Жамбыл Ж

ЛЕНИН 0РДЕН1Н АЛЕАНДА Замандасым, курдасым, Сталиннщ сырласы Халкым суйген Калинин, AFa-iHUii кездеспк Сагыныскан iiuopiM Ж1берген сон тулпарын, Ш аттык толды кешлге Ж ам бы л келд1 М осквага Кун сиякты Кремль — Отанымнын журегк Шарыктатып ойымды, Кушке белеп бойымды, Таскындады елешм Кун бейнел1 ел1мнщ Берген сыйын аламын. MiHe Ленин орденш KeniperiMe кададым. Курдасымын гасырдын, KyMici бар шашымныц. Б акы т берген ел1ме, Нур б тр ге н вшме, Заманымнын шындыгын Халкыммен 6ipre жыр кылдым. Кремльдщ тершде Серт етемш eMipre, Ж урек согып турганда, Аскан улы бейнел1 Heri3i болар жырымнын Ленин мен Сталин 47в

Жамбыл Жабаев (1846— 1945)

. . . Г '1:

бкпрдщ берген ушпагын., Куат барда бойымда, ©лен тусер ойыма Халыктардын туыскан О ттай ыстык достырын, Ж ырларыма косамын. CyfliKTi анам — О таны м — Сеш ылри ж ы рлайм ы н.

«СОЦИАЛИСТ!К КАЗАКСТАН» ТОИЫНА Куттыктаймын еленмен, Ш ы кканда бес мын HeMipiKl Сенщ op6ip бетщнен Кврем ел!м eMipiH. Б алалары м ок,ыса, Не жазган деп тыцдаймын, 0p6ip сезш тындасам, ©се тусед кенш м! Сенщ жазран свздерщ,— IlIbtHflblFbi б1здщ eMipfliH. Б1здщ елде баспасвз — Шындыктык улкен куралы. Айтар C93i хал ы к к а — Коммунизм ураны. HeMipin толрэн бес мынга Газет1м сенщ тойында, Куттыктау сез свйлерде, © лен туст1 ойыма. Шындыкшыл кеп газеттщ, Берер батам — 6ipi бол! Сейле шындык сез!мен П артийный тип бол! 478

МАЛ 0С1РГЕН АИМАК.КА Т ер т TyJiiKTi ecipreH, Тунык, суды кецпрген, К олхоздагы ерлер1м! Кутты болсын съезге Басты косып келгенщ, Малды epicne ерпзген, Ш элрынды ш алы п жег1зген, Малра жайлау жайнаткан, Тау бауырын жайлаткан, Кулындатып биеш, Боталатып туйеш, М ынрырткан малды етпм бар. Б1здщ алтын аймактан! Терт тулжтщ туяры Жерд1 ш арлап i3 еткен. Ш абандарым аскарда Жег1збей малды каскырра, Куш-туш кузеткен! Ай мушзд! сиырды Ж елшшен сут аккан, Тау ер к еи т аруана Арылрэн ш ар тараптан; К уш чр-кунпр KiciHeren Алтын жалды аррымак, Ш апса жерд! куырран Ескен желдей арындап. Кой, козысы куландай, EuiKici берте буландай, Колхозда ескен тул1пм

Ж айылган каптап табындап, Малым турсын жер1мнщ М еруерт болды эр тасы! Б агы KOHF3H е м м т н , Кулпырран мынау жер1мшн Отаным курыш колкасы! Немерем, улым, балаларым, © се 6epciH малдарын! Малра кастык кылатын Курт Отаннын жауларын!

1939 ЖАНА ЖЫЛ омбыраны колFa алсам, Арылран куй мен жыр керем; ©MipiMe к ез салсам , Ж айнаран жаркын нур керем; TyFaH aflFa к ар асам , Тецелш ecin аласам, Ж анеа жайлы жанары Ж ылжып 6ip келген жыл керем; Б акы тты халкы м , ш ат ел1м Ж ана жылдын келгенш Шаттыкпен карсы ала 6Ы Кумктей кардын суынан Суарылран кырына К ектем де eriH сала 6 ial Ж ана жыл жылжып келгенан ©Hflipic те ерлесщ! Тебшдей ескен терт тулж Туындай тулеп телдесш! Ж ана жылда мын бурап, Д ом бы раны н nepHeciH, Жамбыл да кундей жаркырап, Ж ырмен 6ip кулаш сермесш! баев 48)

ОРЫНДАЛРАН АНТ ТУРАЛЫ ЖЫР Ленинге улы нурдайын Ж ыр арнап онын дидарын Тьл жеткенше сипаттап Куяйын елец балдайын, Bipre тутан Ленинмен, Т учн ы й теш з тубшен, Сузш 6ip алган шжудей Свз асылын тандайын, KeceMiM керкем келбет1н Арайлап аткан тандайын. Кез1н шолпан жулдыздай, ЖиЬаннан биж мандайын, Ж урекке жылы, кезге ыстык TyFaH алтын айдайын. К ез алдымда тулрац тур BuiK 6ip зенгер таудайын. Халыкты нурын кары к кып, KapanFbiHbi ж ары к кып, Ж аркырап жанран шамдайын. Сен туранша злемге Кун туды ма кег1нен? Сен туранша злемге Туды ма ай кек тершен? Сен туранша злемге Гул жарды ма жершен? Сен туранша б!здщ ел Аоылды ма шер1нен? Сен туранша кетт1 ме,

