Budala-Fyodor Mihailoviç Dostoyevski

“Generalin olayı”ndan ve genel olarakablasının evlenmesinden sonra Kolya iyideniyiye ipini koparmıştı, öyle ki son zamanlardagece kalmak için bile eve seyrek uğrar olmuştu.Yeni birçok arkadaş edindiğini söylüyorlardı.Ayrıca borçlular cezaevinde de hayli ünlüydü.Nina Aleksandrovna yanında o olmadangidemiyordu bile oraya. Evde de bir şeyler soruphuzursuz etmiyorlardı onu artık. Eskiden onakarşı öylesine sert davranan Varvara bilenerelere gittiğiyle ilgili tek soru sormuyordu.Gavrila ise, evdekilerin şaşkın bakışları arasında,ruhsal durumunun bozuk olmasına karşın,eskiden hiç olmadığı biçimde (yirmi yediyaşında olan ağabey on beş yaşındaki küçükkardeşe hiçbir zaman yakınlık göstermez, onakaba davranır, evde herkesin ona sertlikgöstermesini ister, Kolya’nın “tepesiniattırırcasına” ona “kulaklarını çekmekle”gözdağı verirdi) kimi zaman dostçakonuşuyordu onunla, hatta dostça davranıyordu.Son zamanlarda Kolya’nın bazen Gavrila içingerekli olduğu bile düşünülebilirdi. Gavrila’nıno zaman parayı geri vermesi çok şaşırtmıştı onu.

Bu yüzden onun çok şeyini bağışlamaya hazırdıKolya.Prensin Petersburg’dan ayrılmasının üzerindenüç ay geçmişti. İvolgin ailesinde Kolya’nınYepançinler’le tanıştığı ve kızların ona çokyakınlık gösterdikleri öğrenilmişti. Varvarahemen haberdar olmuştu bundan. Aslında KolyaVarvara’nın aracılığıyla değil, “kendi” tanışmıştıYepançinler’le. Orada yavaş yavaş ısınmışlardıona. Generalin eşi önce soğuktu ona karşı, amabir süre sonra “içtenliği ve yaltaklanmayaçalışmadığı” için yakınlık göstermeye başlamıştı.Kolya’nın yaltaklanmayı sevmediği doğruydu.Arada bir generalin eşine kitap veya gazeteokuyor olsa da (yardımsever bir insandı çünkü)Yepançinler’in evinde onlarla bütünüyle eşit,onlardan bağımsızmış gibi davranıyordu. Öteyandan iki kez tartışmıştı da LizavetaProkofyevna ile, yüzüne karşı onun zorba birkadın olduğunu, bir daha evine ayakbasmayacağını söylemişti. İlk tartışma “kadınhakları” konusunda olmuştu, ikinci tartışma iseyılın hangi mevsiminde en iyi gri serçeyakalanabileceği konusunda. İnanılacak gibi

değil, ama bu tartışmadan iki gün sonrageneralin eşi uşağıyla Kolya’ya bir pusulagöndermiş, kesinlikle evine buyurmasını ricaetmişti. Kolya kendini naza çekmemiş, hemenLizaveta Prokofyevna’nın davetini kabul etmişti.Evde nedense yalnız Aglaya yakınlıkgöstermiyordu Kolya’ya ve yukarıdanbakıyordu ona. İşte sonunda Aglaya’yı daşaşırtmıştı Kolya. Bir gün (paskalya haftasıydı)Aglaya’yı yalnız yakaladığında bir mektupuzatmıştı ona. Yalnızca, “Bu mektubu yanınızdakimse yokken vermem söylendi,” demişti. Bu“kendine pek güvenen çocuğa” ters tersbakmıştı Aglaya. Ama Kolya onun bir şeysöylemesini beklemeden hemen uzaklaşmıştıyanından. Aglaya mektubu açıp okumuştu:“Bir zamanlar sırdaşınız olarakonurlandırmıştınız beni. Şimdi belki de unutupgitmişsinizdir. Nasıl oldu da size bu mektubuyazıyorum, bilmiyorum. Evet, bilmiyorum, amakendimi hatırlatmak, nedense özellikle sizekendimi hatırlatmak için karşı konulmaz bir istekduydum içimde. Kaç kez üçünüze de çok ihtiyaçduyduğum anlarım oldu, ama her an üçünüzden

yalnızca siz vardınız gözümün önünde.Gereklisiniz bana, çok gereklisiniz. Kendimleilgili bir şeyler yazmayacağım size, anlatacak birşeyim yok çünkü. İstemiyorum da bunu. Sizinçok çok mutlu olmanızdan başka bir istediğimyok. Mutlu musunuz? İşte yalnızca bunusöylemek istedim size.Kardeşiniz Prens L. Mışkin”Bu kısa ve anlamsız mektubu okuyunca birdenkıpkırmızı oldu Aglaya, düşünceye daldı. Onuno anda neler düşündüğünü anlatabilmemiz çokzor. Bir yandan da soruyordu kendine:“Birilerine göstermeli miyim bunu?” Utanıyorgibiydi. Ama sonunda alaylı, tuhaf birgülümsemeyle mektubu küçük masasınıngözüne attı. Ertesi gün aldı onu oradan, ciltli,sert kapaklı kalın bir kitabın arasına koydu(aradığı zaman kolayca bulabilmek içinkâğıtlarını hep kitaplarının arasında saklardı).Ancak bir hafta sonra mektubu hangi kitabınarasına koyduğuna baktı: “Manchalı DonQuijote” Niye olduğu bilinmez, o andakahkahalarla gülmeye başlamıştı Aglaya.

Bu mektubu kız kardeşlerinden birine gösteripgöstermediği bilinmiyor.Ne var ki mektubu bir kez daha okuyuncabirden şöyle düşündü: “Sakın şu kendini bir şeysanan kibirli çocuk prensin mektup taşıyıcısıolmasın? Belki de buradaki tek haberkaynağıdır.” Aşırı küçümser bir tavırla da olsasorguya çekmeden edemedi Kolya’yı. Ne var kiher zaman pek çekingen olan “çocuk” bu kezonun küçümser tavrını hiç umursamadan, kısacave epeyce soğuk bir tavırla Aglaya’ya,Petersburg’dan ayrılırken kendisinin prensesürekli adresini vermiş ve her zaman onunhizmetinde olduğunu söylemiş olsa da, bununondan aldığı ilk görev ve ilk mektup olduğunuanlatmış ve sözlerinin doğruluğunu kanıtlamakiçin de, prensten aldığı mektubu çıkarıpgöstermişti. Hiç çekinmeden alıp okumuştumektubu Aglaya. Prens şöyle yazıyorduKolya’ya:“Sevgili Kolya, bu mektubumla birlikte sizeyolladığım kapalı mektubu lütfen Aglayaİvanovna’ya iletiniz. Sağlılık dileklerimle.

