tripitaka_73

พระสุตตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย พุทธวงศ เลม ๙ ภาค ๒ - หนา ที่ 191 ๗. การทเ่ี ครื่องพันธนาการขาดหลดุ ไดเ อง เปน บุพนมิ ติ แหงการตัดอัสมิมานะ ๘. การปราศจากโรคทุกอยา งของมหาชนเปน บพุ นมิ ิต แหง การไดผลแหง สัจจะ ๔ ๙. การเหน็ รปู ของคนตาบอดแตก ําเนดิ เปน บุพนมิ ติ แหง การไดทิพยจกั ษุ ๑๐. การไดย ินเสยี งของคนหูหนวก เปน บุพนมิ ิต แหงการไดท พิ -โสตธาตุ ๑๑. การเกิดอนสุ สตขิ องคนใบแ ตก ําเนดิ เปน บพุ นมิ ติ แหงการไดส ตปิ ฏฐาน ๔ ๑๒. การเดนิ ไปไดด ว ยเทาของคนขาพกิ าร เปน บุพนมิ ิต แหง การไดอทิ ธิบาท ๔ ๑๓. การกลับมาสูท าเรือสุปฏฏนะไดเ องของเรือทไี่ ปตา งประเทศ เปนบพุ นมิ ติ แหง การบรรลุปฏิสัมภิทา ๔ ๑๔. การรงุ โรจนไ ดเ องของรตั นะทงั้ หลาย เปน บพุ นิมิต แหง การไดแ สงสวา งในธรรม ๑๕. การดบั ของไฟในนรก เปน บพุ นมิ ิต แหงการดบั ไฟ ๑๑ กอง ๑๖. การไมไหลแหง น้ําในแมนํ้าท้ังหลาย เปน บุพนิมติ แหงการไดจ ตุเวสารชั ญาณ ๑๗. แสงสวา งในโลกนั ตรกิ นรก เปน บุพนมิ ิต แหงการกาํ จัดความมดื คืออวิชชา แลวเหน็ แสงสวา งดว ยญาณ ๑๘. ความท่มี หาสมุทรมนี า้ํ อรอ ย เปน บุพนิมติ แหงความท่ธี รรมวนิ ัยมีรสเดยี ว คอื รสพระนิพพาน

พระสุตตันตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย พทุ ธวงศ เลม ๙ ภาค ๒ - หนา ที่ 192 ๑๙. ความไมพ ัดแหงลม เปน บุพนิมติ แหงการทาํ ลายทฏิ ฐิ ๖๒ ๒๐. ความท่ีตนไมท้งั หลายออกดอกบาน เปน บุพนมิ ิต แหงความที่ธรรมวนิ ัยออกดอกบาน โดยดอกคอื วมิ ุตติ ๒๑. ความจรสั แสงยิ่งของดวงจันทร เปน บุพนมิ ติ แหง ความท่ีพระองคเปนทรี่ กั ใครของคนเปนอันมาก ๒๒. ความทด่ี วงอาทิตยส กุ ใสแตไมรอ นแรง เปน บพุ นิมติ แหงความเกิดขึ้นแหงความสขุ กายสุขใจ ๒๓. การโผบินจากทอ งฟาเปนตนสแู ผนดินของฝงู นก เปน บพุ นมิ ติแหงการฟง พระโอวาทแลว ถึงสรณะดวยชวี ิตของมหาชน ๒๔. การตกลงมาแหง เมฆฝน ทเี่ ปน ไปในทวปี ท้ัง ๔ หา ใหญ เปนบพุ นมิ ิต แหง ฝนคอื ธรรมขนาดใหญ ๒๕. การอยูใ นภพของตนๆ ระเรงิ เลนดว ยการฟอนราํ เปน ตน ของเทวดาทั้งหลาย เปน บพุ นิมิต