Булт аскар тау белшен? Асыл Ленин сондыктан Сен нурлысын куннен де. Асыл Ленин сондыктан Сен сулусын айдан да. Тарихтын улы алыбы Сен бшксщ таудан да. Халыкка канат каккызган Элемге тан аткызран, Сен жарыксын таннан да. Ж алыннан к у и т 6ip отсын, Куннен де к у и т куатсын TyFaH 6ip б!здщ жалранда! Мавзолейд1 мен керд1м Токсаннан аскан жасымда, Куш актап кана суйгендей Турдым 6ipa3 басыцда, Езу тартып, кез жумып. Ж атысына жан уйып, Балкыткандай келбетш Таудын кара тасын да. Н ак ез!ндей пшлнде, Кырандайын куипнде, Орындап берген улы антын Кремльдщ ш ш де — Сталин тур касында. Партия атын жогары Т аза кылып устарын! Д еп ед! Ленин, улы антын Орындады Сталин! Кездщ карашыгындай Б!рлжт! курыш устарын! Деп едi Ленин, улы антын Орындады Сталин! Пролетар диктатурасын Нырайтып та з а устарынГ Деп ед1 Ленин, улы антын Орындады Сталин! Жумысшы, шаруа одарын Нырайтып таза устарын! Деп ед! Ленин, улы антын 483

Орындады Сталин! Отаннын улы Одарын HbiFaflTbin 6epiK устарын! Д еп ед1 Ленин, улы антын Ж\" ындады Сталин! Ланда интернационал Туын 6epiK устарын! Д еп ед1 Ленин, улы антын Орындады Сталин! ©сиет еткен елерде, Лениннщ кеп нускауын, Курыштай кыран улы антын Орындады Сталин! Сусынындай жанымнын Ыстырындай канымнын, Ж аркырап аткан тацымнын ¥лы Ленин алыбы, ¥йыкта, Ленин даиышпан ©лген ?коксын, TipiciH, Ж урегшде халыктыц, Нак, терш де тарихтын, Ж арыгында жарыктын ©ипрдщ де нурысын. Сен жер1мшц гул1ан, Сен ел!мнщ тш сщ , Жер1мнен aFbin куйылды Кызыл алтын, KyMiciM. Р ен шаш кан ем1рден © р б ш мен1н ырысым. Ленин менен Сталин Керкейткен кызыл штабын! Ж алы ннан Kyurri 6ip отсын, Куннен де к у ц т куатсын. Сендерден рана алынран М енщ дары тынысым. Ж ана кушпен таскынды, ©рлеген шарлап аспанды, Ж уз жасаган жасарып Ж амбылдын да жырысын!

ЕГ1СТ1Ц Б1Т1К UJblF ybl Аспаннан аппак кар жауды. Кар емес, жерге нур жауды. О сы кар ды н еп'ске Болашагы болжаулы; Кектен тускен ку\\пс кар Ж ер MeflpiMiH кандырдын, Тазалыгы ак кардын Сакалындай Жамбылдыц. Аппак карды кара жер Суырып суттей емед1, Емсе емсш, сол жерге Е л ericiH егедк Квктем келш, кун жылып, Тон какы рап, кар epin, Гурмдеп взен саркырап, Айдын квлдер жаркырап, Кикулап ушып каккы лдап, Караш а каз сымпылдап Кустар кайтып келедП О йнактап тулж ерк1ндеп, Ызы-кикы мал твлдеп, Ж ер ж елеп желк1лдеп, Кун де нурын тегед!; Гулге оранып бар дала, CyFa оранып сай-сала, Сарымданып айнала. Yean 6ip шар айнага, Квр1скендей елмен ж аз Э л 1-а к жет-in келедк 485

Кара жердщ кушары KapFa толганга уксайды; Толса толсын ел'ш шк, Ел1м конран K epiM iiin, Жазгытурым жайкалып, Сулудайын найкалып Erini 6iTiK онедК Ay, халкым-ау, ay, халкым! EriHiH ырыс сэры алтын, Сары алтынды егуге, бш м ш кезбен керуге Ток болу ушш балаларын- Куйл! болсын малдарын, Сайлы болсын жабдыгын Дайын турсын егкке Трактор, сока сайманыц1 0 3 i орып, e3i шабатын Е гк тен ен1м алатын Дайын турсын комбайн! Былтырры eric сыйларан Тукым корра жинаран Тазаланып акталсын, Сары алтындай сакталсын Меруерттей бидайын! Ау, халкым-ау, ау, халкым! EriHiH ырыс сэры алтын Жазры ericKe дайындал! Бул ericKe, жылмандай, Сусып келген жыландай Зулым бул1К салатын, Дэнд1 де урлап алатын Ж ауды жанра жолатпа! Ж алрыз дэнш колхоздын. С уранакка урлатпа1 С акта тукымды егет1н! Тракторды таза уста Урлатпастан 6ip винДн! Кырары бол жауына! Kypeciimep осы уш1н! 486

Ж алкауларды екп п ш ет. MefipiMfli бол дос ушш! КуресЫз ырыс бола ма, КуресЫз ырыс кона ма, Куреспесен дэн ушш EriHiH бпчк uibiFa ма? Неге десен, ау, халкым! Эл1 де ж а у бггкен ж о к Кырагы бол угына! Ау, колхозым, колхозым! Аукатты болтан дер кезш, Уюмет пен партия CyfiiKTi сеш н он кезщ .

