Жамбыл Ж

Елде айбарлы ер болды. Малы каптап epidi, Арэшы миуа, жемкгп, Ж оны женттей eriCTi Казакстан айматы Алтын ж айлау жер болды. Кайратым курыш, ойым ер, Кажы мас, кайтпас ел1м ер, Койным толган казына, UlbiFbm eMip ж азына Бе^елместен беттед!м. Арман еткен мын жылры Адастырмас жулдызды Халкым тауып турранда Калай жырды текпейш: Элемде 6ip ж улды з бар, Ол бар жерде кунд!3 бар; Ол жок жерде кунде ызрар; Ол — жнИаннын журеп, О л — ж ер мен кек Tiperi Кулл1 элемнен ол бшк, Ж аркыраран нур куйып, Бакы тка елд! беледь Ол — элемшн шырагы, 0Mip, бакыт булары Сонан рана ередь Ол — Кремль жулдызы, Ол — eMipfliH кунд!з!; Адастырмас сэулесш Элем жуз! бшедк Казакстан тойында — ©Mip туркын 6 ip болжап, К арт Ж ам бы лдын жыр толрап Осы айтайын дегеш.

МЕН Б1Р БИ1К БЭЙТЕРЕК Мен 6ip бшк бэйтерек К екке бойым бойлаган, Кармакты терен тамырым Ж айылып жерд1 шарлатан. Бутагым бар ма жайкалып Жапырагын жармаган? Куннен керкем нур алып, Бутагым кум1с буралып, Ауадан жупар дем алып Жапырактарым жайнаган. Б эйтер ектн дегенiM — Жасым жузд1 кармаган; Тамырым терен дегешм— Халкым Foft к у п т каулаган. Бутам жапырак жарганы — Ж астык шарим аумаран. Жапырактарым дегешм— Ж астарым менщ caMFaFaH. Ж астары м — гул комсомол. Колы курыш, Kymi мол Алрэн беттен таймаран; Тепсе теснен тасты улан, ¥ядан ушкан жас кыран Канаты какса талмаган. Ж умыс десе ж ен Typin, М айдан десе умтылып, Улдарымнын ерлжпен Камалы бар ма алмаган? 568

Акмола мен Карталы Тем!р жолын тартуда, Шыгыс жолын шенберлеп Салып болат сакина, Енбектен артта калмаган! Орал — Кенпм каналын, Мырзашелдщ аралын Келге бегеп алабын, CyFa тоган байлаган. Алтайдын алтын ешрш, К араганды KeMipiH, Кенге болеп колымен Отанына сыйлаган. Майданда бейгам калмауга, Отанын ж аудан KopFayFa, Улдарым мен1н баптанган, Эскерге де аттанган, Мылтыплн тот шалмаган. Казакстан тойында Ж астардын ескен бойына Карап кенш м куанып, Соларга жырым арнаган.

Ел1мде кептен журген мен 6ip тауык* Докторым, емдейм1сщ емш тауып? Каттырак жауырнымнан кыса туесе, Ж урекке болмас па екен улкен xayin? Емдетпей, ерлж етш журе берсем, Кетпей ме тулабойга тугел шауып?

Ж урек неге согады ерге карап? Ж агар-ж акпас бммеймш ш кен тамак- Байдан cayFaH кедейдщ сауынындай, Л епир балам, отырмын саран карап...

Ш акырган жок. сендерд! Ж ам бы л жайра, Акылдасып койындар осындайда. Эрк1м 03i ж ерш иш ш деп ойлайтын: Урып кетш журмендер eiri сайра. В72

1941 -+ амбыл елен айтпайды жантайган сон, Ж алк ау ы р ак тартыппын картайран сон, К еш лаздеу сеюлд1 кершемш Дос алыстап, касымнан ж ар тайган сон, Тарынш актау мш ез1м — урыскактау, Ершшектеу болыппын — тырыскактау, А йкайласа жуйржтей 6yflipi кызран Акын-ак ем 6ip кунде урыншактау. Ж ас баладай мезде кетем калрып, Картайган сон, 6ip уйкы алган андып, Жазуынды Рали-ау коя туршы, Ш аршанкырап отырмын, басым м э н гт Б73

Сакалым TeMip курек борра лалран, Селеудей шашым селд1р 3opFa калган. Аузыма ак жабары жапсыррандай К э р ш к немд1 койды корламаран! Кулпырран кызыл шырай TyciMfli алды, Аузымды опырайтып TiciMfli алды. Босатып буынымнын шегелерш Сыпырып тула бойдан куцймд! алды. К э р ш к eni кезд1 кызартады, Суйектщ етш сылып, узартады. Енкейсен етпетщнен туаргендей, Батпандап шонданайра туз артады. 574

Ж етшшн журе-журе кыр басына, Ж ол екен таусылмайтын 6ip расырра, Efl6ipen ею аярым д1р!лдейд!, Кез жетпей турары ма, турмасы ма. Тамырдын т ш кандай, дэр!гер!м, Ж амбылга турасын айт, сыр жасырма! Жетелеп 6ipa3 кунге жур!ндерци, Кез болдык кайдан демей бул масылра. Болыппын жы ртык уйдей саклауы м кеп, Туррандай жан-жарымнан жел гу1лдеп, 0з1ме ез дэрмешм жетер емес, Болысып ж1бермесен 6ipeyi« кеп!

АЛГЫС Дос-жараным, ерешм, Шуйшшклеп келшть Бэрш билеп денемнщ Bip куаныш epirri: Карт жыраудык жырына ¥лы сыйлык бер1птх! Бул курметке, дарига, Сия болса дария, KaFa3 болса бар жапырак, К алам болса эр бута'к. К ару тауып берер ме! Сез тапсан да гауЬардан, Куй тартсан да тайпалган Bipeyi сай келер ме? Ж ырак жаткан жапанда, Жырауды косып катарра, ©MipiMfli т1р!лткен, 0лешмд1 ерг1зген,— Айтам алрыс, Отаным! Айтам алрыс, Сталин! 576

К6КТЕМ М ЕНЕН МАИ ДАН.К.Ы Керд1м тары кектемдь Ж ылы жузд1 ж е г п жаз. Ж ан а yfliMHin TepiHe Шурыл а шашып жер1ме Кектщ нурын теки жаз. Д алам а жастар дэн erin, Дэн еккен дала сэнденш, Етегш туре енбекке Ел1м, жер1м болды мэз. Ж анбыр тепп аспаным, Гул кетерш бастарын, Булты кешкен тауымнын Кыран суйш аскарын, Енбекпенен денесш Шыныктырып жастарым. Келде жузд1 коныр каз, Таскындай арып 1ле, Шу, Кустар ушып ызы-шу Ж асагандай ж азра мэз, Ж ылкыда бие кулындай, Куйрык атып куландай Асыр салып еркелеп, Мынрырып дала, мал телдеп, Коштасты ж аз бен кыскы аяз, Ж аздын керш жайнауын Менщ де жана жайлауым, Алатаудан кол былрап, Кел деп шалга сайрандап Кулпырран анау Кулансаз. 577

Сункардай кешл талпынып Май айында шалкыдык; Ж ер жаррандай ураны, Е л 1мшн 6ip думаны MiHe, тары май келдь Бул дум анга ел1мшц Салтанаты сай келдь Шыкты тулы улдарым — Самолет! кепнде, 3eH.6iperi жершде, KeMeci мухит тер1нде, TaHKici болат тегшде Kepin турмын куралын. Мен де 6ipre сонымен, Ш аттанып жаз нурымен, Ж азылтан заннын жолымен Ж астарра арнап жыр шыркай, Ж асарып кунде турамын.

©MipfliH кысын ж а з кылды, Елдщ кенлш мзз кылды, Ж асасын ¥лы Отаным. Токсан бестег1 Ж ам бы лды Бозбаладан оздырды, Ж ер жарылып шеп шыкты, Шеп шыкканда кеп шыкты. Ж айлауым енд| салкын боп, Кеш пм менш ж аркын боп Сталиншн эр ce3i Айтылып жаты р алтын боп. 579

Ж ЕР БА1ЧЛЫРЫ Б иылры кектем ж адырап, Кыс куаты ыдырап, Кар epin, тау мунарып, Сай-саланы су алып Жазылды жер жазьты; К арап жатпай халык ез1, Ж амбылдьщ да колхозы,— Жотаны жаткан жалданып, Ж ыртты жерд1 к ак жарып Турарандай казыны. Ж ырткан жерге дэнд! erin, Еккен дэнш сэнд! erin,— Алатаудан тж аккан, Ke3i кайнар булактан, EriHiH журтым суарып Ж айкалды жер азьты. Ж ер асылын бередк Енбек еткен — емедь 580

МАЛ АЗЫП>1 Кырларымда, даламда, Алатаудын бауырында, Ж арыса ескен жауынга Не деген шеп жайкалган! Узынагаш аланын, Майтебенщ етепн, Колхозымнын отырган Карасам да кай жагын Кекорай шалгын жайкалган. Биылгы шептщ енуш, Оны журттын коруын Устарадай шаш алган Машинанын оруын, Ж етюзе тышен айталман. Машина кеп шеп шауып, Шеп шапканда кеп шауып, Сут шайкалмас устшен Жоргадайын тайпалган. А як бассан таудай боп, Кек орманды баудай боп Алыстан ш ош ак кер1нген. Малды жутка бермейтш, Кыскы ызгарга кенбейт1н Сабагын сыксан бал шыккан, Дэн1н сыксан май шыккан Ел малынын азыгы — М ая-м ая уй1лген. 581

Ж АН АЗЫН>1 Тотырып, тозбас жанына, Бойдары ыстык канына, Куат берген бойына Ж ер жиЬаннын жанары — Ж аркыраран кунде азык, Коныр салкын ауалы, Таулы, жазык далалы, Ж упар HicTi мэуел1 KeKiperiHfli ашкандай Кен.1лге кош гулде азык. TereypiHi тепю аз, Белден кешш етшшз, Ат шаптырсан жеткюз, Айналасы айшылык Айдын шалкар келде азык. Уй TiKKi3in шатырдан, Казынасын толтырган, Ж ем 1с1 кеп оррызран Алтын 6eciK елде азык; Енбегшен ешлген, Кос бурымдай ершген, Корее кезщ cypiHreH Ш айкалып желге уршген, Ш алкар егш жерде азык. Кен далара симаган, Осы eriHfli жинаран, Осы кутты жырларан, Ж анга эдем! жырда азык. 582

ЖАЛКДУЛАРРА Кей ж алкаудын б!здерде Ж умыска колы тимейдн Енкейш басын имейдь Yfliptoe алмай— уршыктай, Мандайынан тер шыкпай, Енбекпен араз ккпдей- Кимылдауды суймейдь Нэр енер1н енбектен Бал емерш енбектен, HaFbin солар бьпмейдн Жумыска барса суйрендеп, Тек куррак сез бакканы, Кайта-кайта жутынып, Айнала шырт-шырт TyKipin, Кур насыбай атканы. Кимылынан турысы, Ж умысынан xcypici Кебейед те, сонымен Айтура д а турмайды Енбек кунге тапканы. Бул жалкаулар акылра Келмесе Teri акырда Белшесшен зиянра Арылмастай батканы. 583

