Budala-Fyodor Mihailoviç Dostoyevski

diye haykırdı Aleksandra İvanovna, kimse böylebir şey söylemedi sana!Lizaveta Prokofyevna öfkeden titreyerekortadan sordu:— Kim takıldı ona? Kim, ne zaman takıldı?Kim böyle bir şey söyleyebildi ona? Sayıklıyormu yoksa bu kız?— Hepsi takıldı, üç gün boyunca hepsi! Asla,asla evlenmeyeceğim onunla!Bağırarak böyle söyledikten sonra hıçkırahıçkıra ağlamaya başladı Aglaya mendiliyleyüzünü kapadı, sandalyeye çöktü.— İyi ama, o senden böyle bir şey isteme...Prens birden:— Ama öyle bir şey istemedim ki ben sizdenAglaya İvanovna... dedi.Lizaveta Prokofyevna hayretler içinde,öfkeyle, dehşetle haykırdı birden:— Ne-e-e? Ne oluyoruz?

Kulaklarına inanamamıştı.— Şey demek istemiştim... diye kekelediprens. Demek istemiştim ki... Yalnızcaaçıklamak istedim Aglaya İvanovna’ya... Hiç deböyle bir niyetimin... onunla evlenmek niyetiminolmadığını... hatta hiçbir zaman olmadığınısöylemek istemiştim... Yemin ederim suçsuzumben, suçsuzum Aglaya İvanovna! Hiçbir zamanolmadı böyle bir niyetim, aklıma bile gelmedi,hiçbir zaman da olmayacak, göreceksiniz, inanınbana! Kötü niyetli biri kötülemiş beni size! İçinizrahat olsun, yok öyle bir şey!Böyle dedikten sonra Aglaya’ya yaklaştı.Aglaya yüzüne kapadığı mendili indirdi,korkudan titreyen prense çabuk bir göz attı, biran onun ne dediğini anlamaya çalıştı, sonradoğrudan onun gözlerinin içine bakarakkahkahalarla gülmeye başladı. Öylesine neşeli,öylesine alaylı, coşkulu kahkahalar atıyordu ki,önce Adelaida (özellikle prensin yüzünebakınca) tutamadı kendini, koşup kucakladı kızkardeşini, o da öyle çocukça neşeli, alaylıkahkahalarla gülmeye başladı. Onlara bakınca

prens de gülümsedi ve yüzünde neşeli, mutlu birifadeyle tekrarlamaya başladı:— Ah Tanrı’ya şükür, Tanrı’ya şükür!O zaman Aleksandra da tutamadı kendini,içten kahkahalarla gülmeye başladı. Üç kızkardeşin kahkahalarının sonu geleceğebenzemiyordu.— Deli bu kızlar! diye mırıldandı LizavetaProkofyevna. Ya korkuturlar insanı ya da...Prens Ş. de gülmeye başladı, YevgeniyPavloviç de gülüyordu. Kolya katılırcasınakahkahalar atıyordu, gülenlere bakıp prens degülmeye başlamıştı.— Hadi çıkalım artık, diye haykırdı Adelaida,dolaşmaya çıkalım!.. Hep birlikte gidiyoruz,özellikle de siz prens. Bir yere gitmiyorsunuz,bizimle geliyorsunuz! Çok tatlı bir insansınız!Prens ne tatlı, değil mi Aglaya? Sizce de öyledeğil mi anneciğim? Bunun üzerine kesinlikle,kesinlikle öpmeli ve kucaklamalıyım onu...şimdi Aglaya’ya söyledikleri için... Maman,

sevgili maman, öpmeme izin verir misiniz onu?Aglaya! (Yaramaz bir çocuk gibi bağırdıAdelaida:) İzin ver öpeyim senin prensini!Gerçekten de yanına koşup alnından öptüprensi. Prens ellerini yakaladı Adelaida’nın,kuvvetlice sıktı (öyle ki Adelaida bir çığlıkatmamak için zor tutmuştu kendini), sonsuz birsevinçle baktı yüzüne ve birden çabucakdudaklarına götürdü elini, üç kez öptü.— Hadi çıkalım artık! dedi Aglaya. Prens,bana siz eşlik ediyorsunuz. Olur, değil mimaman? Benimle evlenmek istemeyen damatadayının bana eşlik etmesi? Öyle değil mi prens,kesin reddettiniz beni, değil mi? Ama hayır,kolunuza girmek isteyen bir hanıma böyle koluzatılmaz. Bunun nasıl yapılacağını bilmiyormusunuz yoksa? Tamam, işte böyle... Hadi bizönden yürüyelim; en önde benimle tête-a-tête[32] yürümek ister misiniz?Arada kahkahalar atarak durmadankonuşuyordu Aglaya.Lizaveta Prokofyevna, neye sevindiğini

bilemeden,— Tanrı’ya şükürler olsun! Tanrı’ya şükürlerolsun! diye tekrarlayıp duruyordu.Prens Ş., Yepançinler’e geldi geleli belki deyüzüncü kezdir “Çok tuhaf insanlar!” diyedüşünüyordu. Ne var ki... hoşlanıyordu da butuhaf insanlardan. Prense gelince, pekhoşlanmıyor gibiydi ondan. Dışarı çıktıklarındaPrens Ş.’nin yüzü asıktı, sanki biraz endişeliydide.Yevgeniy Pavloviç son derece neşeliydi.Aleksandra ile Adelaida’yı tren istasyonunakadar olan yol boyunca güldürmüştü. İki kızkardeş onun şakalarına gülmeye dünden hazırgibiydiler; öyle ki onu belki de hiçdinlemediklerinden bile kuşkulanmayabaşlamıştı. Bunu düşününce, nedeninisöylemeden sonunda kendi de son derece içten,katılırcasına kahkahalarla gülmeye başlamıştı(öyle bir kişiliği vardı). Neşeleri çok yerindeolan kız kardeşler durup durup, önden yürüyenAglaya ile prense bakıyorlardı. Küçük kızkardeşlerini çok merak ettikleri belliydi. Prens Ş.

(onu eğlendirmek için olacak) LizavetaProkofyevna ile bambaşka şeylerden konuşmayaçalışıyordu ve iyice sıkmaya başlamıştı onu.Lizaveta Prokofyevna’nın kafasının çok karışıkolduğu belliydi. Tutarsız cevaplar veriyordu ona,bazen de hiç cevap vermiyordu. Ne var kiAglaya İvanovna’nın o akşamki tuhaflıklarıdaha bitmemişti. Son tuhaflığı yalnızca prensinpayına düşmüştü. Evden yüz adımuzaklaşmışlardı ki ısrarla susan kavalyesineçabucak şöyle fısıldadı:— Sağa bakın lütfen.Prens dönüp baktı.— Dikkatli bakın. Şu bankı görüyor musunuz?Parkta büyük üç ağacın altındaki... yeşil bankı?Prens gördüğünü söyledi.— Hoşunuza gitti mi orası? Ben kimi zaman,sabah erken, herkes henüz uyuyorken, saat yedicivarında yalnız başıma gelirim buraya.Prens güzel bir yer olduğunu mırıldandı.

