกู ต๎อง เปน็ ต๎นวาํ มงี านการอยาํ งใหญํ ตอ๎ งตระเตรียมมาก ก็มักจะพูดกันวาํ \"ราวกับรับซาเรวชิ \" ซึ่งพลอยกเ็ ขา๎ ใจวําเป็นงานใหญํ โดยไมตํ ๎องรว๎ู าํ \"ซาเรวชิ \" นน้ั คอื พระเจา๎ ซาร๑นิโคลาสที่ ๒ เมอ่ื เสด็จ เมอื งไทย สมยั เป็นมกฏุ ราชกมุ ารประเทศรุสเซีย ทางวังเตรยี มรับเสดจ็ กนั เปน็ การใหญํ จนกลายเปน็ คําพดู ติดปาก หรอื คํา วาํ \"แฟรนํ \" ที่ใชส๎ ําหรับชาววังทรี่ กั กันมากจนเกินขนาดนัน้ ก็พอจะเดาความหมายได๎รางๆ ทัง้ ๆที่ไมรํ ว๎ู ํา คํานั้นมาจาก ภาษาอังกฤษวาํ \"Friend\" แปลวํา \"เพ่อื น\" เมอ่ื พลอยอยใํู นวงั ตอํ มาอกี สองสามเดอื น จนความคดิ ถงึ แมนํ น้ั เกอื บจะจางหมดไป มแี ตคํ วามระลกึ ถงึ กลาํ วคอื เม่อื นึกถึงแมทํ ีไร กน็ ึกถึงด๎วยความรกั และความปิติ มไิ ดป๎ ระกอบดว๎ ยความทุกข๑ อนั เกดิ จากความปรารถนาทจี่ ะอยํูใกล๎กบั ตวั แมํ หรือติดตามแมไํ ปไหนๆอกี ตํอไป ชีวิตในวังของพลอย ช่ัวระยะเวลาหา๎ เดือนเศษ ทําใหพ๎ ลอยเปน็ เด็กทเี่ ลย้ี งตัวไดเ๎ อง ไมตํ อ๎ งมผี ูใ๎ หญํมาคอยหวํ ง เรื่องจะกินจะนอน หรือจะอาบนํ้า วนั หนง่ึ ขณะทพ่ี ลอยหมอบถวายอยงํู านพดั เสดจ็ อยํู ขณะทเ่ี สวยเครอ่ื งกลางวนั ฟงั เสดจ็ ทรงเลาํ เรอ่ื ง เมอ่ื ครง้ั ทรง พระเยาวอ๑ ยํอู ยํางเพลิดเพลินนั้นเอง ชอ๎ ยผซ๎ู ่งึ ข้ึนมาทางบันได๎หลงั ตําหนกั กค็ ลานกระหดื กระหอบ เหง่ือทํวมตวั เขา๎ มา หมอบอยูํข๎างๆ เอามือควา๎ ดา๎ มพัดไปจากพลอย แลว๎ ก็ถวายงานแทน พลางกระซิบอยํางต่นื เตน๎ วํา \"พลอยรีบลงไปทห่ี อ๎ งเถดิ ฉนั จะถวายอยํูงานแทน\"
\"เร่อื งอะไรกนั ชอ๎ ย\" พลอยกระซิบถาม \"รีบลงไปเถอะนํา\" ช๎อยตอบ \"คุณอาสัง่ ไมํให๎ฉนั บอก เดี๋ยวพลอยรูเ๎ องก็แลว๎ กัน\" พลอยคลานถอยหลงั ออกมาดว๎ ยใจเตน๎ ตกึ ตกั พอคลานถงึ หวั มมุ ระเบยี งดา๎ นหลงั ลบั พระเนตรเสดจ็ พลอยกล็ กุ ขน้ึ ว่งิ เบาๆลงบนั ไดหลัง แลว๎ ก็วง่ิ ตรงไปยงั หอ๎ งคณุ สายทนั ที เมอ่ื ไปถงึ หน๎าประตหู ๎อง ยังไมทํ ันจะเขา๎ ไปข๎างใน หวั ใจพลอยก็ พองโตแทบจะระเบดิ ด๎วยความดใี จ เลือดฉีดแรงจนรอ๎ นซไูํ ปท้งั ตัว แทบจะทนไมํไหว เพราะพลอยได๎ยินเสียงแมํพดู อยูํใน ห๎องคณุ สายอยํางชัดเจน \"แมํ ! \" พลอยร๎องขึน้ ได๎คาํ เดียว แลว๎ ก็โผตัวเขา๎ ไปในหอ๎ ง ไปรู๎สกึ ตัวเอาอกี ทหี นึง่ กเ็ ม่อื ตัวไดข๎ ้ึนไปอยบํู นตกั แมํ กอดตัวแมํไว๎แนํน แลว๎ กห็ ัวเราะและรอ๎ งไหไ๎ ปพร๎อมกนั \"พลอย ! \" แมํรอ๎ งขึน้ พลางรัดตัวพลอยไวแ๎ นนํ แลว๎ กจ็ บู แล๎วจบู อกี \"พลอย ! ดูซโี ตขึ้นเปน็ กองเกอื บจาํ ไมไํ ด๎ แลว๎ ก็ กระโดดเขา๎ ใสํแมเํ สียเต็มแรง ขาแข๎งแมํจะหกั ตาย\" แล๎วแมํเองก็กอดจูบพลอย พลางหวั เราะทงั้ นาํ้ ตา ด๎วยความดีใจ เชนํ เดยี วกัน สวํ นคณุ สายนนั้ นั่งอมยิม้ ดูอยาํ งพอใจเสยี เปน็ ที่สุดแลว๎ \"แมมํ าถงึ เมอื่ ไหรํ\" พลอยถามข้นึ \"เพ่งิ มาถงึ เด๋ียวนี้แหละลกู ยังไมไํ ดล๎ ูบเนื้อลูบตวั เลย พอขึน้ จากเรอื มาจากฉะเชงิ เทรา แมกํ เ็ ข๎ามาทเี ดียว พลอย เป็นอยาํ งไรบ๎างลูก เจ็บไข๎หรอื เปลํา ดอ้ื หรอื เปลาํ คดิ ถงึ แมมํ ากไหม\" \"โธแํ ม\"ํ พลอยตอบ \"คิดถงึ จะตายไป แมํทาํ ไมไปนานนักละจ๏ะ\" \"กน็ ัน่ แหละลกู \" แมํตอบ \"แมอํ อกไปอยํหู วั เมือง ไปมาไมํใชํงาํ ยๆ คิดถงึ ลูกใจจะขาดแมจํ ึงไดม๎ า นี่เคราะหด๑ ี ญาติ ของแมเํ ขาหาเรอื มาสํง ไมํยังงน้ั กย็ งั ไมไํ ดเ๎ ข๎ามาหรอก ไหนออกน่งั หาํ งๆ ใหแ๎ มดํ ูไดท๎ ่วั สักที วําพลอยลกู แมํ โตขึ้นเทําไหน แลว๎ \" พลอยกระเถบิ ออกนง่ั หาํ งตวั แมํ ตามทแ่ี มบํ อก แมยํ ม้ิ นอ๎ ยยม้ิ ใหญํ มองพลอยตง้ั แตหํ วั ไปจนทว่ั ตวั เหมอื นกบั วาํ จะดู ไมํเบอ่ื \"ผวิ พรรณดขี ้นึ กวําแตํกอํ นเปน็ กอง จริตกิรยิ ากเ็ ปน็ ชาววงั เขา๎ แลว๎ \" แมรํ ําพนั ขึ้นมาคนเดยี ว แล๎วก็หนั ไปถามคุณ สายวาํ \"คุณสายคะ ลกู สาวฉนั นโี่ ตขึ้นจะสวยเอาการเทยี่ วนะ\" \"ฉนั ก็วําอยาํ งนัน้ แหละ\" คณุ สายตอบ \"เห็นจะสวยไมํแพ๎แมํทเี ดยี ว\" \"วยุ๎ ! คณุ ก\"็ แมทํ ๎วงข้นึ \"ฉันไปสวยงามเสียแมํไหรํลํะ เม่อื เด็กๆเทาํ นข้ี ี้ร้วิ จะตายไป พลอยเขาสวยกวาํ เป็นกอง\"