แหงการทรงบรรลุความเปนพระพุทธเจา แลวทรงเปลงพระอุทาน ๒๖. การเปด ไดเองของประตเู ลก็ และบานประตูใหญ เปน บุพนมิ ิตแหงการเปด ประตูคอื มรรคมอี งค ๘ ๒๗. ความไมม คี วามหิวบีบคัน้ เปน บุพนมิ ิต แหงการไดอมตะดว ยกายคตาสติ ๒๘. ความไมม ีความระหายบีบค้ัน เปน บุพนมิ ิต แหงความมคี วามสขุ โดยสุขในวิมุตติ ๒๙. ความไดเ มตตาจิตของผมู ีเวรทัง้ หลาย เปน บพุ นมิ ติ แหงการไดพ รหมวหิ าร ๔

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขุททกนกิ าย พทุ ธวงศ เลม ๙ ภาค ๒ - หนาท่ี 193 ๓๐. ความทห่ี ม่นื โลกธาตุ มีธงคนั หน่ึงเปนมาลัย เปน บุพนมิ ติแหงความทีพ่ ระศาสนามีธงอรยิ ะเปน มาลยั ๓๑-๓๒. สว นคณุ วเิ ศษท่ีเหลอื พึงทราบวา เปน บุพนมิ ติ แหง การไดพ ุทธคุณท่เี หลอื . ครงั้ นนั้ พระทปี ง กรราชกมุ าร ถกู บาํ เรอดว ยสมบตั ิใหญ ทรงจําเรญิวัยโดยลําดบั เสวยสิริราชยบ นปราสาท ๓ หลงั ท่เี หมาะแกฤ ดูท้งั ๓ ดง่ั เสวยสิริในเทวโลก สมัยเสดจ็ ไปทรงกฬี าในพระราชอทุ ยาน ทรงเหน็ เทวทูต ๓ คือคนแก คนเจบ็ และคนตาย ตามลําดบั ทรงเกิดความสลดพระหฤทัย เสดจ็กลับเขา สูกรุงรมั มวดี ครัน้ เสดจ็ เขาพระนครแลว คร้งั ที่ ๔ รบั สัง่ เรยี กนายหตั ถาจารย ตรสั กะเขาวา พอเอย เราจักออกไปชมพระราชอุทยาน ทา นจงเตรียมยานคอื ชา งไวใหพ รอม เขาทลู รับวา พระเจาขา แลว ก็จดั เตรียมชาง๘๔,๐๐๐ เชอื ก คร้งั น้ัน เทพบุตรช่อื วิสสุกรรม ก็ชวยประดบั พระโพธสิ ตั วผูท รงผา หม ผานงุ ยอมสตี า งๆ สวมกําไลมกุ ดาหารตน แขน ทรงกําไลพระกรทองมงกุฏและกุณฑลประดบั ดวยรัตนะ ๙ อนั งาม พระเมาลีประดับดว ยมาลัยดอกไมหอมอยา งยงิ่ ขณะน้นั พระทปี ง กรราชกมุ าร อันชาง ๘๔,๐๐๐ เชือกแวดลอ มแลวเหมือนเทพกุมาร เสด็จขึน้ ทรงคอขา งตน อันหมูพ ลหมูใหญห อมลอมแลว เสดจ็เขาพระราชอทุ ยานที่ใหเกดิ ความร่ืนรมย ลงจากคอชา งแลว เสดจ็ ตรวจพระราชอทุ ยานนนั้ ประทับนงั่ เหนอื พ้นื ศิลา เปน ที่เยน็ พระหฤทัยพระองคเอง งามนาชมอยางยิง่ ทรงเกิดจติ คิดจะทรงผนวช ทนั ใดนนั้ เอง ทา วมหาพรหมผูเปนพระขณี าสพในช้นั สุทธาวาส ถือสมณบรขิ าร ๘ มาปรากฏในคลองจกั ษุของพระมหาบรุ ษุ .

พระสุตตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย พทุ ธวงศ เลม ๙ ภาค ๒ - หนาที่ 194 พระมหาบุรษุ ทรงเหน็ มหาพรหมขณี าสพนนั้ ตรัสถามวา น้อี ะไร ทรงสดบั วา สมณบรขิ าร ก็ทรงเปลื้องเครอ่ื งประดบั ประทานไวในมือพนกั งานผูรกั ษาเรอื นคลงั เครื่องประดับ ทรงถือพระขรรคม งคลทรงตดั พระเกศาพรอมดวยพระมงกุฏ ทรงเหวีย่ งไปในอากาศกลางหาว ขณะนน้ั ทาวสกั กะเทวราชทรงเอาผอบทองรบั พระเกสาและพระมงกุฏนั้นไว ทรงทาํ เปนมงกุฏเจดียสาํ เรจ็ดวยแกวมณสี ดี อกอนิ ทนลิ ขนาด ๓ โยชน เหนือยอดขนุ เขาสิเนรุ ครัง้ นั้นพระมหาบุรษุ ทรงครองผา กาสาวะ ธงชัยแหงพระอรหตั ท่ีเทวดาถวาย ทรงเหวย่ี งคูผา [คือผา นงุ ผา หม] ไปในอากาศ พรหมก็ทรงรับผา นน้ั ทรงทาํ เปนเจดียทสี่ ําเร็จดว ยรตั นะท้งั หมด ขนาด ๑๒ โยชน ในพรหมโลก. กบ็ รุ ุษ ๑โกฏิ บวชตามเสดจ็ พระทปี งกรราชกุมาร ซ่งึ กาํ ลังทรงผนวช พระโพธสิ ัตวซึ่งบรษิ ัทนัน้ หอมลอมแลวไดทรงบาํ เพ็ญปธานจริยา ประพฤตคิ วามเพียร ๑๐เดือน ตอ มา เพ็ญกลางเดือนวิสาขะ เสด็จเขา ไปบิณฑบาต ยงั นครแหง หนง่ึ . เลากันวา มนษุ ยท ้งั หลายในนครน้ัน หุงขา วมธปุ ายาสไมมนี ้าํ เพอ่ืทําสังเวยเทวดาในวนั นน้ั แตมนุษยท ัง้ หลายไดถ วายแดพ ระมหาสตั วพระองคนัน้ พรอมทง้ั บรษิ ทั ที่เสด็จเขาไปบิณฑบาต ขา วมธุปยาสไมม นี า้ํ กเ็ พยี งพอแกภ กิ ษุทงั้ หมดนบั โกฏิ แตใ นบาตรของพระมหาบุรษุ เทวดาทง้ั หลายใสทิพโอชะลงไป พระมหาบรุ ษุ คร้ันเสวยมธุปายาสนัน้ แลว ก็ทรงพกั กลางวนัณ ปาสาละ ในพระราชอทุ ยานน้ันเอง เวลาเย็นทรงออกจากทเี่ รนแลว ก็ทรงสละคณะ ทรงรบั หญา ๘ กาํ ท่ี อาชีวก ชื่อ สุนันทะ ถวายแลว เสดจ็ ไปยงั โคนตน ไมส ําหรับตรสั รู ช่อื ปปผลิ คอื ไมเ ลยี บ ทรงปูลาดหญาประทับนัง่ขัดสมาธิเอาตนไมตรสั รขู นาด ๙๐ ศอกไวเ บ้อื งพระปฤษฎางค ทรงอธษิ ฐานความเพยี รมีองค ๔ ประทบั นงั่ ณ โคนโพธิพฤกษ ตอ นัน้ กท็ รงกําจดั พลของมาร

พระสตุ ตันตปฎก ขุททกนกิ าย พทุ ธวงศ เลม ๙ ภาค ๒ - หนา ที่ 195ณ ราตรปี ฐมยาม ทรงระลึกบุพเพนวิ าสญาณ มชั ฌมิ ยาม ทรงชําระทพิ ยจักษุปจฉิมยาม ทรงพจิ ารณาปจ จยาการทงั้ อนุโลมทง้ั ปฏโิ ลม ทรงเขาจตุตถฌานมีอานาปานสตเิ ปน อารมณ ออกจากจตุตถฌานนั้นแลว ทรงหยัง่ ลงในขันธ ๕ทรงเห็นลกั ษณะ ๕๐ ถวน โดยอุทยัพพยญาณ ทรงเจริญวปิ ส สนา จนถึงโคตรภญู าณ เวลาอรณุ อทุ ยั ก็ทรงแทงตลอดพุทธคณุ ท้งั ส้ินดว ยอริยมรรคทรงบรรลือพทุ ธสหี นาท ทรงยับยง้ั อยูใกลตนโพธิพ์ ฤกษต ลอด ๗ สัปดาห ทรงประกาศพระธรรมจกั ร ณ สุนันทาราม ดวยทรงปฏญิ ญารบั อาราธนาแสดงธรรมของพรหม ทรงยังเทวดาและมนษุ ยรอ ยโกฏิใหดม่ื อมฤตธรรม ทรงหลงั่ฝนคือธรรม เหมอื นมหาเมฆทง้ั ๔ ทวีป เสด็จจาริกทว่ั ชนบท ปลดเปล้อื งมหาชนใหพ น จากเคร่ืองพันธนาการ. ไดยนิ วา คร้ังน้ัน สุเมธบณั ฑิต ยบั ยง้ั อยดู วยสุขในสมาบัติ ไมเห็นนมิ ติ เหลาน้ัน ไมเห็นนิมติ แหงการไหวของแผน ดิน ดวยเหตุนนั้ จึงตรสั วา เมือ่ เราประสบความสาํ เรจ็ เปน ผชู าํ นาญใน ศาสนาอยา งนี้ พระชนิ เจาผูน าํ โลก พระนามวา ทปี ง กร ก็เสด็จอบุ ัติ. เรามวั เอบิ อ่ิมดว ยความยินดใี นฌานเสยี จงึ ไม ไดเห็นนิมิต ๔ ในการเสดจ็ อุบตั ิ การประสตู ิ การ ตรัสรู การแสดงธรรม. แกอรรถ ทรงแสดงคําทพี่ ึงตรัส ณ บัดนี้ ดวยบทวา เอว ในคาถาน้ัน. บทวาเม แปลวา เมอ่ื เรา. บทวา สทิ ธฺ ปิ ฺปตตฺ สฺส ไดแก ถึงความสําเร็จอภญิ ญา

พระสุตตันตปฎก ขทุ ทกนิกาย พทุ ธวงศ เลม ๙ ภาค ๒ - หนา ท่ี 196๕. บทวา วสีภูตสสฺ ไดแ ก เปนผชู ํานาญแลว อธิบายวา ถงึ ความเปน ผูเชี่ยวชาญ. บทวา สาสเน ไดแก ในศาสนาของดาบสผอู าศยั ความสงัด. ฉฏั ฐีวภิ ัตตพิ ึงเห็นวา ใชในลักษณะอนาทระ. บทวา ชิโน ไดแ ก ช่อื วา ชนิ ะเพราะชนะขา ศึกคือกิเลส. บทวา อปุ ฺปชฺชนเฺ ต ไดแ ก ในการถือปฏิสนธิ. บทวา ชายนเฺ ตไดแ ก ในการประสตู จิ ากพระครรภพ ระมารดา. บทวา พุชฌฺ นฺเต ไดแก ในการตรัสรพู ระอนุตตรสมั มาสมั โพธิญาณ. บทวา ธมมฺ เทสเน ไดแ ก ในการประกาศพระธรรมจักร. บทวา จตโุ ร นมิ ิตเฺ ต ไดแ ก นิมิต ๔. อธบิ ายวานมิ ติ มีหมนื่ โลกธาตไุ หวเปนตน ในฐานะ ๔ คอื ถอื ปฏสิ นธิ ประสตู ิ ตรสั รูและประกาศพระธรรมจกั ร ผูทกั ทวงในขอน้กี ลาววา นมิ ติ เหลานน้ั มมี ากเหตุไรจึงตรสั วา นิมิต ๔ ไมสมควรมิใชห รอื . ตอบวา ไมส มควร หากวานมิ ติ เหลา นั้นมีมาก แตตรสั วา นมิ ติ ๔ เพราะเปน ไปในฐานะ ๔. บทวานาทฺทส ไดแก นาทฺทสึ แปลวา ไมไ ดเ ห็นแลว. บดั นี้เมื่อทรงแสดงเหตุในการไมเห็นนมิ ติ ๔ นัน้ จึงตรัสวา มวั เอิบอิม่ ดวยความยนิ ดีในฌาน ดงั น้ี.