— Şimdi biraz uzaklaşın yanımdan, sizinle kolkola yürümek istemiyorum artık. Ya da yine kolkola yürüyelim, ama tek sözcük konuşmayınbenimle. Kendi kendime düşünmek istiyorum...Gelgelelim, gereksiz bir uyarıydı bu: Böyle biremir almamış olsaydı da prens herhalde yolboyunca tek sözcük etmeyecekti. Aglaya yeşilbanktan söz etti edeli kalbi duracakmış gibiçarpıyordu. Ama bir süre sonra toparladıkendini, bu saçma düşünceleri utanarak kovdukafasından.Bilindiği gibi, her tren istasyonunda olduğugibi, Pavlovsk tren istasyonunda da (hiç değilseherkesin anlattığı kadarıyla), tatil günlerindetoplanan “her tür” insana göre, hafta içindekentten gelen daha “seçkin” insan toplanır.Bayanların tuvaletleri bayramlık değil, amaşıktır. Müzik olduğu akşamlar orada toplanmakyazlıktakiler için bir alışkanlıktır. Orkestragerçekten de bizim bahçe orkestralarından çokçok iyidir. Yeni parçalar çalar. Burada herkesinarasında aynı ailedenmiş, hatta çok samimilermişgibi bir ilişki olmasına karşın, insanlar

birbirlerine karşı son derece kibar ve saygılıdır.O akşam orada olanların hepsi Pavlovsk’tayazlıkçıydı. Tanıdıklar birbirlerini görmek içinburada oluyorlardı. Birçoğu büyük zevkle ve sırfbunun için geliyordu buraya. Yalnızca müzikdinlemek için gelenler de vardı. Tatsız olaylarson derece seyrek oluyordu ve hafta içinde bilerastlanıyordu böyle olaylara. Aslında bunsuz daolmaz zaten.Nefis bir akşamdı, oldukça da kalabalıktı.Orkestranın yakınındaki yerlerin hepsi dolmuştu.Bizimkiler biraz kenarda, istasyonun solçıkışının hemen yanındaki sandalyelere oturdu.Kalabalık ve müzik biraz canlandırmıştı LizavetaProkofyevna’yı, kızların da ilgisini çekmişti.Tanıdık birileriyle görüşmüş, kimileriyle uzaktanselamlaşmışlardı. Bu arada kimilerininkıyafetlerini incelemiş, bazı tuhaflıklarını farketmiş, bu tuhaflıklarla ilgili aralarında konuşmuş,alaylı alaylı gülüşmüşlerdi. Yevgeniy Pavloviçde kimileriyle sık sık selamlaşmıştı. Hâlâ yanyana olan Aglaya ile prense dikkatle bakanlarvardı. Çok geçmeden, tanıdık birtakım gençlergeldi Lizaveta Prokofyevna ile kızlarının yanına.

İki üçü sohbet için yanlarında kaldı. Hepsi deYevgeniy Pavloviç’in tanıdıklarıydı. Aralarındaçok yakışıklı, çok neşeli, çok hoşsohbet, gençbir subay vardı. Hemen Aglaya ile konuşmayabaşlamış, var gücüyle onun dikkatini üzerineçekmeye çalışıyordu. Aglaya ona karşı sonderece sevimli davranıyor, söylediklerine çokgülüyordu. Yevgeniy Pavloviç prense, izniolursa onu bu genç subayla tanıştırmak istediğinisöyledi. Kendisinden ne istendiğini yarımyamalak anlayabilmişti prens, ama tanışma yinede gerçekleşti. İkisi de öne eğilerek selamlaşıptokalaştı. Yevgeniy Pavloviç bir soru sorduprense, ama prens ona cevap vermedi sanki yada öylesine tuhaf bir biçimde kendi kendine birşeyler mırıldandı ki, subay pek dikkatli baktıonun yüzüne, sonra Yevgeniy Pavloviç’edöndü, onun bu tanışmayı neden istediğinihemen anladı, belli belirsiz gülümsedi, sonrayine Aglaya’ya döndü. O anda Aglaya’nınyüzünün birden kıpkırmızı olduğunu yalnızYevgeniy Pavloviç fark etmişti.Prens birilerinin Aglaya ile konuştuğunun, onayakınlık gösterdiğinin farkında bile değildi.

Hatta zaman zaman Aglaya’nın yanındaoturmakta olduğunu bile unutuyor gibiydi.Zaman zaman bir yerlere gitmek, buradankaybolmak istiyordu. Hatta sırf düşünceleriylebaş başa kalabilmesi, nerede olduğunu kimseninbilmemesi için, kasvetli, ıssız bir yerde olmayabile razıydı. En azından evinde, Lebedev’in de,çocukların da, hiç kimsenin uğramamasıkoşuluyla verandada olmak, kendini kanepeyeatmak, yüzünü yastığa gömmek, bir gün birgece, sonra bir gün daha öylece yatmakistiyordu. Arada bir dağları hayal ediyordu, odağların hatırlamaktan her zaman pek hoşlandığıbir yerini, orada kaldığı sürece çıkmayı peksevdiği ve oradan aşağılara, köye, bembeyaz birip gibi görünüp kaybolan şelaleye, bembeyazbulutlara, terk edilmiş eski şatoya bakmayı çoksevdiği, çok iyi bildiği bir yerini hayal ediyordu.Ah, şu anda orada olmayı ve tek bir şeyidüşünmeyi... Ah! Ömür boyu, bin yıl bile sürsehep o şeyi düşünmeyi ne çok isterdi! Varsın,burada herkes unutsundu onun varlığını. Ah,hatta onu burada hiç tanımamış olsalardı, bütünbu gördüklerini rüyasında görüyor olsaydı ne iyi

olurdu! Hem sonra ha rüyasında görmüş, hagerçekte görmüş, ne fark ederdi! Arada birdönüp Aglaya’ya bakmaya başladı ve sonundabeş dakika gözlerini onun yüzünden ayırmadı;bakışı son derecede tuhaftı yalnız: Sankikendisinden iki versta uzakta bir şeye ya daAglaya’nın kendisine değil de, portresinebakıyor gibiydi.Aglaya çevresindekilerle sürdürdüğü neşelikonuşmayı, gülüşmeyi birden kesip,— Neden öyle bakıyorsunuz bana prens? diyesordu. Korkutuyorsunuz beni. Hep elinizi uzatıp,onu hissetmek için yüzüme dokunacakmışsınızgibi geliyor bana. Sanki öyle bakıyor bana, değilmi Yevgeniy Pavloviç?Prens kendisine söylenenleri şaşkınlık içindedinliyor, ama tam anlayamıyor gibiydi. Bircevap vermedi, ama Aglaya ile ötekileringüldüklerini görünce birden o da gülmeyebaşladı. Gülüşmeler giderek arttı. Şakacı biriolduğu belli subay düpedüz katılırcasınagülüyordu.

Aglaya birden, öfkeyle mırıldandı kendikendine:— Budala!Lizaveta Prokofyevna dişlerini gıcırdatarak,— Aman Tanrım! dedi. Bu kız... delirdi galiba!Aleksandra kararlı bir sesle fısıldadı annesininkulağına:— Şaka bu. O günkü “zavallı şövalye” gibi birşaka, başka bir şey değil! Aglaya aklınca yinedalga geçiyor prensle. Ama bu kez fazla ilerigitti. Bu oyuna bir son vermeli artık maman!Demin bir aktris gibi kırıtıp duruyordu,şımarıklığıyla korkuttu bizi...Lizaveta Prokofyevna fısıldayarak karşılıkverdi Aleksandra’ya:— İyi ki böyle bir budalayla oynaşıyor.Kızının sözleri biraz rahatlatmıştı onu.Ne var ki kendisinden “budala” diye sözedildiğini duymuştu prens. Ürperdi. Ama