ขณะนน้ั นางพศิ และผห๎ู ญงิ แกๆํ หนา๎ ตาเปน็ ชาวบา๎ นอกี คนหนง่ึ กเ็ รม่ิ ขนขา๎ วของๆแมเํ ขา๎ มาวางในหอ๎ ง ผห๎ู ญงิ แกคํ น นนั้ แมํบอกวําชอื่ ยายเสม เป็นบาํ วทแี่ มชํ วํ ยไวเ๎ พม่ิ เตมิ จากนางพศิ อีกคนหนึง่ เพราะอยูบํ ๎านนอก นางพิศคนเดียวไมพํ อ ทาํ งานหนกั ฝา่ ยนางพิศพอเห็นหน๎าพลอย กร็ ๎องไหโ๎ ฮเหมือนกบั ใครตาย คลานตะปบุ ตะปับ เขา๎ มาจบั ตวั พลอยข้ึนทนู หัว ทูนเกล๎าแล๎วรอ๎ งวาํ \"โอโ๎ ฮ คณุ พลอย โตขึ้นจนบําวผดิ ตา บําวคดิ ถงึ คุณเหลือเกิน\" แลว๎ กเ็ ร่มิ จะร๎องไหต๎ อํ ไปอกี จนแมํต๎องดุ ไลใํ หไ๎ ปขน ของตํอ จงึ ถอยไป ของทแ่ี มเํ อามาคราวน้ี ดมู ากมายนกั หนา นบั ของทใ่ี สชํ ะลอมกส็ บิ กวาํ ชะลอม มลี กู ไมก๎ ลว๎ ยออ๎ ยจากบา๎ นนอกบา๎ ง ซงึ่ แมบํ อกวาํ เอามาฝากเพื่อนฝงู ไขทํ ัง้ จืดท้งั เคม็ และปลาแห๎งปลากรอบ ซงึ่ แมบํ อกวาํ จะเอามาถวายเสดจ็ ได๎คัดเลือกเอา มาล๎วนอยาํ งดีจริงๆทง้ั นั้น ทําใหค๎ ุณสายต๎องสพั ยอกขน้ึ วาํ \"ฉนั อิจฉาเสด็จเสยี วแล๎วละ ขา๎ หลวงทํานชํางดีเสียจริงๆ ไปไหนมาเจด็ ร๎อยยํานนํา้ ก็ต๎องหาของมาถวาย เสยี จน ขนต้ังครงึ่ คํอนวนั ก็ไมํหมด\" \"คณุ ไมํตอ๎ งอจิ ฉาหรอกคะํ \" แมตํ อบ \"ของฝากคณุ ดิฉนั กห็ ามาพอๆ กับของถวายนั่นแหละ\" \"สาธุ ! แมคํ ุณ\" คุณสายหัวเราะ \"ฉันก็พลอยใหญโํ ต มขี องถวายไปด๎วยคราวน้เี อง\" แมหํ นั ไปหยบิ ชะลอมมาใบหนง่ึ แลว๎ กเ็ รยี กพลอยเขา๎ มาดใู กลๆ๎ \"พลอยมาดูอะไรนี่ซิ\" แมบํ อก \"แมหํ ามาฝาก\" แลว๎ แมกํ ห็ ยบิ ชะลอมเลก็ ๆ นาํ เอน็ ดเู ปน็ ทส่ี ดุ ขน้ึ มาหลายชะลอม ของในชะลอมนน้ั เมอ่ื พลอยเหน็ กเ็ กอื บจะลงิ โลด ดว๎ ยความดใี จ ชะลอมหนึง่ มปี ลากรอบตวั เลก็ ๆเทํานิ้วก๎อย เขา๎ ไมต๎ บั ไว๎อยํางกบั ของจริงๆ อีกชะลอมหนึง่ มมี ะขามปอ้ มลกู เลก็ ๆได๎ขนาด อกี ชะลอมหนึ่งใสํไขเํ ตาํ เปลือกขาวสะอาด สํวนอกี ชะลอมหนงึ่ นั่นใสไํ ขํเค็มทําดว๎ ยไขนํ กกระจาบ พอกขีเ้ ถา๎ สี ดาํ ลูกเล็กๆ ไมเํ กินปลายหวั แมมํ อื แตสํ งิ่ สดุ ท๎ายทแ่ี มลํ ๎วงจากชะลอม ก็คอื ทุเรียนกวนพวงหนึง่ หํอกาบหมากเรยี บร๎อยเป็น หํอเลก็ ๆ แตํละหํอนําเอ็นดูเพยี งจะขาดใจ คณุ สายซง่ึ นง่ั ดขู องทแ่ี มนํ าํ มาฝากพลอย ถงึ กบั อดไมไํ ด๎ ตอ๎ งอทุ านออกมาวาํ \"ตา๏ ย ! ชาํ งทํานาํ เอ็นดูเสียจริงๆ แมแํ ชมํ น่ีแกไมทํ ง้ิ นิสัยชาววงั ไมํวาํ จะไปไหนกช็ าํ งคิดชํางทําอยเํู สมอ\" สวํ ยพลอยนน้ั ไดแ๎ ตนํ ง่ั ตะลงึ ไมกํ ลา๎ จบั ตอ๎ งของเหลาํ นน้ั เพราะความดใี จทแ่ี มกํ ลบั และความตน่ื เตน๎ ในของแปลก ท่ี นาํ รักนาํ เอน็ ดู ท่แี มหํ ามาให๎ พลอยจาํ ไดว๎ าํ แมเํ คยบอกพลอยไวห๎ ลายครง้ั หลายหนวาํ แมรํ กั พลอยมากกวาํ สง่ิ ใดหรอื ผใ๎ู ดทง้ั สน้ิ บางคราวเมอ่ื แมํ ไมํแสดงสนใจตํอตน หรือในระยะเวลาท่ีแมหํ ายไปนาน พลอยก็ชกั จะสงสยั ในคําพดู ของแมํ แตใํ นวนั นี้ความสงสยั นนั้
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 543
- 544
- 545
- 546
- 547
- 548
- 549
- 550
- 551
- 552
- 553
- 554
- 555
- 556
- 557
- 558
- 559
- 560
- 561
- 562
- 563
- 564
- 565
- 566
- 567
- 568
- 569
- 570
- 571
- 572
- 573
- 574
- 575
- 576
- 577
- 578
- 579
- 580
- 581
- 582
- 583
- 584
- 585
- 586
- 587
- 588
- 589
- 590
- 591
- 592
- 593
- 594
- 595
- 596
- 597
- 598
- 599
- 600
- 601
- 602
- 603
- 604
- 605
- 606
- 607
- 608
- 609
- 610
- 611
- 612
- 613
- 614
- 615
- 616
- 617
- 618
- 619
- 620
- 621
- 622
- 623
- 624
- 625
- 626
- 627
- 628
- 629
- 630
- 631
- 632
- 633
- 634
- 635
- 636
- 637
- 638
- 639
- 640
- 641
- 642
- 643
- 644
- 645
- 646
- 647
- 648
- 649
- 650
- 651
- 652
- 653
- 654
- 655
- 656
- 657
- 658
- 659
- 660
- 661
- 662
- 663
- 664
- 665
- 666
- 667
- 668
- 669
- 670
- 671
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 600
- 601 - 650
- 651 - 671
Pages:
