ОСМАНША-ҚАЗАҚША Сөздік

1 #ÂB: Су. #ÂBÜ'L-HAYAT-I MARİFET: Өмір суындай құнды таным ілімдері. #ABÂ: Көбінесе жүннен жасалған кең киім. Пальто. #ÂBÂ: Ата – бабалар. #ÂBA: Ата – бабалар. #ÂBAD: Мəңгілік. Шексіз келешек замандар. #ÂBÂD: Мəңгілік. Шексіз келешек замандар. #ABADİLE-İ SEB'A: Жеті Абдулла. 1- Абдолла ибн Аббас. 2- Абдолла ибн Омар. 3- Абдолла ибн Месуд. 4- Абдолла ибн Рауаха. 5- Абдолла ибн Сəлам. 6- Абдолла бин Әмр бин Ас. 7- Абдолла бин Абдолла бин Әби Аффа. #ABBAS: Пайғамбарымыздың (асм) немере ағасы. #ABBASÎ DEVLETİ: Пайғамбарымыздың (асм) немере ағасы Хз. Аббастың тегінен келгендердің құрған мемлекеті (M.750-1258). #ABBASÎLER: Аббаси Мемлекеті. #ABBASİYE: Пайғамбарымыздың (асм) немере ағасы Хз. Аббастың тегінен болғандар. #ABBASİYE HULEFASI: Хз. Аббастың тегінен болған жəне Аббасид мемлекетін құрған жəне ол мемлекетті Ислам зандарымен жүргізген Аббаси Мемлекетінің мұсылман билеушілері. #ABD: Құл. #ABDEST: Қол, ауыз, мұрын, жүз, аяққа дейінгі мүшелерді жуу жəне бас, құлақ, мойынға мəсіх тарту жəне аяқтарды тобыққа дейін жуу арқылы жасалатын тазалық жəне құл міндеті. #ABD-İ ÂCİZ: Күшсіз жəне əлсіз құл. #ABD-İ AZİZ: Намысты жəне абыройлы құл. #ABD-İ GUBAR: Аяқ астындағы шаң тозаң секілді құнсыз болған құл. #ABD-İ HAS: Таңдаулы жəне қымбатты құл (Хз. Мұхаммед (асм)). #ABD-İ HÂS: Таңдаулы жəне қымбатты құл (Хз. Мұхаммед (асм)). #ABD-İ HUDABİN: Аллаһты (жж) шынайы таныған (Hudabin) құл. #ABD-İ KÜLLÎ: Ғибадаты күллі (ауқымды) болған құл; барлық жаратылыстардың ғибадаттарын, құлшылықтарын түсініп, соның мысалын өз ғибадаты мен құлшылығында Аллаһқа (жж) ұсынған құл. #ABD-İ MAHSUS: Ерекше таңдалынған құл (Хз.Мұхаммед (асм)). #ABD-İ MİSAFİR: Қонақ (қызметші) құл. #ABD-İ MÜKERREM: Аллаһтың (жж) жарылқаған жəне сыйлық жасаған, құрметті құл. #ABD-İ MÜ'MİN: Мумин құл, иманды құл, #ABD-İ PÜR-KUSUR: Көп кемшілікті құл. #ABD-İ PÜR-TAKSİR: Өте күнəһар жəне кемшілікті құл. #ABD-İ SÂCİD: Аллаһқа (жж) мойынсұнған жəне сəжде еткен құл. #ABDİYET: Аллаһқа (жж) құлдық қылу, ғибадат жəне мойынсұнуда болу. #ABDULLAH: Аллаһтың (жж) құлы. #ABDÜLKADİR: Шексіз күш иесі Аллаһтың (жж) құлы. #ABDÜLKADİR-İ GEYLANÎ: Пайғамбарымыздың (асм) тегінен болған Хж. 470-561 жылдары арасында өмір сүрген жəне төрт үлкен əулиеден біреуі. #ABES: Мағынасыз, бос, пайдасыз, мақсатсыз, керексіз. #ABESİYET: Мағынасыздық, пайдасыздық жəне мақсатсыздық, орынсыздық. #ÂB-I HAYAT: Өмір жəне өмірдің жалғасуы үшін қажетті болған су; Өмір суы. #ÂB-I HAYAT-I BÂKİYE: Мəңгілік өмір суы. Өлімсіз өмір суы. #ÂB-I KEVSER: Кəусар суы, жəннатта муминдерге сыйланатын өте ұнамды болған су. #ÂB-I LEZİZ: Лəззатты су. #ÂB-I RÛY-İ HABİB-İ EKREM: Аллаһтың (жж) ең құнды жəне сүйікті құлы (Habib-i Ekrem) болған Хз.Мұхаммедтің (асм) абыройы (ab-ı ruy): дұғасы мен жалбарынуының құрметі үшін.

2 #ÂBİD: Құл, ғибадат еткен. #ABÎDANE: Құл секілді, құлға жарасатын түрде. #ABİDE: Мүсін. * Әйел құл, күң болған əйел; күң жəне малай жағдайына əкелінген əйел. #ÂBİD-İ MUHSİN: Аллаһты (жж) көретін дəрежесінде көп ғибадат еткен құл. #ÂBİD-İ MÜSEBBİH: Аллаһты (жж) тəспих етіп зікір еткен құл; Аллаһтың (жж) əрбір жақтан əртүрлі кемшіліктерден алыс болғандығын білдіртетін сөздермен еске алған жəне еске түсірткен құл. #ABLUKA: Орап алу, əр жақтан орап ішіне алу. #ABONE: Үнемі бір затты белгілі бір уақыт үшін сатып алушы болған біреу. #ABUS: Жабырқаңқы, түнерген, қабағын түйген. #ACAİB: Ғажайып, қайран қалдыратын нəрсе. #ACAİB-İ MASNUAT: Өнерлі жаратылған (masnu) халдерімен қайран қалдырған жəне таңғалу сезімін оятқан (acaib) болмыстар. #ACAİB-İ MASNUAT-I İLAHİYE: Аллаһтың (жж) өнерлі жаратылған (masnu) халдерімен қайран қалдырған жəне таңғалу сезімін оятқан (acaib) болмыстар. #ACAİB-İ MÜLK VE MELEKÛT: Қайран қалушы (acaib) мадди жəне мағынауи жерлер, дүниялар, болмыстар (mülk) жəне бұлардың таңғалдыратын басқару (melekut) жақтары. #ACAİB-İ SAN'AT: Өнер ғажайыптары, өнер жағын таңғалдыратын болмыстар. #ACAİB-İ SAN'AT-I İLAHİYE: Аллаһтың(жж) қайран қалдыратын өнері. #ACAİB-İ VEZAİF: Ғажайып міндеттер, таң қалдыратын керемет қызметтер. #ACAİBÜ'L-MAHLUKAT: Жаратылған мақұлықтардың ең ғажайыбы жəне таң қалдыратыны. #ACAİB-İ İMKÂNAT: Болуы мүмкін болған таң қалдыратын нəрселер. #ACAİB-İ KUDRET: Аллаһтың (жж) шексіз күшінің қайран қалдыратын ісі жəне туындылар. #ACAİB-İ MU'CİZAT: Ғажайып мұғжизалар, қайран қалатын қайталанбас жəне таңғажайып нəрселер. #ACAİB-İ SEB'A-İ ÂLEM: Дүнияның жеті ғажайыбы. #ÂCÂL: (Ажал) Ажалдар. Өлімдер, ажал жету. #A'CAM: Араб болмаған, жат елдік, Ирандық. #ACAYİB: Ғажайып, таң қалдыратын нəрсе. #ACAYİB-İ MASNUAT: Өнерлі жаратылған (masnu) халдерімен қайран қалдырған жəне таңғалу сезімін оятқан (acaib) болмыстар. #ACAYİB-İ MASNUAT-I İLAHİYE: Аллаһтың (жж) өнерлі жаратылған (masnu) халдерімен қайран қалдырған жəне таңғалу сезімін оятқан (acaib) болмыстар. #ACAYİB-İ MÜLK VE MELEKÛT: Қайран қалдыратын (acaib) мадди жəне мағынауи жерлер, дүниялар, болмыстар (mülk) жəне бұлардың таңғалдыратын басқару (melekut) жақтары. #ACAYİB-İ SANAT: Өнер ғажайыбы, өнер жағынан таң қалдыратын, қайран қалатын өнер. #ACAYİB-İ SANAT-I İLAHİYE: Аллаһтың (жж) қайран қалдыратын өнері. #ACAYİB-İ VEZAİF: Ғажайып міндеттер, таң қалдыратын керемет қызметтер. #ACAYİBÜ'L-MAHLUKAT: Жаратылған мақұлықтардың ең ғажайыбы жəне таң қалдыратыны. #ACAYİB-İ İMKÂNAT: Келешекте жаратылуы мүмкін таңғажайып болмыстар жəне оқиғалар. #ACAYİB-İ KUDRET: Аллаһтың(жж) шексіз күшінің қайран қалдыратын ісі жəне туындылары. #ACAYİB-İ SEB'A-İ ÂLEM: Дүнияның жеті ғажайыбы. #ACBÜ'Z-ZENEB: Құйрық тұсындағы бір сүйек (құйымшақ), жаңадан тірілудің тұқымы болған материал. #ACEB: Апырмай!.

3 #ACEM: Араб болмаған, жат, Ирандықтар. #ACEMÎ: Тəжірибесіз, үйренуді енді бастаған. #ACEZE: Әлжуаздар, кемтарлар, əлсіздер. #ACİB: Қайран қалдырған, таң қалдыру сезімін оятқан. #ACİB-İ SAN'AT: Өнер ғажайыптары, өнер жағын таңғалдыратын болмыстар. #ACİBE: Таң қалыс берген, таң қалуды оятқан, ғажайып. #ACİBE-İ SAN'AT: Өнер ғажайыптары, өнер жағын таңғалдыратын болмыстар. #ÂCİL: Дереу, тез. #ÂCİLEN: Тездетіп, жылдам, дереу. #ACİN: Ұйыған, қоймалжың, қамыр. #ACİZ: Күшсіздік, қуатсыздық. #ÂCİZ: Күшсіз, күші жетпес. #ÂCİZANE: Күшсіздігін түсініп. (Кішірейетін кішіпейіл үшін де қолданылады.) #ÂCİZEM: Әлсізбін, күшсізбін. #ÂCİZ-İ MUTLAK: Шексіз дəреже күшсізбін. #ACUBE: Қайран қалатын нəрсе, таң қалатын дəрежеде болған. #ACUBE-İ HİLKAT: Таң қалдырған жаратылыс, жаратылысы жағынан таң қалдырған жəне қайран қалдыратын болған. #ACUBE-İ HİLKAT-İ RABBANİYE: Раббани жаратылыстың ғажайыбы, əр нəрсенің иесі жəне тəрбиешісі болған Аллаһтың (жж) жаратқан таң қалдырушы нəрсе. #ACUBE-İ SAN'AT: Өнер ғажайыптары, өнер жағынан таңғалдыратын болмыстар. #ACÛL: Өте асығатын, сабырсыз. #ACÛLİYET: Асығыстық, сабырсыздық. #ACUZE-İ ŞEMTÂ: Шашы ағарған ер мен əйел. #ACZ: Күшсіздік, қуатсыздық. #ACZ-ÂLÛD: Жаратылысының керектіруі болған əлсіздіктен құтыла алмаған. #ACZ-İ BEŞERÎ: Адамның күшсіздігі жəне шарасыздығы. #ACZ-İ İNSANÎ: Адамның күшсіздігі, адамның сансыз дұшпандарына қарсы шарасыздығы. #ACZ-İ MUTLAK: Мүлдем əлсіздік, шексіз күшсіздік, шексіз бітпес əлжуаздық. #ACZ-İ TAM: Толық əлсіздік, толыққанды күшсіздік. #ACZ-MENDÎ: Әлсіздік, жаратылыстан күшсіздік сипатына ие. * Әлсіздігін (күшсіздігін жəне шарасыздығын) біліп Аллаһқа (жж) жалбарынуды негіз қылған. #ACZ VE FAKR: Күшсіздік жəне пақырлық. #ACZ U ZA'F: Әлжуаздық жəне күшсіздік. #ACZ VE ZAAF: Әлсіздік жəне күшсіздік. #ÂD: Йемен жақтарында өмір сүрген, азғындап пұтқа табынушы болғандықтан Аллаһтың (жж) пайғамбар етіп жіберген Хз. Һуд (ас)-ға сенбей жоққа шығаруда қырсықтық көрсеткендіктен 8 күн үзбей соққан желмен жойылған бір қауым (халық). #A'DA: Дұшпандар. #ÂDÂB: Тəрбие жəне əдеб ережелері. #ÂDÂB-I DUHÛL: Кіру əдебі. #ÂDÂB-I HAYATİYE: Өмір ережесі, тірлік пішіні. #ÂDÂB-I İÇTİMAİYE: Қоғамдық өмірге керекті əдептер. #ÂDÂB-I İSLÂMİYE: Ислам дінінің əкелген тəрбие жəне өмір сүру заңдары. #ÂDÂB-I KUR'ANİYE: Құран əкелген тəрбие жəне өмір сүру заңдары. #ÂDÂB-I NEBEVÎ: Хз. Пайғамбарымыздың (асм) əкелген тəрбие жəне өмір сүру заңдары. #ÂDÂB-I ŞERİAT: Ислам дінінің əкелген тəрбие жəне өмір сүру заңдары. #ÂDÂB-I ŞER'İYE: Ислам дініне қатысты тəрбие жəне өмір сүру заңдары. #ÂDÂB-I TARÎKAT: Тариқаттағы əдептер. #ÂDÂB-I TASAVVUF: Сопылық əдептері.

4 #ADALET: Ақы иесіне ақысын беру, біреудің ақысын жегендерді жазаландыру, ақысын жемеу жəне зұлымдық етпеу. #ADALET-İ ÂLİYE: Жоғары жəне ұлы əділдік. #ADALET-İ BEŞERİYE: Адамның əділдігі, адам ойымен жасалған құқық жүйесі. #ADALET-İ EKBER: Ең үлкен əділдік, əр түрлі істердің барлық қарымтасын беретін хашир майданындағы ең үлкен əділдік. #ADALET-İ HAKİKÎ: Нағыз жəне турашыл əділдік; Құранда белгіленген жəне əмір етілген əділет. #ADALET-İ HAKİKİYE: Нағыз жəне турашыл əділдік; Құранда белгіленген жəне əмір етілген əділет. #ADALET-İ İLAHÎ: Аллаһтың (жж) əділдігі. #ADALET-İ İLAHİYE: Аллаһтың (жж) əділдігі. #ADALET-İ İZAFİYE: Изафие (салыстырмалы) əділдік; Үлкен əділетсіздіктерге жол бермеу үшін кішкентай əділетсіздіктерге көз жұму əділдігі, мыс: Мемлекеттің, халықтың, жамағаттың аман саулығы үшін жеке кісінің ақысын назарға алмау. #ADALET-İ KADERİYE: Тағдырдағы əділдік, Аллаһтың (жж) əділеті. #ADALET-İ KANUN: Заңға сүйенген əділдік. #ADALET-İ KUR'ANİYE: Құран əмір еткен əділдік. #ADALET-İ KÜBRA: Ең үлкен əділдік. #ADALET-İ MAHZ: Толық əділдік, бір бейкүнəнің ақысын бүкіл халық үшін де жоймаған толыққанды əділдік. #ADALET-İ MAHZA: Толық əділдік, бір бейкүнəнің ақысын бүкіл халық үшін де жоймаған толыққанды əділдік. #ADALET-İ MAHZA-İ KUR'ANİYE: Құранның əмір еткен толық əділдігі. Бір бейкүнəнің ақысын жəне өмірін бүкіл адамдар үшін де болса жоймай аяқасты етпеген Құранның толық əділдігі. #ADALET-İ MUTLAKA: Шексіз əділдік, ешбір əділетсіздікке жол бермеген толық əділдік. #ADALET-İ MUTLAKA-İ İLAHİYE: Аллаһтың (жж) ешбір əділетсіздікке жол бермеген толық əділдік. #ADALET-İ NİSBİYE: Салыстырмалы əділдік; Үлкен əділетсіздіктерге жол бермеу үшін кішкентай əділетсіздіктерге көз жұму əділдігі. Мыс: Бір бейкүнəнің ақысын адамдар үшін жəне кісіні халық үшін пида еткен əділдік. #ADALET-İ ÖMERİYE: Хз. Омардың (ра) əділетті басқаруы. #ADALET-İ RABBANİYE: Әр нəрсенің тəрбиешісі жəне басқарушысы болған Аллаһтың (жж) əділеті. #ADALET-İ RAHMET: Мəрхаматті болған Аллаһтың (жж) əділеті. #ADALET-İ SERMEDİYE: Аллаһтың (жж) əзəли жəне əбəди, бұрыннан жалғасқан жəне əрдайым болған əділеті. #ADALET-İ TAMME: Толық əділет, нұқсансыз жəне кемшіліксіз əділет. #ADALETNAME: Әділдік кітабы, əділдік заңдары кітабы. #ADALETNAME-İ ŞERİAT: Шариғаттың (Ислам дінінің) əділетті тəртібі. #ADALETPERVER: Әділетті сүйген жəне қорғаған. #ADALET-PERVER: Әділетті сүйген жəне қорғаған. #ADALETULLAH: Аллаһтың (жж) əділеті. #ÂDÂT: Әдеттер, қоғамда қалыптасқан үйреншікті əдеттер. #ÂDÂT-I ECANİB: Шет елдіктердің əдет-ғұрыптар. #ÂDÂT-I ECNEBİYE: Шет елдіктердің əдет-ғұрыптар. #ÂDÂT-I HASENE: Аллаһтың(жж) ризасына сай жақсы əдеттер. #ÂDÂT-I İÇTİMAİYE: Қоғамдық өмірдегі əдеттер, қоғамда дағдыланған жергілікті күн-көріс жəне жүріс-тұрыс пішіні. #ÂDÂT-I MÜSTEMİRRE: Бұрыннан бері жалғасып келген əдеттер. #ÂDÂT-I NÂS: Адамдардың үйреншікті əдеттері мен түсініктері. #ÂDÂT-I SENİYE: Жақсы жəне құндылығы жоғары əдеттер.

5 #ÂDÂTULLAH: Аллаһтың (жж) заңдары, Аллаһтың (жж) қойған жаратылыс заңдары. #ADAVET: Дұшпандық. #ADAVET-İ İLAHİYE: Аллаһқа(жж) қарсы болған дұшпандық. #ADAVETKÂRANE: Дұшпандықпен. #ADD: Санау, қабыл ету. #ADDETMEK: Санау, қабыл ету. #ADED: Сан, түйір, қатар, көлем. #ADED-İ ENFAS: Жан саны. #ADED-İ MÜBAREK: Берекетті сан, мүбарак сан, киелі мөлшер. #ADEM: Жоқтық, ештік. #ÂDEM: Алғашқы адам жəне алғашқы пайғамбар. Адамдардың алғашқы атасы (астарлап əр түрдің алғашқы жаратылғанына да айтылады). #ADEM-ÂBÂD: Жоқтық, жоқтық əлемі. #ADEM-ÂLÛD: Жоқтықпен аралас, ештікпен ластанған. #ADEMÎ: Жоқтыққа қатысты, ештікке тəн. * Бір нəрсенің жоқ болуы себебімен пайда болған. #ÂDEMÎ: Адамзат түрінен. #ADEM-İ ABESİYET: Мағынасыздық, пайдасыздық, орынсыздық жəне мақсатсыздық болмауы. #ADEM-İ AFV: Кешірілмеу. #ADEM-İ AFF: Кешірілмеу. #ADEM-İ CÂMİİYET: (Бір болмыста бір нəрсенің) əртүрлі түрден жəне дəрежелерімен бірге жинақы түрде бір болмауы. #ADEM-İ DELİL: Дəлелдің болмауы, дəлелсіздік. #ADEM-İ DELİL-İ SÜBUT: Дəлелдеуші дəлелдің болмауы. #ADEM-İ FAİDE: Пайдасыздық. #ADEM-İ FAYDA: Пайдасыздық. #ADEM-İ FARK: Айырмашылық болмауы, айырмашылықтың болмағаны. #ADEM-İ FEHM: Түсінбеушілік, түсінбеу. #ADEM-İ HÂKİMİYET: Үкіметтің болмауы, үкім етушілердің болмауы. #ADEM-İ HARİCÎ: Сырттай жоқтық, Аллаһтың (жж) ілімінде бар болып, сыртқы дүнияда бар болмау, əлі жаратылмаған болуы. #ADEM-İ HİKMET: Хикметсіздік, мақсатсыздық жəне пайдасыздық. #ADEM-İ HİLİM: Хилим иесі болмау, байсалдылық пен жұмсақ мінездің жоқтығы. #ADEM-İ HİZMET: Қызмет етпеуі, қызметі жасамау, қызметінің болмауы. #ADEM-İ HULÜVV: Орнын тастап кетпеу. #ADEM-İ ITTILA: Хабары болмау, білмей қалу. #ADEM-İ İ'DAD: Дамымаған. #ADEM-İ ÎFA: Жасамау, орнына келтірмеу. #ADEM-İ İHLAS: Ықылассыздық, Аллаһтың (жж) ризасын ойламау. #ADEM-İ İHTİYAC: Мұқтаждықтың болмауы. #ADEM-İ İLİM: Ілімсіздік, білімсіздік, білмеу. #ADEM-İ İLM: Ілімсіздік, білімсіздік, білмеу. #ÂDEM-İ İLM-İ HAKİKAT: Ақиқат (шындық) ілімінің атасы. #ADEM-İ İLTİBAS: Шатастырмау. #ADEM-İ İMAN: Имансыздық, сенбеушілік. #ADEM-İ İN'İKAD: Құрылмаған, құрылым болмау. #ADEM-İ İN'İKAD VE TEKEMMÜL: Бір нəрсенің болмысын майданға əкелген элементтердің бір араға келіп толықтанбауы. #ADEM-İ İNTİZAM: Тəртіпсіздік, жүйесіздік. #ADEM-İ İNZAR: Жаман нəрселерден сақтандырмау, жаман нəтижелерін білдіртіп қорқытпау. #ADEM-İ İSRAF: Ысырапсыздық. Керексіз жəне орынсыз жұмсамау. Тектен текке шашпау.

6 #ADEM-İ İŞTİGAL: Шұғылданудың жоқтығы, шұғылданбау. #ADEM-İ İTAAT: Мойынсұнбаушылық, бұйырылған нəрсені орындамау. #ADEM-İ İTTİFAK: Ауызбіршіліксіздік, бірлеспеу, келіспеушілік. #ADEM-İ KABİLİYET: Қабілетсіздік. #ADEM-İ KABUL: Қабыл етпеу. #ADEM-İ KEMAL: Кемелсіздік, нұқсандық, кемшілік. #ADEM-İ KİFAYET: Жеткілікті келмеу, жеткіліксіз, жетпеу. #ADEM-İ KUVVET-İ ZAHİRE: Сыртқы күшкі ие болмау; байлық, мақам, күш-қуат секілді анық жəне материалдық күшке ие болмау. #ADEM-İ MAHZ: Толыққанды жоқтық, толығымен жоқ болу. #ADEM-İ MAKULİYET: Мақұл болмау, ақылға сəйкес келмеу, ақылға қайшы. #ADEM-İ MALÛMAT: Мағлұматсыздық, білімсіздік. #ADEM-İ MALÛMİYET: Мəлім болмау, білінбеу, білінбестік. #ADEM-İ MEDLÛL: Дəлел келтірушінің болмауы, бар екенін дəлелдеу үшін дəлел (белгі, айғақ) іздеген нəрсенің болмауы. #ADEM-İ MERKEZİYET-İ SİYASİYE: Саяси басқарудың бір орталықта жинақталмауы. #ADEM-İ MES'ULİYET: Жауапкершіліктің жоқтығы, сұраусыз, сұрауы жоқтық. #ADEM-İ MEYL-İ SALTANAT: Патшалық (билік) пейілінің болмауы. #ADEM-İ MUHAKEME: Ақыл жүгіртпеу. #ADEM-İ MUTLAK: Толыққанды жоқтық. #ADEM-İ MUVAFAKAT: Сəйкессіздік, үйлеспеушілік, қабыл етпеу. #ADEM-İ MUVAFFAKIYET: Сəтсіздік, сəттілік болмау, сəттілікке жете алмау. #ADEM-İ MÜBALÂT: Қайғының жоқтығы, сасқалақтаудың жоқтығы. #ADEM-İ MÜRAAT-I AHKÂM: Үкімдерге мойынсұнбау, орындамау. #ADEM-İ MÜRACAAT: Жүгінбеу, өтініш жазбау. #ADEM-İ MÜSAADE: Рұқсат жоқтық, рұқсат бермеу. #ADEM-İ NİMET: Нығметтің жоқтығы. #ADEM-İ NİYET: Ниеттің жоқтығы. #ADEM-İ RIZA: Ризасыздық, разы болмау. #ADEM-İ RÜ'YET: Көрмеу. #ADEM-İ SALABET: Мықтылықтың жоқтығы, шыдамды жəне тұрақты болмау. #ADEM-İ SALAHİYET: Құқығы жоқтық, өкілдігі жоқтық, билігі жоқтық. #ADEM-İ SIRF: Мүлдем жоқтық. #ADEM-İ TAALLUK: Байланыстың болмауы, қатысы жəне байлану болмау, қарамау. #ADEM-İ TAGAYYÜR: Өзгермеу, басқаша болмау. #ADEM-İ TAHAVVÜF: Қорықпау. #ADEM-İ TAHAYYÜZ: Жер алмау, жер қамтымау, белгілі бір жер жəне мекенмен шектеулі болмау. #ADEM-İ TAHDİD: Шектемеу, шектеусіз. #ADEM-İ TAKAYYÜD: Шектеусіз, байлаулы шектеулі болмау. #ADEM-İ TAKİB: Қадағаланбаған, бақылауға алынбаған, жауапқа тартуға қажет болмау. #ADEM-İ TARASSUD: Аңдусыз, сыртынан бақпау, торауылдамау. #ADEM-İ TASAVVUR: Ойламау, ақылға салмау. #ADEM-İ TASDİK: Растамау, туралығын қабыл етпеу. #ADEM-İ TEBŞİR: Сүйіншілемеу. #ADEM-İ TECEZZİ: Бөлінбеу, паршаланбау. #ADEM-İ TECZİYE: Жазаландырмау. #ADEM-İ TEFAVÜT: Айырмашылықсыздық, айырмашылық болмау. #ADEM-İ TEFEHHÜM: Түсіне алмау. #ADEM-İ TELAKKİ: Қабыл етпеу, түсінбеу, алмау, сенбеу. #ADEM-İ TENEZZÜL: Төменшіктемеу, төмен түспеу. #ADEM-İ TEREDDÜD: Күмəнданбау, шешімсіздікке түспеу. #ADEM-İ TEZKİYE: Тазаламау, айыбын білу, ақтамау.

7 #ADEM-İ VUKU: Оқиға болмау, ортаға шықпаған. #ADEM-İ ZAHİRÎ: Сырттай жоқтық, көріністе болмау. #ADEM-İ ZİKR: Зікір етілмеу, еске алынбау. #ADEMİSTAN: Ештік жəне жоқтық дүниясы. #ADEMİYAT: Болмаған нəрселер, жоқтық. #ADEMİYE: Жоқтықпен қатысты. #ÂDEMİYET: Адамдық. #ADEMNÜMA: Ештік (секілді) көрінген, жоқтық (секілді) көрінген. #ADEM-NÜMA: Ештік (секілді) көрінген, жоқтық (секілді) көрінген. #ÂDEMOĞLU: Адамұлы. #ADEMÜ'L-ABESİYET: Әбестік болмауы, пайдасыздық жəне мақсатсыздықтың жоқтығы. #ADESE: Линза, дүрбі, көзілдірік. #ÂDET: Әдет, қоғамда қалыптасқан үйреншікті əдет. #ÂDETA: Сияқты, тəрізді, бейнебір, құдды. #ÂDETEN: Әдетте, үйренген əдетте. #ÂDET-İ ARZİYE: Жердің əдеті, жер жүзінде қалыптасқан əдет. #ÂDET-İ CEMAAT: Жамағаттың үйренген əдеті, жамағатта қалыптасқан əдет заңдары. #ÂDET-İ İLAHİYE: Аллаһтың(жж) əдеті, Аллаһтың (жж) жалғасымды əмірі, жаратылыс заңдарының əрбіреуі. #ÂDET-İ İSLÂMİYE: Ислам əдеті. Ислам дінінде үнемі үйреніскен əдет ереже. #ÂDET-İ KAVMİYE: Қауымның əдеті, қоғамның үйреніскен əдет ережесі. #ÂDET-İ MÜSTEMİRRE: Тұрақты əдет, жалғасымды келген үйреніскен əдет. #ÂDETULLAH: Аллаһтың (жж) заңдары, Аллаһтың (жж) қойған жаратылыс заңдары. #ÂDİ: Құнсыз, жай қатардан. #ADÎDE: Көп. Көп нəрселер. Көптеген. #ÂDİL: Әділдік еткен. Ақы иесіне ақысын берген жəне ақы жегендерді жазалаған. #ÂDİLANE: Әділетті, əділетті болғанға жарасатын түрде. #ÂDİL-İ BİLHAK: Шынайы əділдік иесі болған Аллаһ (жж). #ÂDİL-İ Bİ'L-HAK: Шынайы əділдік иесі болған Аллаһ (жж). #ÂDİL-İ HAKÎM: Хикмет жəне əділдік иесі болған Аллаһ (жж). #ÂDİL-İ MUTLAK: Кемшіліксіз, шексіз əділдік иесі болған Аллаһ (жж). #ÂDİL-İ RAHÎM: (Аллаһтың (жж) мүбарак есімдерінен) Әділ жəне Рахим; өте мейірімді, сүйікті құлдарын өте аяушы жəне оларды қорғаған (Рахим) жəне əділетті (Әділ). #ÂDİLİYET: Әділеттілік, əділетті болу. #ÂDİYAT: Қатардағы нəрселер, əр заман дəл сол түрде ортаға келген жəне үйреніскен нəрселер. #ADL: Әділдік үстінде болу. Әрнəрсені толық бір өлшем жəне таразы мен жаратып əрекет еттірген жəне ақысын беріп қорғаған Аллаһ (жж). #ADLÎ: Әділдікпен қатысты. #ADL-İ ÂDİL: Әділ болғанның əділеті; шынайы əділет иесінің əділеті. #ADL-İ HAKEM: (Аллаһтың (жж) мүбарак есімдерінен) Әділ жəне Хакем; ақылы мен ақы жегендерді айырған жəне шексіз əділдік иесі болған Аллаһ (жж). #ADLİYE: Сот, сот ғимараты. #ADÜVV: Дұшпан. #ADÜVV-Ü EKBER: Ең үлкен дұшпан. #ADÜVV-Ü KÂFİR: Кəпір дұшпан, Аллаһты (жж) жоққа шығарушы дұшпан. #ADÜVV-Ü ŞEDİD: Қатты дұшпан, шектен шыққан жау. #ADÜVVÜ'D-DİN: Дін дұшпаны. #ÂFÂK: Көкжиек, көрінген бүкіл болмыс (барлық) шеңбері, көздің нұры жететін əрбір тарап.

8 #ÂFÂK-I ÂLEM: Әлемнің көкжиектері, дүниянің алыс жиектері. #ÂFÂK-I AZAMET-İ ULUHİYET: Аллаһтың (жж) шексіз ұлылығына құлшылық еткен болмыстар дүниясы. #ÂFÂK-I CİHAN: Дүниянің əрбір тарапы. #ÂFÂK-I İSLÂM: Ислам дүниясының əрбір тарапы. #ÂFÂK-I KEMALÂT: Кемелдік көкжиектері, кемелдіктің ең алыс жəне ең кең жəне ең соңғы дəрежелері. #ÂFÂKÎ: Айнала, сыртқы болмыс, əлем жəне ішіндегілерге қатысты. #ÂFÂT: Апаттар, бəлелер, үлкен бəлекеттер. #ÂFÂT-I MANEVİYE: Мағынауи (рухани) апаттар, дін жəне мағынауи өмірге зиян беретін жағдайлар, оқиғалар. #ÂFÂT-I SEMAVİYE: Аспани апаттар, Аллаһ(жж) тарапынан берілген бəлелер жəне үлкен бəлекеттер. #ÂFET: Бəле, үлкен пəлекет, қиыншылық. #AFF-I İLAHÎ: Аллаһтың (жж) кешіруі. #AFF-I KUSUR: Кемшілікті кешіру. #AFF-I ÜSTADANE: Ұстазға жарасатын түрде кешірім жасау. #ÂFİL: Жоғалған, өткенші, көзден таса болған, өлетін. #ÂFİTAB: Күн. #ÂFİTAB-I HAKNÜMA: Аллаһтың (жж) бар болуының дəлелдерін ап-ашық көрсеткен күн. #ÂFİTAB-I HAK-NÜMA: Аллаһтың (жж) бар болуының дəлелдерін ап-ашық көрсеткен күн. #ÂFİYET: Амандық, денсаулық, зиянсыз жəне қатерсіз. #AFUVKÂRANE: Кешірушіге жарасатын түрде. #AFV-I İLAHÎ: Аллаһтың (жж) кешіруі. #AFV-I KUSUR: Кемшілікті кешіру. #AFV-I ÜSTADANE: Ұстазға жарасымды кешірім жасау. #ÂGÂH: Хабардар, хабарлы, мағлұматты. Ояулы, парасатты. #AGEL: Бау. Бинт. Ақ дəкі (сəлде). #AĞİSNÂ: Бізге жəрдем ет мағынасындағы дұға. #AĞDİYE: Азық - түліктер. #AĞLEB: Көп рет, көптік, көбі. #AĞLEBA: Көп рет, көптікпен, көбі. #AĞLEBEN: Көп рет, көптікпен, көбі. #AĞLEBÎ: Көп рет, көптік, көбі. #AĞLEB-İ ENBİYA: Пайғамбарлардың көбісі. #AĞLEB-İ HÜKEMA: Философтардың жəне білімділердің көбісі. #AĞLEB-İ ŞUARA: Ақындардың үлкен бөлігі. #AĞMAZ: Түсінілуі өте қиын, өте жасырын жəне терең. #AĞNİYA: Байлар. * Жоғары тұлғалар, үлкендер. #AĞNİYA-İ MANEVİYE: Мағынауи өмірде жоғары тұлғалар, мағынауияттың ұлылары. #AĞRAZ: Қаскөйлер, мақсаттар, көзделген ниеттер. * Жаман ниеттер, ту сыртынан келу, қастандық жəне біле тұра жасалынған жамандықтар . #AĞRAZ-I SİYASET: Саясаттағы қаскөйлер, саясаттағы жаман ниеттер мен мақсаттар. #AĞRAZ-I SİYASÎ: Саяси араздық, саясаттағы дұшпандықтар. #AĞRAZ-I ŞAHSİYE: Тұлғалық араздық, жеке жаман ой жəне ниеттер. #AĞSAN: Талдар (бұтақтар). #ÂĞUŞ: Құшақ. * Сыйынатын (паналайтын) жер. #AĞYAR: Басқалары, шетелдіктер. #ÂH U ENÎN: Аһ ұрып ыңылдап жылау. #ÂH Ü ENÎN: Аһ ұрып ыңылдап жылау. #ÂH U FÎZÂR: Аһ ұрып ыңылдап жылау. #ÂH Ü FÎZAR: Аһ ұрып ыңылдап жылау.

9 #ÂHÂD: Пайғамбарымыздан(асм) бір немесе екі кісінің білдірген хабар. #ÂHÂD-I NÂS: Халықтың біреуі. #ÂHÂDÎ: Бір каналдан келген риуаят. #AHBAB: Дос, сүйілген жандар. #AHBAB-I UHREVÎ: Ақыреттік достар, Аллаһ (жж) ризасы үшін бір-бірін сүйгендер. #AHBAR: Хабарлар. #AHCAR: Тастар. #AHCAR-I SEMAVİYE: Аспани тастар, көктен жауған тастар. #AHD: Сөз беру, ант. #AHD VE VAAD: Сөз беру жəне ант ету, сөз беріп ант ету. #AHENG: Үйлесімділік, үндестік, жүйелік. #AHENG-İ RUHANÎ: Рухани үндестік. #AHENG-İ TERAKKİ: Дамудағы үйлесімділік, жүйе ішінде дамудағы үндестік. #AHENG-İ UMUMİYE: Жалпы үйлесімділік. #ÂHENÎN: Темірден жасалынған, темір секілді қатты жəне мықты. #AHENK: Үйлесімділік, үндестік, жүйелік. #ÂHER: Басқасы, екіншісі. #ÂHESTE: Баяу, ақырын, жай. #AHFÂ: Өте жасырын. Адамның құнды он мағынауи сезімінен біреуінің аты. #AHFAD: Немерелер. #AH-İ LİEB VE ÜM: Әке-шешеден бір туған бауыр. #AHİD: Сөз беру, ант. #ÂHİR: Ең соңғы, соңғы, ақыры. #ÂHİR ZAMAN: Дүнияның соңғы заманы, қияметке жақын соңғы дəуір. #AHÎREN: Сəл бұрын, ең соң. #ÂHİRET: Ақірет; өлімсіз болған о дүния, өлім жəне қиямет арқылы барылатын жəне Жəннат-Жаһаннамның болған мəңгілік əлем. #ÂHİR-İ FETH: Фəтих сүресінің соңы. #ÂHİR-İ HAYAT: Өмірдің ақыры. #ÂHİR-İ KASİDE: Жыр түріндегі өлеңнің соңы. #ÂHİR-İ MEKTUB: Хаттың соңы. #ÂHİR-İ ÖMR: Ғұмырдың ақыры. #ÂHİR-İ ÖMÜR: Ғұмырдың ақыры. #ÂHİR-İ SURE-İ FETH: Фатих сүресінің соңы. #ÂHİR-İ SURE-İ FETİH: Фатих сүресінің соңы. #ÂHİRÜZZAMAN: Дүнияның соң заманы, қияметке жақын соңғы дəуірі. #ÂHİRÜ'Z-ZAMAN: Дүнияның соң заманы, қияметке жақын соңғы дəуірі. #ÂHİRZAMAN: Дүнияның соң заманы, қияметке жақын соңғы дəуірі. #ÂHİZE: Алушы, дыбыс қабылдаушы құрал. #AHKÂM: Үкімдер, заңдар, əмір мен тыйымдар. #AHKÂM-I ÂDİLANE: Әділ, əділетті үкімдер. #AHKÂM-I DİN: Діннің үкімдері, Ислам дініндегі əмірлер мен тыйымдар. #AHKÂM-I DİNİYE: Діндегі үкімдер, діндегі əмірлер мен тыйымдар. #AHKÂM-I ESASİYE: Негізгі үкімдер, ең басты заңдар. #AHKÂM-I EZELÎ: Әзəли үкімдер, белгілі замандармен шектелмеген Құрандағы əмірлер жəне заңдар. #AHKÂM-I FER'İYE: Фəри үкімдер, (діндегі негізгі сенімдер мен ережелер тысында қалған) адамның тұлғалық жəне қоғамдық өмірін жəне міндеттерін жүйелейтін əмірлер жəне тыйымдар. #AHKÂM-I İLAHİYE: Илаһи үкімдер, Аллаһтың (жж) əмірлері жəне тыйымдары. #AHKÂM-I İMANİYE: Иман үкімдері, Ислам дініндегі иман негіздері. #AHKÂM-I İSLÂMİYE: Ислам дініне қатысты үкімдер, Ислам дініндегі иман негіздері жəне адамның іс-əрекеттерін жүйелейтін əмірлер мен тыйымдардың барлығы. #AHKÂM-I KAT'İYYE: Нақты үкімдер, анық əмірлер мен тыйымдар.

10 #AHKÂM-I KAT'İYE: Нақты үкімдер, анық əмірлер мен тыйымдар. #AHKÂM-I KAT'İYYE-İ İSLÂMİYE: Исламның нақты үкімдері, əмір мен тыйымдары. #AHKÂM-I KAT'İYE-İ İSLÂMİYE: Исламның нақты үкімдері, əмір мен тыйымдары. #AHKÂM-I KUDSİYE: Қасиетті жəне кемшіліксіз болған Құран үкімдері, Аллаһтың (жж) əмірлері мен тыйымдары. #AHKÂM-I KUR'ANİYE: Құранның үкімдері, Құрандағы əмірлер мен тыйымдар. #AHKÂM-I MEMDUHA: Мақтауға, дəріптеуге лайық үкімдер. #AHKÂM-I MESTÛRE: Ап-ашық болмаған мағынасы жабық үкімдер, əмір жəне тыйымдар. #AHKÂM-I MÜTEADDİDE: Бірнеше (көптеген) үкімдер. #AHKÂM-I NAZARİYE: Назари үкімдер: 1. Анық болмаған, пікір-таласқа жол ашық үкімдер 2. Ой-пікір алаңында дамытылатын көзқарастар мен ойлар, нəтижесінде туындайтын үкімдер. #AHKÂM-I RUBUBİYET: Әрбір нəрсенің жалғыз жəне шынайы иесі болу (rububiyet) сипатымен Аллаһтың (жж) қойған үкімдер, заңдар жəне жүйелер. #AHKÂM-I ŞERİAT: Шариғат үкімдері, Ислам дініндегі əмірлер мен тыйымдар. #AHKÂM-I ŞER'İYE: Шариғи үкімдер, діндегі əмірлер мен тыйымдар. #AHKÂM-I UBUDİYET: Ғибадаттармен қатысты үкімдер, құлдық міндеттерге қатысты əмір жəне тыйымдар. #AHKÂM-I ZARURİYE: Зарури үкімдер, нақты жəне орындауға міндетті үкімдер, əмірлер мен тыйымдар. #AHKÂM-I ZIMNİYE: Зымни үкімдер, астарлы түрдегі сөздің мағынасында жасырын (зымни), ақыл арқылы табылатын үкімдер. #AHKAR-I MAHLUKAT: Жаратылған болмыстардың ең төмені жəне құнсызы. #AHKEM: Ең мықты, ең қуатты, ең сенімді. * Үкім еткендердің ең жоғарғысы. * Ең хикметті. #AHKEMÜLHÂKİMÎN: Әкімдерге үкім еткен, билеушілерді билеген, əмір жəне бұйрығы астына алған, (Аллаһ ж.ж.). #AHKEMÜ'L-HÂKİMÎN: Әкімдерге үкім еткен, билеушілерді билеген, əмір жəне бұйрығы астына алған, (Аллаһ ж.ж.). #AHLAF: Халефтер, балалар мен немерелер, кейінгі нəсілдер. #AHLÂK: Мінез, мінез–құлық көрінісі, адамның өзін өзі ұстауын көрсеткен құндылықтар мен ережелердің барлығы. #AHLÂKEN: Ахлақ жағынан, мінез тұрғысынан. #AHLÂK-I ÂLİYE: Жоғары ахлақ, биік жəне үлкен ахлақ. #AHLÂK-I ÂLİYE-İ PEYGAMBERİYE: Пайғамбарымыздың (асм) биік жəне ұлы ахлақы. #AHLÂK-I HAMÎDE: Ұнатылған жəне сүйкімді ахлақ. #AHLÂK-I HASENE: Әдемі мінез. #AHLÂK-I HASENE VE SEYYİE: Жақсы жəне жаман мінез. #AHLÂK-I İÇTİMAİYE: Қоғамдық ахлақ, қоршаған ортаның ахлақы. #AHLÂK-I İLAHİYE: Аллаһтың (жж) Құранда білдірген ахлақы. #AHLÂK-I İNSANİYE: Адам ахлақы, адамға жарасатын ахлақ. #AHLÂK-I İSLÂMİYE: Ислам ахлақы. #AHLÂK-I KÂMİLE: Кемелді жəне кемшіліксіз ахлақ. #AHLÂK-I KUR'ANİYE: Құран ахлақы, Құранда айтылған жоғарғы ахлақ. #AHLÂK-I MUHAMMEDİYE: Хз. Мұхамметтің (асм) көркем жəне үлгілі ахлақы. #AHLÂK-I PEYGAMBERÎ: Пайғамбарымыздың (асм) көркем жəне үлгілі ахлақы. #AHLÂK-I REZİLE: Адамды төмендететін жəне масқара ететін ахлақ. #AHLÂK-I SÂMİYE: Биік ахлақ, биік жəне құнды ахлақ. #AHLÂK-I SEYYİE: Жаман ахлақ. #AHLÂK-I SEYYİE-İ VAHŞİYANE: Жабайылыққа тəн жаман мінез. #AHLÂK-I ULVİYE: Жоғары мінез. #AHLÂK-I UMUMİYE: Жалпыға қатысты мінез, қоғамдық ахлақ.

11 #AHLÂKÎ: Ахлаққа қатысты, мінезге тəн. #AHLÂKİYAT: Ахлақ ілімі. #AHLÂKİYYUN: Ахлақ ілімнің ғалымдары, ахлақ білімдері. #AHMAKANE: Ақымақтықпен. #AHMAKU'L-HUMAKA: Ақымақтардың ең ақымағы. #AHMAKU'N-NÂS: Адамдардың ең ақымағы. #AHRAR: Еркіндік сүйгіштер. * Османлы дəуірінде 2 Мешрутиет кезеңінде құрылған саяси бір партияның аты, кейін саяси аренада демократтар болып танылды. #AHSEN: Ең əдемі, өте əдемі, ең жақсы. #AHSEN-İ MAHLUKAT: Жаратылыстың ең əдемісі, жаратылған болмыстардың ең əдемісі. #AHSEN-İ SURET: Суреттің ең əдемісі, ең əдемі пішін. #AHSEN-İ TAKVİM: Ең əдемі түрдегі жаратылыс. #AHSENİYET: Ең жоғары əдемілік, ең сұлу болу. #AHSENÜ'L-HÂLIKÎN: Ең əдемі жаратушы болған Аллаһ (жж), «ahsenül-halıkin» сөзі, Құранда айтылған бір аяттың үзіндісі. #AHSENÜ'L-KASAS: (Құрандағы) қиссалардың ең əдемісі, ғибратты оқиғалардың ең əдемісі. #AHŞAP: Тақтай, тілінген құрылыс материалдары, ағаштан жасалынған. #AHVAL: Ахуал, халдер, жағдайлар. #AHVAL VE ETVAR: Мінез – құлық жəне жағдайлар, жəй-күйлер жəне ахуалдар. #AHVALÂT: Ахуалдар, халдер, жағдайлар. #AHVAL-İ AHÎRE: Соңғы жағдайлар, соңғы хал–ахуалдар. #AHVAL-İ ÂHİRÎN: Кейінгілердің халдері, жағдайлары. #AHVAL-İ ÂLEM: Әлемнің халдері, дүниядегі жағдайлар. #AHVAL-İ BEŞER: Адамның халдері, адамның ахуалы. #AHVAL-İ BEŞERİYE: Адамға қатысты халдер, адамның жəй-күйі. #AHVAL-İ CENNET: Жəннəт халдері, жəннатағы жағдайлар, жəннаттағы ерекше халдер. #AHVAL-İ DÜNYEVİYE: Дүнияның халдері, дүниянің жағдайлары. #AHVAL-İ FITRİYE: Фытри халдер, жаратылсынан болатын хал–ахуал. #AHVAL-İ GALİB: Хал-жағдайларының басым көпшілігі. #AHVAL-İ HAZIRA: Қазіргі жай–күй, осы сəттегі жағдайлар. #AHVAL-İ İÇTİMAİYE: Қоғамдық халдер, қоғамдық ахуал. #AHVAL-İ İLAHİYE: Аллаһқа (жж) тəн есімдер, сипаттар жəне істермен қатысты (түсіндірілген) халдер, жағдайлар. #AHVAL-İ İSTİKBALİYE: Болашақтағы жағдайлар, келешектегі халдер. #AHVAL-İ KUDSİYE: Қасиетті жəне мүбарак халдер. #AHVAL-İ MADDİYE: Мадди (денемен қатысты) халдер мен жағдайлар. #AHVAL-İ MAZİYE: Өткен шақтағы хал мен жағдайлар. #AHVAL-İ MUHTELİFE: Әртүрлі халдер мен жағдайлар. #AHVAL-İ MÜESSİFE: Өкініш берген халдер, қайғы-қасірет берген жағдайлар. #AHVAL-İ RUHİYE: Рухани халдер, психикалық жағдайлар. #AHVAL-İ SIHHİYE: Санитарлық халдер, денсаулық жəне есендік жағдайлар. #AHVAL-İ SİYASİYE: Саяси жағдайлар. #AHVAL-İ SURİYE: Сырттай көрінген халдер. #AHVAL-İ UHREVİYE: Ақырет өміріндегі халдер, жағдайлар. #AHVAL-İ UMUMİYE: Жалпы жағдайлар, жалпыға қатысты халдер. #AHVAL-İ VÜCUDİYE VE FITRİYYE: Денемен қатысты жəне жаратылысқа тəн халдері. #AHVAL-İ ZAHİRİYE: Сыртқы көріністегі халдер. #AHVAL-İ ZAMAN: Заманның халдері жəне жағдайлары. #AHVEL: Шашы. #AHYA: Тірі болғандар. #AHYAR: Қайырлы болғандар, жақсылық сүйгендер.

12 #AHYAR-I SEMAVİYYÎN: Көктегі қайырымды жəне ізгілік сүйетіндер (періштелер). #AHYED: Өзгерістерге ұшыраған Таураттағы Хз. Мұхаммед (асм) аты. #AHZ: Алу, ұстау; қабыл ету. #AHZ U İ'TA: Алып беру, алыс–беріс. #AHZ U KABUL: Алып беру жəне қабыл ету. #AHZ VE NEŞR: Алу жəне тарату (жаю). #AHZAB: Бөліктер, топтар, іс бірлігімен бір араға жиналғандар. #AHZAB-I DALALET: Тура жолдан таюда істері біріккен топтар, адасу топтары, иман жəне ислам жолынан адасқан топтар. #AHZAN: Мұңдар, қайғылар, қиналыстар, қайғы-шер. #AHZ-I ASKER: Әскерге алу . #AHZ-I ENVÂR: Нұрлар мен жарықтар алу. #AHZ-I MAL: Мал алу, пайда табу. #AHZ-I MEVKİ: Орын алу. #AHZ-I MİSAK: Сөз алу, ант алу. #AHZ-I ÜCRET: Ақы алу, еңбек ақысын алу. #ÂİDİYET: Қатысты болу, қатыстытылық, байланыстылық. #AİLEVÎ: Отбасылық. #ÂİŞE-İ SIDDIKA: Хз. Айша анамыз, Хз. Пайғамбарымыздың (асм) əйелі, Хз. Әбубəкір (ра) қызы. #AJANS: Әр түрлі хабарларды жинап тиесілі жерлерге білдіретін жүйе. Хабар жинау жаю жүйесі. #AKABİNDE: Артынша, кейіннен. #AKAİD: Ақидалар, иман негіздері, дінде иман етілуге міндетті жəне жауапты сенімдер. #AKAİDÎ: Ақидаға қатысты, иманмен байланысты. #AKAİD-İ DİNİYE: Діни сенімдер; дінде иман етілуге міндетті жəне жауапты сенімдер. #AKAİD-İ İMANİYE: Иман негіздері, дінде сену міндетті үкімдер. #AKAİD-İ İNSANİYE: Адамдардағы сенімдер. #AKAİD-İ İSLÂMİYE: Ислам дініндегі сенімдер. #AKAMET: Нəтижесіздік, жеміссіз, қысыр. #AKARİB: Туысқандар, жақындар. #AKÇE: Ақша; күміс ақша. #AKD: Акт; өзара жауапкершілікті керектірген келісім. * Неке. #AKD-İ SEMAVÎ: Аллаһ (жж) тарапынан қиылған неке. #AKD-İ UHUVVET: Бауырластық келісім, бауырластық сөз байласу. #ÂKIBET: Соң, қортынды, нəтиже. #ÂKIBET-BÎN: Алдын ала байқағыш, істің нəтижесін алдын ала көре алу, көрегендік. #ÂKIBET-ENDİŞ: Нəтижесін ойлау, келешек уайымы. #ÂKIBET-ENDİŞANE: Келешек үшін уайымдау, нəтиже үшін уайымдайтын түрде. #ÂKIBET-İ FECİA: Аянышты нəтиже, қайғылы нəтиже. #ÂKIBETÜ'L-AKİBE: Соңның соңы, о дүния. #ÂKIBETÜ'L-MÜTTAKİN: (Құранда айтылған аяттан бір үзінді) (мағынасында): «нəтиже тақуаларға, ең соңында (ақіретте) ұтқандар, Аллаһтан (жж) қатты қорқып тыйымдардан жəне күнəлардан ең көп шегінгендер». #ÂKIL: Ақыл, түсіну, ойлану сезімі жəне қабілеті. #ÂKILANE: Ақылды адамдарға жарасатын түрде. #AKILFÜRUŞ: Өзін ақылды етіп көрсеткен, басқаларға ақыл айтқыш, ақылдысымақ. #AKIL-FURUŞ: Өзін ақылды етіп көрсеткен, басқаларға ақыл айтқыш, ақылдысымақ. #AKIL-SÛZ: Ақылды қиын жағдайға қалдыру, ақылды тоздыру, ақылды кетіру. #AKILSÛZ: Ақылды қиын жағдайға қалдыру, ақылды тоздыру, ақылды кетіру.

13 #AKİBİNDE: Артынша, кейіннен. #AKİDE: Ақида, иман негізі, дінде иман етілуге міндетті жəне жауапты сенімдер. #AKİDE-İ AVAM: Оқымаған қарапайым халықтың сенімі. #AKİDE-İ AVAM-I MÜ'MİNÎN: Оқуы жеткіліксіз мүмин қарапайым халықтың сенімі. #AKİDE-İ HAŞRİYE: Хаширге сенім, өлгеннен кейінгі қайтадан тірілуге сенім. #AKİDE-İ UMUMİYE: Жалпылама иман, əркімдегі негізгі сенім. #AKİK: Қызыл түсті жəне көбінесе жүзіктерде болатын қымбат тас. #ÂKİLÜ'L-LAHM: Ет жегіш, етпен қоректенетін. #ÂKİLÜ'N-NEBAT: Өсімдік жегіш, шөппен қоректенетін. #ÂKİLÜ'S-SEMEK: Балық жегіш, балықпен қоректенетін. #AKÎM: Нəтижесіз, сəтсіз, жеміссіз. #AKİS: Шағылысу, шағылысып кері қайтару. * Қайшы, теріс, болымсыз. #AKL: Ақыл. #AKLÂM: Қаламдар. #AKLEN: Ақыл жағынан, ақыл тұрғысынан. #AKL-I BEŞER: Адамзат ақылы, адамдағы ойлану жəне түсіну қабілеті. #AKL-I DÜNYEVÎ: Оқиғалар мен ақиқаттарды тек қана материалдық өлшемдермен жəне сырттай көрінген себептерге гөре түсінетін жəне түсіндіретін төмен деңгейдегі ақыл. Ақылдың ең төмен мəртебесі. #AKL-I EVVEL: Алғашқы ақыл; Бұрыңғы Грек философы Арестотилдің кейбір көзқарастарына тəуелді болып қалған бір бөлік Ислам философтарының ойынша Аллаһ (жж) тарапынан алғашқы жəне бірігей түрде жаратылған қияли болмыс, басқа болмыстардың пайда болуы себеп деген қате түсінік. #AKL-I SELİM: (Жаңсақ пікір жəне теріс сенімдермен) бұзылмаған таза ақыл. #AKL-I UHREVÎ: Ақыреттік өмірді негізгі мақсат ретінде көрген ақыл. #AKLÎ: Ақылға сүйенген, ақылмен қатысты. #AKLİYAT: 1. Ақыл жəне терең ойлау жолымен түсінілетін терең ақиқаттар. 2. Ақылға сүйенген діннен тыс ілімдер. #AKLİYAT-I MAHZA: Тек қана ақыл жəне терең ойлау жолымен түсінілетін терең ақиқаттар. #AKRABA: Жақындар, туыстар. #AKRAN: Жасы немесе мақамы жəне сыныбы жəне хал–ахуал жағынан тең болғандар. #AKREB: Өте жақын, ең жақын, əлдеқайда жақын. #AKREBİYET: Өте жақындық. #AKREBİYET-İ İLAHİYE: Аллаһтың(жж) əрбір нəрсеге əрбір нəрседен де əлдеқайда жақын болуы. #AKS: Шағылыс, шағылысып кері қайтуы. * Теріс, қайшы, жүзеге аспау. #AKSAM: Бөліктер, түрлер, паршалар. #AKSAM-I HURUF: Әріптердің түрлері. #AKSAM-I İ'CAZİYE: Мұғжизалардың түрлері. #AKSAM-I İHSANAT: Игілік пен жарылқаудың түрлері. #AKSAM-I KELÂMİYE: Орынды жəне үйлесімді сөз сөйлеу өнерінің түрлері, бөліктері. #AKSAM-I KESÎRE: Өте көп түрлері, бөліктері. #AKSAM-I MALÛME: Мəлім түрлері. #AKSAM-I MUHATAB: Өздеріне арнап сөйлесетін адамдардың топтары. #AKSAM-I TEVHİD: Аллаһтың (жж) (көркем жəне киелі есімдерінің көрсеткен) бірлігіне сену жолдары жəне түрлері. #AKSAM-I ZÎNET: Әсемдік жəне əдемілік түрлері. #AKSAM-I ZİYNET: Әсемдік жəне əдемілік түрлері. #AKS-İ HAKİKAT: Ақиқаттың терісі.

14 #AKS-İ MAKSAD: Көзделген мақсаттың жүзеге аспауы, терісі. #AKS-İ MAKSUD: Көзделген ниет жəне мақсаттың жүзеге аспауы, терісі. #AKS-İ MİSAL: Мысалының шағылысы. #AKS-İ NUR: Нұрдың шағылысы, жарықтың шағылысы. #AKS-İ SADÂ: Дауыстың жаңғырығы. #AKSÜ'L-AMEL: Қарсы тепкі. #AKTAB: Кутубтар, тура жолдың жетекшілері, тура жолдағы əулиелердің үлкендері. #AKTAB-I ÂL-İ BEYT-İ MUHAMMEDİYE: Хз. Пайғамбарымыздың (асм) нəсілінен келген əулиелердің жетекшілері. #AKTAB-I ÂŞIKÎN: Ғашық күтүбтар, Аллаһқа (жж) ұлы ғашықтықпен берілген əулиелердің жетекшілері. #AKTAB-I ERBAA: Ең үлкен төрт басшы əулие (Сейіт Абдулқадір-и Гейлани, Сейіт Ахмет-и Бəдəуи, Сейіт Ахмет-Руфаии, Сейіт Ибрахим Десуки). #AKTAB-I EVLİYA: Әулиелердің басшылары. #AKTAB-I HAMSE-İ AZÎME: Бес ең үлкен əулие басшылары. #AKTAB-I MEHDİYYÎN: Мəһдилікпен міндеттілінген ең үлкен əулиелер; əрбір ғасырда имандылардың имандарын қуаттайтын жəне тура жолды көрсететін ең үлкен əулиелер. #AKTAR: Айнала, əрбір тарап. #AKTAR-I ÂLEM: Әлемнің əрбір тарапы, дүниянің əрбір тарапы. #AKTAR-I ARZ: Жердің əрбір тарапы. #AKTAR-I BEDEN: Дененің əрбір тарапы. #AKTAR-I CİHAN: Жаһанның əрбір тарапы, дүниянің əрбір тарапы. #AKTAR-I İSLÂMÎ: Ислам дүниясінің əрбір тарапы. #AKTAR-I KÂİNAT: Әлемнің əрбір тарапы. #AKTAR-I MEMLEKET: Мемлекеттің əрбір тарапы, елдің əрбір тарапы. #AKTAR-I SEMAVAT VE ARZ: Жер мен көктің əрбір тарапы. #AKTAR-I ZEMİN: Жердің əрбір тарапы. #AKTÖR: Әртіс, театр немесе кинода ойнайтын ер адам. #AKTRİS: Актриса, театр немесе кинода ойнайтын əйел адам. #AKVA: Ең қуатты, ең мықты. #AKVAL: Сөздер, сөйлесулер. #AKVAL-İ MÜFESSİRÎN: Құранды тəпсірлеген Ислам ғалымдарының сөздері. #AKVAM: Қауымдар, ұлттар, қалың топ. #AKVAM-I ÂLEM: Әлемдегі қауымдар, дүниядегі ұлттар, дүния халықтары. #AKVAM-I BEDEVİ: Бəдəуи қауымдар, көшпелі халықтар. #AKVAM-I BEŞERİYE: Адамзат қауымдары #AKVAM-I İSLÂMİYE: Ислам ұлттары, мұсылман қауымдары. #AKVAM-I MAZLUME: Зұлымдық көрген ұлттар, əділетсіздікке ұшыраған қауымдар. #AKVAM-I SAİRE: Басқа ұлттар, баска қоғамдар. #AKVAM-I TATARİYE: Татар халықтары, маңғол татарлар. #AKVAM-I VAHŞİYE: Жабайы ұлттар. #AKVAM-I ZALİME: Залым халықтар. #ÂL: Қызыл түс, қатты қызыл түс, ал қызыл. * Жоғары, биік, ұлы. * Ата-тек, асыл тек, əулет, нəсіл, туысқан. #ÂL Ü ASHAB: Пайғамбарымыздың (асм) өз тегінен болғандар жəне сахабалар. #ALÂ: Арапшада есімдердің бастарына келетін жалғау: (...) үстінде, үстіне мағыналарын береді. #A'LÂ: Ең жоғары, ең жақсы. #ALÂ KADRİ'L-İMKÂN: Мүмкіндігіне қарай, қолдан келгенше. #ALÂ KADRİ'L-İSTİTAA: Қолдан келгенше, күш жеткенше. #ALÂ KADRİ'T-TÂKA: Күш жеткенше. #ALÂ RUÛSİ'L-EŞHAD: Әркімнің көзі алдында, халықтың алдында.

15 #ALÂİK-I NAKŞ: Нақыштағы əшекейлердің бір-бірімен байланыстары жəне қатынастары. #ALÂİM-İ İMAN: Иман негіздерін дəлелдеген дəлелдер. #ALAK: Алақ сүресі. Құранның 96-шы сүресінің есімі. #ALAKA: Ұрықтанған жұмыртқаның жұмыртқа каналынан (ұрық шашатын жол) өтіп ана жатырдың орналасып тамыр жая бастаған сəттегі алған пішіні. #ALÂKA: Байланыс, қатынас, қарым–қатынас. #ALÂKADAR: Байланысты, қатыстылық, көңіл аудару. #ALÂKADARANE: Жақыннан көңіл аудару, назар аудару. #ALÂKA-İ KALB: Жүрекпен берілу, шын көңілден жақсы көру. #ALÂKA-İ SINIFÎ: Қоғамдық сынып жəне кəсіптік байланыстар (қатынас). #ALÂKAT: Байланыстар, қарым–қатынастар. #ALÂKÜLLİHAL: Анықтық, қалай болғанда да, қаласа да қаламаса да, нақты түрде. #ÂLÂM: Қайғылар, қасіреттер. #ALÂMAT: Белгілер, ишараттар, іздер, нышандар. #ALÂMET: Ишарат, нышан, із. #ALÂMET-İ FARİKA: Ажырататын белгі. #ALÂMET-İ GURUR: Тəкаппарлық белгісі, өзін ұнатушылықтың белгісі. #ALÂMET-İ HASR VE TAHSIS: Тек қана бір нəрсеге немесе біреуге тəн жəне оған арналғандығын көрсететін белгі. #ALÂMET-İ HİDDET: Ашуланған белгі жəне ишарат. #ALÂMET-İ İ'CAZ: (Құранның теңдессіз жəне ұқсассыздығына қатысты) мұғжиза ерекшелігін көрсеткен ишарат белгісі. #ALÂMET-İ İHMAL: Немқұрайдылық белгісі, мəн бермеушілік ишарасы. #ALÂMET-İ KABUL: Қабыл етілгеннің белгісі, қабыл ету ишарасы. #ALÂMET-İ KIYAMET: Қияметтің белгісі, дүния өмірінің аяқталатының ишараты. #ALÂMET-İ KÜBRA: Ең үлкен ишарат. #ALÂMET-İ MAKBULİYET: Қабыл етілгеннің ишараты. #ALÂMET-İ MUVAFFAKIYET: Сəттілік белгісі, жетістік ишараты, табысты болу ишараты. #ALÂMET-İ SADAKAT: Адалдықтың белгісі, шын берілгеннің ишараты. #ALÂMET-İ SEFER: Сапар белгісі, жолаушылық нышаны. #ALÂMET-İ SUKUT: Рухани құндылықтардан алыстау белгісі, мағынауи құлдыраудың белгісі. #ALÂMET-İ SÜRUR: Қуаныш белгісі, шаттық ишараты. #ALÂMET-İ TEVHİD: Тəухидтің белгісі, Аллаһтың (жж) бірлігін көрсеткен ишарат. #ALÂMET-İ ZAHİRE: Ап-ашық ишарат. #ÂLÂM-I CİSMANÎ: Денелік қайғылар, денемен қатысты қиналыстар. #ÂLÂM-I EBEDİYE: Мəңгілік қайғылар, жаһаннам өмірінде шексіздікке дейін үзілмейтін үнемі жалғасатын қайғы-қасіреттер. #ÂLÂM-I ELÎME: Қатты ауыр қайғылар. #ÂLÂM-I FİRAK: Айырлық, аяқталу қайғылары. #ÂLÂM-I HAZÎNANE: Мұңға толы қасіретті қайғылар. #ÂLÂM-I MAZİYE: Өткен шаққа қатысты қайғылар, өткенмен байланысты уайымдар. #ÂLÂM-I ŞEDİDE: Қатты ауыр қайғылар. #ÂLÂT: Құралдар. #ÂLÂT VE CİHAZAT: Құралдар жəне жабдықтар. #ÂLÂT VE EDEVAT: Құралдар жəне жабдықтар. #ÂLÂT-I LEHV: Ойын-сауық жəне көңіл көтеру құралдар, музыка аспаптары. #ALATURKA: Түрік тəсілі, Османлы əдісі. #ALAY: Дивизия. #A'LÂ-YI İLLİYYÎN: Рухани жоғары дəрежелердің ең жоғарғысы.

16 #A'LÂ-YI İLLİYYÎN-İ İNSANİYET: Адамзаттағы рухани жоғары дəрежелердің ең биігі. #A'LÂ-YI İLLİYYÎN-İ KEMALÂT: Рухани кемелдіктегі дəрежелердің ең жоғарғысы. #A'LÂ-YI İLLİYYÎN-İ TEVHİD: Аллаһтың (жж) бірлігіне иман етудегі дəрежелердің ең жоғарғысы. #ALAYİŞ: Көзбояушылық, сəнділік, салтанаттылық. #ALEDDEVAM: Жалғасымды түрде, үздіксіз болып. #ALE'D-DEVAM: Жалғасымды түрде, үздіксіз болып. #ALELAMYÂ: Көзсіз, ойланбастан, ойламай. #ALE'L-AMYÂ: Көзсіз, ойланбастан, ойламай. #ALELEKSER: Көбінесе. #ALE'L-EKSER: Көбінесе. #ALELHUSUS: Ерекшелікпен. #ALE'L-HUSUS: Ерекшелікпен. #ALELITLAK: Шектеусіз, шартсыз болып, жалпылама, сөзсіз, міндетті түрде. #ALE'L-ITLAK: Шектеусіз, шартсыз болып, жалпылама, сөзсіз, міндетті түрде. #ALEL'İNFİRAD: Жеке басына, бір-бірлеп, бір–бірден. #ALE'L-İNFİRAD: Жеке басына, бір-бірлеп, бір–бірден. #ALEL'UMUM: Жалпылықпен, бүтіндей. #ALE'L-UMUM: Жалпылықпен, бүтіндей. #ALELUSÛL: Өз əдісінде, əдетінде, үйреніскен тəрізінде. #ALE'L-USÛL: Өз əдісінде, əдетінде, үйреніскен тəрізінде. #ALEM: Нышан, ишарат, символ. #A'LEM: Ең жақсы білген, əлдеқайда жақсы білген. #ÂLEM: Дүния, əлем. #ALEMDAR: Ту ұстаушы, туды көтеріп жүру, жетекшілік жасаған. #ÂLEM-İ ADEM: Жоқтық жəне ештік əлемі. #ÂLEM-İ ÂHİRET: Ақырет əлемі, о дүния. #ÂLEM-İ ANASIR: Элементтер əлемі, негізгі материалдар (су, ауа, топырақ секілді). #ÂLEM-İ ARZ: Жер жүзі əлемі, жер делінген дүния. #ÂLEM-İ ARZÎ: Жерге қатысты əлем, жермен байланысты дүния. #ÂLEM-İ ASGAR: Ең кішкентай əлем (адам). #ÂLEM-İ BÂKİ: Мəңгі жəне өлімсіз əлем, о дүния. #ÂLEM-İ BÂTIN: Көзбен көрінбейтін дүния, мағынауи əлем. #ÂLEM-İ BEKA: Мəңгілік əлемі, о дүния. #ÂLEM-İ BERZAH: Берзах əлемі, өлген рухтардың қиямет болғанға дейін болатын əлемі, қабір əлемі. #ÂLEM-İ BEŞER: Адамзат əлемі, адам дүниясы. #ÂLEM-İ BEŞERİYET: Адамдық дүниясы. #ÂLEM-İ CEZB: Тартылыс дүниясы (тарту қуаты), тарту ерекшелігі. #ÂLEM-İ CİSMANÎ: Денелік əлем, денемен қатысты əлем, материал дүниясы, көрінген болмыс дүниясы. #ÂLEM-İ CİSMANİYAT: Заттық əлемі, материалдық денелердің болған дүния. #ÂLEM-İ DÜNYA: Дүния əлемі. #ÂLEM-İ EBEDÎ: Мəңгілік əлем, шексіз болған о дүния (ақірет). #ÂLEM-İ EBEDİYET: Мəңгілік əлемі, о дүния. #ÂLEM-İ EF'AL: (Адамның) іс, əрекет жəне қозғалыс дүниясы. #ÂLEM-İ EKBER: Ең үлкен əлем, барлық тірі организм. #ÂLEM-İ ELEKTRİK: Электр қуатының əлемі. #ÂLEM-İ EMİR: Аллаһтың əмірлерінің əлемі, жаратылыстағы заңдар дүниясы. #ÂLEM-İ ERVAH: Рухтар əлемі. #ÂLEM-İ FÂNİ: Фəни əлем. #ÂLEM-İ FENA: Өткенші (өлімді)дүния.

17 #ÂLEM-İ GAYB: Ғайып əлемі, (адамдар үшін) көзбен көрінбеген жəне білінбеген дүния. #ÂLEM-İ HAKİKAT: Ақиқат əлемі, шындық дүниясы. #ÂLEM-İ HAKİKÎ: Шынайы дүния. #ÂLEM-İ HARARET: Жылу əлемі, ыстық дүниясы. #ÂLEM-İ HARİCÎ: Сыртқы əлем, ақыл жəне ой дүниясының тысында болған шынайы болмыстар əлемі. #ÂLEM-İ HAVA: Ауа əлемі, атмосфера, ауа қабаты. #ÂLEM-İ HAYVANAT: Хайуанаттар дүниясы. #ÂLEM-İ HRİSTİYANİYE: Христиандық дүниясы. #ÂLEM-İ İMKÂN: Мүмкіндік əлемі, болуы жəне болмауы мүмкін болмыстар жəне оқиғалар дүниясы, жаратылған жəне жаратылуы мүмкін болмыстар дүниясы. #ÂLEM-İ İNSAN: Адам əлемі, адамзат дүниясы. #ÂLEM-İ İNSANİYET: Адамдық əлемі, адамзат дүниясы. #ÂLEM-İ İRŞAD: Иршат əлемі, адамдарды насихаттап тураны жəне ақиқатты көрсету дүниясы. #ÂLEM-İ İSLÂM: Ислам əлемі, ислам дүниясы, бүкіл мұсылман халықтар жəне өлкелер. #ÂLEM-İ İSLÂMİYET: Исламиет əлемі, Мұсылмандық дүниясы. #ÂLEM-İ KEBİR: Үлкен əлем, ғалам. #ÂLEM-İ KEHRÜBA: Магниттік өріс дүниясы. #ÂLEM-İ KELÂM: Аллаһтың (жж) сөйлеу сипаты, сөз сөйлеу сипаты. #ÂLEM-İ KESİF: Қою жəне қатты материалдық əлем. #ÂLEM-İ KESRET: Өзгеше жəне əртүрлі болмыстар, элементтер, оқиғалар жəне себептер дүниясы. #ÂLEM-İ KEVN: Жаратылған болмыстар дүниясы. #ÂLEM-İ KEVN Ü FESAD: Жаратылған жəне кейін бұзылып жойылған болмыстар дүниясы. #ÂLEM-İ KUR'AN: Құран əлемі, Құранның мағына дүниясы. #ÂLEM-İ KÜBRA: Ең үлкен əлем. #ÂLEM-İ KÜFR: Кəпірлік əлем, Аллаһты (жж) жоққа шығарушылар дүниясы. #ÂLEM-İ KÜFÜR: Кəпірлік əлем, Аллаһты (жж) жоққа шығарушылар дүниясы #ÂLEM-İ MADDİYAT: Материалдық əлем, заттық болмыстардың дүниясы. #ÂLEM-İ MAHŞER: Махшар əлемі, қияметтен кейін адамдарды есепке тарту үшін жинайтын жер. #ÂLEM-İ MANA: Мағына əлемі, əрнəрсенің шынайы түсініктемелері болған дүния. #ÂLEM-İ MELEKÛT: 1. Рухтар мен періштелер əлемі. 2. Аллаһтың (жж) əмір жəне қалауына тəуелді басқару əлемі. 3. Әрбір нəрсенің ішкі жүзі. #ÂLEM-İ MENAM: Ұйқыдағы түстер əлемі. #ÂLEM-İ MEVALİD: Жандылардың дене бітімінде орын алған химиялық материалдар, өсімдіктер мен хайуанат əлемі. #ÂLEM-İ MİHNET: Дерт пен қиыншылық əлемі. #ÂLEM-İ MİSAL: Мысал əлемі, барлық болмыстардың жəне оқиғалардың жанды суреттері алынып тіркелген əлем. #ÂLEM-İ MUBSIRAT: Көзбен көрінген дүния. #ÂLEM-İ RAHAT: Шынайы рахаттылық əлемі (жұмақ). #ÂLEM-İ SAĞİR: Кішкентай əлем, адам. #ÂLEM-İ SAHV: Ояу жағдайында адамның көріп өмір сүрген əлем. #ÂLEM-İ SEMAVAT: Аспан əлемі, көктегі дүния. #ÂLEM-İ SUVER: Әлемдегі өткінші жəне өлімді болмыстардың жəне оқиғалардың барлық халдерін көрсеткен суреттер мен көріністердің періштелер тарапынан түсіріліп сақталған мағынауи əлем. #ÂLEM-İ SÜFLÎ: Төменгі əлем, жер жүзі дүниясы. #ÂLEM-İ ŞEHADET: Көрінген болмыстар əлемі.

18 #ÂLEM-İ ŞUHUD: 1. Көрінген əлем, бұл дүния. 2. Әулиелердің жүрек көзімен көрген мағынауи (рухани) дүния. #ÂLEM-İ TAGAYYÜR: Болмыстардың уақытпен өзгеретін жəне өзгерістер болатын дүния, өзгерістер əлемі. #ÂLEM-İ TÜRAB: Топырақ əлемі, топырақ қабаты. #ÂLEM-İ UHREVÎ: Ақірет əлемі, о дүния. #ÂLEM-İ ULVÎ: Көктер əлемі, жоғары жəне алыстағы аспандағы болмыстар əлемі. #A'LEM-İ ULEMA-İ ASR: Ғасырдың ғалымдарының ең білгірі, жүзжылдық ғалымдардың ең білімдісі. #A'LEM-İ ULEMA-İ ZAMAN: Заманның дін ғалымдарының ішінде ең жоғарғы білімдісі. #ÂLEM-İ VÜCUB: Барлығы басқа барлыққа тəуелсіз, əзəли жəне əбəди болған Аллаһқа (жж) тəн есім жəне сипаттар əлемі. #ÂLEM-İ VÜCUD: Болмыс əлемі, барлық дүниясы. #ÂLEM-İ YAKAZA: Ояулыда көрінген жəне өмір сүрген əлем. #ALEM-İ ZÂTÎ: Нəрсеге тəн есім, өз аты. #ÂLEM-İ ZERRAT: Атомдар əлемі. #ÂLEM-İ ZİKR: Аллаһты (жж) еске алу халдері. #ÂLEM-İ ZİYA: Жарық дүниясы. #ÂLEM-İ ZİYADAR: Жарқыраған əлем, жарық дүниясы. #ÂLEM-İ ZUHUR: Көрінген əлемі, ортаға шығып көрінгендер дүниясы. #ÂLEM-İ ZULÜMAT:Қ араңғылықтар дүниясы. #ÂLEMÜ'L-GUYUB: Ғайыпта əлемі, бес сезім мүшесімен сезіліп біліне алмайтын дүния. #ÂLEMPESEND: Бүкіл дүнияның ұнатқан, əркімнің ұнатқан. #ÂLEMŞÜMUL: Бүкіл дүнияны қоршаған, барлық дүняны қатыстырушы. #ÂLEM-ŞÜMUL: Бүкіл дүнияны қоршаған, барлық дүняны қатыстырушы. #ALENEN: Ашық, ашықтан ашық, анық, тосқауылсыз, бөгетсіз. #ALENÎ: Ап-ашық болып. #ALENİYET: Көз алдында секілді анық, ап-ашық. #ALERRE'Sİ VEL'AYN: Құп, мақұл, жарайды, жақсы (шынайы көңілден қабылдау мағынасында). #ALE'R-RE'Sİ VE'L-AYN: Құп, мақұл, жарайды, жақсы (шынайы көңілден қабылдау мағынасында). #ÂLET: Құрал, сайман, себеп. #ÂLET-İ AZAB: Азап құралы, қинау жəне машақат құралы. #ÂLET-İ BELA: Бəле құралы, дерт пен бəлеге себеп болған құрал. #ÂLET-İ HEVESAT: Күнəға апаратын лəззаттар мен əуестіктер үшін құрал. #ÂLET-İ İNKİŞAF: Даму құралы, ортаға шығарып көрсету құралы, өркендеу құралы. #ÂLET-İ MÜLAHAZA: Ақылға салу құралы, ойланып-толғану құралы. #ÂLET-İ TAZİB: Азап құралы, жəбірлеу жəне қорлау құралы. #ÂLET-İ TENASÜL-İ İNSAN: Адамдағы ұрпақ көбейту мүшесі. #ÂLET-İ TES'İD: Бақытты ету құралы. #ÂLET-İ VESVESE: Уəсуəсə құралы, бос ой құралы жəне себебі. #ÂLETİYET: Құрал болушылық, себеп жəне дəнекер болушылық. #ALETTA'DAD: Санап. #ALE'T-TA'DAD: Санап. #ALETTAHMİN: Жобамен, шамамен, шамалап. #ALE'T-TAHMİN: Жобамен, шамамен, шамалап. #ALETTEVALİ: Үздіксіз, жалғасымды, бірінің артынан бірі. #ALE'T-TEVALİ: Үздіксіз, жалғасымды, бірінің артынан бірі. #ALEYH: Қарсысында, ол жайында, оның үстіне. #ALEYHİ EFDALÜSSALÂTÜ VE EKMELÜSSELÂM: Салат жəне саламның ең жоғарғысы Оның үстіне болсын.

19 #ALEYHİ EFDALÜ'S-SALÂTİ VE EKMELÜ'S-SELÂM: Салат жəне саламның ең жоғарғысы Оның үстіне болсын. #ALEYHİ EKMELÜSSALÂTÜ VESSELÂM: Салат жəне саламның ең жоғарғысы Оның үстіне болсын. #ALEYHİ EKMELÜ'S-SALÂTÜ VESSELÂM: Салат жəне саламның ең жоғарғысы Оның үстіне болсын. #ALEYHİ EKMELÜTTAHİYYAT: Салемдер мен дұғалардың ең кемелдісі Оған болсын. #ALEYHİ EKMELÜ'T-TAHİYYAT: Салемдер мен дұғалардың ең кемелдісі Оған болсын. #ALEYHİ NAZARU'R-RAHMAN: Рахман болған Аллаһтың назары Оған түссің. #ALEYHİ VE ALEYHİM EFDALÜ'S-SALAVATİ VE'S-SELÂM: Салат жəне сəлəмның ең жақсысы жəне ең көбі Оған жəне Олардың үстіне болсын. #ALEYHİ'L-LA'NE: Лағынет оның үстіне болсын. #ALEYHİMESSALÂTÜ VESSELÂM: Салат жəне сəлəм oл екеуінің үстіне болсын. #ALEYHİMESSELÂM: Ол екеуіне сəлəм болсын. #ALEYHİMÜSSELÂM: Сəлəм олардың үстіне болсын. #ALEYHİSSALÂTÜ VESSELÂM:Салат жəне сəлем Оның үстіне болсын. #ALEYHİSSELÂM: Сəлəм Оның үстіне болсын. #ALEYHTAR: Қарсылас, қарсы,теріс. #ÂLÎ: Биік, жоғары, ұлы, үстем, абыройлы. #ÂL-İ ABÂ: Пайғамбарымыздың (асм) киген шапаның үстеріне жауып дұға еткен Хз.Али, Хз.Фатима, Хз.Хасан, Хз.Хұсейіннің (р.анхум) жəне өзіне берілген бір есім. #ÂL-İ BEYT: Пайғамбарымыздың (асм)тегінен болғандарға берілген бір есім. #ÂL-İ BEYT-İ NEBEVÎ: Пайғамбарымыздың (асм) əулетінен жəне тегінен болғандар. #ÂL-İ İBRAHİM: Хз. Ибрахим (ас) тегінен болғандар. #ÂL-İ MUHAMMED: Хз. Мұхамметтің (асм) тегінен болғандар. #ÂLÎCENAB: Жоғары ахлақты, жомарт пен жақсылық иесі. #ÂLÎŞAN: Биік абыройлы. #ÂLİHE: Жалған құдайлар. #ÂLÎHİMMET: Өте жəрдем сүйгіш, өте қайраткер. #ÂLÎKADR: Жоғарғы құндылық иесі. #ALÎL: Науқас, дерт. #ALÎLEM: Науқаспын. #ALÎM: Шексіз ілім иесі. #ÂLİM: Білімді, білген. #ALÎMANE: Ғалымдарша, ғалымдарға (білгендерге) жарасатын түрде. #ALÎM-İ EZELÎ: Әзəлден бері əрбір нəрсені толық кемшіліксіз білген (Аллаһ ж.ж.). #ALÎM-İ HAFÎZ: Әрбір нəрсені толық жəне кемшіліксіз білген (Алим) жəне əрбір нəрсенің қорғаушысы (Хафиз) болған Аллаһ(жж). #ALÎM-İ HAKÎM: Әрбір нəрсені толық жəне кемшіліксіз білген (Алим) жəне ешбір нəрсені кездейсоққа қалдырмай əрбір нəрсені бірнеше мақсаттар жəне пайдалар көздеп, өлшемді жəне толық орынды, ең ыңғайлы түрде біліп жаратқан жəне жасаған (Хаким) Аллаһ (жж). #ALÎM-İ İNAYETKÂR: Әрбір нəрсені толық жəне кемшіліксіз білген (Алим) жəне өте жəрдем еткен, көп жақсылықтар жасаған (инауеткар) Аллаһ (жж). #ALÎM-İ KADÎR: Әрбір нəрсені толық жəне кемшіліксіз білген (Алим) жəне əрбір нəрсеге күші жеткен (Қадир) Аллаһ (жж). #ÂLİM-İ KÜLL: Әрбір салада ілім иесі. #ALÎM-İ KÜLL-İ ŞEY: Әрбір нəрсені толық жəне кемшіліксіз білген Аллаһ(жж). #ALÎM-İ KÜLLİ ŞEY: Әрбір нəрсені толық жəне кемшіліксіз білген Аллаһ(жж).

20 #ÂLİM-İ MUHAKKİK: Зерттеуші ғалым, ақиқатты дəлелдермен білген жəне дəлелдей алған білім иесі. #ALÎM-İ MUKADDİR: Әрбір нəрсені толық жəне кемшіліксіз білген (Алим) жəне əрбір нəрсені өлшемді жасаған, əрбір нəрсенің тағдырын белгілеген (Мүкаддир) Аллаһ (жж). #ALÎM-İ MUTLAK: Әрбір нəрсені толық жəне кемшіліксіз білген шексіз ілім Аллаһ (жж). #ÂLİM-İ MUTLAK: Әрбір нəрсені толық жəне кемшіліксіз білген шексіз ілім Аллаһ (жж). #ÂLİM-İ MÜRŞİD: Адамдарды тура жолға салушы ғалым. #ALÎM-İ RAHÎM: Әрбір нəрсені толық жəне кемшіліксіз білген (Алим) жəне сүйгендеріне жан ашыған, аяған, қорғаған Аллаһ (жж). #ÂLİM-İ SÂLİH: Аллаһтың (жж) əмір жəне тыйымдарына сай өмір сүрген жоғары ахлақ иесі болған ғалым. #ALÎM-İ ZÜLCELAL: Әрбір нəрсені толық жəне кемшіліксіз білген (Алим) жəне шексіз ұлылық жəне күш иесі болған (Зұлжелал) Аллаһ (жж). #ALÎZ: Әлжуаз, арық. #ALLAHU A'LEM: Аллаһ(жж) ең жақсысын біледі. Аллаһ(жж) əлдеқайда жақсы біледі. #ALLAHU A'LEM BİSSAVAB: Аллаһ(жж) турасын ең жақсы білген. #ALLAHÜ EHAD: Аллаһ (жж) бір, бір болған Аллаһ (жж). #ALLAHU EKBER: Аллаһ(жж) ең ұлы, Аллаһ əлдеқайда ұлық, Аллаһ шексіз ұлық. #ALLÂME: Өте үлкен ғұлама. #ALLÂME-İ ASR: Ғасырдың ғұламасы, дəуірдің өте үлкен ғалымы. #ALLÂME-İ BEDÎÜZZAMAN: Заманның теңдессіз жəне ұқсассыз ең үлкен ғалымы. #ALLÂME-İ BÎADÎL: Әрбір тақырыпта терең жəне кең ілім иесі болған, теңі жəне ұқсасы болмаған (биадил) үлкен ғұлама. #ALLÂME-İ MEŞHUR: Атақты өте үлкен ғалым. #ALLÂME-İ ÜMMET: Ислам дүниясының ең үлкен ғалымы. #ALLÂME-İ VAKİT: Заманның ең үлкен ғалымы. #ALLÂME-İ ZAMAN: Заманның ең үлкен ғалымы. #ALLÂME-İ ZÎFÜNUN: Түрлі ілімдердің (пəндердің) терең жəне кең іліміне ие үлкен ғұлама. #ALLÂMÜ'L-GUYUB: Ғайыптарды ең жақсы білген Аллаһ (жж). #ÂLÛD: Аралас, араласқан, ластану, кірлі т.с.с. мағыналарымен сөз соңына қосымша жалғанады. #ÂLÛDE: Аралас, араласқан, ластану. #ÂLÜFTE: Жеңіл мінезді сұлу əйел, жезөкше. Ғашықтық жəне махаббаттан есі ауған. #ALTIN: Алтын. #ALTUN: Алтын. #A'MA: Соқыр, көздері көрмеген. #ÂMÂDE: Дайын, əзірлену. #A'MA-İ ASAMM: Соқыр жəне меңіреу, көрмейді жəне естімейді. #A'MAK: Тереңдіктер. #A'MAK-I ERVAH: Рухтардағы тереңдіктер. #A'MAK-I HAFÂ: Жасырын тереңдіктер. #A'MAK-I KULÛB: Жүректердегі тереңдіктер. #A'MAK-I VİCDAN: Ұжданның тереңдіктері. #A'MAL: Амалдар, істер, жасалғандар. #ÂMÂL: Армандар, қалаулар, тілектер, көңіл қалауы. #A'MAL-İ ÂHİRET: Ақырет істері, о дүнияға қараған істер. #ÂMÂL-İ BÂTILA: Бос жəне мағынасыз мақсаттар, қалаулар. #A'MAL-İ BEDENİYE: Денемен жасалынған амалдар, денемен жасалынатын діндегі міндеттер.

21 #A'MAL-İ BEŞERİYE: Адамның жасаған амалдары, адамның жасаған істер, ғибадат жəне игіліктер. #ÂMÂL-İ HAKİKİYE: Шынайы армандар, шынайы мақсаттар. #A'MAL-İ HAYRİYE: Қайырлы амалдар, игі жəне сауапты істер. #A'MAL-İ KABİHA: Жаман істер. #A'MAL-İ KALBÎ: Жүрекке қатысты амалдар, жүректегі көзделген ниеттер. #A'MAL-İ MALİYE: Ислам дінінде мал мүлікпен жасалатын міндеттер. #A'MAL-İ MÜKELLEFÎN: Міндетті болғандардың амалдары, жауаптылардың істері. #A'MAL-İ SÂLİHA: Салих амалдар, діннің əмірлеріне сай игі жəне сауапты істер. #ÂMÂL-İ SERMEDİYET: Өлімсіз жəне шексіз өмірмен қатысты мақсаттар жəне қалаулар. #A'MAL-İ UHREVİYE: Ақырет өмірімен қатысты істер, игіліктер жəне сауапты амалдар. #AMAME: Сəлде. #AMAZONLAR: Милади жыл санауынан бұрын өмір сүрген «скифтер» тайпасының соғысшыл əйел əскерлері. #AMCA: Немере аға. #AMCAZADE: Немере ағаның ұлы. #AMD: Ниет, əдейілік, қалау. #AMDEN: Біліп тұрып, қасақана, қалап тұрып. #AMEL: Іс, еңбек, міндетінді орындау. #AMELE: Жұмысшы. #AMELE-İ MÜMESSİL: Мысалдаушы болып іс жасаған (періште); қалау, ақыл, сана, ілім секілді күш жəне қабілеттерден жұрдай болған болмыстар атынан, олардың орнына іс жəне ғибадат еткен, істерді жүргізуші (періште). #AMELÎ: 1. Іс жəне амалға қатысты. 2. Жүзеге асыралатын, практикада қолданылатын. 3. Тəжрибе жағынан. #AMEL-İ HAYIR: Қайырлы іс, игі іс, дінде əмір етілген міндет. #AMEL-İ HAYR: Қайырлы іс, игі іс, дінде əмір етілген міндет. #AMEL-İ SÂLİH: Игі жəне сауапты іс. #AMEL-İ TALİH: Пайдасыз іс. #AMEL-İ UHREVÎ: Ақыреттік өмірмен байланысты жəне оны тапқызатын амал. #AMEL-İ UHREVİYE: Ақыреттік өмірмен байланысты жəне оны тапқызатын амал. #AMELİYAT: Амалдар. Істер. * Мед: ота жасау, операция жасау. #AMEL-MÂNDE: Жұмыс жасай алмайтын халге келген. #ÂMENNÂ: Сендік, қабылдадық жəне растадық мағынасында. #ÂMENTÜ BİLLAH: Аллаһқа (жж) иман еттім. #ÂMİ: Оқымаған, надан, оқуы жазуы болмаған. #AMÎK: Терең. #AMÎKA: Терең. #ÂMİL: Жасаған, істеген, себеп. #ÂMÎN: «Уə, Рабби қабыл ет!» мағынасында. #ÂMİR: Әмір, əмір еткен, іс көрсеткен, басқарған. #ÂMİRANE: Әмір етіп, əмірлікпен, əмір ететіндей. #ÂMİR-İ ALÎM: Алим Әмір, əрбір нəрсені білген жəне əрбір қалағанына əмірін жүргізу күшіне ие болған əмірші Аллаһ (жж). #ÂMİR-İ HATADAR: Қателік жасаған басшы. #ÂMİR-İ MUTLAK: Әрбір нəрсеге əмірін жүргізген, əрбір нəрсеге əмір жəне басшылық еткен Аллаһ (жж). #ÂMİR-İ MÜSTAKİL: Ешбір нəрсеге тəуелді болмаған Әмір (Аллаһ ж.ж.). #ÂMİRİYET: Әмірлік, əмір етушілік. #ÂMİYANE: Қарапайым түрде, білімсіз түрдегі, сауатсыз наданға жарасатын түрде. #ÂMM: Жалпы, жалпылама.

22 #ÂMME: Жалпы, жалпылама. #AMME CÜZ'Ü: Құранның 30-шы парасы. Құранда Нəбə сүресінен басталатын соңғы бөлім. #AMME NEVALÜHÜ VE ŞEMİLE İHSANUHU: Оның (Аллаһтың ж.ж.) берген ризық жəне нығметтер тіршілік əлемінде кең қамтыған жəне сыйлығы да барлық нəрсені ішіне алған. #AMMİZADE: Немере ағаның ұлы. #AMMİZADE-İ NEBEVÎ: Пайғамбарымыздың (асм) немере ағасының ұлы. #AMUCA: Немере аға. #AMUCAZADE: Немере ағаның ұлы. #AMUD-U NURANÎ: Нұр халіндегі тірек, нұрлы тірек #ÂNA: Ана. #AN'ANAT-I İSLÂMİYE: Ислам əдеттері. #AN'ANAT-I MİLLİYE: Ұлттық əдеттер мен ғұрыптар. #AN'ANAT-I MİLLİYE-İ İSLÂMİYE: Ислам ұлтына тəн əдеттер мен ғұрыптар. #AN'ANE: Әдет-ғұрыптар, салт-дəстүрлер, салт. Ауыздан ауызға айтылып келген сөз, хабар. #AN'ANE-İ DİNİYE: Дінде қоғам болып үзбей жалғасқан əдет жəне ғұрыптар. #AN'ANE-İ İSLÂMİYE: Ислам дəстүрлері, ислам дінінің үнемі ұстанатын əдет-ғұрыптар. #AN'ANE-İ MÜSTEMİRRE: Өзгермейтін, үнемі жалғасқан əдет жəне дəстүрлер. #AN'ANEVÎ: Дəстүрлермен байланысты. #ANASIR: Элементтер, бөлшектер, мүшелер. #ANASIR-I ARZİYE: Жердегі элементтер жəне бөлшектер. #ANASIR-I ASLİYE: Негізгі элементтер, негізгі материалдар. #ANASIR-I CAMİDE: Жансыз элементтер, жансыз заттар, материалдар. #ANASIR-I ERBAA: Төрт элемент (топырақ, су, ауа, от). #ANASIR-I ESASİYE: Негізгі элементтер, негізгі материалдар. #ANASIR-I GARAZ: Қаскөйлік элементтері, жаман ниеттердің негізгі себептері. #ANASIR-I İSLÂMİYE: Ислам ұлттары, ислам халықтары, Мұсылман жұрттары. #ANASIR-I KÜLLİYE: Күллі элементтер, дүнияның əр тарапына жайылған негізгі материалдар (топырақ, су, ауа, от т.с. секілді). #ANASIR-I MANEVİYE: Рухани негіздер, мағынауи элементтер (хикмет, əділдік, инауат, мəрхамат т.б.). #ANASIR-I SAİRE: Басқа элементтер, өзге элементтер, басқа материалдар. #ANASIR-I TABAYİA: Табиғи элементтер, жаратылған табиғаттағы ең басты материалдар. #ANASIR-I ZAHİRİYE: Көрінген негізгі материалдар мен элементтер. #ANDELİB: Бұлбұл. #ANGARYA: Ақысыз жұмыс істету немесе істеттірілу. #ANGLİKAN KİLİSESİ: Ағылшын шіркеуі. Папаға тəуелсіз бір мəзхаб түрінде Ағылшындар да пайда болған ағылшын королын басшы (халифа) деп қабылдайтын ағылшын мəзхабы. #ÂNİFÜ'L-BEYAN: Сəл бұрын білдірілген, жоғарыда айтылған. #AN-KARİB: Жақында, тая бір уақытта. #AN-KASDİN: Әдейілеп, қастандықпен, біліп тұрып. #ANKEBUT: Өрмекші. #ANTİDEMOKRATİK: Демократияға қайшы, халықтың қалауымен санаспаған. #ANTİKA: Қымбатты ескі өнер туындысы, құнды тарихи туынды. #ANUD: Өте қырсық. #ANUDANE: Қырсық түрде бірбеткейленіп. #ÂR: Ар-ұят. #ÂRÂ: Көзқарастар, пікірлер, ойлар, пайымдаулар.

23 #A'RAB: Арап, шөлде өмір сүрген көшпелі арабтар. #ARABÎ: Арапша. #A'RABÎ: Шөлде өмір сүрген көшпелі арабтар. #ARABİYAT: Арапшамен қатысты ілімдер. #ARABİYE: Арапша. Араб қауымынан болған. #ARABİYYÜ'L-İBARE: Арапша жазу, арапша мəтін. #ARAFAT: Меккенің 25 шақырым шығысындағы қажылардың арафа күні жиналып, дұға ететін киелі төбе жəне етегіндегі жазықтық. Төбенің аты Жəбəл-ур Рахмə (Рахмет тауы). #ÂRÂM: Кідіру, демалу. #ÂRÂMGÂH: Демалатын орын, тынығу жері. #ÂRÂMSIZ: Кідірместен, демалмастан. #ARARAT DAĞI: Ағры тауы. #ARAZ: Бір нəрсенің барлығына қатысты дəлелдің болмауы. #A'RAZ: Бар болуы өздігінен болмаған, басқа болмысқа бар болуы тəуелді болған, негізі жəне іргесі болмаған. #ARAZİ: Жер, топырақ, егілген жерлер. #ARAZÎ: Бар болуы өздігінен болмаған, басқа болмысқа бар болуы тəуелді болған, негізі жəне іргесі болмаған. #ARAZİYET: Бар болуы өздігінен болмаған, басқа болмысқа бар болуы тəуелді болған, негізі жəне іргесі болмаған. #AREFE: Арафа күні, Құрбан айт мейрамынан бір күн бұрыңғы күн. #ÂRIZ: Келген, кейіннен пайда болған. #ÂRIZÎ: 1. Келіп кетуші. 2. Кейіннен пайда болған. 3. Негізге қатысты болмаған. #ÂRÎ: Пəк, таза. #ÂRİC: Жоғарылаған, биіктеген. #ÂRİF: Таныған, терең жоғары ілім иесі. Ақиқаттарды іш жүздерімен білген. #ÂRİFANE: Мағынауи (рухани) ақиқаттарды білген жəне түсінген кісі секілді. #ÂRİF-İ BİLLAH: Аллаһты (жж) таныған жетекші, əулие кісі; Аллаһты (жж) есім жəне сипаттарымен жоғары дəрежеде білген жəне таныған. #ÂRİF-İ MÜNEVVER: Ақылы мен жүрегі иманмен нұрланған (жарықтанған), Аллаһты (жж) жоғары деңгейде білген жəне таныған. #ÂRİFÎN: Арифтер, Аллаһты (жж) жəне мағынауи ақиқаттарды жоғары деңгейде білген жəне таныған. #ARİSTO: Аристотель; б.з.д.384-322 Ескі Грек философтарының бірі, атақты философ Платонның жанында ілім алған шəкірті. #ÂRİYE: Аманат, борыш. #ÂRİYET: Аманат, борыш. #ÂRİYETEN: Аманат болып, борыш ретінде. #ARÎZA: Бір жоғары тұлғаға немесе жоғары мақамға құрметпен ұсынылған жазу немесе берілген сыйлық. #ARÎZA-İ CEVABİYE: Жауап ретінде ұсынылған жазу. #ARŞ: 1. Ғарыш, ең жоғары көк аспан. 2. Бұрыннан бері əскерде қолданылған «марш» сөзіне пара-пар. 3. Тақ, билік мақамы. 4. Аллаһтың (жж) барлық əлем, мадди жəне мағынауи барлық болмыстар дүниясының үстіндегі əкімдігі, басқаруы; барлық есім жəне сипаттарымен күш жəне əкімдігінің түсініктемесі (символы, рəмізі) болған мағынауи мақамы Құранда - Аллаһтың (жж) арышын айтатын 19 бөлек сүреде, барлығы 21 аят бар. #ARŞ-I A'LÂ: Ең жоғарғы арыш, Аллаһтың (жж) əлемді басқаруда барлық есім жəне сипаттарымен əкімдігінің түсініктемесі болған мағынауи ең жоғары мақамы.

24 #ARŞ-I A'ZAM: Ең жоғарғы арыш, Аллаһтың (жж) əлемді басқаруда барлық есім жəне сипаттарымен əкімдігінің түсініктемесі болған мағынауи ең жоғары мақамы. #ARŞ-I AZAMET: (Аллаһқа ж.ж. тəн) шексіз ұлылық жəне жоғарылық мақамы. #ARŞ-I AZÎM: Ең жоғарғы арыш, Аллаһтың (жж) əлемді басқаруда барлық есім жəне сипаттарымен əкімдігінің түсініктемесі болған мағынауи ең жоғары мақамы. Құранда арыш туралы үш аятта айтылады. #ARŞ-I AZÎM-İ MUHİT: Аллаһтың (жж) əрбір нəрсені қамтыған ұлы арышы. #ARŞ-I EHADİYET: Ахадиет арышы, Аллаһтың(жж) бір бөлік есім жəне сипаттарымен əрбір болмыста бір екенін көрсеткен ең ұлы əкімдік мақамы. #ARŞ-I HAKİKAT: Ақиқат арышы. Шындықтың ең биік жəне ашық түрде көрінген мақамы. #ARŞ-I HAYAT: Тіршіліктің жаратылуы, жалғасуы жəне басқаруында Аллаһтың (жж) есім жəне сипаттарымен өзін көрсеткен мағынауи ұлы мақамы. #ARŞ-I KEMALÂT: Кемелдік арышы, жоғары сипаттардың ең ұлысы, дін жəне ахлақта ең жоғары дəреже. #ARŞ-I MARİFET-İ RABBANİYE: Әрбір болмыстың шынайы жəне жалғыз иесі (Раб) болған Аллаһты (жж) есім жəне сипаттарымен толық біліп танудың (мағрифет) ең жоғары дəрежесі. #ARŞ-I MARİFETULLAH: Аллаһты (жж) есім жəне сипаттарымен толық танудың (мағрифетоллах) ең жоғары дəрежесі. #ARŞ-I RAHMAN: Әрбір нəрсені рахметімен қамтыған (Рахман) Аллаһтың (жж) рахмет жəне мейірімділігінің мағынауи ең ұлы мақамы. #ARŞ-I RAHMET: Аллаһтың (жж) рахмет жəне мейірімділігінің ең ұлылық дəрежесіндегі мағынауи дəрежесі. #ARŞ-I RUBUBİYET: Рубубиет мақамы; Аллаһтың (жж) əр нəрсенің шынайы жəне жалғыз иесі жəне тəрбиешісі сипатына (рубубиет) тəн мағынауи ұлы мақамы. #ARŞIN: Орташа 68 см бір ұзындық өлшемі. #ARŞÎ: 1. (Филос.) Себептер шынжырламасында алғашқы бастапқысына тура көтерілетін. 2. Аллаһтың (жж) əкімдік мақамына тəн. #ARŞTAN FERŞE: Ең жоғары аспан қабатынан жерге дейін. #ARŞÜ'R-RAHMAN: Әрбір нəрсені рахметімен қамтыған (Рахман) Аллаһтың (жж) рахмет жəне мейірімділігінің мағынауи ең ұлы мақамы. #ARTEMİT: Ван қаласының Эдремид ауданының ескі аты. #ARZ VE İFADE: Ұсыну жəне түсіндіру. #ARZ VE TAKDİM: Құрметтеп ұсыну жəне құрметтеп беру. #ARZ-I BEYZA: Ақ жер, кейбір сопылардың хабарлаған білінбеген бір жер. #ARZ-I DEHALET ETMEK: Кіру. #ARZ-I DÎDAR: Өзін немесе əдемілігін көрсету. #ARZ-I ENDAM: Келу, көріну, өзін көрсету. #ARZ-I HÂCET: Мұқтаждығын білдіру. #ARZ-I HÜRMET: Құрметін білдіру, құрметті екенін көрсету. #ARZ-I İFTİKAR: Пақырлығын білдірту, жоқшылығын көрсету. #ARZ-I İHLAS: Шынайы көңілін жəне ниетін білдірту. #ARZ-I İHTİYAÇ: Мұқтаждығын білдірту. #ARZ-I İNTİZAM: Тəртіп беру, жүйені қою. #ARZ-I MİNNETTARÎ: Алғысын жаудыру, борыштарлығын білдіру. #ARZ-I MÜNACAT: Дұға ету, дұға жəне жалбарыну. #ARZ-I ŞÜKRAN: Ризашылығымызды білдіреміз, рахметімізді айтамыз. #ARZ-I TAHSİN-İ ESER: Шығарманың жақс болғандығын білдірту. #ARZ-I TA'ZİM: Тағзым ету. #ARZ-I TA'ZİMAT: Іс-қимылмен тағзым ету. #ARZ-I TESLİMİYET: Наразылықтан бас тартып құрметпен бас ию. #ARZ-I UBUDİYET: Тағзым ішінде құлшылық ету.

25 #ARZÎ(YYE): 1. Дүнияға қатысты, жер жүзіне тəн. 2. Дүниялық, дүния тіршілігін бірінші орынға қойған. 3. Ислам дініне қатысты болмаған, адам ойының өнімі болған. #ARZU: Қалау. #ARZU-YU BEKA: Мəңгілік өмірді қалау. #ARZU-YU HAYIR: Игілік тілегі. #ARZU-YU İLAHİYE: Аллаһтың (жж) қалауы. #ARZU-YU KALB: Жүректегі қалау, жасырын тілек. #ARZU-YU MERHAMET: Мейірімділік көрсеткісі келу. #ARZU-YU TAAZZUM: Өзін үлкен көру жəне көрсеткісі келу. #ARZU-YU TAHKİR: Басқаларды төмен көру жəне төмендеткісі келу. #ARZU-YU TENZİH-İ HAKİKAT: Шындықты жəне ақиқатты жалған нəрселерден ажыратуға деген ықылас, қалау. #ASÂ: Таяқ, балдақ. #A'SAB: Жүйке тамырлары, тамырлар. #A'SAB-I MUHARRİKE VE HASSASE: Қозғалмалы жəне сезімтал жүйке тамырлары, (ми мен жұлыннан келген бұйрықтарды дене қозғалыс мүшелеріне апаратын қозғалмалы тамырлары (muharrike) мен көз, құлақ, тіл секілді сезім (his) мүшелерінен келген сезгендерді жəне ескертулерді жұлынға жəне миға апаратын сезім тамырлары. #A'SAB-I VECHİYE: Адам жүзіне қатысты жүйке талшықтары, бет жүйке тамырлары. #ASABÎ: Күйгелек, ашуланшақ. * Жүйке тамырмен қатысты. #ASABÎLİK: Күйгелектік, ашуланшақтық. #ASABİYET: Күйгелектік, ашуланшақтық. * Ата-тек, туыстық, рулық жəне нəсілшілдікке берілгендік жəне қатты жақтастық. #ASABİYET-İ CAHİLİYE: Ислам дінінен бұрыңғы шектен шыққан ата-тек, туыстық, ру жəне нəсілшілдікке берілгендік жəне жақтастық. #ASABİYET-İ MİLLİYE: Ұлтшылдық; нəсілшілдік, рушылдыққа берілгендік жəне жақтастығы. #ASABİYET-İ NEV'İYE: 1. Барлық нəсілдер арасында ең жоғары нəсіл ретіндегі адамзат түрі болудан туындаған адамдар арасындағы байланыс. 2. Ата-тектік, рушылдық байланысы жəне жақтасығы. #ASABİYET-İ NEV'İYE VE MİLLİYE: Ұлттық жəне тектілік байланыс жəне жақтастық. #ASABİYET-İ UNSURİYE: Ұлтшылдық немесе нəсілшілдік; ұлтшыл болу немесе рушылдық байланысы жəне жақтасьығы. #ASAKİR: Әскерлер. #ASAKİR-İ MUVAHHİDÎN: Аллаһтың (жж) бірлігіне сенген əскерлер, Мұсылман армиясы. #ASAKİR-İ MÜTEAVİNE: Бір-біріне жəрдемдескен əскерлер. #ASAKİR-İ SEYYARE: Қозғалмалы əскерлер; (ауысп.) Күн жүйесіндегі планеталар үшін астарлап айтылады. #ASALET: Тектің тазалығы. #ÂSAM: Күнəлар. #ASAMM: Меңіреу, саңырау, естімейтін. #ÂSÂN: Оңай, жеңіл. #ÂSAN: Оңай, жеңіл. #A'SAR: Ғасырлар, жүзжылдар. #ÂSÂR: Шығармалар, туындылар, белгілер. #ÂSÂR-I ACİBE: Ғажайып туындылар, таң қалдыратын шығармалар. #ÂSÂR-I ÂLEM: Әлемдегі туындылар, əлемдегі болмыстар. #ÂSÂR-I ÂLİYE: Құндылығы жоғары шығармалар, туындылар. #ÂSÂR-I AZAMET: Жасаушының ұлылығын көрсеткен туындылар. #ÂSÂR-I AZÎME: Үлкен туындылар. #ÂSÂR-I BAHİRE: Көркем туындылар.