1 Б13Д1Ц ДЭУ1РД1Н, БЛТЫРЛАРЫ Абыройлы аймагым, Ал тынданыз кэнеки! Сейлейш деп келед! 1Пл менен ж а к , кемекей, Ж амбыл — Ж амбыл болгалы, Ж ыр санара толгалы; Ж амбыл — Ж амбыл болгалы, Ел кешш талай конгалы Керген талай батырды, Батырлар тжкен шатырды. Желект1 найза колга алып, Суржебеш жолга алып, Жолбарыстай долданып, Арэйын уш!Н арланып, Ш ымырканса шарт кеткен Керген талай батырды >KayFa тиген шамданып. Ж амбыл — Ж амбыл болгалы, Ж ыр санара толгалы Есггкем талай батырды. Шыкса да олар майданра Халыкка коныс таба алмай, Бостандык, бакыт ала алмай, Ешреп елдш улдары Ку найзасын кушактап Арманда елген, арманда. Неге десен ол кезде Хан талауда, жалмауда, Ж амбылдын да сол кезде 488

бткен 6ip жыры зарлауда. Ол кезде баста т1згш жок, Акку келде жузген жок, Ал айда халкым сол кунде-ак, Бакыттан кудер узген жок. Абыройлы аймарым, Ал, тынданыз кзнеки! С ейлейш деп келед1 Тш менен ж ак, кемекей. Соз атасы — кулактан, Су атасы — булактан, Ер туады—халыктан, Нур шырады—жарыктан, Сез келед!—икеммен, Ак болат ш ы гар— дукеннен. Токсаннан аскан жасымда Ж алы нды кызыл ер керд1м Душпанра кылыш алтеген. Ka3ipri кызыл батырдын Айбыны жауды кайырып, Кара тасты айырып. Кок берендей тутеген, Ленин менен Сталин Халык уинн туды да, Халык уилн майданга Белд1 берен буды да, Кызылэскер ерлерге Bepin кызыл туды да, CaMFaFaH сайын кырандай, Шакырып майданра урандай Жанрыртты тау мен шынды да, Сол кезде кызылэскерлер — Нар кескен болат семсерлер, Нажагайдай жалтылдап, Ауыздыкпен алысты. Аррымары анкылдап, Кан майданра шабысты. Сур жыландай патшаны Ж енш жерге жанышты. Ак ж аралы жендетт1 Ак кылышка шанышты.

Бай, бек, манап, султанды Кнратып ерлер бурканды. Bi3flin халы к сол кезде Корд1 аткан нур таиды. Сонан 6epi кулпырды Елдш дала, кырлары, Ойды, кырды кулпырткан А ткан 6ip тацнын нурлары, К ам алы курыш кызыл ер Халыктын батыр улдары; Таудан аккан булактай, 0шпей жантан шыррктай Ж аркырады сол ушш Ж амбылдын да жырлары. Эскерлер1м айбынды, Кушш онын сурасан, Аударрандай тауларды. Оны ж ецбейд еш Kici, Оиын танк1, nyuiKici К ан ж алаты п женед1 1нш, тыскы жауларды! Камал алрыш кайратты Онын кушт! салты бар; Бакытына улы icTiu, Ж уз!нен cyfiin кылыштын Отанра берген анты бар; Эскерлерд1ц коррайтын Бакытты курыш халкы бар; Ж алы ндаты п Ж1гер1н Ж аудан аман ез елш Сактаура берген анты бар; Ворошилов, Буденный С екиш батыр данкы бар; Найзаларын саптаран, Самолет1н самратып, Дирнжабл1 каптаран, Аррымак атын баптаран, Оттан да кунги жалынды Аттатпас eiu6ip жауынды, Дауылда каккан дабылды 490

Ерлер1мшн данкы бар! Абройлы аймарым, Ал тынданыз кэнекей! Ж ырдан жентт1 жепзсш И л менен жак, кемекей! Жырды калай текпейш ©шпес жары к нурланган Отаннын ойы, кыры бар; К ум кке толрэн шалкары, EriHre толрэн алкабы , Ж ер!мшн жаннат гул! бар Алтайдын айдын алыбы, EM6iHiH а к к а н мунайы, ©HflipicTiH шыны бар; Эскердщ берген антындгй, Найзарайдай жаркылдай, Ж аура карсы тартынбай, Отан ушш куйылран Ж амбылдын да жыры бар.

ТАРАС Украина елжш. Украина улынын Мен ecirriM жы рлаган Тарастайын булбулын. Днепрдщ суындай, Айдын келдщ куындай Ж еткен мен!н жер!ме, Ест1лед1 ел1ме Т арас салган булбул ун. Байкал 6ip турсан жырынан: Уншен онын зар шыккан, Ж ас орнына кезшен Ж ас аралас кан шыккан. ©з елшен айрылып, Казактын алые кырына, Мангыстаудыц бойына, Айдаткан оны тар заман. Сол 6ip еткен заманда Ку домбыра колга алый, К у Tiafli безеп толганып, Кулазыган далада Тарастай мен де зарлагам. Дауысым онын даусымен Косылып сонда сарнаган. Карынан безген куландаи, Тауынан безген буландай Сол 6ip кытымыр заманда Журекте сулде калмаган. Сол 6ip кезде, акыным 492

Сен де i3flefli« бостандык, Мен де 1здед1м бостандык, Халыкта да, сенде де, Халыкпен 6ipre менде де Ерюндштш танына К у н ш ед1 б!зде куш тарлы к. Князь, жендет патшата Tuiimti м!рдей кададын, Ханта, бите, манапка, Патшата, байта, сенатка Ceri3 кырлы жебедей М ен де т1лд1 кадады м . Кытымыр кунде Tipecin, Б 13 де к а р а п ж атп ады к; Хан, патшадан, князьдан Корыкпай, букпай, карысып Б 1з д е т й ш тартпады к; Бакыт ymiH толтатан, Ж урекке жырды сактадык; Сол кексеген бакытты Кере алмай кеттщ кезщмен, Дуниеден сен кетш К алсан да, такта ж егпм мен, Халыкпен куткен бакытты KepfliM мен Mine к е з 1ммен. Бул бакытты кез)ммен Керд1м сен1н ел1нде; Мен де керд1м сен болып, Kepfli мен1н ел1м де; Нурлы куннщ сэулесш Бакытты бушл ел кердн Гулге орантан камкадай, Ш алкар келд1 жер кердт Ленин менен Сталин Нурлы тан ушш алыскан. Халыкка бак кондыртан Алыбым eni данышпан. Елд1 бастап eKeyi Бай мен патша жендегп Кара тастай жанышкан. Куннщ белеп нурына, 493

Акындардык жырына Алтын арна жол анжан. Сен1ц де жы рыц шыркалды, Мен1н де жырым шыркалды Торысып елмен-табыскан. Ж ырын тарап окылды Барлык халык тшнде; Ж ыры н сен1н жырланды Украина жершде; ©лешн ешпес жатталды Казактын да елшде; Токсаннан аскан жасымда Ж асарып кайта жыр салып, Домбыраны колга алып, Орын алды халыктан Орденд1 жырым мен1н де. Ж ау карайды жалмандап Ел1мнш аргы шепнен. Дэм татпакка суымнан, Ж айкалган жасыл кепмнен. Д айын бол, мен1ц Украинам! Беруге ж ау га коп соккы. Арытпа семсер бел1ннен! Жайрасын сумрай фашистер, Атылран октан сен!ммен, Табыссын душпан ел1ммен!

ЖЕН.1МПАЗДАР СЪЕЗЖ Е Желпи соккан желдеймш, Ж ол бермейтш белдеймш, Ж амбылды кэне тындандар! Ж аткан байтак жер1ме, Ж асан ран ж а зд а й ел1ме, Ж е щ м п а з ю лен epiMe Ж астай жайнай сейлеймш. Ж ешмпаздар съезш Ж алындаган жырыммен Ж ер бетше еспрте, Ж аудын жанын шошынта, Достарымды куанта Ж урепммен тербеймш. Куанбасын дос неге! Ш ошымасын ж а у неге! Сейлегенде Сталин Кыран кустай санкылдап Он жетшнп съезде; Ж аттагалы эр сезш, Домбырамен — мен уйде Бес жыл erri,. бес жуздей Атагы шыккан элемге; Отаным тулеп тулектей Кез жарыды кермеге; OpicKe каптап мал толды; Тешздей eriH ш алкыды; Тешзде жузген кемедей 495

ТАРАС Украина елшщ, Украина улынык Мен ecirriM жырлаган Тарастайын булбулын. Днепрдщ суындай, Айдын келдщ куындай Жеткен менщ жер1ме, Есплед1 ел1ме Тарас салган булбул ун. Байкал 6ip турсан жырынан: Уншен онын зар шыккан, Жас орнына квзшен Жас аралас кан шыккан. ©з елшен айрылып, Казактык алые кырына, Мацгыстаудын бойына, Айдаткан оны тар заман. Сол 6ip еткен заманда Ку домбыра колра алып, Ку п'лд1 безеп толганып, Кулазыган далада Тарастай мен де зарлагам. Дауысым онын даусымен Косылып сонда сарнаган. Карынан безген куландай, Тауынан безген буландай Сол 6ip кытымыр заманда Журекте сулде калмаган. Сол 6ip кезде, акыным 492

Сен де {здедш бостандык, Мен де 1здед1м бостандык, Халыкта да, сенде де, Халыкпен 6ipre менде де Еркшджтщ танына K y u iT i efli б1зде куштарлык. Князь, жендет патшага TiaiHfli м!рдей кададын, XaHFa, биге, манапка, Патшага, байга, сенатка Ceri3 кырлы жебедей Мен де тидо кададым. Кытымыр кунде T ipecin, Bi3 де карап жатпадык; Хан, патшадан, князьдан Корыкпай, букпай, карысып Б1з де т и ш тартпадык; Бакыт yuiiH толгаган, Журекке жырды сактадык; Сол кексеген бакытты Кере алмай кеттш кезщмен, Дуниеден сен кетш Калсан да, танга жегпм мен, Халыкпен куткен бакытты КерД1м мен мше кез1ммен. Бул бакытты кез!ммен Керд1м сенщ ел1нде; Мен де кврд1м сен болып, Kepfli мен1н ел1м де; Нурлы куншц сэулесш Бакытты бушл ел кердк Гулге оранган камкадай, Шалкар келд1 жер кердг Ленин менен Сталин Нурлы тан y uiiH алыскан. Халыкка бак кондырган Алыбым ею данышпан. Елд1 бастап eKeyi Бай мен патша жендегп Кара тастай жанышкан. Кунн1н белеп нурына.

Акындардын жырына Алтын арна жол ашкан. Сенщ де жырын шыркалды, Менщ де жырым шыркалды Торысып елментабыскан. Жырын тарап окылды Барльщ халык тмпнде; Жырын сенщ жырланды Украина жершде; бленщ ешпес жатталды Казактын да елшде; Токсаннан аскан жасымда Жасарып кайта жыр салып, Домбыраны колга алып, Орын алды халыктан Орденд1 жырым мен1н де. Жау карайды жалмандап Ел1мн1н apnj шепнен. Дэм татпакка суымнан, Жайкалран жасыл кепмнен. Дайын бол, мен1н Украинам! Беруге жауга коп соккы. Арытпа семсер белщнен! Жайрасын сумрай фашистер, Атылган октан сешммен, Табыссын душпан ел1ммен!

ЖЕН.1МПАЗДАР СЪЕЗШ Е Желпи соккан желдеймш, Жол бермейтш белдеймш, Жамбылды кэне тындандар Жаткан байтак жер1ме, Жасанран жаздай ел1ме, Жешмпаз шлен epiMe Жастай жайнай сейлейм!н. Жещмпаздар съезш Жалындаган жырыммен Жер бет!не еепрте, Жаудын жанын шошынта, Достарымды куанта Журепммен тербеймш. Куанбасын дос неге! Шошымасын жау неге! Сейлегенде Сталин Кыран кустай санкылдап Он жетшнп съезде; Жаттагалы ор сез!н, Домбырамен — мен уйде Бес жыл erri, бес жуздей Атагы шыкдан элемге; Отаным тулеп тулектей Кез жарыды кермеге; 0picK e каптап м ал толды; Тешздей епн ш алк ы ды ; Тешзде ж у зген кем едей