คาํ วา ฌานรติ นี้ เปน ชือ่ ของสุขในสมาบตั ิ อธบิ ายวา ไมไ ดเหน็ นมิ ิตเหลาน้นั เพราะเพยี บพรอมอยดู วยความยนิ ดใี นฌาน. ก็สมัยนั้น พระทีปง กรทศพล อันพระขณี าสพสแ่ี สนรูปแวดลอ มแลว เสดจ็ จาริกไปตามลําดบั ก็ลนุ ครชื่อ รัมมะ ทน่ี า รน่ื รมยอยางยง่ิ ประ-ทบั อยู ณ พระสุทัสสนมหาวหิ าร ชาวรัมมนครฟงขา ววา ไดยินวา พระทีปงกรทศพลทรงบรรลพุ ระอนตุ ตรสัมมาสัมโพธญิ าณ ประกาศพระธรรมจักรอนั ประเสรฐิ แลว เสดจ็ จาริกมาโดยลาํ ดบั ถงึ รัมมนคร แลว ประทบั อยู ณพระสทุ ัสสนมหาวิหาร กถ็ อื เอาเภสชั มีเนยเปนตน ฉันอาหารเชาแลว ก็

พระสุตตนั ตปฎ ก ขุททกนกิ าย พุทธวงศ เลม ๙ ภาค ๒ - หนาที่ 197หมผาอนั สะอาด ถอื ดอกไมธูปและของหอม เขา ไปเฝาพระพทุ ธเจา ครนั้ เฝาแลว ก็ถวายบังคม บชู าดว ยดอกไมเปนตน นัง่ ณ ทส่ี มควรสวนหนึ่ง ฟงธรรมกถาอันไพเราะยง่ิ นิมนตพ ระผูมพี ระภาคเจา เพ่อื เสวยในวันรุงขนึ้ ลกุจากท่ีนั่งแลว ทาํ ประทักษิณพระทศพลแลวกลับไป. วนั รงุ ขนึ้ ชาวเมอื งเหลา นั้น กจ็ ดั อสทสิ มหาทาน สรางมณฑปมุงบังดว ยดอกบวั ขาบ อันไรมลทินและนา รกั ประพรมดว ยของหอม ๘ ชนิดโรยดอกไมหอมครบ ๕ ทัง้ ขา วตอก ตัง้ หมอ น้าํ เต็มดว ยน้าํ เยน็ อรอยไว ๔มุม มณฑปปด ดวยในตอง ผกู เพดานผา งามนา ชมอยางย่ิง เสมอื นดอกชะบา ไวบนมณฑป ประดบั ดว ยดาวทอง ดาวแกวมณแี ละดาวเงิน หอยพวงของหอมพวงดอกไมพวงใบไมแ ละพวงรตั นะ สะเดาะวันเคราะหรา ยดวยธูปทัง้ หลาย และทํารมั มนครที่นารื่นรมยนน้ั ใหส ะอาดสะอา นทั่วทง้ั นคร ต้ังตนกลวยพรอมทั้งผลและหมอ เตม็ น้าํ ประดบั ดวยดอกไม และยกธงประฏากทง้ั หลายหลากๆ สี ลอมดว ยกาํ แพงผา มานท้ังสองขางถนนใหญ ตกแตงทางเสด็จมาของพระทปี งกรทศพล ใสด นิ ฝนุ ตรงทน่ี ้ําเซาะ ถมตรงที่เปน ตม ทาํ ท่ขี รุ-ขระใหเ รียบ โรยดวยทรายท่ีเสมอื นมุกดา โรยดว ยดอกไมครบ ๕ ท้งั ขา วตอกจัดหนทาง ท่มี ีตน กลว ยตน หมากพรอมท้ังผลไว. สมัยนั้น สเุ มธดาบสโลดขน้ึ จากอาศรมของตนเหาะไปทางอากาศสวนเบอื้ งบนของมนุษยช าวรมั มนครเหลานนั้ เห็นพวกเขากําลงั แผว ถางทางและตกแตงกัน ก็คดิ วา เหตุอะไรหนอ ลงจากอากาศทัง้ ทค่ี นเหน็ กันหมด ยนื ณท่สี มควรสว นหน่งึ ถามคนเหลา น้ันวา ทา นผูเจรญิ พวกทานแผวถางทางนี้เพอ่ื ประโยชนอะไรดังนี้ ดวยเหตุนั้น จึงตรัสวา