Ж АП ЛАУЫ М Ы З KVJ1AHCA3 Таннан сорып самалын, Ж айлау маран жанарын Ж адырата салранда: Tycin эр не еЫме, Кэршкпен кенерш, Кала коймай удерш, CaMFaft шыккым келд! 6ip К вк ж айлауды н тес1не. Таудын басын ораган. Не булынрыр, не туман, Т ам аш а рой к арасан Коныр салкын кешiне. Тауында муз кыстаган, Ж азд а шыбын ушпаган,. Ж айлауымыз Кулансаз, М ынрырткан малый ecipe. Жан-жарынан адамра Б ак берген б1здщ заманда, Ш ырып осы ж айлаура Ж атамын бие байлатып. Кулындарым тел ecin, Енеамен тен ecin, Е рге лайы к тулпар боп Даланы журсш шандатып. Ж упар ауа, сэры кымыз, Бой балкытып бал кымыз,— Жамбыл жатар жайлауда Домбырасын сайратып. 584

Мен де 6ip ж ас баламын кынкылым кеп, С1ркем 6ip су кетермей ынкылым кеп, Ж а р к eTin жанымнан 6ip етсейпй деп Турады ж ас куш ме ынтырым кеп. KypaFaH жапырарым мен 6 ip терек, Томар боп суйектер1м кал са керек. Ж азда да жасан тартпай отырраным Тур екен кай жер1мде uiipKiH журек?

EKI ДУНИЕ АЙКАСТЫ Бейбгг ел!м тып-тыныш, Койны толган бак, ырыс, Елмен 6ipre кенелш, Ракатка беленш, Жатканда алып жан тыныс,— Ел тынышын кетipген, Алас урып лешрген Кулакка кеп шалынды Суры суык 6ip дыбыс. Кулак Typin тындасам: Дыбысы екен жаулардык — Адамга кас андардын, 1здеп кел1*ен канды урыс. Турпатына карасам: Дуниеш обардай, Обыр-жеипт комагай Кан ансаган кара кус. Европанын жан-жагын Кармап канды кармарын, Шенгелщнен кан агып Кай сумдыкка бармадын!? Толмагандай жемсауын, Алрын келш жер шарын Канды !зтмен шарладын. Керге Kipep кез!нде, Кутырранын емес пе, Bi3re ауызды салганын!

Аскар таудай ел1ме, Байтак жаткан жер1ме Шапты фашист дегенде Ашуменен аралас Жыр да келд1 кемейге, Kahap каулап денемде Квз ж1берд!м мен елге: Сонда ел1мшк туршен Тастай болып туййпген— КаЬармандык ангардым Жау сазайын берерге. Жау тид1 деп саспастан, Аяктарын нык баскан, Айбатынан кересщ Аспанмен куий астаскан, Куйтан курыш Tapi3fli — Тулгасында K ym ti ызгар Батырлыкпен уштаскан. K opFaypa елд1 KiM шыкпас, Аттанар кала, далам да; Kapi дуние килжт1 Жайнаган 6i3fliH заманга; Адырра шыгар деген бар Асыккан ан ажалга. Eni дуние айкасты Майдандаскан аланда, КаИарланып аттандык, Каусаган Kapi дуниеден Енд1 тамтык калар ма? Олар фашист — сур жылан Уын шашкан адамга! Денеге уын дарытпай, Жаныштап басын жыланнын Салайык, халкым табанга! Ондай мерез ордасы Калмасын TinTi раламда. Жас ем1рдщ жайкалган Жулрызбай ж э л ры з жапырарын, Жайпайык деп жауларды Жар салды жырау жаранга!

КЫРМАН БАСЫНДА Келд1м мен де кырманра Шыдаман карал TypFaHFa; Токсанра келд!м демеймш, Туршш етек-жешмдк KopFaypa шырам ел1мдь Жыр жырласа кемешм JKiriTiue жазам бел1мдь Халкыммен 6ipre мен дары Туб1тше тутш жауларды Ж1бермен намыс-кег1мдь Аузы-басын кан кылып, Арка, басын шан кылып, Естер1нен тандырып, IUbiFa алмастай кайтадан Басын эбден мылжалап Алармын сонда дем1мдь

АТТАН, БАТЫР VPriAFblM Eni он ею жыл erri, Жердш жузш тебрентп, Мундай жылдар болмаган Жаудырран жанра нэубетть Жер жузше epKiHfliK, Сэулесщ ceyin керкемдж, Октябрьдщ шурласы Курюреп кундей нур теки. Жиырма терт жыл екпрдщ Сэулетще — кешлдщ Сез1м1н шертш беремш, Май айында биылгы Мунан да ecin мереШм, Болып ед ел1м келбеттП Жамбылдын да журег1 бзгеше сорып ойнактап Шырарран жыр ернекть Жазрыдан eMip езгердк ©згергенш кез кердк Зенб1ректен ок атып, Орын кардай боратып, Ж ау кол салып eM ipre Кырым мен шауып Карельге, Денесмне ел1мнщ Канды сапты сапысын Жендетще серметть Жау 6i3re этой салса да, Ок жанбырдай жауса да, Октябрьдщ мейрамын, 589