26 #ÂSÂR-I BERGÜZİDE: Көркем өнер туындылары. #ÂSÂR-I BEŞERİYE: Адамдардың туындылары. #ÂSÂR-I CEBERUT: Айбындылық пен əкімдікті мысалдаған туындылар. #ÂSÂR-I CELİLE: Жоғары жəне үлкен шығармалар. #ÂSÂR-I DİN: Діни шығармалар. #ÂSÂR-I DİNİYE: Діни шығармалар, дінге қатысты кітаптар. #ÂSÂR-I FİİLİYE: Жасалған істердің нəтижелері жəне туындылары. #ÂSÂR-I GAZAB-I İLAHÎ: Аллаһтың (жж) жазасының белгілері. #ÂSÂR-I HAFİYE: Жасырын білінбеген шығармалар. #ÂSÂR-I HAŞMET: Иесінің ұлылығын көрсеткен туындылар. #ÂSÂR-I HAYAT: Тірлік белгілері, жандылық белгісі. #ÂSÂR-I HİKMET: Хикмет туындылары, бірнеше мақсаттар мен пайдаларды көздеп, толық үйлесімді жəне орны орнымен жасалынған туындылар. #ÂSÂR-I İHSAN: Игілік пен жарылқау болып жасалынған туындылар, нығметтер. #ÂSÂR-I İLAHİYE: Аллаһқа (жж) тəн туындылар, Аллаһтың (жж) жаратқан болмыстары. #ÂSÂR-I KAT'İYYE: Анық дəлелдер, нақты жəне күмəнсіз белгілер. #ÂSÂR-I KAT'İYE: Анық дəлелдер, нақты жəне күмəнсіз белгілер. #ÂSÂR-I KUDSİYE: Қасиетті шығарма, киелі бұлаққа (Құранға) сүйенген туындылар. #ÂSÂR-I LÜTUF: Аллаһтың (жж) ілтипаты болған шығармалар. #ÂSÂR-I LÜTUF VE MERHAMET: Аллаһтың (жж) ілтипаты жəне мейірімділігінің туындылары. #ÂSÂR-I MAHSUSA: Ерекше белгілері болған туындылар. #ÂSÂR-I MEDENİYET: Мəдениет туындылары. #ÂSÂR-I MEŞHUDE-İ ÂLEM: Дүнияда жəне əлемде көрінген туындылар. #ÂSÂR-I MU'CİZEKÂRANE: Мұғжиза секілді ғажайып туындылар, мұғжизалы туындылар. #ÂSÂR-I MUHTEŞEME: Керемет шығарма. #ÂSÂR-I MUNTAZAMA: Тəртіпті туындылар, жүйелі жəне тəртіпті туындылар. #ÂSÂR-I NÂMA'DUD: Сансыз туындылар. #ÂSÂR-I NUR: Нұр шығармалары (Рисале-и Нұр кітаптары). #ÂSÂR-I NURANİYE: Нұрлы шығармалар. #ÂSÂR-I PÜR-ENVÂR: Өте нұрлы шығармалар. #ÂSÂR-I PÜR-NUR: Өте нұрлы шығармалар. #ÂSÂR-I RABBANİYE: Әрбір нəрсенің шынайы жəне жалғыз иесі жəне тəрбиешісі (Раб) болған Аллаһтың (жж) тəн туындылар. #ÂSÂR-I RAHMET: Рахмет белгілері, нышандары, Аллаһтың (жж) əрбір нəрсені ішіне алған мейірімділігінің туындылары. #ÂSÂR-I RAHMET VE İNAYAT: (Аллаһқа ж.ж тəн) рахмет жəне жарылқау белгілері, Аллаһтың (жж) мейірімділік жəне игілік жəне жəрдемін көрсеткен туындылар. #ÂSÂR-I RUBUBİYET: (Аллаһқа (жж) тəн) əрбір нəрсенің иесі жəне тəрбиешісі болу (рубубиет) сипатын көрсеткен туындылар. #ÂSÂR-I SÂBIKA-İ NURANİYE: Аты аталған нұрлы шығармалар. #ÂSÂR-I SAİRE: Өзге шығармалар, басқа кітаптар. #ÂSÂR-I SAN'AT: Өнер туындылары. #ÂSÂR-I TAHRİBKÂRANE: Жығатын жəне бұзатын іс-əрекеттер. #ÂSÂR-I TAHRİPKÂRANE: Жығатын жəне бұзатын іс-əрекеттер. #A'SAR-I TAVÎLE: Ұзаққа созылған ғасырлар, ұзақ жүзжылдар. #ÂSÂR-I ÜNS VE ÜLFET: Достық жəне ыстық жақындық белгілері. #ASÂ-YI MUSA: Хз. Мұса (ас) асасы. Хз.Мұсаның (ас) мұғжизалы таяғы. #ASÂ-YI MUSA RİSALESİ: Рисале-и Нұр Куллияатынан бір шығарманың аты. #ASAYİŞ: Қауіпсіздік, қатерсіздік, қоғамның тыныштық жəне қауіпсіз өмірі.

27 #ASAYİŞÎ: Қауіпсіздікті, қатерсіздікті. #ASAYİŞ-İ DÂHİLİYE: Ішкі қауіпсіздік, ішкі сенімділік. #ASAYİŞ-İ MEMLEKET: Мемлекет қауіпсіздігі, ел қатерсіздігі. #ASEL: Бал. #ASEL-İ MUSAFFA: Таза бал, қоспасыз таза бал. #ASFİYA: Құранның ілімі жəне тəрбиесімен жүрек жəне ақылдары нұрланған, тазарынған, əртүрлі күдік жəне шүбəлардан арылған, Құран жəне Хз. Мұхаммед (асм) ның сүннетін ұстанған Исламның ұлы тұлғалары #ASFİYA-İ MUHAKKİKÎN: Ақиқаттарды тереннен терең зерттеп жарыққа шығарған асфия ғалымдар. #ASGAR: Ең кішкентай, ең кішкентай, кішкене. #ASGARİ: Ең аз, минимум. #ASHAB: Сахабалар, Пайғамбарымызбен (асм) бірге үзеңгілес болған, Исламды одан үйренген жəне Оның пайғамбарлығын шынайы адалдықпен қабылдап махаббатпен Оған берілген алғашқы кезеңдегі Мұсылмандар. * Жолдас болғандар. * Иелер. Осы мағынада асхабтың орнына «əрбаб», «əхл» деп те қолданады. #ASHAB-I AKIL: Ақыл иелері, ақылды жетекшілік еткендер. * Ақылдарын жақсы жəне тура қолданғандар. #ASHAB-I AKIL VE NAKİL: Діни тақырыптарды түсіну жəне жорымдауда ақылға басымдылық бергендер (асхабы ақыл) мен нақылды жетекші деп білгендер, яғни, дəлел жəне жол көрсетуші ретінде Аллаһтың (жж) кітабын жəне Хз. Пайғамбарымыздың (асм) хадистерін негізге алғандар, Құран мен Хадисті басшылыққа алғандар (асхабы нақыл). #ASHAB-I BEDİR: Хз. Пайғамбарымызбен (асм) бірге Бəдір соғысына қатысқан сахабалар. #ASHAB-I CENNET: Жəннəт иелері, жəннəттықтар. #ASHAB-I DİYANET: Дін иелері, діндарлар, дінге байланғандар. #ASHAB-I DÜNYA: Әхли дүния; дүния өмірін мақсат еткендер. #ASHAB-I HAKİKAT: Ақиқат иесі, ақиқатты көрген жəне білгендер. #ASHAB-I HUNEYN: Пайғамбарымызбен (асм) бірге Хунəйн соғысына қатысқан сахабалар. #ASHAB-I İHTİSAS: Маман иесі, маманданған, белгілі бір мамандықта терең жəне кең білім иесі болғандар. #ASHAB-I İLİM: Ілім иелері; Дін ілімдерінде терең жəне кең білім иесі болғандар. #ASHAB-I İRFAN: Ирфан иелері; Аллаһты (жж) есім жəне сипаттарымен тура жəне жеткілікті түрде біліп танығандар. * Өте танымал терең білім иелері. #ASHAB-I İRFAN VE HİKMET: Ирфан жəне хикмет иелері; Аллаһты (жж) есім жəне сипаттарымен тура жəне жеткілікті түрде біліп танығандар (ирфан иелері) жəне сыртқы көріністердің артындағы мағынауи ақиқаттарды жəне бірнеше сырларын білгендер (хикмет иелері). #ASHAB-I KEHF: Үңгір иелері. Ескі замандағы Дакянус деген залым патшаның зұлымдылығынан жəне жамандықтарынан бір үңгірге тығылып Аллаһтың (жж) рахметіне сыйынған кісілер. Аллаһ (жж) оларды 309 жыл үңгірде ұйықтатып кейіннен оятып бір мұғжизасын олар арқылы көрсеткен. Олармен бірге болған адал иттерінің аты да Қитмир. #ASHAB-I KEMAL: Кемелдік иелері; жоғары иман, ахлақ жəне ілім иесі, əулие тұлғалар. #ASHAB-I KEMALÂT: Кемелдік иелері; жоғары иман, ахлақ жəне ілім иесі, əулие тұлғалар. #ASHAB-I KEŞF: Кəшиф иелері; мағынаци бір бөлік ақиқаттарды ашқандар. #ASHAB-I KEŞİF: Кəшиф иелері; мағынаци бір бөлік ақиқаттарды ашқандар.

28 #ASHAB-I KİRAM: Хз. Мұхамметтің (асм) сахабалары, Аллаһтың (жж) ең көп игілігіне жəне сыйлықтарына қол жеткізген, Пайғамбарымызды (асм) көріп иман еткен алғашқы мұсылмандар. #ASHAB-I KÜTÜB-Ü SİTTE: Кутуб-ы Ситте иелері. Ең қуатты жəне ең сенілетін алты хадис кітабын жазушылары. #ASHAB-I NEBİ: Хз. Пайғамбардың (асм) сахабалары. #ASHAB-I RESULULLAH: Хз. Пайғамбардың (асм) сахабалары. #ASHAB-I SUFFA: Суффа иелері. Мəдинада Пайғамбарымыздың мешітінің \"Суффа\" делінген бөлігінде Хз. Пайғамбарымыздың (асм) сұхбат жəне дəрістерін тыңдаған жəне бойдақ қалып өмірлерін дін қызметіне берген сахабалар. #ASHAB-I ŞEVK VE AṢK: Аллаһты (жж) зікір етіп жатқанда толқынысқа берілген жəне Аллаһты (жж) ғашықтық дəрежесінде сүйгендер. #ASHAB-I ŞEVK VE AŞK: Аллаһты (жж) зікір етіп жатқанда толқынысқа берілген жəне Аллаһты (жж) ғашықтық дəрежесінде сүйгендер. #ASHAB-I ŞUHUD: Жын мен періштелер секілді мағынауи болмыстарды жəне руханиəлемдерді көргендер. #ASHAB-I ŞUUR: Сана иелері, Құран жəне иман ақиқаттарынан жəне дүнияға келу мақсатынан хабардар болғандар. #ASHAB-I TAHKİK: Таһкик иесі, иман жəне ислам ақиқаттарын терең зерттеу жасаған үлкен ислам ғалымдары. #ASHAB-I VEZAİF: Қызмет иелері, жауапты міндет иелері. #ASHAB-I VİCDAN: Ұждан иелері. #ASIL: Негіз, іргетас. #ASIR: Ғасыр, жүзжыл, дəуір, заман. Екінді уақыты. #ASIR BE-ASIR: Ғасырдан ғасырға, дəуірден дəуірге. #ÂSİ: Бас көтерген, əмірлерге мойынсұнбауған, əмір жəне сөз тыңдамаған. * Аллаһты (жж) танымаған, əмірлерін тыңдамай қарсы шыққан. #ÂSİYE: Қайғылы əйел ұғымындағы есім. #ÂSİYE KÂFİR: Аллаһқа (жж) бас көтерген кəпір, əмірлерге мойынсұнбаған, бағынбаған кəпір. #ASİL: Асыл текті, жоғары құндылыққа ие. * Өкіл болмай өз атынан əрекет еткен. #ASİLZADE: Асылтекті, шыққан тегі жақсы жəне таза болғандар. #ASİSTAN: Асистент, жоғары оқу орнындағы профессордің жəрдемшісі. #ÂSİYANE: Бас көтеретіндей, бағынбайтын түрде, əмірге мойынсұнбайтындай, қарсы келетіндей. #ASKERÎ: Әскери, əскерлікпен қатысты. #ASKERİYE: Әскери, əскерлікпен қатысты. #ASL: Асыл текті, жоғары құндылыққа ие. * Өкіл болмай өз атынан əрекет еткен. #ASL VE NESL: Тек пен нəсіл. #ASLÂ: Ешқашан, ешбір уақыт. #ASLAH: 1. Ең ыңғайлы, ең пайдалы, ең сенімді, ең жақсы. 2. Күнəлардан ең көп қашқақтаған. #ASLAHAKELLAH: Аллаһ (жж) сені жөнге салсын, Аллаһ (жж) сені түзетсін мағынасында. #ASL-I ESAS-I MESLEĞİ: Жолдың негізі, асылы, ішкі жүзі. #ASLI EVVEL: Әуəлгі негіз, бастапқы көз. #ASL-I HİLKAT: Жаратылысының бастапқысы. * Жаратылысындағы негізгі заты. #ASL-I HİLKAT-İ ARZ: Жердің жаратылысының асылы, негізі, шынайы түрі; бастапқысы. #ASL-I MİLLET: Ұлттың асылы, негізі, өзегі. #ASL-I NÜBÜVVET: Пайғамбарлықтың негізі, көзі. #ASL-I VESVESE: Уəсуəсəның өзі, өзегі.

29 #ASLÎ: Асыл болғанға тəн, негізбен қатысты; негіз болған, іргетас болған. #ASLİYET: Негізгі асылындағы хал, өзгеріске ұшырамаған хал, оригинал. #ASR: Ғасыр, жүз жыл, дəуір. * Екінді уақыты. #ASR-I ÂHİR: Соңғы ғасыр, соңғы жүзжыл, соңғы дəуір. #ASR-I CAHİLİYET: Надандық ғасыры, пұттарға табыны дəуірі. #ASR-I DALALET: Адасу ғасыры, иман жəне исламиет ақиқаттарынан ауытқып, мүлдем алыстаған ғасыр. #ASR-I FELÂKET VE HELAKET: Пəлекет жəне қирау ғасыры; жамандықтар, дерт жəне бəлелер, дінсіздік пен имансыздық жайлаған жəне соғыстардың қиратулары, үйіңді халіндегі өлімдерге жол ашқан соңғы ғасыр #ASR-I HAKİKAT: Ақиқат ғасыры, Құран ақиқаттарының ең жоғарғы дəрежеде өмір сүрген ғасыр. #ASR-I HAKİKATBÎN: Ақиқатшыл ғасыр, ақиқатты көрген адамдардың өмір сүрген ғасыры, Хз. Пайғамбарымыз (асм) жəне сахабаларының өмір сүрген кезең. #ASR-I HAZIR: Қазіргі ғасыр, осы заман. #ASR-I HÜRRİYET: Еркіндік ғасыры, адамдардың еркін өмір сүрген ғасыр. #ASR-I MUHAMMEDÎ: Хз. Мұхаммедтің (асм) ғасыры, Пайғамбарымыздың (асм) Меккеден Мəдинаға хижреті басталғаннан (милади 622) бастап алынған жүзжыл. #ASR-I NUR: Нұр ғасыры, жарқын дəуір, Құранның нұрымен (ақиқаттарымен) айдынданған ғасыр. #ASR-I NÜZUL-Ü FURKAN: Дұрыс пен бұрысты бір-бірімен ажыратқан (Фурхан) Құран түскен ғасыр. #ASR-I SAADET: Бақыт ғасыры, Пайғамбарымыздың (асм) жəне сахабаларының өмір сүрген ғасыры. #ASR-I SAHABE: Сахаба ғасыры; Исламды тікелей Хз. Пайғамбарымыздан (асм) үйренген Мұсылмандардың өмір сүрген ғасыр. #ASR-I SÂLİS-İ AŞR: Хижри он үшінші ғасыр. #ASR-I SIDK VE HAKIKAT: Шыншылдық жəне ақиқат ғасыры; шыншылдықтың жəне турашылдықтың бүкіл əдеміліктермен ортаға шыққан ғасыр. #ASRÎ: Ғасри, модаға жəне ысырапшыл фантазияларға еруші. Еліктегіш. Заманға ұйыған. * Бір дəуірге, ғасырға тəн жəне қатысты. #ASTRONOMİ: Астрономия, аспан денелерінің болмысын жəне қозғалысын ілім саласы. #ÂSUDE: Рахат, тыныштық ішінде, тыныш. #ÂSUMAN: Аспан, көк жүзі. #ÂSUMANÎ: 1. Аспани, көктен келген. 2. Шексіз ұлылық иесі Аллаһ (жж) тарапынан жіберілген. 3. Көктегі, аспанға тəн. 4. Аспан түс, көк түс. #ASVAT: Дауыстар. #AŞAİR: Тайпалар, рулар, көшпенділер. #AŞERE: Он, он саны, 10. #AŞERE-İ MÜBEŞŞERE: Хз.Пайғамбарымыз (асм) тарапынан жəннəттық болып сүйіншілеген он сахаба. 1- Хз.Әбубəкір (ра). 2- Хз.Омар (ра). 3- Хз.Осман (ра). 4- Хз.Али (ра). 5- Хз.Әбдуррахман Бин Ауф (ра). 6- Хз.Убəйда Бин Жəрраһ (ра). 7- Хз.Сайд Бин Зейд (ра). 8- Хз.Саад Бин Әбу Уаххас (ра). 9- Хз.Талқа Бин Убəйдулла (ра). 10- Хз.Зубəйір ибн-ул Аввам (ра). #AŞERE-İ MÜBEŞŞERE-İ KUR'ANİYE: Құран тарапынан жəннəтпен сүйіншілеген он кісі. #ÂŞIKANE: Ғашықтықпен, асыра сүйетін секілді, ғашық болған. #ÂŞIK-I HAKİKAT: Ақиқат ғашығы; ақиқатты, тураны тоқтамастан жəне жалықпастан іздеген жəне зерттеген. #AŞIR: Құранның он аяты, Құраннан оқылған он аят көлеміндегі бөлігі. #AŞİKÂR: Ашық, белгілі, ортада.

30 #AŞİKÂRANE: Ашықтықпен, ашық түрде. #AŞİKÂRE: Ашық, белгілі, ортада. #AŞİKÂREN: Ап-ашық түрде. #AŞİNA: 1. Таныдық, білдік; бөтен болмаған. 2. Жатсынбайтындай хабардар болу; білген, таныған. #AŞİNA-YI BEZM-İ HAK: Хақтың əзəлден рухтармен жасаған жиналысынан (bezm) хабардар болу; Аллаһу Тағаланың (жж) рухтарды жаратқанда олардан сұраған «Мен сендердің Раббыларын емеспін бе?» деген сұрағын жəне рухтардың «ия» деп жауап бергенін білген. #ÂŞİRAT: Тайпалар. #ÂŞİRE: 1. Онда бір. 2. Уақыт өлшемінде оныншы алтпыста бір яғни, 6010 есе сағат ететін өте кішкентай заман уақыты. #ÂŞİREN: Оныншы болып, оныншы дəрежеде. #AŞİRET: Тайпа, басым көпшілігі бір тектен болған адамдардың жиынтығы. #AŞİRET-İ GALİB: Тайпаның жеңісі, басым түскен тайпа. #ÂŞİYAN: Ұя, үй, отбасы. #ÂŞİYANE: Ұя, үй. #AŞK: Ғашық. #AŞK U ŞEVK: Ғашық жəне ынта, сүйікті жəне жүректің толқынысы. #AŞK VE ŞEVK: Ғашық жəне ынта, сүйікті жəне жүректің толқынысы. #AŞK-I BEKA: Мəңгілікке ғашықтық, мəңгілік өмірге махаббат. #AŞK-I DÜNYA: Дүнияға ғашықтық, дүнияның пайдасына шектен шыққан махаббат жəне ғашықтық. #AŞK-I DÜNYEVÎ: Дүниялік лəззаттарға жəне заттарға қатты сүйіспеншілік жəне ғашықтық. #AŞK-I EBEDÎ: Мəңгілік ғашықтық, мəңгі болғанға (Аллаһқа ж.ж.) ғашықтық. #AŞK-I HAK: Хаққа ғашықтық, туралыққа жəне шындыққа деген қуатты сүйіспеншілік. #AŞK-I HAKİKAT: Ақиқат ғашығы, шындыққа деген қуатты сүйіспеншілік. #AŞK-I HAKİKÎ: Шынайы ғашықтық, шын ғашық, Аллаһқа (жж) жəне Аллаһ (жж) атына болған сүйіспеншілік. #AŞK-I İLAHÎ: Илаһи ғашықтық, Аллаһқа (жж) ғашықтық. #AŞK-I İLMÎ: Іліми ғашықтық, ілімге деген қуатты сүйіспеншілік. #AŞK-I İMANÎ: Имани ғашықтық, иман ақиқаттарына деген қуатты сүйіспеншілік. #AŞK-I İNSANİYE: Адамның жаратылысындағы мəңгі болған ғашықтық сезімі. #AŞK-I İSLÂMÎ: Ислами ғашықтық, ислам дініне қуатты сүйіспеншілік жəне шынайы берілу. #AŞK-I KİMYEVÎ: Химиялық ғашықтық, химияда заттар арасындағы бір-бірін тарту күші. #AŞK-I LAHUTÎ: Аллаһқа (жж) деген ғашықтық, Аллаһты (жж) сүю. #AŞK-I MECAZÎ: Жаратылған, əдемі, бірақ өлімі бар болмыстарға деген сүйіспеншілік. #AŞK-I MUKADDES: Киелі ғашықтық, Аллаһтың (жж) қасиетті махаббаты; Аллаһтың (жж) жаратылған мақұлықтарындағы махаббатқа ешбір жағымен ұқсамаған, шексіз ұлық, кемшіліксіз, мейіріміне лайық болғандарға көрсететін киелі сүйіспеншілігі. #AŞK-I NEBEVÎ: Пайғамбарға (асм) ғашықтық, Хз.Пайғамбарға (асм) деген қуатты сүйіспеншілік. #AŞK-I SADIK: Шынайы ғашықтық; Аллаһқа (жж) махаббат. #AŞK-I TABİAT: Табиғатқа ғашықтық, Аллаһ(жж) атынан болмаған табиғатқа махаббат. #AŞR: Құранның он аяты, Құраннан оқылған он аят көлеміндегі бөлігі. #AŞR-I ÂHİR: (Бір айдың ішіндегі) соңғы он күн. #AŞR-I ÂHİR-İ RAMAZAN: Рамазан айының соңғы он күні. #AŞR-I SÂNİ-Yİ RAMAZAN: Рамазан айының екінші он күні.

31 #AŞR-I ÛLÂ-YI RAMAZAN: Рамазан айының алғашқы он күні. #AŞURA: Арапша жылдың алғашқы айы болған Мұхаррам айының оныншы күні. Ол күнде көп түрлі қоспалар араластырып жасалынған тəтті тамақ. #AŞURE: Арапша жылдың алғашқы айы болған Мұхаррам айының оныншы күні. Ол күнде көп түрлі қоспалар араластырып жасалынған тəтті тамақ. #ATÂ: Беру, кешіру, игілік, сыйлық. * Аллаһтың (жж) құлдарына жарылқауы жəне кешірімі. #ATÂ-ENDER: Аллаһтың (жж) кешірімі жəне жарылқауы ішінде. #ATALET: Жалқаулық, жұмыссыздық, бос тұру, еріншектік. #ATALET-İ MUTLAK: Мүлдем əрекетсіздік, толыққанды тоқтап қалу. #ATÂYÂ-YI İLAHÎ: Аллаһтың (жж) жарылқауы, игіліктері жəне кешірулері. #ATÂYÂ-YI RAHMANİYE: Өте мəрхаматті болған Аллаһтың (жж) жарылқауы жəне игіліктері. #ATÂ-YI MAHZ: Тек қана Аллаһтың (жж) сыйлығы болған. #ATÂ-YI RAHMET: Рахметтің жарылқауы жəне сыйлығы, Аллаһтың (жж) мейірімділік игілігі мен кешіруі. #ATÂ-YI SÜBHAN: Бүкіл нұқсандықтардан алыс жəне кемшіліксіз сипаттардың иесі болған Аллаһтың (жж) жарылқауы жəне сыйлығы. #ATEŞ-İ CEVVAL: Өте қозғалмалы от, үнемі əрекет халіндегі от. #ATEŞ-İ DÜNYEVÎ: Дүниядағы от. #ATEŞ-İ MAÂLÎ: Абыройлы от, жоғары от. #ATEŞ-İ SEYYAL-İ MEMAT: Өлімнің үздіксіз аққан оты, үнемі бір орнында тұрмайтын өлім оты. #ATEŞÎN: Отты, жалынды, еті тірі (күшті, қуатты). #ATEŞPARE: Оттың бір бөлігі. * Оттай жанған, өте жанды, тез қозғалған. * Өте қабілетті. #ATEŞPARE-İ ZEKÂ: Жоғары жəне жарқын ақыл иесі. #ATEŞPEREST: Отқа табынушы. #ATEŞ-PEREST: Отқа табынушы. #ATF: Байлау, бағыттау, сілтеме жасау. Сөйлем немесе сөздерді бір–біріне байлаған əріп (жалғаулық). #ATF-I EHEMMİYET: Маңыздылық беру, көңіл бөлу. #ATF-I NAZAR: Назар салу, көз салу, қарау. #ATIF: Байлау, бағыттау, сілтеме жасау. Сөйлем немесе сөздерді бір–біріне байлаған əріп (жалғаулық). #ÂTIL: Жалқау, істемеу, бос. #ÂTİ: Келешек. #ÂTİYEN: Келешекте, келешекке қатысты. #ATİYYE: Сыйлық, сый-ақы, жарылқау, кəде, игілік. #ATLAS: Жібек мата, үсті жібек асты мақта мата. #ATŞ: Сусыздық, шөлдеу. #ATTAR: Әтір сатушы немесе əтір дүкені. #ATÛF: Атуф; Аллаһтың (жж) əдемі жəне мүбарак есімдерінен өте мейірімді, мейірімділігі əрбір нəрсені қамтыған. #AVAİK: Кедергілер, тұсаулар, тосқауылдар. #AVALİM: Әлемдер, дүниялар. #AVALİM-İ GAYBİYE: Ғайып əлемдер, бес сезіммен сезіліп білінбейтін жəне көрінбеген əлемдер. #AVALİM-İ UHREVİYE: Ақыреттік əлемдер, ақірет (о дүния) əлемдері. #AVALİM-İ ULVİYE: Ұлы əлемдер, жоғарғы əлемдегі дүниялар. #AVÂLİMÜ'L-GUYUB: Ғайып əлемдері, адамдарға көрінбеген жəне білінбеген əлемдер. #AVAM: Қарапайым халық, бұқара халық. * Оқымаған жəне кедей халық тобы. * Қоғамда төменгі санатта болғандар. #AVAM-I EHL-İ İMAN: Қарапайым иманды халық. #AVAM-I MELAİKE: Періштелердің төменгі тобы.

