Жамбыл Ж

Туншк тулды TeTirin Нурланып аткан так алар. Теренщ басын топ алар, Жауыздык басын кеп алар, Квп толкыны козгалса Юмдер токтау бола алар; Торымак болран жауынды Тоз-тоз етш сол алар; Кан жаларан ауыздар, Фашист атты жауыздар, Кун такалды жоралар...— деген жолдар: Жинактык 448-беттег1: Ел1М елдш алыбы, EpiM ердщ алыбы KopuiaFaH, жаудык быксыран Жана калса жалыны. Буки Отан халыры- Армняра б1рлесш БейбпшЫк камы уш!н, Калын елдш бары ушш! Керсетед достык кемепн...— деген жолдар: Жинактык 448-бетшдеп: Бук!л Одак ел болып Гулдентейж Отанды; Партияда жок большевик Коммуинстпен 6ipaecin Партия туын кетерш Жолын таза сакталык — деген жолдар Академия ютапханасындары шырармаларынык оригииалынан алынды. Жинакка институттеп шырармаларынык фондысындагы текс- Ti Ж'беп1лд1. 442-бет. TeMip жолшылар кунже — 1938-жылы, 29-июльде Букшодак- тык темт жолшылар кунж кт'ттыктап айткан елен). BipiHmi рет «Социалист Казакстан» газетшш /938-жыл, 20- июль кунг1 санында «Сталиндш шындык» деген атпен басылран, бурынгы жниактарында жарняланбаран. Газеттеп жэне музейдеп шырармаларынык фоидысымен са- лыстырылды. влек атыи нактылы такырыбына сай «TeMip жол­ шылар кунже» деп езгергпк. Жинакка газеттеп текст бойынша жгёеошдк 450-бет. Жаура ок— 1938-жылы, 29-июль кунi Жапон империалистер! Хасан KSJii манындары совет жерше шабуыл жасады. Осы уаки- раны ecTiren Жамбыл Совет Армиясына арнап. 30-июль куН|' осы жыоын айтты. Жазып алган Калмакан Эбджалыров. BipiHmi рет «Социалист Казакстан» газетшш 1938-жыл, 9-август кунг! санында басылды. 711

Газеттеп жэне Жамбылдын музей'шдеп шыгармаларынын фонлнсымен салыстырылды. Жннакка институттеп шыгармаларынык фондысынан алын- ды. 453-бет. Б|зд1н Отаннын кырандары— Жапон империалистер| 1938- жылы. 29-ию-ь K\\’Hi Совел- жерш багып Ki'pni. Совет Апмнясы 6- август KV«i Совет жерш Жапон самурайларынан тазартты. Бул жырды Жамбыл жешс кунiне арнап айтты. Жазып алтан Таныр Жароков. ©лен орыс тЫнде «Орлы нашей Родины» деген атпен жи- нактаоында басылган. Казакша текст! бурын жарняланбаган. Жннакка Академия штапханасындагы шыгармаларынык фон- дыеынан алынды. 455-бет. Балым !н!ме (академик Келлеоге)— 1938-жыл, август айын- да Москвадан Алматы ка.пасына Советтер Одагынын беnriлi га- лымы биология гылымынык докторы, академик Борис Алексан­ дрович Келлер келдь Б. А. Келлер 22-август куш Жамбылдын ачылына барады. Жамбылмен узак энпм»лесед1. Осы еленд1 Б. А. Келлермен эк- пмелесш отырып шыгарады. Жазып алган К- Эбджалыров. ©лен 6jpiHuii рет «Ленинцлл жас» газетжш 1938-жыл, 23- август кунг! санында басылды. Жинакка Жамбыл шыгармаларынык фондысынан алынды. 458- бет. Трамвай — 1938-жылы, 28-август куш, Алматыда 6ipimui per трамвай журд|. Трамвайдык 6ipiHiui жургенж куттыктаган кала енбекиллершщ митинпн erri. Митинrire катыскан Жамбыл осы елешн айтты. Жазып алган Калмакан Эбдшадыров. ©лек «Социалиста Казакстан» газетжш 1938-жыл, 29-ав- густ кунг1 санында басылды. Жинакка Жамбыл шыгармаларынык фондысынан алынды. 459- бет. Отанымныц кыздарына — Жамбыл бул елешн 1938-жыл, 25- сентябрьде Москвадан Киыпшыгыска 62 сагат токтаусыз ушкан М. Раскова, П. Осипенко, В. Гризодубовага арнап шыгарды. блендi жазып алган Тайыр Жароков. BipiHini рет «Социалист Казакстан» газетшш 1938-жыл, i 1-октябрь кунп санында басыл­ ды. Бурын жинактарында басылмаган. Жинакка институттеп шыгармаларынын фондысынан алын­ ды. 461-бет Улкен МХАТ-ка— 1938-жылы, октябрь айында Москванын Академиялык Кяркем театпынын курылганына 40 жыл толган мерекеп erri. Жамбыл МХАТ-ты куттыктап осы елешн 17-ок­ тябрь куш шыгарган. Жазып алган Калмакан Эбдшадыпов. Бiрiншi рет «Социалист Казакстан» газетшш 1938-жыл, 27-октябрьлеп санында басылды. ©лек газеттеп, Академия штапханасындагы шыгармалары- иын фондысымен жэне бурынгы жинактарымен салыстырылды. Жннакка Жамбыл шыгармаларынын фондысынан алынды. 463-бет. ©з елiMHiii кыздарына — 1938-жыл, 19-октябрь кунк Алматы

каласында эйел жастардын республнкалык съез! ашылды. КуР- MeTTi аксакал Жамбьп съезге катысып, осы куттыктау влекш айтты. Жазып алран Тайыр Жаооков. влек «Екшнд!» газетшщ 1938-жыл, 23-октябрь кунп санында басылды. Газеттег1 жэне бурынгы жннактарындагы текспмен салыстырылды. 464-бет. Жастык жыры— 1938-жыл. 29-октябрь куш Бушлодактык Ленишшл Коммунисты Жастап Одагыныч купылранына XX жыл толды. Жастардын данкты мерекесше арнап Жамбыл осы жырын айтты. Жазып алран Тайыр Жароков. влен 6ipiHmi рет «Социалиста Казакстан» газетшщ 1938- жыл. 29-октябрь кунг1 санында басылды. Жыр газетте жэне жинактарында басылран текст'|Мен са­ лыстырылды. Жинакка гаэ'еттеп текст! бойынша Ж|'бер1лдг 466-бет. Октябрь ушш— ¥лы Октябрь Социалисты революииясынын 21-жылдыРына арнап 1938-жыл, 27-октябрь куш жырларан. Bi- piHiui рет «Социалисты Казакстан» газетшщ 1938-жыл. 7-ноябрь KyHri санында жарияланды. Бурый жинагында басылмаран. Жыр газеттег1 жэне музейдег1 шытармаларынын архивымен салыстырылды. Жинакка институттеН шырармаларынын фондысынан алынпы. 469-бет. Дэр1герлер съезше— 1938-жыл 1-декабрь кунк Алматы ка­ ласында денсаулык сактау кызметкерлершщ съез1 ашылды. Съез­ ды болатынын еспген Жамбыл 27-ноябрь кун!, Москвара бара жаткан жолында, съездщ делегаттарын куттыктап осы елешн шырарады. Жазып алран Капан Сатыбалдин. влек 6ipiHiui рет «Социалисты Казакстан» газетшщ 1938- жыл. 5-декабрьдеп санында басылран. Газеттег! жэне жинактарындагы текст1мен салыстырылды. Жинакка газеттеп текст! бойынша ж1бердЫ. 472-бет. Сэлем берем Москвара—Жамбыл 1938-жыл, 30-ноябрь куш Москвара барады. Москвара барран куш осы жырын айтады. Жазып алран Кипан Сатыбалдин. Жыр 6ipiHuii рет «Социалисты Казакстан» газетшщ 1938- жыл. 23-декабрь кунг! санында басылды. Газеттег! жэне жинактагы текспмен салыстырылды. Жинакка институттары шырармаларынын фондысынан алын- ды. 474-бет. Ленин орденш алганла — 1938-жыл. 2 декабрь куш, Кре- мльде СССР Жогарры Совет! Президиумынын председател1 М. И. Калинин осы жылдын май айынла шыккан указы бойынша Жамбылра Ленин орденш тапсырды. М. И. Калининнщ колынан Ленин орденш алып турып осы влекш айтады. Жазып алран Капан Сатыбалдин. влек 6ipiHiui рет «Социалисты Казакстан» газетшщ 1938- жыл, 23-декабрь KyHri санында басылды Бурынры жинагында жарияланбаган. Газет текслмен салыстырылды. Жинакка институттег! шырармалардын фондысынан алынды. 47о-оет. 713

«Социалист Казакстан» тойына — 1938-жылы, 23-декабрь куш Казакстан Орталык партия Комитет!, Казак ССР Жогаргы Совет! жэне Алматы облыстык партия комитетшщ тЫ «Социа­ л и ст Казакстан» газетшш бес мын немев! шыкканына арнап айткан. бленд! жазып алран Капай Сатыбалдин. «Социалиста Казакстан» газетшщ 1938-жыл, 24-декабрь кунг! санында жарияланды. Газеттег1 жэне жинактарындагы тексимен салыстырылды. Жинакка HHCTHTyTTeri шырармаларынын фондысынан алын- ды. 478-бет. Мал еарген аймакка — 1938-жыл, 25—29-декабрьде, Алматы- да стахановшы мал ешрунплердт республикалык Ш-съез! болды. Жамбыл съезд делегаттарын куттыктап 27-декабрь куш кенш мэжшсте осы елещн айтты. Жазып алган Тайыр Жароков. Алраш рет «Социалист Казакстан» газетшщ 1938-жыл, 29- декабрь кунп санында жарияланды. Газеттеп, музешндеп шырармаларынын фондысымен жэне жинактарымен салыстырылды. Жинакка газетте басылтан текст! бойынша ж1бер1лд1. 479- бет. Жана жыл— 1938-жылгы 26-декабрь кун! 1939-жылдын жака жылына арнап шыгарды. ©ленд! жазып алган Тайыр Жароков. BipiHuii рет «Социалист!к Казакстан» газетшщ 1939-жыл, 1-январь кунг! санында басылды. Газеттег-i жэне музейшдеп шырармаларынын фондысымен салыстырылды. Жинакка газеттеп текст бойынша ж!бершп отыр. 481-бет. Орындалган ант туралы жыр — 1939-жылры, 21-январь куш халыктын улы кесем1 В. И. Лениннщ кайтыс болганына 15 жыл толуына байланысты айтылран жыр. Жазып алран Тайыр Жа- Бул жыр ен алраш «Сониалист!к Казакстан» газет!н!н 1939- жылы, 21-январь кунп санында жарияланды. Газеттеп жэне музейдеп шырармаларынын фондысымен жэ­ не жинактарымен тексер1лд1. Жинакка газеттеп тексл бойынша ж1бер1л1п отыр. 482-бег. Ег!ст!н бтк шыруы— 1939-жылры 29-январь куш колхозшы- ларды кектемп епске мукият эз1рленуге шакырып айткан елею. Жазып алган Тайыр Жароков. ©лен 6ipinuii рет «Социалист Казакстан» газетшщ 1939- жылы, 9-февраль кунг! санында басылран. Бурынры жинактарын- Газеттеп, музейшдеп шырармаларынын фондысымен салыс- РЖинакка газеттеп текст! бойынша ж!бео!лд|. 485-бет. Б!зд!н дэу!рд!н батырлары — Бул елен 1939-жылры 3-январь Kyui жарияланган СССР Жораоры Совей Ппезндиумынын Ука- зына байланысты шыкты. Ол Указда Совет Армиясы мен Сотые Теюз флотында кызмет eTviui.nep антынын текст! жарияланган. Совет Армиясы мен Согыс-Теюз флотынын улы мерекес! карса- нында, февраль айында, жогарыдары Указ бойынша Совет Ар- 714