Bi3 сустана тойлаймыз. Жанрырткандай жер, кект1, Бул сорыста кайратты, Керсетш курыш айбатты, Тулап тещз таскандай, KyiuiMi3 жауды баскандай, Кушейтем1з кун-туш Майданды да, енбектН Айтылган халык шшде Kefl6ip свздер ес1мде: Жылга койып мал атын, Я болмаса — ан атын — Жылан жылы дейтурын,— Kefl6ip жылды жыландай; ¥лу деп те атайтын — Kefi6ip жылды ыландай. Бул жыл биыл катты жыл, Атакты майдан атты жыл, Тебесшен фашиепн, Ок жаудырып бар кушпен, Дуб1ршдей тулпардын, Бул жыл жауды жулкар кун, Сорралап ушып кырандай! Мунан бурын жыр айткам Каласына Лениншн, Москва ушш жыр тапкам Журег1 болган ешмшц. Домбырамды кунд!3-тун Ыза кернеп шертш тым, Тун уйкымды терт белш, Жата алмаймын оянбай! Халкым ушш жырымды, Шырармасам ушмдЬ Турады MeflpiM капа алмай, Kahap T erin душпанра 0 ткен ата-бабамыз, Жаудын TeMip курсауын Кыркура амал табамыз! ©рлетер бакыт сэулесш ©ркещи бала-шагамыз!

ЛЕНИНГРАДТЫК, 6PEHIM ¥лы Ленин дананын Атындары каланын,— Беапнде тел! ескен, Балаларым — жараным, Сэулет1м, сэшм-айбарым! Анасындай даланын ©зендердщ алабын Байкаранда байыптап Бейнесш керем Неванын. Kenipi осы Неванын Кез1ме туесе Kepiicri B ip сершлш каламын. Анрарсам кала аймарын, Балтыктын терен жарларын. Каланы HypFa шомылтып Ымыртта жанран шамдарын, Зэул1м-зэул!м уйлерге Алтынды кумбез салганын — Киырдан болжайд жанарым. Каласынан Лениннщ 0 рби ескен балаларым,— Сэулепм, сэшм-айбарым! Осынша жаска келгенде, Осынша QMip сургенде, Осынау кунге жеткенде, Жырдан несер теккенде Осындай гулд1 каланы, ¥рланып келш шабура, Жоргалап келш maFyFa 591

Умтылганын,— керд1 кез,— Ашылран сум араны. Талкандандар, кутырран Фашист тобын кайырып; Жалтартпастан жауыздын Шабындар басын айырып; Бурылып карай алмасын Артына да кайрылып; Cyfieri курап ушлсш, Bi3fliH жерде майрылып, КаЬарлы елдщ кайраты Жауды кыркай кырады. Сусыран кара жыланды Кыршынынан кияды. Казакстан жершен, Таулы, кырлы ершен, Батыска карай, сондыктан Жуйрж поезд жол тарткан, Ленин атты каланын Жанындары Неванын KoppayFa жаудан алабын, Туйшген тастай балаларым,— Сэулегп куш1м, айбарым. Балаларым, ата-бабанды Бшед! Жамбыл талайды, Олар: ecKi заманда — Курында, канды камауда Кврген патша бурауын. Терт патшанын тусында, Елмен 6ipre кысымрэ Мен де Tycin томсарып, Курыран бурын амалым. Сондагы тек деген!м Куласа екен деп ед1м, Петербурда салынран, Каранрылык камалын. Енд1 жана заманда, Ел1мнщ epKiH алдында, Ажарына карттыктын Карамастан шалкып тым,

КаЬарындай халыктын, Ызалана толкыран Айбарындай Балтыктын, Домбыранын кос шепн Шертш, жырды шалкыттым. ¥лы Ленин каласы Сымбатты сулу безенген! 1нжу маржан cexuutf Сап тузеп уйщ TiaiflreH, Зр тасыннан нур ойнап Туррандай Ленин сезшен, Тунрыш айткан Лениншн Еаткенде тек yHiH,— Каранрылык аркауы Сэулел1 сезбен узтген. Сэулегп, сондай KepiKTi, Эперген кала алабын KopFaFaH курыш балаларым,— Куанышым, айбарым. Бул гулденген каладан Сай тасындай сайланран Машинанын талайын Киров 6i3re сыйларан. Каласына Лениншн Бауырындай езшщ Кушак жая суйiHin Алматым менщ жайнаран. Ерлжпен ерлеп келаткан Балтыктан — Кызыл Флоттан Улдарым Казакстанра Келш, кайтып жылма-жыл Тойымды 6ipre тойларан. Каласынан Лениншн— Алуан улы ел1мшн, Дэнш алып бшмшн, ©ркендеген, ep6ireH 0 негел1 ордадан. Арызып жырдын буларын Жатканда Жамбыл куларын Тосып едй 6ip хабар

Естиш онбаган, Ол хабар не? — деп сурасак, Жан-жагыма карасам: Жалмауыз жауы ел1мшн, Шетше келш жер1мшн Каласына Лениншн ¥мтыла шауып, аранын Ашып арсыз коймаган. Турпатын болжай карасам, Жаландаган зымиян, вмф де карны тоймаган, Жет1 басты жалмауыз, Сусыны KaHFa канбаран. YcTiHeH сол душпаннын, Б1здщ батыр эскердщ— Жалынды оры жаркылдап — Жай тускендей ойнаган! 6 лт1ре жаура ок тегт, Жыланнын басын жок кылып, Жау уясын киратып, Денесш ерлер ширатып, Бакшада булбул сайратып Демалатын кун жакын, Ленин атты каланын Тазартып жаудан алабын Коррайтын курыш балаларым Сэулетп купим, айбарым! Елестейд1 кез1ме Атылрэн октын жалыны, Отаннын байтак жершен Майданда женю дабылы; Сорыстын осы куншде, Жещмпаз ердщ уншде Душпаннын жакын кершд1 Таянтаны олуге! Жау денесш Tipiflefi Кара жерге кемуге Кимылда дос, жараным! Ленин атты каланын Курыштай 6epiK камалын 594