32 #AVAM-I MÜ'MİNÎN: Сауатсыз қарапайым момын (иманды) халық. #AVAM-I MÜSLİMÎN: Мұсылман халық. #AVAM-I NÂS: Сауатсыз қарапайым халық тобы, бұқара халық. #AVAM-I ÜMMET: Мұсылман қарапайым халық тобы. #AVAMPERESTANE: 1. Өте сауатсыздықпен. 2. Сауатсыз халық тобын алға қоятын түрде. #ÂVÂN: Замандар, уақыттар, сəттер. #ÂVÂN-I TEKEMMÜL: Кемеліне келіп піскен сəттері, толысқан замандары. #ÂVÂRE: Қаңғыбас, бос жүрген, жұмыссыз, есерсоқ. #AVARIZ: Ақаулар. Кейіннен болған нұқсандықтар. Нұқсандық. Кедергілер. #AVARIZ-I NAKS VE KUSUR: Кемшілік жəне нұқсандық секілді ақаулар. #ÂVÂZ: Дауыс, дыбыс, үн, қатты дауыс шығару. #ÂVÂZ-I NİYAZ: Жалбарыну, жалынып–жалбарыну дауысы. #ÂVÂZ U NİYAZ: Жалбарыну, жалынып–жалбарыну дауысы. #ÂVÂZ-I PÜR-NÂZ: Өте нəзік жəне əдемі дауыс. #AVDET: Қайтып келу, кері қайту, кейін бұрылу. #AVENE: Жəрдемшілер. #A'VER: Жалғыз көзді, бір көзді соқыр. * (Ауысп.) ақіретөмірін білмейтін, ақіретке сенбейтін. #AVLU: Аула, ғимараттардың алдында отыру жəне серуендеу үшін ашық бос алаң. #AVN: Жəрдем, көмек. #AVN-İ HAK: Хақтың (Аллаһтың (жж)) жəрдемі. #AVN-İ İLAHÎ: Аллаһтың (жж) жəрдемі. #AVRET: Әурат жер, дінде жабуға əмір етілген жерлер. * Әйел. * Үйлі еркектің жұбайы. #AVRUPAPEREST: Европалықтарға жəне олардың өмірлік салт-дəстүрлеріне құмартушы, Европаға көрсоқыр жақтас болған. #AVRUPA-PEREST: Европалықтарға жəне олардың өмірлік салт-дəстүрлеріне құмартушы, Европаға көрсоқыр жақтасушы. #AVRUPAZADE: Европадан шыққан, Европаның мəдениетінің туындысы болған. #AVZEN: Хауыз, көл, сулардың біріккен жері. #ÂYÂ: «Таң қалу ақиқаты!?», «Апырмай!?», «Қалай болар екен!?». #A'YAN: Сенаторлар. #AYÂN: Ашық, белгілі, ап-ашық. #AYÂN BEYAN: Ап-ашық, өте анық. #AYÂNEN: Ап-ашық түрде, ап-айқын болып. #ÂYÂT: Аяттар. 1- Қасиетті Құрандағы сөйлемдер . 2- Аллаһты (жж) танытқан болмыстар. #ÂYÂT-I ACİBE: Қайран қалдыратын мұғжизалар жəне таныттырушы дəлелдер. #ÂYÂT-I ADÎDE: Бірнеше аяттар, көп санды аяттар. #ÂYÂT-I A'ZAM: Ең үлкен аяттар. #ÂYÂT-I AZÎME: Үлкен аяттар, ұлы аяттар. #ÂYÂT-I BAHİRE: Ап-ашық мұғжизалар. * Күмəн мен күдіктерді кетірген аяттар. #ÂYÂT-I BEYYİNAT: Ап-ашық аяттар, ақиқаттарды ап-ашық білдірген аяттар. #ÂYÂT-I BÎNİHAYE: Аллаһты (жж) танытқан сансыз дəлелдер, оқиғалар мен болмыстар. #ÂYÂT-I CELİLE: Мағынасы мен маңыздылығы ұлы аяттар. #ÂYÂT-I EKBER: (Түсіндірген ақиқаттар жəне баяндаған мағыналар жағынан)ең үлкен аяттар. #ÂYÂT-I FURKANİYE: Хақты терістен, тураны жаңылыстан ажыратып көрсеткен Құранның аяттары. #ÂYÂT-I HAŞRİYE: Хаширге қатысты аяттар, ақіреттегі қайта тірілуді хабар беріп дəлелдеген аяттар.

33 #ÂYÂT-I İLAHİYE: Аллаһтың (жж) Ққұрандағы аяттары. * Аллаһтың (жж) бар екенін, бірлігін, есім жəне сипаттарын көрсеткен əлемдегі жəне адамдағы дəлелдер, иашараттар. #ÂYÂT-I İMANİYE: Иманмен қатысты аяттар. #ÂYÂT-I KÂİNAT: Әлемдегі аяттар; Аллаһтың (жж) бар екенін, бірлігін, есім жəне сипаттарын көрсеткен дəлелдер, ишараттар, белгілер. #ÂYÂT-I KÀTIA: Мағыналары ашық жəне нақты аяттар. #ÂYÂT-I KAT'İYYE: Мағыналары ашық жəне нақты аяттар. #ÂYÂT-I KAT'İYE: Мағыналары ашық жəне нақты аяттар. #ÂYETÜ'L-KÜRSÎ: Құранның 2-ші сүресінің (Бақара сүресінің) 255-ші аяты. #ÂYÂT-I KEMAL: Кемал аяттар, Аллаһтың (жж) шексіз кемелділігін көрсеткен дəлелдер. #ÂYÂT-I KERİME: Мүбарак аяттар. #ÂYÂT-I KESÎRE: Көп аяттар. #ÂYÂT-I KEVNİYE: Әлеммен қатысты аяттар: 1. Құрандағы дүния жəне əлемдегі оқиға мен болмыстармен байланысты аяттар. 2. Аллаһты (жж) танытқан, Аллаһтың (жж) бар екенін, бірлігін, есім жəне сипаттарын көрсеткен дəлелдер, ишараттар, белгілер. #ÂYÂT-I KİBRİYA: Аллаһтың (жж) шексіз ұлықтылығын жəне құдреттілігін көрсеткен дəлелдер, ишараттар, мұғжиза құндылығындағы туындылар. #ÂYÂT-I KUDRET: Құдірет аяттары, Аллаһтың (жж) шексіз күш жəне қуатын көрсеткен дəлелдер, ишараттар, мұғжиза құнындағы іс жəне туындылар. #ÂYÂT-I KUR'ANİYE: Құранның аяттары. #ÂYÂT-I KÜBRA: Өте үлкен мағынаға жəне маңызға ие аяттар, өте маңызды ақиқаттарды жəне дəлелдерді шығарған аяттар. #ÂYÂT-I MEŞHURE: Мəшһүр аяттар, бірнеше тұлғалар талқылаған Құранның белгілі аяттары. #ÂYÂT-I MÜBAREKE: Мүбəрак (киелі) аяттар. #ÂYÂT-I MÜHİMME: Маңызды аяттар. #ÂYÂT-I RABBANİYE: Раббани аяттар, əрбір нəрсенің шынайы жəне жалғыз иесі (Раб) болған Аллаһты (жж) танытатын дəлелдер, мұғжиза құндылығындағы оқиғалар, істер жəне туындылар. #ÂYÂT-I RUBUBİYET: Рубубиет аяттары. Аллаһтың (жж) əрбір болмыстың жалғыз жəне шынайы иесі болу (Рубубиет) сипатына ие болғандығын көрсеткен дəлелдер, мұғжиза құндылығындағы туындылар, істер жəне оқиғалар. #ÂYÂT-I SAİRE: Басқа аяттар. #ÂYÂT-I TEKVİNİYE: Жаратылыс заңдары; табиғат жəне табиғаттағы барлық болмыстар дүниясын тəртіптеген жəне Аллаһтың (жж) əмірі жəне қалауы деп аталған заңдар. #ÂYÂT-I UZMA: Ең үлкен аяттар, өте үлкен мағына жəне ақиқаттарды баяндаған аяттар. #ÂYÂT-I VÜCUB: Ужуб аяттары; əзəли, мəңгі жəне сипаттары шексіз болған Аллаһқа (жж) сенудің мəжбүрлігін (немесе Оны жоққа шығарудың мүмкін еместігін) дəлелдеген дəлелдер. #AYB: Айып, абыройсыздық, ұялтатын жағдай. Кемшілік, нұқсандық. #ÂYET: Қасиетті Құранның ішінен орын алған əрбір сөйлем немес сөйлемнің бөлігі. * Аллаһтың (жж) бар екеніне дəлел, нышан. * Мұғжиза. #ÂYET-İ ACİBE: Қайран қалдыратын аят, қамтыған кең мағына жəне баяндаған терең ақиқаттар жағынан адамды таң қалдырған аят. #ÂYET-İ AZÎME: Үлкен аят, қамтыған кең мағына жəне баяндаған терең ақиқаттар жағынан үлкен маңыздылыққа ие аят. #ÂYET-İ CÂMİA: Мазмұнды аят, өте көп ақиқаттарды жəне мағыналарды өзінде жинақтаған аят. #ÂYET-İ CELİLE: Ұлы аят, қамтыған мағына жəне баяндаған ақиқаттар жағынан өте үлкен құндылыққа ие аят.

34 #ÂYET-İ EKBER: Ең үлкен аят; шығарған кең мағыналар жəне терең ақиқаттар жағынан өте үлкен жəне өте маңызды аят. #ÂYET-İ HASBİYE: «Аллаһ (жж) бізге жеткілікті» мағынасында «Хасбуналлаһ» сөзі бар аят. #ÂYET-İ HASBİYE RİSALESİ: «Хасбуналлаһи уа ниғмал уакил» аятын тəпсірлеген 4-ші Шұға рисалесі. #ÂYET-İ KERİME: Мүбарак Құран аяты. #ÂYET-İ KUDSİYE: Киелі аят, мүбарак аят. #ÂYET-İ KUR'AN: Құран аяты. #ÂYET-İ KUR'ANİYE: Құранның аяты. #ÂYET-İ KÜBRA: Өте үлкен аят, үлкен жəне терең ақиқаттар жəне мағыналарды баяндаған аят. * Ос атауға ие шағын шығарма. #ÂYET-İ KÜBRA-YI TEVHİD: Тəухидтің ұлы аяты. #ÂYET-İ MEŞHURE: Мəшһүр аят, бірнеше тұлғалар білетін аят. #ÂYET-İ MÜCESSEME: Заттық күйге айналған (көзге көрінетін) мұғжизалы туынды. * Көзбен көрінетін материалдық дəлел. #ÂYET-İ MÜDAYENE: Мұдайене аяты, борыштану тақырыбымен қатысты аят; Құранның екінші сүресігде орын алған, ұзындығы бір бетті алатын Құрандағы ең ұзын аят. Бақара сүресінің 281-ші аяты. #ÂYET-İ NUR: Нұр аяты. Нұр сүресінің нұр аяты (35). #ÂYET-İ SÜBHANÎ: Әрбір түрлі мұқтаждық жəне кемшіліктер алыс болған Аллаһтың (жж) кітабындағы аят. #ÂYET-İ TEKVİNİYE: Жаратылыс заңдары; табиғат жəне табиғаттағы барлық болмыстар дүниясын тəртіптеген жəне Аллаһтың (жж) əмірі жəне қалауы деп аталған заңдар. #ÂYET-İ TENZİL: Уахимен бөлек бөлек түсірілген аят. #ÂYET-İ TEVHİDİYE-İ KÀTIA: Аллаһтың (жж) бірлігін анық баяндаған аят. #ÂYETÜ'N-NUR: Нұр аяты. Нұр сүресінің нұр аяты (35). #ÂYETÜ'L-KÜBRA RİSALESİ: Бəдиүззаман Сайд Нұрсидің (ра) шығармаларынан бірі болған Шұғалар кітабының «Жетінші Шұға» деп аталған бөлімі. #AYIB: Айып, абыройсыздық, ұялтатын жағдай. #ÂYİNE: Айна. #ÂYİNEDAR: (Біреуге жəне бір нəрсеге) айналық ету, (ауысп.) бір нəрселерді шағылыстыру немесе шағылыстыру түрінде көрсету міндеті. #ÂYİNE-İ A'ZAM: Өте үлкен айна. #ÂYİNE-İ CÂMİA: Мазмұнды айна, өте кең жəне биік сыйымды айна; ең əдемі жəне ең жоғары жаратылысымен Жаратушысының бірнеше есім жəне сипаттарын айна секілді көрсетуші жəне Аллаһты (жж) танытушы болған, барлық күш жəне қабілеттері айна болған адам. #ÂYİNE-İ CEMAL: (Аллаһқа ж.ж. тəн) əдеміліктерді айна секілді көрсеткен туынды. #ÂYİNE-İ EKBER: Ең үлкен айна, (əлем), Аллаһтың (жж) ең үлкен туындысы. #ÂYİNE-İ ERVAH: Аллаһты (жж) есім жəне сипаттарымен таныттырушы бір түр айна міндетін атқарған рухтар. #ÂYİNE-İ ESMA: (Аллаһқа ж.ж. тəн) есімдерді айна секілді көрсетіп танытқан туынды. #ÂYİNE-İ ESMA-İ İLAHİYE: Аллаһқа (жж) тəн есімдерді айна секілді көрсетіп танытқан Аллаһтың (жж) туындысы. #ÂYİNE-İ HAVA: Ауа айнасы, Аллаһтың (жж) жасаған бірнеше таңғажайып істерді жəне туындыларды көрсеткен айна міндетін атқарған ауа қабаты. #ÂYİNE-İ HAYAT: Өмір айнасы, Аллаһтың (жж) өмір сипатын танытқан тіршілік дүниясы. #ÂYİNE-İ İLM: Ілім айнасы. #ÂYİNE-İ İNSANÎ: Адамның айнасы, (əдебиетте) адамның тұлғасын танытқан тіршілік дүниясы.

35 #ÂYİNE-İ İSM-İ HAY: Аллаһтың (жж) Хай есімінің айнасы; мəңгілік өмір иесі болған жəне тірілерге тірлік жəне өмір берген мағынасында Аллаһтың (жж) Хай есімін көрсеткен, тіршіліктегі тірлік пен өмірдің өзегі жəне негізі болған рух. #ÂYİNE-İ İSM-İ HAYY: Аллаһтың (жж) Хай есімінің айнасы; мəңгілік өмір иесі болған жəне тірілерге тірлік жəне өмір берген мағынасында Аллаһтың (жж) Хай есімін көрсеткен, тіршіліктегі тірлік пен өмірдің өзегі жəне негізі болған рух. #ÂYİNE-İ KALB: Жүрек айнасы; Аллаһтан (жж) келген илхамдарды қабылдайтын жүрек деп аталған мағынауи айна. #ÂYİNE-İ MARİFET: Аллаһты (жж) таныттырушы айна. #ÂYİNE-İ MÜŞTAK: Өте қатты құштарлық сезінген айна, (бір нəрсеге) қатты сағыныш жəне қауышуға құштарлық қалауы ішінде болған болмыс. #ÂYİNE-İ RUH: Рух айнасы, кең мағынауи ақиқаттарды ішіне сыйдыртуы жəне шағылыстыруы жағынан айнаға ұқсаған рух. #ÂYİNE-İ SAMED: Аллаһтың (жж) Сəмəд есімінің айнасы; Аллаһтың (жж) ешбір нəрсеге мұқтаж болмағандығын, əрбір нəрсенің оған мұқтаж болғандығын көрсеткен, Сəмəд есімінің шағылыстырғандығы үшін айна сияқты болған, Аллаһты (жж) таныған жəне танытқан болмыс (мағынауи жүрек, рух, өмір). #ÂYİNE-İ SAMEDANÎ: Аллаһтың (жж) Сəмəд есімінің айнасы; Аллаһтың (жж) ешбір нəрсеге мұқтаж болмағандығын, əрбір нəрсенің оған мұқтаж болғандығын көрсеткен, Сəмəд есімінің шағылыстырғандығы үшін айна сияқты болған, Аллаһты (жж) таныған жəне танытқан болмыс (мағынауи жүрек, рух, өмір). #ÂYİNE-İ SAMEDİYET: Сəмəдиет айнасы, Аллаһтың (жж) ешбір уақыт ешбір нəрсеге мұқтаж болмағандығын, əрбір нəрсенің əрбір сəт өзіне мұқтаж болғандығын көрсеткен, Сəмəд есімінің шағылыстырғандығы үшін айна сияқты болған, Аллаһты (жж) таныған жəне танытқан болмыс (мағынауи жүрек, рух, өмір). #ÂYİNE-İ TECELLİYAT-I ESMA-İ İLAHİYE: Илаһи есімдердің шағылыстарының айнасы, Аллаһтың (жж) мүбарак есімдерінің бір бөлігін өнерлі жəне таңғажайып жаратылысымен көрсетіп танытқан əрбір болмыс. #ÂYİNE-İ ZÎŞUUR: Сана (ақыл жəне ой) иесі болған айна, Аллаһтың (жж) өнерлі жəне таңғажайып туындысы болып Жаратушының құтты жəне əдемі есім жəне сипаттарыны айна секілді ап-ашық танытушы жағдайда болған ақыл жəне ой иесі болған болмыс. #ÂYİNE-MİSAL: Айна секілді. #AYN: Бір нəрсенің дəл өзі, айнымайтыны. * Көз. * Бұлақ. #AYNELYAKÎN: Көзбен көрген секілді нақты жəне күмəнсіз. #AYNEN: Айнымайтын болып, аумайтын болып, дəл өзі болып. #AYN-I ADALET: Әділдіктің дəл өзі, нағыз əділдік. #AYN-I ADİL: Әділеттің дəл өзі, нағыз əділет. #AYN-I AKS: Шағылысқан көріністің дəл өзі. #AYN-I BELÂGAT: Шешендіктің дəл өзі; тақырыпқа жəне тыңдаушылардың жағдайына, көзделген мақсатқа жəне заманның шарттарына ең орынды, ең көркем, тура жəне əсерлі сөз сөйлеу өнерінің нағыз өзі. #AYN-I BELÂHET: Ақыл кемістігінің нағыз өзі, ақылсыздық. #AYN-I ÇİRKİNLİK: Көріксіздіктің нағыз өзі, ұсқынсыздықтың дəл өзі. #AYN-I DÂ': Науқастықтың дəл өзі. #AYN-I DEHŞET: Қорқыныштың (үрейдің) нағыз өзі. #AYN-I DERT: Дерттің өзі. #AYN-I EDEB: Әдептің нағыз өзі. #AYN-I EHADİYET: Аллаһтың (жж) бірлігінің толық мағынасы. #AYN-I ELEM: Қайғының нағыз өзі. #AYN-I GAZAB: Ашудың нағыз өзі. #AYN-I HAK: Шындықтың дəл өзі.

36 #AYN-I HAK VE HAKİKAT: Хақ жəне ақиқаттың дəл өзі, тураның жəне шындықтың нағыз өзі, дəл жəне тура шындық. #AYN-I HAKAİK: Ақиқаттардың нағызы, шындықтардың негізі. #AYN-I HAKİKAT: Шындықтың дəл өзі, нағыз шындық. #AYN-I HAYAT: Тірліктің нағыз өзі. #AYNÜLHAYAT: Тірліктің нағыз өзі. #AYNÜ'L-HAYAT: Тірліктің нағыз өзі. #AYN-I HEBA: Пайдасыздық пен зиянның нағыз өзі. #AYN-I HEVA: Бос армандар мен қиялдардың нағыз өзі. #AYN-I HIZIR: Хз. Хызырдың (ас) өзі. #AYN-I HİDAYET: Хидаеттің нағыз өзі, тураны жəне шындықты көрсетудің дəл өзі. #AYN-I HİKMET: Хикметтің нағыз өзі, көзделген мақсат пен пайдаға толық үйлесімді. #AYN-I İKAB: Ауыр жазаның нағыз өзі. #AYN-I İLM: Ілімнің нағыз өзі. #AYN-I İNAYET: Инауеттің (Аллаһтың ж.ж. жəрдем жəне жарылқауының) нағыз өзі. #AYN-I İRADE: Қалаудың нағыз өзі. #AYN-I İSABET: Дəл тура, мақсат пен нысанаға толық үйлесімді. #AYN-I İSTİBDAD: Деспотизмнің нағыз өзі, қатал əкімшіліктің дəл өзі. #AYN-I KABUL: Толық мағынасымен қабылдау. #AYN-I KADÎM: Әзəли жəне бастапқысы болмағанның (Аллаһ ж.ж.) нағыз өзі. #AYN-I KEMAL: Кемелділіктің жəне кемшіліксіздіктің нағыз өзі. #AYN-I KUDRET: (Аллаһқа ж.ж. тəн) шексіз күш жəне қуаттың нағыз өзі. #AYN-I LEZZET: Лəззаттың (зауықтың) нағыз өзі. #AYN-I LİKA: Сүйіктісіне ынтық болғанға қауышудың нағыз өзі. #AYN-I MARİFETULLAH: Аллаһты (жж) тану жəне ризасына жету жолында еңбек етудің нағыз өзі. #AYN-I MATLUB: Қалауының нағыз өзі. #AYN-I MERHAMET: Жан ашу жəне мейірімнің нағыз өзі. #AYN-I MUHABBET: Махаббаттың (сүйіспеншіліктің) нағыз өзі. #AYN-I MÜSEMMA: Есімдендірушінің нағыз өзі. #AYN-I NİMET: Нығметтің (жарылқау мен игіліктің) нағыз өзі. #AYN-I ÖMÜR: Ғұмырдың нағыз өзі. #AYN-I RAHMET: Рахметтің (жарылқау мен игіліктің) нағыз өзі. #AYN-I RİYA: Көрсетпеліктің нағыз өзі. #AYN-I SIDK: Шыншылдықтың нағыз өзі, турашылдықтың дəл өзі. #AYN-I ŞEMS: Күннің өзі. #AYN-I ŞER: Жамандықтың нағыз өзі, жамандықтың дəл өзі. #AYN-I ŞUUR: Ақиқаттардан хабардар болудың нағыз өзі, нағыз саналы. #AYN-I ŞÜKRAN: Ризашылықтың нағыз өзі. #AYN-I ŞÜKÜR: Шүкірдің нағыз өзі. #AYN-I ÜCRET: Төлем ақының нағыз өзі. #AYN-I VİSAL: Қауышудың нағыз өзі. #AYN-I ZAHİR: (Әрбір нəрсенің) сыртқы болмысының нағыз өзі. #AYN-I ZARAR: Зиянның нағыз өзі, толығымен зиян. #AYN-I ZÂT: 1. (Бір нəрсенің немесе біреудің) нағыз өзі. 2. Бір нəрсенің өзегі жəне шынайы халімен болмысының нағыз өзі. #AYN-I ZÂT-I AKDES: Ең киелі, қай жағымен де кемшіліксіз жəне нұқсансыз (Akdes) Затының (Аллаһтың ж.ж.) өзі. #AYN-I ZİYA: Жарықтың нағыз өзі. #AYN-I ZULMET: Қараңғылықтың нағыз өзі. #AYN-I ZULÜM: Зұлымдықтың нағыз өзі, мейірімсіздіктің нағыз өзі. #AYNİYET: Айнымайтын. #AYYAŞ: Ішкіш, маскүнем.

37 #AZAB: Азап. Жаза. Қиналыс. #AZAB-I CEHENNEM: Жаһаннам жазасы. #AZAB-I ELÎM: Өте аянышты жаза. #AZAB-I İLAHÎ: Аллаһтың (жж) берген жазасы. #AZAB-I KABİR: Қабір азабы, өлгеннен кейін қабір өмірінде, өлгендердің рухтары шегетін жаза, қиналыс. #AZAB-I MANEVÎ: Мағынауи азап, рухани қиналыс пен қорлық. #AZAB-I MÜECCELE: Уақыты келгенде тартатын жаза, кешіктірілген жаза. #AZAB-I UHREVÎ: Ақіретте тартатын жаза. #ÂZAD: Азат, еркін, ерікті, тəуелсіз. Құлдықтан құтылу. #ÂZADE: Еркін, алыс, құтылып кету, ерікті. #ÂZADE-SER: Өз еркі өзінде, ерікті, азат. #ÂZADLIK: Еркіндік, азат болу, бостандық, азаттық. #A'ZÂ: Ағза, дененің əрбір мүшесі. #A'ZÂ-İ NEV'İYE VE CİNSİYE: Түр мен жынысына қатысты ағзалар, түр мен жынысқа ортақ дене мүшелер. #A'ZAM: Ең үлкен, əлдеқайда үлкен, өте биік. #AZAMET: Ұлылық. #AZAMET-İ ÂSÂR: Жасаған істерінің ұлылығы. #AZAMET-İ BEDENİYE: Дене бітімі жағынан үлкендігі. #AZAMET-İ CELAL: Айбындылығының ұлылығы. #AZAMET-İ ENVÂR: (Мағынауи) нұрлардың жəне құндылықтардың ұлылығы жəне маңыздылығы. #AZAMET-İ HAKİKİYE: Шынайы ұлылық. #AZAMET-İ HAŞMET: Құрметке толы қорқыныш оятатын ұлылық. #AZAMET-İ HEYKEL: Дене жағынан үлкендік. #AZAMET-İ HİTAB: Сөздің əрбір дəуір жəне заманға қараған мағынасының кеңдігі жағынан ұлылылығы. #AZAMET-İ İHATA: Әрбір нəрсені қамту жəне ішіне алу жағынан ұлылық. #AZAMET-İ KADR: Қамтыған мағына жəне құндылық тұрғысынан ұлылық. #AZAMET-İ KUDRET: Күш жəне қуат жағынан əрбір нəрсені қамтыған ұлылық. #AZAMET-İ KUDRET-İ İLAHİYE: Аллаһтың (жж) күш жəне қуатындағы əрбір нəрсені қамтушы ұлылығы. #AZAMET-İ MAHİYET: Мəнісі жəне негізгі ерекшеліктері (mahiyet) жағынан ұлылық. #AZAMET-İ MANEVİYE: 1. Мағына жəне құндылық жағынан ұлылық. 2. Мағынауи тұлғалық жəне міндет тұрғысынан ұлылық. #AZAMET-İ MUTLAKA: Шексіз ұлылық. #AZAMET-İ NUR: Жарық пен нұрдың бұлағы ретінде ұлылық. #AZAMET-İ NURANİYET: Жарық көзі болу жағынан ұлылылық. #AZAMET-İ RUBUBİYET: Әрбір нəрсенің иесі болу жəне əмірі жəне тəрбиесі астында болдырту жағынан ұлылық. #AZAMET-İ SÂNİ': Жаратушы Өнершінің (Аллаһтың ж.ж.) ұлылығы. #AZAMET-İ ŞEVKET-İ RUBUBİYET: Әлемнің жəне əрбір нəрсенің жалғыз жəне шынайы иесі (Rab) болған Аллаһтың (жж) ақыл қамти алмайтын ұлылығы. #AZAMET-İ TEVBİH: Ұрсудағы жəне сынаудағы қаттылық. #AZAMET-İ ULUHİYET: Улухиетегі ұлықтылық, əрбір болмыстың өзіне шектеусіз, шартсыз бағынып құл екенін жəне мойынсұнуын көрсетуіне лайық болу жағынан Аллаһтың (жж) ұлылығы жəне айбындылығы. #AZAMET-İ UNVAN: Сипаттағы ұлықтылық. #A'ZAM-I AKTAB: «Күтүбтардың» ең ұлысы, «күтүб» аты берілген жəне белгілі бір замандағы əулиелердің ең ұлысы болған əулие. #A'ZAM-I MAHLUKAT: Жаратылған болмыстардың ең ұлысы. #A'ZAM-I MENFAAT: Пайданың ең үлкені. #A'ZAMÎ: Ең үлкен. Ең жоғары. Ең көп. Соңғы дəреже. #A'ZAMİYET: Ең ұлылық. #A'ZAMÜ'N-NEF': Ең үлкен пайда, пайданың ең үлкені.