Sizi seven Prens L. Mışkin”Aglaya mektubu Kolya’ya geri verirken burukbir tavırla,— Yine de anlamsız böyle bir çocuğagüvenmesi... diye mırıldandı.Küçümser bir tavırla dönüp uzaklaştıyanından.Bu kadarına dayanamazdı artık Kolya: Oysasırf bu sorgu için, nedenini açıklamadanGavrila’dan yepyeni, yeşil boyun atkısını ödünçalmıştı. Çok dokunmuştu ona Aglaya’nın buyaptığı.

IIHaziranın başlarıydı. Bir haftadır havalar çokgüzeldi Petersburg’da. Yepançinler’inPavlovsk’ta gözalıcı bir yazlıkları vardı. LizavetaProkofyevna birden heyecana kapılıpayaklanmış, iki gün içinde de apar topar yazlığataşınmışlardı.Yepançinler’in yazlığa taşınmalarınınüzerinden iki veya üç gün geçmişti ki, Prens LevNikolayeviç Mışkin, Moskova’dan gelen sabahtreninden indi.İstasyonda kimse karşılamamıştı onu. Amatrenden inerken, treni karşılayanlar arasındaprens tuhaf, ateşli bir çift göz hisseder gibiolmuştu. Dikkatli bakınca başka bir şeygöremedi. Kuşkusuz, öyle gelmiş olacaktı ona.Ama tatsız bir duygu uyandırmıştı bu. Aslındadaha öncesinden hüzünlü, düşünceli ve nedensekaygılıydı.Arabacı Liteynaya yakınlarında bir otelegötürdü onu. Hiç de iyi bir otel değildi burası.Prens yarı karanlık, kötü döşeli iki küçük oda

tuttu, yıkandı, giyindi; zaman kaybetmektenveya birini evden çıkmadan yakalayamamaktankorkuyormuş gibi, kimseye bir şey sormadan,aceleyle çıktı.Onu altı ay önce Petersburg’a geldiğindetanımış biri şimdi görse, dış görünüş bakımındanbelki de iyi yönde çok değişmiş olduğunusöylerdi. Ne var ki hiç de öyle değildi. Yalnızcagiysisi bütünüyle değişikti: Moskova’da iyi birterzinin diktiği bambaşka bir giysi vardıüzerinde. Ancak bir şeyi eksikti giysisinin:Modaya aşırı uygundu (iyi yürekli, ama işininpek ustası olmayan terziler her zaman öylediker), üstelik giysisine pek önem vermeyen biriiçin dikilmişti. Öyle ki başkalarıyla alay etmeyiseven biri prense dikkatle bakacak olsa belki degülümseyecek bir şeyler bulurdu. Gülmekistedikten sonra az şey mi bulunur?Prens bir arabaya binip Peski’ye gitti. Kısa biraraştırmadan sonra Rojdestvenskaya’da birsokakta küçük ahşap bir evin önünde indiarabadan. Çiçekli bir bahçenin içindeki evingüzelliği, temizliği, son derece düzenli oluşu

şaşırtmıştı onu. Sokağa bakan pencereler açıktı.Pencerelerden sokağa, içeride biri yüksek seslebir şey okuyor veya nutuk çekiyor gibineredeyse bağırmayı andıran bir ses taşıyordu.Ses zaman zaman yükselen kahkahalarlakesiliyordu. Avluya girdi prens, merdivendenkapı önüne çıkıp Bay Lebedev’i sordu.Kapıyı açan aşçı kadın (kolların dirseklerinekadar kıvırmıştı) parmağıyla “konuk odasını”göstererek,— Orada, dedi.Duvarları koyu renk kâğıt kaplı, temiz, biraziddialı döşeli (yani orta yerde yuvarlak bir masa,köşede bir divan, cam kapaklı bronz bir saat, ikipencere arasında bir boy aynası, tavandansarkan bronz zincirin ucunda cam süslemeli,küçük, çok eski bir avize) odanın orta yerindeLebedev arkası odaya giren prense dönük,ayakta duruyordu. Üzerinde ceket yoktu,yelekliydi, yazlık şeyler giyinmişti. Göğsünüyumruklayarak, bir konuda nutuk çeker gibiyüksek sesle konuşuyordu. Dinleyicileri vardı:Zeki bakışlı, pek neşeli, elinde bir kitapla on beş

yaşlarında bir çocuk, baştan aşağı yas giysili,kucağında bir bebekle yirmi yaşlarında genç birkız, yine yas giysili, durmadan gülen, gülerkenağzını kocaman açan on üç yaşlarında bir kız venihayet, epeyce güzel yüzlü, esmer, uzun ve gürsaçlı, iri gözleri simsiyah, sakal ve favoriyemeraklı olduğu belli, yirmi yaşından küçükgösteren, divana uzanmış son derece tuhaf birdinleyici daha. Besbelli bu dinleyici Lebedev’insöy-levini sık sık kesiyor, onunla tartışmayagiriyor, ötekiler de buna gülüyordu.— Lukyan Timofeiç, hey Lukyan Timofeiç!Bak! Buraya baksana!.. Nedir bu yaptığınızsizin?Aşçı kadın kolunu “adam sen de” der gibisallayıp söylenerek çıktı odadan. Öfkeden yüzübile kıpkırmızı olmuştu.Lebedev dönüp arkasına baktı, prensi görünceyıldırım çarpmış gibi bir an kalakaldı, sonrayaltaklanırcasına gülümseyerek ona doğrukoştu, ama yolda yine durup öyle kaldı,— Prens... hazretleri!.. diye mırıldadı.

Ama hâlâ kendini toparlayamamış gibi, ortadabir şey yokken, önce kucağında bebek olan yasgiysili kızın üzerine yürüdü (ne olduğunuanlayamadığı için ürküp hafifçe geri çekilmiştikız), ama hemen bıraktı onu, sonra bitişikodanın eşiğinde dikilen, biraz öncekikahkahaları yeni yeni bitmek üzere olan on üçyaşındaki kıza saldırdı. Kız bir çığlık atıpmutfağa kaçtı. Lebedev kızı daha da korkutmakiçin ayaklarını yere vuruyordu ki, şaşkın şaşkınonu izleyen prensle göz göze gelince açıklamayaptı:— Size... saygımdan... he-he-he!— Ne gereği vardı... diyecek oldu prens.— Şimdi, şimdi, hemen şimdi... dönerim...dedi Lebedev.Ve bir anda gözden kayboldu. Prens şaşkınşaşkın bir kıza, bir oğlana, bir divanda yatandelikanlıya bakıyordu. Hepsi de kahkahalarlagülüyordu. Prens de gülmeye başladı.Oğlan,