Нык YCTa батыр уланым! Немшт1н коркау андары Жер1м1зден арылсын, Казылран кер оларга Кан-майданда табылсын! Лауларан октын ертшде Жалрызы калмай жагылсын! ¥лы Азамат cofhch Кезшде де,— ер куий: Жендеттерш патшанын, KepreMi3 отка жакканын Халыктын xeri, 6aFbi ушш! Ka3ip керсен курсанган, Акболаттай бурсанран,— ¥лы Ленин каласын: Камалы курыш айбатты, ¥лдары батыр кайратты, Каусыргандай куатты Аслан мен жер арасын! Жауларра елдщ мурасын Таптатпаймыз, бермеймйз — Гулденген бакша, арашьш. Каласына Лениншн Жан-жарынан ш м ш н Жуйткш кун-тун отарба,— Жас epiMHiH ecneHiH, Майданра кызылэскерш — Женелтп Казакстаным Турры'зып сап:сап кат'арра.' Казакстан елшен: 6 нд!ркп жершен Мунайы мен TeMipiH, Мыс, коррасын, KeMipiH, Астырын, eTiH, дэмд1 асын, Ат басындай алмасын Ж>берд1 cisre ерлер1м,— Каласына Лениншн. Тиген жауды киратып, Карасын жойып куртарра. Сэйгулж жуйрж тулпарын, Майданга талмай жортатын,-

Сыйлык exin тартты ерге, Te3ipek таптап куртсын деп,— Тшскен жауды ОтанРа. - Бшмпазды, халыкхы, Ерлерд1 жинап Жданов Кызыл туын колра алып KopFaFaH Отан алыпты. Ворошилов батырым Майданный Tirin шатырын 0CKepiH лек-лек бастаган, Жаура бомбы тастаган,— Командасы жер жарып, Каласын курыш Лениннщ KoprayFa керюн ел1мшц Барлык ел1'м, бар epiM Каптады, каптайд калмастан! Куаты GTKip алмастан, Талкандайды коймастан Фашист иттщ калранын! Табалмастан баспана, Керерм!з сонда доныздын Окна ертен1п жанранын. Кунд13 кулш, тунде уйкым Келмейд1 бугш менщ де, — Жау тид! елге легенде: Арнап жырды ерлерге Тезе алмастан толрадым! Ленин атты каланын, Коррап курыш алабын, Буркана туе балаларым! — Сэулет1м, сэшм-айбарым!

МОСКВА—МЕН IН, КАМАЛЫМ KeKTi булт торласа, Кектен несер текпес пе? Торларан бултты найжагай Соргалай тиш секпес пе? Теплген несер толастап, 0 ткшип болып етпес пе? Жел анкылдап, кун шыкса, Кара булт кешш кетпес пе? Кастаскан жаудын тубше КаЬарлы халык жетпес пе? Балыкшынын кармагы Нэн балыкты каппас па? Ыскырынган жылан да IUaFyFa шапса адамга, Айыр тш н айырып, Шалкасынан кайырып Кылышпен басын шаппас па? Халыктын кас душпаны Халыктан ажал таппас па? 0 те алмайтын еткел жок. Асу бермес тау да жок, Халыктан куш кеткен жок, Жещлмейтш жау да жок,— Кушейсш ерлер саптары. Сусып фашист сумырай Ел!ме шапты алактап, Корага тиген каскырдай Канды т1лi салактап, Курулы б1здш какпанра 597

Кврд1к тусш жатканын. Тас-талкан рып фашист! Кираткан б1здщ ер кушп! Оны жаудын ездер1 Керд1, керер кездер1 Б!здщ жерде кырылып, Суйеп курап уйшп Аяусыз ажал тапканын. Москва, Ленин каласын — Ары мен кездщ карасын, Отаннын гулд! даласын KopFan жаткан ерлер1м, Жаура карсы октарын Борасын кардай атканын. MepeftiM, нурым — Москвам Нар алган сеней жас, KapiM. Элемнщ жарык саулеш Шурласындай сэскенщ. Кушарында кулпырып Елмен 6ipre ескенмш. 0 з1н боп ж э лры з тынысым, Камалым, корган — курышым Киырда жатсам бел болган, Каймыкпай, кайтпай сол ушш, Халыкпен <5ipre ант 6epin KopFacaM сеш дескенмш. Tmeri болган элемнщ, Журег1 болган эр елдщ, 0 зшдей ж э л ры з тыныска, Жалман кагып жутынып, Алас урып кутырып, Аранын ашкан жауыздар Нысанара ceHi алы п, KepfliM K93i тескенш. КаЬарман Москва кимылда, Кимылдар шарын шынында. Лениннщ ерен-жараны — Кимылда кызылэскер1м. Ажалга келген алыстан, Каскырдай imi кабыскан —