Комбайндар анкыды. KeMipiM таудай уйждк TeMipiM судай куйылды, Мунайым акты булактай, Жайнады кез1м шырактай; Даламды басты теипр жол, Тулпарга мшд1 калын ел — Осыран душпан куйждП OcbiFaH достар суйшдН Отаным болат жамылды, Алмас семсер тагынды; Аэроплан аспанда Канатка канат косканда Журег1 жаудьщ жарылды. Таудай болат танюлер ¥лдарыма барынды, Кыздарыма барынды; Тау бузатын зенб1рек Отанымнын шетжде, Жаудын келер бетжде Кузетш тур багымды. — OcbiFaH душпан куйждП OcbiFaH достар суйждь Жаналанды барлык жан, Кремльге сушндк Кремлыц шын суйд1 — Он 6ip отау — ¥лы Отан. ©лен такты орденд1 Кайткан жецш ерлердей Сонау келден Хасаннын; Орден такты: инженер, Биимдшер окыган, Колхозшыдай, шахтердей Алды орденмен орынды Ен кымбатты катардан. Осыган душпан куйждП Осыган достар суйждП 496

¥лы Сталин тур бастап Ленин туы колында; Топты жартан жещмпаз Юлен ерлер сонында; Эне несем сейлейд1, Тында, Донбасс, Кузбасым, Тында, Алтай, Уралым, Караганды, Балкашым. Колхозшылар, ал тында! Командирлер кел тында! Комбайншы, сен тында! Бакыты ушш Отаннын TeMip мен мыс коррасын Таскындай туе, таекында! 0 с терт тулж, мын — мындап! Жет1 миллиард пут алтын дэн бссш жазда жайкалып, Каркынды кос каркынга! Айналадан кез тжкен Жау карайды телм1рген, Кол сукпакшы алтына Отанымда енд1рген; Созран колын кыркуга, Калдыктарын куртуга, Етуге жексен жерменен Карулан, халкым, карулан! Жалын тесе, ок тесе Жау алдынан келденен! Карулан, акын карулан, Ен кайратты еленмен! Жещмпаздар съезш Косайык энге куйменен Сталин туы астында AcyFa тары белдерден, Берейж серт съезге, Берейж серт кесемге, Серттщ 6ipi осы елен! 32—Жа Жабаеа.

ЕЦБЕК К0КТЕМ1 Кар epifli, муз K erri, Жаздьщ турды ©Kneri. Ыстык легги жер суйд1 Кун жакындап кектеп. Кек K ypnipen, кулпырып, Керкем нурын теккень Ауылга ауыл жакындап, Ашылгандай еткел1. Жадырады жас бала, Кызара бертш беттерй Кулын, бузау, козы, лак, Шуркырасып беттеп. Жар тасынан уя сап, Таудын куры, жектерр, Канат какты каз, уйрек, Айдынына жеткелп Жарык керд1 жана жан Санына т1л жетпедь Байтак елд1 жанарткан, Жанды колдан жараткан, Кыска oMipAi узарткан, Карт Жамбылды жасарткан, Шарыктатып шалдарды, Алпыс ултты куанткан, Керкемдердщ керкемь Келде кеме желкеш, Совет1мшн кектемп 1 Кур, жектер — кус аттары.

Жамбыл Facbip жасады, ©лген адам \"припмес; Мен «елЬ ед1м — лрйдам Оны айтпай бмннбес, Айтсам элем алдында Тш м тулпар, суршбес. Кундей нурлы шындыкка Ti3e болмас буплмес. EcKi eMipAi лрлжке, Есептесем — шын емес; «Кул» атандым — ул емес, «Кун» атандым — кыз емес, \"Пряж еткен халыкка 0Mip деген бул емес. Мун шертпм жетшс жыл ©лен емес, жыр емес, Кырда керсем кызгалдак, Кещл токтар гул емес. Шаттыгы жок, зары бар. Соргалаган каны бар, Жетшс жылдык емфде, Шалажансар жаны бар Журген Жамбыл Tipi емес. Мше к ек т е м , Mine жаз, Жан жайланган, кещл мэз, Тынык eMip келшде Саялаган ел1м каз, Шын кектемде кушак жаз, Бостандыктын кектем! ©лген жанды т1ршткен, Сондай кектем болмаса, Жыр кылатын мен емес. Ерюн елдж б ей неа; Кулпырганы ой мен кыр, Шадыман елin бейнеш — Тэтп куй мен тэтт1 жыр, Жана дуние бейнеа — 499

Кек майсадан шыкса гул. Жет1 езенде тынык, су — Аккан бш м елге бул. Жалпак дала жасады — Отандагы жана eMip. EcKi eciMfliK жасарган, Табиш жаз — жана жыл. EcKi дуние жасарган Кушке жетпек кандай тЫ Гул бакшалы заманда, Жана т1лд1 мен булбул. Жаз болып заман жасарткан Жана туган мен Жамбыл.

MYFAJ11МДЕРГЕ СЭЛ EM Kspi, жасын ел1мшн, Туныгына 6 ёлiMiiiH Жузд^рген тау булактай. Тандауындай тарихтын, Квз1н ашып халыктын Тунде жанган шырактай — Окытушы мурал1м BiaiMi елге марулым. Окытып ел баласын, Ашып кешл санасын, Окымысты жастарды ©cipfli cyfipix курактай. Гул1м бар ма ед жер1мде? Б ш м бар ма ед ел1мде? Октябрьден жаркырап Туранынша тан атпай. Октябрь куш туралы, Болатпен белд! бугалы — Халкым бакыт кушактап >KepiM болды жанназтай. Окытушы мурал!м, Сендерд! eMip нурлады, CeHi алтын тан аялап, Енбег1нД1 баралап, Ук1мет — улы штабын. Орден тарып сыйлады. Б1здш елдей ел бар ма, 501

Мугал1мд1 сыйлаган, Жан бар ма, cipa, баска елде? Енбег1 б1здей сыйланран. Расырлардын ардакты Расыры б1зде жулде алган, Баскарушы большевик Партиясы нур жанган, Отан упАн сондыктан Жамбылдын жыры жырланран.