ürpermesi “budala” sözcüğünden değildi.“Budala” sözcüğünü hemen o andaunutuvermişti. Oturduğu yerden biraz ötede, yantarafta kalabalığın arasında (ama tam neredeolduğunu kestirememişti) kıvırcık, siyah saçlı,tanıdık, çok tanıdık bir biçimde gülümseyen vebakan soluk bir yüz görür gibi olmuştu. Çokolasıdır ki, yalnızca bir hayaldi bu. Gördüğüşeyden aklında yalnızca çarpık bir gülümseme,bir çift göz ve bir an görünüp kaybolan biradamın boynundaki açık yeşil, şık bir boyunbağı kalmıştı. Adam kalabalığın arasına karışıpgözden mi kaybolmuştu, yoksa istasyona mıgirmişti, anlayamamıştı prens.Ancak bir dakika sonra prens çabuk çabuk,son derece sakin, çevresini gözden geçirmeyekoyuldu. Gördüğü bu hayal ikincisinin haberciside olabilirdi. Kesin öyle olmalıydı. İstasyonagelirlerken yolda böyle bir şeyle karşılaşmaolasılığını unutmuş olabilir miydi? Gerçekten deistasyona doğru yürürlerken burayageleceklerini tam bilmiyordu (öylesine kendindedeğildi). Elinden gelseydi veya biraz dikkatliolabilseydi daha on beş dakika önce Aglaya’nın

belli etmemeye çalışarak, çevresinde bir şeyarıyormuş gibi sağına soluna telaşlı telaşlıbakındığını fark ederdi. Şimdi prensintedirginliği iyice belli olmaya başladığındaAglaya’nın tedirginliği de artmıştı. Öyle ki prensdönüp arkasına baktığı anda Aglaya da dönüpbakıyordu. Onların tedirginliğinin nedeni çokgeçmeden çıktı ortaya.Hemen yakınında prens ile bütün Yepançinlergrubunun oturduğu yan çıkış kapısında ansızınen azından on kişilik bir grup görünmüştü.Grubun önünde üç kadın vardı. Kadınlardanikisi olağanüstü güzeldi; öyle ki arkalarında okadar kalabalık bir hayran grubu olmasındaşaşılacak bir şey yoktu. Ne var ki gerekkadınlarda, gerek arkalarındaki hayranlargrubunda bir tuhaflık vardı: Müzik dinlemek içintoplanmış öteki insanlara pek benzemiyorlardı.Bir anda hemen herkes fark etmişti onları. Amafark edenlerin büyük çoğunluğu onları hiçgörmemiş gibi davranıyorlardı. Ancak bazıgençler birbirleriyle fısıldaşarak gülümsemişti.Bu grubun dikkati çekmemesi olanaksızdı:Dikkatleri üzerlerine çekmeye çalıştıkları açıktı

zaten, bağıra çağıra konuşuyor, kahkahalaratıyorlardı. Kimilerinin iyi, şık giyimliolmalarına karşın, birçoğunun içkili olduğudüşünülebilirdi. Ama aralarında biçimsiz giysili,yüzleri alev alev yanan, oldukça tuhaf görünüşlüolanlar da vardı. Birkaç subay da vardıaralarında. Birkaçı da genç sayılmazdı.Üzerlerindeki giysiler pahalı cinsinden, güzeldikimli, şıktı. Parmaklarında yüzükler, kollarındakol düğmeleri gözalıyordu. Kimileri simsiyahperuklu, özellikle favoriliydi. Çevrelerineküçümser, tiksinir tavırlarla bakıyor olsalar da,hepsi de toplumun vebadan kaçar gibi kaçtığıtiplerdendi. Bizde kent dışı toplantılarınınbazıları elbette olağanüstü nezih, seçkintoplantılardır ve herkesçe öyle kabul edilir.Gelgelelim, en ihtiyatlı, en dikkatli insan bileönünden geçtiği evin çatısından düşecektuğladan her an korunamaz. Müzik dinlemekiçin toplanmış bu kibar insanların üzerinedüşmeye hazırlanmaktaydı işte şimdi bu tuğla.İstasyon binasından orkestranın bulunduğualana üç basamaklı bir merdivenle iniliyordu.Basamakların başında durdu grup; inmekte

kararsızdılar. Ama kadınlardan biri öne atıldı.Gruptan yalnızca iki kişi onu izleme cesaretinigösterebildi. Biri orta yaşlı, oldukçaalçakgönüllü, her bakımdan efendi görünümlü,ama tam bir müzmin bekâr, yani hiçbir zamanhiç kimseyle tanışıklığı olmayan, kimsenintanımadığı orta yaşlı bekârlardan biriydi.Kadının arkasından ayrılmayan ikinci kişi iseinsanda kuşku uyandıran, tam anlamıyla hırpanikılıklı biriydi. Başka izleyen olmamıştı eksantrikkadını. Zaten o da basamakları inerken,arkasından gelmeleri onu hiç mi hiçilgilendirmiyormuş gibi dönüp bakmamıştı bile.Gülüyor, önce olduğu gibi yüksek seslekonuşmayı sürdürüyordu. Son derece zevkli vepahalı, ama gerektiğinden biraz gösterişligiyinmişti. Orkestranın önünden geçip birilerinibekleyen bir kupa arabasının durduğu alanınkarşısına doğru yürüdü.Üç aydır görmemişti onu prens. Petersburg’ageldikten sonra her gün gidip görmek istemiş,ama belki de gizli bir önsezi durdurmuştukendisini. En azından, onunla görüştüğündeneler hissedeceğini bilemiyordu. Kimi zaman

dehşet içinde, neler hissedeceğini düşünmeyeçalışıyordu. Bir şey açık seçikti onun için: Hiçkolay olmayacaktı bu karşılaşma. Onu ilk kezresimde gördüğünde bu kadının yüzünün onaneler hissettirdiğini son altı aydır hatırlamayaçalışmıştı, ama o resimden bile belleğinde kalanyalnızca acılı, ağır bir duyguydu. Onunla hemenher gün görüştüğü taşra kasabasındaki bir aykorkunç bir iz bırakmıştı üzerinde. Öyle ki ogünleri kimi zaman kafasından kovmaya bileçalışıyordu prens. Bu kadının yüzünde acıyabenzer bir şey var gibi geliyordu ona: Rogojin’lekonuşurken de bu duygusunu sonsuz bir acımaduygusuyla açıklamıştı ve bu bir gerçekti: Buyüz daha resimde bile yüreğini acımaduygusuyla burkmuş ve duygu bir daha hiççıkmamıştı yüreğinden, şimdi de oradaydı... Yohayır, şimdi daha da güçlenmişti... Ne var kiRogojin’e bunu açıkladığına üzülmüştü prens.Oysa şimdi, o ansızın karşısına çıkınca,Rogojin’e az bile söylediğini anlamıştı. O andaduyduğu dehşeti anlatabilecek sözcükbulamıyordu. Evet, bir dehşetti duyduğu! Tamanlamıyla hissediyordu bu dehşeti. Kendine

özgü bazı nedenlerle inanıyordu, kesinlikleinanıyordu bu kadının deli olduğuna... Dünyadaher şeyden çok sevdiği (veya öylesevebileceğini hissettiği) kadını birden demirparmaklıklar arkasında zincire vurulmuş,gardiyanların sopaları altında inlerken gören birerkeğin hissedecekleri ile prensin o andahissettikleri aynıydı.Aglaya başını çevirip prense bakarak saf birtavırla kolundan çekeledi.— Neyiniz var?Prens ona döndü, yüzüne baktı; o anda onuniçin anlaşılmaz bir biçimde parlayan simsiyahgözlerine baktı, gülümsemeyi denedi, ama biranda Aglaya’yı bütünüyle unutmuş gibi başınısağa çevirdi ve tekrar kendisi için olağanüstü ohayali izlemeye koyuldu. O anda NastasyaFilippovna üç kız kardeşin oturduklarısandalyelerin önünden geçiyordu. YevgeniyPavloviç o sırada Aleksandra İvanovna’yaçabuk çabuk ve heyecanla çok komik, ilginçolsa gerek, bir şey anlatmaktaydı. Prens,Aglaya’nın birden “Nasıl...” diye bir şey