Канкуйлы жауды каусырын Киратып ж1бер аш белш. Каруын канша жумсаса Каймыкпай к.айтар дестерш Отанын соккан куралмен Ордалы жауды ойран рып Шырарып ж1бер eciepiH , Москва мешц камалым, Кез салсам солай ертемен Кез1ме 6api елестеп, Тигендей кекке дэл тебем. Ленин жатка н Мавзолей — Кен дуние элемдей! Касында жайнап жулдызы — Заманнын жарык кущйзЬ Сзулес1 кайда жетпеген! Журсе де кандай киырда Ынтык боп жан сол нурга Азаттык куткен адамзат Жетсем деп coFaH кексеген. Картайган кене шарымда, Кез болып менщ барыма, Бойыма кайрат кеп берген. Масайрап Москва ордамда Бакытпен куши вткерген ¥ялы терек сек1лд! ¥л, кызым вскен жанымда, Тан калган элем Жамбылга! Жаудын сол iiiiiH вртеген. П иры лы жаман, пейл1 тар Гитлерннл залым жауыздар Жаландап жакын келгенмен, Каптатып колын тенгенмен, Каймырып одан KiM букпак! Корлыкка ондай жок, кенбек! КаЬарман Москва камалы — Жаулардын айкын ажалы! Жандарын сырып алады Кыскан сон 6ip куш екпедеи. Жылы KHiM, жуйрж ат, Кек коррасын, ак болат 599

Елмен 6 ip re эз1рлеп Сендер удин баптадым. Халыктык кызыл epiHe, BipiHe емес бэрше Ер туган курыш ел1ме 0рши туе жауга туйше — Арнайда, толгай айтканым.

MOCKBAFA Москва — журек тербеген, Ойды, миды билеген, Кремльдщ сарайын Bip емес талай керген ем; Сол сарайра сан рет Тэж1м етш енген ем; Жаздын келш келбе-п, Гулге оранып жер 6eTi, Шалыктап жанды ел бары; Kapi жырау мен дары — Москвага ерлеген — Жырды, сезд! арнагам Дауыстап шешен пернеден! Жапырак Tycin саррайып, Шуылдап кузг1 желменен; Куздщ K63i кыраулы Кара суык гулеген, Сауытты курыш Москвам Белдесш жаумен аскынган, Каскунем аннык тобымен Айкастын шырып келденен! Тастулектей тобынмен, Коррасындай орынмен Душпанынды талканда Калмасын жау елмеген. Куатты курыш Москва, HeMicKe кадам бастырма! Кун-тун жауды кул кылып 601

Салындар табан астына! 0 ртеп жауды жалындай, Шалгынмен шапкан шабыидай Шауып кират, Москва! Кара басын кылышпен Кагып, кират, Москва! Рахымсыз жауларын, Каныпезер ашкарак Тез жоймасан, ол залым Тэнще дак тастамак! Эр тебеипк,— оларга Мола болып каларра Бар KymiHfli аянбай Шауып кират, Москва! Жау жецетш тэсиш Тауып кират, Москва! Ушкан кус та кайдары, Аккан су да сайдары, Жанрырыккан тау дары Атайды айкын атыцды CyfliKTi сенш, Москва! Кар жамылган шын, куз да, Аспандары жулдыз да, Нурланран асыл атынмен KepiKTi сешн Москва! Койнын толран казына, Кенелткен eMip жазына Орда болган езше, Арнап асыл сез1мд!, Кажет болсам жолына Аямастан e3iMfli Беруге де жан пида EpiKTi мэнг1, Москва! Жау карасы жакындап Жармасканда беленге; Гурсшдетш алыстан Ок атканда денене; Немерен мен шеберен Бауырына кеп енгенде, Оларды, ашык аланнан Мрамормен каланран,

TeMip жолы тартылган, Сэулет1 сулу артылтан, Жер астында салынран — Салтанатты сарайра Сактайсын, xayin тенгенде Оларды жаудын орынан KopFaFaH камкор колыннан БейЫнд! керем де Ширай тусед денем де. Тун уйкынды терт б ел т Бомба тусш жарылса, Жарылганы кулакка Алыстан кеп шалынса, Уран сап сеш KopFayFa Сапталран лек-лек ер тупл, Аттанбай турмас керек де. Жау тыщиысы тун кезш, Кектен отты сэулесш Ж1берсе урлап, сокыр да Танып жаудын белг1сш, Окпен бегеп устайды MocKBaFa келгенде! Кызыл тудын астында, Кремльдщ касында, Граниттен салынран Табытта жаткан улы адам — ДенеЫ жансыз калса да, Manri уйкыда болса да, Атылган мылтык дауысын EcTin, жауга каррысын Жаудырып, oflFa бойларан; Tuici3, yHci3 жатса да, Жау зенб1рек атса да Бэрш шалран кулагы, Ел жырында ураны — Халык камын ойларан, Москванын улдары Бшемш батыл колдары, Арыстандай айбатты, Душпанын женбей коймаган

¥лы Сталин сешмд1 Бастаган, бастайд ел1мдк Москваны жауларга Бермей, -мэнп KopFayFa Жай тасындай ойнаган, Белдескен талай майданда! Душпанга ойран салранда, ©iuipin жаудын карасын, Таптап патша палачын Москванын карына KeMin терен жарына, BopaHFa, карлы дауылга, Карамастан жауынта — Табанра салмай коймаган! Мунан талай жыл бурын ¥ранымен Лениннщ Москвадан баулынтан Тулектер1 ел!мшн Куртып талай жауларды Талкандап ед торлаган. Халкына Ленин кэп жылдан Мойымай енбек гстеген; Оянбастан кез жумган, Алайда туы халыктык Колынан мэнп туспеген, Сол Лениннщ ем1рлж Табытынын касында, Москванын басында, Кезшдей боп дананын, Жулдызындай сананьщ — Dip нур ойнайд ешпеген! Ертепдей гажайып, Кум1стен тасы каланып, Ресейдщ uie6epi — Теплгендей eHepi Салран талай сарайды Тэккендей накыс кестеден. Мерекел1 кундерде, Ш ырып тулы м!нбеге, Москванын тэршде