миясынын жауынгерлер1 ¥лы Отанымызга ек акыргы eMipine дейш кызмет етуге эз1р екенд1ктерш 6ianipin, ант бердь Совет жауынгерлершщ антын куттыктап Жамбыл осы эпикалык жы- рын айтты. Жазып алган Тайыр Жароков. BipiHmi рет «Социалист Казахстан» газетшн 1939-жылы, 23-февраль KyHri санында басылды. Газетте жэне жинактарында басылган текст1мен салысты- рылды. Жинакка инстнтуттеп шырармаларынын фондысынан алып- ды. 488-бет. Тарас — 1939-жылгы март айында бумл Совет Одагы Украи- наныц атакты акыны Тарас Шевченконын туранына 125 жыл то- луын мерекеледк Мереке карсанында Жамбыл Тарас Шевченко- ра арнап осы жырын шырарды. Жазып алган Тайыр Жароков. Жыр «ЕкпшдЬ газетшш 1939-жылры 9-март кунг1 санында басылды. Газетте жэне жинактарында жарияланган текст1мен салыстырылды. Жинактын 494-бет1ндег1: «Жау карайды жалмандап Ел1мшн арры шегшен, Дэм татпакка суымнан. Жайкалган жасыл кег1мнен. Дайын бол, менщ Украинам, Беруге жаура коп соккы. Арытпа семсер белшнен, Жайрасын сумырай фашистер Атылган октан сен1ммен, Табыссын душпан ел1ммен»— деген жолдар газетте басылган текстен алынды, бул бурынры жинактарында жок. Жинакка ииституттег1 шырармаларынын фондысынан алын­ ды. 492-бет. Жец1мпаздар съезше — 1939-жылгы, 10-март куш Москвада Букктодактык Коммунист (большевиктер) партиясынын XVIII съез! ашылды. Жамбыл съезд! куттыктап осы эпикалык жырын айтты. Жазып алган Эбд1лдэ Тэж1баев. Жыр алгаш рет «Социалист Казакстан» газетшш 1939-жы­ лы, 10-март кунг1 санында басылды. Газетте жэне жинактарында басылган текст! бойьшша са­ лыстырылды. Жинакка газеттеп текст! бойынша ж1бер1лдк 495-бет. Енбек кекте'п — 1939-жылдын апрель айында кектемг1 eric- ке эз!рл1к кезшде Жамбыл енбекке жумылран, ешнде шаттык ойнаган колхоздык жасын, Kopicin Kepin, олардын куанышын бейнелеп айткан жыры. Жазып алган Калмакан Эбдшадыров. Бул жыр орыс тмйнде «Весна» деген атпен жинактарында басылды. Казакша текст! бурын жарияланбаган. Жинакка Казак ССР Гылым академиясы ютапханасындары Жамбыл шырармаларынын фондысынан алынды. 498-бет. Муралшдерге сэлем— партия мен уюмет эркашанда ауыл- 715

село мектептер! окытушыларынын жас ecnipiMaepni тэрбиелеу кызметшдеп квп жы\"\"ык e.-бектепш ете бягалайды. сонлай flip шаралардын 6ipi — СССР >KoFapFbi Совет! Президиумынын 1939- жылры апрель айында, 6ip топ MyFaTiMncnni наградтау туралы шыккан Указы болды. Партия мен ук1м*тт!н бул кярсеткен кур- мелне авналып, А-маты каласы-ла. 1939-жылгы 23-апре-ь куш мугал.мдевдш жиналысы етт!. Жнналыска катыскан Жачбыл «Мурал1млевге сэлем» деген куттыктау жырын айтты. Жазып алган Тайыр Жароков. Binimui рет ««Сониалистж Казакстан» газетМн 1939-жылы, 12-май KVHri санында басмлды. Газеттеп жэне Жамбылдык музейшдеп шыгармаларынын фонлыеымен салыстывылды. Жинакка газеттвН тркст! бойыншя ж1бев1лп1. 501-бет. Май жыры 1939-жылдын 1-Май мерекесше Жамбылдын арнап айткан жыры. Жыо «Советт!к Караганды» газетшш 1939-жылы 4-май кун- ri санында басы.лран, бурын жинактарынпа жарияпанбаган. Жинакка газеттег! текст! бойынша ж!беп!.лд1. 503-бет. Жени- жыры— 1939-жылгы. 18-игольде Жапон импевиалистер! Монгол Халык Республикасыныч Халхин-Гол деген жер!не шек- араны бузып Kipai. Бул жыр Жамбылдыч Жапон самурайлары- нын баскыншылавын»н Монгол Халык Республикасыныч жев!н тазартуга катыскан Киыршыгыстагы Кызылтулы армиянын ай- бынды жауынгерлер! мен командирлер!не арнап. Отаннын шека- расын 6eoiK устауга шакырып айткан жыры. Жырды 24-июль куш Тайыр Жароков жазып алган. Жыр «Советтж Караганды» газет1н1н 1939-жылы, 9-август купи санында — «Заманымыздын батырлары» деген атпен жа- Бул жыр газеттег! текспмен, музейдеп акын шыгавмалавы- ныч фондысымен, «Элебиет жвне искусство» журналынык 1939- жылгы 8-номер!нде басылган «Халык евюндт ушш» деген атпен жарияланган текст!мен жэне жинактарымен са\"ыстырылды. Жывдын атын жинактарында жарияланып журген «Жешс жыры» деген атпен ж!бепл1к. Жинактын 507-бет!ндеп: Шекарада ел1мн!н, KeHi кум1с жер1мнщ, Жинактын 510-бет!ндеп: «Женетугын улгМ» — деген жолдар бурынгы жинактарында жок, газеттег! тёкст1 бо­ йынша косылды. Жинакка институттеп шыгармаларынык фондысынан алын- ды. 506-бет. Мал ес!руш1лерге— 1939-жылгы. 25-июль кун! стахановшы мал ecipyuii.nepfliH республикалык IV съез! eTTi. Жамбыл бул съезге катысып, республиканын алдынгы катарлы мал scipyuii-

лврш куттыктап осы жырын айтты. Жазып алШ Тайыр Жа- роков. Жир «Социалисты Казакстан» газетшш 1939-жылы, 1-сен­ тябрь кунп саныида «Бакыт жыры» деген атпен басылды. Орыс т1лшде «Мастерам животноводства» деген атпен таралды. Жыр- дын мазмунына сай атын «Мал ecipyuiUepre» деп езгерттш. Бу- рынгы жинактарында жарияланбаган. Жир газеттеп жэне музейдеп шытармаларымен салысты- рылды. Жинакка институттеп Жамбыл шыгармаларынын фондысы- нан алынды. 511-бет. Халык казынасы— 1939-жылгы 1-августа, Москвада Бумло- дактык ауылшаруашылык кермес! ашылды. Жамбыл осы жырын 28-июль куш Бумлодактык кермеге арнап шыгарды. Жазып ал- ган Тайыр Жароков. Ен 6ipiiiuii рет «Социалисток Казакстан» газетшш 1939-жы­ лы 1-август кунп саныида басылды. Газеттег! жэне Академия Ki- тапханасындагы шыгармаларыныц фондысымен жэне жинакта- рымен салыстырылды. Жинактын 515, 516-беттершдеп: «Б1здш елд!н erici, Енбепнш женю Б1тш шыгып, жайнаган Украина елшен. Кара топырак жер!нен, Ойы менен кырдагы Алтындайын бидайы Желле nicln желкьтдеп Кырманында симаган. Кырда болат комбайн вз1 орып, ез! жинаган. Алтайдан алтын а.1ынды, Балкаштан мыс казылды, Караганды кембесо Тас KeMip боп алынды. Анау жаткан Ембиен Мунай келдей агылды» — деген жолдар ютапхана фондысындагы орнгиналдан алынып косылды. Жинакка институттеп шыгармаларынын фондысыиан алын- Каны б!р бауырларымызга— 1939-жылгы сентябрь айында Совет Армиясы Батые Украина мен Батые Белорусснянын халык- тарын Польша помещиктершш бугауынан азат erri. Бул халык- тар СССР-нын б1ртутас, еркш ескен семьясына косылды. Жам­ был 26-сентябрь кун1 Отанына кайта косылган Батые Украина мен Батые Белоруссия халыктарына арнап осы жырын айтты. Жазып алган Тайыр Жароков. Ен 6ipiHiui рет «Социалист!к Казакстан» газетшш 1939 жылы 3-октябрь кунг! саныида басылды. 717

Жинактык 518-бетшдеп: Асу 6ip жаткан бел ед’ деп»— деген жол газеттен альгады, бул жолдар бурынгы жинактарында Газетте жэне жинактарында басылган текспмен салысты- рылды. Жннакка институттеп шыгармаларынын фондысынан алын- К.>рiлiк — 1939-жыл, октябрь айында Казакстан жазушылар Одагы Жамбылдык эдеби хатшысы етш Рали Ормановты та- гайындады, Fали Алматыдан Жамбылдык ауылына барады. Ра- лн: Ден саулыгыкыз калайТ— деп сураганда, Жамбылдык ка- йырган калжык жауабы. ©ленд! жазып алган Рали Орманов. Бу­ рый жинагында басылган. Жинактык 520-бетшдеп «Не кврсетш тонамай» деген жол Жамбыл музейшдеп шыгармаларынын фондысынан алыныл ко- сылды. Жннакка институттеп шыгармаларынын фондысынан алын- Октябрь толгауы— ¥лы Октябрь социалист революциясы- нын XXII жылдыгына арнап 1939-жылгы 23-октябрь кун! Жам­ был вз колхозында, Майтебенщ бауырында отырып осы жырын айтады. Жазып алган Рали Орманов. EipiHiui рет «Социалист Казакстан» газетшш 1939-жылы 7-ноябрь куш санында басылды. Газеттег! текспмен, акыннын музейшдеп шыгармаларынын фондысымен жзне жинактарымен салыстырылды. Жинактык 522 бетшдеп: «Айдаладай ажарсыз». жинактык 523-бетшдегк «Украина, Белорус» деген жолдар акыннын музейшдеп фондысынан алынды. Жннакка институттеп шыгармаларынын фондысынан алын­ ды. 521-бет. Шсп майга— 1939-жылгы 9-ноябрь кун! Жамбыл Алматыда болатын халык акындарыиын республикалык слепне баргалы эз1рленш жатканда, кшмдерше HicTi май жаккан Ралнга кал- жын рет!нде осы елещн айткан. ©ленд! жазып алган Ралн Орманов. Бурын жинагында ба­ сылган. 0 лецд1 музейдеп шыгармаларынын фондысымен жэне жинактарымен салыстырдык- Жинактык 524-бенндеп: «Жабы жуйрш болар ма байлаганмен, Жасык болат болар ма кайраганмен, Жамбыл кайта жасарып Ж1пт болмас, Жагасын неше кайта майлаганмен»,— деген жолдар акыннын музейшдеп шыгармаларынын фондысы­ нан алынып косылды. Жннакка институттеп шыгармаларынын фондысынан алынды. 524-бет.