mırıldadığını hatırlıyordu.Anlamı olmayan, yarım bırakılmış bir sözcüktübu. Birden susmuştu Aglaya, cümlesinin sonunugetirememişti, ama bu kadarı bile yeterliydi.Oradakileri özellikle fark etmemiş gibi geçmekteolan Nastasya Filippovna birden onlardan yanadöndü, Yevgeniy Pavloviç’i ancak o anda farketmiş gibi durdu.— Vay! diye haykırdı. Baksanıza, meğerburadaymış! Gökte ararken yerde buldumkendisini! Hiç akla gelmeyecek bir yerde... Oysaben senin orada... amcanın yanında olduğunusanıyordum!Yevgeniy Pavloviç’in yüzü kıpkırmızı oldu.Hiddetle baktı Nastasya Filippovna’ya, amahemen tekrar öte yana çevirdi başını.— Ne o? Haberin yok mu yoksa?Düşünebiliyor musunuz, olanlardan haberi yok!Amcan tabancayla öldürdü kendini! Bu sabahöldü amcan! Bugün saat ikide haber verdilerbana. Şu anda kentin yarısı duydu olayı. Devleteait üç yüz elli bin ruble ortada yokmuş, bazıları

da beş yüz bin diyor... Oysa ben onun sanamiras bile bırakacağını sanıyordum. O kadarparayı ne yaptı bu adam? İhtiyardı, amaahlaksızın da tekiydi... Neyse, hoşça kal, bonnechance![33] Gitmeyecek misin yoksa? Tamzamanında ayrılmışsın görevden, kurnaz seni!Hadi canım, saklama, biliyordun, öncedenbiliyordun: Belki dünden haberin vardı...Bu yüzsüzce senlibenliliğin, bu (gerçekteolmayan) tanışıklık gösterisinin, samimiyetin biramacı olduğundan kesinlikle kuşkuduyulamazsa da Yevgeniy Pavloviç önce onuküçük düşüren bu kadından ne yapıp edipuzaklaşmak, hiç fark etmemiş gibi davranmakistemişti. Ne var ki Nastasya Filippovna’nınsözleri yıldırım çarpar gibi çarpmıştı onu.Amcasının öldüğünü duyunca yüzü bembeyazolmuş, Nastasya Filippovna’ya dönmüştü. Osırada Lizaveta Prokofyevna hışımla birdenayağa kalkmış, kendisiyle birlikte herkesi dekaldırmış, neredeyse koşarak oradanuzaklaşmıştı. Yalnızca Prens Lev Nikola-

yeviç kararsızmış gibi bir an kıpırdamamıştıoturduğu yerden, Yevgeniy Pavloviç ise kendinitoparlayamamış, ayakta dikiliyordu. Yepançinlerdaha yirmi adım gitmemişlerdi ki, korkunç birskandal patlak verdi.Yevgeniy Pavloviç’in yakın dostu, biraz önceAglaya ile konuşan subay (YevgeniyPavloviç’in eski bir dostu olduğu belliydi)büyük bir öfkeyle neredeyse bağırdı:— Kırbaçlamak gerekir böyle yaratıkları,başka dilden anlamazlar çünkü!Nastasya Filippovna hızla subaya döndü.Gözlerinde şimşekler çakıyordu. İki adımötesinde duran, hiç tanımadığı bir gence doğruatılıp elindeki dışı deri örgülü ince bastonu çekipaldı, kendisine hakaret eden subayın yüzüneyandan var gücüyle indirdi. Her şey bir andaolmuştu... Öfkesinden kendini kaybeden subayNastasya Filippovna’nın üzerine atıldı. NastasyaFilippovna’nın yanında grubundan kimse yoktu.Orta yaşlı, kibar görünüşlü bey bir anda

kaybolmuştu, çakırkeyif olanı ise bir kenaraçekilmiş, katılırcasına gülüyordu. Bir dakikasonra polis gelirdi kuşkusuz, ama hiçbeklenmedik bir yardım yetişmeseydi, bu birdakikada Nastasya Filippovna hayli hırpalanırdı.Nastasya Filippovna’nın iki adım uzağındaduran prens subayın kaldırdığı kolunu arkadantutmayı başarmıştı. Subay kolunu kurtarmış,prensi göğsünden hızla itmiş; prens de üç adımarkaya gidip bir sandalyeye düş-müştü. Ama buarada iki savunmacı yetişmişti NastasyaFilippovna’nın yardımına. NastasyaFilippovna’ya saldıran subayın karşısına,okuyucunun bildiği o yazının yazarı veRogojin’in eski takımının üyelerinden boksördikilmişti. Kendini tanıttı subaya:— Keller! Eski Teğmen Keller! Yumrukdövüşü bayanlarla olmaz yüzbaşı, izninizle onunyerini almaya hazırım... İngiliz boksundaustayımdır. İteleyip durmayın yüzbaşı,uğradığınız kanlı hakaret için üzgünüm, amaherkesin gözü önünde bir kadınla yumrukdövüşüne girmenize izin veremem. Dilersenizsoylu kişilere yakışan bir başka yolu...

sanıyorum ne demek istediğimi anlıyorsunuzyüzbaşı...Bu arada yüzbaşı durumu anlamıştı, artıkdinlemiyordu onu. O anda kalabalığın arasındançıkan Rogojin birden Nastasya Filippovna’yıkolundan yakalayıp oradan uzaklaştırdı. Rogojinçok sinirli görünüyordu. Yüzü bembeyazdı,titriyordu. Nastasya Filippovna’yı götürürkensubaya bakarak kötü kötü de gülümsemiş, zaferkazanmış bir dükkân sahibi edasıyla şöyledemişti:— Tüh sana! Aldın mı cevabını! Yüzün gözünkan içinde! Tüh!Subay kendini toparlayıp, karşısındakinin nasılbiri olduğunu anladıktan sonra kibarca (amayüzünü mendiliyle kapayıp), sandalyedendoğrulmaya çalışan prensin yanına gitti.— Tanışmak mutluluğuna erdiğim PrensMışkin’di değil mi?Prens titreyen ellerini nedense subaya uzatıp,titrek bir sesle,

— Deli o kadın, diye karşılık verdi. Aklınıyitirmiş! İnanın bana, aklını yitirmiş bu kadın!— Bu konuda bilgimle övünemem kuşkusuz.Ama sizin adınızı bilmem gerekiyor.Başıyla selam verip uzaklaştı. Olayakarışanların ortadan kaybolmalarının üzerindenbeş saniye geçmişti ki, polis geldi. Aslında olayiki dakikadan fazla sürmemişti. Oradaolanlardan bazıları kalkıp gitmiş, bazıları kalkıpuzak bir yere geçip oturmuştu. Bu skandalınçıktığına çok sevinenler de vardı. Kimileriyseolayı yüksek sesle tartışmaya başlamıştı. Sözünkısası, olay alışılmış biçimde sonuçlanmıştı.Orkestra tekrar çalmaya başladı. Prens,Yepançinler’in arkasından yürüdü. Subay onuitince düştüğü sandalyede otururken aklına gelipde sol yana baksaydı ya da bakabilseydi, yirmiadım ötede durup olayı izleyen, hayli uzaklaşmışablalarının da, annesinin de sesini dinlemeyenAglaya’yı görürdü. Sonra Prens Ş., Aglaya’nınyanına koştu, oradan hemen uzaklaşması içinuyardı onu. Lizaveta Prokofyevna, Aglaya’nınyanına geldiğinde son derece heyecanlı

olduğunu hatırlıyordu; belki de o yüzden onaseslendiklerini duymamıştı. Ne var ki tam ikidakika sonra parka girdiklerinde Aglaya herzamanki umursamaz, şımarık tavrıyla şöylediyordu:— Bu komedinin sonunu merak etmiştim.

IIIİstasyonda olanlar Lizaveta Prokofyevna’yı da,kızları da neredeyse dehşete düşürmüştü.İstasyondan eve kadar hep birlikte koşarcasınagitmişlerdi. Lizaveta Prokofyevna’nın görüşüneve düşüncesine göre, bu olayla birçok şeyaçıklığa kavuşmuştu; öyle ki bütün bukargaşaya, korkuya karşın, kafasının içindebirtakım düşünceler biçimlenmişti. Aslındaherkes ortada çok özel bir durum olduğu, bunedenle belki de (bir şans olabilirdi bu) sonderece önemli bir sırrın ortaya çıkacağıkanısındaydı. Prens Ş.’nin daha önceki bütünsözlerine, verdiği güvencelere karşın, YevgeniyPavloviç’in “ne mal olduğunun” anlaşıldığı, “şusürtükle ilişkisinin bulunduğu resmen ortayaçıkmıştı”. Lizaveta Prokofyevna, hatta büyük ikikızı da böyle düşünüyordu. Bu düşünce başkabilinmezlikleri beraberinde getirmişti. Gerçikızlar annelerinin bu büyük korkusundan içiniçin nefret ediyorlardı, ama bu karışıklığın ilkanlarında sorularıyla annelerini tedirgin etmekistemiyorlardı. Ayrıca küçük kız kardeşleri

Aglaya İvanovna’nın bu konuda belki deonların, annelerinin bilmediği bir şeyler bildiğinidüşünüyorlardı. Prens Ş. de bir şeysöylemiyordu ve çok düşünceliydi. LizavetaProkofyevna yol boyunca hiç konuşmamıştıonunla. Prens Ş. ise bunun farkında değilmişgibiydi. Adelaida “biraz önce hangi amcadansöz ettiklerini ve Petersburg’da neler olduğunu”soracak olmuştu ona. Ama Prens Ş. karşılığındayüzünü ekşiterek bir takım raporlarla, bütünbunların elbette saçma olduğuyla ilgilianlaşılmaz bir şeyler mırıldanmıştı. “Çokdoğru!” demişti Adelaida, artık başka bir şey desormamıştı. Aglaya nedense son derece sakindi,yalnız çok çabuk yürüdüklerini düşünüyordu.Bir kez dönüp arkasına bakmış, onlarayetişmeye çalışan prensi görmüştü. Onun buçabasını fark edince alaylı alaylı gülümsemiş, birdaha dönüp arkasına bakmamıştı.Sonunda tam eve yaklaşmışlardı ki, karşıdanonlara doğru gelen, Petersburg’dan yeni dönmüşİvan Fyodoroviç’le karşılaştılar. İvanFyodoroviç’in ilk sorduğu Yevgeniy Pavloviçoldu. Ama Lizaveta Prokofyevna öfkeyle geçip

gitti yanından. Ona cevap vermediği gibi,yüzüne bile bakmamıştı. İvan Fyodoroviçkızlarının yüzünden de, Prens Ş.’nin yüzündende evde fırtınanın kopacağını anlamıştı. Ayrıcaolağanüstü huzursuz olduğu İvan Fyodoroviç’inyüzünden de belliydi. Hemen Prens Ş.’ninkoluna girdi, evin kapısında durdurdu onu,neredeyse fısıldayarak bir şeyler söyledi ona.Olağanüstü bir haber aldıkları verandayaçıktıklarında da, Lizaveta Prokofyevna’nınyanına gittiklerinde de yüzlerinden belliydi.Herkes yavaş yavaş üst katta, LizavetaProkofyevna’nın odasında toplandı. Aşağıdaverandada prens yalnız kalmıştı. Bir şeybekliyormuş gibi, bir köşede oturuyordu. Amane beklediğini kendi de bilmiyordu. Eviniçindeki kargaşayı, hareketliliği gördükçe evegitmek aklına bile gelmiyordu. Dünyayıunutmuş gibiydi ve onu nerede bırakırlarsabıraksınlar, en azından iki yıl kalkmadanoturabilirdi orada. Üst katta arada bir endişeli,telaşlı tartışmaların olduğu duyuluyordu. Prensorada öyle ne kadar oturduğunu bilmiyordu.Artık akşam olmuş, hava kararmaya başlamıştı.

Verandaya birden Aglaya çıktı. Yüzü birazsoluk olsa da sakindi. Burada karşılaşmayı “hiçbeklemediği” prensi köşede oturur görünceşaşırmış gibi gülümsedi. Yanına gidip sordu:— Ne yapıyorsunuz burada?Sıkılarak bir şeyler mırıldandı prens, ayağakalktı. Ama Aglaya hemen oturdu yanına, prensde oturdu. Aglaya birden dikkatle bakmayabaşladı prensin yüzüne, sonra bir şeydüşünmüyormuş gibi pencereden dışarı baktı,sonra tekrar prense. “Galiba gülmek istiyor,”diye geçirdi içinden prens. “Ama hayır, istesegülerdi.”Kısa süren bir sessizlikten sonra sordu Aglaya:— Çay ister miydiniz? İstiyorsanızsöyleyeyim, getirsinler.— Yok, yok... Bilmem ki...— Bilmeyecek bir şey yok bunda! Ah, bakınne diyeceğim size: Biri sizi düelloya davetederse ne yapardınız? Demin sormak istiyordumbunu size.

— Peki ama,... kim... neden... kimse benidüelloya davet etmez ki.— Tutun ki etti... Çok korkar mıydınız?— Sanırım çok... korkardım.— Gerçekten mi? Demek korkak birisiniz?Bir an düşündükten sonra gülümsedi prens.— Hayır. Hiç de... Korkak korkunca kaçandır.Ama korkup kaçmayan insana korkakdiyemezsiniz.— Peki, siz kaçmaz mısınız?Aglaya’nın sorusuna sonunda güldü prens.— Belki kaçmam da.Aglaya neredeyse gücenmiş gibi,— Bir kadın olsam da ben kesinlikle kaçmam.Ama şu anda her zaman yaptığınız gibi daha birilginç olmak için gülüyorsunuz bana, burunkıvırıyorsunuz. Söylesenize, genellikle on ikiadımdan mı ateş ediyorlar? Bazıları on adımdan

ateş ediyormuş, öyle mi? Demek ya ölecekler yada yaralanacaklar?— Evet, ama düellolarda çok seyrek isabetettirirler.— Nasıl seyrek? Puşkin’i öldürdüler ya...— Muhtemelen bir rastlantıydı o...— Hiç de rastlantı değildi. Ölümüne birdüelloydu ve öldürdüler işte.— Dantes yukarılarda bir yere, göğse veyabaşa nişan almış olmalı, ama kurşun aşağıyasaplanmış. Yani nişan alınmayan yere...Anlayacağınız, kurşun sapmış, Puşkin’in orasınarastlantı sonucu saplanmış. Bu işlerden anlayankimseler anlattı bunu bana.— Konuştuğum bir subay bana talimatnamedeatışların insanın ortasına yapılması gerektiğininyazdığını söylemişti. Evet, talimatnamede aynenöyle yazıyormuş: “İnsanın ortasına.” Yanigöğsüne veya kafasına değil de, doğrudan ortayerine nişan alınmalıymış. Sonra başka birsubaya sordum bunu, o da aynı şeyi söyledi.

— Doğrudur, onlar uzaktan ateş ediyorlarçünkü.— Peki, siz ateş etmesini biliyor musunuz?— Hiç ateş etmedim.— Yoksa tabanca doldurmasını da mı bilmiyormusunuz?— Bilmiyorum. Yani nasıl doldurulduğunubiliyorum, ama hiç doldurmadım.— Bu da bilmiyorsunuz demektir, çünküpratik yaparak öğrenilen bir şeydir bu! Benidinleyin de öğrenin: Önce rutubetli olmayan(dediklerine göre, yalnızca rutubetli olmayandeğil, kupkuru da), kaliteli bir tabanca barutualacaksınız. Yalnız dikkat edeceksiniz,alacağınız barut toplarda kullanılan kalınbaruttan olmayacak, ince barut alacaksınız.Dediklerine göre, kurşunu kendileridöküyormuş. Tabancanız var mı sizin?Güldü prens.— Yok, ihtiyacım da yok benim tabancaya.