Сейлеген тал ай Сталин. Катарынан орындап Yiu бесжылдык планды Елдй жерд1 жайнатып Салып улы уранды; Кулпыртып Отан еш'рш Куйып курыш куралды; 0 м1рмен 6ipre ерлеткен KapiHi, алуан уланды! Отанымнын журеп Bi3re мэл1м Москва — Ж ана Facbip бастаган ЖиЬанга нур астана; Суык куз кабак туйсе де, Москва cipa жылар ма? Жау жабылып теное де, Жандаспай акыр тынар ма? Москва, сеш — улы адам Карулы колмен KopFaFaH; Жауды талкан кыларра Кар жауып, муз катса да, Боран борап жатса да, Сеш жаура бермейм1з Мэнгь баки, Москва! Туамде емес, ешмде Жау жандасып ел1мге, Кол салып б1здш eM ipre ¥мтылды caFaH, Москва! Xayin-хатер тенгендей, Кол ушын халык бергендей Кун туды саран, Москва! ¥лы, кызын eaiMHiH, Асылын жас epiMHiH— Аттандырар улы кун Шын туды саган, Москва1 Карсы турып жауларра! Москваны KOpFaypa, Ажал ofuh боратып Ату ушш андарра Аянбандар, ер ел1м!

Гурмдеп аккан Нева да, Суеты Сибирь, Кырым да Москва ушш аямай Б ерт жатыр кемепн; Риддер.Шымкент, Балкашым — Bepin курыш, коргасын, Мунайын Емб1 тастыра, KeMipiH тиеп бастыра, ЛОберуге квмекке KepiKTi саган, Москва; ¥шан-киыр кырдагы Казакстан улдары Полктарын буркантып, Курыш, болат курсантып, ©Mip ym iH, сен ушш! ¥лы астана сен ymiH Аттанды кушш асыра! Тураннан маран еншьпес Салкын, самал кен дала, Ат белшде ескенмш Ауылды шолып айнала; Тан атып, саз бергенде Таннан атка мшгенде Ti3riHfli карып ж1берш, Узенпмд1 uiipeHin, Жортып белге шыкканда Айналамды тан ныла Шеруш тартып майданный Туррандаймын ангара. Москваны коррасып — Шырындар! — деп уласып, — Аттан! — деп дабыл кагамын Куатты кыз беи ул бала! ¥шан-киыр казактын Аспанынан кейде мен Еатемш 6ip унд1 Сыбырларан желменен: «Аттан туеш тынырып, Квтер елд1 жырменен» — Деген унд! кулдеым

Шалады,— жырлап бер — деген. Кадала карал сонда мен Батысты шола наберем Жанарымды сенбеген. Тун жулдызы д1р1лдеп, Саркырап езен гурыдеп, Кезге тусед сол кезде Ер куаты ерлеген. Домбыранын кос шепн Он саусагым какканда Жыр да кетед соргалап Кеудемдеп кернеген, Москванын сэш ушш, Астананын жаны ушш, Журектен шыккан жырымды Арнап, кызыл тшмд1 Сайратам, кулаш сермеген!

СОВЕТ ГВАРДЕЕЦТЕР1НЕ \"Пл ушында 6ip сез бар Жалындана жайнаган. Кулаки,а сол сез тигенде, Серпшп букш денен де Канык да кызып кайнаран, Жырыц да кызык сайраган! Сол сез жетсе кекп ерлеп, ЖурепщЦ куш кернеп, Жанын ceprin caMFaraH. Сол асыл сез — тоскан кун - Тебесшен душпаннын Ж ай орындай ойнаган! Курсангандай куш-куат, «Гвардия» — деген ат Bepuiiirri ерлерге Кан майданда таймаран. Атакты талай аттарда — Мунан к у ц т ат бар ма? Жауынгерлж журекке Бул аттан Terri зат бар ма? ¥лы данкы бул аттын Жердщ жуз1н шарларан. Гвардия майданда ¥лы Отанды сактауда ¥лы сыйлык алганда Б1зд1Н жакын-жараннан KiMHiH Meflpi канбаган! Полктын куш! курыстап, Колына кызы'л ту устап,

Тайрак кешу, тар жолда Керсетш ерлж майданда, Сыйлык алып, сапталып Куатты ер каптай каулаган. Мукалранын жаулардын EcTin, канып анрардым; Казып жатыр жауга кер Жет1 кабат кек пен жер, Тасыран су да арнадан; Батырлар бел буына, Ш ырыпты женю шынына Айбатты кушпен андаган; Жанбырдай o f h h боратып, Ерлер|‘м жауды киратып, Кан майданда каруын Душпанра с1лтеп кандаран. Майданнан келген куаныш Бар денемд! билеген; Шаттандым мен де шарыктап Ер турызран елменен. Кару алып колына. Гвардия тобында, Ceri3iHiui ж асак боп, Косылып ерлш керсеткен Немерем мен шеберем ©ркендеп ерге ерлеген Батырларра уласкан. Аттанарда кол кыскан Сез1 Kapi Жамбылдын Есшде шырар бар улдын Ерлшш жырмен тербеген? Казакстан улдары, Желб|‘реп колда тулары, Ак алмастай жаркылдап, Женгенш жауды алкымдап KepfliM тары, керген ем. Жауынгерлж журекпен, Майданда к у и т 61'лекпен, Ажалды женген арменен, 0Mip берген нурменен, Ж1герлен, жайна xcirirrep

Карулы кулаш сермеген! Денеш курыш ширатып, Фашист тобын киратып, Жау журепн ушыра, Жаудыи кутын кашыра Бастырма кадам келденен! Гвардия уласып ¥мтыла туе, жол ашык! Кайнатан кан мен бойдаты Кунпщй буркант кернеген!