Б1зд1ц Киров — 1939-жылгы 26-ноябрь куш С. М. Кировтын троцкийнлл-бухаришшл шпиондар агентШщ колынан каза тап- канына бес жыл толуына байланысты Жамбыл осы жырын ай- тады. Жазып алган Гайыр Жароков. Жыр алгаш рет «Социалиста Казакстан» газетшщ 1У0У- жылгы 1-декабрьдеп санында басылды. Газеттеп, музейдеп шыгармаларынын фондысымен жэне жинакгарымен салыстырылды. Жинактын 527, 528-беттерждег1: «... Кызылэскер жауларды: Польшадаты пандарды, Тшскен Хасан келше Сумырай самурайларды Кирата женш шулатты. Тауды, орманды аудартты, Таншлерж тулатты; KyMic канат кустарын Кара булттай каптатып, Коктен жауга ок зулатты. Таты да жау тшссе, TiKTecin окпен Tyfticce, Женем1з кыркып тшмдеп. Жешмпаз куштж ордасы, Корсантан октын кордасы, Курсанып тур кушжде Кронштад курждеп, Алтайдан бастап Балтыкка, Балтыктан бастап Карпатка Тотыскан кушт1 кергенде Жау коркады дгр1лдеп>— деген жолдар музейдеп фондысынан алынды. Бурынты жинак- тарында бул жолдар жок. Бул влек жинакка институттеп шы- гармаларынын фондысынан алынды. 525-бет. Кек1л1к ушып дур етт1 — 1939-жылты, 15 декабрь куш эдеби хатшысы Бали Орманов кус атуга таута барады. Кешке дейж тауда болып олжасыз кайткан Fэлита Жамбылдын айткан кал- жыкы. ©ленд1 жазып алган Бали Орманов. Бурынты жинагын- да басылтан. 0лец Жамбылдын музейждеп шыгармаларынын фондысымен жэне жинагымен тексермдь Жинактын 529-бетж- «Карны ашып калжырап, Ек1 иыты салбырап, Кешке ауылта кур желт»— деген жолдар Жамбыл музей1ндег1 шыгармаларынын фондысы боиынша косылды. Жинакка институттег1 шыгармаларынын фондысынан алын- 719

t, жаркыным, келдЫ бе?-Жамбыл атындагы колхоздын председател1 болып ктеген Турап Мыржиев 1939-жылры 26-де­ кабрь кун1 колхоздын жер мэселеамен Алматыга барып кайт- канда, Жамбыл онын жумысынын жайын сурап осы еленд1 айт- кан. Жазып алран Тали Орманов. Бурын жинарында басылран. °лец текстю музейшдеп шырармаларынын фондысымен жэне жинарымен салыстырылды. Жинакка институттеп шырармалары­ нын фондысынан алынды. 530-бет. Сыртын сулу болганмен — Ауылдык Советтщ сол кездег! председател1 Телеген Ахметжанов езшщ бурын MiHin журген атын арытып жэне оны арык деп баска ceMis атка мшедк Оны сезген Жамбыл 1940-жылры январь айында Телеген Ахметжанов- ка осы eTKip калжьщын айтады. бленд! жазып алран Тали Ор­ манов. Бурынгы жинарында басылран. ____ ri шырармаларынын фондысымен рылды. Жинакка институттеп шырармаларынын фондысынан алын- Арканыц аркауы — 1940-жылры февраль айында комсомолец, жастар Акмола — Карталы тем!р жолын салып бтрдк Жамбыл Акмола — Карталы жолынык б1туше арнап осы елещн айтты. BipiHiiii рет «Ленншшл жас» газетшщ 1940-жылры 8-февраль- дагы санында «Арканыц аркауы» деген атпен жарняланган. Бу­ рын жинактарында басылмаган. Жинакка осы газеттен алый ж1бер!лд1. 532-бет. Балан бойдак жур ме эл1 алакыстай — Жамбыл ауылында- ры Мыржы шалдын Турап деген баласы эйелшен айрылып, узак уакыт бойдак журедк 1940-жылры 16-февраль куш Жамбылды Мыржы конакка шакырады, конакта отырып Жамбыл осы кал- жын елешн айтады. 0ленд1 жазып алран Faan Орманов. Бурын жинарында ба­ сылран. блен музейшдег1 шырармаларынын фондысымен жене жинарымен салыстырылды. Жинакка институттег1 шырармаларынын фондысынан алын­ ды. 534-бет. Болат тонды батыр— Бул елеши 1940-жылгы февраль айын­ да Ленинградты акфиндердщ баскыншылыгынан корраушы, Ка- релефин халкын азат етуин Ленинград сорыс OKpyriHiH жауын- repaepi мен Кызыл тулы Балтык флотыныц Кызыл флотшылары- на, Отанымыздын батыр улдары мен кыздарына арнап жыр- лайды. Жырды жазып алган Тайыр Жароков. «Социалист^ Казакстан» газетнпц 1940-жылры, 23-февраль- дагы санында басылран. Жыр газеттеп жэне жинактарындагы текст1мен салысты­ рылды. Жинакка газеттег1 текст! бойынша ж1бер1лд1. 535-бет. Тезекбайга — Жамбылдын баласы Тезекбай атын байламай умытып кетш корада бос калдырады, ол коранын екшнн шетшде турран курен тайды теуш аягын сындырады. Осы уакигага бай- 720

ланысты Жамбыл 1940-жылгы, 8-март кун! осы елец»! айтады. ©ленд| жазып алFan Рали Орманов. Бурый жинагында басылган. влен музейдеп шыгармалары- нын фондысымен жэне жинагымен салыстырылды. Жинакка ннституттеп шырармаларынын фондысынан алын- ды. 538-бет. Бакыт заны — Бул влешн Жамбыл 1940 жылы Литва, Латвия, Эстония республикаларынын ей 6ipinmi рет Советик Конституция бойынша СССР Жорарры Советж сайлаура каты- суына арматам. ©леи Жамбылдык вз музейшдеп шырармаларынын фонды­ сынан алынып, 1955 жылы шыккан 3 томдык жинарында 6ipiHiui рет жарняланран. Осы жинакка сонан кыскартылып алынды. Большевикгср тобына — 1940-жылгы 16-март куш, Алматыда Казакстан Коммунист (большевиктер) партиясынын Ш-съеЗ! ашылды. Осы куш Жамбыл вз колхозынан келш, съезд делегат- тарын куттыктап айткан жыры. Жырды жазып алтан Тайыр Жароков. Жыр 6ipiinui рет «Социалиста Казакстан» газепш'к 1940- жылы, 17-март купи санында басылды. Жыр газеттеп, Жамбыл­ дык музейшдеп шырармаларынын фондысымен жэне жинакта- рымен тексер1лд1. Жннактыц 541-бетшдеп: «Коргасындай бар денем», Жинактын 543-бетшдеп: «Жер-li казып in салган» деген жолдар фондыдаг Жинакка ннститутт ды. 544-бет. Квп журт, жегик асу — Ашкезенге — Акынды 1940-жылты . 24-март Kyui Жамбыл облысы, Квктерек ауданынан Жанрутты деген замандасы isлеп келед1. — Калай,. куйл1 — куаттысыз ба? — легенде, Жамбылдык oFan айткан калжын елеш. влекд1 жазып алган Faan Орманов. Бурык жинарында басылган, бул влек музейдеп шыгармала- рынык фондысымен жэне жинагымен салыстырылды. Жинакка институттег1 шырармаларынын фондысынан алык- ды. 544-бет. Асау уйрегкен жИгтерге — колхоздын wiriTTepi 1940-жылгы 1-апрель Kyui асау жылкыларды уйретедь Муны кврген Жам­ был жшгттерге осы влешн айтады Жазып алган Faan Орманоа. Бурый жннакта басылган. ©лен музейшдеп шыгармалары- нык фондысымен жэне жинактарымен салыстырылды. Жинакка ннституттеп шырармаларынын фондысынан алын­ ды. 545-бет. Жасымнан атым аян Жамбыл ед1М— 1940-жылгы, 4-апрель Kyui, Жамбылдык Алматыда туратын Тэж1бай деген курдасыныц ийше Kanin --и отырып айткан влеки Жазып алган Fa- •нагында басылган. ©лец музейшдег| шы- ........'не жинагымен салыстырылды 721

Жинакка пн :титуттеп шыгармаларынын фондысынан лынды. 546-бет. Жыр батыры (В. В. Маяковскийге) — В. В. Маяковскийдщ кайтыс болтаный; пи толуына байланысты, онык творчест- восына арнап, 1940-] .. а.п..р.е--л-ь---а-й-ы--н„д„а —Совие.т Жазушылар Одаты пленум етк1зд|. Бул Пленумта Жамбыл да катысты Пле- нумда В. Маяковскийд1 еске Tycipin осы еленш айтты. Жазып алтан Тайыр Жароков. Бурын басылматан. жинакка музейдеп шыгармаларынын фондысынан алынды. 547-бет. 6 м1рдщ тууы — 1940-жылгы апрель айында СССР Жазушы­ лар Одаты уйымдастыртан В. Маяковскийд!н творчествосына ар- налтан Пленумге катыскан Жамбыл Oipneiue кун Москвада бо- лып, «Москва» конак уйшде турды. Сол кезде Совет Одагынын барлык республикаларынан Москвага келген конактар Жа.чбылта сэлем беруге келетш. Сондай 6ip жиылган жолдастарына айтып берген энпмеск Жазып алтан Тайыр Жароков. Орыс тшндеп жинактарында «Рождение жизни» деген атпен жарияланды. Ка­ зак тшндеп тексп бурын басылматан. Жинакка музешндеп шыгармаларынын фондысынан а.н ды. 551-бет. Бурынты Казакстан туралы — 1940-жылгы 7-июль куш «7 маты» кинотеатрынан Казакстаннын еткен eMipiH керсететш , кументп кино-журналды керш, осы еленш айтады. Жазып ; FaH Тайыр Жароков. Орыс тшндеп жинактарында «Видел я родной Казахстан» деген атпен басылтак. Казак тшндеп тепел бурын )....... Жинакка > i шытармаларынын фондысына 557-бет. Мен 6ip шал токсан жасты курдас еткен — 1940-жылтыиюль айында Жамбыл ауылы тау етег>ндеп жайлауга кешедк Жам­ был жайлаута барып жайтасканнан кейш, тау Te6ecine жаяу шыккысы келедк 6ipaK кия беттен шыту кнын болса керек, сол жерде дем алып отырып осы елецж айтыпты. Жазып алтан Бали Орманов. Бурын жинагыкда басылтан. Музейдеп шыгармаларынын фондысымен жэне жинагымен салыстырылды. Жинакка институттеп шыгармаларынын фондысынан ды. 559-бет. Абайдыц суретже— 1940-жылты август айында Казакстан Жазушылар Одаты казак эдебиепшн классик акыны Абай Ку- нанбаевтын туганЫиа 95-жыл толуына арналтан жиналыс етюздг Осы мерекеге катыскан Жамбыл жиналыс залындагы Абайдын суретже карап отыры\" '4''\" g m и р«п.. Орманов. Бурын жннатында басылтан. Музейшдеп шыгармаларынын фондысымен жэне жинактарымен салыстырылды, сол текст' йынша тузетулер енг!з1лд1. Жинакка институттеп шыгармаларынын фондысынан ; 60-бет. дждер— Жамбыл 19'40-ж ,1 22-ав 722

оку жылына 93ipairiH керуге мектептерге барады. Жана оку ку; ралын алуга мектепке келген балалармен энпмелесш, ол осы елешн айтады. «Ленишшл жас» газетшт 1940-жылы, 1-сентя. брь кунп санында «Кош келдщдер» деген атпен толык Typi басылган. Бурынгы жннагында «Шэмрт балаларга» деген атпен кыскартылган Typi жарняланган. влен газеттеп, музейждеп шыгармаларыиын фондысымен жэне жинагымен тексеридг влен жинакка институттеп Жамбыл шыгармаларыиын фондысынаи алынып толык текст! берьтдг 561-бет. Элемде 6ip жулдыз бар — Жамбыл бул жырды Казакстан- нын республика болып курылганына XX жыл толуына арнап 1940-жылгы 8-октябрь куш шыгарады, жазып алган Тайыр Жароков. BipiHiui рет «Социалист Казакстан» газетшщ 1940 жылы 6-ноябрь кунп санында басылды. Газеттеп, музейшлеп шыгармаларыиын фондысымен жэне жинактарымен салыстырылды. Жинактык. 564-бет1ндеп: «Кайда барсам камыгып, Кабагын ашпай жабыгып Жол торабын жогалткан KopaiM емip керуен1н. Жулдызбенен жол журш, Жэрдем кутш аспаннан, Жалбарынып сасканнан — Кергем кокке сенгенш. Камалганга жол табар Кандан кайрат колда бар... Удере кошкен елменен Мен де 6ipre сенделд^м. Жас жалынды кушмде влен болып терген1м. Ызасын айтты осы влен Жала шеккен елдердш. Таудын басын булт шалып, Кулазып дала куарып, Журт жагасы жыгылды, Канды жорык куылды, Сокпагында сол куннщ Не Tenepiiu кврмед1м»— деген жолдар Жамбылдын музейшдеп шыгармаларыиын фонды- сынан алынды. Жинактын. 565-бетшдеп. «Квлдерде ушпай каз, акку Толкындамай 1ле, Шу Кабагы 6ip ашылмай, Ел квзпнн жасындай Мвлт-мвлт етш жай акты»— деген жолдар да Жамбылдын музейшдеп шыгармаларыиын фон- 723

дысынан алынды. Жинакка институттеп шырармаларынын фон­ дысынан алынды. 563-бет. Мен 6ip би!к бэйтерек— Казакстаннын советик республика болып курылтанына XX жыл толуы карсанында 1940-жылры 1- ноябрь куш айткан. Жазып алран Тайыр Жароиов. Бурын жа- рияланбаран. Бул жинакка Жамбыл музейшдеп шыгармалары- ныи фондысынан алынып снизить 568-бет. Ел1мде кептен журген мен б!р тауык — Министрлер Совеп- Hin полнклнникасы Жамбылдын денсаулытын бакылап турура сол полнклиниканын бас flapircpi Хабиб Барлыбаевты беледи Ол вз MiimeTiH орындау yuiiii 1940-жылры 25-ноябрь куш Алматы- дан Жамбылдын ауылына барады. Сол кезде аздап сыркатта- нып журген Жамбыл дэршер X. Барлыбаевты кергенде осы елен- fli айтыпты. Жазып алран Рали Орманов. Бурын жинарында басылран. влек Жамбылдын музейшдеп шырармаларынын фондысымен жэне жинарымеи салыстырылды. Жинакка институттеп шырармаларынын фондысынан алын­ ды. 570-бет. Журек неге согады врге карап? — Казакстан ушметь 1938- жылдан бастап, Жамбылдын енебойы касында болып, денсаулы- рын кунделшп бакылап туратын 6eari.ii дэрнер тагайындады. 1940-жылы ноябрь айында Жамбыл 83iHin дартер Рахымбай До- сымбековке осы еленш айтады. Жазып алран Гали Орманов. Музейшдеп шырармаларынын фондысымен жэне жннарымен салыстырылды. Жинакка институттеп шырармаларынын фондысынан алын­ ды. 571-бет. Шакырган жок сендсрд! Жамбыл жайга — 1940-жылры де­ кабрь айында Жамбылдын наукасы кушейе туседь Осы кезде Алматыдан дартер X. Барлыбаевты шакыртады. X. Барлыбаев пен Р. Досымбеков TuicTi емдсрш жасаганнан кейш Жамбыл 6ipa3 тыныштайды. Сол кезде осы влети айтыпты. Жазып алран Бали Орманов. Бурын жинарында басылран. Музейдеп шырармаларынын фондысымен жэне жннарымен салыстырылды. Жинакка инсти­ туттеп шырармаларынын фондысынан алынды. 572-бет. Жамбыл елен айтпайды жантайран сон— 1941-жылры январь айында Жамбыл наукастанынкырап журедь Здебн хатшысы Ра­ ли Орманов: — Жаке, бупн не туралы айтасыз? — деп караз, каламын алып Жамбылдын касына келш отырады. Жамбыл 61- паз уакыт ундемей отырады да, аздан сон жантая кетш осы еленш айтыпты. Жазып алран Рали Орманов. Бурын жинарында басылран. влен Жамбылдын музейшдеп шырармаларынын фон­ дысымен жэне жинактарымен салыстырылды. Жинакка институттеп шырармаларынын фондысынан алын­ ды. 573-бет. Сакалым тем!р курек 6opFa малган— 1941 жылры февраль айында болраи Казак ССР Жогаргы Советшщ сесснясына жур; гел1 жатып, айнага карап осы калжын еленш айтады. Оленш жазып алран Рали Орманов. .... Бурын жинарында басылран, влек музейшдеп шырармала- 724

рынык фондысымен жэне жинарымен салыстырылды. Музейдеп шыгармаларынын текст! бойынша кыскартылды. Жинакка институттеп шырармаларыныа фондысынан алынды. 574-бет. Жетшпж журе-журе кыр басына — 1941-жылры февраль айы,- нын аяк кезшде Жамбыл наукастанынкырап жургенде flapirepi Р. Досымбеков пен эдеби хатшысы Рала Ормановка осы еленш айтады. Жазып алган Гали Орманов. Бурын жинарында басылран. Музейшдег! шырармаларыныа фондысымен жэне жинарымен салыстырылды. Жинакка институттеп шырармаларыныа фондысынан алын­ ды. 575-бет. Алнас — 1941-жылры март айында Отанымыздын рылымы мен мэдениетжж, эдебиетшш алга басуы жолында уздж енбек ciaipreH, сол ерекше енбепмен айрыкша кезге тускен адамдары- на Сталиндж сыйлыктын лауреаты деген атак беру туралы СССР Халык Комиссарлар Советжж каулысы жарияланды. Каулы бойынша Жамбылга да екший дэрежел! Сталиндж сый- лык бершдь Осы хабарды еспгенде Жамбылдык айткаи алрыс елеш. Жазып алган Рали Орманов. влен «Социалисты Алтай» газетжщ 1941-жылы, 27-март куи- ri саныНДЗ \"басылды, газеттеп жэне жинактагы текст!мен са­ лыстырылды. Жинакка газет бойынша ж1бер1лд!. 576-бет. Квктем менен май данкы — 1941-жылры 1-Май мерекесше арнап айткан елеш. Жазып алган Тайыр Жароков. BipiHiui рет «Социалиста Казакстан» газетжщ 1941-жылы 1-Май кунп санында басылран. Газеттеп текспмен Жамбыл музейшдеп шырармаларыныа фондысымен жэне жинарымен салыстырылды. Жинакка газеттеп тексп бойынша ж1берм!д!. 577-бет. вм1рдщ кысын жаз кылды— 1941-жылры май айында Жам- былдын Сталиндж сыйлыктын лауреаты атарын алуына байла- нысты Москвадагы Коминтерн радио хабар тарату жуйес1 арнау- лы хабар беруд! эз1рлейдь Жамбыл взамен энпмелескен Комин­ терн радиосыныа тшшсже 14-май куш осы елешн айтады. влен шоринофонмеи жазылып алынган. Жинакка Жамбылдыа музейшдеп шырармаларыныа фон­ дысынан алынды. 579-бет. Жер байлыгы — 1941-жылры 7-июнь куш Жамбыл далара шырып, Жамбыл атындары колхоэдыа ericiH аралайды. Eric басындагы колхозшыларра осы елешн айткан. Жазып алган Тайыр Жароков. влен «Социалист Казакстан» газетжщ 1941-жылы, 22-июиь кунп санында басылран. Газеттеп жэне Жамбылдын музейшдеп шырармаларыныа фондысымен тексершдр Жинакка институттеп шырармаларыныа фондысынан алын­ ды. 580-бет. Мал азыгы — Жамбыл жайлаура шырып, Жамбыл атындары колхоздыа шабындырын аралайды. Шеп шауып жаткан колхоз- шылармен энпмелеседь Сонда осы еленш айткан. Жазып алран Тайыр Жароков. «Социалист Казакстан» газетжщ 1941-жылы. 725

22-июнь кунп санында басылран. Газеттеп жэне Жамбылдын музейждеп шыгармаларыиын фондысымен тексерЫдс Жинакка институттеп шырармаларынын фондысынан алын- Жан азыры — 1941-жылры 12-июнь кунЫЫ кешшде Жамбыл- мен амандасуга келген колхозшылар взара кенесш отырып, адам баласынын eMipi туралы энг1ме козгайды. Соны ecirin отырран Жамбыл осы влен1н айтады. Жазып алран Тайыр Жароков. «Со­ циалисты Казакстан» газетшщ 1941-жылры 22-июньдеп санын- Газеттег1 жэне Жамбылдын музей1ндег1 шырармаларынын фондысымен тексерЫдй Жинакка институттег1 шырармаларынын фондысынан алынды. 582-бет. Жалкауларра— 1941-жылры май, июнь айларында Жамбыл колхозшылармен коп энпмелесш, олардын жумыстарындары кем- mi.niKTepiH сынап, акылын айтады. Енбек icTerici келмей «ауыр- дыц ycTi, жешлдт астымен» журетш кейб1р адамдарды етшр тЫмен сынайды. влен «Социалист1к Казакстан» газетшЫ 1941- жылры 22-июньдеН санында басылды. Жинакка газеттег1 текст! бойынша ж1бер1лд1. 583-бет. Жайлауымыз Кулансаз — 1941-жылры 14-июнь куш акын Жамбыл колхозынын жайлауы Кулансазяа дем алура барады. Жайлауда колхоздын малый керш осы еленд1 айтады. Жазып алран Тайыр Жароков. Бурын басылмаган. Жинакка музейдеп шырармаларынын фондысынан алыпды. Мен де б!р жас баламын кынкылым кеп — 1941-жылры 16- июнь куш Жамбыл «Кулансаз» жайлауына барранда салкын кы- мыз iuiefli. Ол кымыз Жэкене ауырырак тиедь Сонда: «Бэржен де кымызды квтере алмаран уят екен рой,— деп осы влекж айтады. Жазып алран Рали Орманов. Бурын жинагында басылран. ©лен Жамбылдын музейшдеп шырармаларынын фондысымен, жинарымен салыстырылды. Жинакка институттег1 шырармаларынын фондысынан алын- ды. 685-бет. Кырман басыида — Жамбыл сорыс жы лдары унем! колхоз- шылардын арасында, олардын кайнаган енбепне араласа журж, уздЫс1з yriT-наснхат жумысын жург1зуде болды. «Социалисты Казакстан» газет1н1н 1941 жылры 17-июль кунп санында жарня- ланран Рали Ормановтын «Отан камы» деген очерюнде Жамбыл- дык колхоз кырманы басында журген 6ip кезещ туралы айты- лады. Сол очеркте Жамбылдын кырман басында айткан влен! де Ke.rripinefli. Жинакка сол очерктен алынып ж1бер1лд1. 588-бет. Аттан, батыр урпаяым— Жамбыл бул жырын Улы Октябрь социалист революннянын XXIV жылдырына арнап .айткан. Жыр «Социалисты Казакстан» газетшЫ 1941-жылры 7-ноябрь- дег1 санында шыкты, жинакка газетте жарияланран текст! бо­ йынша ж!бер1лд!. 589-бет. Ленинградтык вреи!м — 1941-жылдын сентябрь айында немш-фашист баскыншылары Ленинград каласына катты хауга турызраны туралы Совет хабаршы бюросынын мэл1мдемес! жа-

рияланды. Осы хабарды естш немш-фашист баскыншыларынын эрекеттерше катты ызаланган Жамбыл Ленинградтын батыр коргаушыларына арнап оларды батырлыкка, кажырлылыкка шакырып осы жырын ж1береди Ленинградтын батыр коргаушы- лары ушш Жамбылдын бул жалынды жырынын манызы да, scepi де кушт! болды. Жыр плакат, урандарда жазылып, Ленин­ градтын ap6ip yfliHiH кабыргасына шндк Жырды жазып алган Тайыр Жароков пен Еали Орманов. Жырдын Тайыр жазып алган варианты «Социалиста Казахстан» газетшт 1941-жылгы ’5-сентябрьдеп санында «Ленин каласын- дагы врендер1м» деген атпен жарияланды жэне жырдын осы ва­ рианты орыс тшне аударылып «Ленинградцы, дети мои» деген атпен «Правда» — газетшде (1941-жылгы 5-сентябрьде) жария­ ланды. Жырдын Еали Орманов жазып алган варианты «Ленин­ градтын ерендерш» деген атпен кейб1р жинактарында да басыл- ды. Ен кеп таралган варианты Тайыр Жароковтык жазып ал- Осы жинакка жырдын Тайыр Жароков жазып алган вари­ анты ж1беркпд|. Жырдын орыс тшие аударылган атына сэйкес «Ленинградтын врендер1м» деген атпен Ж|берд1к. Осы жинакка «Социалист Казакстан» газетшт 1941-жыл- гы 5-сентябрьде жарияланган текст! бойынша Ж1бершп отыр. 591-бет. Москва — мент камалым — Жамбылдын ¥лы Отанымыздын cyfiiKTi астанасы— Москва каласына арналган жыры. Жазып ал­ ган Тайыр Жароков. Жыр бурый баспа жузшде жарияланбаган. Жинакка HiicTiiTyTTeri шыгармаларынын фондысынан алын- Москвага — 1941-жылгы сентябрь айынын екшш! жартысын- да немт-фашист баскыншылары Улы Отанымыздын журен — Москвага xayin твнд|рдг 1941-жылдын 16-сентябршде Панфилов- шы 28 гвардияшылар Москва тубшде HeMic-фашист баскыншыла- рына соккы берд1, олар аскан ерлжтер!мен батырлык данкын бушл дуние жузше жетюзд!. Бул хабардын барлыгын ecTin кан- ган Жамбыл езшш «Москвага» атты тамаша жырын шыгарды. Жазып алган Тайыр Жароков. Алгашкы рет «Социалист Ка­ закстан» газетшт 1941-жылгы 28-октябрьдеп санында жария-' ланды. Кейш б1рнеше газет, журналдарда басылды. Жинакка газеттеп текст! бойынша ж!бер!лд!. 601-бет. Совет гвардеецтерше— 1941-жылгы ноябрь айында генерал- Iмайор В. И. Панфилов баскарган, Казакстанда курылган 316- дивизияга 8-гвардия дивизиясы атапл бертди Бул хабарды Ка­ закстан халкы аскан мактаныш, куанышпен карсы алды. Жам­ был езшш «Совет гвардеецтерше» деген елен!н осы хабарга арнады. Жырды жазып алган Тайыр Жароков. Бул жыр ен ал­ гашкы рет «Социалист Казахстан» газетшт 1941-жылгы 23- ноябрьдеп санында жарияланды. Кейш журналдарда, майдан- дык газеттерде басылды. Жинакка «Социалист Казахстан» га- зетшпеп текст! бойынша алынды. 608-бет. Жана жылдыц кезен! — 1942-жылдын карсанында акыннын жана жылды карсы алып айткан жыры. Жыр ен алгаш рет «Со- 727

циалиспк Казахстан» газепнде 1942-жылдын 1-январь кунп са- нында басылды. Жинактыц 611, 612-беттершдеп: «...Камалын бузып алдыртып... Жогалтатын кун туды» — деген жолдары бурынгы жинакта калып койган, бул жолдар газеттеп текст! бойынша толыктырылды. Жпнакка газеттеп тексп бойынша алынды. 611-бет. Совет жауынгерлержс — Жамбылдын Совет Армиясы мен CoFbic-TeHi3 флотынын XXIV жылдык мерекесже арналган жыры. Жазып алган Тайыр Жароков. Жыр ен алгашкы рет «Социалис- TiK Казахстан» газепнщ 1942-жылгы, 28-февральдагы санында басылды. Осы жннакка газеттеп тексп бойынша Ж1бер1лд1 613-бет. Майданга хат — Улы Отан согысы кез!иде Жамбыл майдан- дагы жауынгерлерден узджшз хат алып, олармен тыгыз байла- ныс жасап турды. Жамбылга майдэниын эр бел1мшелержен эр улттын улдары хат жазып, онын жалынды жырларын сурады. Осындай каптеген хаттардын 6ipi 1942-жылы, 1-Май мерекесже арнап Ж|'берген—жауынгер Дуйсекей Сентов пен онын командир досы Борне Сахаровтын хаты едь Олар хатында: «Жыр алыбы Жамбыл ата, казак халкы мен орыс халкынын улдары: Дуйсе­ кей Сентов пен Борис Сахаров фашизмд! мулде жок кылуга майдандагы окопта эз1рленуде. Б1зге куатты жырыкызды ж1бе- pini3. Жырыныз б1зге кемек бередЬ деген. Жамбыл булардын хатын куанышпен карсы ала отырып, олардын сурауы бойынша жауынгерлерге осы еленш ж1беред1. Жамбылдын бул жырынан ен алгашкы рет «Майданга хат» деген атпен «Социалисты К,а- закстан» газепнщ 1942-жылы март айындагы санында узшд1 басылды. «Советтж Караганды» газепнйн 1942-жылгы 30-апрель- деп санында Жамбылдын «Майданга хат», «Жаз жыры», «Жаз тш» деген аттармен бвлшектен1п басылып журген жырлары б1ртутас алынып «CyfliKTi Отанымнын улдарына» деген атпен толык текст! басылды. Жамбылдын бул жннагына осы газеттеп текст! бойынша толык варианты «Майданга хат» деген атпен ж1бер1лд1. Жырды жазып алган Ралн Орманов. 616-бет. Сынлык— HeMic-фашист баекыншыларынын коршауында уа- кытша калган Ленинград каласын Казакстан енбекш1лер1 туыс- кандык камкорлык кэрсет!п 1942-жылы коптеген сыйлыктар Ж1- берд1. Жамбылдын «Сыйлык» деген жыры осы жагдайга байла- нысты айтылган. Жырды жазып алган Рали Орманов. Жыр ен алгашкы рет «Социалист Казакстан» газепнщ 1942-жылгы 28- майдагы санында басылды. Жинакка газеттеп текст! бойынша ж1бер1лд1 619-бет. TeMip тулпар мжген кыз— ¥лы Отан согысы жылдарында тылда калган кыз-келшшектер тракторшыныц, комбайншынын, мамандыгын уйренш, майданга кеткен ж1пттерд1н орнына кыз- мет еттй Тылдагы тракторшы кыздардык eiiepiiie суйсшген Жам­ был eric даласын аралап жур1п осы жырык айтады. Жырды жа- 728

зып алган Рали Орманов. «Онтустш Казакстан» газетшде 1942- жылгы 28-июньдеп санында «Тракторист кыздарга» деген атпеи жырдык толык варианты жарняланды жэне акынныи Kefi6ip жи- иактарында кыскартылран варианты басылран. Жинадтык 625-бетшдеп: «Билегендей болды куш. Кетеролем, шат болам: Ерге куат, елге ырыс Кыздарыма мактаиам. Сталинит сездерш внкей epiM—козелом Ана сутш актаган. Ертек тэты KepeMiii Жинаганын квп егш «Сенсе туран ел 6i3re, Bi3 жтттен кемб:з бе Астыры мол — ел карык! Боздер ектш— 6i3— алдык! EciTceM сейдегешн Жырды тары актарам. Соны кунде ойлаймын Сонда былай толгаймын»— деген жолдар жырдык газеттеп текст! бойынша алынды, бу.т жолдар акыинын бурынгы жинактарында жок болатын. Жырдык газеттеп жэне жинактардагы текстер1 салыстырылып окылды. Сейтш, жинакка жырдык газетте басылган толык варианты Ж1бешлд|. 622-бет. Кайарман халык достыры — Жамбыл бул жырын HCMic-фа- шист баскыншылары уакытша басып алран туыскан Украина жерлерш совет жауынгерлершщ азат етуше арнаган. Жырды жазып алган Рали Орманов. Ек алгаш рет жыр «Социалист Казакстан» газетшде 1942-жылры 9-августа жарняланды, жинак­ ка сол газеттеп тексп бойынша алынды. 626-бет. Отан эм1р! — 1942-жылы немк-фашнст баскыншылары Кав- казра xayin те!шрдн Бул хабарды еспген Жамбыл Совет жауын- герлерше арнап езшщ осы жырын айтты. Жырды жазып алган Рали Орманов. Жыр алгаш рет «Социалисток Казакстан» газе- TiHiK 1942-жылры, 6-сентябрьдеп санында басылды. Жинакка га­ зеттеп текст бойынша Ж10ер1лд1. 629-бет. Большевикт1к шындык туралы — Бул жыр ¥лы Октябрь со­ циалист революцнясынык XXV жылдык мерекесше арналран. Жырды жазып алган Сэбит Муканов. Жыр алрашкы рет «Со­ циалист Казакстан» газетшщ 1942-жылры 7-ноябрьдеп санын- да^басылды. Жинакка осы газеттеп текст! бойынша ж1бер1лдк Карагандыга хат — Бул акыинык Караганды кем!риллерж кажырлы енбекке шакырып айткан жыры. Бул влек Жамбылдын бурынгы жинактарында басылган жок, ек алрашкы рет «Социа­ л и с т Караганды» газетшщ 1942-жылры 7-ноябрьдеп санында басылды. Жинакка газеттеп текстi бойынша алынды. 636-бет. 729

Ллынбас камал — Бул жыр Сталинград каласын коргаушы Совет Армиясынын батыр жауынгерлерше арналган. Жазып ал- ган Бали Орманов. Жыр алгаш рет «Социалист Казахстан» газетшщ 1942-жылгы 9-октябрьдеп санында жарияланды. Жи- нактарында шыкты. Осы жинакка газеттеп текст! бойынша алынды. 638-бет. Аттандыру- 1942-жылы Жамбылдын баласы Алгадай май- данга аттанды. Жамбыл Алгадаймен 6ipre аттанган жауынгер- лерге арнап осы влеши айтады. Жазып алган Рали Орманов. Бурынгы жинактарында жарияланган, осы жинакка Жамбыл щыг^-мачарыныч инститзггтеп фонпысынан агынды. 640-бет. Жаца жыл сэлем1 — Бул Жамбылдын 1943-жылы жана жыл- ды куттыктап айткан елеш. Жазып алган Рали Орманов. 0лен алгаш рет «Социалист Казахстан» газетшщ 1943-жылгы 1-ян- варьдагы санында жарияланды. Жинакка газеттеп текст! бойын­ ша ж1бер1лд1. 641-бет. Воронеж батырларына — 1943-жылы январь айында Жамбыл Воронеж майданындагы жауынгерлерден: «Орыстын атакты ка­ ласын аброймен коргаудамыз. Озге соны мэл1м етем1з»— деп жазган хат алды. Осы хатка жауап ретшде «Воронеж батырла­ рына» деген влети ж1берд1. Жырды жазып алган Рали Орма­ нов. Алгаш рет жыр «Социалисты Казахстан» газетшщ 1943- жылгы 13-январьдагы санында шыкты. Осы жинакка газеттеп текст! бойынша Ж1бер1лдг 643-бет. Ленинград жастарыиа — 1943-жылы январь айында Леиин- градтан Алматыга келген «Ленинское племя» газетшщ muiici Жамбыл ауылына барады. Жамбыл илинмен данкты Леиин- градты коргаушы жастар туралы квп эипмелеседх Ленинград- тын кажырлы коргаушыларына арнап Жамбыл muii аркылы осы вленмен сэлем жолдады. Жырды жазып алган Рали Орма­ нов. Жамбылдын бул жыры Ленинградта «Ленинское племя» га- зетшде орыс тшнде басылды. Бурынгы жинактарында «Ленин еренше» деген атпен жарияланган. Жинакка Жамбылдык му- зейдеп шыгармаларынын фондысынан алынды. 645-бет. Балама хат — согыс жылдарында Жамбылдын майдандагы баласы Алгадайдан жэне ол жургеи эскери бел1мдеп жауынгер- лепден хаттар келш турады, со-эрга кайтарган жауабынын 6ipi. Жазып алган Рали Орманов. Жыр алгаш рет «Социалист Ка­ захстан» газетшщ 1943-жылгы 17-январьдагы санында басылды. жинакка газеттеп текст! бойынша ж1бер1лдь 649-бет. Камал бузгаи каЬарман — Жамбылдын Совет Армиясы мен Согые-Тешз флотынын XXV жылдык мерекесше арнаган жы­ ры. Жазып алган Рали Орманов. Жыр алгаш рет «Социалист Казахстан» газетшщ 1943-жылгы 23-февральдагы санында жа­ рияланды. Жамбылдык бул жыры «Сталин ушш алга».(26-май, 1943-ж), «Суворовшы» (4-октябрь 1944-ж.) т. б. майдандык га- зеттерде де басылды. Жинакка ж1бер1лген текст! институттеп шыгаомаларынын фондысынан алынды. 651-бет. Ту астындагы ант— 1943-жылгы апрельде мал шаруашы- лыгын ойдагыдай еркендеткеш ушш Казакстанга СССР Отан Коргау Комитетшщ ауыспалы Кызыл Туы бершдх Бул курнет 730

сынFa жауап ретшде Жамбыл казак халкынык атынануюмет пен партиямы’зга арнаран алгысын езшщ осы жырымен айтты. Жа- зып алран Рали Орманов. Алраш рет «Социалисты Казакстан» газет1н1н 1943-жылгы 20-апрельдеп санында жарияланды. Жи- накка газеттеп текст! бойынша ж1бер1лд1. 656-бет. Той кун! таяу — 1943-жылры февральда Совет Армиясы жау- дын шебш бузып, барлык майданда жаура карсы шабуыл баста- ды. Бул хабарды шаттыкпен карсы алран Жамбыл халык куа- нышын 6iлдiрin езшщ осы елешн айтты. Жырды жазып алран Рали Орманов. Жинактарында жарияланран. Осы жинакка инс- TiiTyTTeri шырармаларынын фондысынан . алынды. 659-бет. Атамыз Жамбыл акынга — 1943-жылы май айында Н. кура- масы жауынгерлершен «Атамыз Жамбыл акынга» деп жазран хаты. Хатка Н. курамасынын жауынгерлершш командирлер) мен саясн кызметкерлершщ тапсыруы бойынша б)рнеше командирлер мен жауынгерлер кол койран. Хаттын газеттеп жэне жинактар- дары текстер1 салыстырылып тексеритд!. Бул хат «Социалисты Казакстан» газетшш 1943-жылры 30- майдагы санында басылды, жинакка сол текст бойынша ж1берьл- дк 661-бет. Жуз жасаган журектен — Жамбылдын «Жуз жасаган жу- ректен» деген елен1 осы Н. курамасы жауынгерлер1нен келген хатка ж1берген жауабы. Жазып алран Рали Орманов, влек ал­ раш рет «Социалисты Казакстан» газетшш 1943-жылры 30-май- дагы санында жарияланды. Бул елец акыннын жинактарында жэне майдандык газеттерде басылган. Жинакка «Социалист1к Казакстан» газетшдеп текст) бойынша ж1бер1лд|. 665-бет. «Кызыл жулдыз» газетше — Бул елен — СССР Отан Кор- рау Халык Комиссариатынык органы «Красная звезда» газетш куттыктап айткан елен. Жазып алран Рали Орманов, влек алраш рет 1943-жылы февраль айында «Красная звезда» газетшде, ке- йЫ майдандык газеттерде жэне Жамбылдын жинактарында ка­ зак тЫнде жэне орыс тМнде жарияланды. Жинакка институт- теп Жамбыл шырармаларынын фондысынан а-ыняы. 668-бет. Алгавай туралы эрб1р ой — 1943-жылы Жамбылдын баласы Алрадай ¥лы Отан сорысы майданыида аскан ерлЫпен каза тапты. Жамбыл баласынын ел1мше катты кайрыру устшде осы еленш шырарран. Жазып алран Рали Орманов. Жыр бупын жи­ нактарында жарияланран. Осы жинакка институттеп Жамбыл шыравмалары фондысынан алынды. 669-бет. Атанын элди!— Жамбылдын ¥лы Отан согысында ерлЫпен каза тапкан Алрадай деген баласынын улы Куаныш 1944-жыл жаз айларында катты наукастанып тэу!р болады. Алматыдагы ауруханадан алып келген немересш алдына алып отырып, осы еленш айтады. ©ленд! жазып алган Рали Орманов. Бурын жи- нагында жарияланран, бул жинакка шырармаларынын фонды­ сынан алынды. 671-бет. Сэлем саган комсомол — Жамбылдын 1943-жылы Буюло- дактык Ленинпнл Коммунист Жастар Одарынын XXV жыллык мерекесше арнаган жыры. Жазып алран Рали Орманов. Жыр 1944-жылы «Социалисты Казакстан», «Комсомольская правда» 731

газеттершде жарияланды. Жинакка институттеп Жамбыл шы- гармалары фондысынан алынды. 672-бет. Акындарта арнау—1943-жылы декабрь айында Алматыда халык акындарынын республнкалык айтысы етшзшдк Айтысты казак поэзнясынын алыбы Жамбыл «Акындарра арнау» деген жырмен ашты. Бул жыр «Социалистж Казахстан» газетной 1943- жылры 5-декабрьдеп санында жарияланды. Жинакка ин­ ституттеп Жамбыл шыгармалары фондысынан алынды. 674-бет. Эке эзЫ — Жамбылдын уй!не конакка келген балаларын, атайындарын эзищеп айткан олень блещи жазып алган тали Орманов. Бурын жарияланран. Осы жинакка институттеп шы- r.ipM.i 1.11■ын1.111 ф<жлi.icмиаи нлынлы. 677-бет. Батыр туы — Азамат согысы кез1нде аты шыккан казак хал- кынын атакты батыры Аманкелд1 Имановтын кайтыс болранына 1944- жылы май айында 25 жыл толуына арнап айткан жыры. Жазып алран Бали Орманов. Жыр алраш рет «Социалистж Ка­ закстан» газетшде 1944-жылры 18-июньде жарияланды. Осы жинакка институттеп шыгармаларынын фондысынан алынды. 678-бет. Соцры соз— 1944-жылы Жамбыл наукастанып декабрьдщ 27 кун1 Алматыга емделуге журмекнн болады. Уйден шыгарда Жамбылды балалары суйемелеп алып шыкпакшы болады. Сон- да Жамбыл: — Балалар, сендер кау-кауламай коя турындар. Колды- аякты KiciMiH foh, ез1м турып корейш... деп умтылса да тура ал- мапты. Сонда езшщ аурулырын, KopUiriH эз1лдеп айткан влек!'. 0лекд| жазып алран Бали Орманов, влек бурын жинактарында жарияланран. Жинакка институттеп шырармаларынык фонды­ сынан алынып ж1бер1лд1. 680-бет. ШЫБАРМАЛАРЫНДА КЕЗДЕСЕТ1Н KICI АТТАРЫНА TYCIHIKTEP Абай — Абай Кунанбаев (1845— 1904)—казак халкынын ен cyfiiKTi классик акыны. Аманкелд1 Иманов (1873—1919)—азамат сорысы кезжде ер- airiMeH аты шыккан халык батыры, большевик. Алымкул Усенбаев — кыргыздык халык акыны. 1894-жылы тугаи. КирССР Жораргы Советп|1к депутаты. Абылай — 18-расырда, Ka3ipri Орталык Казакстан террито- риясында, хапдык KypFan. Аксак TeMip — Аксак темip деп казактар Тем1рланды айта- ды. Тем1рлан (1336— 1405) Монгол мемлекет1 ыдырай бастаран кезде шыккан хандардын 6ipi. Хальжка катты кысым керсеткен, ете катал адам болран. Алгадай — Алрадай Жамбылов, Жамбылдын баласы. 1943- жылы ¥лы Отан сорысы майданында ерлжпен каза тапкан. Буденный — Михаил Семенович Буденный. Совет Одагынын маршалы. 732

Горький — Алексей Максимович Горький (1868— 1936) Со­ вет эдебиетшщ непзш салушы, улы жазушы. Ескенд1р — Ескенд1р деп казактар Александр Македонскийд1 айтады. Ол б1здш жыл санауымыздан бурый (356—323 жылдар- да) eMip сурген эскер басы. Жуков — Георгий Константинович Жуков, Совет Одагынын маршалы. Совет Одагынын Батыры атагын терт рет алтан. Жаксыбай — Жаксыбай Жантвбетов (1888-жыл тугаи) Жам- был облысы, Шу ауданында туратын, орденд1 акын. Жанпр хан — Жанпр Бокеев 19-гасырдын 30-жылдарын- да, Kaaipri Батые Казакстан террнторнясында хандык курган. Исатай — Исатай Тайманов— 19-гасырдын 30—38-жылдарын- да, K03ipri Батые Казакстан террнторнясында, Жанпр ханнын елге корсеткен кысымына, мейр1мс1зд1пне карсы курескен, ха- лыктын бостандыгы ушш KeTepi.iicri баскарган. Келлер — Борис Александрович Келлер — Биология гылымы- нын докторы, академик. Кене — Кенесары Касымов, 19-гасырдын 37—47 жылдарын- да казак халкынын Россняга косылуына карсы болган; ipi фео- далдардан курылган монархияшыл-реакцияшыл козгалысты бас­ карган; халыкка кан 1шерл1пмен, мей1р1мс1зд1г1меи эйгш болган. Кенеи — Кенен Эз1рбаев (1884-жылы туган) Жамбыл облы­ сы, Красногор ауданында туратын акын. Киров — Сергей Миронович Киров (1886— 1934) Коммунист партнясынын, Совет ушметшш кернеки кайраткерк 1934-жыл, 1-декабрьде троцкнйш1л-бухаринш1лерд1Н колынан каза Коккинаки — Совет Одагынын батыры, ушкыш. Куйбышев — Валериан Владимирович Куйбышев (1888— 1935), Коммунист партнясынын кернекп кайраткерк Улы социа- лиетш республиканы уйымдастырушыларынын 6ipi. Купала Янка— (Иван Доминикович Лучевич 1882— 1942) Белоруссия акыны. Халыктар туыскандыгы мен достыгынын жыршысы. Янка Купала «Жамбылга» (1938) деген елешнде оны «Казак даласынын булбулынаэ, «Жуз жастагы кыранга» тенедк Кривонос — Петр Федорович Кривонос стахановшы тем1р жолшылар козгалысын бастаушылардын 6ipi. Кулаш—Кулэш Байсеитова СССР халык артисткасы, Сталин- дж сыйлыктын лауреаты. Казак ССР Жогаргы Советшщ депу- Маяковский— Маяковский Владимир Владимирович (1893— 1930) советтш социалист1к дэу1рд1Нталантты акыны. Маяковекий- Д1н эдеби муралары— халыкты коммунист рухта тэрбиелеу ici ушш ен кунт курал. Манас — Кыргыздын батырлык эпосынын каЬарманы. Махамбет втемков— (1804— 1846)— 19-гасырдынbipiumi жар- тысында eMip сурген. Осы кунп Батые Казакстан территория- сында болган Жанпр ханга карсы кетершеп уйымдастырушы, Исатайдын cepiri, жауынгер акын. Мэл1к— Мэл1к Габдуллин Советтер Одагынын Батыры. Мухамбет — (Мухаммед) 7-гасырда ем1р сурген, ислам джш

таратушы. Ол esi туралы мусылман дМ нт ережелерш жазушы ен кушп — пайгамбары — (кудайдын ж1берген елилсП деген атак тараткан, содан оны пайгамбар деп атап кеткен Партай — Нартай Бегежанов (1890— 1955) Кызылорда об- лысынык акыны. Коркемвнерге енбег1 clureii кайраткер. Наурызбай — Наурызбай Касымов 19-гасырдыи 37—47-жыл- дарында болган казак халкынын Россияра косылуына карсы ipi фродалдан курылран монархияшыл— реакцияшыл козгалысгы уйымдастырушы, мейр1мс1з, кашшер, ел талагыш адам. Нурбапа— Нурбапа 6м1рзаков Казак ССР Жораргы Совер­ ши 1937— 1938 жылдардары председател1, 1947-жыл кайтыс болган. Николай — Жамбыл Николай деп Россияда 1613' жылдан бастап уш жуз жыл бойына патша болган Романов тукымдарын айтады. Ол осы Романовтардын тертеу1 патшалык курранда ем1р ?YP«HIH бфнеше елендершде келт1ред1 Олар: Николай I (1825— 1856); Александр II ( 1856— 1881); Александр III (1881— 1894); Николай I! (1894— 1917). Hypnefiic — Hypnefiic Байганин (1869—1945) Казакстандагы атакты халык акыны. Керкеменерге енбег1 с1нген кайраткер. Омар Шилин — Омар 1879-жыл туран. 1916-жылры натшара карсы кетер1л1сте Аманкелд1 Имановтын жакын cepiri болган. Омар 1946-жылдан бастап Казак ССР Жораргы Советшщ де­ путаты. Орымбай — Орымбай Тайманов (1884— 1946) Онтустж Ка- закстан облысынын акыны. Папанин — Иван Дмитриевич Папанин (1894) Совет Одап>1- нын Батыры, Солтустж Муз тешзшщ табигатын менгеруде зор ерлш керсеткен ралым. Панфилов — Иван Васильевич Панфилов (1893—1941) Со- веттер Одарынын батыры, генерал-майор, 1941-жыл Москваны KopFaypa катыскан данкты 8-uii гвардия дивизиясынык коман­ дир!. Пушкин — Александр Сергеевич Пушкин (1799— 1837)—орыс- Пугачев— Емельян Иванович Пугачев— 18-расырдын 73—75 жылдарында Россиядагы ipi шаруалар кетершсжш уйымдасты- рушысы, басшысы. Рустем — осыдан мын жыл бурын eMip сурген тэжж акыны Фердаусидт «Шахнама» атты поэмасынын кайарманы. Салиха— Салиха Оигарбаева СССР Жораргы СоветМи 1— II сайлауында депутат болып сайланран, стахановшы—сауын- шы, Ka3ip пенсионер. Стаханов — Алексей Стаханов, кемip енд1руде тамаша ре­ корд жасап, тез каркынмен мол ешм берудег1 улы козгалыстын. бастаушысы, осы козгалыс кеШннен А. Стахановтык атымен аталды. Сулейман Стальский— (1868— 1937) Дарыстаннын атакты ха­ лык акыны. Жырларын лезгин тЫнде айткан. М. Горький С. Стальскийд1 «XX расырдын ToMepi* деп атаран. 734

Тарас — Тарас Григорьевич Шевченко (1814— 1861)—Ук- раинанын улы классик акыны. Фердауси — Эбджасым Фердауси Х-гасырда eMip сурген tj- жЫтщ улы акыны, сШахнама» атты дуниежузшк шыгарманьщ авторы. Фрунзе — Михаил Васильевич Фрунзе (1885— 1926) Совет Армиясын алгаш уйымдастырушыларынын жэне Коммунист пар- тиясы мен Совет ушметшщ улы кайраткерлершщ 6ipi. Азамат согысынын геройы. Фурманов—Дмитрий Андреевич Фурманов (1891— 1926) атак- ты Чапаев дивизиясынык комиссары, 1918-жылы Жет1су елкесш акбандылардан тазартуда колбасшылык еткен жауынгер жа- Чапаев — Василий Иванович Чапаев (1889— 1919) Улы Ок­ тябрь революциясы, азамат согысы кездершде ерекше ерлтмен кезге тускен халык батыры. Данкты Чапаев дивизиясын уйым- дастырушы, командир. Чжу Дэ — Кытайдын революцияшыл халык армиясын уйым- дастырушы, кытай халкын жапон империалистер1нен коргауда айбынды ерлж керсеткен батыры. Каз1рде Кытайдагы Орталык халык ук1мет1 председателшж орынбасары. Шмидт — Отто Юльевич Шмидт,— Совет Одагынын Батыры, академик. Шота Руставели — XIII гасырда eMip сурген Грузиянын улы акыны. Дуниежузшк мура болып багаланатын «Жолбарыс Tepi- ciH жамылган батырдык» авторы. Бул поэманын 1937-жылы 750 жылдык юбилей! етть Шынгыс хан—XIII гасырда eMip сурген, Монголиядан шык- кан хан. Ол коп елдерд1 езше epinci3 багындырып, карсылык жасагандарды аяусыз кырып, вте каталдык жасаган. Шорс — Николай Александрович Щорс (1885— 1919) азамат соы>!сы кезшде империалист мемлекеттердщ шабуылына карсы курескен. Украина халкынын айбынды, улы, большевик батыры. Калка — Калка Жапсарбаев (1888-жыл тугаи) Талдыкорган облысы, Каратал ауданында туратын акын. Куат — Куат Tepi6aes (1894— 1953) Талдыкорган облысы, A kcv ауданынык акыны. Гали (Ер Эл1) — VII-гасырда ислам д|'нш зорлыкпен тарату жолындагы Мухамбетт1н согыстарында эскер басы болган. Ол эртурл1 джи аныздарда ете дэрштелшш жырланган. Гасем Лахути— Абдулкасым Лахути (1887-жылы атакты тэжж акыны.

АЛФАВИТТ1К К0РСЕТК1Ш А А б ы ш к а ............................................... Абайдык с у р е т ш е ............................... Алынбас к а м а л ..................................... Алгадай туралы ap6ip о й ..................... Аманкелд!............................................... Арканы» аркауы ................................ Аскан булбул ..................................... Асау уйреткен ж 1 п тт ер ге ..................... Атаньш о л д ш .......................................... Атамыз Жамбыл а к ы н г а ..................... Аттан, батыр у р п а р ы м .......................... Аттаидыру .......................................... Акын (Шота Руставелиге) .... Акындарра арнау ................................ Б Балаларга ..................................... Бала» бойдак жур ме эл! ала кыстай Балам Тычинара............................... Батыр т у ы ..................................... Бакыт туралы ж ы р .......................... BeciK ж ы р ы ...................................... «Белсенд1лерге»............................... Болат тонды б а т ы р .......................... Большевнктер т о б ы н а ..................... Большевиктж шындык туралы Б1зд1Н дэуipfliii батырлары Б'1здщ Киров....................................... Bi3fli» Отаннык кырандары . Bipiiimi май ж ы р ы .......................... Белектщ кызынын Жамбылмен карысуы Бурынры Казакстан туралы . • •

Ворошилов туралы поэма батырларыпа Горькийгс 276 Гулдеши далам .' <42 . 472 Д Дастархан ж ы р ы ........................................... 530 Депутат Жамбыл Жабаевтын Казак ССР Жогаргы 304 СовелHiн 6ipiHuii сессиясын ашардагы cs3i . 20 Дэр|герлер с ъ е з ш е ........................................... 570 ' 222 Е . 41 Енбек туралы жыр ........................................... 498 Епстщ 6iTiK ш ы т у ы ..................................... Е, жаркыным келдщ бе? . . . . . . Eric жыры Eki дуние айкасты . . . . . . . . . Ел едщ кут дарыган Ecim, Малан . . . Ел1мде квптен журген мен 6ip тауык Ертегшщ e p iH m e r i............................................. Есенэл1 мешкейге . ...................................... Ж Жан дзыня Ж а з ................................. Жаз жыры . . . . . Жастар алдындаты свз Жайлау . . . . . . Жалкауларга . . . . Жаныс акынга . . . . Жастык жыры . . . . Жайлауымыз Кулансаз Жана жылдын кезещ .............................. Жана жыл сэлем1 . . . . . . . Жасымнан атым аян Жамбыл ед1м Жамбылдык Айкум1спен айтысы Жамбылдын Бактыбай акынмен танысуы Жамбылдын Белт1ржке айтканы Жамбылдын халык yniin калган жасы Жамбыл мен Досмагамбет акыннын айтысы Жамбылдын Шыбыл шалга айтканы 47-Жамбыл Жа 737

Жамбыл елен айтпаЛды жантайган сок Жстшпж журе-журе кыр басына Жамбылра салем Жешс жыры Жещс жырын сайракдар Жещмпаздар съезше Жек1с пен шаттык . . . . Жыр батыры (В. Маяковскийге) Жоралт кезш . Жол устжде . Ж ылкыш ы ............................ Жуз жасаран журектен Журек неге сорады ерге карал Ж а м б ы л р а ........................... Замана арымы 3 . 227 31лд! буйрык И . 45 Испандык туыскандарра К Кавказга . . . . . . . . Кавказра сале» Калинин аксакалга . . . . Кедей к у й ! ................................ Кекп ашу . . . . . . . Кекшк ушып дур етН . . . . Клим батыр ................................ Куйбышевке................................ Кун нуры .. ............................ Кун т о д р а у ы ............................ Ken журш жеттж асу — Ашкезенге Кектем мен май данкы . . . . KeKiMre . . . . . . . . Кэд|рбайдын тебет1 Кэмшат кыз Л Ленин мавзолеМнде Ленин ордешн алганда Ленинград жастарына Ленинградтык ерешм 738