— Aman ne saçma! Hemen iyi bir Fransızveya İngiliz tabancası almalısınız kendinize. Eniyisi onlarmış, öyle diyorlar. Sonra bir veya ikiyüksük dolusu barut boşaltacaksınız tabancanınnamlusundan içeri. Barutu ne kadar çokkoyarsanız o kadar iyiymiş. Barutun üzerinekeçe bastıracaksınız (dediklerine göre, nedenseözellikle gerekliymiş keçe). Herhangi bir yerdenalabilirsiniz keçeyi, bir şiltenin içinden falan...Bazen kapıların üzerini de keçe kaplıyorlar.Keçeyi barutun üzerine iyice bastırdıktan sonraüzerine kurşunu koyacaksınız. Duydunuz mu,sonra kurşunu koyuyorsunuz, önce barutu,sonra kurşunu. Yoksa gitmez kurşun. Nedengülüyorsunuz? Sizin her gün birkaç kez ateşetmenizi ve kesinlikle iyi bir nişancı olmanızıistiyorum. Yapacak mısınız bunu?Gülüyordu prens. Aglaya öfkeyle yere vurduayağını. Onun böyle ciddi konuşması birazşaşırtmıştı prensi. Bir şeyler öğrenmesi,Aglaya’ya hiç değilse nasıl tabancadoldurulacağından daha ciddi şeylerle ilgilisorular sormasının gerektiğini hissediyordu.Ama karşısında Aglaya’nın oturduğu, kendisinin

ona baktığı dışında her şey hemen uçupgidiyordu aklından. Aglaya o anda nesöylüyorsa söylesin, onun için hiç değişmezdi.Biraz sonra üst kattan verandaya İvanFyodoroviç indi. Endişeli, kararlı bir tavırla,yüzü asık, bir yere gidiyordu.— Aa, Lev Nikolayeviç, sen ha... Nereyeböyle? (Lev Nikolayeviç’in yerindenkıpırdamayı bile düşünmediğini gördüğü haldeböyle sormuştu.) Hadi birlikte çıkalım, bir şeysöyleyeceğim sana.Aglaya elini prense uzatarak,— Güle güle, dedi.Veranda oldukça karanlıktı. Prens o andaAglaya’nın yüzünü iyice görememişti. Birdakika sonra generalle birlikte evden çıkarkenbirden kıpkırmızı oldu prens, sağ yumruğunuvar gücüyle sıktı.İvan Fyodoroviç’in yolunun da prensin gittiğiyönde olduğu anlaşılmıştı. Saatin geç olmasınakarşın, birisiyle bir konuda görüşmek için acele

ediyordu. Ama bu arada birdenbire, sık sıkLizaveta Prokofyevna’dan söz ederek, çabukçabuk, endişeli, epeyce kopuk kopukkonuşmaya başlamıştı. Ne var ki o anda prensbiraz daha dikkatli olsaydı, İvan Fyodoroviç’inondan bir şey öğrenmek veya daha doğrusu, onadoğrudan ve açıkça bir şey sormak istediğini,ama asıl konuya bir türlü gelemediğini farkederdi. Oysa prens öylesine utanmıştı ki,generalin konuşmasından baştan beri bir şeyanlamıyordu bile. General birden durup onaheyecanlı bir soru sorduğunda ister istemez,generalin söylediklerinden bir şey anlamadığınıitiraf etmek zorunda kaldı.General omuz silkti. Tekrar anlatmaya başladı:— Hepiniz çok tuhaflaştınız... LizavetaProkofyevna’nın neler düşündüğünü,endişelerini hiç anlayamadığımı söylüyorumsana. Kriz geçiriyormuş gibi ağlıyor, bizi küçükdüşürdüklerini, rezil ettiklerini söylüyor. Amakim yaptı bunu? Neyle yaptı? Ne zaman veneden yaptı? Kabul ediyorum, suçluyum (kabulediyorum bunu), çok suçluyum. Ama bu dur

durak bilmez (üstelik aşırı heyecanlı) kadını...ancak polis durdurabilir. Ben de bugünbirileriyle görüşmek, birilerini uyarmakniyetimdeyim. Her şey sessiz sedasız, güzellikle,kibarca, dostça ve kesinlikle bir olay çıkarmadanhalledilebilir. Zamanın neler göstereceğininbilinemeyeceğini de kabul ediyorum. Olayortada, ama ne burada kimsenin bir şey bildiğivar, ne de bir açıklamada bulunan. Eğer benduymadıysam, sen duymadıysan, o duymadıysa,beşinci kişi de hiçbir şey duymadıysa, sorarımsana, kim duydu? Başka nasıl açıklarsın ki bunu,bence olayın yarısı hayalden, ne bileyim, ay ışığıgibi elle tutulmayan bir şeyden ibarettir... ya daseraptır.Biraz önce olup biteni hatırlayınca acıylamırıldandı prens:— Delidir o kadın.— Bunu sen bile söylüyorsan doğrudur. Aradabir ben de öyle düşünür ve rahat uyurdum. Amagörüyorum ki, evdekiler benden daha doğrudüşünüyor, bu yüzden onun deli olduğuna artıkinanmıyorum. Evet, şirretin tekidir, ama zeki de,

yalnız deli değil... Kapiton Alekseyeviçkonusundaki bugünkü çıkışı fazlasıyla kanıtlıyorbunu. Onun bu yaptığı tam bir sahtekârlık, yanien azından belli bir amaçla yapılmış birhinoğluhinlik.— Kapiton Alekseyeviç kim oluyor?— Ah Tanrım, ah Lev Nikolayeviç, hiçdinlemiyorsun beni... Konuşmamın başındasöyledim ya sana Kapiton Alekseyeviç’in kimolduğunu. O kadar fena oldum ki, elim ayağımhâlâ titriyor. Bugün onun için fazladanoyalandım kentte. Kapiton AlekseyeviçRadomskiy, Yevgeniy Pavloviç’in amcasıdır...— Ya! diye haykırdı prens.— Sabah, şafak vakti, saat yedide tabancaylacanına kıymış. Yetmişli yaşlarda, saygıdeğer,yaşamdan haz almasını bilen Epikürcü birihtiyardı ve (o kadının dediği gibi) yüklüce birdevlet parası...— Peki, nereden öğrenmiş bunu?— Nereden mi öğrenmiş? Ha-ha! Kente

gelmesiyle birlikte hemen bir kurmay grubuoluştu çevresinde. Şimdi nasıl insanlar giripçıkıyor evine, biliyor musun? Onunla “tanışmakmutluluğuna” erişmek istiyorlar.Çevresindekilerden bir şeyler öğrenmiş olmasıolağandır. Çünkü şimdi bütün Petersburg biliyorolayı. Burada da Pavlovsk’un yarısı, belki debütün Pavlovsk... Duyduğuma göre,üniformayla, yani Yevgeniy Pavloviç’in tamzamanında ordudan ayrılmasıyla ilgili çokanlamlı şeyler söylemiş! Ne şeytani bir ima!Hayır, deli olamaz o kadın! YevgeniyPavloviç’in bu felaketi bildiğine inanmıyorumelbette. Yani falanca gün, sabahın yedisindevesaire... Ama bunu sezinlemiş olabilir. Ben de,biz hepimiz de, Prens Ş. de amcasının ona birmiras bırakacağını biliyorduk. Büyük, çokbüyük bir miras! Şunu da bilmeni isterim,Yevgeniy Pavloviç’i suçlamıyorum ben, ayrıcahemen şunu da söyleyeyim sana, yine de kuşkuuyandıran bir şey var ortada. Prens Ş. çokşaşırmış durumda. Bütün bu olaylar çok tuhafbir biçimde üst üste gelmiş.— Peki ama, Yevgeniy Pavloviç’in