1942 ар жауып ой мен кырыма Нурын ceyin аулыма, Туды айналып тагы да Жулдызды жана жыл басы. Кемкермд! кек музра Сай-саланын жылгасы; Боранга твсеп бауырын, Курсанып курыш каруын, Кару кып кесем уранын, Жаудын баскан арынын, Ерлердщ ерен тулгасы; 0 з мекен!н иеленген, Боранды кыска уйренген, Ер денеа береннен, Майданды жарран колбасы; Жана жылдын жулдызын, Мандайга ала ул, кызын Кия шауып фашист! Кирататын кун туды! Буралкы жауды канрыртып, Камалын бузып алдыртып.

Кек пен жерд1 жанрыртып Ок ататын кун туды! Тазартып жаудан даланы, Жаулар алган каланы ©3iMi3re кайтарып, Зулымиын куш|н тойтарып Жогалтатын кун туды! Б1здщ ерлер саспады, Жау жасарын жаскады, HeMicTep каша бастады, Калдырмай жен!п шырыныз, Келпрмей жаудын шамасын! Коррап Ленин каласын, Жырткыштарра керсетпей Москванын карасын, Ростовтан асыра Душпанды куран улымыз! Ж ау шепнд! туншп, 1ннен шге тырылып, 0 л!г1 жолда уйшп Калып жатыр кырылып,— Берлинге дей!н куыныз! ¥лы орыстын найзасын Жаркылдатып, жау басын Кесшдер Tipi калмасын, Кылышты кия урыныз!' Жулдызындай жаИаннын Болат семсер жаркылдап, Жауларды куып алкымдап Жеюмпаз болып шырыныз! Жер уст1нде желюлдеп Жайнай бермек туымыз!

СОВЕТ ЖАУЫНГЕРЛ EPIHE Ызрарлы кыстын желшен, Ауыздан шыккан леб1ммен, Жырымды куйл1 пернеден Немерем, балам, шеберем TaFbi да 6ip тындасын. Ерлерше майданный ТуйЫн шешш толраудын Шенпле Жамбыл жырласын. Белдескен жаудан таймаган, Жанары оттай жайнаган, Журекте n e ri кайнаган; Фашистерд! шегштш Окпен куып айдаган; Алралап, кылыш кайраран, TyFaH жерш сактаура Таскандай куил арнадан, Кызылзскер улына Кэрi акын жырын сыйласын. Ерлер1м. Kepin куанам JKayFa суеты Typiw tf. Ер TyFaH ата-бабанын TypiHe уксас кадамы н; Жыры тупл жыраудын. Ел азге neciH кимасын. Ак сутш 6epin ем!зген, ©cipin батыр депзген, Сылап-сипап майданга Аттандырып ерпзген — Анака сендер суйенш. 613

Ел KopFap ер боп тугасын. Камы ушш ана улыныц Tirin жылы киiмiн Ж1беруде майданра Жылытсын деп тулгасын. Каруын болат куйылган Курышынан халыктын, Ер e iin ceHi ecipren EpiKTi халык — алып тым. Колынан улы Лениннщ Ала алмайды епшм де, Ол — таны Manri тарихтын- Квктен келген душпанга Кара жерд! каптырран; Судан келген душпанныц Кемесш сура актырран; Жерден келген душпанга Ак карда ажал таптырган; Ер туган 6i3fli« жауынгер ¥рпары батыр алыптын- Майданда олар белдесш Бары ушш сэби баланын, Бойын кернеп улы ашу Keri ymiH кала, даланыц Жойып жатыр жауларды. Душпан эбден сегшп, Болмаса да женшп, Элде де тырнак салура, Ойласа да шабура, Ел!рсе де кутырып, Оны жерден сыпырып Кызыл ер кыркып тастайды. Батыска Tirin жанарын, Аударып алые назарын, Жанбырдай ofhh жаудырып, Фашистщ бузып камалын, Б1здщ кызыл кырандар Жауды кун-тун жаскайды! Жау сазайын берем1з, Жалтартпастан жецем!з! 614 *5

Фашиспн тобын жойгызып, Окна кезш ойрызып, Кардан кеб1н KHri3in, Bi3fliH Кызыл Армия Жешс туын жария Колына мэнг1 устайды.

МАНДАНТА ХАТ Хаттарынды алдым, балалар, Карадым канша уншп, КаИарман icKe барабар Кайраттар каулап тур кулш. Жауынгер балам Дуйсекей, Командир балам Сахаров, С ездерт кушт1 6iperefi Соккандай жауды жапырып. Киратып жауды салура ¥лдарым мен1н кам кылран,— Хабарлап соны Жамбылта Хаттарын Mefiip кандырран: «Куртамыз жауды!—депс!ндер,— Алынар упай, одан кек! Кутем1з Жаке, жыр ж1бер, Беред1 6i3re ол кемек!» К эр ш ктт кенбей ыркына, Жырлаймын ж э зры жырды эли Болысам жауды куртуга, КаЬарман журттын улдары! БелтЫ маран биыл кыс . Кермед1 дамыл балалар, Алдырмай жауга еш тыныс Каздырды кардан молалар. Тыныштык жырын бузды жау, Кеп елге сойкан салды олар, Кетпед1 6ipaK есен-сау Кез1кт1 кекке канкумар. КаЬарын теки б1здт ел — Фашистер кылган кастыкка, Канынан жаудын акты сел, Кайтара куды Батыска! 616