พระสุตตันตปฎ ก ขุททกนิกาย พทุ ธวงศ เลม ๙ ภาค ๒ - หนา ท่ี 198 มนษุ ยท ้งั หลาย แถบถนิ่ ปจ จนั ตประเทศนิมนตพระตถาคตแลว มใี จเบกิ บาน ชว ยกนั แผว ถางหนทางเสด็จมาของพระองค. สมยั น้ัน เราออกจากอาศรมของตน สลัดผาเปลอื กไมเ หาะไปในบดั นั้น. เห็นคนทเี่ กิดความโสมนสั ยนิ ดีรา เรงิ บันเทิงใจแลว ก็ลงจากทองฟา ถามมนษุ ยท ัง้ หลายไปทันท.ี มหาชนผเู กดิ ความโสมนัส ยนิ ดีราเรงิ บนั เทิงใจแลว พวกทานแผวถางหนทางเพอื่ ใคร. แกอรรถ บรรดาบทเหลา น้ัน บทวา ปจจฺ นตฺ เทสวสิ เย ไดแ ก ชนบททเี่ ขา ใจกันวา ปจจันตประเทศอยขู า งหนง่ึ ของมชั ฌมิ ประเทศนน่ั เอง. บทวา ตสสฺอาคมน มคคฺ  ความวา หนทางทีพ่ ระองคพ งึ เสด็จมา. บทวา อห เตนสมเยน ไดแก ในสมัยนัน้ เรา. คาํ น้เี ปน ตตยิ าวภิ ัตตพิ งึ เห็นวา ลงในอรรถสตั ตมวี ภิ ตั ต.ิ บทวา สกสสฺ มา ไดแ ก ออกจากอาศรมบทของตน. บทวาธนุ นโฺ ต แปลวา สลัดท้งิ . พึงทราบวา สองบทน้ีวา เตน สมเยน และตทา เชอื่ มความกบั กริ ิยา ออกไป ของบทตน และกิรยิ าไปของบทหลัง เพราะมคี วามอยางเดยี วกัน. นอกจากน้ี ก็ไมพ น โทษคือการกลา วซาํ้ . บทวา ตทาแปลวา ในสมยั นน้ั . บทวา เวทชาต ไดแ ก เกิดโสมนสั เอง. ๓ บทน้วี า ตฏุ ฐ หฏปโมทติ  เปนไวพจนข องกนั และกัน แสดงความของกันและกัน. อีกอยา ง

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย พุทธวงศ เลม ๙ ภาค ๒ - หนาท่ี 199หนงึ่ ยนิ ดีดว ยสขุ ราเริงดว ยปต ิ บันเทิงใจดวยปราโมช. บทวา โอโรหิตวฺ านแปลวา ลงแลว . บทวา มนสุ ฺเส ปุจฉฺ ิ แปลวา ถามผูคนทง้ั หลาย. หรือวาบาลกี อ็ ยางน้ีเหมอื นกัน. บทวา ตาวเท แปลวา ครง้ั นนั้ อธิบายวา ขณะนน้ัน่ันเอง. บดั นี้ เมอ่ื จะทรงแสดงความท่ถี าม จึงตรัสคําวา ยินดีรา เริงบันเทงิ ใจ เปนตน ในคําน้ัน พึงนาํ ศพั ทวา โสเธติ มาประกอบความอยางน้วี า มหาชนน้ยี นิ ดรี าเริงแลว มใี จบันเทิงแลว ยอ มแผวถางทาง เพราะเหตุไรจึงแผวถางทาง หรอื วา แผวถางทาง เพื่อประโยชนแกใ คร ความนอกจากน้ี ไมถกู . บทวา โสธยี ติ ไดแ ก ทําความสะอาด. คําเหลานีว้ า มคโฺ คอชฺ ส วฏมายน เปน ไวพจนของทางทั้งน้นั . มนุษยเ หลานนั้ ถูก สุเมธดาบส นน้ั ถามอยางน้แี ลวจึงตอบวา ทานสเุ มธเจา ขา ทานไมร อู ะไร พระพุทธเจา พระนามวา ทปี ง กร ทรงบรรลุพระอนุตตรสมั มาสัมโพธิญาณประกาศพระธรรมจักรอนั ประเสริฐ เสด็จจารกิไปในชนบทมาถงึ นครของพวกเรา ประทบั อยู ณ พระสุทัสสนมหาวหิ ารพวกเรานิมนตพ ระผูมีภาคเจาพระองคน นั้ จงึ ชว ยกนั แผว ถางทางเสด็จมาของพระผมู ีพระภาคพุทธเจา พระองคน น้ั . ลาํ ดบั