davranışlarında kuşku duyulacak bir şey mivardı?— Hayır yoktu! Son derece ağırbaşlı,efendiydi. Öyle bir şey söylemedim.Yanılmıyorsam, servetiyle ilgili bir sorun yok.Lizaveta Prokofyevna duymak bile istemiyortabii... Ne var ki asıl önemli olan bu aile felaketiveya daha doğrusu bütün bu aile içi kavgalar...görüyorsun işte, ne diyeceğini şaşırıyor insan.Evin gerçek bir dostusun sen... Düşünebiliyormusun Lev Nikolayeviç, belki kesin değildir,ama öyle anlaşılıyor ki bundan bir ay önceYevgeniy Pavloviç Aglaya’ya evlenmeönerisinde bulunmuş ve sözde resmen ret cevabıalmış.— Olamaz! diye haykırdı prens heyecanla.General şöyle bir silkindi, şaşkınlık içindeolduğu yerde çakılmış gibi kalakaldı.— Yoksa bir şey mi biliyorsun? dedi. Gördünmü değerli dostum, belki de boşboğazlık ettim,yakışık almaz şeyler söyledim sana. Ama bununnedeni senin... senin... nasıl söylesem... öyle bir

insan olmandır. Belki bir şeyler biliyorsundur?— Yevgeniy Pavloviç’le ilgili bir şeybilmiyorum, dedi prens.— Ben de bilmiyorum! Beni... beni diri dirigömmek istiyorlar kardeşim. Bunun bir insaniçin çok ağır olduğunu, bu kadarınadayanamayacağımı düşünmüyorlar. Az önceolanları görseydin! Korkunçtu! Seni öz oğlumgibi bildiğim için anlatıyorum sana. Önemli olanda Aglaya’nın annesiyle sanki alay ediyorolması. Ablaları üstü kapalı olarak, onun bir ayönce Yevgeniy Pavloviç’e galiba ret cevabıverdiğini, aralarında gayet resmi bir konuşmageçtiğini bir olasılık, hem de güçlü bir olasılıkolarak anlatıyorlardı... Gelgelelim, bu kızöylesine başına buyruk, öylesine değişik bir şeyki, anlatamam!.. Yüce gönüllülük de, kalptemizliği de, zekâ da hepsi onda; ama öteyandan kapris de, alay da, kısacası şeytanlık,üstelik tuhaflık da onda. Demin annesiyle,ablalarıyla, Prens Ş. ile gözlerinin içine bakarakalay etti. Kendimi saymıyorum, benimle alayetmediği zaman yoktur zaten. Ben de ne

diyorum, sana bir şey söyleyeyim mi, seviyorumben onu, benimle alay ettiği için daha çokseviyorum. Yanılmıyorsam, o küçük şeytan daözellikle bunun için seviyor beni, yani evdekiherkesten daha çok demek istiyorum. Bahsegirerim, şöyle veya böyle, seninle de alayetmiştir. Demin, üst kattaki fırtınadan sonraverandada seninle konuşurken gördüm onu. Birşey olmamış gibi oturuyordu yanında.Prens kıpkırmızı oldu, bir şey söylemeden sağyumruğunu daha da sıktı.General duygulu, heyecanlı bir sesle birdenşöyle dedi:— Sevgili Lev Nikolayeviç! Ben... LizavetaProkofyevna da (bilmiyorum neden tekrar atıptutmaya başladı senin için, bir de nedense seninyüzünden bana da), ben de her şeye karşın, yanigörünürdeki her şeye karşın, seviyoruz seni,yürekten seviyoruz ve sayıyoruz. Amadüşünebiliyor musun sevgili dostum, ne kadarşaşırdık, ne kadar üzüldük o soğuk yürekliküçük şeytan birden şunları söylediğinde:(Çünkü bütün sorularımıza annesinin karşısına

dikilerek sonsuz bir küçümsemeyle cevap verdi,özellikle de benim sorularıma; lanet olsun,nereden aklıma estiyse ailenin reisi olarak birazsert çıkayım demiştim, aptallık etmişim) “O deli(yalnızca böyle söz ediyor işte NastasyaFilippovna’dan, onun da seninle aynı sözcüğükullanması şaşırttı beni) ne pahasına olursaolsun, beni Prens Lev Nikolayeviç’leevlendirmeyi koymuş aklına, bunun için deYevgeniy Pavloviç’i bu evden uzaklaştırmayaçalışıyor...” Böyle dedikten sonra başka biraçıklamada bulunmadan, kahkahalar atarakkapıyı çarpıp çıktı odadan. Ağzımız açıkkalmıştı. Sonra biraz önceki Nastasya Filippovnaile senin... olayını anlattılar bana ve... ve... Baksevgili prens, pek alıngan bir insan değilsin sen,hatta çok aklı başındasın, farkındayım, ne varki... bana kızma ama: İnan, alay ediyor seninle.Bir çocuk gibi eğleniyor seninle, bunun içinkızma ona, ama böyle bu kız işte... Aklına kötübir şey gelmesin. Seninle de, bizlerle de cansıkıntısından eğleniyor. Neyse, hadi hoşça kal!Sana karşı olan duygularımızı biliyor musun?Hepimiz yürekten seviyoruz seni. Bu duygumuz

da hiçbir zaman, hiçbir şey için değişmeyecek...Ama... neyse benim yolum bu yana, hoşça kal!Hiç bu kadar hapı yutmuş (ne biçim deyimsebu?), bu kadar kötü hissetmemiştim kendimi...Sözüm ona yazlıktayız!Kavşakta yalnız kalınca çevresine bakındıprens, çabuk adımlarla yolun karşısına geçti,ışığı yanan bir eve yaklaştı, İvan Fyodoroviç’lekonuştuğu sürece sağ avucunda sıkıca tuttuğuküçük kâğıt parçasını açtı, zayıf ışıkta okumayaçalıştı:“Yarın saat yedide parkta size gösterdiğimyeşil bankta olacağım ve sizi bekleyeceğim.Doğrudan sizinle ilgili çok önemli bir konudasizinle konuşmaya karar verdim.P.S. Umarım kimseye göstermezsiniz bu notu.Gerçi size böyle bir uyarıda bulunmaktanutanıyorum, ama durumunuzu bildiğim için,sizin gülünç karakteriniz sebebiyle yüzümkızararak da olsa uyarmak istedim sizi.PP. SS. Sözünü ettiğim, bugün sizegösterdiğim yeşil banktır. Utanın! Bunu bile

eklemek zorunda hissettim kendimi.”Aglaya’nın bu notu aceleyle yazdığı,verandaya inerken de, büyük olasılıklagelişigüzel katladığı belliydi. Prens büyük birkorku içinde tekrar sıktı kâğıdı avucunda,yakalanan bir hırsız gibi pencerenin ışığındançabucak uzaklaşmak amacıyla dönünce, hemenarkasında duran bir adama çarptı.— Sizi izliyordum prens, dedi adam.Şaşırmıştı prens,— Siz miydiniz Keller? diye haykırdı.— Sizi arıyordum prens. Yepançinler’in evininönünde uzun süre bekledim, içeri girmeyecesaret edemedim. Generalle yürürkenarkanızdan yürüdüm. Hizmetinizdeyim prens,Keller’e güvenebilirsiniz. Gerekirse canımı bilevermeye hazırım sizin için.— Peki ama,... neden?— Sanırım düelloya çağıracaklar sizi. ŞuTeğmen Molovtsov, çok iyi tanırım onu, yani

bizzat değil de... hakaretin altında kalmaz. Bizimgibileri, yani benim ve Rogojin gibileri adamyerine koymaz, bu durumda hesap soracağı birsiz kalıyorsunuz. Yani hesabı siz göreceksinizprens. Duyduğuma göre, hakkınızda bilgitopluyormuş. Öyleyse arkadaşlarından biri yarınkapınızı çalacaktır, belki şimdi evinizdebekliyordur bile sizi. Beni düello tanıklığınızadeğer görürseniz, hazırım, seve seve yaparım bugörevi. İşte bunun için arıyordum sizi.Prens birden kahkahalarla gülmeye başladı(Keller’i şaşırtmıştı bu).— Siz de mi düellodan söz ediyorsunuz?Katılırcasına kahkahalar atıyordu. İğneüzerinde oturuyormuş gibi tedirgin olan Kellerkendini düello tanığı seçmesini önermesininarkasından prensin böylesine neşelenmesinegücenmiş gibiydi.— Öyle ya prens, kolunu tuttunuz. Soylu birkişinin, hem de toplum içinde böyle bir şeyikaldırması kolay değildir.