МАП ЖЫРЫ Отаннык ойы, кырына Карасам: езен куйыла, Далама eriH епле, Курыш куш трактор1не Квк сокалар жепле, Шуактан тон жарылып, Кушмнен нур алынып, Кыстыгуш кар жапкан Квк шырыпты жер1ме. Карасам каз кикулап, Квк уйрек ушып келдерден; Айдыным айfа шапшыган Тасыран взен келменен; Бакылдап бака, балыктар Женкшген квк сенменен. Тврт TyairiM толыпты Ойнактаран твлменен; Жамбылдан да жыр шыкты Жайрандаган елменен; Куй T6KTi Kapi домбыра Он eKi кабат пернеден; Картайган сайын бул Жамбыл Жасарып кулаш сермеген; Кврсемде талай май айын, Бугшпдей жайнаган Шадыман куши кврмеп ем. Жылмен жана жанарран Жамбылдын жыр мен Tweri, 503

Отанды жаудан KopFayFa Соксын к у н т журегк Каны кара жауларды Журектен шыккан купгп жыр Буркггтей 6yriH буредП ¥лы ем1рдщ купине Сум тебеттер уредг, Ypce, ypciH урумен ¥ли бара еледь Bi3re ypyiH коймаса, Кутырып б!збен ойнаса, Я шындаура ойласа, KypnipereH кундей-ак, КаЬарын халык тегед1. Отанра берген антымыз: Ашуланса халкымыз Жауларды окпен бастыра, ,ЖеД кат жер астына, Женед1 де, кемедП ©inirin 6i3re ок аткан Самурайын жапоннын Кырды Хасан келшде, Кызыл epi Отаннын. Жаура кектен жай тастап, ©ленменен ойкастап, Жаура жырдын батпанын Тастап аткан октайын, бленнш орын атамын! Отан ушщ тартынбай, Отаннын батырларындай, Жау тисе менщ жер!ме Мунан да к у и т ок атармын! Батыры упнн заманнын, Бакыты упнн даламнын, Саулыры ушш балаларым Айтамын елен, айтамын. Ак Kipce де сакалга Дат KipreH жок. акылга, Жырым Кызыл батырга, Арнаран сулу Отанра. 504

Картайган сайын жасарран Токсаннан аскан атанмын! Сондыктан да кешлге ©лен келш, eM ipre Куана карап, кулпырып, Жамбыл болып атандым.

ЖЕК1С ЖЫРЫ Бул кунге Жамбыл жеткенше, ©леннен несер теккенше Сез буларын толгаран. Сур жебесш колга алран, Керген талай батырды; Айсыз аспан астында, Таулы 3eHrip аскарда ©рге жортып ектеген, Жаубуйрек кып ет жеген, Tirin тулы шатырды, ©cin-енген эррден; Сол батырдын бэршен Айбатты, акыл-айлалы, ©TKipipeK найзалы, Жулдызы жанран мандайда Артык туран майданда Жагасы кызыл ер керд!м. Болатпен бел1 кыналран, Колына кызыл ту алган, Жауды шолып, жан-жакка Кырандайын каранган; Алуан кызыл батырды Элпештеген ел керд!м. Кой уст1нде бозторрай, Жумырткалап уялай, Байлыры шалкып ел!мнщ, Бальзы тулап кел1мшн, 506

Картайган осы жасымда Жоны пулш, кеш KyMic, Кушарына толып ырыс TypFaH шалкып жер KepfliM; Сол шалкыран жер!мде Мен де елещй менгерд1м; Жадырай ескен халкыма Жырымнан жент-жем берд1м Кун астында куй тегш, Ай астында жыр T erin, Алтын шанак, KyMic шек Домбыраны енгерд1м; Шекарада ел1мшн, KeHi KyMic жер1мн1н, Астында алтын туынын, Шынында зенгер тауынын, Жел1г1н баскан жауынын, Кузеттег! улдардын — Жагасы кызыл ерлердщ Жорырын жырлап беруд1 Журег1м cyftin жен керд1м. Канды ауызды каскырдай, Каны тасып аскындай Кисык TicTi, кысык коз — Сумырай жапон болып кез, бткен жылы кутырып Шапкан Хасан келше; Шекарара ок аткан, Кшш окпен ояткан. От шашып кызыл epiMe; Алдырмай коп мазасын, Берген жаудын сазасын Кузетнп ерлео ел1мде. Шыкты 61зд1н таншлер Жапыра майдан терше; Шыкты кызыл атты эскер Тулпарларын тебше;

Шыкты самгап сункардай Бомбовоздар когше; Кабандары жапоннын КаИарлы ерден кан жалап Жапырылды женше. ¥лы Отаннык сункары Жауды женш жапыра,. Кызыл туды кулпыртып, TiKTi апарып ерлер1м Заозерный бел1не. Женбей коймае б1здщ ер \"Пленен жауды ел!ре, Болсадары жау — тажал! Халык куш! — жау-Fa ажал! Б13Д1'н ер женбей коймайды, Жаура октай ойнайды. Ill Тунык, М0Лд1р К0л1м1з Тыныштык, бакыт ел1м!з, Тыныштыкты суйем1з; Тыныштыкты бузып жау тисе Ж аура 6i3 де тием13. Thin кана коймаймыз, Сазайын онын берекпз; Сазайын 6epin коймаймыз, Талкан кылып женем13. Жендеттер! жапоннын Iiui оттай жанран сон ©з кушшен тушлш, Кан майданда женшп, Сункарынан советпн Хасан келдщ манында Сыбарасын алган сон Кайратынан халкымнын Мойырылып жатты жау. Bip ж ы л 6yFbm , дем алы п