м М а й ................................................ , 309 503 Май ж ы р ы ..................................... 479 Мал ecipreH а й м а к к а ..................... 6|6 Майданра хат ................................ ,581 5П Мал а з ы р ы ..................................... Мал ecipyiutoepre ........................... ■^ Майкетпен д н д а р л а с у ..................... Мекеге 6ipey барса Шыбыл барсын 409 Менщ бакытым . . . . .. 4^2 Менщ eMipiM..................................... 568 Мен 6ip 6niK б э й т е р е к ..................... ,5 5 9 Мен 6ip шал тоцсан жасты курдас еткен 585 Мен де 6ip жас баламык кынкылым квп 269 Мэскеу туралы жыр ..................... ,5 9 7 Москва — менщ камалым . . . . 601 Москвара........................................... 401 Мастек пен тулпар ..................... 30 Манке туралы ................................ , 25 Мэмбетке.......................................... 501 Мурал1мдерге с э л е м ........................... Н Нурила мен акындардын айтысы жэне Жамбылдын бер- ген Tepeniri...................................................................... ’ 139 О 303 366 О д а к т а с ................................ .346 Одак . . : ..................... 469 Октябрьдщ XX жылдырына 551 Октябрь у ш ш .......................... 300 12—д е к а б р ь ..................... X съезге ............................... .301 X съезд| кутт'ыктау . . . . 629 Отан aMipi ........................... 482 Орындалран ант туралы жыр 521 Октябрь толгауы 461 Отанымныц кыздарына 404 Отанды с у й .......................... 278 Орден алранда . . . . 362 Орынбор каласы туралы жыр П 296 43 Пушкинге................................ . 16 Патша aMipi тарылды Пушыктьщ урыга айтданы 739

Сакалым темip курек борга малран . 574 Сары акынмен карысу 363 Сарыбайра ....................... Сарбас пен Жамбылдын айтысы Совет гвардеецтерше Совет жауынгерлерше «Социалист Казахстан» тойына Сэлем берем, Москвара Сэлем буки! халыктан Сэлем саран, комсомол Сэт сзйланарда ..................... Сулейман Стальскийге : Сыйлык ............................... Сыртыц 6ip сулу жан екен Сыртын сулу болганмен Сырттанга .......................... Сур ж ы л а н .......................... Сураншы б а т ы р ..................... Тары 6irri жана куш TeMip жолшылар кунше TeMip тулпар мшген кыз Тезекбайга ..................... Толрау ................................ ^ Той куш таяу . . . . Ту астындары ант Туыскан ел ..................... Трамвай .......................... Тынык Доннын улдарына Т 1 л ем 1ск е ........................................ У Уа, карагым келшшек X Хош келд1ндер..................... Халык А рм и я сы ..................... Халыктын сэлем1 ..................... Халыктар туыскандыры Халык казынасы..................... Халык улдарына . . . . Ч 740

ш ШакырУан жок сендерд! Жанбыл жанра Шагым ........................................... 111алi а б а н г а ..................... .... Шашубай мен Жамбылдын айтысы Ш э бд ен г е ........................................... Шыныктырды болаттай..................... К Калига : ........................ Камал бузган кайарман . Каны 6ip бауырларымызра Кайта жасардым Карарандыра хат . Кайта келген жастык КаЬармаи халык достыгы «Кызыл жулдыз» газетше Кырман басында . Кызылэскерге . . . . Кымбатты сый Кытай халкына Кисыбайра..................... Кулмамбет пен Жамбылдын айтысы Казахстан тойына . . . . FaaiM iniue (академик К е л л е р г е )................................458 Расем Л ахутир а.......................................................... 281 Улкен МХАТ-ка . 463 Улы зан ................................................................. 291 Улы к е ш ...................................................................... 341 Улыма (папаниннплерге) ............................................390 Урпактарым алдында...................................................... 336 влгенщ жок, сен Tipi 6Mip жыры . . . . вз е.пмнщ кыздарына ви1рдш тууы . . . . 6м1рдщ кысын жаз кылды внердщ ecyi . . . . 741

©смет . 31 ©сгепкеде : Этеген батыр . Экеме ........................... Эке эзйй . . . . Элемде 6ip жулдыэ бар Элемд! келд1м аралап

МАЗМУНЫ Алгысез ...................................................................... 3 РЕВОЛЮЦИЯРА ДЕЙ1НГ1 6ЛЕ11ДЕ1 МЕН ЖЫРЛАРЫ Шарим ........................................................................ 11 Э к е м е ............................................................................13 Сарыбайра........................................................................ 14 Жаныс а к ы н р а ..............................................................15 Пушыктын урыга айтданы ..............................................16 Жылкышы........................................................................ 17 Кэмшат кыз...................................................................... 18 Сыртын 6ip сулу жан е к е н ..............................................19 Ел едщ кут дарыран Eciu, М а л а й ...................................20 Ц^эбденге........................................................................22 Кедей куй! .................................................................. 23 СырттанРа........................................................................24 Мэмбетке....................................................................... 25 Кисыбайра........................................................................24 Сет сайланарда............................................................. 27 Т|'лем1ске........................................................................28 Абышка .................................................................. 29 Мэнке т у р а л ы ..................................................... ’ 30 в с и е т .............................................................................31 Мекеге 6ipey барса Шыбыл барсын...................................32 Шалтабайра.................................................................. 33 Калига......................................................................... * 3 4 Кэд|'рбайдын твбет! . 1 ............................................. 36 Есенэл1 мешкейге .......................................... ! ! 41 встепкеде.................................................................... .... Патша SMipi т а ры лд ы ..................... ' \" \" 43 зил! б у й р ы к .........................................: : : 45 Ж°Л у с п н д е ............................................................... .... АЙТЫСТАРЫ Жамбылдык Айкум1спен а й т ы с ы .................................. 53 Жамбылдын Бактыбай акынмен танысуы . . . ! 56 743

Белектш кыэынын Жамбылмев кагысуы . 59 Сары акынмен к а г ы с у ..................... Майкетпен д и д а р л а с у ..................... Жамбылдын Шыбыл шалга айткаиы Жамбылдын Белт|р1кке айткаиы Кулмамбет пен Жамбылдын айтысы Сарбас пен Жамбылдын а й т ы с ы ................................... - Жамбыл мен Досмагамбет акыннын айтысы . ['2 Шашубай мен Жамбылдын айтысы • . . 130 Нурила мен акындардын айтысы жэне Жамбылдын бер- ген т в р е л М .......................................................... 139 ПОЭМАЛАРЫ втеген б а т ы р ............................................. Сураншы б а т ы р ......................................... Ертепшн e p iH U ie ri.................................... СОВЕТ ДЭУ1Р1НДЕГ1 ©ЛЕНДЕР1 МЕН ЖЫРЛАРЫ 1921—1935 «Белсенд1лергс» Казакстан тойына Замана агымы Уа, карагым келжшек Жастар алдындагы свз Жайлау . . . Халыктык сэлем1 Ленин мавзолейшде Мэскеу туралы жыр Калинин аксакалга Клим батыр Дастаркан жыры Орден алганда Жамбылга . - Гасем Лахутига Элемд! келд1м аралап Горькийге . Кект! ашу Улы эан Балаларга Аскан булбул Пушкинге . Кызылэскерге

X съезге ..................................................................... 300 X съезд! куттыктау...................................................... 301 О д а к т а с .......................................................................303 Eric ж ы р ы ................................................................. 304 Сур жылан : .......................................... 303 М а й ........................................................................... 309 Жаз ж ы р ы ................................................................. 311 Сулейман Стальскийге ................................................ 313 Ж а з ............................................................................ 314 Алатау ...................................................................... 315 Кымыз . 317 Испандык туыскандарга................................................. 319 Китай хал кы н а............................................................321 Ворошилов туралы п о э м а ............................................ 323 Аыанкелд1...................................................................335 Урпактарым а л д ы н д а ..................................................336 Халыктар туыскандыгы................................................ 338 Улы к е ш ......................................................................341 Октябрьдш XX жылдыгына........................................... 348 блгенш жок. сен T i p i .................................................350 Жекк пен ш а т т ы к ..................................... 352 12-д е к а б р ь ...................................... •......................... 353 Шыныктырды болаттай................................................ 355 Туыскан е л ................................................................. 357 А к ы н .......................................... . . . 360 К а в к а з г а ..................................... 361 Кавказга с о л е м ............................................................362 Орынбор каласы туралы ж ы р ......................................363 Чапай . . . ' .....................................................364 О д а к ...........................................................................366 Ленин . 369 Тынык Доннык улдары на............................................ 372 0Mip ж ы р ы ................................................................ 375 938 Халык Армиясы Солем буюл халыктан 0нерд1ц ecyi Жогалт K«3in Улыма (|1апппинш1лергс) Кун нуры ..................... Куйбышевке Енбек туралы жыр Бакыт туралы жыр Бес1к жыры . . . Мэстек иен тулпар Отанды суй Bipiiniil май жыры Кун толгауы . . . .

Менщ бакы ты м ............................................................ Таги 6iTTi Жака куш.......................... . . 413 Кымбатты с ы й .......................................... . . .\"416 Жамбылга с э л е м ...................................................... 417 Балам Тычинара.......................................' ! 1 ! 419 Гулденд1 д а л а м ....................................................... 420 MeHiK eMipiM..................................................................422 Жамбылдык халык ymiii калган жасы . . . . 1 432 ТолFaу ........................................................................... 435 Жетс жырын сайрандар............................................. 438• Халин, улдарына......................................................... .441 Депутат Жамбыл Жабаевтын Казак ССР Жогаргы Сове­ тник 6ipiHiui сесснясын ашардары сез1 ...................... 442 Тем1р жолшылар кунш е................................................ 450 Жауга о к .................................................................... 453 Б1здщ Отаннын кырандары........................................... 455 Ралым iiiiMe (академик Келлерге)................................ 455 Трамвай ..................................................................... 453 Оганымнын кыздарына................................................ 461 Улкен МХАТ к а ........................................................... 463 0 з ел1мшк кыздарына................................................ 464 Жастык жыры : ......................................................466 Октябрь ушш............................................................. 469 Дэрюерлер съез1н е ...................................................... 472 Солем берем, Москвага ........................................... 474 Ленин ордешн алранда................................................ 476 «Социалист Казакетан» т о й ы н а .................................478 Мал ecipreH а й м а к к а ................................................ 479 Орындалран ант туралы жыр 482 Ег1стщ 6iTiK шыгуы 485 Б1зд1н дэу1рд1н батырлары 490 498 Же1импаздар съезше . 503 Енбек коктем1 . . . . Л1угал1мдерге сэлем 520 Май жыры . . . . . 521 Жен1с ж ы р ы ..................... Мал вЫрунплерге . . . . Халык казынасы . . . . Каны 6ip бауырларымызга КэркпЫ Октябрь толгауы 1 HicTi майра ’...................... Б1зд1н Киров..................... КекЫк ушып дур erri Е, жаркыным, келд1н бе? . 746

Сыртыи сулу болганмен . . . . Арканы» аркауы . .. Балак бойдак жур ме aai алакистай Болат тонды батыр . . . . . . Тезекбайга . Большевиктер тобына . . . . . Кеи журш, жегпк асу — Ашкезецге Лсау уйреткен жшттерге . . . . Жасымнан атым аян Жамбыл ед1м Жыр батыры . . . . . . . 0М1рдщ тууы . . ! . . . . Бурынгы Казакстан туралы Men 6ip шал токсан жасты курдас еткег Абайдыц су р е т ж е ........................... Хош келдж дер..................... ..... Элемде 6ip жулдыз бар . . . . .Мен 6ip 6»iK бойтерек . . . . . Ел!мде кептен журген мен 6ip тауык Журен неге согады ерге карап? I Шакырган жок сендерд1 Жамбыл жайга 194 1 Жамбыл елец айтпайды жантайга» < Сакалым Testip курок борга малга» Жет1пп»| журе-журе кыр басына Кектем мене» май данкы 6м1рдш кысын жаз кылды Жер байлыгы . . . . . . Мал а з ы г ы ................................ Жан азыгы Жалкауларга ............................ Жайлауымыз Кулансаз Мен де 6ip жас баламыи кынкылым i Hki дунне а й к а с т ы ...................... Кмрман басында Аттан, батыр урпагым Ленинградтык ерешм М о с к в а г а ....................... Совет гварлеецтерше . . . . 747