Gülerek haykırdı prens.— Ama o da göğsümden itti beni! Düelloetmemiz için bir neden yok ortada! Özür dilerimkendisinden, olur biter. Ama düello etmemizgerekiyorsa da ederiz! Varsın ateş etsin bana,hoşuma bile gider. Ha-ha! Tabanca nasıldoldurulur, biliyorum artık! Tabancanın nasıldoldurulacağından haberiniz var mı sizin?Demin öğrettiler bana nasıl doldurulacağını. Siztabanca nasıl doldurulur, biliyor musunuzKeller? Önce tabanca barutu almak gerekir,alacağınız barut kuru ve toplarda kullanılançeşidinden değil, ince olacak. Sonra namluyabarut koyacaksınız, bir yerden, kapıdan falan birparça keçe koparacaksınız, sonra da barutukoyacaksınız, ama dikkat edeceksiniz, baruttanönce kurşunu koymayacaksınız, çünkü o zamankurşunu atmaz. Duyuyor musunuz Keller?Yoksa kurşunu atmaz. Ha-ha! Harika bir nedendeğil mi bu dostum? Ah Keller, biliyormusunuz, şu anda sarılıp öpmek istiyorum sizi!Ha-ha-ha! Demin nasıl birden dikildiniz karşımaöyle! Bir ara şampanya içmeye gelin bana.Sarhoş olana kadar içelim! Biliyor musunuz,

Lebedev’in mahzeninde tam on iki şişeşampanyam var. Önceki gün, evine taşındığımınertesi günü “bir nedenle” satmak istedi banaonları, ben de satın aldım! Bütün takımıtoplayacağım! Ee, bu gece uyuyacak mısınız?— Her gece olduğu gibi.— Eh, öyleyse iyi rüyalar size! Ha-ha!Prens, Keller’i biraz şaşkın bir halde bırakıp,yolun karşısına geçip parkın içinde kayboldu.Keller daha önce hiç böyle görmemişti prensi,onu böyle görebileceğini düşünemezdi bile.“Bunalım geçiriyor olmalı,” diye geçiriyorduiçinden Keller. “Sinirleri çok zayıf. Olaylaretkiledi onu, ama korkmadığı kesin... Öylelerikorkmaz! Hım! Şampanya ha! İlginç, hoş birhaber bu! On iki şişe şampanya! Tam bir düzine.Harika! Bahse girerim, Lebedev verdiği borçparaya karşılık birinden almıştır o şişeleri. Hım...Doğrusu hiç de kötü biri değil bu... prens.Böylelerini severim. Neyse, zaman kaybetmeningereği yok... hem şampanya varsa gidilir...”

Prens gerçekten bunalım geçiriyor olmalıydı.Karanlık parkta uzun süre dolaştı; sonunda ikiyanı ağaçlı bir yolu adımlarken “buldu kendini”.Bu yolda bir bankla yüz adım ötesindekigörkemli, yaşlı bir ağacın arasında otuz kırk kezgidip geldiğini hatırlar gibi oldu. Parkta geçirdiğibu en azından bir saat içinde neler düşündüğünüistese de hatırlayamazdı. Ama bir şeydüşünürken yakalamıştı kendini ve o andagülmeye başladı. Oysa gülecek bir şey yoktuortada, ama yine de gülmek geliyordu içinden.Düello düşüncesinin yalnızca Keller’inkafasında doğmuş olmayabileceğini,tabancaların nasıl doldurulacağı öyküsünün debir rastlantı olmadığını düşünüyordu... “Vay!”Aklına ansızın bir şey gelmiş gibi olduğu yerdeçakılıp durdu prens, “Ben verandanın birköşesinde otururken aşağı indi... Benim oradaoturduğumu görünce çok şaşırdı, güldü... Çayiçmek isteyip istemediğimi sordu. Oysa o andabu not kâğıdı elindeydi, demek benim oradaolduğumu biliyordu, peki öyleyse neden şaşırdı?Ha-ha-ha!”

Kâğıdı çıkardı cebinden, öptü... ama o andadurdu, düşüncelere daldı.Aradan bir dakika geçtikten sonra birazhüzünlü, “Ne tuhaf! Ne tuhaf!” diye geçirdiiçinden. Güçlü sevinç dakikalarında hep birhüzün çökerdi içine, bunun neden böyleolduğunu kendi de bilmezdi. Dikkatle çevresinebakındı, oraya nasıl geldiğine şaşırdı. Çokyorulmuştu, gidip banka oturdu. Çevre çoksessizdi. İstasyonda orkestra susmuştu. Parkta dabelki kimsecikler yoktu. Kuşku yok, saat enazından on bir buçuk olmuştu. Sakin, ılık, berrakbir haziran başları Petersburg gecesiydi. Ama sıkağaçlı, gölgeli park, parkın iki yanı ağaçlı yollarıneredeyse karanlıktı.O anda biri âşık olduğunu, hem de tutkulu birâşık olduğunu söylese, şaşkınlıkla, hatta belkinefretle reddederdi bu düşünceyi. Ve biri bunaAglaya’nın bu notunun bir aşk notu, bir âşıkrandevusu olduğunu ekleseydi, bunu söyleyenadına utancından yerin dibine girer, belkidüelloya bile çağırırdı onu. Bütün budüşüncelerinde tam anlamıyla içtendi prens ve

Aglaya’nın onu sevebileceği, hatta kendisinin deonu sevebileceği olasılığını aklının ucundan bilegeçirmiyordu. Kendisinin,“kendisi gibi birerkeğin” sevilebilme olasılığını olamayacak birşey gibi görüyordu. Bunun doğrudan doğruyaAglaya’nın gayet olağan bir yaramazlığı,şımarıklığı olduğunu düşünüyordu. O andakafasında bambaşka bir şey vardı. Biraz öncegeneral heyecanlanmış, Aglaya’nın herkesle, buarada kendisiyle de, prensle de alay ettiğiniağzından kaçırmış, prens de buna inanmıştı.Ama kendisi için en küçük aşağılanmahissetmemişti bunda; aslında bunun böyleolması gerektiği kanısındaydı da. Şimdi onuniçin önemli olan tek şey vardı: Yarın tekrargörecekti Aglaya’yı, sabah erkenden yeşilbankta yan yana oturacaktı onunla, tabancanınnasıl doldurulacağını dinleyecekti ondan,yüzüne bakacaktı. Başka bir istediği yoktu.Aglaya’nın ona ne anlatmak niyetinde olduğu,doğrudan onunla ilgili çok önemli konunun neolduğu sorusu ancak bir iki kez şöyle birgeçmişti aklından, o kadar. Ayrıca Aglaya’nınonunla görüşeceği böyle “çok önemli konunun”