Жэне кайта козралып, Тыныш жаткан М онролдын Халкына каба Tic салып; Монролра келш моладан Суйегш урлап Ш ынрыстын, Курап калган суйекпен Жузш жанып кылыштын, 0T ipiK аруак керкап боп Керд1 казган зымыстан. Ок жаудырып, от шашып, TaHKici отка тутасып, Кутырып шапты тус-тустан. Бэле 1здеген бэлекор, Каргылы фашист тебеттер Жапоннан шырып Монролрэ Ке н т бейне ушпа булт. ¥шпа бултка Монролдан Жанбырдайын ок жауса, Монгол халкы ашумен 3en6ipeK T eft толганса, Халыктын e p i каЬарланып Кырандайын комданса, К у н т Монгол елшен. Ок жанбырдын желшен ¥шпа булт кашар кысталып! Айткан свзд! курыштай ¥стауды 6i3 6uieMi3, Достарра кемек берекпз — Кад1рлейм1з М онролды . Bisfliit кызыл сункарлар Жапырып жатыр жауларды, Монгол жак шекарага Аттатпаймыз андарды. Былтыр Хасан келшде Ажал болып ra in ед, Жауларра б1здщ Кызыл ер. Ажал туртш келд1 жау Шегше биыл — Халгин-Гол. Самурай жендет немеш Монгол халкы женедь Жецетш бар Tiperi; 509

Женетурын улгш Б1зден керш б1лед1, вйткеш б1здей — М онролдыц Тыныш туру T uieri; вйткеш Совет Отаны — Тыныштык, бакыт журеп. Сол журектен дем алып, Монгол халкы майданда Т ы ныштык бузран жаулардын Сыбарасын бередц Сорыска карсы сорысып, Жауларды канра торытып, Армиясы Советт1н Жазасын беред жендеттщ; Жапоннан шыккан жаландап Казады KepiH тебеттщ! Тыныштык суйген халык ушш, Еркшдж, бакыт данкы ушш, Жапырып жауды — ер беретш Жещмпаз ерлш салт унин. Жау тисе егер кегшен, Яки судан, жершен Талкандап жауды женед1 ер Отанра берген ант ymiH.

МАЛ 0С1РУШ1ЛЕРГЕ Туйдектеле, топтана, Шорырлана, шоктана, Шоктыты бшк журтымнын Табаны тас тшгендей; Турырынан талпынып, К,ияра ушкан кырагы Кыраны тулк! шгендей, . Жасы шш1 жандары, Жасарып Kopi шалдары, Астанада торы сы п, Ай мандайлы ак жаркын Миырынан кулгендей; Оны да байкай карасам, Тенелш ecin аласам, Колына бакыт тигендей; Екшндей шабар ерте, кеш Арыстан жалды, салкы тес Ауыздыкпен алыскан, Тебшгщен тас жарар, Арымайтын астына Аррымарын мшгендей; вйткеш KyMic кулкнм, Келж боп ескен жылкысы, Текежаумыт тукымы, Куйрык, жалын туйгендей; Терт тулж толран мал Heci, Арайлап аткан тан Heci, Кауларан калын колхозшы К ы зы ры н eM ip кергендей; 511

Сиырлары симайды Myfli3i булт шгендей; Емшепнен сут шапшып Желпп жерге тигендей; Шебш уйсе маялап, Сеитджтен шаялап, Койларыныц куйрыгы Баскан i3iH сузгендей; Ойнап кулын-тайлары, Ж!бек бота-тайлагы, Тау еркепгп нарлары, Орак тумсык, жулдыз кез Ботасы боздак 1нгендей; EriHi nicKeH каймактай, Бидай басы бармактай, Кырманра симай куйылып Алтыннан тау уйгендей. Колхозшы MeHiH ауылым — Орыс, казак бауырым, Каулай ескен кауымым. Жеген! бал, жем1 жент Устше торка кигендей; Осы бакка, ырыска, Алтын Отан коныска, Жер шары тупл, кун шары Жупнш басын игендей; Сондыктан Жамбыл жырлайды Жырламай кайтып шыдайды? Халкына жыр сыйлайды Журт куларын тургенде Олай болса тындарын, Жасы к!ш1 балаларым! Жасы жастас шалдарым! Енбек етсе курыштай Стаханов улдарым! Таннан ерген маралдай Терт тулжи белендер, все берсш малдарын- ¥лы Отаннын эймэрын Партия жана жен!ске, 512

Шакырып б1рлж тег1ске Кулшынтты, MiHe, кер ел п з. Сол уранды актауга Антымызды 6epeMi3. 0cy ушш куцпипз, ©рбу ушш iciMi3 Малды e c ip in мынгырта, Жердщ жузш жанрырта Кундей жайнап еседмз. Жер дуниеден мойны узын Б1зде асыл туйе бар; Аррымак жылкы; бие бар; Малынан артык элемшн Б1здш елдш сиыры, Каптал жаткан кой, жылкы Кора-кора yftipi; Мелд1р сулы, кек майса Казакстан киыры; Мал e cip reH eniMHiH Элемнен б и ж иы ры ; Бакыт берген адамга Социалистж заманым. Осы жаска келгенше, Бакыттын жырын жырларан MeHin де жок арманым.