38 #A'ZAMÜ'Ş-ŞER: Жамандықтың əлдеқайда үлкені, əлдеқайда үлкен жамандық. #AZA-YI BEDEN: Дене ағзалары. #A'ZÂ-YI BEDEN: Дене ағзалары. #AZA-YI ESASİYE: Негізгі ағзалар, ең басты мүшелері. #ÂZÂ-YI ESASİYE: Негізгі ағзалар, ең басты мүшелері. #AZA-YI İBRAHİM: Хз. Ибрахим (ас) дене мүшелері, Ескі Месопотамияның (Бұрыңғы Ассирия) патшасы Немрут тарапынан отқа лақтырылған Хз. Ибрахимның (ас) дене ағзалары. #AZA-YI İNSANÎ: Адам мүшелері. #A'ZÂ-YI İNSANÎ: Адам мүшелері. #AZB: Тəтті, дəмді, ұнамды жəне сүйкімді болған нəрселер (жейтін жəне ішетін). #AZHAR: Ең ашық, өте ашық, ап-айқын. #AZİM: Кесімді шешім жəне жігер. #AZÎM: Үлкен; ұлық. #AZİMET: Аллаһтың (жж) бұйрықтарын орындауда мұқият болу. * Кесімді шешім беру. * Жолға шығып кету. #AZİMET-İ ŞER'İYE: Діннің бұйрықтарын орындауда тиянақты жəне мұқият болу. #AZÎM-İ HAKÎM: (Аллаһтың ж.ж. көркем жəне мүбарак есімдерінен) Азим жəне Хаким; шексіз ұлылылық иесі болған (Azim) жəне ешбір нəрсені кездейсоққа қалдырмай əрбір нəрсені бірнеше мақсаттар жəне пайдалар көздеп, өлшемді жəне толық орынды, əдемі жəне ең үйлесімді түрде біліп жаратқан жəне жасаған (Hakim) (Аллаһ ж.ж.). #AZİMKÂR: (Күштілерді жеңуде жəне мақсатқа жетуде) нақты шешім шығарушы, жігерлі. #AZÎMÜ'L-KADR: Қадір-қасиеті ұлы, құндылығы жəне қадірі үлкен. #AZÎMÜ'L-MEAL: Мағына тұрғысынан өте ұлы. #AZİZ: Абыройлы, өте нұрлы. * Христиандықта киелі деп қабылданған басшылары. * Аллаһтың (жж) мүбарак жəне көркем есімдерінен; шексіз күш қуат иесі, абыройы жəне күші шексіз ұлық. #AZİZ-İ CEBBAR: Аллаһтың (жж) мүбарак жəне көркем есімдерінен Азиз жəне Жəббар; шексіз күш жəне ұлылық иесі (Aziz) жəне əрбір болмыстың мойынсұнуға мəжбүр болған əмір жəне заңдары болған (Cebbar) (Аллаһ ж.ж.). #AZİZ-İ MISIR: Ескі заманда Мысырда қатты құрметтелген Қаржы министрлігіне берілген лауазым. #AZL: Қызметтен алып тастау. #AZİM: Тайсалмайтын, əдейі ниет, нақты шешім. #AZM: Тайсалмайтын, əдейі ниет, нақты шешім. #AZM U CEZM: Ниет жəне кесімді шешім. #AZM-İ KAT'Î: Нақты шешім беру. #AZRAİL: Өлім періштесі. Аллаһтың (жж) жан алуға міндеттеген үлкен періште. #AZZE CEMALÜHÜ: Әдеміліктің абыройы биік жəне ұлы болсын. #BÂ-ÂSAM: Күнəлармен. #BÂB: Есік. * Бөлік. Бөлім. *Тақырып. #BÂB-I ÂLEM: Әлем (дүния) есігі. #BÂB-I BEKA: Мəңгілік есігі, о дүния есігі. #BÂB-I FEYZ: Ілім мен мағынауи нұрлану есігі. #BÂB-I İNSANİYET: Аллаһтың (жж) ең көркем жəне ең жоғары түрде жаратқан адамның бойындағы адамдық ерекшеліктерінің тек қана бұл дүнияның өткінші өмір үшін болмағандығын, осы өлімнен кейін қайта тірілудің жəне мəңгі өмірдің бар екенінінің дəлелдері екенін түсіндіретін Хашир рисалесіндегі бөлім тақырыбы. #BÂB-I RÂBİ': Төртінші бөлім.

39 #BÂB-I RAHMET: Аллаһтың (жж) рахмет есігі, Аллаһтың (жж) кең мейіріміне апаратын жол, іс, əрекет. #BÂB-I SÂLİS: Үшінші бөлім. #BÂB-I SÂNİ: Екінші бөлім. #BÂB-I SERASKERÎ: Бас қолбасшының лауазымы. * Қорғаныс министрлігі. #BÂB-I ŞEFKAT: Мейірімділік бөлімі, Хашир рисалесінің бір бөлімі. #BABÜ'S-SELÂM: Сəлем есігі; Мəдина қаласында Хз. Мұхаммед (асм) мешітінің есіктерінен біреуі. #BABÜ'S-SİN: (Энциклопедияда немесе сөздікте) «син» əрпімен басталатын сөздер жазылған бөлім. BȂD: Жел. #BA'D: Кейін. #BA'DE HARABİ'L-BASRA: Басра қирап қалғаннан кейін, қолайлы кезеңді өткізіп алу. #BA'DEHU: Одан кейін. #BA'DEL-İSLÂM: Ислам дінінен кейін. #BA'DE'L-MEMAT: Өлімнен кейін. #BA'DE'L-MEVT: Өлімнен кейін. #BÂDEMA: Бұдан кейін, осыдан кейін бұндай. #BA'DE'T-TAKBİL: Сүйгеннен кейін. #BA'DE'T-TEŞEKKÜL: Қалпына келтіргеннен кейін, пайда болғаннан кейін, жасалынғаннан кейін. #BÂD-İ TECELLİ: Шағылыс самалы, Илаһи көмек, Аллаһтың (жж) жəрдемі. #BÂDÎ: Себеп, дəнекер, делдал. #BÂD-İ HEVA: Бос жерге, бостан босқа. #BÂDİYE: Қыр, жазықтық. Шөл. #BAĞY: Баскөтеруші, шектен шығушы. * Қарақшы, жол кесуші. * Аллаһтың (жж) əміріне қарсы келген, күнəһар, адасушы. #BÂĞÎ: Баскөтеруші, шектен шығушы. * Қарақшы, жол кесуші. * Аллаһтың (жж) əміріне қарсы келген, күнəһар, адасушы. #BAĞİSTAN: Бақша, бау–бақшалық жер. #BAĞR: Кеуде, омырау, көкірек. * (Анат.) Дененің ішкі құрылысы. #BAHA: Құн, баға, төлем. #BAHADAR: Бағалы, құнды. #BAHADIR: Қаһарман, батыр, қайсар. #BAHAİYE VİRDİ: Шейх Баһауаддин Нахышбент атындағы үлкен əулиеге мағынауи əлемде Пайғамбарымыздың (асм) берген дəрісі. Хизб-ул Хакайк кітабында жазылған. #BAHAR: Көктем, қыс пен жаз арасындағы маусым. Алғашқы көктем. #BAHÇIVAN-MİSAL: Бақшыуан секілді. #BÂHEM: Бірге, бірлікте. #BAHİL: Сараң. #BAHİR: Ап-ашық, анық , açık. #BAHİS: Сөйлесу, ашықтау, тақырып. #BAHR: Теңіз. #BAHRÎ: Теңізге қатысты, теңізбен байланысты. #BAHR-İ AHMER: Қызыл теңіз. #BAHR-İ BÎKERAN-I ZAMAN: Заманның шексіз теңізі, шектеусіз заман теңізі. #BAHR-İ DALALET: Адасу теңізі, ислам дінінің тысында қалған алаң. #BAHR-İ DÜNYA: Дүния теңізі. #BAHR-İ ENVÂR: Нұрлар теңізі. #BAHR-İ FURKAN: Тура мен жаңылысты, хақ пен терісті бір–бірінен айырған Құранның теңізі. #BAHR-İ HAKAİK: Ақиқаттар теңізі, шындықтың теңізі. #BAHR-İ HAKİKAT: Ақиқаттар теңізі, шындықтың теңізі. #BAHR-İ HAZAR: Каспий теңізі.

40 #BAHR-İ İLM: Ілім теңізі, білім теңізі. #BAHR-İ MU'CİZAT: Пайғамбарымыздың (асм) мұғжизаларының теңізі. #BAHR-İ MUHİT: Тынық мұхиты. #BAHR-İ MUHİT-İ ATLASÎ: Атлант мұхиты. #BAHR-İ MUHİT-İ ATLAS-I GARBÎ: Атлант мұхиты. #BAHR-İ MUHİT-İ GARBÎ: Атлант мұхиты. #BAHR-İ MUHİT-İ HAVAÎ: Қоршаған ауа теңізі, ауа мұхиты. #BAHR-İ MUHİT-İ KÂİNAT: Ұшы-қиыры жоқ əлем теңізі. #BAHR-İ MUHİT-İ KEBİR: Тынық мұхиты. #BAHR-İ MUHİT-İ KUR'ANÎ: Құран мұхиты, ұшы-қиыры жоқ Құран теңізі. #BAHR-İ MUHİT-İ NUR: Нұр (Рисале-и Нұр) мұхиты. #BAHR-İ MUHİT-İ ŞARKÎ: Тынық мұхиты. #BAHR-İ MUHİT-İ UMMAN: Үлкен теңіз. #BAHR-İ RUM: Ақтеңіз. #BAHR-İ SÜRUR: Қуаныш теңізі, шаттық жəне мəз-мейрам теңізі. #BAHR-İ UMMAN: Үлкен теңіз. #BAHRİYE: Теңізге тəн, теңізбен байланысты. #BAHRÜ'L-MEKÂRİM: Игіліктер жəне икрамдар, сыйлықтар жəне жəрдемдер теңізі. #BAHS: Тақырып, мəселе. Ашықтама, сөйлесу. #BAHS-İ KUR'AN: Құранның түсіндіру тəрізі. #BAHS-İ KUR'ANÎ: Құранның түсіндіру тəрізі. #BAHŞ: Сыйға тарту, сый-сияпат. #BAHT: Тағдыр, жазмыш, бақыт. #BAHT-I İSLÂM: Исламның бақыты, ислам дінінің тағдыры. #BAHTİYAR: Бағы жанған, бақытты, жолы болғыш жəне нəсібі мол. #BÂHUSUS: Әсіресе, ерекше. #BAÎD: Алыс, шалғай, қашық. #BÂİS: Өлілерді жаңадан тіріліткен (Аллаһ ж.ж.). #BÂİS-İ FEYZ: Рухани дамудың жəне нұрланудың себебі. #BÂİS-İ HAYAT-I MÜCEDDED: Өмірдің жаңадан жаңаруына себеп. #BÂİS-İ NECAT: Құтылуымыздың (аман-саулығымыздың) себебі. #BAKAR: Өгіз, тана, ірі қара. #BAKARA: Сиыр, ұрғашы сиыр. #BAKAR-I VAHŞİ: Жабайы сиыр, жабайы өгіз. #BAKARPERESTLİK: Сиырға табынушылық, сиырды (өгіз немесе сиырды) пұт қылу. #BAKAR-PERESTLİK: Сиырға табынушылық, сиырды (өгіз немесе сиырды) пұт қылу. #BAKAYA: Артта қалғандар, кеш қалғандар. #BÂKİ: Мəңгілік, шексіз, өлімсіз болған. #BÂKİ-İ HAKİKÎ: Хақ Мəңгі; шын мəніндегі өлімсіз болған, шын мəнінде бар болуының шегі болмаған, шексіздікке дейін жалғасымды болған, мəңгі жəне өлімсіз болған (Аллаһ ж.ж.). #BÂKİ-İ LÂYEZAL: Бақи жəне лайезал; бар болуының шегі болмаған, шексіздікке дейін жалғасымды болған, мəңгі жəне өлімсіз болған (Бақи) жəне бар боуы ешқашан аяқталмаған (лайезал) (Аллаһ ж.ж.). #BÂKİ-İ SERMEDÎ: Бақи жəне сəрмəди; бар болуының шегі болмаған, шексіздікке дейін жалғасымды болған, мəңгі жəне өлімсіз болған (Бақи) жəне бар болуы мəңгі, шексіздікке дейін жалғасқан (сəрмəди) (Аллаһ ж.ж.). #BÂKİ-İ ZÜLCELAL: Бақи жəне Зұлжелал; бар болуының шегі болмаған, шексіздікке дейін жалғасымды болған, мəңгі жəне өлімсіз болған (Бақи) жəне шексіз ұлылық пен айбындылық жəне шексіз күш пен құдірет иесі болған (Зұлжелал) Аллаһ (жж).

41 #BÂKİ-İ ZÜLKEMAL: Бақи жəне Зұлкемал; бар болуының шегі болмаған, шексіздікке дейін жалғасымды болған, мəңгі жəне өлімсіз болған (Бақи) жəне шексіз кемелділік иесі болған (Зұлкемал) Аллаһ (жж). #BÂKİR: Жаңа, қол тимеген, жап–жаңа. #BÂKİRE: Қыз, ешкімнің қолы тимаеген таза қыз. #BÂKİYANE: Мəңгілікке жарасатын түрде, өлімі жоқ, жұмақ өміріне ұқсайтын түрде. #BÂKİYAT: Мəңгі бақи қалғандар. #BÂKİYAT-I DAİME: Мəңгі бақи болып қалғандар. #BÂKİYAT-I SÂLİHAT: 1. Аллаһты (жж) зікір еткенде айтылатын «лə илəһа илла аллаһ», «Аллаһу Акбар», «субханаллаһ», «əлхамдуллаһ» секілді, мағыналары мəңгілікке жалғасатын жəне айтылған кезде мағынауи тіркеліп мəңгі қалатын мүбарак сөздер. 2.Ақірет өмірінде (жұмақта) адамның алдына сыйлық ретінде шығатын қайырлы істер жəне құлшылықтар. #BAKİYYE: Қалған бөлігі, қалған ізі. #BAKİYYE-İ ÂSÂR: Туындылардан жəне іздерден артында қалғандары, қалдығы. #BAKİYYE-İ DİN: (Бұрыңғы замандарда) бір діннің бұзылмай жəне ұмытылмай қоғамдық өмірде жалғасқан бөлігі. #BAKİYYE-İ ERZAK: Ризықтың қалғанын, тамақтың қалған бөлігі. #BAKİYYE-İ ÖMR: Ғұмырдың қалған бөлігі. #BÂLÂ: Жоғары, ұлы. Жоғарыдағы. #BÂLÂ-PERVAZANE: Биіктерде самғайтындай, өзін мақтап көтермелеу. #BALİĞ: Жетілген, кемелді, əулие. #BÂNİ: Салушы, құрушы, жасаған. #BANKNOT: Қағаз ақша. #BÂR: Жүк, қысым, қиналыс. #BARAN: Жаңбыр, рахмет. #BARAN-I FEYZ-İ RAHMET: Рахмет фейізінің жаңбыры, Аллаһтың (жж) мейірімділігінің мол жəне берекетті жаңбыры. #BARAN-I MARİFET: Аллаһты (жж) танытушы ілім жаңбыры, Аллаһты (жж) танытқан ілімге толы шығарма (Рисалей-Нұр). #BÂREKELLAH: «Аллаһ (жж) мүбəрак етсін», «қайырлы жəне берекетті болсын» мағынасындағы дұғаның бір түрі. #BÂRGÂH: Рұқсатпен кірілетін жер. Аллаһтың (жж) құзыры. Дұға етілетін жер. #BÂRIK: Найзағай. Жарық. Жасынды бұлт. Жасынның жарқылы. #BÂR-I SAKÎL: Ауыр жүк. #BÂR-I SIKLET: Ауыр жүк. #BÂRİ: (Аллаһтың (жж) көркем жəне мүбарак есімдерінен) болмыстарды жəне тіршілік иелерін, ағза жəне мүшелерін, жаратылыстарындағы көзделген мақсаттарға, пайдаларға жəне барлық ішіндегілерін орны орнына толық үйлесімді, өлшемді, тəртіпті жəне көркем жаратқан. #BÂRİD: Суық. #BÂRİDANE: Сап-салқын, суық тəрізде. #BÂRİGÂH: Рұқсатпен кірілетін жер. Аллаһтың (жж) құзыры. Дұға етілетін жер. #BÂRİKA: Жалтылдаған. Жарқыраған. Жалтыраған. #BÂRİKA-ÂSÂ: Найзағай секілді. #BÂRİZ: Ашық, белгілі. #BÂRÛ: Қамал қабырғасы, бекініс. #BA'S: Жіберу, жөнелту. * Тірілу, жаңадан тірілу. #BASAR: Көру, көз. #BASAR-I BASİRET: Парасат көзі, шындықты жүрекпен сезіп пайымдайтын мағынауи көз. #BA'S-İ ENBİYA: Пайғамбарлардың жіберілуі. #BASÎR: Әрбір нəрсені көрген жəне бақылаған Аллаһ (жж).

42 #BASÎRANE: Көріп тұрып, біліп тұрып, көріп білгенге жарасатын түрде. #BASİRET: Рухани жəне терең ақиқаттарды көре алу. * Көрегендік. * Қырағылық, сақтық. #BASİTANE: Қарапайым түрде, оңай жолдан. #BASRA: Ирактың оңтүстігінде болға қала. #BAST: Жаю, көрмеге шығару, ашу. #BAST-I MUKADDEMAT: Кіріспе жасау, əзірлік үшін басында ашықтама жасау. #BAST-I MUKADDİMAT: Кіріспе жасау, əзірлік үшін басында ашықтама жасау. #BAST-I ZAMAN: Заманның кеңейіп созылуы. #BA'SÜ BA'DE'L-MEVT: Өлгеннен кейін қайтадан тірілту. #BAŞMUHARRİR: Газеттің редакторы. #BAŞMURAHHAS: Мемлекет немесе құрылыс атына уəкіл болып жіберілген жоғарғы дəрежедегі тұлға. #BAŞVEKALET: Төраға. #BAŞVEKİL: Төраға. #BATHA: Мекке қаласындағы Харам Мешіті болған аймақтың атауы. #BÂTIL: Негізсіз, шындыққа сүйенбеген, ақиқаттан тыс, аңыз, ойдан шығарылған, жалған. #BÂTIN: Іш, көрінбеген, ішкі жүз. * Адамның білу мүмкіндігі жəне шегінің тысында болған жəне жасырын болған əрбір нəрсені білген (Аллаһ ж.ж.). #BÂTINEN: Ішкі жақпен қарағанда, өзегі жағынан. * Жүректен, іштен. Білінбейтін жасырын жақпен. #BÂTIN-I KALB: Жүректің іші, жүректегі жасырын құндылық, сенім жəне түйсіктер. #BÂTIN-I UMÛR: Істердің ішкі жүзі, ақиқаттардың жасырын жəне білінбейтін тарапы. #BÂTINÎ: Батыни мəзхабының адамы. #BÂTINİYYUN: Құран аяттарының жəне хадистердің ашық мағыналарын мойындамай, тəпсір ілімінің қағидаларына қайшы келетін жолдармен, жасырын жəне жабық мағыналарды табу идеясымен пайда болған жəне Әхли Сүннет мəзхабынан тайған адасқан топ. #BATMAN: Аймаққа қарай жəне өлшенетін заттың түріне қарай айырмашылықтары болған 2.5 кг мен 10 кг арасында өзгеретін салмақ өлшемі. #BATN: Асқазан, қарын, іш. #BATN-I ARZ: Жердің іші. #BATN-I NAHL: Мекке мен Тайф арасындағы аймақ. #BATTAL: Негізсіз, өтімсіз. #BATUM: Грузияның Түркияға шекаралас, Қаратеңіз жағасындағы маңызды қаласы. #BAÛDA: Маса, шыбын. #BÂVEHM: Негізсіз қорқу, күдіктену. #BÂVEHM-İ ŞÜBHE-İ TÂRIK: (Иманның əлсіздігінен жəне ақиқаттарды білмеуден туындаған) ақылдың жəне жүректің қараңғылықтарда қалған кездерінде келетін күдіктері. #BÂVEHM-İ ŞÜPHE-İ TÂRIK: (Иманның əлсіздігінен жəне ақиқаттарды білмеуден туындаған) ақылдың жəне жүректің қараңғылықтарда қалған кездерінде келетін күдіктері. #BAY U GEDA: Бай мен кедей. #BAYAĞI: Арам ниетті, төмен адам, пəс. #BÂYİ: Сатушы. #BAYRAKTAR: Байрақтар, ту ұстаушы. #BAYTAR: Мал дəрігері. #BA'Z: Кейбір, бөлік. #BÂZÜ'L-EŞHEB: Сөздік мағынасы \"Ақтуған\", Абдулқадір Гейлани Хазіретінің бір есімі.

43 #BECÂ: Орынды, лайық, үйлесімді. #BECAYİŞ: Өзгерту, қарама-қарсы орын ауыстыру. #BECAYİŞ-İ MEKÂNÎ: Мекен өзгерту, өзара мекен ауыстыру. #BED: Жаман, нашар, ұсқынсыз. #BEDAAT: Таң қалдыратын əдемілік жəне жаңалық. * Теңдессіз, ұқсассыз. #BEDAAT-İ HÂRİKA: Таңғажайып (теңдессіз) жаңалық жəне қайран қалдыратын əдемілік. #BEDAHET: Ашықтық, ап-ашықтық. #BEDAHETEN: Ап-ашық түрде. #BEDAHET-İ HİS: Сезіну арқылы яғни, сезім мүшелерімен қолға түсірілген ілімнің анықтығы. #BEDAVET: Бəдəуилік, көшпелілік. #BEDAYİ': Бұрын-соңды көрілмеген өнер əдеміліктері, көркем өнер туындылары. #BEDAYİ'-İ SAN'AT: Таңғажайып өнер сұлулықтары. #BEDBAHT: Бақытсыз, сорлы, жолы болмайтын. #BEDBÎN: Күйреуік (пессимист), əрнəрсені жаман жағын көріп жаманға жорыған. #BEDDUA: Қарғыс, біреуге дұғамен жамандық тілеу. #BEDEL: Құн, баға, ақы. #BEDEL-İ NAKDİYE: Ақшалай төлем, ақша ретінде қайтару. #BEDENÎ: Денеге қатысты, денеге тəн. #BEDEN-İ İNSAN: Адам денесі. #BEDEN-İ İNSANÎ: Адамға тəн дене. #BEDEN-İ MİSALÎ: (Рухани болмыстар секілді) мағынауи дене. #BEDEN-İ ZÎHAYAT: Тіршілік иелеріндегі дене, жанды дене. #BEDEVİ: Көшпелі өмір сүрген, мəдениет жəне қала өмірінен алыс адам. #BEDEVÎ: Көшпелі өмір сүрген, мəдениет жəне қала өмірінен алыс адам. #BEDEVİ-İ CAHİL: Надан бəдəуи, оқымаған көшпенді адам. #BEDEVİYANE: Бəдəуише, шөлде өмір сүргендер секілді. #BEDEVİYET: Бəдəуилік, көшпелілік, шөл дала өмірі. #BEDEVÎYET: Бəдəуилік, көшпелілік, шөл дала өмірі. #BEDEVİYET-İ SIRF: Бүтіндей бəдəуилік, жаппай тегіс көшпелілік. #BEDEVÎYET-İ SIRF: Бүтіндей бəдəуилік, жаппай тегіс көшпелілік. #BEDÎ': Ұқсасы жəне мысалы болмаған, қайран қалдыратын, əдеттен тыс ғажайып. #BEDİ: Ұқсасы жəне мысалы болмаған, қайран қалдыратын, əдеттен тыс ғажайып. #BEDÎA: Ұқсасы жəне мысалы болмаған, қайран қалдыратын, əдеттен тыс ғажайып, өнер жағынан өте ғажайып. #BEDİHÎ: Ашық, белгілі, дəлелдеуге қажет қалдырмайтындай анықтылық. #BEDİHİYAT: Анықтылық, ашықтық, ашық болу, дəлелдеуге қажет қалдырмайтындай анықтылық. #BEDİHİYAT-I HİSSİYE: Сезім мүшелерімен білінген ап-ашық ақиқаттар. #BEDİHİYE: Анықтылық, ашықтық, ашық болу, дəлелдеуге қажет қалдырмайтындай анықтылық. #BEDİHÜ'L-BUTLAN: Негізсіз екені ап-ашық белгілі, ақиқаттан тыс болғандығы өте анық. #BEDÎİYAT: 1. Қайран қалдыратын əдеміліктерді жəне ақиқаттарды ортаға шығарған ақиқаттар. 2. Өнер құндылықтарын зерттеген ілім (немесе философия) тармағы (эстетика). #BEDİR: Толған ай. * Мекке мен Мəдина қалаларының арасындағы, Хз.Пайғамбардың (асм) 320 кісілік мұсылман əскерімен 1000 кісілік Әбу Жахил басшылығындағы Құрайыш əскеріне қарсы алғашқы жəне ең маңызды ислам жеңісін нəтижелеген мүбəрак жер.

44 #BEDİR HARBİ: Мекке мен Мəдина қалаларының арасындағы, Хз.Пайғамбардың (асм) 320 кісілік мұсылман əскерімен 1000 кісілік Әбу Жахил басшылығындағы Құрайыш əскеріне қарсы алғашқы жəне ең маңызды ислам жеңісін нəтижелеген мүбəрак жер. #BEDİR MUHAREBESİ: Мекке мен Мəдина қалаларының арасындағы, Хз.Пайғамбардың (асм) 320 кісілік мұсылман əскерімен 1000 кісілік Әбу Жахил басшылығындағы Құрайыш əскеріне қарсы алғашқы жəне ең маңызды ислам жеңісін нəтижелеген мүбəрак жер. #BEDÎÜ'L-CEMAL: Сұлулықта теңдессіз, ұқсассыз. #BEDÎÜLBEYAN: Түсіндіру жəне баяндау шеберлігі теңдессіз ғажайып. #BEDÎÜ'L-BEYAN: Түсіндіру жəне баяндау шеберлігі теңдессіз ғажайып. #BEDÎÜZZAMAN: Өз заманының ғажайыбы. * Сайд Нұрси Хазіреттеріне берілген атақ. #BED-MAYE: Ахлақсыз, тексіз. #BEDRAKA-İ EFKÂR: Ой-пікір əлемінде жол көрсетуші. #BEDRE: Эгирдир көлінің жағасындағы ауылдың аты. #BEDR-İ MÜNEVVER: Жарқыраған толған ай. #BEDR-İ TAM: Толық толған ай. #BEGAYET: Шексіз дəрежеде, тым аса. #BE-GAYET: Шексіз дəрежеде, тым аса. #BEHA-İ RAHMANÎ: Әрбір нəрсені ішіне аплған Рахмет иесіне (Аллаһқа ж.ж.)тəн іс жəне туындыларныдағы жоғары құндылық пен əдемілік. #BEHAİM: Төрт аяқты хайуандар. #BEHAYA: Әдеміліктер, əшекейлер. #BEHÇET: Қуаныш, шаттық. #BEHEMEHAL: Қалай болғанда да, міндетті түрде. #BEHER: Әр, əрбір. #BEHİMAT: Хайуандар. #BEHİMÎ: Хайуани, хайуанға тəн. #BEHİMİYAT: Хайуандар. #BEHİŞT: Жəннəт. #BEHİŞT-İ GINA: Байлық жəннəті. #BEHİYE: Мəртебе, мақам, сыйлық. #BEHRE: Нəсіп, пай, үлес. #BEHREYAB: Нəсібін алған, үлесін алған. #BEHT VE HAYRET: Таң қалушылық жəне қайран қалу. #BEİS: Зиян. #BEKA: Мəңгілік, жалғасымдылық. #BEKA-ÂLÛD: Өлімнің арғы жағына өткендей, фəни дүниямен байланысын үзгендей. #BEKA-İ ÂHİRET: Ақыреттегі (о дүниядегі) мəңгілік, шексіз ақірет өмірі. #BEKA-İ DÜNYEVÎ: Дүния өмірінде қалу, дүнияда ұзақ өмір сүру. #BEKA-İ ERVAH: Рухтардың өлімсіздігі, рухтардың мəңгілігі. #BEKA-İ İLAHÎ: Аллаһтың (жж) өлімсіздігі жəне мəңгілігі. #BEKA-İ NEV'Î: Тіршілік түрлерінің өмірде қалуы, жалғасуы, өмір сүруі. #BEKA-İ RUH: Рухтың мəңгілігі. #BEKA-İ ŞAHSÎ: Тұлғаның (біреудің) өмірде қалуы, біреудің өмір сүруі. #BEKA-İ UHREVÎ: Ақыреттегі (о дүниядегі) мəңгілік, шексіз ақірет өмірі. #BEKA-İ VÜCUD: Болмыстың мəңгілігі, бар болудың жалғасымдылығы. #BEKA-YI İLAHÎ: Аллаһқа (жж) тəн мəңгілік, Аллаһтың (жж) шексіздығы. #BEKA-YI İSTİKLALİYET-İ İSLÂM: Ислам тəуелсіздігінің мəңгілігі, ислам тəуелсіздігінің жалғасымдылығы. #BEKA-YI NEV'Î: Жанды түрдің өмірде тірі қалуы. #BEKA-YI RUH: Рухтың мəңгілігі. #BEKA-İ ŞAHSÎ: Тұлғаның (біреудің) өмірде қалуы, біреудің өмір сүруі.