— Frakını giymeye gitti, dedi.— Hiç iyi olmadı, dedi prens, oysa bensanmıştım ki... söylesenize, o...Divanda yatan seslendi yattığı yerden:— Sarhoş olduğunu sandınız, değil mi? Hiç desarhoş değil! Belki üç kadeh, belki dört,bilemediniz beş kadeh içmiştir, ne çıkar bundan?Huyu böyledir onun...Prens dönüp sesin geldiği yana baktı, ama tamo anda kız, yüzünde sevimli bir ifadeyle sonderece içten,— Sabahları çok içmez, dedi. Onunla bir şeykonuşmaya geldiyseniz, şimdi konuşun. Şimditam zamanı çünkü. Yoksa akşama küfelik dönereve. Geceleri hep ağlıyor, bize kutsal kitaptanyüksek sesle bölümler okuyor. Altı hafta önceannemiz öldü çünkü.Divanda yatan delikanlı gülmeye başladı.— Size cevap vermek ona zor geleceği içinkaçtı, dedi. Bahse girerim, size atacağı

palavraları düşünüyordur şu anda.Bu arada odaya giren Lebedev (frakıüzerindeydi şimdi), gözlerini kırpıştırarak,gözyaşlarını silmek için cebinden mendiliniçıkarırken delikanlının sözünü kesti:— Beş hafta oldu! Tam beş hafta!.. Öksüzlerimbenim!Kız,— Ne o, yırtık pırtık bir şey giymişsinizüzerinize? dedi. Orada hemen kapının arkasındayepyeni redingotunuz asılı, görmediniz mi onu?Lebedev bağırdı kıza:— Kes sesini böcek! (Ayaklarını yere vurarakekledi:) Ah sen yok musun, sen!Ama bu kez hiç korkmamıştı kız, yalnızcagülmüştü.— Ne diye korkutmaya çalışıyorsunuz beni,Tanya değilim ben hemen korkup kaçayım...Lyuboçka’yı uyandıracaksınız. Ya havalegeçirirse çocuk... ne diye bağırıp duruyorsunuz?

Birden dehşete kapıldı Lebedev, gitti, kızınınkucağında uyuyan bebeği ürkekçe birkaç kezhaç çıkarıp kutsadı.— Yo-yo-yo! Sakın, sus dili kopasıca... Tanrıkorusun... Sen koru onu Tanrım! (Prensedöndü:) Bu benim bebeğim Lyubov. Doğumdaölen yasal eşim Yelena dünyaya getirdi. Yasgiysisi giymiş şu ufaklık da kızım Vera... Şugördüğünüz ise, şu gördüğünüz...Delikanlı bağırdı yattığı yerden:— Ne o, kekeliyorsun?.. Devam et, hadidevam et, sıkılma...Lebedev birden,— Ekselansları! diye haykırdı. Jemarinailesinin öldürülmesiyle ilgili haberleri okumuşmuydunuz gazetelerde?Prens biraz şaşırmış gibi,— Okudum, dedi.— Jemarin ailesinin gerçek katili budur işte!

Prens,— Ne diyorsunuz siz? dedi.— Yani sözün gelişi diyorum, ikinci birJemarin ailesi olsa, onların gelecekteki katili debu olur. Buna hazırlanıyor işte...Herkes gülmeye başladı. Prens, soracağısoruları hissettiği için Lebedev’in maskaralıkettiğini, zaman kazanmaya çalıştığınıdüşünüyordu.Artık kendini tutacak gücü kalmamış gibibağırdı Lebedev:— Söz dinlemiyor! İşi gücü fitne fesat! Peki,ben böyle bir dinsiz imansızı, böyle bir, nasıldesem, yoldan çıkmışı, canavar ruhlu insanı,toprağı bol olsun, biricik kız kardeşimAnisya’nın oğlu olsa bile, nasıl yeğenim kabulederim?— Kes artık, sarhoş... İnanır mısınız prens,şimdi de avukatlık sevdasına kapıldı; ufak tefekdavalara bakıyor. Güzel konuşmaya çalışıyor.Durmadan çocuklara nutuk çekiyor. Beş gün

önce mahkemede yargıçların karşısında konuştu.Kimi savundu biliyor musunuz? Beş yüzrublesini alıp bütün malını mülkünü üzerinegeçirdiği için mahkemeye verdiği aşağılık biradama karşı kendisini savunsun diye onayalvarıp yakaran yaşlı kadını değil de, sırf onaaçıktan elli ruble vereceğini söyleyen, yaşlıkadını soyup soğana çeviren tefeci YahudiZaidler’i savundu...— Kazanırsam elli ruble, kazanamazsamyalnızca beş ruble, diye açıkladı Lebedev.O ana kadar konuştuğu ses tonu değişmişti,daha önce bağırıp çağıran o değildi sanki.— Rezil oldu kuşkusuz, eski düzen değiştiçünkü. Alay ettiler onunla. Ama o kendindenpek hoşnuttu. Şöyle diyordu: “Hakça kararveren sayın yargıçlar, unutmayınız ki,namusuyla çalışan kötürüm, zavallı, ihtiyar biradam son lokma ekmeğinden de oluyor. Yasakoyucunun bilgece sözünü unutmayın.Mahkemelerde merhamet hüküm sürsün.” İnanırmısınız, her sabah bu söylevini tekrarlıyorburada bize, tıpatıp aynısını, tam mahkemede

olduğu gibi... Demin siz geldiğinizde de beşincikez tekrarlıyordu. Öylesine hoşlanıyor bundan.Konuşurken ağzı sulanıyor. Şimdi de başkabirini savunmaya hazırlanıyor. YanılmıyorsamPrens Mışkin olacaksınız? Kolya sizden sözetmişti bana. Şimdiye kadar sizden daha akıllıbirini görmediğini söylüyordu...Hemen atıldı Lebedev:— Elbette! Elbette yoktur! Ondan akıllısıyoktur dünyada!— Yine atıyor! Biri seviyor sizi, ötekikarşınızda yaltaklanıyor; ama ben hiç deyaltaklanmak niyetinde değilim size, bunubilmenizi isterim. Ama aklı başında birinsansınız, gelin aramızda hakemlik yapın.(Dayısına döndü) Evet, ister misin, prensaramızda hakemlik yapsın mı? Bize uğramanızasevindim prens.Lebedev kararlı bir sesle,— İsterim! dedi.Ona doğru yürüyen odadakilere elinde

olmadan bir göz attı.Prens yüzünü buruşturdu.— Nedir sorununuz? dedi.Başı ağrıyordu zaten. Bu arada, giderekLebedev’in onu oyaladığına, işi ertelediği içinhoşnut da olduğuna inanmaya başlamıştı.— Durumu özetleyeyim size. Onunyeğeniyim, burası doğru, ama ötekisöylediklerinin hepsi yalan. Öğrenimimibitirmedim, ama bitirmek istiyorum ve bundakararlıyım da. Çünkü kişilik sahibi bir gencimben. Geçimimi sağlayabilmek içindemiryollarında aylık yirmi beş rublelik bir işbuldum. Kabul ediyorum, kendisinin iki üç kezyardımı oldu bana. Yirmi beş rublem vardı,yirmi beşini de kumara verdim. İnanır mısınızprens, ondan aldığım bu yirmi beş rubleyikumara verecek kadar aşağılık, alçak biriyimben!— Bir alçağa, hiç de para vermen gerekmeyenbir düzenbaza kaptırdın o parayı! diye haykırdı