ХАЛЫК. КАЗНАСЫ Ел1м мен1н жерге бай, Айдынды шалкар келге бай, Терт т у л т мынгырран, Erici кез тундырран, Тауы толы кенге бай; Мэскеуден барып ашылган KepiKTi б1здщ керме бай; Ел байльты тутаскан Жерд1 каптай, ерд1 орай; Жамбыл калай шыдасын Оны жыр рып толгамай; От оттаган жер1мнен Кулжадайын сем1рген Кошкар менен кой да бар; Тау текедей муШздк Cyrri шэрбэт уызды Акбекендей euiKici, Керд!ц бе б!зден баска елде Мундай байлык кайда бар? Кеп малдын 6ip Kepiri, Жерд1 сызран желМ Бузауканнын анасы Сиыр деген 6i3fle бар. Myfii3i KeKTi т!реген; Сандал санды жылкы бар; Сауырынан тулеген. Мынрырран мент ел!мде, Дегерес деген жер^мде Мын-сан кулын eHeci 514

Мама болван биеЫ, Текежаумыт айгырдын Аррымак туран баласы. Колхозды елдщ кымызга Ишдей толган сабасы. Алматыдан андыздай Улкещйп карбыздай Бакшада вскен алмасы; Туыскан елде торыскан Шын ецбектщ кызыры. Кврмеде тур Мэскеуде: Грузиншн алмурты, Mefli3i мен xcyaiMi; Оран жалрас жайнаран ©збекстан epiri, Улпалы ак мактасы Керменщ 6ip Kepiri. Туркменстан жершен Текежаумыт ат деген, Кулагымен ойнаган Бейне таудын eniri; Yfiip-yfiip жылкыдан Жугенж узе жулкынран Аррымакты тандап ел Эскерге асыл ат берген. Мангазды, ман-ман, ман баскан, Табанын uiipeft дэл баскан Туйе деген б1зде бар. ©pKeiirrepi ж ар. тастай; Кун шалмаган мандайын, Дулыгасы таудайын Кызыл буйра нарлар бар. Аруана жур ойкастай. Bi3fliH елдщ erici, Енбег1н1н жем1с1 БЫк шырып жайнаран. Украина елшен, Кара топырак жершен, Ойы менен кырдагы Алтындайын бидайы sis

Жетше nicin желкьпдеп Кырманына симаган. Кырда болат комбайн 03i орып, e3i жинаган; Алтайдан алтын алынды. Балкаштан мыс казылды. Караганды K0M6eci Тас KOMip боп алынды. Анау жаткан Емб1ден Мунай келдей агылды. Б1здщ халык енбеп Кек тем1рд1 ж1бггкен. Bi3fliH Отан eHepi Машинаны жупрткен. Он 6ip Одак ел!мшн Халкы 6ipre туыскан, Он 6ip Одак ел!мнщ Ецбек icepKi торыскан. Он 6ip Одак орге ерлеп, Кызыл туы желшлдеп, TyFbipFa K0HF3H кырандай Отанга еркш коныскан. Елде де, еркш жерде де, Мэскеудег1 кормеде Жер. жузшен мойиы узын Туы астында табыскан. Кулашты алга сермейм!з, Куннен кунге ерлейм13, Бул байлыктын жалрыз да TyfiipiH жаура бермейм1з, Жау Tiiicce, 6ip шеттен Тас-талкан ры п туйрейм!з!

КАНЫ Б1Р БАУЫРЛАРЫМЫЗРА Кайнап булак шыкпаса, Таудын тасы кулай ма; Батыр—батыр болмаса, Болатпен белш кынай ма; ¥л батыр боп тумаса, Аткан ofu борай ма; Акылды боп тугаи ер ©згеден акыл сурай ма; Квлден кулан су iuice, Келдщ MiHi курай ма; Сенген кезде астана, Бйшесе елд1 баскара, Халкына ул унай ма? Жолын акыл билейд1 Жорыкка шыккан жолшынын; Ойын акыл билейд! 0рен жуйр1к ойшынын; Кыздырмаса думанды, Heci тойшы тойшынын? Каскыр жесе койларын Heci койшы койшынык? Дурысты дурыс демес пе? Тап осындай емес пе? Халыкты тастап канды окка Кашканнан сон жан-жакка, YniMeTi Польшанын Кунбатыс жак крайда Украина, Белорус 517

Каны кандас, ел ед дос, Озбырлыкка шыдамай Iurrepi оттай жаныпты, Жэрдем берер жан болмай, Торга тускен торрайдай, Ок астында калыпты; Ер бастаган ел ед деп, Етек, жен1 кен ед деп, Асу 6ip жаткан бел ед деп. Аударып 6i3re назарын Куткар деп колка салыпты. Украина, Белорус Каны кандас ел ед дос, Оны октан коргауга Аяймыз ба кемекп; Эрине, 6i3 халык ушш, Халыкты cyflriui салт ушш, Майданда ecin ерлеген Сталиннен уйренген; Б1зд1‘н халык салтымен, Отанга берген антымен, Тулпар MiHin, ту алып, TaHKici таудай шубалып, Польшага андай аттанды. Найзасын устай желект1. Украина, Белорус, Тыныштатты даласын. Алдына алып суйд! эне, Туыскан елд!н баласын; Амандасты кол 6epin, Kepin Kapi анасын. Кызыл epfli ел ансаулы Кушак жайып карсы алды; Кызыл тудын кулпырран Кергеннен-ак карасын. Кызыл ердщ жолында Жау камалы тапталган,

Жауынгер ердщ бурын да Анты талай акталган! Украина, Белорус Каны кандас ел ед дос, Сол елд! октан сактаура Б1здщ ерлер аттанган. Майданеа туссе алкалы, KiM ат басын тартады, Халыкка берген антын ер Тары да актап кайтады Журегшде сакталран! Макталар бул жорыкта Ерлер рой талай макталган, Данк десе данкы зор, Халык лесе халкы зор, Тобын бузбай сапталран. Сталин ушш, халык ушш, Жешмпаздык салт уш1н, Тыныштык суйген ел ушш, Украина, Белорус Жайнаган гулд1 жер ушш, Айта берсем жырым кеп! Кеншм шалкып ескен мен Жасарып кызыл эскермен. Аузымда — жыр, колымда — ок, Жырым — доска, жауга — ок!