45 #BEKTAŞÎ: Негізгі аты Сейіт Мұхаммед Бин ибрахим Ата болған Қажы Бекташы Әулие Хазіретіне (Хж.680-773) ергендерге айтылады, одан кейінгілері бір бөлігі жаман ниеттегілердің орынсыз əрекеттерінің нəтижесінде бұл күнімізге негізгі жағдайын жоғалтқан болып жеткен. #BEKA-YI UHREVÎ: Ақыреттегі (о дүниядегі) мəңгілік, шексіз ақірет өмірі. #BEKTAŞÎLİK: Негізгі аты Сейіт Мұхаммед Бин ибрахим Ата болған Қажы Бекташы Әулие Хазіретіне (Хж.680-773) ергендерге айтылады, одан кейінгілері бір бөлігі жаман ниеттегілердің орынсыз əрекеттерінің нəтижесінде бұл күнімізге негізгі жағдайын жоғалтқан болып жеткен. #BEL': Жұту, жою #BELA: Пəлекет, апат, қиналыс. #BELÂBİL: Бұлбұлдар. #BELÂGAT: Тақырыпқа жəне көзделген мақсатқа, тыңдаушылардың жағдайына жəне заманның шарттарына ең үйлесімді, тура, орынды, көркем жəне əсерлі сөз сөйлеу шеберлігі. #BELÂGAT-I NAZMİYE: Сөйлегенде айтылатын əріп, буын жəне сөздердің, тақырып жəне тыңдаушылардың жағдайына ең ыңғайлы түрде таңдалып тізілуіндегі сөз сөйлеу шеберлігі. #BELÂHET: Ақымақтық, не жасағаның білмеушілік. #BELEĞAN: Артығымен жеткілікті дəрежеде. #BELEĞAN MÂ BELAĞ: Артығымен жеткілікті дəрежеде. #BELÎ: Ия. #BELİĞ: Тілмəрлі, шешендік иесі; (сөйлегенде) ақиқаттарға, көзделген мақсатқа жəне тыңдаушылардың жағдайына, заманның шарттарына ең ыңғайлы, көркем жəне əсерлі түрде сөз сөйлеуді білген. Шешендік өнерінде өте шебер. #BELİĞANE: Шешендікпен; көзделген мақсатқа жəне ақиқаттарға, тыңдаушылардың жағдайына, заманның шарттарына ең ыңғайлы, көркем жəне əсерлі түрде. #BELİYYAT: Бəлелер, апаттар, қиналыстар. #BELİYYE: Бəле, апат, қиыншылық, қиналыс. #BELİYYE-İ ÂMME: Жалпы халыққа келген бəле, əркімге жеткен пəлекет. #BELVA-YI AZÎME: Үлкен дерт. #BE-NAM: Мəшһүр, атақты жəне таңдаулы. #BENDE: Қызметші. #BENDENİZ: Қызметшініз. #BENÎ: Ұлдар, балалар, ұрпақтар. #BENÎ-ÂDEM: Адам ұрпақтары. #BENÎ-BEŞER: Адам ұрпақтары. #BENÎ-İSRAİL: Исраил ұрпақтары. Яхудилер. #BERAAT: Жақсы сипаттарда жоғарылық, мықтылық, қуаттылық. #BERAAT-İ İSTİHLAL: Жақсы жəне болымды бастама, жақсылықтың белгісі. #BERAATÜ'L-İSTİHLAL: Жақсы жəне болымды бастама, жақсылықтың белгісі. #BERAET: Ақталып шығу, ақталу, қылмыскер еместігі анықталу, айыпсыз деп танылу. #BERAET-İ NEBEVİYE: Пайғамбарымыздың (асм) (мұнафықтардың жала жабуынан) аяттармен ақталуы, айып тағуларының орынсыз жəне дəлелсіз екені ортаға шығуы. #BERAHİME: Үндістанда теріс дін болған Брахма дініне кіргендер. #BERAHİN: Айғақтар, дəлелдер. #BERAHİN-İ AKLİYE: Ақылға сүйенген дəлелдер. #BERAHİN-İ AKLİYE-İ KAT'İYYE: Ақылға сүйенген нақты дəлелдер. #BERAHİN-İ AKLİYE-İ KAT'İYE: Ақылға сүйенген нақты дəлелдер. #BERAHİN-İ HAŞRİYE: Хаширдің (өлгеннен кейін қайта тірілудің) ақиқатын дəлелдеген дəлелдер. #BERAHİN-İ KAT'İYYE: Нақты айғақтар, тұжырымды дəлелдер.

46 #BERAHİN-İ KAT'İYE: Нақты айғақтар, тұжырымды дəлелдер. #BERAHİN-İ KÀTIA: Нақты айғақтар, тұжырымды дəлелдер. #BERAHİN-İ LATÎFE-İ AKLİYE: Ақылға қонымды егжей-тегжейлі жəне терең мағыналы дəлелдер. #BERAHİN-İ NÜBÜVVET: Пайғамбарлықтың ақиқаттылығын дəлелдеген дəлелдер. #BERAHİN-İ SADIKA-İ KAT'İYYE: Ақиқатқа толық сай жəне нақты дəлелдер. #BERAHİN-İ SADIKA-İ KAT'İYE: Ақиқатқа толық сай жəне нақты дəлелдер. #BERAHİN-İ TEVHİD: Аллаһтың (жж) бірлігін дəлелдеген дəлелдер. #BERAHİN-İ TEVHİDİYE: Аллаһтың (жж) бірлігіне қатысты дəлелдер. #BERAHİN-İ UZMÂ: Өте үлкен жəне маңызды дəлелдер. #BERAHİN-İ VAHDET: Аллаһтың (жж) бірлігін дəлелдеген дəлелдер. #BERAT: 1. Төсбелгі, мəртебе. 2. Кепілдік. 3. Құжат, белгі. #BERAT GECESİ: Барағат түні; Аллаһтың (жж) мол рахметі жəне кешірімі болатын, дұғалар қабыл болатын қасиетті түн, хижра жыл санауы бойынша шағбан айының 15-ші түні. #BERA-YI MALÛMAT: Мағлұмат беру үшін. #BERA-YI TASHİH: Түзету үшін. #BERD: Суық, суықтық. #BERDEVAM: Жалғасу үшін. #BERED: Суық, мұз, бұршақ. #BEREKÂT: Берекеттер, молшылық, фейіздер. #BEREKÂT-I İLAHİYE: Аллаһтың (жж) берген молшылығы, жарылқауы жəне сыйлықтары. #BEREKET-İ DUA-YI NEBEVÎ: Хз. Пайғамбарымыздың (асм) дұғасындағы берекет, дұғасымен Аллаһтың (жж) тарапынан берілген молшылық, нығметтің арттуы. #BEREKET-İ İKTİSAD: Үнемділіктің берекеті; орынды қолданып, ысырап қылмаған, төгіп шашпағанға Аллаһтың (жж) беретін берекеті. #BEREKET-İ İLAHİYE: Аллаһтың (жж) берген молшылығы, жарылқауы жəне сыйлықтары. #BEREKET-İ RABBANÎ: Раббымыздың сыйлаған берекеті. #BEREKET-İ TAAM: Тағамдағы берекет; азықтағы Аллаһтың (жж) берген молшылығы. #BER-ENDAZ: 1. Егжей-тегжейлі өлшеу. 2. Бір жағына салу, жоғары көтеріп қою. #BERGSON: Бергсон Анри (1859-1927жж); Европалық философ, «интуитивизм» деп аталған фиософияның негізін салушылардың бірі. #BERGÜZİDE: Таңдаулы, таңдалынған. #BERHEM: Бірлікте, бірге, жиналу. * Аралас. #BERHEM-ZENED: Бірге араласады, бірге болады. #BERHEVA: Бостан босқа, құр бекерге, пайдасыз. #BERÎ: Таза, ешбір қоспасыз, кемшілік жəне нұқсаны болмаған. #BERK: Найзағай, жасын. #BERKARAR: Шешімді, тұрақты, ауыспалы болмаған. #BERK-ÂSÂ: Найзағай секілді. #BERK-İ HÂTIF: Көзді шағылыстырған найзағай. #BERK-İ LÂMİ': Жарқын найзағай, жарқ еткен жасын. #BERK-İ SÜYUF: Қылыштардан шыққан найзағай, қылыштың соққысы. #BERK-İ ZÂİL: Бір сəттік найзағайдың жарқылы. #BERNARD SHAW: Бернад шоу; ағылшын əдебиетшісі (1856-1950). #BERR: Жер, топырақ. #BERRÎ: Жерге тəн, жерде болғандар. #BERRİYE: Жерге тəн, жерде болғандар. #BERTARAF: Бейтарап, тарапсыз. «Bertaraf etmek» ортадан жою, кетіру. #BERVECH: Болғанындай, айнымай. #BERVECH-İ ÂTİ: Төмендегідей, айтылатын тəсіл бойынша.

47 #BERVECH-İ MUTAD: Әдеттегідей, үйреніскеніндей. #BERZAH: 1. Өткел, аралық. 2. (ауысп.) ақиқатты жанама түрде көрсеткен себеп, дəнекер. 3. Кедергі. 4. Берзақ əлемі, қабір өмірі, дүния мен ақіреттің арасы, өлген рухтардың қияметке дейін қалған рухани əлем. #BERZAH-I ESMA: (Мəн-мағынасы беймəлім жəне түрлі перделерге ұқсатып түсіндірілетін) жаратылған болмыстармен жаратушы Аллаһ (жж) арасындағы Аллаһқа (жж) тəн мүбарак есімдер дүниясы. #BERZAHÎ: Берзахқа тəн, берзахта болған, берзахтағы. #BES: Жетеді, жеткілікті. #BESAİT: Қарапайым нəрселер, бірегей болмаған нəрселер, бірлесе пайда болғандар (элементтер, атомдар). #BESALET: Ержігіттік, қаһармандық, ержүректік. #BESATET: Таза, қоспасыз. * Бірегей, біртектік, паршаларға жəне бөліктерге бөлінбеушілік жағдайда болу. #BESATET-İ EFKÂR: Зерттемеген жəне ізденбеген, ақылға жəне талдауға сүйенбеген ой-пікірлердің қарапайымдылығы, жеңіл-желпі ойлар. #BESATÎN: Бау–бақшалар. #BESATÎN-İ DAİME: Әрдайым бау–бақшалар, мəңгі бар болатын бақшалар. Жəннəт бақшалары. #BESMELE: «Бисмиллаһир-рахманир-рахим» сөзінің қысқартылған атауы. #BESMELE-İ HAYAT: Өмірінің бастапқысы, туған жылы. #BESMELE-İ HAYAT-I DÜNYEVİYE: Дүния өмірінің бастамасы. #BESMELE-İ ŞERİFE: Мүбарак (киелі) бисмилла. #BESMELEKEŞ: Бисмилласын айтушы. Бисмилламен бір іске кіріскен. #BEŞARAT: Сүйіншілеулер, қуанышты хабарлар, қуандыратын хабарлар. #BEŞARET: Сүйінші, қуанышты хабар, қайырлы хабар. #BEŞARET-İ ALEVİYE: Хз.Алидің (ра) сүйінші хабары. #BEŞARET-İ FURKANİYE: Ақ пен қараны ажыратқан Құранның сүйінші хабары. #BEŞARET-İ GAYBİYE: Ғайыптан келген сүйінші. #BEŞARET-İ KUR'ANİYE: Құранның сүйінші хабары. #BEŞARET-İ SEMAVİYE: Аллаһ (жж) тарапынан білдірілген сүйінші. #BEŞARETKÂR: Сүйінші беруші, сүйеншілеуші. #BEŞARETKÂRANE: Сүйіншілейтін түрде, сүйіншілеген түрде. #BEŞAŞET: Жайдарлы, күлімсіреген бейнеде. #BEŞER: Адам. #BEŞERÎ: Адамға тəн, адаммен қатысты; адамдағы. #BEŞERİYET: Адамдық. #BEŞÎR: Сүйіншілеген, сүйінші берген. #BEŞÛŞ: Жайдары, жарқын жүзді. #BETAET: Жалқаулық, жайбасарлық, енжарлық. #BETALET: Бос сандалушылық, қаңғырушылық, бостан бос жүрушілік. #BEVL: Несеп, зəр, сідік. #BEY': Сату. #BEY' U ŞİRA: Алып-сату, алыс-беріс. #BEYAN: Баяндау, ашықтау, түсіндіру. #BEYANAT: 1. Баяндаулар, ашықтамалар. 2. Көзделген мақсат, тақырып жəне тыңдаушыларға өте орынды, тура жəне көркем сөз сөйлеу. #BEYANAT-I ÂYÂT-I KUR'ANİYE: Құран аяттарындағы ашықтамалар. #BEYANAT-I FURKANİYE: Фурхан (ақ пен қараны ажыратушы болған) Құранның баяндауы. #BEYANAT-I HAKİKİYE: Тура жəне шындыққа сай баяндаулары. #BEYANAT-I HÂRİKA: Таңғажайып ашықтамалар мен баяндамалар. #BEYANAT-I KEVNİYE: Жаратылған болмысқа қатысты ашықтамалар. #BEYANAT-I KUR'ANİYE: Құранның əкелген баяндамалар. #BEYANAT-I MEDHİYE: Мадақтаған баяндамалар. #BEYANAT-I MUHAMMEDİYE: Хз. Мұхамметтің (асм) жасаған баяндамасы.

48 #BEYANAT-I SÂBIKA: Жоғарыда айтылған ашықтамалар, түсіндірулер. #BEYAN-I HÂL: Жағдайын түсіндіру. #BEYAN-I KUR'AN: Құранның баяндау тəрізі, Құранның теңдессіз түсіндіру тəрізі. Құранның ақиқаттарды ашықтап түсіндіруі. #BEYAN-I KUR'ANÎ: Құранға тəн теңдессіз түсіндіру тəсілі. #BEYDER: Қырман. #BEYGİR: Жүк тасуға жəне арбаға жегуге арналған мініс аты. #BEYHAKÎ: (Хж.384-458; мил. 994-1066) Хорасандық атақты фиких жəне хадис ғалымы. Негізгі аты Әбубəкір Ахмет бин Хүсейн. #BEYHUDE: Бос жерге, пайдасыз, бостан босқа. #BEYİT: Өлеңнің екі жолы. #BEYN: Ара, арасында, ортасында. #BEYNE-BEYNE: Екеуінің ортасы. #BEYNE'L-ECRAM: Жұлдыздардың арасында. #BEYNE'L-ENBİYA: Пайғамбарлардың арасында. #BEYNE'L-EVLİYA: Әулиелердің арасында. #BEYNE'L-İSLÂM: Мұсылмандардың арасында. #BEYNE'L-ULEMA: Ғалымдардың арасында. #BEYNELMİLEL: Ұлттар ара-қатынасы, халықаралық. #BEYNE'N-NÂS: Адамдардың арасында. #BEYNE'S-SELEF: Мұсылмандардың алғашқы кезеңдерінде өмір сүрген алғашқы үш буындағы Мұсылмандардың арасы: (бұл үш буын) 1. Сахабалар. 2. Табиғиндер. 3. Тебе Табиғиндер. #BEYNE'S-SEMA VE'L-ARZ: Аспан мен жердің арасы. #BEYT: Үй, сарай, пəтер. * Өлеңнің екі жолы. #BEYT-İ KIYMETDARÎ: Қымбатты екі шумақты өлең. #BEYT-İ KIYMETTARÎ: Қымбатты екі шумақты өлең. #BEYTÜ'L-MAKDİS: «Әл-Ақса Мешіті» деп те айтылады. Йерусалим қаласындағы Мұсылмандарға да, Христиандарға да, Яхудилерге де қасиетті мекен саналатын құлшылық орны. Хз.Мұхаммед (асм) қасиетті Миғраж түнінде өте қысқа мерзімде Меккеден осы Ирусалимдегі Бейтул-Мақдиске пырақпен əкелініп, барлық пайғамбарлармен бірге екі ракағат намаз оқыған мешіт. #BEYTÜŞŞEBAB: Ван уəлаятына қарайтын аймақ. #BEYYİN: Анық. Айқындылық. Айдай анық. Күн секілді ашық дəлел. #BEYYİNAT: Дəлелдер. #BEYZA: Ақ. #BEZL: Аямастан беру. Молынан беру. #BEZL Ü GAYRET: Мырзалықпен қолындағы барын беру (bezl) жəне бүкіл күш қайратпен еңбек ету (gayret). #BEZL-İ CAN: Жанын, өмірін аямастан беру. #BEZL-İ VÜCUD: Бүкіл болмысын (өмірін) аямастан беру, пида ету. #BEZR: Тұқым, дəн. #Bİ-HÜRMETİ'L-KUR'ANİ'L-MÜBİN: Бүкіл ақиқаттарды ашықтаған Құранның құрметіне. #BİHÜRMETİ'L-KUR'ANİ'L-MÜBİN: Бүкіл ақиқаттарды ашықтаған Құранның құрметіне. #BÎAMAN: Рахымсыз, мейірімсіз. #BİAT: Біреудің билігіне жəне басшылығына адалдығынды білдірту немесе оған мойынсұну. #BİAYNELYAKÎN: Көзбен көргендей айқындылық. #BİAYNİHÎ: Дəлме-дəл, айнымайтын. #BÎBAHA: Баға жетпес, өте құнды. #BÎBEHRE: Нəсіпсіз, нəсіптен мақұрым, үлессіз; хабарсыз. #BİCÛ: «Ізде», «сұра» деген бұйрық ретінде айтылады. #BÎÇARE: Бишара, шарасыз.

49 #BİD'A: 1. Кейіннен шығарылған əдеттер. 2. Діннің негізінде болмаса да дінге кіргізілген жəне дін өміріне зияны тиген пікірлер, ойлар, сенімдер, көзқарастар, ғибадаттар, іс-əрекеттер мен күнделікті тіршіліктегі өзгерістер жəне жаңалықтар. #BİDÂA: Байлық, білім байлығы. #BÎDÂD: Залымдық, əділетсіздік, қорлық жасау, ақысын бермеу. #BİD'A-İ HASENE: Діннің негізінде болмаумен бірге Хз.Мұхаммедтің (асм) сүннеттеріне, діндегі қалыптасқан қағидаларға қайшылығы болмаған, көркем жəне пайдалы болған зікір, дұға жəне кейбір əрекет түріндегі жаңалықтар мен өзгерістер, жақсы, болымды жаңа тəсілдер жəне формалар. #BÎDAR: Ояулы, ояну, есін жинау. #BİD'AT: 1. Кейіннен шығарылған əдеттер. 2. Діннің негізінде болмаса да дінге кіргізілген жəне дін өміріне зияны тиген пікірлер, ойлар, сенімдер, көзқарастар, ғибадаттар, іс-əрекеттер мен күнделікті тіршіліктегі өзгерістер жəне жаңалықтар. #BİD'ATKÂR: Дін өміріне зиян беретін жаңалықтар пен өзгерістер қолдаушысы, діни реформатор. #BİD'ATKÂRANE: Бидағатшы секілді, дінге зиянды жаңалықтар мен өзгерістерге тараптар болатын түрде. #BİD'ATÜZZAMAN: Сол заманның қалыптасқан түсінігіне жат, таң қалдыратын, сол заманның деңгейіннен жоғары болған. #BİDAYET: Бастапқы, əуелгі. #BİDAYETEN: Бастапқы болып, бірінші болып, əу баста. #BİDAYET-İ EMR: Істің бастапқысы. #BİDAYET-İ HAL: Халдің бастапқысында, ең басындағы жағдай. #BİDAYET-İ HAL’: (2 ші Абдулхамиттің) тақтан түсірілу (hal’) оқиғасының алғашқы уақыттары. #BİDAYET-İ HAYAT: Алғашқы бастапқы өмірі. #BİDAYET-İ HİLKAT: Жаратылыстың бастамасы, алғашқы жаратылыс. #BİDAYET-İ HÜRRİYET: Османлы мемлекетінің 2-ші Мешрутиет дəуірінің алғашқы уақыттары. #BİDAYET-İ İCADINDA: Алғашқы жаратылысында. #BİDAYET-İ İNKILABIMIZDAN: Төңкерісіміздің алғашқы уақытынан. #BİDAYET-İ İSLÂM: Ислам дінінің бастапқы кезеңінде. #BİDAYET-İ İSLÂMİYET: Исламиеттің бас кезінде, ислам дінінің алғашқы уақытында. #BİDAYET-İ NÜBÜVVET:Пайғамбарлықтың басталған кезі. #BİDAYET-İ VAHİY: Уахидің басталуында, Аллаһ(жж) тарапынан Жебрейл (ас) мен пайғамбарымызға Құранның түсіріле бастауының алғашқы замандары. #BÎEMAN: Рахымсыз, мейірімсіз. #BÎFASAL: Білексіз, буынсыз (яғни, орасан үлкен мақлұқ мағынасында). #BÎFÜTUR: Ерінбейтін, қайрат көрсетуде жəне еңбек етуде енжарлық көрсетпеген. #BÎGANE: 1. Немқұрайды, селқос, немкетті. 2. Бөтендік, жаттық, бөгде. #BİGAYR-I HİSAB: Есепсіз, сансыз. #BÎGÜNAH: Күнəсіз, айыпсыз, жазықсыз, бейкүнə. #BÎHABER: Хабарсыз. #BÎHAD: Шексіз. #BÎHADD: Шексіз. #BİHAKKALYAKÎN: Тікелей көзбен көріп, ішкі жəне сыртқы сезімдерімен сезініп қолға ұстағандай анық білген ілім. #BİHAKKI ESMAİKE'L-HÜSNA: (Ия, Аллаһ!) Сенің Көркем Есімдерінің хақысы үшін (дұғамды қабыл ет!). #Bİ-HAKKI HABİBİKE'L-EKREM: (Ия, Раббым!) Сенің өте жақсы көрген ең қымбатты құлың болған Хз.Мұхаммедтің (асм) құрметіне (дұғамды қабыл ет!).

50 #BİHAKKI HABİBİKE'L-EKREM: (Ия, Раббым!) Сенің өте жақсы көрген ең қымбатты құлың болған Хз.Мұхаммедтің (асм) құрметіне (дұғамды қабыл ет!). #Bİ-HAKKI İSMİKE'L-AZÎM: (Ия Раббым!) Ұлық есімдерінің құрметі үшін (дұғамды қабыл ет!). #BİHAKKI İSMİKE'L-AZÎM: (Ия Раббым!) Ұлық есімдерінің құрметі үшін (дұғамды қабыл ет!). #Bİ-HAKKI KUR'ANİ'L-HAKÎM: Ілім мен хикметтің бұлағы (hakim) Құранның құрметі үшін. #BİHAKKI KUR'ANİ'L-HAKÎM: Ілім мен хикметтің бұлағы (hakim) Құранның құрметі үшін. #Bİ-HAKKIN: Толығымен, түгелімен, бүтіндей. #Bİ-HAMDİHÎ VE'L-MİNNE: Мадақ пен борыштарлық тек Аллаһқа (жж) ғана болсын. #BİHAMDİHÎ VE'L-MİNNE: Мадақ пен борыштарлық тек Аллаһқа (жж) ғана болсын. #BİHASEBİ'L-HİKMET: (Аллаһқа ж.ж. тəн) хикметпен, хикмет керектіргесін. #BİHASEBİL'ÂDE: Әдет түрінен, əдет ретінде қабылдап. #BİHASEBİ'L-ÂDE: Әдет түрінен, əдет ретінде қабылдап. #BİHAVLİLLAH: Аллаһтың (жж) күші жəне қуатымен. #BÎHEMTA: Теңдессіз, ұқсасы жəне теңі болмаған. #BÎHİSAB: Есепсіз, сансыз. #BÎHESAB: Есепсіз, сансыз. #BÎHİCAB: Кедергісіз, пердесіз, (ауысп.) араға кедергі немесе себеп кірместен, тікелей. #BÎHOŞ: Жақсы емес, ұнамды емес, əдемі болмаған. #BÎHUŞ: Ақылсыз, есерсоқ. #BİHÜRMETİ HABİBİKE'R-RAZİYYİ'L-MARZÎ: (Ия, Раббым!) Сен одан разы болған жəне Ол да сеннен разы болған, ең сүйікті құлың жəне пайғамбарынның (Хз.Мұхаммедтің а.с.м.) құрметіне (дұғамды қабыл ет!). #BÎ-İHTİYAREM: Еркімнен тыс, өз еркімде емес. #BİİLMELYAKÎN: Қуатты ілімге жəне пікірге сүйенген айқындылық. #BÎ-İNSAF: Ынсапсыз, мейірімсіз, аямайтын. #BÎİNSAF: Ынсапсыз, мейірімсіз, аямайтын. #BÎİŞTİBAH: Күмəнсіз, шүбəсіз. #BİİZNİLLAH: Аллаһтың (жж) рұқсатымен. #BİİZNİLLAH-İ TEÂLÂ: Аллаһ Тағаланың (жж) рұқсатымен. #BÎKÂR: Табыссыз, табысы болмаған, іссіз. #BÎKARAR: Тұрақсыз, тынышсыз. * Өткінші, жалғаспайтын, өзгерген. #BÎKEDER: Қайғысыз, қиналыссыз, қайғысыз. #BÎKES: Ешкімсіз, жалғыз басты. #BÎKESEM: Ешкімсізбін, жалғыз бастымын. #BİKÜLL-İ İHSAN: Барлық сыйлық жəне нығметтердің түр-түрімен. #BİKÜLL-İ LİSAN: Тілдердің əр түрлісімен. #BİKÜN TÖVBE: Тəубе ет!. #BİLÂ-ADDİN: Сансыз. #BİLÂD: Өлкелер, қалалар, мемлекеттер. #BİLÂD-I ARAB: Араб жерлері, Араб өлкелері. #BİLÂD-I İSLÂMİYE: Ислам аймақтары, Мұсылман өлкелер. #BİLÂ-FAİDE: Пайдасыз. #BİLÂ-FÂSILA: Үзіліссіз, ұдайы, тоқтаусыз. #BİLÂ-GALAT: Жаңылыссыз. #BİLÂ-GAYET: Шексіз. #BİLÂ-HADDİN: Шексіз. #BİLÂ-HALT: Араластырмастан. #BİLÂHARE: Кейін, кейіннен, соңыра, соңында. #BİLÂ-HİCAB: Шегінбестен, жасырмастан, қысылмастан.