Lebedev.— Evet, bir alçak, ama ödeme yapmamgereken bir alçak, dedi delikanlı. Onunalçaklığına tanıklık da ederim; hem de yalnızcaseni dövdüğü için değil. Rogojin’in takımından,boks öğretmenliği yapan ordudan kovulmuş birteğmenden söz ediyoruz prens. Rogojin onlarıyanından kovduktan sonra hepsi serseri serseridolaşıyor ortalarda. Ama işin en kötü yanı nebiliyor musunuz, onun aşağılık, alçak ve birhırsız olduğunu bile bile yine de oturup kâğıtoynamam onunla ve son rublemi de verirken(palki oynuyorduk) kendi kendime şöyledüşünmem: “Bunu da kaybedersem Lukyandayıma gidip yalvarırım, beni geri çevirmez.”Tamam alçaklık bu, basbayağı alçaklık! Bile bileyapılmış bir alçaklık!— Evet, bile bile yapılmış bir alçaklık! diyetekrarladı Lebedev.Yeğen alınmış gibi bağırdı:— Dur hele, hemen havalara girme, birazbekle bakalım. Sevindi de... Buraya gelip her

şeyi itiraf ettim ona. Dürüst davrandım, kendimeacımadan, hiçbir şeyi gizlemeden anlattım.Kendimle ilgili elimden geldiğince kötü şeylersöyledim. Buradaki herkes de tanıktır.Demiryollarındaki o işe başlayabilmem içinkendime doğru dürüst bir şeyler almakzorundayım, çünkü üstümdekiler dökülüyor. Şuçizmelerime baksanıza! Bu halde işe gidemem,belirlenen süre içinde işe başlamazsam, yerimebaşka birini alırlar. O zaman yine açıkta kalırım,bir daha ne zaman iş bulurum, Tanrı bilir...Şimdi yalnızca on beş ruble istiyorum ondan vekendisine söz veriyorum, bir daha paraistemeyeceğim, bu son olacak, ayrıcaönümüzdeki üç ay içinde bütün borcumu sonkapiğine kadar ödeyeceğim kendisine. Sözümütutarım. Aylarca ekmek, yanında kvasla karnımıdoyururum, kişilik sahibi bir insanım çünkü. Üçayda yetmiş beş ruble alacağım. Eskileriylebirlikte otuz beş ruble borçlu olacağım ona,demek borcumu ödeyecek param olacak. Ayrıcane kadar faiz isterse vereceğim! Tanımadığı birinsan mıyım? Sorun bakalım kendisine prens:Daha önceleri bana yardım ettiğinde borcumu

ödedim mi, ödemedim mi? Şimdi neden vermekistemiyor? O teğmene borcumu ödediğim içinkızdı. Başka bir neden yok ortada! Bu adamböyle işte, kendine de, çevresine de bir yararıyoktur!— Çekip gitmiyor da buradan! diye bağırdıLebedev. Postu serdi, gitmiyor da gitmiyor...— Söyledim sana, biliyorsun. İstediğim parayıvermediğin sürece gitmeyeceğim. Ne o, galibagülümsüyorsunuz prens? Sanırım benim haksızolduğumu düşünüyorsunuz?Prens pek isteksiz,— Gülümsemiyorum, dedi, ama bencegerçekten de biraz haksızsınız.— Açıkça, bütünüyle haksız olduğumusöylesenize. Sözü kıvırmayın, ne demek“biraz”?— Açıkça söylememi istiyorsanız, evet,bütünüyle haksızsınız.— İstiyorsammış! Çok komik! Bu yaptığımın

yakışıksız kaçtığını, paranın onun olduğunu,verip vermemenin onun bileceği şey olduğunu,benim bu yaptığımın ise zorbalıktan başka birşey olmadığını bilmiyor muyum sanıyorsunuz?Ama prens... dünyadan haberiniz yok sizin.Bunlara öğretmezsen, akıllanmazlar. Öğretmekgerek onlara. Benim vicdanım rahat, bir zararımdokunmayacak ona, faiziyle geri ödeyeceğimparasını. Ayrıca zevkini de tattı: Karşısındaküçüldüğümü gördü çünkü... Daha ne ister?Çevresindekilere yararı dokunmayacak olduktansonra neye yarar zaten insan? Sahi, ne yapar buadam? Sorsanıza kendisine, insanlara ne yapar,onları nasıl dolandırır? Bu evi nasıl aldığınısorun. Sizi daha önce kazıklamadıysa, şu andanasıl kazıklayacağını düşünmüyorsa başımıkoyarım ortaya... Gülümsüyorsunuz,inanmıyorsunuz, değil mi?Prens,— Sanırım sizin işinizle pek ilgisi yok bütünbunların! dedi.Prensin ne dediğini dinlemeden haykırdıdelikanlı:

— Üç gündür yatıyorum burada, nelergördüm, neler! Düşünebiliyor musunuz, şumelek gibi kızdan, işte şu öksüz kızdan,kuzenimden, kendi kızından kuşkulanıyor, hergece evin içinde sevgililerini arıyor! Sessizcegeliyor yanıma, benim yattığım divanın altınabile bakıyor. Vesveseden aklını yitirdi. Evin herköşesinde hırsızlar görüyor. Geceleri ikide birfırlıyor yatağından, pencerelerin iyice kapalıolup olmadığını kontrol ediyor, kapılarıyokluyor, kapağını açıp sobanın içine bakıyor.Her gece belki yedi kez yapıyor aynı şeyi.Mahkemede dolandırıcıları savunuyor, öteyandan geceleri üç kez kalkıp şurada, salondayere diz çöküyor, yarım saat alnını yere vuravura kimler için, neler için sarhoş kafayla duaedip duruyor! Kontes du Barry’nin ruhununhuzura kavuşması için dua ediyor, kulaklarımladuydum. Kolya da duydu: Aklını yitirmiş buadam!Lebedev kıpkırmızı kesildi, öfkesindengerçekten de kaybetmişti kendini.— Görüyorsunuz değil mi prens, nasıl rezil

ediyor beni? Evet, belki bir sarhoş, serseri,dolandırıcı ve sahtekâr olabilirim; ama şu da varki, benimle alay eden bu delikanlı dahaküçücükken onu kundakladığımı, leğendeyıkadığımı, dul kalmış yoksul (ben deyoksuldum) kız kardeşim Anisya’nın başucundageceleri sabahlara kadar gözlerimi kırpmadanoturduğumu, hasta ana oğula baktığımı, aşağıdakapıcının odasından odun çaldığımı, onaninniler söylediğimi, onu oyalamak için parmakşaklattığımı, açlıktan karnım guruldarken onupışpışladığımı unutmuş galiba, kalkmış şimdialay ediyor benimle! Hem bir gün Kontes duBarry’nin ruhunun huzura kavuşması için duaetmişsem sana ne bundan? Prens, birkaç günönce ansiklopedide bu kadının yaşamöyküsünüilk kez okudum. Peki, sen bu du Barry nasılbiriydi, biliyor musun? Söyle bakalım, biliyormusun, bilmiyor musun?Delikanlı alaylı, ama isteksiz mırıldandı:— Her şeyi yalnızca sen bilirsin, değil mi?— Kontes du Barry yüz karası bir yaşamdankurtulup, kraliçenin yerine ülkeyi yönetmiş bir

kadındır. Büyük bir ülkenin imparatoriçesi onakendi el yazısıyla yazdığı bir mektupta “macousine” diye hitap etmiştir. Papanın büyükelçisi bir kardinal de lever du roi’de[19] (leverdu roi nedir, bilir misin sen?) onun çıplakayaklarına ipek çoraplarını giydirmek istemiş,üstelik böylesine yüksek ve kutsal bir kişi bunukendisi için bir onur saymıştır. Bundan haberinvar mı senin? Yüzünden belli haberininolmadığı! Peki, nasıl öldü dersin? Biliyorsansöyle bakalım!— Çekil başımdan! Sıktın artık!— Öylesine onurlu bir yaşamdan, öylesine birsaltanattan sonra hiç suçu yokken cellat Samsonsırf pazarcı kadınlar eğlensin diye giyotinsehpasına çıkardı onu. Ama o korkusundanbaşına geleceklerin farkında değildi. Cellatensesinden tutup başını bıçağın altına sokarkenbir yandan da tekmeliyordu onu. Alandatoplananların kahkahalarla güldüğünüduyuyordu. Bağırmaya başlamıştı: “Encore unmoment, monsieur le bour-

reau, encore un moment!” Bunun anlamışöyledir: “Bir dakikacık bekleyiniz bay cellat,bir dakikacık!” İşte bu bir dakikacık için Tanrıbelki de bağışlayacaktır onu, insan ruhunun

misére’inin bundan ötesi düşünülemez çünkü.Mizer sözcüğünün ne anlama geldiğini biliyormusun? Mizer dedikleri budur işte. Kontesin bu“bir dakikacık” çığlığıyla ilgili satırları okurkenkalbimi mengeneyle sıkıyorlardı sanki. Geceyatmadan önce aklıma geldiyse, o büyükgünahkâr kadın için dua ettiysem sana nebundan be solucan? Dünya kurulalı beri onuniçin haç çıkaran olmamıştır, belki de o yüzdenhatırlamışımdır kendisini... Bakarsın, kendisigibi bir günahkârın bir kerecik de olsa onun içindua ettiğini hisseder de sevinir. Ne diyegülüyorsun? İnanmıyorsun da ondan, değil midinsiz! Peki ama, nereden biliyorsun? Yalansöylüyorsun, beni dinlemiş olsaydın böylekonuşmazdın. Yalnız Kontes du Barry için duaetmedim çünkü. Şöyle dua ediyordum: “YüceTanrım, büyük günahkâr Kontes du Barry’ninde, onun gibilerinin de ruhlarına huzurakavuştur.” Bu bambaşka bir şey. Çünkü o taraftaonun gibi günahkâr, kader kurbanı çok var.Hepsi acılar içinde kıvranıyor, inliyor, duabekliyor... Hem senin için, senin gibi küstahlar,

ahlaksızlar için de dua ettim. Dua ederken benidinlediysen bunları da duymuş olmalısın...Yeğen tersleyerek kesti dayısının sözünü:— Peki, peki, yeter artık, kimin için duaedeceksen et! Ne yaparsan yap! (Sonra prensedönüp sıkıntılı bir tavırla ekledi:) Çok okur!Bunu biliyor muydunuz prens? Eline geçen herkitabı okur, bu arada anıları da.Prens pek isteksiz,— Dayınız yine de... kalpsiz biri değildir, dedi.Delikanlı çekilmez gelmeye başlamıştı onaartık.— Pek övdünüz onu prens! Görüyor musunuznasıl kalbinin üzerine götürdü elini, dudaklarınınasıl büktü? Keyiflendi! Belki de kalpsizdeğildir, ama sahtekârdır, üstelik sarhoş... birkaçyıllık her sarhoşta olduğu gibi, vidaları dagevşemiş, bu yüzden her yanı gıcırdıyor.Çocukları sever, diyelim ki yengeme saygısıvardı... Beni bile sever, vasiyetnamesinde banada yer vermiş olabilir...

Öfkeyle yükseltti sesini Lebedev:— Hiç, hiçbir şey bırakmayacağım sana!Prens başını delikanlıdan Lebedev’e çeviripkararlı bir tavırla,— Bakın ne diyeceğim Lebedev, dedi,istediğiniz zaman işten anlayan biri olduğunuzubiliyorum... Şu anda hiç zamanım yok ve eğersiz... Bağışlayın, adınız ve baba adınız neydi?Unuttum da...— Ti-ti- Timofey.— Ve?— Lukyanoviç.Odada kim var kim yok, hepsi yine gülmeyebaşladı.— Yalan söylüyor! diye bağırdı yeğen. Yineyalan söyledi! Timofey Lukyanoviç falandeğildir onun adı prens. Adı LukyanTimofeyeviç’tir! Söylesene, neden yalansöylüyorsun? Ha Lukyan olmuşsun, ha Timofey,

ne fark eder? Prense ne bundan? Yalansöylemek hastalığı vardır onda prens, inanınöyle!Prens sabırsız, sordu:— Doğru mu bu?Lebedev başını uysalca önüne eğip, elini tekrarkalbinin üzerine götürerek mahcup bir tavırlakarşılık verdi:— Evet, gerçekten de Lukyan Timofeyeviç’tiradım.— Peki ama, neden yalan söylüyorsunuz? AhTanrım!Lebedev başını daha da önüne eğip, daha dauysal, mırıldandı:— Kendimi küçük göstermek için!— Küçüklükle ne ilgisi var bunun! (Kapıyayönelip ekledi prens:) Kolya’yı neredebulabileceğimi bilseydim...Delikanlı atıldı yine:

— Kolya’nın nerede olduğunu söyleyebilirimsize...Lebedev birden telaşlandı.— Hayır-hayır-hayır!— Kolya geceyi burada geçirdi, ama sabaherkenden, sizin Tanrı bilir niçin “içeriden”kurtardığınız generali aramaya gitti. General dünlütfedip gece burada kalacağına söz vermişti,ama onurlandırmadı burayı. Büyük olasılıklaburaya çok yakın “Vesı” Oteli’nde kalmıştır.Kolya ise ya onun yanındadır ya da Pavlovsk’ta,Yepançinler’dedir. Parası vardı, daha dündengitmeyi düşünüyordu oraya. Anlayacağınız, ya“Vesı”dedir ya da Pavlovsk’ta.— Pavlovsk’tadır, Pavlovsk’ta!.. Hadi bahçeyeçıkalım... kahve içelim...Lebedev kolundan tutup çekti prensi. Birlikteodadan çıkıp küçük avluyu geçtiler, küçük avlukapısından çıktılar. Burada, havalar güzel gittiğiiçin ağaçların çiçeklendiği, gerçekten çokküçük, çok şirin bir bahçe vardı. Lebedev

prensi, önünde ayakları toprağa gömülü yeşil birmasa olan yeşil bir banka oturttu. Kendi degeçip karşısına oturdu. Gerçekten de, bir dakikasonra kahve geldi. Prens geri çevirmedi kahveyi.Lebedev prensin yüzüne yaltaklanırcasına,ısrarla bakmayı sürdürüyordu.Prens, o anda aklında başka bir şey varmışgibi,— Böyle bir evinizin olduğundan haberimyoktu, dedi.Lebedev,— Öksüzlerim, diye başlayacak oldu.Ama birden ezilip büzülerek sustu. Prensdalgın dalgın önüne, yere bakıyordu. Nesoracağını unuttuğu belliydi. Aradan bir dakikageçti. Lebedev ona bakıyor, bekliyordu.Birden kendine gelmiş gibi sordu prens:— Evet, ne diyorduk? Ah, evet! Konunun neolduğunu siz de biliyorsunuz Lebedev: Sizinmektubunuz üzerine geldim buraya. Anlatın...

Lebedev şaşırdı. Bir şeyler söylemek istedi,ama söyleyemedi. Prens susuyor, hüzünlügülümseyerek bekliyordu.— Sanırım çok iyi anlıyorum sizi LukyanTimofeyeviç: Kuşkusuz, hiç beklemiyordunuzbeni. Sizden ilk haberi alınca bulunduğum osessiz, ıssız köşemden çıkıp geleceğimidüşünmüyordunuz. Vicdanınızı rahatlatmak içinyazmıştınız bana. Ama geldim işte. Yeter artık,yalan söylemeyi bırakın. Aynı anda iki efendiyehizmet etmeyi de bırakın. Rogojin üç haftadırburada, her şeyi biliyorum. O zaman da olduğugibi Nastasya Filippovna’yı ona sattınız,söyleyin, öyle değil mi? Gerçeği söyleyin bana.— Canavar kendisi öğrendi, inanın kendisiöğrendi.— Kötü konuşmayın onun için. Elbette sizekötü davranmış olabilir ama...Lebedev aşırı heyecanlı bir tavırla kesti prensinsözünü:— Dövdü, dövdü! Moskova’da köpeğini saldı

üzerime, sokak boyunca kovalattı beni. Çokkorkunç bir köpekti.— Siz beni çocuk sanıyorsunuz Lebedev; ciddikonuşun benimle, o gerçekten Moskova’dabıraktı mı Rogojin’i?— Gerçekten, gerçekten bıraktı, hem bu keztam nikâh kıyılacakken. Rogojin artık dakikalarısaymaya başlamıştı, ama o kaçıp buraya,Petersburg’a, doğru benim yanıma geldi. “Kurtarbeni Lukyan, koru, prense de sakın haberverme...” dedi. İnanın prens, Rogojin’denkorktuğundan çok sizden korkuyor. Akıllı kadındoğrusu!Böyle söylerken kurnazca alnına götürmüştüparmağını.— Ve siz yeniden birleştirdiniz onları, öylemi?— Prens hazretleri, nasıl... nasılyapmayabilirdim bunu?— Neyse, yeter, her şeyi kendim öğrenirim.Siz yalnızca şunu söyleyin bana: Nerede şimdi?

Rogojin’in yanında mı?— Yo, hayır! Rogojin’in yanında değil!“Özgür bir kadınım ben, diyor. İstediğimiyapmakta özgürüm.” Biliyor musunuz prens,durmadan böyle diyor. “Artık bütünüyleözgürüm!” diyor. Size yazdığım gibi, Petersburgyakasında baldızımın evinde kalıyor.— Şimdi de orada mı?— Hava güzel, Pavlovsk’ta, DaryaAleksandrovna’nın yazlığında değilse, oradadır.“Ben bütünüyle özgürüm,” diyor. Daha dünKolya Ardalionoviç’e özgür olduğunusöyleyerek pek övünüyordu. Kötüye işaret bu!Sırıttı Lebedev. Prens,— Kolya çok sık gidiyor mu NastasyaFilippovna’ya? diye sordu.— Hoppa, şu Kolya’nın ağzında da baklaıslanmıyor.— Sık sık gidiyor musunuz oraya?— Her gün, her gün.

— Öyleyse dün de gittiniz mi?— Yo, hayır. En son üç gün önce gittim.— Ne yazık ki içkilisiniz Lebedev! Yoksa birşey soracaktım size.Lebedev inandırıcı bir tavırla,— Hayır, hayır, tek damla içmedim! dedi.— Söyler misiniz, yanından ayrıldığınızdanasıldı?— Aranıyor gibi...— Aranıyor gibi mi?— Bir şeyini kaybetmiş gibi aranıyordusanki... Onu bekleyen evliliğini aklına bilegetirmek istemiyor. Bundan söz edilmesigururunu incitiyor. Rogojin’i soyulup atılmışportakal kabuğu kadar olsun düşünmüyor ya dadüşünüyorsa korkuyla, dehşetle düşünüyor,yanında ondan söz edilmesini bile yasakladı.Zorunlu olmadıkça görüşmüyorlar bile...Rogojin de farkında her şeyin! Ne yapabilir,çekiyor!.. Karşısındaki delidolu, alaycı, sivri

dilli, eziyet etmeyi seven bir kadın...— Sivri dilli ve eziyet etmeyi seven mi?— Evet, eziyet etmeyi seven... Songörüştüğümüzde bir şey söylediğim için azkalsın saçlarıma yapışacaktı. Apokalipsis’ten birşeyler okuyordum ona...Prens yanlış duyduğunu düşünerek,— Nasıl yani? diye sordu.— Apokalipsis’ten birkaç bölüm okuyordum.Huzursuz bir hayal gücü var kadının, he-he!Ayrıca kendisini ilgilendirmese de, ciddikonulara aşırı meyilli olduğunu fark ettim.Seviyor öyle konuları, seviyor ve onun yanındaböyle şeylerden söz edilmesi özsaygısınıartırıyor. Evet, efendim. Apokalipsis konusundaçok bilgiliyimdir, on beş yıldır anlatırım. Üçüncüsiyah at ile elinde terazi tutan binici dönemindeolduğumuz yorumuma o da katıldı. Çünkügünümüzde her şey ölçüyle ve anlaşmaylayapılıyor. Herkes yalnızca hakkını arıyor: “Birölçek buğday bir dinara, üç ölçek arpa bir

dinara...” Ayrıca herkes özgür bir ruh, tertemizbir yürek, sağlıklı bir beden, ayrıca Tanrı’nın hertürlü nimeti kendisinin olsun istiyor. Amayalnızca hakları var diye elde edemezler bütünbunları. Soluk renkli ata binmiş ölüm peşlerindeçünkü, onun arkasından da cehennem... Biraraya geldiğimizde böyle şeyler konuşuyoruzişte... çok etkileniyor anlattıklarımdan.Prens, Lebedev’e tuhaf tuhaf bakarak sordu:— Siz bunlara inanıyor musunuz?— İnanıyorum ve anlatıyorum. Yoksul veçıplağım çünkü. İnsanlar denizinde küçücük birdamlayım. Kimin umurunda Lebedev? Herkesezmeye çalışıyor onu, neredeyse tekmeleyerekkovalayacaklar. Ne var ki bu kutsal kitabıyorumlarken büyük insanlarla eşit oluyorum.Burada akıl söz konusu çünkü! Büyük bir devletadamı zekâmın karşısında tir tir titremiştir... Hemde makamında, koltuğunda otururken! Üç yılkadar oluyor, ekselansları Nil Alekseyeviçduymuşlar, paskalyadan bir gün önce (ozamanlar kendilerinin dairesinde çalışıyordum)Pyotr Zaharıç’ı nöbetçi memur odasına gönderip

beni odalarına çağırdılar ve yalnız kaldığımızdasordular bana: “Senin deccalın profesörüolduğun doğru mu?” Saklamadım, “Evetefendim,” dedim, her şeyi anlattım kendisine,korkusunu hafifletmeye çalışmadım, üstelikdüşünsel olarak derinlere de indim, rakamlarlagüçlendirdim sözlerimi. Ekselanslarıgülümsüyorlardı, ne zaman ki sıra rakamlara vebenzerliklere geldi, titremeye başladılar, kitabıkapayıp dışarı çıkmamı istediler, sonrapaskalyada bana ikramiye verilmesinibuyurdular, kutsal Foma haftasında da ötekidünyaya göçtüler.— Ne diyorsunuz siz Lebedev?— Aynen öyle oldu. Bir akşam yemeğindendönüşte arabadan düştü... Sokağın kenarındakisınır taşına çarptı başı ve oracıkta bir bebek gibican verdi. Yetmiş üç yaşında öldü diye geçtikayıtlara. Ak saçlı, pembe yüzlü bir ihtiyarcıktı.Hep hoş kokular sürünürdü, durmadan tıpkı birçocuk gibi gülümserdi. Odasında kendileriylegörüştüğümü hatırlayınca şöyle der PyotrZaharıç: “Senin içine doğmuş!”

Prens gitmek için ayağa kalktı. Onun gitmekiçin hazırlandığını görünce şaşırdı Lebedev,hatta telaşlandı. Yaltaklanır bir tavırla,— Anlattıklarımı ilginç bulmadınız, he-he-he!dedi.Prens yüzünü ekşitip,— Doğrusu, kendimi iyi hissetmiyorum da...diye karşılık verdi. Yolculuğun etkisindenolacak, başım ağrıyor.Lebedev çekingen,— Yazlığa gitseniz efendim... dedi.Prens dalgın, ayakta duruyordu. Lebedevekledi:— Üç gün sonra ben de bebek için, evdekilerlebirlikte yazlığa taşınacağım. Bu arada da evineksiklerini gidereceğim. Yani biz de Pavlovsk’agideceğiz.Birden sordu prens:— Siz de mi? Ne o, burada herkes Pavlovsk’a

mı gidiyor? Demek orada sizin de yazlığınızvar?— Petersburg’da yazlığa herkes Pavlovsk’agitmez. Ptitsın ucuza düşürdüğü bir evi banadevretti. Hem güzel, hem yüksekçe bir yer, hemyeşillikler içinde, hem ucuz ve kibar bir çevre,hem müzik var... Herkes bunun için gidiyor iştePavlovsk’a. Aslında ben bahçedeki ek yapıdakalıyorum, evde ise...— Evinizi kiraya mı verdiniz?— Ha-hayır. Vermedim de...Prens birden,— Bana verin, dedi.Lebedev’in sözü buraya getirmeye çalıştığıbelliydi. Üç dakika önce gelmişti aklına bu.Oysa kiracıya ihtiyacı falan yoktu. Evinikiralamak isteyen biri vardı ve evi belkikiralayacağı haberini yollamıştı ona. Lebedevbunun “belki”sinin falan olmadığını, adamın evikesin tutacağını çok iyi biliyordu. Ama şimdibirden aklına, kendisi için çok yararlı olacağını

düşündüğü bir fikir gelmişti. Önceki kiracıadayının kesin konuşmamasından yararlanıp eviprense kiralayacaktı. Ansızın şöyle düşünmeyebaşlamıştı: “Tam bir kargaşadan sonra işlerbambaşka bir yön aldı.” Prensin bu önerisinineredeyse coşkuyla karşıladı. Öyle ki prensin nekadar kira istediği sorusuna kolunu sallayarakcevap vermişti:— Nasıl isterseniz öyle olsun. Ne kadar olmalısorar öğrenirim. Fazla istemem.Bu arada bahçeden çıkıyorlardı. Lebedevyaltaklanırcasına dönüp duruyordu prensinçevresinde.— Ben size... ben size... çok sayın prens,isterseniz, bu konuda oldukça ilginç bir şeylerdaha anlatabilirim size.Prens durdu. Lebedev sürdürdü konuşmasını:— Darya Alekseyevna’nın yazlığı daPavlovsk’ta.— E-e?

— O bayan da arkadaşıdır ve doğal olarak sıksık ziyaretine gelecektir. Elbette bir amaçla...— E-e?— Aglaya İvanovna...Prens, acıyan yarasına dokunulmuş gibi, hiç dehoş olmayan bir sabırsızlıkla kesti Lebedev’insözünü:— Öf, yeter artık Lebedev! Bütün bunlar... hiçde sizin dediğiniz gibi değil. İyisi mi, siz banaoraya ne zaman gideceğinizi söyleyin. Ne kadarerken olursa benim için o kadar iyi. Çünküotelde kalıyorum...Konuşarak çıktılar bahçeden ve eveuğramadan avluyu geçtiler, avlu kapısınageldiler.Sonunda şöyle dedi Lebedev:— En iyisi, otelden hemen bugün doğruburaya, benim yanıma taşının, yarından sonra dahep birlikte Pavlovsk’a gideriz.— Bakarım, dedi prens.

Kapıdan çıktı.Lebedev arkasından baktı. Prensin anidalgınlığı şaşırtmıştı onu. Giderken “hoşçakalın” demeyi bile unutmuştu, hatta vedalaşmakanlamında başını bile eğmemişti ki, bütünbunlar, Lebedev’in çok iyi bildiği prensinkibarlığına, inceliğine tersti.