น้ัน สุเมธบณั ฑติ สดบั คาํ นนั้ แลวกค็ ิดวา แมค าํ โฆษณาวา พทุ ฺโธ นี้ก็หาไดยาก จะปวยกลา วไปไยถึงความเกดิ ขน้ึ ของพระพุทธเจา ถา อยางน้นั แมเ ราจะรว มกบั คนพวกน้ชี วยกนั แผวถางทางกค็ วรแท. ทา นจงึ กลา วกะมนุษยพ วกนนั้ วา ทา นผูเจริญ ถา พวกทานแผวถางทางนเ้ี พื่อพระพทุ ธเจาไซร ก็จงใหโอกาสแหง หนง่ึ แกเราบา ง แมเ ราก็จักรว มกับพวกทาน ชวยแผวถางทางเพ่ือพระพทุ ธเจา พวกมนษุ ยเหลานนั้กร็ ับปากวา ดีสิ เมอ่ื รอู ยวู า ทา นสุเมธบณั ฑติ ผนู ม้ี ีฤทธมิ์ าก มอี านภุ าพมากจึงกําหนดโอกาสแหงหน่งึ ซึ่งแผวถางยงั ไมด ี ถูกนํ้าเซาะพงั ขรขุ ระอยา งเหลือ

พระสุตตันตปฎ ก ขุททกนิกาย พทุ ธวงศ เลม ๙ ภาค ๒ - หนาที่ 200เกนิ มอบใหดวยกลา ววา ขอทา นจงแผว ถางโอกาสตรงนี้ และตกแตงดว ย.สุเมธบัณฑิตเกิดปตมิ ีพระพุทธคุณเปน อารมณ จงึ คดิ วา เราสามารถทจ่ี ะทําโอกาสแหง นี้ใหน า ชมอยางย่ิงไดด ว ยฤทธ์ิ แตเมอื่ ทําอยา งนน้ั แลวกย็ งั ไมจ ใุ จเราแตว ันนี้ เราจะชว ยขวนขวายดวยกายจึงควร แลว จงึ นําดินฝนุ มาถมประเทศแหงนน้ั ใหเ ต็ม. แตเ มอ่ื สุเมธบณั ฑิตนน้ั แผวถางประเทศแหงนนั้ ยงั ไมเสรจ็ ทําคางไว มนุษยชาวรมั มนครกก็ ราบทูลพระผมู ีพระภาคเจา ถึงเวลาอาหารวา อาหารเสร็จแลวพระเจา ขา เม่อื มนษุ ยเ หลานัน้ กราบทลู เวลาอาหารอยางน้ันแลวพระทศพลทรงนงุ อันตรวาสกสองชน้ั สเี สมอื นดอกชะบา ปด มณฑลท้ังสาม ทรงคาดประคดเอว อันมสี ิริดงั สายฟา แลบเหนืออนั ตรวาสกนนั้ เหมือนลอ มกองดอกชะบาดว ยสายสรอยทอง ทรงหม บงั สุกุลจวี รอนั ประเสรฐิ สแี ดงเสมือนดอกทองกวาวทชี่ ุม ดวยนา้ํ ครง่ั ประหนึ่งรดนํ้าคร่ังลงเหนอื ยอดเขาทอง ประหนง่ึลอมเจดยี ท องดวยตาขา ยแกวประพาฬ ประหนึง่ สวมของมคี า ทาํ ดวยทองดว ยผากมั พลแดง และประหน่งึ ปดดวงจนั ทรในฤดสู ารทดวยพลาหกแดง เสด็จออกจากประตพู ระคนั ธกฎุ ี ประหนง่ึ ราชสีหอ อกจากถ้าํ ทอง ประทบั ยืนทีห่ นาพระคันธกฎุ ี. ขณะนัน้ ภิกษุทง้ั หมด ถอื บาตรจีวรของตนๆ แวดลอ มพระผมู ีพระภาคเจา ภกิ ษทุ ่ยี ืนแวดลอ มเหลา นั้น ก็ไดเปน อยางนั้น. กภ็ กิ ษุทัง้ หลาย เปน ผูมกั นอย สนั โดษผบู อกกลาว ผูอดทนตอคาํ วากลา ว เปน ผสู งดั ไมคลุกคลี ถกู แนะ นาํ แลว ผูต บิ าป. ภิกษแุ มท กุ รปู ถึงพรอมดวยศลี ฉลาดในสมาธิ และฌาน ถงึ พรอมดว ยปญ ญาและวิมตุ ติ ผูประกอบ ดวยจรณะ ๑๕.