IIISaat on iki olmuştu. Prens Yepançinler’desadece, görevi gereği kentte kalmış generalibulabileceğini biliyordu ki, o da kesin değildi.Generalin onu belki hemen alıp Pavlovsk’agötüreceğini düşünüyordu. Ama bu arada başkabir ziyaret daha yapmayı çok istiyordu. PrensYepançinler’e geç kalmak tehlikesini de,Pavlovsk’a gitmeyi yarına ertelemeyi de gözealıp uğramayı çok istediği evi arayıp bulmayakarar vermişti.Ancak bu ziyaret bazı bakımlardan onun içintehlikeliydi de. Karar vermekte zorlanıyordu. Buevin Sadovaya yakınlarında, GorohovaSokağı’nda olduğunu biliyordu. Orayavardığında evin hangi ev olduğunuanlayabileceğini umuyordu.Gorohova ve Sadovaya sokaklarının kesiştiğidörtyol ağzına geldiğinde duyduğu olağanüstüheyecana kendi de şaştı. Kalbinin öyleacıtırcasına çarpacağını hiç beklemiyordu. Birev, belki de özel dış görünüşüyle daha uzaktan

dikkatini çekmeye başlamıştı. Öyle ki prensdaha sonra o anda içinden “Bu ev olacak!” diyegeçirdiğini hatırlayacaktı. Doğru tahmin edipetmediğini anlamak için büyük bir merakla eveyaklaştı. Tahmini doğruysa bunun kendisi içinnedense hiç iyi olmayacağını hissediyordu.Kocaman, dış görünüşüyle insanın içinikarartan, üç katlı, mimari açıdan herhangi birözelliği olmayan, kirli yeşil boyalı bir evdi.Geçen yüz yılda yapılmış bu çeşit evlerinbazıları, her şeyin hızla değiştiği Petersburg’da,özellikle bu sokaklarda günümüze kadarkalmıştır. Duvarları kalın, pencereleri çok az,sağlam yapılardır bunlar. Alt katlarınınpencerelerinin bazılarında parmaklıklar vardır.Bu alt katlarda genellikle döviz dükkânlarıbulunur. Dükkân sahibi Skopets[20] evin üstkatındadır. İçeriden de dışarıdan da sanki konuksevmez, soğuktur bu evler, gizleniyor,saklanıyor gibidirler; yalnızca dış görünüşleriyleinsanda neden böyle bir izlenim bıraktıklarınıanlamak çok zordur. Mimari çizgilerininbirleşiminin de kendine özgü bir gizi olduğukuşkusuzdur. Bu evlerde büyük çoğunlukla

yalnızca tüccarlar oturur. Dış kapıya yaklaşıpyazıyı okudu prens: “Köklü ve saygın RogojinAilesi.”Aradığı evi bulmuştu. Arkasından gürültüyleçarparak kapanan cam kapıyı açıp içeri girdi,geniş merdivenden üst kata çıkmaya başladı.Kaba bir işçiliği olan taş merdiven karanlıktı.Duvarlar kırmızıya boyanmıştı. Prens,Rogojin’in annesi ve kardeşiyle bu kasvetli evinikinci katının tümünde oturduğunu biliyordu.Prense kapıyı açan uşak içeriye kimin geldiğinihaber vermeden önüne düşüp uzun süre götürdüonu. Duvarları “yalancı mermer” kaplı,döşemesi meşe parke, yirmili yılların kaba, ağırmobilyalarıyla döşeli geniş bir salonu geçtiler,sonra zikzaklar çizip dönerek, iki üç basamaklımerdivenler inip çıkarak sonunda bir kapıyıçaldılar. Kapıyı Parfyon Semyonıç Rogojinkendi açtı. Karşısında prensi görünce yüzüöylesine bembeyaz kesildi ki, donuk ve korkudolu bakışıyla, dudaklarında (prensin buziyaretinde bir olağanüstülük, hatta inanılmaz birmucize görüyormuş gibi) son derece şaşkıngülümsemesiyle kıpırdamadan dururken bir an

mermer bir heykeli andırmıştı. Prens her nekadar böyle bir karşılamayı bekliyorduysa daşaşırmıştı.Neden sonra şaşkın bir tavırla,— Parfyon, galiba uygunsuz bir zamandageldim, dedi, öyleyse giderim...Rogojin bir an duraksadıktan sonra kendinegelmiş gibi, karşılık verdi:— Hayır! Hayır! Rica ederim, içeri buyur!Senlibenliydiler. Moskova’da sık sık ve uzunsüreli görüşmüşlerdi. Bu görüşmelerindekarşılıklı, son derece içten oldukları dakikalarbile olmuştu. Üç ayı aşkın bir zamandır dagörüşmemişlerdi.Rogojin’in yüzündeki beyazlık ve hafif,belirsiz heyecan hâlâ gitmemişti. Konuğunu içeribuyur etmesine karşın, aşırı şaşkınlığı devamediyordu. Prensi koltuğa götürüp masanın başınaoturturken prens bir ara dönüp Rogojin’ebakmış, onun son derece tuhaf, ağır bakışıkarşısında duralamıştı. Sanki bir şey dank etmişti

prensin kafasına ve o anda yakın bir geçmiştekiağır, üzücü bir şeyi hatırlamıştı. Koltuğaoturmadan, kıpırdamadan durdu olduğu yerde,bir süre Rogojin’in gözlerinin içine baktı.Rogojin’in gözleri ilk anda olduğundan dahagüçlü parlıyordu sanki. Nihayet gülümsediRogojin. Ama bu gülümsemesinde biraz hüzün,biraz şaşkınlık vardı.— Ne diye öyle dikkatli bakıyorsun gözümüniçine? dedi. Otur hadi!— Parfyon, dedi prens, açıkça söyle, bugünPetersburg’a geleceğimi biliyor muydun,bilmiyor muydun?— Geleceğini tahmin ediyordum, gördüğüngibi yanılmadım da. (Acı acı gülümseyerekekledi Rogojin:) Peki ama, geleceğini neredenbilebilirdim?Rogojin’in cevap yerine sorduğu sorudakikeskin, tuhaf asabiyet prensi daha da şaşırtmıştı.Prens çekinerek, alçak sesle sordu:— Diyelim ki, bugün geleceğimi biliyordun,

bu kadar sinirlenecek ne var bunda?— Peki, neden soruyorsun bunu?— Bugün trenden inerken, demin banaarkadan baktığın gibi bakan bir çift göz gördümsanki de.Merakla mırıldandı Rogojin:— Vay! Kiminmiş o gözler?Bunu söylerken Rogojin hafifçe ürperdi gibigelmişti prense.— Bilmiyorum. Kalabalığın içindenbakıyordu, belki de hayal görmüşümdür. Buaralar hep hayaller görüyorum çünkü. Sana birşey söyleyeyim mi Parfyon dostum, beş yıl öncenöbetlerin başladığı zamanlardaki gibihissediyorum kendimi.— Belki de öyle gelmiştir sana, bilmiyorum...diye mırıldandı Parfyon.Yüzündeki sevecen gülümseme o anda hiçyakışmıyordu yüzüne. Sanki kırılgan bir şeylervardı bu gülümsemede ve Parfyon çok uğraşsa